K>23 PETRI VENERABILIS ABBATiSCLUNIAC. IX 1024

Ad Christi veram transivUphilosopliiam,ln qua longwvoebene complens ultima vitse,

A Philosopliis quandoque bonis se connuineranduniSpem dedit, undenas Maio renovante Kaiendas.

ABBATIS CLUNIACENSISNONI

;SMDTA «BGAIIOIS ClMIMfflSlS.

(Luc. HOLSTEKIOSCodexRegularum edit. R. P. Mariani Broekie, Augustse Viudelicorum 1759, fol.)

OBSERVATIO CBITICA.- -

Inter tucri ordinis Benedictini propagines, primaria est Cluniacensis congregalio, quw quidem tolo orbeinclarescere caepit,postquam S.' Bemo circa annum 910 monasterii Cluniacensis fundamenla jecerai, Wil-ielmo, JEquitaniw et Gothiw seu Seplimanim duce, agros-et reddilus in monachorum suslentaiionem tibera-liter suppeditanle; Erat aulem lioc monaslerium in agro Matisconensi situm, atque jaxta Regulam. S. Bene-dicii ordiuatum, quam S. Berno ibidem arctissime observavit, initiumque reformando monasiico sialui dedit,quemferrco lioe swculo collapsumpiissime reslauravii.

•Atplenariamonasiicwdisciplinwieformatiovidefurreservata S. Odoni olim S. Bemonis ditseiptilo,atdein in abbatiam successori ;qui, velut alier Esdras exstilit monusticw legis reparatw prwcipuum coiumenet ornamentum, dum ad arcliorem Reguiw Benedictinw observantiam non solum monachos sibi commissosadduxit, verum et plures e« vicinis monasleriis viros religiosos ad amplectandam noviler nparalam discipli-nam allraxil. Tanla enim erat S. Odonis fama sanclitali's,ianta Cluniacensium monachorum vitm integriias,vt annojam931,-plus qnam scptemdecim monastcria snb Cluniacensis congregationis disciplina mililave-rint. Tot enim adjiunc annumtnumerat Mabillonhis, in suu Annal. Benedicl., ioiri. II, lib.xun, pag. 4315,asserens reges, episcopos,magnates certaiim contendisse,ut ad morem Cluniacensium monachormn, vel novacwnobia insliluerehlur-, vel velera corrigerenlur.

Alque hocmodo sacer ordo Cluniacensis in lantitm crevil, .(. jam swculo xn snb ejus disciplina mili-taverint duo fere miliia monasleriorum in Europa, prmtcr plura alia apud Orientales erecla, prout refertCalmetius in suo Caialogo religiosorum ordinum, ad calcem comment., in Regulam S. Benedicti. Inlerea,nec S. Berno, nec S. Oao, parlicularem regulam monasiicam monacliis suis prwscripserunt, sed pro pri-maria vitw norma, omnibus obsenanddm Regulam S. Benedicti proposuerunt; ila ul Cluniacensesexstiieriutveri monachi Benediclini. !

Neque statula a Cluniacensibus edila a Benedictina disciplina deviabant, scd inhoc omnino txllimabant, utsacra illa Regula ab omnibus arclissime observareiur. Hinc Bealus Willelmus abbas Hirsaugiensis reforma-tioncm monasteriorum Benediclinorum per Germaniam aggressus, circa annnm 1!."!_, horum Slaiulonimcommunicaiionem ab ipsis Cluniacensibus rogavit, qumel suscepit, copiam imignem prwbenle S. Udalrico,nobili Bavaro, sedapud Cluniacum monachoBenedictino, sic enim designalur ab Acherio in suo Spicilegio,tom. I novw edit., qui hwc staluta appellat antiquiores consuetudines Cluniacensismonaslerii; -quos, obpro-lixitatem, hic referre supersedemus. Qumquidem consueludines, quoad minutiora prwcepia, secundum variaslocorum et temporum circumstanlias, mutalionibus subjeclm erant; proul Pelrus Venerabilis abbasitiPrmfalione ad renovata sua slatuta Cluniacensia prmnotare voluil, qumproin hic txhibemus, c&BibliothecaMagna SS. Patrum, edit. Lugd.-, tom. XXI desumpla.

"" - ....Eral aulem Petrus Mauriiius es nobili stemmate apud Arvemos nalus, qni, subjuvenilibus annis militiam

s. culus, tandem swculo rcnuntians, apud Cluniacum induit monachum, alque pietale ei doctrina reliquosprmcellens, amio;l!25, abbas ix illius celeberrimw congregalionis eligitur, quam vitw sanclitate et morum -gravitale adeo suaviler gubernavit, ut adhuc inter mortales venerabilis abbas appelluri meruerit et ad cwliiesiranslatus faslis sanclorum inscriptus el ideo sanctus Mauriiius nuncupatus sil. In condendis his slaluiis vc-nerabilis abbas adhibuit lotius capituli Cluniacensis consilium, et prmfationen\ apologelicum pro quibusdammulatu consuetudinibus anliquioribus prmmillere votuil, imo cuilibel slaiuto causam ei raiionemejus cen-dendi subjecit. Quw omnia sanctissimi abbatis prudentiam, pietaiem el humililatem manifestant, atque se-quentta slatula piomm viroruni lectionem merenlur. '

102B STATUTA CONGREG. CLUNIAC. 1020

APOLOGETIGA, HOC EST SATISFACTIQNALIS PR_EFATIO DOMINI PETRICLUNIACENSIS ABBATIS DE QUIBUSDAM SUO TEMPORE

MUTATIS CONSUETUDINIBUS.

Quoniamres gcstas, et niaxime religiosas, memo-rise commendare semper ufile esl, visum estmihi,«t ea, qune iri Cliiniacensibus insiilutis a vigintiquatuoranuis, boc eslex quo officiufnpastorale in-dignus suscepi, mutata, iiucta, et dempta sunt,sciiplura riiediante, ad niodernorum el posterorumnotitiam trausmiltam. Hoc eo niodo facere decrevi,ut noii solum ea quse,ut dictum est, rnulafa, aucta,vel dempta sunl, ponam, sed et qua rafione variatasinl subjungam. Horum duorum allerum cogni-tioni rerum inservief, alterum scandalo eorum qui,csusam mutationum ignorantes, el moti fueranl,vel moveri poterant, fortasse sufiiciet. Nulli enim"sipientium nova, inusitala, etmira videri debetusuuni ecclesiasiicorum, si necessaria fuerit, et fre-quens mulatio, quoniam aliud est, quod a Domihoa.lerna lege irnmobiliter lenendum praecipitur, alte-rum quod ab hominibus ulilitatis cujuslibet causaail tempus non in perpetuum imperalur. Et illudprimum quidem idcirco mulandum non esl, jjuia sinon servatur, nec salus seterua ullo modo conserva-tur. Hoc vero secundum ideo quandoque mutatur,quia quod aliquando utile fuerat, aliquarido noxiumeomprob?lur. Et, ul clarius eloquar, quse verse vir-lulis siint, nunqiiam mutanda sunl; quaevero adju-menta virtutum, pro congruentia rerum, persona-rum et tcmporum utiliter dispensanda sunt. Neccnim proeceptum fidei, spei, vel charitalis, et qusesub ipsa charitale conlinentur, castitatis, humilita-tis, verilalis, et sinceritalis mandata niutari, quo-libet dispensante, vel qualibet dispensalione pos- *s;uil. Jejunia lamen, vigiliae, opus nianuum, corpo-niLs;exercitatio, quee juxfa Apostoluni, utilis qui-dem sed ad modicum est (J Tim. iv), et similiaistis, quae enumerare prolixitas prohibet, nunc mi-nui, nunc augeri, nuncomnino subtrahi cerfse ne-cessitatis vel charilalis causa prsepositorum niagi-slerio debent. Hanc regiilam aposloli Ipsi secutisunt, hanc eorum successores apostoli pontifices,hane sancli monachorum seu eremitarum Patres,hanc et prseeedentcs Cluuiacensis ordinis magni et"egregiifundatores. Hos si nominare sigillatim neces-sitas imperarel, ostenderem a.primo saucto Odoneusque ad ultimum sanclilatis lilulo insignitum flu-gonem sanctum Patrem, universos de instilulis con-suetudinibus plurima suis temporibus, urgente ta-nicii necessitale, uiili semper causa mulasse. Multacnim priores utililer inslituerunt, quae sequentes:certa intervcnienle causa utiliter mutaverunt. Hosergo seculus quaedamin prisliuis usibus, certse uli-

)- A litatis causa monenle, mutavi, el idcirco, non uti, quidam olim in angulis, ad corrodendas carnes fra-li tcrnas, semolis locis insusurrabant, tno, isia faeien-i- do, cis prsetuli : imo bac sanctorum Patrum mufa •t, lione ab eorum tramile non deviavi. Feciilamcn hocn non solo arbilrio, sed, juxla Regulae prseceptum,i, quorumdam Deuro limentiuni ac sapientium fra-i, liuni consilio. Feci boc fandem capituli universalisa assensu. Et, quia quod prsetermillendum eral brevi-

ter prsetermissum est, ad ipsa quorum gratia hooc,

'pracesserunt jam slylus accedat. Veruiii, quoniam

,, operi Dei nihil prseponendum esse Rcgula proecipit,n" nec ego ei aliquid in scribendo prseferam; sed abt ipso opere divino, hoc' est ecclesiasiico officio, ex-

ordium sumam., B I. Slatutum est ut omnes versus Regularium hora-

rum, exceptis liymnis, sub una et mediocri repau-i safione deeautentur, ita ut universorum voces si-I mul cessuram versus finiant, et post niediocrem, uti dixi, repausaiionem, simul quoque aliam incipiant.

Mediocrem vocavi, ad disiinctionem illius quanv, quidam facere solent, in cujus intervallo oralioncni-i Doininicam, boc csl Pater noster saepcbis, quando-

que ter, olim ipse cousummavi. Unde taiitam esscoportet; ul plene ab omnibus semper resumatur, etmora ipsa labor cantaiuium allevielur. Ab hac

> institutione Cluniaccnsis tantum conventus exce-s ptus est, iibi hoe servari non potest, quia ad islud

nec diurnse horoe, nec nocfuriise visae sunt possesuffieore.

. C Causa instituli bujus fuil, ut confusa distinctiocantaiiiium, quam aiii prius, alii poslerius..et inci-piebant, el finiebant, uniretur, et intellectus jpse,velut quodam communi silenlio, simul pausando.reformarelur, et par diurnarum, sive iioelurriarum' horarum, in superfluis elminus utilibus rebuspriusexpensa, in lam utili et coeiestidivino opere expen-derelur. _ '

II. Statutum estne, propter ullam duodecim lectio-num festivitatem, Domiiiicale officium imermitla-

; lur, iilis festivitatibus exceptis, quae ex more incappis, vel albis iiiinl, et qus. proprietatem nocturni

! cantus habent, hoc est integra-responsoria, et exce-ptis octavis aposloloriim Petri et Pauli, et Assum-

j. plionis sanetaeMariae.Prseter ista, quse excepta suiu,si duodecim lectionum festivitas die Dominica oc-currerit, octo primas lectiones cum responsoriis

•' suis dies Dominica obtiuel.it. Reliqiias quatuor curamalulinis, Laudibus et -Missa lanlum malulinali.silii sancli illius conunemoratio vendicabit.

1027 - PETRl VENERABILISABBATIS CLUNIAC. IX - 302SCausa instiluli hnjus fuil, quia frequentes., ac di- I

versis occasionibus antiquis festis novoesuperaddi-tae Bolemnitales, immcnsam illam Dominicoeresur-jectionis gloriam, nostra.que per ipsam, et fuluraeresurrectionis bcalam spem, quaeduo omnis Domi-nica dies commendat, pene assidue interpolabant,ct leetiones alque cantus prpprios ad Dominicampertinentes, quandoque per quadricnnium et quin-quennium attferebant. Eapropfer, ut sacrosanctseDominicse diei reverentia, quantum rationabiliteriieri polerat, reformaretur, et aures Ecclesisenoslrseevangelicis seu aposlolieis, Veleris quoque Tcsla-mcnti leelionibus, sive Dominicse diei depulalis,non defraudarenlur, hoc praeceptum esl.

III. Statutum cst ut nulla'prorsussolemnitas, dieDominica proveniens, comincmoralionem Domini- -cae diei ad mafutinos et ad vesperas impediat.

Causa inslituti hujus fuit, quas supra, hoc est Do-minicse diei reverenlia.

IV. Statutuin est ut indie Dominiea nemo in ora-tione genua flectat, exceptis gcnuflexionibifs illis quoea sacerdote ante et post missam fntnt, et illa, qttaeex lorigo jam usu pene ab onmi Eeclesia observa-tur, quando in professione fidei ad missam cantaturEt homo faclus esl. Illa etiam, uuam communicantesanle perceptionem corporis Domini observare so-lent. Sed et illa, quse fieri solet ab iis, qui portaniiEucharistiam, quolibel in loco occurrunt, alqueillis metanceis, quae quotidiano usu in capitulofiunt, et vulgo venise nominantur.

Causa instituti hujus fuit jam diela reverentiaDominicoediei, et univcrsalis Ecelesiaein canonibusdecreta observatio.

V. Sfatutum est ut per omriia monasteria el ee-clesias quaead Cluniacum pertinenf, TransfiguratioDomini eo niore quo Purificatio sanctse Mariae,ex-ccpla processione, cum lectionibus, responsoriis etofficiis ad diem pertinenlibus, celebrctur.

Causa inslituli hujus fuit ipsa admirabilis postnativitiitem vel resurrectionem Christi, traristtgura-tionis ejuSj-nulli alii diei solemnilali inferior, di-gnitas, el antiquus atque modernus multaruni perorbem Ecclesiarum usus, quse non minore quamEpiphaniam et Ascensionem Domini bonore jam di-e!aetransfigurationis memoriani recolunt.

VI. Statutum eslut,dum majormissa in conventucanlatur, nullus alicubiin loto monasterio missamcantet, quia occasione illarum missarum in tantummajor el principalis missa negligebatur , ut vixqaarla pars, cum eadem celebraretur, adesset.

Causa mstituti Iiujus fuit, quod jam praeniissumest, ne seeretaTum missarum occasione ea negii-gerenlur, in qua solemne sacrificium omnipotentiDeo non solum a sacerdole, sed| et ab universa prae-sentialiter congregatione iis exceptis, qui nullo modoiiiteresse possent, offerri a Patribus instilutum est.

Vil. Statutuni esl ut, paulo antequani jam dietamissa incipiatur, ad invilandum cos, qui extra ec-riesiam per loca diversahorailla dispersi sunl,

A privatisdiebusaliquanlodiuliusduosigna pulsentur.Causa instituli hujus fuit quia, ut preefatus suni,

horis missam prsecedentibus, per obedientias etper opera diversa dispersi fratres, tempore, quomissa cantabatur, ignorabant, et ssepe jam ea con-summata, necdum cceplam esse putabant. Unde nevel ipsi tam lucrosam animae horam hac ignoranliaariiillerent, et laici extra manentes, aut peregrhuundecunque convenieiites, tempus illius solenuiisrnissseignorarc possent, decretum est ut lali signouniversi sludiosi pariter ac desides ad convenien-dum admonerenlur.

VIII. Staluttim est ut omnium monachorum Clu-niacensium dcfunctorum anniversaria dies ab uni-versis congregationis nostrse fratribus vigilia sancti

B Michaelis arcbangeli, more anniversariorum solem-nium fiat, et vigilia Conyersionis sancti Pauli aliudeodem modo anniversarium, pro omnibus utrius-que"sexus parentibus universorum fratrum congrc-galionis nostrae.

Causa inslituti hujus fuit ut licet quidquid ab Ee-clesia Dei adhuc in terris posita pro defunctis fide-lihus fit, nullo excepto, cuuclis jam defunctis fide-libus, istoque adjutorio indigentibus prosit; ta-men jusluni esse visum est ul super solita plus ali-quid magis domesticis adderelur, quodipsis speeia-liter, ct cunclis, ul diclum esl, hac cura indigenti -bus, universaliter subveniret".

IX. Stalutum est ut prima Dominica 'AdventusDomini legatur prineipium Evangelii secundumC Marcum, quod sic incipit : Inilium Evangelxi JesuChristi Filii Dei, sicul scripium est in Isaia prophela,et reliqua.

Causa hujus instituti fuit quod ignotum ex quolempore, et cujus instiluto legebatur prius evange-lium, etparum vel nihil ad diem Adventus Domini,quo per nativitatem suam mundo primo apparuit,pertinens, et magis passionis ipsius, quam incarna-lionis, vel nativitatis prseeursioni congruens, hocest: Cum appropinquasset Hierosolymis, et venisselBetpiiage ad montem (Matlh. xxi).

X. Slatutum est ut universi fratres Cluniacenscs,omni sexta feria, prseterNativitatem Domini, si ea-dem die occurrerit, ab adipe abstineant. -

js Causa insfituli bujus fuit inconveniens non par-vum, quod non solum clerici, non solum Iaici, sedet ipsi pueri el infirmi totius Lalinse Ecclesise abomni esu carnis, et solidaevel attritae et Iiquefacta.pro more jam antiquo ea die, ob reverentiam pas-sionis Dominicse, abstinebant, soli monaehi jamdicti adipe el legumina sua infuiidebant, et eo frixadiversa fercula assumebant. Insuper autern tam ab-surdum hoc omnibus prseter monachos videbatur,ut nec ipsi pauperes datas sibi talium ciborum re-liquias comederent, sed aut in posterum diem re-servarent, autslatim indignantes projicerent. Unde,ut lam indecens nota ab ordine nostro tolleretur,et Dominica. passionis abslineutise publicae reve-rentia, ab iis qui crueem Doniini tollere niagiss

if-29 • STATUTA CONGREG.CLUNIAC. 1050quani euin scqui videntur, non infringeretur, hoc ,prascep-umest.

XI. Sfatutum esl utab omni niellis ac specierumcum rino confectione, quod vulgari nomine pi-gmenlum vocamr, coena Domini tantum excepla,qua die mel absque speciebus vino mistum anli-quitas permisit, oinnes Cluniacensis ordinis fratresabstioeaul.

Causainstiltilihujus fuit aliquod,licetparvum ab-stiueutise incrementum. Etnonsolum hoc,sedet vcraPalris magni Benedicli, demensiira potus monaebo-rum, ut notum esl, loquentis. Licel, inquit, legnmusvinum omninomonaciiorumnonesse,ei reliqua. Quodsi juxta bsecverba "vinumomnino monacborum nonest, quiatamen, fragilioresprimismonachis posterio-res fuerunt, vix indultumest, qua auctoritafe,quaveratione transmarina vel Orienlalis species magno la-bore quaesita, multo pretio empta, yino pauperumet abstineniium monachorum postmodum admislaest? Cumque velut ex magna condescensione in-firmo discipulo Aposlolus prsecipiat, dicens : Mo-dice vinoulere, propier stomachum luum, et frequen-tes tuas infirmitaics (1 Tim. v), quid dicent inona-chi, non segri, sed saui; non infirmi, sed robusti;non parvo, sed multo; nec solum multo, sed elmellito; nec soium mcllito, sed et rcgiis speciebusvino confecto utentes ?"Et cum jam dictus ipsis etlaieis praecipiat Apostolus : Noliie inebriari vino, inquo esl luxuria (Ephes.\), quid fiel demonachisnon solum ebrietalem non prsecavcmibus, sed utmagis eam provocent, peregrinis saporibus gulamirritantibus.

XU. Stalutum est uf, exceptis infirmis et omninodebilibus, carnibus nullus vescalur.

Causa instituti hujus fuit ipsa Regulse auctorilas,in qua hoc idem prsecipitur, et ne sanus et integrisviribus monachus carnem comedat, prohibetur. In-super etiam quia nulla rationabilis causa muiandibujiis capituli inveniii potcrat, sicut in quibusdam'aliis ejnsdem Regulaeolim mutatis capitulis a Pa-tribus invenfa est.

XIII. Staiutuni est ut, si vigiliaefestivitatum, quaepublica jejunia habent, die Dominica provenerint,Sabbato pisecedenli jejunium observetur.

Causa instiliili. hujus fuil imprimis quidem reve- 1rentia et amor sanctorum, secundo tamen loco in-eongrua nee honesla nostrse consuetudinis ab alia-rum Ecclesiarum usu dissonantia, quia elBomanaEcclesia,"et aliarum Ecclesiarum universitas, no-stris lantum exceptis, jejunia vigiliarum modo su-p.*ascripto servabant.

XIV. Statutum esl ut jejunia regularia ab IdibusSeptembris usque ad caput Quadragesimse a no-siris, semel in die"comedendo, servenlur, exceptofeslo S.'Michaelis, et Dedicalionis Ecclesise, et Apo-stolorum, extra Advcntum, el Sepluagesimam, pro-venientibus festivitatibus abbatum Cluniacensium,octo diebus Natalis Domjni, Epiphania prima tan-UiB),die feslo sancli Marcelli papaeet sarteli Vin-

A cenlii martyris, atque Purificationis sanctae Marise.Conversione vcro sanctiPauli jejunium non solve-tur, quoniam de eodem.aposlolo' alias aliis annifcmporibus festivilales Eeclesia celebial. Catbedrasancti Pclri eadem jejunium reiaxabilur, et etiam,quia infia Septuagesimamfestivitas illa sempei' oc-currit. Tunb vero post missam majorem slaiimSexta canlabitur, el facto iutervallo Nona sequctur.

Causa instituli hujus fuil mulliplicilas noviler..adinvenlarum feslivitatum, "quse magis fortassecausa quorumdam commodorum , quse- proferrenolo, quam amore sanctorum, acclamatione quo-que velut indocli vulgi adaucta, majus jam dictitcmporis spatium occupabant, et ex Regulainjunctajcjunia, frequenlatis bonis commestionibus, jam

: B pene universa excluserant. Unde eodem modo ser-vata-ulrinque sobrietate i-es diifinita est, ut in duo-decim lectionum feslivitatibus sanetisjam inslituiis

t bonor non minueretur, et ex Regula praeceptumjejunium, ex quanla rationabililer parle fieri po-tesl, servaretur.

XV. Staiutum est ut omni die Adventus Domini,excepta prima Dominica, ab adipe, qui in duodeeimleclionum feslis in usu csse solebat, omnes abstl-neanl; ct nec in eisdem festis, quod similileranli-quo ex more iiebal, nec in ipso festo sancti Tbomjt;apostoli bis con.edant.

Causa instiluti hujus fuit ipsorum dieruni ab: omni pene Ecclesia solito major ob prseparalionem; _ Bomini Natalis servata abstineiitia, ut sacros dies

iSos,- quos multi alii majoribus jcjuuiis dedicanl,nostii salleni mediocribus dedicarenl.

XVI. Slatutum esl ul nullus fralrtim nostrorumpannis, qui dicuntur galabruni, vcl iscmbruni, ve-stiatur, nec iis qui vocantur sca!fa:ii, vel frisii,exceplis Anglis vcl Angliseaffmiluis n:oiiaehis, ne-que illis, qui appellantur agnclini, exceptis Teuto-nieis et iis adjacentibus monacbis : hac lamencoiidiliono. si magis religioni congriicnles nigri co-loris vestes in regionibus suis invenire non potuerint.

Causa instiluti hujus luit, supra quam diceie ve-lim, sicut et ipse vidi, lalium vestium notabiliterinhoiiesta et turpis curiositas, qua olim multi no-strorum, non aliter quam saeculares homines seri-

D cis variis vel grisiis veslium generibus se comebant,el electo ad intimam cordis htiniilitatem dcsignan-dam humiliore cunctis coloribus nigro colore, ipsarepuguaute natura ornare se, velttl sponsi proce-dentes de thalamo, summo studio conlendebant.Versa res jam erat in habitum, nec in iis deliuque-re se. eaecaliusu longissimo, senliebant.-

XVII. Statutum est ut nullus fratrum Cluniacen-sium, caltinis, sive aliis, quibus uli solebanl, pere-grinis pellibus, induatur, nec prorstis quibuslibel,exccptis arietinis, sive agninis, atque capriuis pel-libus, et ad cooperloiia facienda solummodo, sicutboc magis placuerit, piitosiorum, el, juxta aliorumlinguam, vesonum pellibus.

Causa jnstituti biijusfuit multa, ut supra de pan-

1031 PETRl VENERABILIS ABBATIS CLUNIAC. IX 1032nis diclum rst, caftinartim, sive aliarum pellium Jnotabilis et damnabilis curiositas, quoein tantum,ut ipse novi, processerat, ut GrJlicanoruni ealtorumpellihus eonlemptis, ad Iberorum vel Ilalorum cat-los, religiosoium bominuni cuiiositas transmigra-ret. Nil se babere non parva piorum, eisque adhae-rentium multitudo pulabat, nijsi ex pilosis illis etcondensis Numantinorum,i boc esl, juxto. modcrnos,Amorcnsium caltorum pellibus coiilexto multi pretiicoopertorio, leclus cl munirelur pariter et ornare-ttir. Quod malum paulatiin suecrescens.-ad hoc jainpervenerat, ut fere cenlum solidis empla coopeito-ria, addilo quoque vosliumnon mediocri pretio,ditiorcs domos congesto mullo alieni &>risdebito,non parum gravarent, pauperiores pene omninopessumdarent. !

XVIII. Statutum esl ut nullus scarlatas, aut bar-racanos, vel pretiosos burellos, 1qui Ratisboni, hocest apiid Rainesbors fiunt.siveplcta quolibet modostramina habeat, sed solummodo cilicium superje-ctis lantum duobus mediocris prelii. pannis, quialbi et nigri, et ex utroque misti coloris sint; cl quinon duplices, aut quadruplices, seu multiplices,ut a quibusdam fleri solct, sed simpliees fratribussupponantur.

Causa inslituti hujus fuit, ut in alKs vestiuin ge-neribus damnata euriositas etiamalectis monacbo-rum removeretur, maxime cum ante tempora S.Mugonis, non nisi cilicio, superposito tantum unoet simplici panno aliquis uteretur. ,

XIX. Statutum est ut in Infirmaria Cluniacensi, '

quse quinque habitaculis sub uno tecto divisis di-stinguitur, tali discretione silentium lenealur, ut inea parte, in qua fratres defunguntur, quaeniediaest, ct in illa quae superiqr a parle meridianaest,"silentium et collocutio anliquo more servelur; intribus vero aliis claustri regularis silentium lenea-tur. Sic in cella noviliorum et adjacenli claustrosive oflicinis, exceptis novitiis, et eorum magistro,qui ubi et quando loqui solent, loquentur; exceplisetiam episcopis et abbatibtis supervenientibus ma-jore priore, et subprioribus ordinis custodibus, quiin partibus illius cellse novitiorum, et ipsi Ioquipoterunt, et in prsesentia tantummodo eorum alii.In operatoriis vero universis continuum teneatur si-lentium, excepto uno tanlnm magislro uniuscujus-que operatorise domus, cl exceptis operariis novaeecclesise et operatoriis ipsorum. Tenealur, insuperclaustr-i silentium in coemelerio, et claustro cceme-terii, in sacristiis omnibus, et via quse. ad domossuperiores ducit, quse juxla iiiiajorem ecclesiamsunt et in adjaeentibus locis, |Cxcep(is supradictisabbalibus et prioribus, quibus i;i parlibus illis loquisupradicto modo licebil.

Causa instituti bujus fuit summe necessaria in-omni religione silentii utilitas, sine quo modis con-gruis obser-vato, nec dioi religio, nec esse potest.Cujus laus in Seripftiris sanclis taufa est, ut inlerinnurnera ejus prseconia, dc ilio etiam magnus pro-

A plieta Isaias dicat : Cullus justitiw silentium (Isa.xxxn). Quod quia Cluniaci, propter frequentiamne-goliorum et niultiludinem stipervenientium, valde exaliquanlo tempoi'e eorruptum fuerat, necessariumvisum estut hic modus silentii, sicut supra distin-ctus esl, iiistitueretur.

XX. Sfatulum esl ul quadragesimali lempore aa-ditis ad silesuium liibus diebus, boc est teriia ferin,et quinta et Sabbalo, quibus in ciauslris juxta mu-reni prislinum locutio esse solebal, continuum perlolam Quadragesimam silentium teneatur.

Causa insiituti bujus fuit tam sanelorum dierumreverentia, quia non plene religiosum videbatur, utillis summse abstinciiliae, et omniuni virlutuni die-bus, virtus silentii colloquiis non valde necessariis

B publice interpolaretur.XXI. Sfatutum est ul de usitalis in claustro binis

locutionibus, secunda omni tolius anni temporesubtrahatur. •

Causa instituti hujus fuit nulla prorsus ejus utili-tas, nulla neccssitas, a quibus aliquando horamdiei apud religiosos vacare, non solum otiosum,sed etiam pernitiosum. Oeeupat enim illitis tempo-ris spatium inulilis, imo noxia 'loquacitas, quodroodo sibi assumit leclionibus et cantibus divinissalubris taciturriitas.

XXII. Statutum est ut silentjum ad mensam sic-ut in regulari refeclorio ubique et ab omnibus te-neatur. Sed, si extra refeclorium regulari comedenliquilibel superveniret, surgel; cumque invitabit, lpT

G quelur, etslando, quantum nccesse fuerit, post-quam resedcrit, ut prius tacebit.

Causa instituti hujus fuit Apostolus etiam laicispraecipiens: Unusquisque panem suum cum silentiomanducet. Etiam S. Benedictus monachis.imperans etdicens : Summumfiat silentiumad mensam; etiam an-tiquiseumodernitemporisreligiosi,quiubicunqueco-medant, rigorem silentiii nullo relaxant. Nec Iioiie-stum est Cluniacensibus videriminus religiosos, perquosinGalliis, Germania,Aiiglia,Hispania, Ilalia, aetota fere Europa a multis annis arefac:a religiorefloruit, multorumque inveteratus tepor, divinapraeeunte el comitante gratia, recaluit.

XXIII. Slalutum esl ut in claustrum, vel in reli-JJ quas regulares domos nullus clerieorum aut laico-

rum ingrediatur, nisi aut causa operis alicujus, autcatisa videndi domos, ut bonesti hospites facereso-lent, aut causa medendi infirmis in infirmaiia ja-centihus.

Causa instituli hujus fuit clericorum, aul Iaico-rum, ct maxime famulorum, adeo frcqueus perclaustrum, quibuslibet dc causis, transitus ac re-gressus, ita ut pene in slralam publicam claustruinvertisse, et in eundo ac redcundo, fere jam a IUG-nacbis nihil distare viderentur.

XXIV. Statulum est ut infirn.is ipsis, vel quibus-, libet in infirmaria comedentibus, iiullus. ut iieri

solebat, famulorum Iaicorum serviat, sed monacbi.tantunimodo, aut conversi barbari.

1053 - STATUTA.CONGREG. CLUNIAC. , . 1031Causa instiluti hujus fuit honestior conversorum

"quamssecularium famulorum cum monachis coha-bitatio, et ne maleriam furandi ea quoe de mensa.in infirmaria comedentium superefant, servienlesfralribus conversi haberent sicut priores famuli,qusecuiique palam vel furtim fratribus subripere'poterant, uxori, filiis, ac qualicunque familiolaesusein burgo conslitutse deferfe solebant. Praeter hoc,ct iliud in causa fuit, quod secretamonaslici ordi-his, aut disciplinas regulares, qua utpoie in-regula-ribus officinis assidue commanentes; vei videbant,vel ab aliis audiebaul, more ssecularium sseculari-.bus vulganlesdetegebant.

-XXV. Statulum est ut Ioco famulorum, qui manevoeiferando_fralresin infirmaria jacentes inhonestead missam yocare solebant, scilla ad hoc in sublimiinfirmaria. Ioco suspensa pulsetur.

Causa instituti hujus fuil, quia aptius et hone-stius visum est ut fratres in infirmaria dormicntessigni ubique usitati sono.excilarentur, quani incou-gruo in sunnni sileiitii tempore verbo, ul ssepecon-tingit, terrerenlur.

XXVI. Stalufum est ut meridianse jejuniorum,quae in aeslate-post Sextam fieri solerit, momenta-iieae,et simulalitiae, dimitlantur, el pro spalio illiustemporis quod iiuuillier expendebatur, fiatresinclaustro sedeant, et legant, autmissas cantenl, au*aliquidnecessarii operis agant.

Causa instiiuti lriijus fuit.ipsa, ut diclum est,inutilisoccupalio lemporis, quia pro more antiquo ,diehusjejuhii,.quse in aeslate proveiiiunl, nccgssecrat fratribus ante missam et inensam, non ad dor-iniendum, vel quiescendum, sed ad dormilionem etquietem sihiulandam, se exspoliare, discalceare, vel-ut longo somno seipsos in lectis comporiendo, etbene operiendo prseparare. Et quidem anfiquusmonachorum mos erat jejuniorum diebus detri-menta u.sitati somni cqngruenti dormitione antemensam compensare. Uride Hieronjmus : Smpeva-cuo ventre dormiendumesl. Sed quia sequentes mo-naclii antiquis curiosiores; pbysicaesectalores, ven--tre vacuo dormire inutile corpori judicaverunf, "adeam brevitatem meridianos jejuniorurh somnos re-degerunt, ul meridianae quietis nullam veritatem,sed solum veritatis simulacrum retinerent. Adde- Ibant (quod salva pace' eorum loquor), jam dictsesimulationi magis ridendam superslitionem, ut ve-iut grayiter dormientes prolixiore sonitu sigiii exci-tarentur,- et quasi longa lectorurn revolulione hi-spidi et incompti manus abluerent, capita come-rent, et omnem prorsus solemnitatem longissimsemeridianae«xplerent. Unde judicatum est ut corpo -ris tam inulili labori inserviens, lectionibus, canli-bus, et sacriflciis divinis seu quibuslibet ulilibusexercitiis impenderetur.

XXVII. Slatutum est ut non vasis illis vinariis,qusejuslitiaevocantur, sicut olim facere cogebantur,sed propriis scyphis unusquisque bibal, eo temporeOuopost Nonam ad polum fratres pergere soienl.

A Causa instiluti bujus fuit ipse ineptus, et omnibitsdisplicens bibendi modus, quo urgebanlur fratresscypbis depositis, justitiis bibere, nec in ipso mu~scarum tempore, quid intus lateret discernere.

XXVIII. Slalutum est ne calcearios cum corri-giis,' quia inutiliter laboriosum crat , Sabba(oabluant.

Causa instituti hujus fuit quia olim ubicunquenecessitas occurrebat, sub dio operantes, et pluviiset lulosis diebus monacbi calcearios suos, ipsa ope-ris necessitate cogeule, ltito plerumque infecfos, adclauslrum Teverlentes , lavaliant. Inde superstitiodescendens, cum illi hoc ex necessitate facefeni, etillos quuper annum et bienniuni declatistro mis-quam procedentes, sua et mundissima et noya cal-" ceamenta lavare quidem, quia necessavium nonerat, non compcllebat, sed duorum tantum digito-fum extremis summitatibus duabus aut tribus aqusagutlulis infundere imperabat.

XXIX. Staiutum est ut fratres 'equitantes froc-cum simul et cappam ferre non compellantur, sedaut frocco simplici, aut cappa tantummodo, si vo-luerint, induli lier faciant.

Causa instiluti hujus fuit vestium ipsarum mun-ditia, ne, ul fieri solebat, frafruni clauslra ingre-dientium frocci et tunicae luto, pluviis vel lutosisdiebus contraclo infesti ac sordidi apparerent, etinsuper labor itineris alleviaretur, et antiquus dehae re utiliter.inslitutus modus reformarelur.

r XXX. Statutum est ut morem veterem, quo sineinvolucris cruriim leuca -plus una aequitarc prohi-bebalur, tenere.si voiuerint, non cogan.fur.

Gausa inslituti hujus fuit quia nulla ratio appare*bat, qua cogerentur absque nccessitate quibuslihetinvolucris crura involvere, et quod necessitatislanfum causa permissum fuerat, sine ulla neccssilau.portare.

XXXI. Statutumest ut psalmi illi, qui a, Dcus,duribus nostris, ineipiunt, post orationem quae fitante vesperas decantari splent, in omrii xji lectio-

, num festivitate intermiltantur.Causa inslituli hujus fuit, laboriosa, imo pluribus

odiosa psalmorum familiarium paulatim multis decausis adaucta multiplicitas. Qusequia multos gra-

D vabat, multorum et totius pene conventus posiula-tione in hac parte immutata est.

XXXII. Slatuium est ut defuncXisfratribus no-.stris, universis scilicet prqfessis, die anniversarii,quo recitari nqmina eorum a lectore, sicuti mos est,in capitulo solent, quinquaginta praebendaedentur,tali condilione, ut siveplura sint, sive minus, quautquinquaginla, ultra numefum jam dictum nee au-geantur praebendse,nec minuantur.

Causa instituti hujus fuit mira virtutum diseretio;quia difficile visum est, et^etiam importabile, ut si.multiplicitas defunctorum usque ad octogenariumet cenlenarium,aut forte infinitum numerum, assi-due decedentibus fralribus se exlenderet, quodpari niodo praebendarum numerus. "Nullus cnJm

PATKOL.CLXXXIX. 33

«035 PETRl VENERABILISABBATISCLUNIAC.IX „ - 1038nionasterii substantia,-si aprioribus institutus mos iservaretur, diu ad hoc sufficereposset. Raris tamcnadhuc diebus defunclorum fratrum nomina usquead quinquagenarium numenim perveniunt.

XXXIII. Statulum est ut quidquid dc mensa quo-tidiana a fratribus suparcst, eleemosyna communisaccipiat.

Gausa inslituli hujus fuit, quia contra morempene oninium tam religiosorum quam ssecularium,

-si tantuni de pane cuilibet fratri superesset, quodpanis"more abs,que casu in mensam subsistere pos-sct, noii eleemosynse,sed cuslodi refeetorii, ut ser •varetur in crajtinum, reddebatur. Quidquid autenivini supererat exceplis quibusdam jejuniorum die-bus, et die, qua frater defunclus lumulabatur, cu- _stos vini in crastinum similiter lieservabat. Hoe quia *inhoneslum videbalur, et ut insuper id eleemosynseadderetur, omnes absque aliqua exceptione mensa-rum, refeclorii alque iniirmariae reliquiseeleemosy-nae dalse sunt.

XXXiy. Slalutum cst ut dies rasurarum aliterex parle, quam lieri solebat, immularenlur ita utprima rasura fieret die praecedentevigiliam NafalisDomini. Secunda propter assiduam mutationemguadragesimalis inilii, jtixladomini abbatis autpriorisdispositionem,mediovelcongruodieinterjam.dictam rasuram NatalisDominiet primam DominicamQuadragesimaefiet : quaesecunda rasufa nune ma-turius, nunc lardius occurrit, sed quando majorquinque, quando minor trium hebdbmadarum est; ,teriia, Sabbato prsecedente eamdem primam Domi-nicam Quadragesimae; quarta feria terlia hebdo-inada. Palmarum; quinta, Sabbalo Paschalis Domi-nicae, qua cantatur, Jubilate Deo; sexla,-fe.ia sextaante Penlecosten et nalalem apostolorum Petri ctPauli, sed quaudobaecprolixilas temporis exegerit;(seplima deest) octava, die prsecedentevigiliam apo-stolorum Petri et Pauli; nona, vigilia sancli JacobiApostdli; decima, die praecedentevigiliam Assum-ptionis beatse Mariae; (undecima deest) duodecima,vigilia sancti Michaelis.Tertia decima, vigilia Om-nium Sanclorum. Quarta deeima, vigilia sancti An-drese Apostoli.

Causa hujus instituti fuit earumdem rasurarumimportuna, et fratribus, maxime in hieme, molesta ]frequentalio.. -XXXV. Slatutum est ut nullus in monachumCluniaeensem recipialur absque Cluniacensis abba-lis praeceptoet permissione, sicut mos est, nisi adsuccurrendum, exeeplis magnis el utilibus personis,quse si differrentur, levitate fortassis animi retro-cederentj nec in inceplo conversionis propositopermanerent.

Causa inslituti hujus, imo renovatae inslitutionisfuit frequentissima inulilium personarum par cun- '

, cta pene Cluiiiacensia loca., et indiscreta susceplio.Qua indiscreta susceptione nunc rusticorum, nuncfrjfanlium, nunc senum, "nune stullorum, nee adaliquod opus utilium. eo jam res pervenerat, ut

A talium pcrsnnarum jam fere major- numerus liabe-retur, et frequentia, ac nefanda mala ab eis eom-missa, qua; quia eliam relatu inboriesta sunt reti-ceo, pene assidue a diversis terrarum partibus au-direnlur

XXXVI. Statutum cst utnullus etiam ex conces-siorie futurus monachus regularibus usque ad xxannos vestibus indualur.

Causa iiistituli lmjus fuit immatura nimisque ce-ler infantium susceptio , -qui anlequam aliquid ra-tionabilis intelligentise habere possent, sacrse reli-

• gionis vestibus induebantm-, et admisti aliis pueri-,libus ineptiis omnes perturbabant, et ut qiiasdamtaceanf, et multa breviter colligam, et sibi niiiilpene proderant, et aliorum religiosum propositumu non parum, imo quandoque plurimum, iinpedio-bant.

XXXVII. Stalutum est ut pro annua et regulariprobalione, saltem menstrua, hoc est, unius mensisprobalio erga novitios. observelur, anlequam vofopromissse obedienliaeaslringaniur.

Causa instituti bujus fuit quia annua et cx Regulapraeceplaprobatio discretione succedeniium Patrumtemperala ad hoc devenerat, ut non dieo annus,non dico dimidius , sed nec mensis, nec hebdo-mada, nec aliquando crga novitiorum probationemdies integra servaretur. Quod quia onuiino, et cqn-tra rationem et conlra Regulaedecrelum eral, quseprsecipit probari spiritus, si ex Deo sunt (I Joan.

r rv); visum est esse ralionabile , ut unius saltcnimensis novitiorum probatio observaretur, tali modcut frocco taiilum induti, et ut alii regulariler rasiac tonsi, absque verbi vel scripli alicujus profes-sione, tam in cella novitiorum qiiam in claustro,cum caelerisex more permaneanl. Si flnito mensevel verbo coram priorc ae fratribus, et scripto co-ram domino abbate stabiiitatem suam firmaverit,et obedienliam professus fuerit, corpori monasle-rii, juxta verba Regulaesocietur. Si vero infrajamdictum mensem recedere voluerit,-facullaseiliberaconcedatur.

XXXVIII. Statutum est ut modo, quo prsedixi-mus, extra Cluniaeum novilii recepli usque adprimum, vel seeundum, aut plus tertium annuiu

D ad benedieendum Cluniacum adducantur, nec iute-rim, sicul usus Cluniacensis exigif, et ad ordinesecclesiaslicos ascendant, et missam ante ordinaticantent, aut exlra claustrum curam alicujus obe-dientise adniinislrent.

Causa instituti hujus fuit, nimis tardus ad Clu-niacum novitiorum extra Cluniacum susceptorumadventus. Unde lex talis data est, ut quia prioresparcentes sumptibus, per x, aut xv, sive vel xxx,quandoque annos novitios Cluniacum ducereet mit-' tere differebant, saltem praescripfa lege coacti eosvel ad benedicendum, vel si exlra benedicti fuerint,ad obedientiam rursum in Cluniaco coram fratribusadducant vel mittaiit.

XXXIX. Statutum est ut antiquum et saneluni

1037 STATUTA CONGREG.CLUNIAC. ^ '1038

opus manuum, vel in claustris ipsis, aiit ubi ho- jjieste remoto conspectu saecularium fieri poterit,ex parte saltem aliqua restauretur, ita ut omnitempore prseter festivos dies, quibus operari nonlicet, quolibel semper fratres utili opere exef-ceantur.

Causa-insliltili hujiis fuit, quia, otiositas, juxtaPalrem BenediCtuminimica animse, in lantum ma-gnam partem nostrorum, eorum maxime qui con-versi dicurtlur, occupaverat, ut in claustris, velex.ra claustra, praeter paucos legentes, et farosscribentes, aut adhserentes claustri parielibus dor-milarent, aut ab ipso, ut sic dicam, ortu solis us-quc ad ejus occasum,' imo fere mediam noetem,' qtiibus impune licebat, lolam pene diem vanis,otiosis, ct (quod pejus esl) 'plerumque detractoriisverbis consumerent. ;

XL. Stalulum est ut nullus 'priorum, nullusaliorum iter faciens, ducait seeuriiplus quam tresequitaluras, vel si prior ordinis fuerif, qualuor,aut plus quinque : et hoe tam propter honestatemaut testimonium societatis, quam propter officiaecclesiastica studiosius decantanda.

Causa inslitliti hujus fuit, ne fastus vel curiosi-tas in minislris, vel Iter agentibus notaretur, etmonasteriorum, vel quorumlibel hospitum grava-men, quantum posset fleri, vitaretur.' XLI. Statutum est ut ubicunque, facultas locipermiserit, exceplis decanis, xn ffatres conslituan-lur addito tertio priore, plerumque ordinem te- /neant.

Causa instituti hujus non est necesse scribere,quia patet omnibus.

XLn. Statulum est. ut ubi xn fratres esse nonpoluerint, saltem in refectorio et dormitorio sem-pcr, in claustro vero ab hora vespertina usque adhoram tertiam alterius diei.perfectum silentiumteneatur. Nam guod universaliter in omnibus Ec-iclesiis semper et ubique teneri debeat, certum est."- Causa inslituti bujus ut, si fratres in lalibuslocis plenum ordinem-lenere aut non possent, autnollent, saltem aliquam .umbram, vel vesliglum,•velparticulam ordinis retinerent, ne integra dienugacibus verbis. aut rebiis vacanles, in nullo assecularibus differre viderentur. I

XLIII. Slalutum est ut riullus nostrorum ad sa-cerdotium provehatur.usque ad xxx vel saltem xxvannos.- Causa inslitutihujus fuit ut, juxta decrefa sa-crorum canonum, ne adolescenles, ne illitterati,ne illi, qui nondum capere possunt, quantum, quamdivinum, quam excellens sit sacerdotale officium,ad sacra illa ccelestia, magis temerarii praesum-ptores, quam digni administratores accederent.

XLIY. Statutum est ne quis terras, vel thesaurosEcclesiarum-dare, vendere, cdmmutare, pro vadi-moiuo ,alicubi, vel apud aliquem sine domni abba-iis prseceptovel consilio deponere, vel impignorareaudeat. Quod si fecerit, _a fralrum suorum et

Atotius Ecclesise cohimunione alienum se esse co-gnoscat.- Causa instiluti bujus fuit audita et cognita quo •rumdam priorum tcmeritas, qui aliquando ita fe- ,cisse probati sunt.

XLV. Slatutum est ut clcrieofum aut laicorun.ad nos non perlinentium homines^vel scrvi donio-rum Cluniacensium procuralores cellarii vel prse-positi nullatenus fiant.

Causa inslituti hujus fuil frequens damnorumexperientiaj quse a talibus vel talium occasione,plerisque monasteriis Gluniacensibus illata sunt.- XLVL Statutum est imo rcnovatum, ut nulluspriorum, de prioralu ad alterum prioratum trans-latus, famulum aliquem ad sibi commanendum dc**priore loco adducat., Causa instiluti hujus fuit sinistra quarumdam

reruiri, nec non dicendarum suspicio, imo" magis.probalio, quse etsi olim in his famulorum de locisad loca translalionihus provenerint, hoc decreto/quantum fieri poluit, provisum ^st ne de reliquoprovenirent.

XLVII. Slalutum est ne sanctimonialibus autconversis mulieribus juxta domus monaehorum in-fra duas leucas ad minus habitatio aliqualenus con-cedalur.• Causa' inslituti hujus fuit ne, in quibus ^maxime-cavendum est, contra apostolorum prseceptum lo-cus diabolo darelur, sed ut cum fomite iniquilatis

/-."Omnis-ejuseliam suspicio tollerctur; impulit magisad hoe insliluendum quorumdam- tcmerilas, quimulieribus sanctimoniam vel conversionem pro-fessis terrarum pecunia; gratia habilacula juxla do-Inos parare jam coeperant.

XLVHI. Slatutiim est ne hi qui vocantur fami •.liares, hoc esl nec monachi nec conversi, quorum-dam monas(eriorum pessimi destructores, neceliampro maximo lucro alicubi recipianlur.- Causa instituti hujus fuit familiarium illorummultis nota perversilas, qui nec Deo servientes,nec manibus operantes, nec aliud utile domibusprovidentes, ad garriendum,- ad detrahendum, ad .dissipandum, quae poterant, in quibusdam mona-stei iis et alebantur el vesliebantur.

D XLIX. Statutum est ne quis fratrum nostrorum,in propriis saltem Iocis sine lumine noctibus dor-miat. Qui, si adeo pauper fuerit ut propriam lu-cernam in, dormitorio suo providere .non possit, -illam quae in ecclesia fuerit, accipiat, el-ad .dormi-torium transferat. '

Causa instituti hujus fuit ut filii lucis semper inluce etiam corpo^raliconversentur, quia, juxta Apo-slolum, de spirituali loquentem : Omnes fdii lucistsiis, et filii diei; non sumus noctis neque leriebra-rum (I Thess. v). Quod licet, ut dixi, de illa spir|-_luali luce dicat, hoc ipsum de corporali lamen si-mul et spirituali, ait Dominus : Omnis qui maleagit, odit lucem, el non venifad lucem, ul non ar-guantur opera ejns; qui autem fdcit verilatem, venit

>'J033 PETRI VENERABILISABBATISCLUNIAG.IX iOlOmd lucem, ut manifestenmr opera ejus, quia in Deosunt facta (Joan. HI).

L. Slalutum cst ul ses diebus infra oclavas As-sumpiionis sanctaa Virginis Malris Domini, et eo-dem modo infra octavas aposlolorum Petri et Pauli,xii lectiones ex Evangelio, xn alise ex prophetis,vel ex propheticis libris, aul Actibus apostolorum,vel Epistolis eorum, sicut a me excerptae sunt, admajorem missam legantur. Infra octavas scilicetsanctae Marise sex ex Evangelio, el iterum sex exprophetis, sieut dictum esl, aut prophelieis libris.Infra octavas vero apustolorum, sex similiter ex•Evangelio, et sex ex Actibus apostolorum, vel Epi-slolis eorum.. Causa instituti hujus [fuit specialis,

1041 STATUTA CONGREG. CLUNIAC. iS42-professionem fidei Cbristianae decanlent, super 1quos ei per quos principaliter post Chrislum lidesEcclesisefundatae.st, scribenteboc idcm magno apo-EioloPauloEphesiis, cum dicil: Superwdificali su-per fundamenlumapostoiorum etprophetnrum (Ephes.n), el reliqua. - '

LVIII. Statulum ut solemni nocle Natalis Dominiad_missam de luce cantetur prosa, cujus inilium,Cwteste organum. ~

Causainstituii hujus fuit quia illius cujus prin-cipium erat; JVesfrfTtuba, series verborum incom-posita, nibil pene ad Nalivilalem Salvaloris perti-".iiens, longeaniplius-incomptiore cantu, cunclishoeadvertenlibus displicebat.- LIX. Statutum csl ut quatuor primis hebdomadi-bus Quadragesimse-aritipbonse, qusein qiiinta feria'1ad Benedicius, el ad Magnifical, dicl consueverant-,

~inutarenlur, et.proillis aliaeeaiitarentur. Quinta-fe-ria primae iiebdomadaead Benedicius: Si manseritisinscnnonemco; ad Magiiificat:•Cognoscileverilaiem.Quinta feria secundse bebdomadae ad Bencdictus .Nonpossum a meipso; ad Magnificat :lNon quceroAiolunlatemmeami Quinta feria tertia hebdomadseadBenediclus : Operamini noncibum qui perit; adllagnificat-: Hoc cst opus Dei. Quinta feria quartoeliebdomadae, ad Benedictus : Non -potestFilius a sefacere quidquam; ad Magnificat.: Paler diligit Fi-•iium.

Causa inslituli bujus fuity quoniam antiphonaequaepriiis dicebantur, aliorum lemporum erant; et^-cum alio tempore cautarentur; velut muluo acceptse•rursurfl inQuadragesima cantabantur, hoeesl, Pa- .ter-Abraham; FUi,recordare; Exibant aulem dw-monia a mullis; Cumrsol aulem occidissel; Propheta

"magnus surrexil iivnobis; Accepit omnes timor. Etquod magis absufduni eral, quinla feria primae heb--domadsedicebantur anliphonse: Missus sum ad oves;0 mulier, magna esrfides tua. Quaeanlipbonse sla-tim sequenle Dominica seeunda, exEvangelio ipsiusDominicaeiteruni cantabantur. Quod sicut a qui-busdam prioribus accepi, ideirco contigit, quia jam'4ictse ferise quinlaeaiitiquilus evangelia propria, exquibus excepta; anliphonae cantareuiur, minime ha-bebaril: quaeaposterioribus Patribus, et erga di-vina officiasludiosis de Evangelio Joannis postmo- ]dum excerpta sunt. Unde postquam illse quintseferiae propria evangelia habere cceperunt, anli-phonse novae de ipsis quoque evangeliis factaesunt/. - '

LX. Statutuin esl ulsicut ex eonsuetudine, alisehorse sanctae Virginis matris Domini in ecclesia iu-

"firmorum, quae iu -honore ipsius consecrata est,-quotidie decantaniur,et ejusdem ibi cpmplctoriumcantaretur, et in omnibus horis ante psalmos prse-mitteretur versus : Memento, salutis auclor, cumGloria sua. -

Causa instituti hujus fuit honor matri Domini su-per omnem creaturam singulariter" exbibendus, etut, quia ejus borae in conventu publico propter

Afratrum nuriierositatem, et officiorum multiplicita-tem, brevitate lemporis prohibente canlari non po-teranl, saliem in capella ipsius a paucior-ibusex in—tegro canlarentur.

LXI. Statutuin estut.regularis Prima, et Prima^S. Marioe diebus privratis a festo Omniiiin Sancto-fuin usque ad Pascha, quaVexantiquo niore post.pramissos mafutinos, et post-finitam -aliani psal- -modiam in capella infirmorum ante adventum cbn-Ventus profunda nocte decantabantur,- usque ad lu- -cis orturri, etsigni, quodin inflrmaria pulsari mane -solet, sohifum diiferantur. -•

. - -Causa insfituli hujus fuit,-quia etfrequenler psal-- ^nodia ab infirmis noridunrpro sui prolixitate ex-

plicita, -coifvenlus suporveniens eosdem infirmos*'B imouriiversos,.quos.in .llaccclesia oflendissct,ex-

pellebat;et quia frequenter -media fere-nocte, solaadhuc sub terris profundissime occullalo, banta-bant: Jam-lucis orlo sidere. Unde ne tantum men- •daciuni a filiis verilatis coram Deo ulterius pro—ferretur, et nc verba Dominum precantium ac lau-dantium diseordarent, instiiutum est. Quod si quisobjicial, ctir non et in cseteris, in quibus consimi--lis «ofa mendacii invenitur, islud correctum est,.quando multa adhuc nocfe cantalur : Aurora lucisruiilal; el; Aurora jam spargit polum; eii-Lux in--trat; Albescilpolus, et mulla in hunc modum, re-spondeo velle me quidem valde, ul talia euncta, si -cum pace fieri posset, apud noslros et ubique cor-

r, rigercntur, sed quia, ut aeslimo, boc non -potestfieri, verbis Magni Gregorii =papseular: S. non fo.-suih de agro Dominico multos reportare manipu-.los, sallem paucos, satlem duos, saltem wtttm fe-ram.

LXII. Slatutuinest=ut quando fratres infiruii oleft.sacrq ex more ecclesiastico inungunlur, non aurea-.vel argentea crux eis ad adorandum offeralur, sedlignea, quoe imaginem Domini crucilixi pictanr ha--bet, ct de ipso Dominicsecrucis ligno parliculamcum-auro.apta.am, etsubpedibus picti crucifixieidem crticiinsertam.

Causa instituli hujusfuit quia ralionabilius et de-votius visum est, ul non de quolibet alio melallo,

- aut de alia .jualibet re, sed de eadem ligni materia,D quftSalvalor crucifixus est,crux facta segro prae-

sentarelur, et in verbisipsis, quse dum-adoratur,,dccantari solent, nulla vel modica falsilalis nota re--prehenderelur. Nam non-dicituf, ecceaurum cru--cis, ecce afgentum crucis; sed: Ecce lignum crucis,in quo salus mundi pependit, veniie adoremus. Utique-verum cst, quia nori iri"auro, neque argeato, sed in,ligno Chrislus crucilixus est. Non tamen hoc di- -cens, cruces ex. auro vel argento ad honorem. Do--ininicse crucis factos -condemno, vel reprehendo,,-quod ore catholico niaxime approbandum et laudan-dum est. Sed.aliud est metalli preliositas, quaemen-tes simplieiuni excitat ad majorem sacrse crucis.veneralionem; aliud ligni utililas, qusespiritualiumanimps cdnimovcl ad vehemen.tiorem erga crttcera.

4045 PETRI VENERABILISABBATISCLUNIAC. IX 1044et cruciflxum devotionem. Unde ut magis mensde-vola in amorem Salvatoris passionis accenderelur,particula de ipsius primse crucis ligno, ut jamdixi,pedibus picti crucifixi supposita est, quse stalimpost pedpm .osculum, oculis, animo et ori crucemadorantis et osculanlis infirmi se offert. Hanc ta-meri ligneam cruceni, quam ego hqc, quem dixi, iu-tuitu isto, quem prsescripsi, modo aptari feci, nonjam morluis, sed morientibus ad adorandum deferridecretum est. Quod sicut Cluniaci a me factum est,sic ubi fieri potuerit apud npstros, licef prsecipereverear, opto tamen ut liat.

LXIII. Statutum est ne staminiae, quse ex moreanliquo, propter graviora^ruaelibet iratribus acriusflagellandis scindi solebant, et usque ad cingulumviolenter detrahi, ulterius scinderentur, sed slami-nia integra inanente, yerberibus subjiciendus fraterea ex tolo exueretur.

Causa instituti hujus fuit ul et frequens damnumscissarum staminjaruin vifaretur, et plenius nuda-tus frater expedilius verberaretur. -

LXIV. Stalulum est ne Hnila leclione refeelorii,canislra,, juxta morem anliquum , ad suscipien-das panis Teliquias per refectorium ullerius defe-rantur,

Causa inslituti bujus fuit quoniam prius ea decausa canistra ad suscipiendas residui panis parlesdeferebantur, ut granatariQ, non eleemosynario, adexpendend.um inposterum redderenlur. Sed quianunc nihil de pane refectorii granatario, sed tolumcleemosynario redditur, visum est non esse neeesseut ulterius eadem canistra per refectorium defer-rentur.

LXV.*Statutum est ne ad missam malutinalemet niajorem, fluito cantu offerendse usque ad prse-falicnem, conventus, ut olim fiebat, stare cogatur,acd mox, ut canlus cessaveril, qui sedere volue-rint, sedeant; lamen ut, cum sacerdos conversusad chorum dixerit: Orate fralres, modeste scabel-lis elevatis in illis subselliis, quae eisdem sedili-btis inhserent, acclives ex more resideant priva-iis diebus'; festivis autem inclinenlur ante for-nias.

Causa ins.lif.ulihujus fuit ul niagiius etcontinuuslabor Cluniacensis conventus hac quantulacunquei'emissione relevaretur. - ,

LXVI. Slatutum est ne parvi scholares, si boni-fuerint, procedente tempore, aliquid de aliorum di-gnitale amitlant.

Causa insliluli hujus fuifquianesciounderesorta,fama tamen iioc referente, dicebatur morem esse utnullus seholarium puerorum aliquo unquam temporeaut hebdomadarius majoris missse, aut prior, aulcusfos ordinis, sivc circa. fieret, aut quodlibet digni-latis inonasticse privilegium obtineret. Quod quan-ium contra communem justitiam et rationem sil,etiam ieviter atfendens advertit. Nam crim princeps,:>postoIorumdicat: In omni genle, quitimel Deum,

lOio STATUTA CONGREG.,CLUNIAC. '" 1016

gut prior, aul' quilihcl priorum, vel fralrum Clu- Aniacensiuni inCluniaco, vcl cxtra manentium,famulisaut scrvienlibus sibi cujuslibet generis pellcs prseteragninas einat, vcl donet; addilum csl ut rubeo, vi-ridi, omriique alio vestium colorc, reinoto, aut deburcllis mediocris prelii, aut de pannis nigri colo-ris, boc est vcl aguelinis, aut paris pretii, au.t mi-

_noris, faniulos secum equiiantes et suo famulatuideputalos vesliant.

Causa insiiluti liujus fuit primo el praeopue re-ligionis augmeiiluni.et ipsum nolum cunctis incon-venicns, ul monacbis regularilcr indutis obsequen-tes cis sa.cularibus vestibus uterciuur. Nain, juxtaverbum Domini, qui mollibus vesliuniur, non indomibus nionachorum, sed in domibus regum esse,vel habilare solent. Secundo, et multipliees et gra- Bves expensse,quse in superfluis illis et noxiis vesti-lius male, el prodige consumebaiilur; in necessa-riis, el utilibus rebus bene el rationabilitcr expen-dantur. "

LXXI. Slatulum cst ne iri responsoriis vel anli-phonis, quae sunl de baplismatc Domiiii,.,aliquisCluniacensium dicat, vel cantel: Ipsum audite, sicutverbi gralia, anliquittis in responsorio, quod sicincipit: In columbwspecieSpirilus sanctus visus cst,paleriia voxaudila esl: Hic est Filius meus dileclus,in quo mihi compiacui. Addi solebal: Ipsum audile.Ifem sicul in antiphona, quae lalis est: Vox decwlosonuil, el vox Palris audita esl : Hic est •Filiusmeus in quo milii complacui, el in simiiibus, si quaesuut vel antiphonae, vel responsoria, interdictumest, ne quis addat : Ipsum audile.

Causa instllufi hujus fuilevidens etapertum nien-"dacium, quod cantanles vel legenles inconsiderateproferebant, quando sacris iliis verbis" addebant.:Ipfiim audile. Tesles hujus rei sunt non quilibel, sedipsi sanctissimi et veridici evangelisfoe, Matihaeus,Itlarcus, et Lucas, qui pafi senteniia scrjbenles, ap-paruisse Spiritum Dei super baplizatum Cbrisliimiii specie columbae,et vocem Palris de coelofactain,vel: llic est Filivs meus in quo mihi complacui;vel: Tu es Filius mcm, iji te complacui mihi, nus-quam addidcrunl: Ipsum audite. Addita sunt hoecverba, non in Clnisli baptismate, sed in ejus trans-figuratione. In illa, inquain, transfiguratione ad- ;junctuni est verliis similibus : lpsum audile, scd etipsa ratio hoc lucide declarat. Nam cum in Ghristibaptismate vocem illam omnipotenlis Patris soluspost Christum Baplis.a audierit, non diceretur•spli: Ipsum audite^scH ipsum audi._ Unde apparetquod non illi, qui solus erat, hoc iirbaplismatedietum est; sed tribus aposiolis, Pelro, Jacoho etJoanni, el.in ipsis, e.t per ipsos, universali Eccle-siae, quam proesignabant, non singulari, sed pluralinumero in Domini transfiguratione prseceptum esl:l>)sumaudile'.

LXXII. Stalutum esl ut in Nativitale Donilni nul-l.us ex fratrilms ante iinem missaeillius, quaede luce

. dicitof, ct qiioede more in couvcntu canlatur, rnis-

•A sam alicubi vel dicat vel audial. Excepti soiit abi hac conslitutione infifmi, qui in infirniaria conie-

dunl, de quibus anliquus mos conslifiiil, ul sictil .sancto dic illo tres missae iii conveutu cahtaniur.

s ila eis eodem tempore tres siiniliter niissae in ca-• pella Sanctae Marise, qu.ae"corum officus deputaia

esl, eelcbrenlur.i Causa instiluti hujus fuii,' quia solebanl saccr >

dotes, non quidem ex consuetudiiie, sed ex quadarsineonsideiala festinatione; statirii post cvangcliuinillius missae, cum quibiisdani aliis, cjui vel eos ju-

- vabant, vel communicare ad eoruni missas vole-i "banl,- a conventu recedere, ac sibi uuusquisquei missam de die cujus introiius esl. Puer nalus est, nobis, celebrare. Ita fiebal, ut non solurn chorust,- B pene vacuus renianeret, sed nec quod de ipsa niissa

post evangelium restat, audirent. Hoc jarii sic in-- coiisuetudineni versum fuerat, ut in consuetudineiuesse'putarent, etmedia ferepars Cluniacensis con-venlus, aut forte plus, die Natalis Domini non au-.diendo ea, quse in missa de Luce.post. evangelium,

s supersunt, nec ipsam missam audirenl. Quam id-it circo non audiebant, quoniam ejus maximam etc meliorem partem, hoc cst sacciflcii diviui celebri-', tionem, ex cujus dignilate maxiriie missa vocatur,f, perdebant. Hoc ne ulteriijs iieret. hac constitutiohe_,'. provisum esl.'e LXXIII. Staiutum est ut de vasis omnibus vina».;s riis, quse in cellario fuerint ad opus fralrum, ho-» P spitum, vel pauperum, boc est de' unoquoque eo-u runi, vigilia Natalis Doniini, frater, "qui vinum ad

missas providere solel, tanlum accipiat, quantum)- ad celebrandas omnes niissas iilius sacrae noclisle atque diei sufficere valeat..: Causa instituti bujus fuit res a mullis, ut audivj,sd .probata, et saepe mihi relata, quod videlicet, nun-5. quam vasis illius vinuni acescere, vel in innatu-. - .ralem et corruplum saporem converti possil, undeiu pars quanlalibet vini ad celebranda jam dicti Nala-'> lis Domini sacramenta assumpta fuerit.." LXXIV.S.a_ulumesUilillud/ft/n..,cujuscaiUusha-

5- belprosaicos versus,,quorumprincipium esl,Clemens;c .Reclormlerne, Pater immehse eleison, qui in mulliss- monasleriis ad Cluniacum pertinenlibus usu antiquoI- D.cantabatur, etiam Cluniaci in quinque prsecipuket festis cantelur. Additum est et hoc, ul in eisdem "

>ti .solemnitatibus et in quibuslibet, prout libuerit. ma-as Joribus ad vesperas,vel ad laudes cantelur : Bene-ir dicamus Domino, juxta. cantum novi quidem, sedet boni el jam publici versus illius, qui in Nativilatete B. Matris Domini a multis canitur:et VirgoDei genitrix virga est, fiosfiliusejus.e- Sumptus esl autem cantus non de toto versu, sed.ili .de fiue versus, Jioc esl; Flos filius ejus.I: Causa instituti bujus fuil, ut et solemnioribus

dicbus magis congruerct soleninior canius, ot util- ipsa canluum variatio inaior cssct caiilaniium dc,--ce votjo.s- L_vXV.StalutumestutiufcsloIiiveiHioaisS.Gi-J*-

1047 PETRI VENERABILISABBATIS CLUNIAC. IX 1C4Sc!s etExaltatioi)isejnsdem,ad laudesmatutlnascan-.tentur versusexcerpli de hymno; cujusprincipium est,

Pange, lingua,gloriosi praeliumcertaminis,quorum prinius eslj Crux fidelis, secundus, Flecteramos, terlius, Sola digna lu fuisti, cum Gloria se-quenli quaeest, Gloria et honor Deo.^

Causa inslituti hujus fuit quia devotius et elegan-tius visum est,, in jam dictis salvalricis crucis so-

'lemnitatibus, laudes ipsius conlinentes hymnos va-riari jucunde, quam easdem iterari faslidiose. Ca-nebatur.enim prius hymnus, cujus prineipium est,Vexilla Begis prodeunt, ad ulriusque festi ulrasquelaudes vesperlinas, el rursus ilerabatur ad malii-tinas. - -

S_ LXXVI. Statultim est ul anliphona de sacra Matr?Doniinifacta.cujus principiumest, Satve,Regina,ma-ter niisericordiw, in festo Assumptionis ipsius, dumprocessio fit, a eonvenlu cantelur : et- in.super inproeessionibus, qu.e a principali ecclesia Aposlolo-rum, ad ejusdem matris Virginis ecelesiam ex morefiunt, exceptis illis sanctorum festivilatibus, inqui-bus mos antiquus exigit, ad eosdem sancfos -perli-nenlia decantari.

Causa insliluii hujus fuit nulla^alia, quani sum-mus et maximus amor, ab dmui rationali creatura,quibuseunque modis rationabiliter lieri polest, ex-bibendus post auctorem omnium malri auctorisuniversarum. . -

, i

DISPOSITIO

REI BAMILIAEIS CLUNIACENSIS , /

I " ' FACTA

A BOMNO PET-RO ABBATE CLUNIACENSI NONO.

- "- (Anno 1150.) ' •

[BALU!..Miseell. edit. Luc. in-fol., iom. III, pag. 72.}

Qiioniaro es valde labilis est humana meinoria-nec morienlcs incessanter hoinines veracem sem-pcrposteris suisrerum gestarum famani relinquerepossunf, scripturae subsidium a prirris sapientibusadinveiituni est. Nam quod scribitur varielalem su^scipere nescil, el nisi easu vel studio c.orrumpalur-,uno eodemque modo veri.atenv rerum gestarunrin-.differeiiter succedenlibus iradit. Feci hac crgo inquibusdam tantum spirilalibus. Fac:d nunc in qui-busdam ad commodum corporalesimulet spiritualeperlinentibus causis.

Notuiri facio igitur ego frater Petrus buniilis Clu-niacensis abbas omnibus islud legentibus quodquando ad hde oflicium ante vigiiiti sex annos as--sumptussum, magnam. quidem Ecclesiam, religio-sam et famosam inveni, sed pauperrimam, magna-rum expensamm, elcomparatis redditibus cum ex,-pensis, nullorum pene redditiiiim. -Treceiili erantvel eo amplius fratres, riec centurii de propriissumptibus domus illa proeurare valebat. Turba ho-spitum semper, pauperum numerus infinitus. Con-gregata de omnibus decaniis annona vix quatuormensibus, aliquando nec tribus, vinum undecunquecollectum, iiunquam duobus aliquando mensibus,SUJCuno sufficiebat Panis parvus, niger, et furfu-

B reus., Vinum maxime aquatum, insipidum,-ef verevillum. Prseter alias et multo cum foenore inutuoaceeptas expensas, in emendo solummodo amlp-nam et vinum plu.squam yiginti millia solidos CSu-niacensis camerarius expendebal. Has auguslias etovidens, babito cum sapientibus fratribus qui i-jncvivcbant consilio, prout mihi et ipsis rationabilevisum est, hiesatica per decanias constitui, et titconventum Cluniacensem de pane, de fabis, et ea-Tum saglmine quidam ex decanis u,no mense, qui-dam duobus mensibus, quidam tribus hebdoniadi-"bus,"quidam quindecim,. quidam octo diebus, bocest, integro anfio procurarent, ordinavi ; et ut sem=--

per anriuatim haec constitutio servaretur, universo-rum fratrum assensu .et voluntale in capitulo pfse-