Omdat een kind meer vragen heeft dan 10 volwassenen kunnen beantwoordenEr komt een tijd dat kinderen beseffen dat mama’s niet meer alles weten en papa’s niet

meer alles kunnen. Of dat mama’s en papa’s dat ook zelf beseffen. Vragen over school, over

opvoeding, over vrije tijd, over gezondheid… In de media lees en hoor je over kinderen vooral

als die problemen hebben of een probleem zijn. Als ze pillekes pakken op school, pesten

of gepest worden, als zelfs vakantie een probleem wordt omdat er geen ‘opvang’ is. Of als

kinderen als kleine volwassenen deelnemen aan “junior Eurosong” of “junior Masterchef”…

Een zeldzame keer zijn het kinderen die doen wat ze graag doen en goed

kunnen, en dat tonen aan volwassenen die kijken, uitleggen aan volwasse-

nen die luisteren en leren aan volwassenen die het eens niet beter weten.

Zoals “Mijn kunst is top” bijvoorbeeld. Kind zijn is ruimte krijgen om keuzes

te maken, om te ontdekken wat je goed kunt, en waar je dat kunt doen met

andere kinderen.

Deze gids probeert heldere informatie te geven, begrijpbaar, direct. Over

vragen waar kinderen tussen 8 en 11, of hun ouders, mee zitten. Deze papie-

ren gids kan je helpen bij die zoektocht. De meeste antwoorden vind je wel

zelf. Af en toe is die ruimte er niet om zelf antwoorden te zoeken, of zelfs om

te weten wat je nu wil of mag of kan. Dan vind je hier ook wegwijzers naar

echte mensen die je verder helpen.

‘Het is plezanter praten met mensen die geen lange, moeilijke woorden ge-

bruiken, maar korte, gemakkelijke woorden, zoals “Gaan we iets eten?”‘

(Winnie de Pooh)

Pascal Smet, Vlaams Minister van Jeugd

VriendenAlles over vriendschap,

pesten en plagen.

FamilieOver je ouders,

broers en zussen.

MilieuAlles over ecologische

voetafdrukken en aardig

zijn voor de aarde.

Je lichaamVoel jij je fit van kop

tot teen?

SchoolAlles wat moet, mag en

kan op school.

De wereldOver oorlog en vrede, god

en geloven en de wereld

ontdekken.

VerliefdOver lekker verliefd en

kriebels in je buik.

Internet & gsmOver je eigen gsm, mailen,

chatten en skypen.

RechtenOver rechten, rechters en

gerechtigheid.

6 18 30

40 48 58

70 78 86

Inhoudstafel

5

Zijn jullie altijd dikke vrienden?

Alles over vriendschap, pesten en plagen.

“Toen kwamen er Europese ontdekkings-

reizigers. Die brachten zwarte Afrikanen

als slaven mee. Wat later zijn er ook een

heleboel Chinezen hier komen wonen. Dus

wij hebben een stukje van allemaal!” Toontje

vindt het wel grappig.

Justice gaat verder. “Als mensen elkaar

graag zien, gaan ze trouwen. Ook als

ze een verschillende kleur hebben.

Zo krijg je alle mengelingen door elkaar.

Zwart, wit, geel, rood … Het is zoals

koffi e. Je kan hem zwart drinken, met

een beetje melk of met héél veel melk.”

Toontje kijkt rond op het strand en ziet inderdaad alle kleuren door

elkaar. Al die mensen kunnen goed opschieten met elkaar. “Zo zou

het in heel de wereld moeten zijn”, denkt Toontje.

Toontje toert de wereld rond

Koffi e met melk

Leuk om lezen!

Toontje kijkt rond op het strand en ziet inderdaad alle kleuren door elkaar.

Toontje is in Trinidad. Dat is een eiland in de Caribische zee, tussen

Noord- en Zuid-Amerika. Hij zit op het strand met zijn vriend Justice.

Hij vraagt aan Justice: “Ik was al in Europa en daar wonen vooral

blanke mensen. In Afrika zag ik vooral zwarte mensen. In China zijn de

mensen eerder geel. Wat zijn jullie eigenlijk?” Justice moet heel hard

lachen. “Wij zijn het allemaal”, proest hij uit. Hij vertelt: “In het begin

woonden er op dit eiland Indianen.”

7

8

Flor en de brooddoos

Leuk om lezen!

Flor is tien jaar en zit in het vijfde leerjaar. Hij

is net van school gekomen en pakt zijn rug-

zak uit. Zijn brooddoos zet hij onopvallend

tussen de andere afwas op het aanrecht.

Als zijn moeder de keuken binnenkomt, ziet ze een grote barst in de brooddoos. Ze vraagt aan Flor: “Hoe kan dat nu?

Dat is al de tweede keer deze maand dat je een kapotte brood-

doos hebt.” Flor reageert niet, hij lijkt geheel verdiept in zijn Harry

Potter-boek. In gedachten denkt hij aan wat er die middag

gebeurde: Felix, Theo en Hicham waren vlak bij hem komen staan. Felix had gevraagd: “Wat zit er tussen je boterhammen?”

Toen had Theo de brood-trommel uit zijn hand gerukt en gekeken wat er in zat.

Flor had iets onverstaanbaars gemompeld. Felix had aan de anderen gevraagd of ze ook

zo graag wilden weten wat Florreke op zijn brood had. Flor wilde zijn brooddoos niet open

maken en had angstig om zich heen gekeken. De juf was nergens te zien en de andere

kinderen keken toe en deden niets. Toen had Theo de broodtrommel uit zijn hand gerukt

en had gekeken wat er in zat. “Smeerkaas, bah”, had hij geroepen. “O, dat lust ik wel”,

had Felix gezegd. Hij had de boterhammen gepakt en at ze op. Flor had nog iets gezegd

van “Geef terug”, maar daar reageerden de andere jongens niet op. Daarna had Theo de

brooddoos tegen de muur gegooid.

Moeder merkt dat Flor wel heel lang op één pagina blijft hangen. Ze vraagt: “Is er op school

iets gebeurd, Flor?” Flor knikt alleen maar. “Heeft het iets met je brooddoos te maken?”

Flor was niet van plan om iets te zeggen, maar dan plotseling komt het hele verhaal eruit.

Zijn moeder schrikt ervan, maar ze is ook blij dat hij het verteld heeft. Ze zal er samen

met Flor proberen iets aan te doen.

9

Vrienden en vriendinnen 1 Vrienden en vriendinnen hebben is

erg leuk. Je kan er mee lachen,

praten, spelen … Sommige kinderen hebben

wel tien vrienden. Of je nu één vriend of vriendin

hebt, of honderd, dat maakt niet uit. Dat kies je

zelf. Wat je met die vriend of vriendin wil doen,

is helemaal jouw keuze.

Als je nieuwe vrienden wil leren kennen,

kan je aansluiten bij een jeugdbeweging of

sportclub. De jeugddienst uit je buurt kan je

daarbij helpen. Vrienden maken soms ruzie,

maar dat hoort erbij. Als je echte vrienden

bent, komt het wel weer goed. Naar elkaar

luisteren en met elkaar praten lost veel op.

Vrienden voor het leven? 2 Het gebeurt soms, maar het is

heel uitzonderlijk. Vriendschap kan

stoppen omdat er iemand verhuist, omdat je

nieuwe kinderen leert kennen of omdat je in

andere dingen interesse krijgt. Dat is helemaal

niet erg. Er zijn zoveel leuke mensen dat er

altijd wel een paar echt goede vrienden bij

zijn. Heb jij zo’n best friend forever? Dan ben

je een ongeloofl ijke gelukzak!

Vrienden, bvrienden envoor het lev

10

este n vrienden ven

11

Plagen en pesten

Ken je iemand die

gepest wordt? Help

haar of hem dan,

door ermee te praten

en zo te laten merken

dat zij of hij er niet

alleen voor staat!

RacismeRacisme is een heel erge vorm van

pesten. Een racist voelt zich beter

dan iemand van een ander land of met een

andere huidskleur. Racisme is verboden door

de wet. Iemand die racistisch is, kan gestraft

worden. Naast racisme bestaat er ook

discriminatie. Mensen die niet dezelfde kansen

krijgen als anderen of die worden uitgelachen

of uitgestoten omdat ze anders zijn, worden

gediscrimineerd. Bijvoorbeeld omdat ze ge-

handicapt zijn, of ros haar hebben, of dik zijn,

of dun zijn, of arm zijn. Discriminatie is net als

racisme verboden.

Als je met racisme of

discriminatie te maken

krijgt, moet je het altijd

melden bij je ouders of

je leraars. Je kan ook

terecht bij Awel.

 Kinderen plagen elkaar soms. Dat is niet altijd leuk,

maar als je plaagt, bedoel je het goed. Het is een

soort spelletje. Veel erger is pesten. Iemand die pest, wil de

andere kwetsen of vernederen. Vaak gaat het van kwaad naar erger … Pestkoppen willen stoer zijn of voelen zich

onzeker. Ze pesten omdat ze denken dat anderen hen leuk

gaan vinden. Soms gaan andere kinderen dan mee pesten.

Gepest worden, kan iedereen overkomen. Het is niet jouw

schuld. Je kan het niet altijd in je eentje stoppen. Praat erover met je vriend, je vriendin, je ouders, je juf, je meester.

Zoek iemand die je echt wil helpen.

12

Vrienden op het internet 5 Veel kinderen maken vrienden via

mail of chat. Dat is leuk maar op

het internet loeren er ook gevaren. Ook daar

wordt soms gepest.

Alles wat je daarover moet weten staat in

hoofdstuk 6 op pagina 58.

13

Wat weet jij overvriendschap, pesten, discriminatie en racisme?

14

Zijn rijke mensen altijd vriendelijke mensen?

Kan je leven zonder vrienden?

Hebben zwarte mensen te veel in de zon gelegen?

Zijn Vlamingen racisten?

Duurt echte vriend-schap een heel leven?

Zijn alle mensen uit alle landen hetzelfde?

Mag ik iemand die mij pest op zijn kop slaan?

Is pesten erger dan plagen?

Mogen kinderen in een rolstoel binnen in de bioscoop?

Mag je naar de politie gaan als je gepest wordt?

JA

JA

JA NEE

JA NEE

JA NEEJA NEE

JA NEE

NEE

NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

Jongerengids.beOp jongerengids.be vind je nog veel meer informatie over vriendschap,

pesten, discriminatie en racisme. Je kan er zelf iets opzoeken of

antwoorden vinden op deze vragen.

JO

p

a

Quiz!

15

Doen

De vriendschapstestLaat je vriend of vriendin dezelfde test invullen en vergelijk de antwoorden.

Hebben jullie dezelfde antwoorden gegeven?

1. Je hebt een vriend(in) je grootste geheim toevertrouwd, hoe voel je je nu?

2. Je hebt je vriend(in) betrapt op een leugen: waarom loog zij/hij?

3. Je hebt ruzie met een andere vriend(in), wat doet je beste vriend(in)?

Ik ben bang dat zij/hij het gaat doorvertellen.

Ik ben er zeker van dat mijn geheim veilig is.

Zij/hij moet beloven dat zij/hij het niet gaat door zeggen.

Om mijn gevoelens te sparen.

Zij/hij deed het om bestwil.

Om mij te kwetsen.

Zij/hij kiest partij voor de andere.

Zij/hij kiest mijn kant.

Zij/hij is eerst boos omdat ik ruzie heb maar later steunt zij/hij me.

16

ContactWil je eens met iemand praten over pesten, racisme of discriminatie, dan kan

je altijd terecht bij Awel (tel. 102 of awel.be) of bij het CLB in je school.

17

Over vervelende puistjes en een snor onder je neus.

Voel jij je fit van kop tot teen?

Leuk om lezen!

Toontje is in Thailand. Hij beklimt samen met zijn vriend

Sang een hoge berg. Als ze bijna aan de top komen, zien

ze bovenop een rots een man zitten. Het is een oude man

met een lange grijze sik. Hij draagt een oranje gewaad.

“Dat is een monnik”, zegt Sang. “Dat zijn heel wijze men-

sen. Als je wil, mag je hem een vraag stellen.”

Toontje denkt even na en vraagt dan: “In ons land is alles

druk, het verkeer is druk, de mensen zijn gejaagd en vaak

lijkt het wel of iedereen stress heeft. Ik ook soms.

Kan je daar iets aan doen?” Sang

vertaalt de vraag en de monnik

blijft lange tijd stil. Dan antwoordt

hij en Sang vertaalt op zijn beurt

wat de monnik zei: “Stel je voor dat

je een kast bent, met aan de voor-

Toontje toert de wereld rond

Nu is er niks!kant een lange lade, en aan de achterkant een lange lade. Die achterste

lade is je verleden. Dat is alles wat vroeger gebeurd is. Trek die lade rustig

dicht en vergeet alles van vroeger. Vanaf je babytijd, tot je peutertijd en zo

stilaan tot vijf minuten geleden, vijf seconden geleden, tot het nu. Doe dan

hetzelfde met de voorste lade. Dat is je toekomst. Denk niet meer aan later

en ook niet aan morgen en aan de vijf minuten die komen. Tot ook die

lade dicht is. Je bent dan in het nu. En nu is er niks.”

Toontje gaat op een rots zitten, doet zijn ogen dicht en probeert het. Het

brengt hem heerlijk tot rust. En hij denkt: “Als ik thuis nog eens stress voel,

doe ik het zeker nog eens over.”

Vaak lijkt het of iedereen stress heeft. Kan je daar iets aan doen?

19

RegelsIk merkte dat er iets aan de hand was

met Mimi. Ze had al de hele dag geen

woord gezegd. Ik ken haar al van toen

we nog in de kleuterklas zaten en ze

babbelde toen al de oren van ons hoofd.

Mimi babbelt gewoon graag. Vandaag is ze zo stil, er is iets aan de hand.

Mimi zit twee banken verderop. Ik

kan haar gezicht niet zien maar ze zit

gespannen op haar stoel. Ik schuif haar

stiekem een briefje toe om te vragen wat

er is. Ze legt het vlug op haar schoot

en vouwt het open. Gelukkig heeft

meester Luc niets in de gaten want als

hij je betrapt met een briefje moet je

luidop voorlezen wat er in staat en dat is

keivervelend.

Mimi gebaart dat er niets aan de hand

is maar ik hou vol: “Wat is er toch?”

Mimi zucht diep, zoals alleen Mimi kan

zuchten. Ze krabbelt snel een nieuw

briefje naar me waarin ik lees: “Ik denk

dat ik ze heb.” “Wat heb je dan?” schrijf

ik terug. “Mijn regels”, fluistert ze.

“Wil je misschien graag iets delen met

de klas Mimi?” vraagt meester Luc.

Mimi bloost zelfs niet en antwoordt snel:

“Ik zei gewoon tegen Layla dat ik die regels

van wiskunde wel erg moeilijk vind.”

Leuk om lezen!

20

21

2 Gezond zijn is veel meer dan gezond eten alleen.

Bewegen is ook belangrijk. Je zit op de school-

banken, je hangt voor de televisie, je zit voor de computer ...

Een lichaam dat groeit, moet veel bewegen. Je versterkt je

spieren, maar ook je hart en longen worden er sterker van.

Wie veel beweegt, wordt ook minder snel moe, dik of ziek! Voor je het weet zie je er ook beter uit.

Is groeien hetzelfde a groot worde

Eten1 Alles begint met gezond eten. Zeker als je groeit,

heeft je lichaam gezond voedsel nodig. Dat wil zeg-

gen: veel groenten en fruit en niet te veel suikers en vetten.

Een pizza en een boterham met choco af en toe is niet zo

erg. Zolang er ook een appel of een portie spinazie op het

menu staan. Van een glaasje cola zo nu en dan ga je niet

superdik worden. Water en niet gesuikerde vruchtensappen

zijn wel veel gezonder.

Bewegen

Je lichaam … Soms

ben je er blij mee,

soms niet. Toch moet

je er je hele leven

mee verder. Je kan je

dus maar beter goed

verzorgen.

22

ls en? Proper

 4 Een gezond lijf is ook een proper lijf. Je dagelijks

goed wassen zorgt ervoor dat je minder snel ziek

wordt. En je moet ook elke dag je tanden poetsen. Als

je het één keertje overslaat, gaan je tanden echt niet

uitvallen. Toch doe je het best elke avond.

De restjes voedsel en drank die op je tanden zitten,

kunnen ’s nachts immers heel traag je tanden en

tandvlees aanvallen. Dan kunnen er vlekken of gaatjes

ontstaan. Je poetst best je tanden na elke maaltijd, drie

keer per dag dus. Doe het langzaam en grondig, zodat

je geen enkele tand overslaat.

Rusten   Op tijd rusten is heel belangrijk als

je groeit. Lekker niksen kan best

deugd doen. Ieder lichaam moet zo nu

en dan de batterijen opladen en dat kan

als je rust of slaapt. Zorg dat je ’s nachts

voldoende slaapt, dan kan je er de

volgende dag weer volop tegenaan!

Ziek 5 Iedereen is wel eens ziek. Meestal ben je na een bezoek aan de dokter snel

weer beter. Als het erger wordt, moet je misschien naar het ziekenhuis.

Daar word je goed verzorgd. Sommige kinderen hebben een handicap of beperking:

dan is er iets mis met hun lichaam wat niet door dokters kan verbeterd worden.

Zieke kinderen of kinderen met een handicap zijn gewone kinderen. Het enige verschil

is dat er een soort defect is in hun lichaam. Dat kan klein en onopvallend zijn, zoals

iemand die een vinger mist, maar sommige handicaps vallen wel op, zoals iemand

die in een rolstoel zit. Uiterlijke verschillen betekenen nog niet dat je vanbinnen

anders bent. Iedereen is hetzelfde en toch anders …

23

   Om gelukkig te zijn, moet je je goed

in je vel voelen en dan is gezond-

heid heel belangrijk. Ook in je hoofd moet je

gezond zijn. Net als grote mensen hebben

kinderen ook wel eens stress, of voelen ze

zich zenuwachtig, depressief of ongeluk-

kig. Dat kan vervelend zijn. Om je stress of

verdriet te verzachten, zijn er heel wat hulp-

middeltjes. Een paar voorbeelden: positief

denken, doen wat je graag doet en zo nu en

dan complimentjes geven: voor je het weet,

krijg je er één terug! Als je nog met vragen

zit of problemen hebt, kan je hulp zoeken.

Gelukkig

Puberteit   De puberteit begint bij

de meeste kinderen

tussen tien en dertien jaar. In die

periode verandert je lichaam stil-

aan van een kinderlichaam in het

lichaam van een volwassene. Dat

brengt heel wat met zich mee …

Je gaat sneller groeien en er groeit

haar onder je armen en tussen je

benen. Jongens krijgen een diepere

stem. Meisjes krijgen borsten en

gaan menstrueren of zoals veel

mensen zeggen: “Ze krijgen hun

regels.” Ook in je hoofd verandert er

veel tijdens de puberteit. Soms voel

je je plots heel opgewekt, dan weer

heel droef. Je begint meer na te

denken over je leven en dat maakt

je soms angstig. Het hoort er al-

lemaal bij. Het is belangrijk dat je

erover praat met de mensen die je

graag hebt.

Bij jongens duurt de puberteit ge-

middeld zes jaar. Bij meisjes is dat

vier jaar. Zo lang heeft je lichaam

nodig om volwassen te worden.

Meisjes beginnen meestal vroeger

te puberen dan jongens. Bij hen

begint het tussen negen en veertien

jaar. Bij jongens meestal tussen elf

en zeventien jaar.

24

25

Weet wat jeeet!

In de voedselpiramide

staat wat en hoeveel je

ongeveer per dag moet eten

om gezond te leven. Schrijf

eens op wat je gedurende

één dag allemaal eet en

drinkt en vergelijk het met de

piramide. Komt het overeen?

Water

Lichaams -beweging

Aardappelen en graanproducten

Groenten en fruit

Melkproducten, vlees en vis

Restgroep

26

Is elke dag een pannenkoek met choco een prima ontbijt?

Kunnen meisjes van negen al borsten krijgen?

Is twee liter water per dag drinken gezond?

Kan je van drugs doodgaan?

Zijn zieke kinderen altijd zielig?

Groeit er later ook haar op je tenen?

Krijg je van veel sporten een lelijk lichaam?

Is pijn besmettelijk?

Kunnen twee mannen ook kindjes maken?

Mogen dokters jouw ziekte aan iedereen doorvertellen?

JA

JA

JA

JA

JA

JA

JA

JA

JA

JA

NEE

NEE

NEE

NEE

NEE

NEE

NEENEE

NEE

NEE

Jongerengids.beOp jongerengids.be vind je nog veel meer informatie over je lichaam,

gezondheid en seks. Je kan er zelf iets opzoeken of antwoorden vinden

op deze vragen.

JO

g

o

o

Quiz!

27

Doen

Dat rare lijf!Juist of fout?

4. Je hart slaat ongeveer 100.000 keer per dag.

1. Als je alle bloedvaten uit je lichaam achter elkaar zou leggen, kan je een lint maken dat helemaal rond de wereld gaat.

3. Het kleinste botje in je lichaam zit in je oor. Het is kleiner dan een rijstkorrel.

5. Als je eet, maakt het voedsel van je mond tot je poep een reis van vier meter.

2. Als je niest, komt de lucht uit je neus tegen 200 kilometer per uur.

Antwoorden1. Fout (het gaat TWEE keer de wereld rond)

- 2. Juist - 3. Juist - 4. Juist -

5. Fout (het is ZEVEN meter)

28

ContactWil je eens met iemand praten over je lichaam, je gezondheid of seks, dan kan

je altijd terecht bij Awel (tel. 102 of awel.be) of bij het CLB in je school.

29

Over de leukste meisjes en de coolste jongens.

Over lekker verliefd en kriebels in je buik.

Leuk om lezen!

Toontje is in Griekenland. Hij wandelt

langs de zee op het eiland Kreta met zijn

vriendin Ilina. De zon gaat onder en het

licht is zacht en warm. Toontje vraagt

plots aan Ilina: “Weet jij wat echte liefde is?” Ilina glimlacht en zegt: “Ik zal je een

verhaal vertellen over mijn familie.”

Toontje toert de wereld rond

Voor altijd samen!Ze gaan in het gras zitten, vlakbij de bootjes in de haven en Ilina begint te vertellen:

“Dit verhaal gaat over de ouders van de grootmoeder van mijn moeder. Ze woonden

in een klein huisje en waren heel verliefd op mekaar. Toen ze erg oud werden, maak-

ten ze zich zorgen. Want ze wilden niet dat één van de twee dood zou gaan voor de

ander. Zonder elkaar zouden ze nooit kunnen leven. Zo groot was hun liefde.”

“Toen ze bijna honderd jaar waren, gebeurde er een wonder. Ze stierven allebei samen, zachtjes in hun slaap.”

Ilina wacht even en vertelt dan verder. “Het mooiste van

het verhaal is: na hun dood hebben hun kinderen twee

bomen geplant achter het huisje. Die bomen staan er nu

nog steeds. Ze groeiden helemaal in elkaar. De takken

omarmen elkaar voor altijd.” Toontje vindt het een prachtig

verhaal. Hij is eigenlijk ook een beetje verliefd op Ilina.

Toen ze bijna honderd jaar waren, gebeurde er een wonder!

31

Iedereen is af en toe boos, bang, blij, of

verdrietig … Zonder gevoelens zou het

leven maar saai zijn. Blij en gelukkig

zijn, is superheerlijk. Veel mensen

vinden dat kinderen alleen maar vrolijk

en gelukkig moeten zijn. Maar in het

leven, ook in een kinderleven, gebeuren

nu eenmaal dingen waar je niet altijd

vrolijk van wordt.

Het is belangrijk om je gevoelens te

tonen. Soms kan het heel erg fi jn zijn

om je eens goed te laten gaan. Vaak

voel je je erg opgelucht na een huilbui.

Het voelt ook heel fi jn om het eens uit

te schreeuwen als je megablij bent!

Ik ben op jou ...

Bang of verdrietig 1 Als je bang bent

of heel verdrietig,

bijvoorbeeld als er iemand

is gestorven of als je ouders

gaan scheiden, is het

belangrijk dat je erover praat. Zoek iemand die je

vertrouwt en probeer heel

eerlijk te vertellen wat je

allemaal voelt. Je gevoelens

opschrijven in een dagboek

of in een gedicht kan ook

helpen. Of een tekening of

een knutselwerkje maken.

32

Holebi 3 Je kan op iedereen verliefd worden:

op iemand uit je jeugdbeweging,

op iemand die bij je in de straat woont of

op iemand die je toevallig ontmoet. Het is

helemaal niet vreemd als een meisje op

een meisje verliefd wordt. Of een jongen

op een andere jongen. Dan ben je holebi.

Holebi staat voor voor HOmoseksueel,

LEsbisch of BIseksueel (iemand die zowel

op jongens als meisjes verliefd wordt).

En daar is niks mis mee.

In onze wet staat dat holebi’s op geen

enkele manier mogen gediscrimineerd

worden. Vijftig jaar geleden deden

mensen daar heel raar over. Ook in

andere landen worden jongens die op

jongens verliefd worden, of meisjes die

op meisjes verliefd worden, nog niet altijd

aanvaard. In België mag iedereen zijn zoals hij of zij is!

Verliefd of verdrietig? Blij of ondersteboven

van plezier? Wat jij voelt is belangrijk.

Verliefd zijn Verliefd zijn is heel fi jn, zeker als het

van twee kanten komt. Verliefd zijn

is iets dat je overvalt. Je leert iemand ken-

nen die je leuk vindt … nee, héél héél leuk!

En voor je het weet, kan je aan niemand

anders meer denken. Soms is verliefdheid

niet gemakkelijk. Als je verliefd wordt op je

beste vriend of vriendin, kan dat heel ver-

warrend zijn. Jullie vriendschap zal daardoor

veranderen …

Soms kan verliefd zijn je ook heel verdrietig

maken. Als de ander niet op jou is bijvoorbeeld. Blijf dan niet met je verdriet

zitten en vertel het aan je mama of papa,

je zus of je beste vriend. Het is helemaal

niet vreemd als je nog nooit verliefd bent

geweest. Bij sommige mensen gebeurt het

pas op latere leeftijd. Op verliefd worden

staat geen leeftijd …

33

34

Ik hou van jou!

Leuk om lezen!

Wat voelt dat goed om deze vier woordjes uit te spreken“Ik hou van jou … “

Maar zou het niet geweldig zijn om dat in alle talen van de wereldte kunnen zeggen? Hier vind je alvast ‘ik hou van jou’ in 32 verschillende talen.

Japanees Aishiteru

Koreaans Sarang Heyo

Kroatisch Volim te

Marokkaans Ana moajaba bik

Noors Jeg Elsker Deg

Pools Kocham Ciebie

Portugees Eu te amo

Roemeens Te ubesk

Russisch Ya tebya liubliu

Servisch Volim te

Spaans Te amo

Swahili Ninapenda wewe

Thai Chan rak khun (tegen een jongen)

Phom rak khun (tegen een meisje)

Tsjechisch Miluji te

Turks Seni Seviyorum

Zweeds Jag alskar dig

Afrikaans Ek het jou lief

Albanees Te dua

Arabisch Ana behibak (tegen een jongen)

Ana behibek (tegen een meisje)

Bulgaars Obicham te

Chinees Ngo oiy ney a (Cantonees)

Wo ai ni (Mandarijn)

Deens Jeg Elsker Dig

Duits Ich liebe dich

Engels I love you

Fins Mina rakastan sinua

Frans Je t’aime

Georgisch Mikvarhar

Grieks S’agapo

Hawaiaans Aloha wau ia oi

Hongaars Szeretlek

Italiaans Ti amo

35

?36

Mag je ‘nee’ zeggen tegen een knuffel van een vreemde?

Betekent een kus op de mond dat je iemand graag ziet?

Kunnen meisjes ook verliefd worden op meisjes?

Kan je op drie meisjes of jongens tegelijk verliefd zijn?

Gaat verliefdheid soms over?

Zijn jongens die hui-len fl auwe jongens? Kan je je in een

grote groep mensen eenzaam voelen?

Is seks iets alleen voor volwassenen?

Kan iemand van tien jaar nog nooit verliefd zijn geweest?

Kan je van liefdes-verdriet echt buik-pijn krijgen?

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

Jongerengids.beOp jongerengids.be vind je nog veel meer informatie over verliefd-

heid en andere gevoelens. Je kan er zelf iets opzoeken of antwoorden

vinden op deze vragen.

JO

h

v

o

Quiz!

37

Doen

Ben jij verliefd?

Denk je voortdurend aan hem of haar?

Heb je (stiekem) zijn/haar telefoonnum-mer te pakken gekregen?

Heb je plotseling belangstelling voor dingen omdat hij/zij dat leuk vindt?

Word je jaloers of verdrietig als hij/zij lol heeft met iemand anders en jou niet ziet staan?

Zou je hem/haar graag willen aanraken?

Begint je hart te kloppen en word je rood als hij/zij naar je kijkt?

Sluit je ogen en denk aan het meisje of de jongen waarop je misschien verliefd bent.

Beantwoord de vragen met ‘ja’ of ‘nee’. Heb je op minstens 4 vragen ‘JA’ geantwoord,

dan zit het er dik in dat je verliefd bent!

38

Loop je langs zijn/haar huis om hem/haar ‘toe-vallig’ tegen te komen?

Vind je het in zijn/haar buurt veel pijnlijker dan anders als je iets stoms doet?

Probeer je vaak onopvallend in zijn/haar buurt te zijn?

Kun je je voorstellen dat je met hem/haar zoent?

Begint je hart te kloppen en word je rood als hij/zij naar je kijkt?

ContactAls je met iemand wil praten over verliefdheid, angst of andere gevoelens

en je kan niet terecht bij je vrienden of familie, dan is er altijd iemand bij Awel (tel. 102 of awel.be) of bij het CLB in je school die naar je verhaal wil luisteren.

39

Over je ouders broers en zussen,

maar ook over scheiden ruzie en regeltjes thuis.

Leuk om lezen!

Toontje is in Burkina Faso. Dat is een land

in Afrika, dicht bij de evenaar. Het is er

altijd heel erg warm. Hij zit met zijn vriend

Hervé in de schaduw van een boom. Hij

vraagt aan Hervé: “Wie zie jij het liefst, je mama of je papa?” Hervé lacht zijn

tanden bloot en zegt: “Mijn tante”.

Toontje toert de wereld rond

Eén grote familie!Toontje is verbaasd door dit antwoord en vraagt: “Waarom?” Hervé vertelt: “Mijn mama

is al dood. Zij stierf toen ik vier jaar oud was. Mijn papa zie ik bijna nooit. Hij is gaan

werken in een ander land, want hij kan hier geen geld verdienen om eten te kopen voor

mij en mijn vier zussen.” Toontje vindt dat een beetje triest: “Wat erg …”

“Helemaal niet”, zegt Hervé, “want ik heb een hele grote familie.”

“Wij wonen samen met drie tantes, twee grootmoeders, een grootvader en twaalf kinderen. Dat is heel fi jn. Er is al-

tijd iemand om mee te spelen. En als ik me ongelukkig voel,

ga ik naar mijn grootvader. Die kan me altijd troosten. En

één van mijn grootmoeders is de beste kokkin van de hele

wereld!” Zo’n grote familie is best wel fi jn, denkt Toontje.

Als ik me ongelukkig voel, ga ik naar mijn grootvader. Die kan me altijd troosten.

41

Een plek waagelukkig benOuders 1 De meeste kinderen wonen bij hun

ouders. Dat is thuis: een plek waar

je veilig bent en waar je beschermd wordt.

Waar je gezond en gelukkig kan leven.

Tot je achttien jaar ben je minderjarig. Tot

dan nemen je ouders alle beslissingen over

je: over je zakgeld, je school en over wat je

doet in je vrije tijd.

Dat heet het ouderlijk gezag. Je ouders

moeten wel zo veel mogelijk rekening

houden met jouw mening. Als de ouders

van een kind sterven, duidt de vrede-

rechter iemand aan als voogd. Meestal

is dat iemand uit de familie of een goede

vriend van de ouders. Die is vanaf dan

verantwoordelijk voor je.

Adoptie 2 Sommige kinderen wonen in een

adoptiegezin. Als kind kan je ook

terechtkomen in een pleeggezin of in een

leefgroep. In een adoptiegezin vangt het

gezin je op zoals echte ouders. Je krijgt in

de meeste gevallen ook hun achternaam.

Adoptie moet altijd worden toegestaan

door een rechter.

Soms gebeurt het dat ouders niet meer

voor hun kinderen kunnen zorgen omdat

ze ziek zijn of heel erge problemen heb-

ben. Dan word je als kind opgenomen

in een pleeggezin of leefgroep. Dat kan

voor een poosje zijn of voor een langere

periode. In elk geval blijf je wel contact

houden met je ouders.

42

ar jent

Scheiden 4 Als mensen trouwen, willen ze hun

leven lang met elkaar doorbrengen.

Dat lukt niet altijd, dan gaan ze ‘uit elkaar’.

Dat is niet leuk voor de kinderen. Het maakt je boos of verdrietig. Soms denk je dat het

jouw schuld is, maar dat is zeker niet zo.

De ouders beslissen waar je gaat wonen,

maar jij mag wel altijd je mening geven.

Als je ouders het daarover niet eens

worden, beslist een rechter. Hoe moeilijk

een scheiding ook is, je kan gerust je beide

ouders even graag blijven zien. Je moet

zeker niet kiezen!

Nieuw gezin 3 Een ‘nieuw samengesteld gezin’

is een gezin waarbij gescheiden

ouders opnieuw gaan samenwonen

met iemand anders. Die andere persoon

heeft soms ook kinderen. Dan krijg je een

stiefpapa of stiefmama, stiefbroers of

stief zussen. Sommige kinderen hebben

het daar moeilijk mee. Anderen vinden het

dan juist weer erg leuk. Je ouders kunnen

je niet verbieden om iemand te zien met

wie je een speciale band hebt, zoals een

oma, opa, tante of oom. Jouw familieleden

kunnen aan de jeugdrechter toestemming

vragen om je te mogen zien. Dat wordt

omgangsrecht genoemd.

43

Op een dag kreeg de familie van Zita bezoek

Van twee verre tantes uit Achterbroek

Mama zei: “Dat zijn zo’n stomme wijven,

Ik hoop dat ze geen weken blijven.”

Zita dacht ik kom uit mijn schelp

Het wordt tijd dat ik een handje help

Ik zal er op mijn eentje eens voor zorgen

Dat die twee al vertrokken zijn morgen

Zita helpt een handje

Zita legde een scheetzak op hun bed

En smeerde hun tandenborstel in met vet

Ze gooide twee lepels zout in hun thee

En strooide wat peper op hun pistolet

In elk van hun pantoffels verstopte ze een ei

En een doosje jeukpoeder ging onder de sprei

De beha’s van de tantes knoopte Zita aaneen

En hun lelijke oude brillen schroefde ze uiteen

De dag erna waren de tantes al vertrokken

Ze waren er voorgoed vanaf

En het leukste voor Zita was

Ze kreeg niet eens een straf

Leuk om lezen!

44

Ben je volwassen vanaf je twaalf jaar?

Hebben adoptie-kinderen geen echte ouders? Als je ouders

scheiden, is dat dan het einde van de wereld?

Mogen kinderen werken om geld te verdienen?

Mogen je ouders zeggen wanneer je moet gaan slapen?

Mag je zelf beslissen wat je koopt met je zakgeld?

Mag je weglopen als je het thuis niet meer fi jn vindt?

Kan je scheiden van je ouders?

Hebben kinderen zonder ouders een voogd?

Moet je altijd luisteren naarje ouders, je broer of je zus?

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

Jongerengids.beOp jongerengids.be vind je nog veel meer informatie over je thuis,

ouders, scheidingen en familie. Je kan er zelf iets opzoeken of

antwoorden vinden op deze vragen.

JO

o

a

o

Quiz!

45

Doen

Ken je familie!

Wat eet je het liefst?

Op wie ben je verliefd?

Wat is je grootste droom?

Op welke persoon uit de familie lijk jij het meest?

Welk dier maakt je bang?

Naar waar ga je het liefst op vakantie?

Dit is een leuk spel om je familie beter te leren kennen. Iedereen bedenkt vijf verschillende vragen en schrijft die op een papiertje. Op de achterkant schrijf je voor elk familielid op wat je denkt dat hij of zij zou antwoorden. Stemmen hun antwoorden overeen met wat je dacht? Voorbeelden van vragen:

Zoek zelf nog een aantal leuke en interessante vragen.

Wat is je favoriete kleur?

46

Contact

Als je met iemand wil praten over je ouders, over ruzie in de familie of

andere problemen thuis, kan je altijd terecht bij Awel (tel. 102 of awel.be)

of bij het CLB in je school.

Kinderen die in de problemen zitten thuis, hebben ook rechten! Er bestaat

een wet die al hun rechten opsomt. Bij de Kinderrechtswinkel kan je hierover

de brochure ‘Mijn rechten in de jeugdhulp’ gratis krijgen.

47

Alles wat moet, mag en kan op school.

Perfect om te lezen op woensdagnamiddag.

Toontje is in Vancouver, in Canada, in het

noorden van Amerika. Zijn vriendin Marie

heeft hem uitgenodigd om eens een

keertje met haar mee naar school te gaan.

“Bij ons in de klas is het heel cool”, zegt

ze, “wij mogen heel veel zelf beslissen.”

Dat wil Toontje wel eens van dichtbij

meemaken.

Toontje toert de wereld rond

Mee beslissen op school

De juf van Marie staat voor de klas en zegt: “Jongens en meisjes, volgende week gaan

we op klasuitstap en jullie mogen zelf beslissen wat jullie doen: zwemmen in het meer

of naar de speeltuin gaan in het bos. Begin maar …” De juf gaat in een hoekje op een

stoel zitten en laat de kinderen hun gang gaan. Al snel begint iedereen door elkaar te

roepen. Na een tijdje krijgen ze in de gaten dat er niemand nog iets begrijpt van de

ander. Dan zegt Marie: “Laat ons stemmen!” Dat vindt iedereen een goed idee.

Twaalf kinderen stemmen voor zwemmen,

twaalf kinderen voor de speeltuin. “Oei”, denkt

Toontje, “dat wordt hier moeilijk!” Dan staat het

kleinste meisje van de klas op en zegt stilletjes:

“Als we nu in de voormiddag gaan spelen in

het bos, en in de namiddag zwemmen in het

meer, is toch iedereen gelukkig?” Dat vindt de

klas een prima idee. Toontje gaat de week erna

mee spelen en zwemmen. Hij vindt het wel fi jn,

zo’n klas waar iedereen mee mag beslissen …

Leuk om lezen!

Na een tijdje krijgen ze in de gaten dat er niemand nog iets begrijpt van de ander!

49

Heb jij de beste schoovan de were

Leerplicht 2 In België bestaat er leerplicht.

Dat wil zeggen dat je niet verplicht

bent om naar school te gaan, maar wel

om van je zes tot je achttien jaar te leren.

Het gebeurt niet zo vaak, maar sommige

ouders kiezen ervoor om zelf thuis les te

geven aan hun kinderen. Dat mag.

Soorten scholen 1 Er bestaan verschillende soorten

scholen: de basisschool is er voor de

meeste kinderen. Meestal ligt deze school bij

jou in de buurt, want dat is het makkelijkste.

In sommige scholen krijg je les in leefgroepen

en niet in klassen. Die scholen noemt men leefscholen. Kinderen die iets trager leren, of

een handicap of beperking hebben, kunnen

niet altijd in een gewone school terecht.

Voor hen bestaat de buitengewone school. Verder bestaan er natuurlijk ook scholen voor

in je vrije tijd: de muziekschool, toneelklas,

dansschool of de tekenacademie … Die zijn

niet verplicht, maar veel kinderen vinden het

leuk omdat ze daar iets kunnen leren wat ze

echt graag doen.

50

ol eld?

Wat mag? En wat mag niet?

 3 De afspraken en regels van

je school staan allemaal in

het schoolreglement. Je ouders moeten

dit reglement ondertekenen om te zeggen

dat ze ermee akkoord gaan.

Dat reglement moet je volgen, anders

kan je juf, je meester of de directeur je

straffen. Wie iets heel ergs uitspookt,

kan geschorst worden. Je mag dan aan

sommige lessen of activiteiten niet meer

deelnemen. In het ergste geval word je

uitgesloten. Dan mag je nooit meer les

volgen op die school. Toch mag de school

je nooit zomaar op straat zetten. Ook de

school moet regels volgen. Hoe erg de

straf ook is, een school moet altijd voor

opvang zorgen.

In de meeste schoolreglementen staat

dat je een goede reden moet hebben om

afwezig te zijn op school. Als je ziek bent

bijvoorbeeld, of als je naar een begrafenis

moet. Je moet dan altijd een briefje van

je ouders of de dokter meebrengen met

de reden waarom je niet op school bent.

‘Geen zin hebben’ is echt geen goede

reden. Doorbijten is de boodschap.

51

Rapport 4 Je ouders hebben het recht om

te weten hoe je het doet op

school. Op de rapporten die je krijgt, staan

de resultaten die je behaalde op toetsen en huiswerk. Er staat ook in hoe goed jij

je inzet in de klas en hoe je je gedraagt.

Want niet alleen resultaten zijn belangrijk.

Als je een slecht rapport hebt, vraag je

best wat uitleg aan je juf of leraar. Je ou-

ders mogen natuurlijk ook altijd eens met

je juf of meester gaan praten.

Een andere taal 5 Meestal staat er in het school-

reglement dat je op school altijd

Nederlands moet praten. Ook al is dat

niet de taal die je thuis praat. In sommige

scholen mag je wel een andere taal

spreken, maar het is best dat je probeert

om het niet te doen. Door veel Neder-

lands te praten, leer je de taal sneller.

En dat is natuurlijk voor jezelf veel leuker!

52

Kinderen uit andere landen

 6 Buitenlandse kinderen krijgen

soms ook een heel andere

opvoeding. Daardoor moeten ze zich vaak

aanpassen en dan lijkt het wel eens alsof ze

dommer zijn. Natuurlijk is dat helemaal niet

zo. Zodra ze de taal spreken en goed mee-

kunnen op school, leren ze net zo goed als

alle anderen. Misschien kan jij hen wel eens

helpen met een huistaak of een werkje?

Je eigen mening 8 In de meeste scholen

mogen leerlingen

ook hun zegje doen.

Ze hebben inspraak. In

sommige scholen bestaat

er een leerlingenraad. Die

is verplicht als minimum tien

procent van de leerlingen

tussen elf en dertien dat

wil. Ook via een ideeën-

bus of een muurkrant kan

je je mening kwijt. In veel

klassen worden er ook

kring gesprekken gehouden

waarin allerlei ideeën of

probleempjes besproken

worden.

Vakantie 

Als je gelovig bent,

krijg je tijdens de

belangrijkste feestdagen

altijd vakantie. Moslimkin-

deren krijgen een dagje vrij

tijdens het Suikerfeest, net

zoals katholieke kinderen vrij

krijgen op pinkstermaandag

of op Allerheiligen.

Beter leren 7 Alle kinderen hebben het wel

eens moeilijk met hun lessen.

Toch bestaan er een heleboel tips om beter

te leren. Sommige helpen voor jou beter dan

andere. Je zoekt het best zelf uit. Hier alvast

een paar belangrijke trucs: • Laat geen rommel achter op je bureau. • Laat je niet afleiden door anderen,

door de televisie of door muziek. • Leer de vakken die jij het moeilijkst

vindt het eerst. • Gebruik kleuren en viltstiften om de

belangrijkste stukken aan te duiden. • Stel een haalbare planning op. • Ontspan je regelmatig en ga op tijd slapen.

53

Wat weet jijover school?

54

Ben je verplicht om naar school te gaan?

Kan je zelf een leerlingenraad starten? Mogen je ouders je

verbieden om mee op schoolreis te gaan?

Mag een leraar je een week naar huis sturen?

Is een ezels bruggetje een hulpmiddeltje bij het leren?

Helpt diep adem-halen als je een moeilijke toets hebt?

Moet je door dyslexie heel vaak naar het toilet?

Mag je op school Arabisch spreken met je vrienden?

Mag je zelf kiezen hoe je naar school gaat?

Mag je hulp vragen bij het maken van je huiswerk?

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

Jongerengids.beOp jongerengids.be kan je nog veel meer informatie vinden over

school, regels of leraars. Je kan er zelf iets opzoeken of antwoorden

vinden op deze vragen.

JO

s

v

o

Quiz!

55

De middelbareschool

Doen

Waar of niet waar?

Ren je rot! Voor verschillende vakken zijn er aparte leslokalen.

3. De speeltijd dient om te studeren, niet om te spelen of rond te hangen.

2. Je mag sms’jes versturen als je in het middelbaar zit.

Antwoorden1. Waar - 2. Niet waar (zeker niet in de klas) -

3. Niet waar - 4. Waar

De meeste jongeren gaan op hun twaalfde naar de middelbare school. Dan verandert er plots een heleboel. Ben jij er klaar voor? Deze korte quiz kan je al een beetje op weg helpen.

1. In het middelbaar noem je de juf ‘mevrouw’en de meester ‘meneer’.

56

ContactAls je met iemand wil praten over problemen op school, kan je altijd

terecht bij Awel (tel. 102 of awel.be) en zeker bij het CLB in je school.

57

Over je eigen gsm, wachtwoorden op het internet.

Over mailen, chatten en skypen.

Leuk om lezen!

Toontje is in Caïro, de hoofdstad van

Egypte. Samen met zijn vriend Hassan

wandelt hij door een museum. In dat

museum kan je zien hoe de mensen 5000

jaar geleden leefden. Hij ziet een steen

met allerlei vreemde tekens op en vraagt

aan Hassan: “Wat is dat?”

Toontje toert de wereld rond

Wachten op een berichtje

Hassan zoekt de gids van het museum en die legt het verhaal van de steen uit. “Heel lang

geleden kenden de mensen nog geen papier. Dus schreven ze hun verhalen op een steen

en ze gebruikten daarvoor ingewikkelde tekens.” Hassan lacht en vraagt aan de gids:

“Hadden ze toen nog geen e-mail of gsm’s met sms?” De gids lacht mee. “Natuurlijk

niet, als de mensen elkaar een boodschap stuurden met zo’n steen, duurde het soms da-

gen of weken vooraleer een boodschapper die steen naar de bestemming had gebracht.”

Als de mensen een bericht aan iemand wilden versturen, duurde het soms dagenlang vooraleer dat aankwam.

Toontje denkt even na. “Dan moesten de

mensen vroeger wel heel lang nadenken

voor ze een bericht naar iemand stuurden …

Misschien moet ik dat in het vervolg met mijn

sms’jes ook eens doen.”

59

Je eigen gsm Afspraken

   Een gsm gebruiken

is nooit gratis. Het

kost geld. Je moet altijd

een abonnement betalen

of je krediet aanvullen via

een speciale telefoonkaart.

Daarom is het goed dat je

hierover afspraken maakt

met je ouders: over wanneer

je mag bellen, over hoeveel

belwaarde je mag gebrui-

ken en over de toelating om

ook op internet te surfen.

RegelsRond gsm-gebruik bestaan er ook regels. In je

school zal je er zeker iets over terugvinden in het

school reglement. Ook thuis worden vaak bepaalde regels

opgesteld: geen gsm aan tafel bijvoorbeeld en afzetten

op een bepaald uur ’s avonds. Ook in het openbaar ga

je niet te luidruchtig zitten babbelen. In trams, bussen of

restaurants is dat heel erg storend voor je omgeving.

Veel kinderen krijgen of kopen hun eerste gsm

in het zesde leerjaar. Hun ouders vinden dat

twaalf jaar een mooie leeftijd is om ermee te

beginnen. Toch bestaan daar helemaal geen

regels of wetten over. Je ouders kunnen en

mogen beslissen dat je nog een paar jaar

moet wachten of dat je al veel eerder een

mobiel telefoontoestel mag gebruiken.

60

Ringtones Natuurlijk is het geweldig dat je je

eigen ringtone kan kiezen. Zo een

hip liedje is toch veel cooler dan dat belletje

waar iedereen mee rondloopt. Groot gelijk

dat je van je gsm iets persoonlijks wil ma-

ken. Je moet toch een beetje uitkijken. Lees

eerst de kleine lettertjes vooraleer je een

ringtone bestelt. Vaak schrijf je je zonder het

goed te beseffen in op een abonnements-

dienst. Zo krijg je om de paar dagen een

sms die je telkens twee euro kost, of je dat

nu wil of niet. Zo raakt je belkrediet wel heel

snel op natuurlijk.

61

www…Weet jij allesje computer?

Wereldwijd webje oma om de hoek, gaat dat even snel

als iets sturen naar Australië of Amerika.

Fantastisch! De mogelijkheden van het internet zijn gigantisch. Je kan er alles

opzoeken wat je maar wil: informatie voor

je spreekbeurt, spelletjes, muziek, video-

clips, … Je kan ook iemand zoeken die

je uit het oog bent verloren, je kan zelfs

online winkelen of een route uitstippelen.

   Het internet verbindt miljarden

computers over heel de wereld

met elkaar. Je kan het vergelijken met een

visnet dat over de wereld is gespannen.

Via de draden van het net kan je teksten,

foto’s, video’s of muziek uitwisselen. Dat

gaat allemaal zo razendsnel dat afstan-

den niet meer van belang zijn. Als je via

de computer of via je gsm iets stuurt naar

62

s over ?

Alles kan Je kan via het internet ook mailen:

dan stuur je een berichtje naar

iemand anders. In die e-mail kan je

nog iets toevoegen, zoals een foto of

een filmpje. Een andere mogelijkheid

is chatten: dat wil letterlijk zeggen

‘ babbelen’. Zoals je in levende lijve of via

de telefoon met iemand praat, kan dat

ook via de computer. Dat kan op forums,

waar meerdere mensen iets kunnen zeg-

gen. Of in chatboxen, waar je persoonlijk

met iemand kan babbelen. In sommige

gevallen, zoals met het programma skype

kan je elkaar zelfs zien terwijl je chat.

Om je in te kunnen schrijven op de

netwerk- en vriendensite Facebook moet

je dertien jaar zijn. Jongere kinderen

kunnen wel terecht op de site van Ketnet.

Er bestaan ook duizenden websites met

spelletjes. Gamen kan je samen met

andere kinderen (online) of op je eentje,

als je een spelletje hebt geïnstalleerd

op de computer. Als je online speelt,

kan je vaak ook tegelijk chatten met je

speelkameraden.

Virus Let op voor computervirussen. Die

kunnen je computer beschadigen

of zelfs helemaal stuk maken. Het zijn

kleine bestanden die via andere compu-

ters binnensluipen en heel wat schade

kunnen aanrichten. Er bestaan speciale

programma’s om je computer te bescher-

men. Gebruik die zeker en blijf weg van websites die je niet kent of niet vertrouwt.

63

De gevaren Het internet is leuk en interessant,

maar er loeren jammer genoeg

ook gevaren om de hoek. Zo zijn er heel

wat smerige, onbeschofte, racistische

en angstaanjagende websites, waar

je zomaar toevallig en ongewild kan

belanden. Vermijd ze zoveel mogelijk en

vertel het zeker aan je ouders of leer-

kracht als je ze ziet.

Veel boodschappen op het internet zijn

gek of gewoon niet waar. Iedereen kan

immers om het even wat op het internet

zetten. Geloof nooit iets wat je niet kan

nakijken in een boek of kan navragen bij

je ouders of leerkracht.

Staat Trusty op de website? Dan

ben je op een site die je zeker

niets probeert wijs te maken.

Net als in het echte leven zitten er ook

dieven op internet. Ze zijn uit op je

persoonlijke gegevens, zoals het nummer

van je bankrekening. Geef daarom nooit

je volledig adres aan iemand op internet

en zeker geen persoonlijke gegevens

zoals je telefoonnummer of een bank-

kaartnummer.

64

Tips!Om veilig te surfen en chatten

bestaan er een aantal heel

belangrijke regels.

● Geef nooit je telefoonnummer,

e-mailadres of woonplaats aan

iemand die je niet kent.● Vul nooit je e-mailadres in op een

site die je niet eerst aan ouders (of

familie) hebt voorgesteld.● Als je wordt lastig gevallen via mail

of in een chatroom door vervelende

personen, mail dan naar

clicksafe@childfocus.be en praat

erover met familie of vrienden.

Op clicksafe.be kan je via allerlei

leuke spelletjes leren hoe je veilig

kan surfen en internetten.

65

Wat weet jij over internet?

66

Is alles wat op internet staat waar?

Mag je overal op internet je naam en adres invullen?

Kunnen mijn ouders weten naar welke website ik surf?

Vier uur na elkaar gamen, is dat ongezond?

Word je van oorlogs spelletjes op de computer zelf agressief?

Mag iemand anders mijn foto zomaar op het internet zetten?

Kan je iedereen in een chatbox vertrouwen?

Bestaan er leuke websites, speciaal voor kinderen?

Moet je een wachtwoord altijd geheim houden?

Moet je thuis een computer hebben om internet te gebruiken?

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEEJA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

Jongerengids.beOp jongerengids.be vind je nog veel meer informatie over het internet,

gamen, mailen of chatten. Je kan er zelf iets opzoeken of antwoorden

vinden op deze vragen.

JO

g

v

o

Quiz!

67

Doen

Wie ben ik?

De internetquiz

Tik je eigen naam eens in een zoekmachine in (bijvoorbeeld google.be). Je zal verbaasd zijn over wat je allemaal vindt, over jezelf, je naamgenoten of andere mensen van je familie …

1. Waarvoor staat www?

3. Een woord dat onderlijnd is op een webpagina is meestal...?

2. Welke van de drie is een zoekmachine?

4. Hoeveel Belgen gebruiken Facebook?

World wide web (wereldwijd web)Wide world of why (wijde wereld van waarom)Wicky world of wisdom (gekke wereld van wijsheid)

NetscapeJavaGoogle

Minder dan 1 miljoenOngeveer 2 miljoenMeer dan 3,5 miljoen

Een belangrijk woordEen foutEen link naar een andere webpagina

Antwoorden1. world wide web - 2. Google - 3. Een link naar

een andere pagina - 4. Meer dan 3,5 miljoen

68

ContactAls je met iemand wil praten over problemen op internet kan je altijd

terecht bij Awel (tel. 102 of awel.be) en zeker bij het CLB in je school.

69

Wat met de wereld?

Alles over ecologische voetafdrukken en aardig zijn voor de aarde ...

Leuk om lezen!

Toontje trekt zijn warme muts aan en

stapt naar buiten, samen met zijn vriend

Lars. De grootvader van Lars is een echte

Eskimo. Hij woont in Groenland, vlakbij

de Noordpool. Toontje bibbert en vraagt:

“Gaan we vandaag echte ijsberen zien?”

Toontje toert de wereld rond

Arme ijsberen!

Lars zegt: “Misschien. Weet je, vroeger leefden er hier veel ijsberen. We zagen ze bijna

elke dag op de ijsvlakte. Door de opwarming van de aarde smelt het ijs en gaan ze

meer en meer naar het noorden.” Toontje vindt dat jammer, want hij heeft alleen in de

dierentuin nog maar een ijsbeer gezien. “Kunnen we die opwarming van de aarde dan

niet stoppen?” vraagt hij. Lars antwoordt: “Dat is dringend nodig, want weet je, als er

nog veel meer ijs smelt, dan komt dat water mee in de zee, en die wordt dan groter. Het

zou kunnen dat jullie land dan overstroomt.”

Daar schrikt Toontje van. Hij wil niet dat de ijsberen

moeten vluchten en hij wil helemaal niet dat zijn land

overstroomt.

Kunnen we de opwarming van de aarde dan niet stoppen?

71

Wil jij meeheom de weremooier te m

Aan de slag   Jij kan daar zeker bij helpen. Door

met de fiets naar school te gaan en

zo schadelijke uitlaatgassen te vermij-

den. Door afval te voorkomen en te recycleren.

Door zuinig om te springen met energie.

Door niet steeds nieuwe spullen te ko-

pen, maar meer naar kringloopwinkels te gaan. Je kunt maar beter heel vroeg

beseffen dat de aarde kwetsbaar is en

dat we daar allemaal samen iets aan

kunnen doen.

De wereld? Het klinkt zo groots en

veraf. Dat is helemaal niet zo. Dankzij

de televisie en de computer kunnen we

zien wat er aan de andere kant van de

aardbol gebeurt. De wereld ligt echt

binnen handbereik.

Het is fantastisch om in zo een wereld

te kunnen opgroeien. Iedereen,

en zeker ook kinderen en jongeren,

moet meewerken om van die wereld

een leefbare en fi jne plek te maken.

In 2012 woonden er ongeveer 7 miljard

mensen op de wereld, en dat aantal

blijft maar stijgen. De aarde groeit

niet mee en dus moeten we zuinig omspringen met ons milieu.

72

elpen ld

maken?Op school

 Veel scholen recycleren afval en

vragen om koeken en andere

snoepjes niet in hun verpakking mee

te brengen maar in een brooddoos.

In plaats van frisdrank kiezen scholen

ervoor om soms alleen water te geven.

Dat kan je dan drinken uit een fles of

drinkbus die een hele week dienst doet.

Zo help je mee om de afvalberg te

verkleinen. Vlaamse scholen organiseren

elk jaar in februari ook ‘Dikke truien-dag’. Dan gaat de verwarming een

graadje lager. Er zijn scholen die aan de

kinderen vragen om meer met de fi ets of om te voet naar school te komen.

Allemaal heel slimme ideeën.

Consu-minderen 3 Consumeren betekent ver-

bruiken. Consu minderen is

dan eigenlijk ‘minder verbruiken’. Zo

spaar je niet alleen centjes, maar ook

het milieu. In kringloopwinkels vind

je tweedehandsspullen. Producten

worden er ingezameld, gesorteerd,

hersteld en goedkoop weer verkocht.

Zo herbruiken we spullen in plaats

van ze weg te smijten.

Energie sparen 4 Spaarzaam omgaan met

energie kan ook nog op

andere manieren: kleed je in de

winter iets warmer aan zodat de

verwarming wat lager kan. Schakel

radio’s, tv’s en computers uit als je

ze niet meer gebruikt. Vergeet ook

het licht niet uit te doen als je de

deur uitgaat!

73

Wat weet jij over het milieu?

74

Kan je zelf ook zorgen voor een beter milieu?

Wonen er te veel mensen op de aarde?

Hebben kinderen ook een ecologische voetafdruk?

Is er binnenkort geen energie meer op de wereld?

Kan je beter met de fi ets naar school dan met de auto?

Zijn er natuur-reservaten in België?

Is er genoeg water voor iedereen op de wereld?

Is een spaarlamp beter voor het milieu?

Mag je zomaar papiertjes op straat gooien?

Moet je bang zijn over de toekomst van de aarde?

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

Jongerengids.beOp jongerengids.be vind je nog meer informatie over het milieu en

wat je kan doen om het te beschermen. Je kan er zelf iets opzoeken of

antwoorden vinden op deze vragen.

JO

w

a

o

Quiz!

75

Doen

Maak een muziekinstrument van afval

Een trommelEen rammelaar

Een rammelaar maak je met een koker

van bijvoorbeeld een keukenrol. Vullen

met rijst of erwten, de uiteinden dicht

maken, nog een beetje versieren en

rammelen maar! Je kan ook een ballon

een beetje opblazen en met kranten of

folders bedekken (papier maché). Bij de

bovenkant van de ballon houd je een

kleine opening. Je hangt hem op en laat

hem drogen. Dan prik je de ballon stuk en

vult de papieren bol met bijvoorbeeld bier-

dopjes. Je steekt de stok in de opening en

laat hem een stukje naar buiten steken

(dit wordt later het handvat). Verder dicht-

maken en versieren. Veel plezier!

Een trommel maak je van een groente-

blikje dat je aan de bovenkant bedekt

met een oud zeemvel. Nog een beetje

versieren met kleurtjes en slingers ...

en klaar!

76

ContactAls je vragen hebt over het milieu en de toekomst van de aarde kan je

altijd terecht bij Awel (tel. 102 of awel.be) en zeker bij het CLB in je school.

77

Over oorlog en vrede, god en geloven, en de wijde wereld ontdekken ...

Leuk om lezen!

Toontje is in India. Hij loopt rond in een kleine stad met

zijn vriendin Sifra. Ze komen aan bij een school. Toontje

kijkt door het raam. “Whaaw, wat zitten er hier weinig

kinderen in de klas, die hebben zeker allemaal vakantie!”

Sifra kijkt Toontje aan en zegt: “Nee, Toontje, ze hebben

geen vakantie, ze moeten werken … Hier in ons land

zijn er nog heel veel kinderen die verplicht worden om te

werken in fabrieken.”

Toontje toert de wereld rond

Kinder-arbeid

Dat vindt Toontje verschrikkelijk en hij roept: “Dat kan niet. In ons land zou dat nooit

mogen! Kinderen horen op school en niet in vuile, vieze fabrieken!” Dan legt Sifra uit

dat de bazen van de fabrieken de kinderen heel weinig geld geven voor het werk. De

kleren die de kinderen maken, kunnen zo heel goedkoop verkocht worden in landen als

Frankrijk, Nederland en België. Eén van de dingen die Toontje kan doen is: geen kleren

meer kopen die door kinderen worden gemaakt.

Toontje belooft Sifra plechtig: “Als ik terug in België ben,

let ik er op dat ik alleen kleren koop die door grote men-

sen zijn gemaakt. Dan kunnen jullie kinderen terug naar

school gaan en spelen!”

Dat kan niet! In ons land zou dat nooit mogen!

79

Niet te geloven!Godsdiensten   Geloven is iets van alle tijden en van

alle plekken. De meeste godsdien-

sten geloven in één of meerdere goden.

Die heten bijvoorbeeld God, Allah, Jahwe of Boeddha. De verschillende godsdien-

sten hebben veel met elkaar gemeen. Elk

op hun manier geven ze zin aan het leven

van de mensen die erin geloven.

Je kan ook kiezen om zonder een god te

leven. Iemand die niet gelooft, heet een

atheïst. Zij zeggen dat de mens god zelf

heeft uitgevonden om antwoorden te

vinden op al hun vragen. Al wat we niet

begrijpen, schuiven we af op god. Wereld-

wijd zijn één op drie mensen atheïst. Wie

heeft er gelijk? Niemand weet het zeker.

Je moet zelf op je gevoel afgaan.

80

Zelf kiezen   Je kiest zelf wat je denkt

en wat je gelooft. Zelfs je

ouders kunnen je niet dwingen om

een bepaalde godsdienst te volgen.

Ze mogen je opvoeden volgens de

regels van een bepaald geloof, maar

moeten je helpen om zelf een mening

te vormen.

Wat je ook gelooft, welke godsdienst

je volgt of ook als je helemaal niet

in god gelooft, het belangrijkste is

dat je steeds respect hebt voor alle

mensen, zelfs als die andere ideeën

en gewoonten hebben.

Honger   Op verschillende plaatsen

in de wereld zijn er aardig

wat problemen. Vandaag zijn er 150

miljoen kinderen in de wereld die niet

genoeg te eten hebben en honger

lijden. Sommige gezinnen in Afrika,

Zuid- Amerika en Azië moeten leven met

minder dan 1 euro per dag. Gelukkig zijn

er heel wat ontwikkeling s organisaties

die zich inzetten om die mensen te

helpen. Ze leren deze mensen hoe ze

voor hun eigen voedsel kunnen zorgen.

Ze zorgen ervoor dat boeren in arme

landen een eerlijke prijs krijgen voor hun

gewassen.

Arme mensen   Veel kinderen beseffen vaak

niet dat er in België ook veel

arme mensen wonen. Armoede

zit soms verscholen, omdat arme

mensen zich ervoor schamen. Ze

geven niet graag toe dat ze arm zijn.

Veel kinderen krijgen niet elke week

zakgeld of een nieuwe gsm of duur

speelgoed. Kinderen kunnen soms niet mee op uitstap of gaan zwemmen,

omdat het geld kost. Gelukkig hebben

wij in ons land een manier om mensen

die niet veel geld hebben te helpen.

Wie geen werk heeft, krijgt dan soms

een tijdje geld om verder te kunnen.

Geen vlees of vis

 De meeste godsdiensten

hebben hun eigen regels. Islamieten gaan op vrijdag naar de

moskee en eten geen varkensvlees.

Katholieken eten op vrijdag vaak vis

en gaan op zaterdag of zondag naar

de kerk. Hindoes eten helemaal geen

vlees. Je kan ook kiezen om geen

vlees of vis te eten uit respect voor de

dieren, voor een beter milieu of voor

je gezondheid. Dan ben je vegetariër.

Dat heeft niets te maken met een

godsdienst.

81

Rare wereld 5 In heel wat landen heerst er

oorlog en vaak zijn vrouwen en

kinderen daar het slachtoffer van. Veel

mensen moeten vluchten naar andere

landen. Ook natuurrampen zoals

aardbevingen en overstromingen zor-

gen voor veel ellende. Wil dat zeggen

dat onze rare wereld niets te bieden

heeft? Helemaal niet.

Kinderen dromen nog altijd van een

grote gezonde groene wereld, waar

het fijn is om te leven. Je kan die

droom zelf mee helpen uitkomen:

dichtbij huis, in een sportclub of een

jeugdbeweging of bij een natuurbe-

weging of een vriendengroepje. Wat je

doet en hoe je dat doet is niet belang-

rijk. Blijf vooral niet stilzitten. Besef dat

de wereld van jou is en dat je van de wereld een fijne plek kan maken.

82

Moet je in de katholieke kerk altijd je schoenen uitdoen?

Mag je van geloof veranderen?

Kan ik de mensen die slachtoffer zijn van oorlog of armoede helpen?

Kunnen kinderen een oorlog stoppen?

Zijn er mensen die moeten leven met minder dan 1 euro per dag?

Gaat iedereen naar dezelfde hemel?

Is in Afrika iedereen arm?

Krijg je van halal eten buikpijn?

Kunnen kinderen van 12 jaar soldaat worden?

Zijn meisjes zonder hoofddoek slechte moslima’s?

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

Jongerengids.beOp jongerengids.be vind je nog veel meer informatie over god en

geloven, armoede, oorlog en vrede in de wereld. Je kan er zelf iets

opzoeken of antwoorden vinden op deze vragen.

JO

g

o

o

Quiz!

83

Doen

4. De hindoegod Brahma heeft vijf hoofden.

1. Gelovige Joden eten geen paling.

5. Bij de indianen is de schildpad het symbool voor moeder Aarde.

3. Volgens het oude testament schiep God de wereld in 1 dag.

2. Moslims bidden vijf keer per dag.

Antwoorden1. Juist - 2. Juist - 3. Fout (hij schiep hem in 6 dagen en de zevende dag rustte hij) -

4. Fout (hij heeft er vier) - 5. Juist - 6. Fout (Cupido is de liefdesgod van de Romei-

nen, Eros van de Grieken) - 7. Juist - 8. Juist - 9. Juist - 10. Juist

Wat weet jij over geloven? Doe de quiz en laat je niets meer wijsmaken!

De geloof-het-of-niet quiz

84

10. Volgens hun geloof mogen rastafari’s hun haar nooit knippen.

6. Cupido was de Griekse god van de liefde.

9. Volgens de Getui-gen van Jehova komt Jezus binnenkort naar de aarde om 140.000 mensen mee te nemen naar de hemel.

7. Sommige jaïnmonni-ken in India lopen altijd in hun blootje rond.

8. Ra was de Egyptische zonnegod.

ContactAls je met iemand wil praten over god en geloof, dan kan je altijd terecht bij

Awel (tel. 102 of awel.be) en zeker bij het CLB in je school.

85

Over rechten, rechters en gerechtigheid.

Alles wat je magen wat je moet!

Leuk om lezen!

Toontje is terug thuis. Samen met zijn

papa gaat hij in de tuin zitten. Zijn vader

vraagt: “En Toontje, heb je wat geleerd van

je reis rond de wereld?” Toontje moet daar

niet lang over nadenken. Hij glimlacht

en zegt: “Ik heb veel meer geleerd dan

al die jaren op school.” Zijn vader lacht

en vraagt na een korte stilte: “Wat is het

belangrijkste dat je hebt geleerd?” Toontje

antwoordt: “Dat alle mensen over heel de

wereld eigenlijk allemaal hetzelfde zijn.”

Toontje toert de wereld rond

Gelijke kansen voor alle kinderen

Een kind blijft een kind, waar ook ter wereld.

“Sommige mensen leven een beetje anders, dragen

andere kleren of spreken andere talen. Maar een kind

blijft een kind, waar op de wereld het ook woont.”

Zijn vader zegt: “Daarom is het ook belangrijk dat elk kind op de wereld dezelfde

kansen krijgt. De kans om gezond op te groeien, de kans om te leren, de kans om een

mooi leven te hebben later.” Toontje weet dat zijn vader dat vroeger ook al eens had

gezegd. Na zijn reis rond de wereld, weet hij heel zeker dat het waar is.

87

Weet jij wat mag en niet Wetten en rechten   Afspraken of wetten zorgen ervoor

dat we allemaal zonder problemen

kunnen samenleven. Afspraken zeggen

wat goed of fout is. Wetten zorgen ervoor

dat alles ordelijk en overzichtelijk gebeurt.

Iedereen moet de wetten naleven. Kinderen

moeten zich aan de regels houden, maar

volwassenen ook. Kinderen kunnen zich

vaak minder goed beschermen als hen

onrecht wordt aangedaan. Daarom bestaan

er speciale kinderrechten.

Rechters 2 Als mensen problemen hebben met elkaar en ze kunnen die zelf niet oplossen,

dan gaan ze naar de rechter. Die zoekt mee naar een oplossing voor het

probleem. Iemand die de wet niet naleeft, zal ook door een rechter gestraft worden.

Ook kinderen kunnen gestraft worden. De jeugdrechter beslist welke straf het meest

gepast is om je weer op het rechte pad te brengen.

Die zorgen ervoor dat ook jij je mening kan

geven. Pas op: je mening geven betekent

niet dat je mag beslissen! Volwassenen moe-

ten wel rekening houden met jouw mening.

Met vragen over je rechten kan je terecht bij

de Kinderrechtswinkel. Ook Vormen vzw geeft

tips om zelf iets te doen met je rechten. Heb

je het gevoel dat je niet correct behandeld

werd en niemand kan of wil iets doen? Dan

kan je aankloppen bij de Klachten lijn van het

Kinderrechtencommissariaat.

88

je mag? Mishandeling

   In de wet staat dat je niemand mag

mishandelen, pijn doen of misbruiken.

Dus ook bij kinderen mag je dit niet doen.

Ouders die hun kinderen slaan, overtreden

de wet. Volwassenen mogen kinderen nooit

schoppen, duwen of slaan met de bedoeling

om hen pijn te doen.

Als ouders of andere mensen kinderen pesten of vernederen, dan heet dat emotionele mishandeling. Ook door kinderen niet goed

te verzorgen of te weinig eten te geven kan je

ze pijn doen. Dat heet verwaarlozing. Als ie-

mand je begluurt of aanraakt wanneer je dat

niet wil, of als iemand je dwingt om hem of

haar aan te raken of naar zijn of haar naakte

lichaam te kijken, heet dat seksueel misbruik.

Mishandeling is NOOIT jouw schuld! Als

iemand je mishandelt, dan doet die man of

vrouw iets verkeerd. Niet jij. Zelfs wanneer

dit je ouders zijn. Vaak durven kinderen

tegen niemand vertellen dat ze mishandeld

worden. Toch is dat zeker nodig. Zoek hulp

bij iemand die je vertrouwt of zoek hulp bij de

Vertrouwens centra voor Kindermishandeling.

Want als kind kan je dat alleen niet oplossen.

89

Vakantie Tijdens de vakanties heb je

zeeën van vrije tijd. Er bestaan

ontelbaar veel mogelijkheden om die

te vullen. In jouw dorp of stad worden

er zeker activiteiten georganiseerd die

je leuk vindt. Je kan ook samen met

andere kinderen op kamp gaan.

Ver weg of dichtbij, avontuurlijk of

creatief, de keuze is aan jou!

Vrije tijd   Je weet het misschien niet, maar

volgens de wet heb je recht op vrije tijd, net als volwassenen. Je kan dan doen

wat je echt fi jn vindt: spelen, naar de jeugd-

beweging of sportclub gaan of afspreken

met je vrienden. In ons land is dat nu voor de

meeste kinderen de gewoonste zaak van de

wereld. Maar dat was vroeger anders. Vraag

maar eens aan je ouders of groot ouders: zij

moesten thuis vaak werken of voor jongere

broers of zussen zorgen. Er zijn veel landen

op de wereld waar dat nog steeds zo is.

Sommige kinderen weten niet wat te

doen in hun vrije tijd en vervelen zich

vaak. Anderen hebben dan weer zoveel

in hun agenda staan dat ze zichzelf haast

voorbijlopen. Iedereen moet voor zichzelf

een evenwicht zoeken.

90

91

Wat weet jij over rechten en rechters?

92

Is voor de lol iets kapot doen een misdrijf?

Moet je altijd betalen wat je kapot doet?

Als je iemand iets ziet stelen, moet je dat aan iemand vertellen?

Heb je om te steamen een strijkijzer nodig?

Als je mishandeld wordt, moet je dan naar de politie?

Is een advocaat voor kinderen altijd gratis?

Is kinderen slaan een goede straf?

Mogen rechters kinderen naar de gevangenis sturen?

Hebben kinderen minder rechten dan volwassenen?

Worden je ouders gestraft als ze je pijn doen?

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

JA NEE

Jongerengids.beOp jongerengids.be vind je nog veel meer informatie over rechten en

rechters. Je kan er zelf iets opzoeken of antwoorden vinden op deze vragen.

JO

re

v

o

Quiz!

93

Ken je rechten!Doen!

Duid aan waar je denkt dat jij recht op hebt.

4. Recht op inspraak.

1. Recht op spel.

6. Recht op onderwijs.

5. Recht op een gsm.

3. Recht op laat opblijven.

7. Recht op een wereldreis.

2. Recht op 20 euro zakgeld per week.

8. Recht op bescherming.

AntwoordenOp 2, 3, 5 en 7 heb je geen recht. Daarover beslissen je ouders. Op

alle andere heb je wel recht.

9. Recht op voeding.

94

ContactAls je met iemand wil praten over je rechten of over problemen met het gerecht,

kan je altijd terecht bij Awel (tel. 102 of awel.be) en zeker bij het CLB in je school.

Wil je meer weten?● Op kindermishandeling.be

vind je hulp als je zelf

problemen hebt of als je

iemand wil helpen die verwaar-

loosd of mishandeld wordt.● Op kinderrechtswinkel.be

vind je alles over de rechten

die jij hebt. En ook op

vormen.org kan je leuke

spelletjes spelen waardoor je

meer te weten komt over de

rechten van kinderen.● Werd je niet correct behandeld

en niemand wil iets doen?

Dan kan je terecht bij de

Klachtenlijn van het Kinder-rechtencommissariaat (tel. 0800 20 808 of

klachtenlijn@kinderrechten.be)

95

A.adoptiegezin 42 afval 72, 73, 76armoede 81atheïst 80

B.bang zijn 24basisschool 50borsten 24buitengewone 50school

C.chatbox 63chatten 63, 65computer 62, 63 computervirus 63

D.discriminatie 45dokter 54

E.energie 72, 73eten 22, 26, 81

F.familie 40-46forums 63

G.gamen 63geld 42, 81geloven 89geschorst 51gevaren 64gevoelens 32gezondheid 24god 80, 81godsdienst 80, 81groeien 22, 24gsm 60-62

H.handicap 23, 50holebi 33huiswerk 52

I.ideeënbus 53 internet 13, 58-69internetquiz 68

J.jeugddienst 10jeugdrechter 43, 88jongens 24

K.kinder- 89, 96mishandelingkinderrechten 88Kinderrechten- 88, 96commissariaatKinderrechts- 47, 88, 96winkelkringgesprek 53kringloop- 72,73winkels

L.leefgroep 42, 50leerlingenraad 53leraars 12, 55lichaam 18-29

Trefwoordenlijst

96

M.mailen 63, 69meisjes 12, 55menstrueren 24milieu 70-77minderjarig 42mishandelen 89

O.omgangsrecht 43online 62, 63ontwikkelings- 81organisatiesoorlog 82, 83ouderlijk gezag 42ouders 40-47, 50-52, 60, 89

P.pesten 12, 15pleeggezin 42problemen 24, 42 47, 88puberteit 24

R.racisme 12, 17rechter 42, 43, 88recycleren 72, 73reglement 51, 52, 60ruzie 10, 16, 47

S.scheiden 32, 43school 48-57, 60,73seks 27, 37seksueel 89misbruikslachtoffer 82spelen 10, 49, 90sporten 45stief- 43straf 12, 51, 88

T.thuis 40-45 50, 52, 60

U.uitgesloten 51

V.vakantie 53, 90vegetariër 81verdrietig 32, 33, 43verliefdheid 33, 37, 39verliefdheids- 38testvernederen 12, 89vervelen 90verwaarlozing 89voedsel- 26piramidevoogd 42vrede 83vrederechter 42vriendschap 10, 15, 33vriendschaps- 16testvrije tijd 42, 50, 90

W.wereld 72, 81, 82wetten 88

Z.zakgeld 42ziek 23ziekenhuis 23

97

JONGERENGIDS.BEZOEK HET ZELF8-11

Is een uitgave van De Ambrassade vzw.

Jongerengids.be is tot stand gekomen door

de nauwe samenwerking tussen CJP vzw, Piazza

dell’Arte vzw, Content Cowboys bvba, HolonCom en

De Ambrassade vzw.

Redactie: Peter Thiessen (Het Vervolg)

Eindredactie: Geert Delanghe (tekstopmaat.be)

i.s.m. Piazza dell’Arte vzw

Look & feel: Content Cowboys bvba

Website: HolonCom

Projectcoördinatie: De Ambrassade vzw.

Gidsen bestellen?

Jeugdinfotheek.be/producten/jongerengids

Verantwoordelijke uitgever:

Eva Vereecke, Leopoldstraat 25, 1000 Brussel

Uitgave maart 2013

De teksten van Jongerengids.be werden geschreven

voor januari 2013. Sommige gegevens kunnen inmiddels

gewijzigd zijn. Op de website www.jongerengids.be vind

je de eventuele aanpassingen. De samenstellers kunnen

niet verantwoordelijk gehouden worden voor eventuele

onjuistheden in de publicatie. Overname van teksten is toe-

gestaan, mits duidelijk leesbare bronvermelding en onder

voorbehoud van weigering door De Ambrassade vzw.

De Ambrassade geeft naast Jongerengids.be voor 8- tot 11-

jarigen ook een gids uit voor 12- tot 15-jarigen en een voor 16+.

Met de gidsen aan de slag? Download de methodie-

kenmap op Jeugdinfotheek.be/producten/jongerengids.

Deze gids kwam tot stand met de hulp van verschillende organisaties en experts. We willen dan ook heel graag

volgende mensen en organisaties bedanken voor hun feedback, input en ondersteuning: Anna Demuylder

(HolonCom), Annelies De Graeve (Vrije CLB-koepel), Annick Verveckken (Piazza dell’Arte vzw), Basisschool Sint Clara

te Arendonk, Bert Mellebeek, Björn Boon (CJP vzw), Content Cowboys bvba, Dimitri Gulla (HolonCom), Evelyne

Blancke (De Ambrassade vzw), Farida Barki (Wablieft), Flor Houter (JAC Leuven), Geert Delanghe (tekstopmaat.be),

Gerda Van Roelen (Agentschap sociaal cultureel werk), Hilde Lauwers (Kind en Samenleving), Jan Grieten (Piazza

dell’Arte vzw), John Vermote (JIP De Panne), Kathy Vlieghe (Kenniscentrum Kinderrechten vzw), Katrien Crispeyn

(De Ambrassade vzw), Kathleen De Smedt (De Ambrassade vzw), Koen Lambert (JINT), Kris Stas (Steunpunt Alge-

meen Welzijnswerk), Leen Bartholomeus (VVJ), Lien Van Brabant (In Petto vzw), Linda Van Tulden (Piazza dell’Arte

vzw), Lotte Van Den Bogaert (FM Brussel), Marc Mombaerts, Margo Geyskens (Top Vakantie vzw), Marian Michielsen

(De Ambrassade vzw), Marjolein Haan (De Ambrassade vzw), Mieke Hulin (Jeugd en Seksualiteit vzw) , Natalie

Coelmont (Jint vzw), Nel Broothaerts (Child Focus), Neel Eerdekens (De Ambrassade vzw), Nina De Paepe (Vereniging

voor Alcohol en Andere Drugproblemen vzw), Patty De Bruyckere (Opvoedingswinkel Antwerpen), Peter Thiessen

(Het Vervolg), Peter Verdonck (De Ambrassade vzw), Robrecht Siera (HolonCom), Sara Lembrechts (Kenniscentrum

Kinderrechten vzw), Peter Reynders (De Ambrassade), Sofi e Iserbyt (De Ambrassade vzw), Sofi e Van Beeck

(HolonCom), Stijn Govaerts (Maks!), Svenja Vergauwen (Jeugd en Seksualiteit vzw)

Heb je nog veel vragen?Zoek zeker verder op Jongerengids.be. Daar vind je een antwoord op duizend-en-een vragen.

Heb je een probleem waar je thuis of op school met

niemand over kan praten? Dan moet je eens bellen of

chatten met de mensen van Awel. Zij luisteren naar al

je vragen en je kleine en grote problemen! Doen!

● Awel, luistert naar kinderen en jongeren

tel. 102 (gratis) awel.be● CLB, centrum voor leerlingenbegeleiding clb.be● Voor info over je rechten: kinderrechtswinkel

kinderrechtswinkel.be● Voor een klacht over je rechten:

Kinderrechtencommissariaat

tel. 0800 20 808

klachtenlijn@kinderrechten.be

kinderrechten.be

Heb je soms ook het gevoel dat je rondloopt met 1001

vragen?

Hebben je ouders, je juf of meester, je vrienden, je broer of zus,

niet altijd een antwoord klaar? Dan moet je dringend eens in

de Jongerengids duiken. Vragen stellen is voor slimmeriken!

Niet dat wij alles weten, maar met dit boekje en met de

website willen we je helpen om zelf op zoek te gaan. Vragen

over school, vrienden en verliefd zijn, kinderrechten of

gescheiden ouders?

Zoek het zelf!

Jongerengids is niet enkel dit boekje.

Ga ook eens kijken op Jongerengids.be en ons YouTubekanaal.

Tot binnenkort!

2013 - 2014

Jongerengids.be

Een project van: