Karper in Nederland; geliefd en verguisd

Inhoud

• Historie en verspreiding

• Kweken en uitzetten van karper

• Waterkwaliteit en karper

• Sportvisserij en karper

• Beheer van karper

Historie en verspreiding

Europese ‘karperroute’

Europese ‘karperroute’

Servië 6.000 v Chr

Beieren 3.000 v Chr

Tegernsee AD 1060

Bingen AD 1140

Verhaal achter het kaartje

• Eigenschappen en levenstrategie:

– Sterk aanpassingsvermogen

– Hoge zouttolerantie

– Maakt gebruik van vloedvlaktes

(ondiep vegetatierijk water)

– Goede zwemmer (stroomopwaartse migratie)

Karper in Nederland

• Oudste vermeldingen:

– 1342 (stapelrecht vis Naarden)

– 1342 (tolrecht Heusden)

• Uit ‘Historie van Velp en Roozendaal’ (Kernkamp, 1965):

– “In 1405 vervoerde een met vier paarden bespannen wagen zo’n 3.000 karpers uit het Land van Cuyk naar Nijmegen en van daaruit gingen ze per schip naar Roosendaal”

• Exoot, ingeburgerd of inheems?

Clara Peeters (1594-1657)

Kweek en uitzet

Kweek en uitzet

• uitzetten karper hoort bij visrecht (1912)

• 1899 eerste kweekvijver

• Eerst voor consumptie

• Vanaf 1940 toenemende vraag naar pootvis

• 1952 tot 1990: circa 2.000 ton karper uitgezet

• Vanaf 1990 afname uitzet, maar meer vraag naar spiegelkarper

Karper en waterkwaliteit

Paai in mei-juni

Bij voorkeur ondergelopen grasland

Zeldzaam

Snoekstand = geen karper

Waterkwaliteit

• Karper is tolerante soort qua milieu

• Predatie is cruciale factor in al dan niet ‘plaagvorming’:

– Brak water: snoek afwezig, karper wel (NH en ZL)

– Landklimaat: wintersterfte predators en snelle opwarming in het voorjaar ->hoge recrutering en groei -> hoge dichtheden (Amerika, Australië)

– Introductie in deze omstandigheden zorgde voor problemen

Waterkwaliteit

• Vertroebeling:

– Voedsel zoeken in bodem / watervlooien

– Excretie (meststoffen)

– Afhankelijk van bodemtype

– Andere factoren zoals scheepvaart, watervogels, macrofauna, windwerking

• Afname vegetatie vanaf 100-200 stuks/ha

• Veel buitenlandse literatuur:

– Vaak niet toepasbaar op Nederlandse situatie

– Veel hogere dichtheden

Waterkwaliteit

• Hoog versus laag productieve populaties

• Hoog productief:

– Hoge dichtheid van relatief kleine exemplaren (100-200 stuks/ha)

– Veel concurrentie, ‘veel bekken’, mest

– Vertroebeling en ontworteling waterplanten

• Laag productief:

– Lage dichtheid van grote exemplaren (tot 300 kg/ha)

– Weinig concurrentie

– Geen negatief ecologisch effect tot 100 kg/ha

Karper en KRW

• Maatlat brasem-karper:

– Karper scoort negatief

– Brasem en karper echter niet vergelijkbaar

– Grote karper beïnvloedt bestandschatting

– Bemonsteringsfouten

• Sommige R-typen scoort karper positief (habitatgevoelig)

• Karper in spanningsveld water-visserijbeheer

Karper en sportvisserij

• Veldwachter Flipsen viste al op karper (met een aardappel; 1919)

• Tegenwoordig geen bamboe maar (duur) high-tech materiaal

Sportvisserij

• Deelname onder sportvissers:

– 7-10% vooral karpervisser (100.000-150.000)

– 12-20% ‘doet het erbij’ (200.000-250.000)

– Jongeren vissen relatief vaker op karper

– 45% karpervissers vist ook ‘s nachts

• Bestedingen:

– circa €120 miljoen /jaar (40% totale sportvisserij)

– 800 fte werkgelegenheid

Karperbeheer

Motieven voor karperbeheer

• Sociaal-economisch motieven:

– Vergroten recreatieve aantrekkelijkheid

– Meer recreatieve uitgaven in de regio

– Meer mogelijkheden voor ontspanning (gezondheid/welzijn)

• Ecologisch motief:

– Op ecologisch arme wateren toch nog vis (compensatie)

– Betrokkenheid vergroten van gebruikers

– Meer inzicht in migratie

– Grote vis spreekt tot de verbeelding

Beheerproces

• Planmatig en cyclisch beheer:

1. Formuleer beleid

2. Inventariseer wensen sportvissers

3. Kies beheerdoel

4. Beoordeel viswater en realisme beheerdoel

5. Ontwerp uitzetprogramma

6. Ontwerp monitoringsprogramma

7. Toets de uitzetting aan waterbeheerdoelen

8. Voer uit, evalueer en stel bij

Betrek daarbij alle stakeholders

Beheerdoelen

• Biedt regionaal verschillende mogelijkheden

• Varieer tussen extensief en intensief

• Afhankelijk van watertype keuze uit tabel 5.4:

– Ongewenst/Geen beheerdoel

– Ondergeschikt

– Nevengeschikt

– Meest belangrijke visserijsoort

– Beheerdoel is uitsluitend karper

Kaders

• Geen achteruitgang EKR-klasse

• Geen negatief effect op KRW-maatregelen

• Varianten karperbeheer (tabel 5.4)

• Rekenhulp karperuitzet

Beleidspunten Sportvisserij Nederland

• Uitzet moet planmatig en verantwoord

• Grenswaarden doelbestanden karper:

– Helder plantenrijk water < 80 kg/ha

– Grote, troebele wateren < 300 kg/ha

– Visvijvers circa 200-600 kg/ha

• Maatlat brasem-karper herzien:

– Onvoldoende onderbouwd

– Verschil karper en brasem!

– Verschil in status karper in stromend en stilstaand water?

• Ziekten:

– Wees voorzichtig en werk planmatig

– Individuele sportvissers verplaatsen geen karper