magazineERASMIX 14

“

We ontmoeten Mark Demesmaeker in zijn kantoor in het Europees Parlement in Brussel. Een klein maar gezellig bureau, waar meteen een plaatje met de slogan ‘Je suis Charlie’ opvalt. Een teken dat

de N-VA-politicus opkomt voor de rechten van de mens en het verdedigen van de democratische waarden. Iets wat nodig is in Oekraïne, volgens het lid van de commissie Buitenlandse Zaken.

Wat was de reden van uw bezoek aan Oekraïne?‘Dat is mijn journalistieke reflex die ik nog altijd heb van uit mijn vorige carrière (red. Demesmaeker was tot 2004 journalist bij de VTM-nieuwsdienst). De taak van de journalist is ook om achter de retoriek te kijken, achter de officiële uitleg die wij hier horen van diegenen die in Straatsburg of in Brussel het woord komen voeren over de situatie in Oekraïne. Ze minimaliseren het probleem. Meer Europarlementariërs zouden ter plekke moeten gaan. Op die manier krijg je een beeld van het leven zoals het echt is. Dat is het eerste wat mij is opgevallen. De officiële versie klopt niet met de realiteit. De Oekraïners willen graag doen geloven dat zij alles onder controle hebben en dat

ze de situatie wel aan kunnen. Maar dat is niet zo.’

Kan u de situatie schetsen waarin u bent terechtgekomen?‘Er is een groot verschil tussen het oosten en het westen van Oekraïne. Ik was al eerder in het oosten geweest, maar nooit ver-der dan Dnjepropetrovsk. Dit keer ben ik verder gegaan, tot aan het laatste checkpoint richting Debaltsevo, dat momenteel oor-logsgebied is. Vanuit Kiev kan je vlot tot in Charkov rijden. Vanaf daar worden de wegen slechter en slechter, tot ze bijna niet meer berijdbaar zijn. Maar niet alleen de wegen verslechteren, je merkt aan zowat alle infrastructuur dat er meer dan 20 jaar niet geïn-vesteerd is. Het hotel waar ik verbleef was enorm verouderd. De kamer was berekoud, er was alleen ijskoud of heet water, er lagen geen lakens op het bed,... Zelfs de administratie gebeurde nog op papier en niet met een computer. Maar ook de mentaliteit van de mensen in het oosten onderscheidt hen van het westen. Voor mij was het echt een flashback naar de tijden van de Sovjet-Unie.’

Wat zou Europa kunnen doen om de situatie in het oosten te ver-beteren?

‘EUROPA MOET EEN STAAKT-HET-VUREN AFDWINGEN’

Europees Parlementslid en voormalig journalist Mark Demesmaeker (N-VA) ging onlangs een week op bezoek in Oekraïne. Het was voor hem al de zestiende keer. Het viel hem op dat de kloof tussen het oosten en het westen van het land zeer groot is. Demesmaeker vertelt over de situatie waarin hij terechtkwam, het falen van Europa en de toekomst van Oekraïne. Tom Stroobants

© Mark Demesmaeker

EUROPARLEMENTSLID AL 16 KEER NAAR OEKRAÏNE

Oud-journalist Mark Demesmaeker:‘Europarlementariërs moeten ter plekke gaan kijken!’

magazineERASMIX 15

“Poetin respecteert

Europa niet. De EU hangt voor

hem met haken en ogen aan elkaar. En hij

heeft nog gelijk ook.”

‘Europa moet meer initiatief nemen. Dat werd eerder geschuwd. Er is bijvoorbeeld te lang ge-twijfeld over het opleggen van economische sancties aan Rusland. Maar Europa moet het ook aandurven om met een internationale vredes-macht een staakt-het-vuren af te dwingen. Want als je het conflict niet beperkt, dan gaat het ge-woon voort. De Russische president Poetin gaat niet stoppen met destabiliseren. Hij heeft een externe vijand nodig om intern te kunnen scoren.’

U zegt dat Europa te lang getwijfeld heeft over het opleggen van economische sancties aan Rus-land. Lagen de voormalige Oostbloklanden dan dwars?‘Nee, de meeste Oost-Europese staten trekken zelfs de kar. Net omdat zij zelf Russische min-derheden hebben en die Russische dreiging ook voelen. Maar Poetin heeft in het Europees Par-lement wel heel wat bewonderaars aan twee kanten: uiterst links en uiterst rechts. Aan uiterst rechtse kant bijvoorbeeld het Britse Ukip en het Franse Front National, dat zelfs miljoenen euro’s gaat lenen in Rusland. Aan de uiterst linkse kant heb je bijvoorbeeld Griekenland. Daar is een ex-treemlinkse regering aan de macht, die pro-Rus-sisch denkt. Heel eigenaardig.’

Het is allemaal begonnen toen toenmalig presi-dent Janoekovitsj onder Russische druk weigerde het associatieverdrag met de Europese Unie te tekenen. Waarom moest hij kiezen tussen Europa en Rusland? Kon het geen en-enverhaal zijn?‘In het beste geval zou dat zo zijn. Ik dacht dat in het begin ook. Als je even terugkijkt in de ge-schiedenis, zie je dat er ook geprobeerd is om toenadering tot Rusland te zoeken vanuit Europa. Op de top van Sint-Petersburg in 2003 zijn en-kele afspraken gemaakt, maar daar is nooit veel van in huis gekomen. In het begin was Poetin heel westersgezind. Je zag toen dat hij wel inte-resse had om samen te werken, zelfs met de NAVO.’‘Maar hij is zeer snel van richting veranderd. En radicaal. Rusland is een kleptocratie, een rege-ring van dieven. Het systeem is in handen van een kleine groep. Die perken de democratische vrijheden meer en meer in en voeren een nati-onalistische en zeer anti-westerse propaganda. Als bijvoorbeeld Oekraïne ervoor kiest om met Europa of Rusland een akkoord te sluiten, moet het de spelregels van die partner respecteren. Het moet dus kiezen tussen het systeem dat wij te bieden hebben of dat van Poetin. Een tussen-weg is op dit moment echt niet mogelijk. Je kan moeilijk de twee systemen combineren.’

Het associatieverdrag met Europa is uitgesteld tot 1 januari 2016. Hebt u er vertrouwen in dat het dan effectief van kracht zal worden?‘Ik hoop het. Ik vond het uitstel echt niet goed, een blunder zelfs. En een van de redenen voor de

agressie van Rusland. Op die manier gaven we een signaal dat er nog steeds niets definitiefs is. De deur is dus nog niet helemaal dicht voor Poetin.’

Is dat niet slecht voor de geloofwaardigheid van Europa?‘Ja, zeer slecht. Poetin respecteert Europa niet. De EU hangt voor hem met haken en ogen aan elkaar. En hij heeft nog gelijk ook. Pas als Europa een echte strategie bepaalt en daar stap voor stap eensgezind aan werkt, zal Poetin Europa respecteren. Hij weet maar al te goed dat Eu-ropa geen samenhangend blok is met een poli-tieke macht en een strategisch doel. We zijn nog steeds enkel een economische grootmacht.’

Is Oekraïne goed bezig met het bestrijden van de corruptie?‘Het nieuwe Oekraïense parlement heeft al een heel pak wetgeving goedgekeurd die een einde moet maken aan de corruptie. Nu moet die wet-geving toegepast worden. Europa zal dat ook controleren. Maar dat zal een werk van lange duur zijn en er zullen zich nog hindernissen voordoen. Wetgeving alleen is niet voldoende. De mentaliteit moet er ook veranderen. De jonge garde is daar klaar voor. Zij kijken naar Europa en de Europese waarden. Het systeem waarbij niet iedereen een eerlijke kans krijgt als je niet over voldoende middelen beschikt, willen zij verande-ren. De oudere generatie, de 40-plussers, hebben het moeilijker om de knop om te draaien. Onder hen leeft nog heel wat nostalgie naar het com-munistisch tijdperk. Naast de kloof tussen het oosten en het westen van het land, is er dus ook een generatiekloof.’

Ziet u nog een toekomst voor Oekraïne als lid-staat van de Europese Unie?‘Misschien op de lange termijn. Je kan niet vra-gen aan iemand van wie men de benen heeft gebroken om een marathon te lopen. Oekra-ine moet nog veel doen, maar ik geloof in dat land omdat het enorme opportuniteiten heeft. Ik ben er nu 16 keer geweest en ik heb er heel het maatschappelijke middenveld ontmoet. Niet alleen de politieke partijen, maar dus ook zeer veel vrijwilligersorganisaties. Zij volgen het her-vormingsbeleid op de voet en willen meewer-ken aan de uitvoerig ervan. De energie van die mensen is enorm, daar kunnen wij hier nog iets van leren. Als dat middenveld de kans krijgt en verder betrokken wordt bij de politieke beslis-singen, dan denk ik dat Oekraïne een grote toe-komst heeft. En ons heel veel kan bieden, eerlijk gezegd. Maar het water staat hen aan de lippen. Ze staan voor erg moeilijke economische proble-men door de oorlog, een economische ineenstor-ting. Hun munt is vele keren gedevalueerd en er zijn monetaire problemen. Het ziet er niet goed uit op de korte termijn. Maar ik geloof er in.’

© N

icol

as C

orni

l

“Het uitstel van het associatie-

verdrag met de EU was

een blunder.”

Mark Demesmaeker