Keuzeprocessen in

beroeps(voorbereidend) onderwijs

Peter den Boer

Lector Keuzeprocessen ROC West-Brabant

Zzp-er onderzoek en advies: Onderzoekend Leren

Inhoud

• Keuzeprocessen: waar gaat het over?

• Context

• Onderzoek

• Waar leidt die kennis toe? Wat kunt u doen?

– Ervaring

– Loopbaanreflectie

Chocola (Prof. Bernard Nijstad

RU Groningen,

april 2011)

De chocolade studie (Chernev, 2003)

• Kies een bonbon

• Eerst: formuleer voorkeur – Wat is jouw ideale bonbon?

(4 eigenschappen; bijv. truffel, puur, vanille, hazelnoten)

• Aanbod – 4 bonbons

– 16 bonbons

• Ben je tevreden met je keuze?

• Zou je willen je ruilen?

Resultaten Chernev (2003)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

4 bonbons 16 bonbons

ruilen

tevreden

Conclusie prof. Nijstad

• Aantal keuzes verminderen

In het beroepsonderwijs doen dat:

• Denemarken

• Noorwegen

Noorwegen

• N: 9 domeinen in het beroepsonderwijs

NL: 350 kwalificatiedossiers

• Noorwegen: nog steeds keuzeproblemen,

uitval en switchgedrag!!

• Hoe kan dat nou??

De chocolade

-metafoor

revisited

Context

• Keuzevrijheid Binding met arbeid

• Arbeid is onzichtbaar

• Geen referentiekader

• Parallelle werelden

• Veranderende samenleving – halfwaardetijd

kennis – Veranderlijke beroepen

Hoe komen we aan die kennis? Theorie

Meijers & Wardekker, 2001

Praktijk voorbeeld

Empirie (n=15)

Den Boer, Jager & Smulders, 2003

Wat moet onderwijs daarmee?

Wat betekent dit vmbo EN mbo?

• Loopbaanleren = ervaringsleren, dus:

• ORGANISEER ERVARING!

• Ervaring moet verwerkt worden: reflectie:

• ORGANISEER (GOEDE!) REFLECTIE

(Grens)ervaring

In keuzeprocessen

vraag aan beroepsbeoefenaar:

• Wat in je werk zorgt ervoor dat je het blijft doen en niet naar een andere baan gaat zoeken (of juist wel)

• Waarom kom je voor dit werk ‘s ochtend je bed uit?

• Waar wil je moeite/je best voor doen?

Zoeken naar de

diepste drijfveren

Wat is reflectie?

Reflectie is terugkijken op je eigen handelen

met de bedoeling daar iets van te leren.

Ervaring terugkijken Gesprek vooruitkijken Keuze loopbaanontwikkeling

Soorten reflectie (Hattie & Timperley, 2007)

• Taakreflectie • Wat ging er goed, wat niet?

• Gericht op voortgang: examen, diploma, vakmanschap

• Oordeel begeleider belangrijk!

• Persoonsreflectie

• Wat is voor jou als persoon belangrijk?

• Wat voelt goed? Wat past bij je?

• Zit je hier goed? Wat bevalt er wel en wat niet? Wat zorgt

daarvoor?

Persoonsreflectie 2

• Het gaat over een betekenisvolle ervaring =

ervaring waar emotie mee gepaard gaat

• Leidt tot inzicht = bewuste kennis van zelf:

motieven, drijfveren, identiteit,

betrokkenheid

• Leidt tot actie = vervolgstap in loopbaan of

in beroepsopleiding – dat kan van alles zijn:

herhaling, iets nieuws, vak, opleiding, ..

Niet effectief begeleidersgedrag

• Negeren

– Niet op Emotie ingaan

– Niet op Inzicht, Opvatting of Wens ingaan

– Door naar de volgende vraag

• Onvoldoende doorvragen

• Invullen

• ‘Dan weet je dat je dat niet wilt.’

Onderzoek

Wat werkt wel?

• Let op emotiewoorden in het gesprek

(leuk, stom, saai, chill, etc)

• Stel Oorzaak-Gevolg-Vragen (OGV)

• En Vraag Door tot Inzicht (DV I)

Loopbaanleren in aansluiting

vmbo-mbo • Praktijkgericht

• Vraaggericht

• Loopbaangericht

• Denk eerder aan een doorlopende LOOPBAAN leerlijn dan aan een doorlopende leerlijn

Vragen, suggesties

• peterdenboer@onderzoekend-leren.nl

• www.onderzoekend-leren.nl

• www.keuzeprocessen.nl

• 06 125 295 33