Jeugdboeken in de klas

Begeleidingsbrochure voor leerkrachten

SAMENSTELLING: INGE LOYEZ

1. Auteur Biografie

Dirk Bracke (° Sint-Gillis-Waas, 1953) was enkele jaren geleden een postbediende met een behoorlijke kennis over de Neanderthalers. Nu is hij een bekend jeugdauteur met een aantal jeugdromans op zijn naam, waaronder een over de Neanderthalers. Naast stevige rockmuziek en sport is geschiedenis altijd een passie geweest voor Dirk Bracke. In het clubblad van de plaatselijke volleybalclub kon hij zijn pen scherpen. Een volgende stap was het schrijven van Vlaamse Filmpjes. In 1993 verscheen Steen, zijn debuutroman bij Davidsfonds/Infodok. Je herkent de boeken van Dirk Bracke aan hun realistische benadering van de thematiek, de inleving in het wereldje van jongeren en zijn vlotte, kernachtige stijl. 1

Bibliografie

1993 Steen (Davidsfonds/Infodok) 1994 Blauw is bitter (Davidsfonds/Infodok) 1995 Een vlieg op de muur (Davidsfonds/Infodok) 1996 Het uur nul (Davidsfonds/Infodok) 1997 Een lege brug (Davidsfonds/Infodok) – Groene mist (Abimo) 1998 De sjoekel (Abimo) 1999 Stille lippen (Davidsfonds/Infodok) 2000 - 2001 Straks doet het geen pijn meer (Davidsfonds/Infodok) 2002 Als de olifanten vechten (Davidsfonds/Infodok) 2003 Het engelenhuis (Davidsfonds/Infodok)

Touria (Davidsfonds/Infodok ism. Standaard Boekhandel) Bekroningen

1995 Prijs van de Amsterdamse Jeugdjury voor Blauw is bitter 1996 Prijs van de Kinder- en Jeugdjury voor het boek in Vlaanderen en in Limburg 14

t/m 16 jaar voor Een vlieg op de muur 1997 – 1998 Prijs van de Kinder- en Jeugdjury voor het boek in Vlaanderen 14 t/m 16 jaar voor

Het uur nul 1999 – 2000 – 2001 Prijs van de Kinder- en Jeugdjury voor het boek in Limburg 14 t/m 16 jaar voor

Stille lippen

1 www.davidsfonds.be/dirkbracke

2002 – 2003 Prijs van de Kinder- en Jeugdjury voor het boek in Vlaanderen en in Limburg 14

t/m 16 jaar voor Straks doet het geen pijn meer 2. Korte inhoud Elien wil dolgraag uitgaan en dan nog het liefst naar de Moonstruck, een discotheek in de buurt. Maar wat als ze de muziek niet hoort en naast het ritme danst? Elien heeft het niet makkelijk met haar handicap. Ze is slechthorend. Ze wil zo graag zijn als alle anderen van haar leeftijd. Ze wil niet vervreemden van haar leeftijdsgenoten omwille van haar handicap. Op een dag krijgt ze toch toestemming van haar overbeschermende ouders om een avondje uit te gaan. Ze neemt zich voor om zich goed te amuseren, ook al weet ze dat haar ouders liever hebben dat ze de leden van de dovenclub opzoekt in plaats van uit te gaan. In de Moonstruck ontmoet ze Manu. Hij is een knappe jongen die Elien wel ziet zitten, maar enkel om haar mooie uiterlijk. Zij probeert voor hem te verbergen dat ze slechthorend is. In eerste instantie vindt ze Manu lief, knap en ontzettend leuk. Maar wanneer ze ontdekt dat hij drugs dealt, verandert hun relatie en nemen ze meer afstand van elkaar. In Eliens jonge leven speelt nog een andere jongen een grote rol, namelijk Jeroen. Ze heeft Jeroen leren kennen toen ze hem hielp wanneer hij werd aangereden op zijn motor. Nadien wil ze eigenlijk geen contact meer met hem, maar haar moeder is van mening dat ze hem een bezoekje moet brengen in het ziekenhuis, al is het maar om beleefd te infomeren naar zijn gezondheid. Na zijn verblijf in het ziekenhuis pikt Jeroen de draad weer op met Elien en gaan ze steeds vaker weg. Beiden beseffen dat ze voor elkaar meer betekenen dan een goede vriend of vriendin. 3. Bespreking Opbouw De roman "Stille lippen" van Dirk Bracke is geschikt voor lezers van veertien jaar en telt 188 bladzijden. Het boek is onderverdeeld in 23 hoofdstukken. Personages Het hoofdpersonage in het boek heet Elien. Elien is 15 jaar oud en slechthorend. Meer en meer raakt ze geïrriteerd door het overbeschermende gedrag van haar ouders. Ze zou zo graag op haar eigen benen staan. Uiteindelijk krijgt ze van haar ouders de toestemming om naar een discotheek in de buurt te gaan. Ze ontmoet twee jongens, Manu en Jeroen, die haar in verwarring brengen. Thema Het boek toont situaties die voor ons, horenden, doodnormaal lijken, maar die voor slechthorenden een probleem blijken te zijn, zoals telefoneren naar de hulpdiensten, een trein nemen, les volgen of de straat oversteken. Zowel van de gedachten van Elien als van andere personages blijven we op de hoogte. We ontdekken via deze weg hoe slechthorenden zich voelen in een wereld vol geluiden, welke drempels ze moeten overwinnen, hoeveel obstakels er zijn. We merken ook dat onze maatschappij weinig of niet aangepast is aan slechthorenden of doven.

4. Lessuggesties We hopen dat we met deze lessen de leerlingen, maar ook leerkrachten iets kunnen bijbrengen over de handicap zelf, maar ook over het omgaan met personen met een handicap. We werken tijdens de les rond auditieve handicap met twee fragmenten. Het ene fragment maakt ons duidelijk dat slechthorenden of doven problemen hebben met de meest evidente dingen, bijvoorbeeld de trein nemen. In het tweede fragment maken we kennis met Jeroen. Zorg er als leerkracht voor dat iedereen het fragment heeft. Je kan bijvoorbeeld ook de regels van de tekst nummeren. Hierdoor verloopt de concrete werking van het boek misschien vlotter. Het is ook leuk als je het boek zelf mee hebt zodat je het in de klas kan laten zien en kan laten doorgeven.

Fragment 1 bij "STILLE LIPPEN" van Dirk Bracke Het was druk in de hal. Het lawaai van onzichtbare treinen, het klappen van deuren, haastige voetstappen, mensen die praatten... het rumoer vormde een vage ruis in haar oren. 5 ‘Een kaartje voor Antwerpen-Berchem, alsjeblieft,’ zei Elien door het glazen paneel met gaatjes. De loketbediende was nog jong. Hij boog voorover naar het glas. ‘Wat wou u hebben?’ 10 ‘Antwerpen Berchem!’ zei Elien, terwijl ze haar lippen duidelijk bewoog. Alsof die man ze kon lezen. Hij was blijkbaar nog niet goed vertrouwd met zijn baan, want hij vroeg wat aan zijn 15 buurman, tikte iets in op zijn toetsenbord, vroeg weer wat en tikte weer wat in. Het leek een eeuwigheid te duren. Ongeduldig keek Elien naar het horloge dat in de lokettenzaal aan de muur hing. 20 15.28. Opeens weerklonk een metalige stem: Bericht aan alle reizigers. De P-trein naar Antwerpen van 15 uur 35 vertrekt uitzonderlijk op spoor twee in plaats van 25 spoor vier. De P-trein naar Antwerpen van 15 uur 35 vertrekt op spoor twee! Stom om in Berchem geen retourkaartje te nemen, dacht Elien gejaagd. Maar wie verwacht nu dat zo’n kluns... 30 ‘Eindelijk,’ mompelde ze toen de prijs van het treinkaartje op de display verscheen. Ze klemde een briefje van vijfhonderd vast op de draaischijf. 15.30. 35 De schijf draaide weer. Het treinkaartje en het wisselgeld lagen nu onder het klemmetje. ‘Dank je,’ zei Elien. Ze schoof opzij om plaats te maken voor 40 de man achter haar. (...) Elien keerde zich om en liep naar de gele uurroosters tegen de muur. 15.35.Spoor vier. Gejaagd liep Elien naar de roltrap. Toen ze 45 bovenkwam, keek ze vlug op de stationsklok. 15.34, gaven de wijzers aan. Mooi, net op tijd.

Aan de overkant van de sporen stond een koppeltje te vrijen. Terwijl hij haar kuste, 50 ging hij met zijn hand onder haar jas. Geïnteresseerd keek Elien toe. Misschien deed Manu dat ook wel eens. Hoe zou het reageren? Ongegeneerd bleef ze de jongen en het meisje aanstaren. 55 Dat is vreemd, dacht ze opeens toen ze merkte dat ze helemaal alleen op het perron stond. Niemand die naar Antwerpen rijdt. Er stond ook niets op het bord dat de trein moest aankondigen. Heel vreemd. 60 Om zich gerust te stellen bekeek ze nog eens de gele tabellen op het perron. Zie je wel, het klopte. Op het perron bij spoor twee zag ze een heleboel mensen wachten. Sommigen 65 keken even naar haar en blikten toen de andere kant op. 15.35. Op spoor twee stopte een trein. Elien kreeg een onbehaaglijk gevoel. Op dit uur op spoor twee een trein die 70 bovendien met zijn neus in de richting van Antwerpen wees? Zou ze dan toch...? Maar stel dat ze die trein net haalde en dat die naar Brussel of zo reed. Wat dan? Om helemaal zeker te zijn keek ze nog 75 even naar het gele uurrooster. Spoor vier. Hier moest haar trein komen. Maar waar bleef die dan? De trein op spoor twee vertrok. Een beetje vertraging is altijd mogelijk, probeerde Elien zichzelf te 80 overtuigen. Boven aan de roltrap verscheen nu een man in spoorweguniform. Hij keek raar op toen hij haar zag staan en liep toen rustig door. Toen hij haar voorbij wilde lopen, 85 zette ze een stap opzij zodat ze voor hem stond. ‘Heeft de trein die naar Antwerpen rijdt vertraging?’ vroeg ze zacht. De man keek haar aan. 90 ‘Maar die is zopas toch vertrokken op spoor twee?’ ‘Op het uurrooster staat toch spoor vier?’ ‘Jaja, maar men heeft toch enkele keren afgeroepen dat de trein uitzonderlijk op 95 spoor twee vertrok?’

‘Ik heb het niet gehoord,’ zei Elien teleurgesteld. ‘Nee?’ vroeg hij ongelovig. Toen viel het hem op dat ze wat vreemd 100 sprak. Hij bekeek haar wat beter en ontdekte een hoorapparaat dat half onder haar lokken zat. Verontschuldigend haalde hij de schouders op. 105 ‘Wanneer komt de volgende trein?’ ‘Over een halfuur.’ ‘Zolang nog!’ riep ze wanhopig uit ‘Ja, elk halfuur.’ ‘Op spoor vier?’ 110 ‘Op spoor vier.’ ‘Zeker?’ ‘Zeker.’ Berustend haalde ze de tas van haar schouders en liet zich op een bank onder 115 het uurrooster vallen. (...) Met een zucht keek ze weer eens naar de stationsklok. Nog twintig minuten. 2

2 Bracke, D. 1999, p. 110 – 113

Fragment 2 bij "STILLE LIPPEN" van Dirk Bracke Voor de zoveelste keer keek Elien naar de ringen en halssnoeren die in de etalage van de juwelier lagen, stroopte weer eens haar mouw op om op haar horloge te kijken en keek opnieuw naar de ingang. Hoewel ze 5 niet twijfelde aan het uur van de afspraak, haalde ze het faxbericht uit haar zak. Hoi, Elien, 10 Ik kan intussen (letterlijk) op eigen benen staan. Wat denk je ervan om samen eens wat te doen? Misschien een beetje rondslenteren op de Meir en naar de mensen gluren die met kerstcadeautjes 15 rondzeulen? Heb je zin? Ja? Prachtig! Is woensdag rond twee uur oké? Bij de ingang van Century Center (kant van het Centraal Station). Als je andere plannen hebt, wil je 20 me dan iets laten weten? (Maar ik hoop dat ik niets van je hoor en dat je er gewoon bent.) Bye! 25 Jeroen Zie je wel, twee uur, dacht Elien. Nu ja, dat is nog drie minuten. Ze vond het attent dat 30 hij niet gebeld had, zodat haar ouders erbuiten bleven. Niet dat het een probleem was. Ze had hun trouwens verteld dat ze die middag een afspraak met hem had. Maar bij een telefoontje was ze van hen 35 afhankelijk en dat vond ze vervelend. Ze wou haar eigen boontjes doppen. Toen ze voor de zoveelste keer de voetpaden afspeurde, zag ze hem bij de verkeerslichten wachten. Ze liet de etalage 40 meteen in de steek. Het voetgangerslicht floepte op groen en hij liep met de menigte over het zebrapad. Hij hinkte, was het eerste dat Elien opmerkte toen hij onhandig de straat 45 overstak. Alsof er een steentje in zijn schoen zat. Hoewel hij zich duidelijk haastte, bereikte hij als voorlaatste de

stoep. Alleen een oud mannetje met een hondje aan de lijn dat duidelijk een 50 eeuwigheid tijd had, kwam achter hem aan. Elien stak haar hand op. Meteen verscheen een brede glimlach op zijn gezicht. ‘Ha, je bent er al!’ riep hij. Pas toen hij haar vragende gezicht zag, 55 begreep hij dat hij in zijn geestdrift vergeten was dat ze hem niet kon horen. ‘Je bent er al,’ herhaalde hij toen hij vlak voor haar stond. ‘Wachtte je al lang?’ ‘Nog maar even,’ loog Elien. 60 ‘Zonder dat loopgips was ik hier vroeger geweest,’ zei hij verontschuldigend en hij wees naar zijn linkerbeen. Alsof hij al uitverteld was, keek Jeroen weg naar een uitstalraam. Toch voelde hij 65 dat Elien hem bleef aankijken. Het maakte hem nerveus. Toen begreep hij dat ze hem bleef aankijken om te weten of hij iets zei. Jezus, dacht hij terwijl hij zich weer naar haar omdraaide, het zal even duurde voor 70 ik dat gewend ben. ‘Waar wil je heen?’ vroeg hij ‘Mij om het even.’ ‘Zullen we even in de Virgin rondhangen? Daarna kunnen we naar de Meir gaan.’ 75 ‘Veur...?’ ‘Virgin. De cd-winkel.’ Toen schoot haar slechthorendheid hem te binnen, en hij mompelde onhandig: ‘Maar jij... voelt daar waarschijnlijk niet veel 80 voor.’ ‘Waarom denk je dat?’ ‘Luister jij dan naar muziek?’ ‘Waarom niet?’ ‘Nou ja... Shit.’ 85 Hoe had hij zo kunnen blunderen? In Eliens hoofd lachte het. Plagerig gaf ze hem een duwtje. Ze vond hem schattig zoals hij verlegen naar de grond staarde. ‘Ik luister naar muziek in mijn walkman.’ 90 Ze jokte een beetje. Eigenlijk had ze bijna nooit de walkman op haar hoofd. Als ze de volumeknop helemaal opendraaide, hoorde ze het beuken van de drums, voelde ze de doffe, donkere bas en hoorde ze in de verte 95

een stem. Maar ze wist dat horenden iets heel anders hoorden dan zij. ‘Wil je dit nummer eens horen?’ vroeg Jeroen terwijl hij zijn hoofdtelefoon afzette. ‘Of lukt dat niet?’ 100 ‘Natuurlijk lukt het,’ antwoordde ze alsof het de gewoonste zaak van de wereld was. (...) Jeroen stak zijn handen in de zakken van zijn gewatteerde blouson. 105 ‘Koud, niet?’ Pas toen hij geen reactie kreeg, dacht hij er weer aan dat met Elien babbelen niet zo eenvoudig was. Zwijgend liepen ze naar de Wapper. 110 Eigenlijk wilde hij over het ziekenhuis, over zijn enkel, over van alles en nog wat vertellen, maar hij wist niet hoe hij het moest aanpakken om losjes met haar te babbelen. 115 ‘Zullen we ons een beetje opwarmen in een cafeetje?’ stelde Jeroen voor toen hij merkte dat Elien rilde. Zoekend liepen ze voorbij de ramen. Het is overal vreselijk druk, dacht Jeroen. 120 Logisch, met nieuwjaar voor de deur. ‘Ik heb geen zin om in een café tussen een massa mensen recht te moeten staan,’ zei Elien, die gehoopt had op een warm, knus plaatsje. 125 ‘Misschien kunnen we wat in de Zara rondsnuffelen,’ stelde Jeroen voor. Hij had gemerkt dat Elien daar langer voor de etalages had staan kijken. ‘Daar is het tenminste warm.’ 130 Elien knikte. Voor haar was het allemaal goed. Lachend drukte Jeroen haar tegen zich aan, maar hij liet haar meteen weer los. ‘Sorry,’ zei hij verlegen. ‘Ik wou niet...’ 135 Maar Elien lachte zijn bedeesdheid weg. Zelfs door die dikke laag kleren had ze de warmte van zijn arm gevoeld. Het had haar verrast, maar ook op een prettige manier in de war gebracht. 140 Zwijgend liepen ze weer naar de Meir. Allebei beseften ze dat zijn onhandige

knuffel meer was dan zomaar een spelletje.3

3 Bracke, D., 1999, p. 139 – 143

4.1 Voor de lectuur Verschillende mogelijkheden: § Fragment tonen uit de film "Children of a lesser God" § Woordspin rond "doofheid" § Je les starten in gebarentaal

Voorstelling van het boek Je laat het boek doorgaan en praat wat over de kaft en de titel. Laat de leerlingen brainstormen over de kaft en de titel. Je helpt hen aan de hand van bijvoorbeeld enkele richtvragen: § Wat zie je allemaal op de kaft? § Wat zou de titel kunnen betekenen? § Breng titel en thema met elkaar in verband. § Breng cover en thema met elkaar in verband. § ... Voorstelling van de auteur § zijn leven § een foto 4.2 Tijdens de lectuur

Je deelt beide fragmenten uit. Het zijn vrij korte fragmenten die duidelijk een probleem schetsen. Je kan de fragmenten zelf voorlezen of afwisselend laten voorlezen door verscheidene leerlingen. Appreciatie van het fragment 1 § Wat vond je van de tekst? § Zijn er zaken die herkenbaar zijn? § Wat is er nieuw, onverwacht? § Wat vind je van de titel? § Korte appreciatie via antoniemen. 4 Het is de bedoeling dat leerlingen aan de hand van

de adjectieven/ substantieven hun mening geven over het fragment. We willen ook bereiken dat ze vaardiger worden in het precies benoemen van hun leeservaring. De leerlingen moeten duidelijk weten dat deze woorden enkel aanzetten tot formuleren. Ze moeten nog steeds zelf kunnen verwoorden wat ze van het fragment vinden.

4 Van Bavel, M., 1998, p. 139

Richtvragen bij het fragment 1 § Hoe komt het dat Elien haar trein heeft gemist? § Vind je dat er meer maatregelen moeten getroffen worden voor slechthorende/ dove

treinreizigers? Een blinde krijgt bijvoorbeeld begeleiding van personeel van de spoorwegen.

§ Denk je dat Elien zelf elke keer moet vragen aan het loket of er een spoorwijziging is of is dat een taak voor de spoorwegen?

§ Elien stond helemaal alleen op perron vier. Mensen op perron twee, die het bericht van de spoorwijziging hadden gehoord, keken Elien even aan. Zou jij als passagier een meisje als Elien waarschuwen of vind je het normaal dat de mensen zich van niets aantrekken?

§ Hoe komt het dat Elien raar praat? § Vind je het ongepast dat Elien het vrijende koppel blijft aanstaren? § Zou je je kunnen voorstellen dat een slechthorende/ dove persoon een relatie aangaat/

heeft met een horende? § Heb je meegeleefd met het verhaal? § Welk gevoel overweegt in dit fragment? § Kan dit verhaal echt gebeuren? § Wat vond je het spannendste, opvallendste, verrassendste, meest positieve, meest

negatieve? § Wat vond je grappig, ernstig, droef,…? § Is in dit fragment een probleem of een gevoel de hoofdzaak? § …

In het tweede fragment hebben Elien en Jeroen een afspraak. Ze gaan samen wat rondslenteren in de stad. Jeroen is dan al uit het ziekenhuis ontslagen, maar zijn been zit nog steeds in het gips. Tijdens deze namiddag merkt Jeroen op dat praten of communiceren met Elien helemaal niet zo eenvoudig is. Appreciatie van het fragment 2 § Wat vond je van de tekst? § Zijn er zaken die herkenbaar zijn? § Wat is er nieuw, onverwacht? § Korte appreciatie via de lijst antoniemen.

Richtvragen bij het fragment 2 § Waarom heeft Elien liever dat Jeroen en andere mensen haar contacteren via de fax in

plaats van te telefoneren? § Waarom wordt Jeroen nerveus? (r. 64-65) § Hoe komt het dat Elien het woord Virgin niet kent? § Dacht jij ook net als Jeroen dat slechthorenden geen muziek kunnen beluisteren? § Hoe luistert Elien naar muziek? § Denk je dat het iets wordt tussen Elien en Jeroen? § Kun je je voorstellen hoe moeilijk het is om met iemand te communiceren die

slechthorend/ doof is en dat die persoon in kwestie steeds je lippen in het oog moet houden?

§ Wordt wat je dan vertelt niet gemaakt? Je kan toch nooit enthousiast iets zeggen? Of wel?

§ Probeer eens uit… Je staat per twee. Eén van jullie heeft een koptelefoon op – je hoort dus niets – de andere persoon moet tegen jou praten. Let op: praat zo duidelijk mogelijk. Draai daarna de rollen om. Wat zijn je bevindingen?

§ Heb je meegeleefd met het verhaal? § Wat zou je veranderen in het boek (cover, flaptekst, verhaal,…)? § Welk gevoel overweegt in dit fragment? § Wat zet je aan om het boek nu (niet) te lezen? § Wie zou jij het boek aan- of afraden? Waaraan zou dit te wijten zijn? § Ga je nog boeken lezen over hetzelfde onderwerp of dezelfde auteur? Of net niet?

4.3 Na de lectuur Video: § Children of a lesser God § Helen Keller § In het artikel uit Metro (31/03/2003) worden enkele films vermeld die te maken

hebben met auditieve handicaps. Deze films draaide men op het eerste internationale filmfestival voor doven. We vinden het belangrijk dat ook doven langs deze weg geapprecieerd worden in hun zijn en in hun kunnen. Voor de leerlingen kan het misschien een ervaring betekenen wanneer ze weten hoe het daar aan toe gaat (ondertiteling, tolken, geluidloos). Deaf in the picture (Metro 31/03/2003) AMSTERDAM In Amsterdam gaat volgende week (10 tot 13 april) een merkwaardig filmfestival door. 'Deaf in the picture' is namelijk het eerste internationale filmfestival voor doven. Met films als 'The man who played God' (1932), 'The life of Graham Bell' (1986) en 'Children of a lesser God' (1986) wil de organisatie de traditionele beeldvorming over doven in een breder daglicht plaatsen en aantonen dat ook zij volwaardige filmrollen aankunnen. Er staan ook films van diverse dove filmmakers op het programma. Geluid speelt meestal geen enkele rol in deze films en hier en daar ontwikkelen de makers zelfs een eigen filmtaal. Het festival wil een zo groot mogelijk publiek aantrekken. Met behulp van ondertiteling, gebarentaaltolken en ringleiding wordt het festival ook toegankelijk voor doven en slechthorenden.

§ Een spreker uitnodigen die gebarentaal kent § Het vingeralfabet en enkele basiswoorden en zinnetjes in gebarentaal aanleren § Zoek een gedicht dat bij dit fragment/ thema past. § Maak een nieuwe omslagtekening (die eventueel te maken heeft met de gelezen

fragmenten). § Breng een voorwerp mee naar de klas dat te maken heeft met het boek en vertel aan je

medeleerlingen waarom je dat voorwerp hebt gekozen. § Ontwerp een stripfiguur van één van de personages.

§ Je verfilmt het boek met de klas, maar één van de medeleerlingen heeft geen rol. Daarom moet je één personage toevoegen. Beschrijf dat personage. Let wel op de plaats in het verhaal.

§ Schrijf een briefje naar een personage naar keuze en zeg hem/ haar wat jij goed vond in zijn /haar optreden in het fragment.

§ Laat één van je personages wegdromen. Schrijf zijn/ haar droom op. § Elfjes – elfjes zijn vijfregelige schrijfopdrachtjes met een vaste opbouw. De eerste

regel telt één woord, de tweede twee, de derde drie, de vierde vier, maar de vijfde bestaat opnieuw uit één woord. Je kan tekstvoorwaarden opgeven, maar dat is niet noodzakelijk.

Voorbeeld tekstvoorwaarden: - het laatste woord moet een kernwoord uit het fragment zijn (hoofdpersonage, belangrijkste voorval, overwegend gevoel, plaats,…) - regels moeten uit volgende woordsoorten bestaan: substantief, adjectief, werkwoord - regels moeten volgende woorden bevatten: voorwerp, plaats, handeling, slotwoord, eerste woord opnieuw, tijd,… Voorbeeld "Stille lippen" Elien is slechthorend door toeval ontmoet ze een jongen, Jeroen dolgelukkig

§ Het staat in de krant - Schrijf een zoekertje: iemand informeert naar een voorwerp, persoon, dier,… uit het boek. - Bedenk een weerbericht dat de weersomstandigheden van het fragment schetst, maar dat ook meer zegt over de inhoud en de sfeer van het verhaal. - Prijs in een advertentie de belangrijkste kwaliteiten van het boek aan. - Schets in een horoscoop de toekomst van bv. de hoofdfiguur.

Boekpromotie In deze lesfase maken de leerlingen kennis met andere boeken die over auditieve handicaps gaan. § Nicole Boumaâza, De stille wereld van Yamina. Standaard Antwerpen, 1996. ISBN 90

609 1380 9. 157 blz. § Nicole Boumaâza, De dove van Bouassam. Standaard Antwerpen, 1984. ISBN 90 02

14992 1. 160 blz. § Thea Beckman, De Stomme van Kampen. Lemniscaat Rotterdam, 1992. ISBN 90 6069

860 6. 180 blz.