januarinummer van NotaBene

uitgave van de KNOV en GOV-VvK

jaargang 1 | 2008

nummer 1 | juni

Digitale nieuwsbrief van de KoninKlijKe vereniging van organisten en KerKmusici

jaargang 8 - 2015nummer 01 - januari

De makers van de KVOK-bladen

Het Orgel, Muziek & Liturgie en

NotaBene wensen u een

kleur- en klankrijk 2015!

Op 23 december jongstleden verdedigde Gerben Gritter zijn proefschrift over de Duits-Nederlandse orgel-bouwer, getiteld Christian Müller – Orgelmaker in Amsterdam. De promotie vond plaats aan de Universiteit Utrecht (faculteit Geesteswetenschappen). Promotor was prof.dr. A.A. Clement.

Zangdag Floris van der PuttIn 2015 is het 100 jaar geleden dat de priester-musicus Floris van der Putt werd geboren, en 25 jaar geleden dat hij overleed. De Neder-landse Sint-Gregoriusvereniging in het bisdom afdeling ‘s-Hertogen-bosch heeft 2015 daarom uitge-roepen tot Floris van der Putt-jaar. In het kader van dit herdenkings-jaar wordt op 31 januari 2015 een zangdag georganiseerd in de Abdij van Berne te Heeswijk. De zang-dag is gewijd aan door Floris van der Putt gecomponeerde muziek, op teksten van verschillende tekst-dichters. Sommige werken zijn al uitgegeven, maar ook onbekend, niet-uitgegeven repertoire pas-seert de revue. Aan de dag wordt medewerking verleend door Anton Vernooij, die momenteel werkt aan een biografie over Floris van der Putt. Hij zal ook een doorsnede van zijn werk bespreken. De gezangen die gezongen zullen worden, wor-den ingestudeerd onder leiding van Esther Sijp; Ad van Sleuwen bespeelt daarbij het orgel.De dag begint om 10.00 uur en zal rond 16.00 uur afgelopen zijn. De kosten bedragen €15, inclusief koffie/thee en lunch. Meer info: www.florisvanderputt.nl/floris-vd-putt-jaar.php.

Gerben Gritter verdedigt proefschriftPromotie op Christian Müller

Christian Müller (1690-1763) wordt internationaal beschouwd als een van de belangrijkste Noord-Euro-pese orgelbouwers van de acht-tiende eeuw. Voor het eerst is nu zijn volledige oeuvre onderzocht en beschreven. Christian Müller werd geboren in St.-Andreasberg in de Harz, en werd vermoedelijk binnen zijn familie ingewijd in de kunst van het orgelmaken. Zijn roem heeft hij in belangrijke mate te danken aan het buitengewoon indrukwekkende orgel dat hij in de jaren 1735-’38 bouwde voor de Grote of St.-Bavokerk te Haarlem. Müller is vooral bekend dankzij zijn kerkorgels, maar hij maakte ook huisorgels. Kenners en liefhebbers uit verleden en heden hebben zijn instrumenten geprezen vanwege hun klank, die krachtig is en toch lieflijk. Volgens Gritter moet Müller rond 1716 naar Holland zijn ge-trokken, waar hij gedurende enke-le jaren als meesterknecht werkte in het bedrijf van de Amsterdamse

orgelmaker Cornelis Hoornbeeck. Müller vestigde zijn eigen orgelmakerij in Amsterdam in 1720, en bouwde en verbouwde een aanzienlijk aantal orgels van hoge kwaliteit. Daaronder bevinden zich de bekende orgels te Haarlem (Grote of St.-Bavokerk, 1738), Leeuwarden (Jacobijnerkerk, 1727), Amsterdam (Waalse Kerk, 1734; zie foto) en Beverwijk (1756). In zijn proefschrift stelt Gritter dat Müller qua uiterlijk en klankmogelijkhe-den de Hollandse orgelbouwstijl van zijn illustere voorgangers Johannes Duyschot en Cornelis Hoornbeeck voortzette. Daaraan voegde hij enkele Duitse elementen toe. Opvallend is dat zijn orgel in de St.-Bavo te Haar-lem veel meer Duitse invloeden vertoont dan zijn andere orgels. Zijn be-roemdste orgel is daarmee in feite een uitzondering binnen zijn oeuvre.

Zaterdag 28 februari · Bergkerk Amersfoort · 11.00 - 16.30 uur:

KVOK-symposium overRechtspositie kerkmusici

Zie pagina 7

Christian Müller-orgel (1734) in de Waalse Kerk te Amsterdam

2 NotaBene | januari 2015

Nieuws

de orgelbouwfirma William Drake. Dit bedrijf werd, na het overlijden van Drake, voortgezet door een collectief van de vijf werknemers. Een van hen, Joost de Boer, is af-komstig uit Schagen en was in 1981 als vijftienjarige nauw be-trokken bij de installatie van het uit Worcester afkomstige orgel. Hij raakte hierdoor dusdanig ge-imponeerd dat hij besloot orgel-bouwer te worden, en vertrok na zijn schooltijd meteen naar Enge-land. Naast het schoonmaken van het pijpwerk zal er speciaal aan-dacht geschonken worden aan de Trombone 16’ van het Pedaal. Dit register is afkomstig uit een orgel van William Hill uit 1858 (Hulme) en zal in Engeland worden geres-taureerd door David Frostick, een specialist op dit gebied. Daarnaast is er klein onderhoud zoals het op-nieuw beleren van de hulpbalgjes van het Great en het Swell, het stiller maken van de pedaalme-chaniek en het vervangen van de door houtworm aangetaste wind-katrol. De werkzaamheden zullen naar verwachting enkele maanden duren. Meer informatie is te lezen op www.nicholsonschagen.nl.

Wisselingen bestuur Orgelfestival HaarlemNa een zeer succesvolle vijftigste editie van het Internationaal Orgel-festival Haarlem en de presentatie

Groot onderhoud Nicholson-orgel SchagenVanaf februari 2015 zal groot on-derhoud worden uitgevoerd aan het Nicholson-orgel in de St.-Chris-toforuskerk te Schagen. Het orgel werd gebouwd door John Nichol-son voor de St.-Mary Magdalene in Worcester in 1882. In 1981 werd het instrument aangekocht door de St.-Christoforusparochie in Schagen ter vervanging van een in slechte staat verkerend Vermeulen-orgel uit 1930. Het orgel werd in het noor-dertransept op de begane grond geplaatst door de firma Bishop uit Ipswich onder supervisie van John Budgen. De intonatie werd daarbij niet aangepast. Het orgel wordt ge-roemd door organisten uit binnen- en buitenland. De Engelse organist Graham Barber bijvoorbeeld roemde de ‘singing quality’ en de ‘respon-sive and stimulating mechanical action’ van het orgel. De combinatie Ke-raulophon en Clarabella op het Great noemde hij onvergelijkelijk.De komende onderhoudswerkzaamheden zullen worden uitgevoerd door

van het jubileumboek The Haar-lem Essays – Celebrating Fifty International Organ Festivals in juli vorig jaar, hebben zich in het bestuur en de organisatie enkele wijzigingen voorgedaan. Behalve voorzitter Hans Koenders heeft ook bestuurssecretaris Stephen Taylor, als voorzitter van de Artis-tieke Raad inhoudelijk verantwoor-delijk voor een viertal edities van het Festival, besloten vanaf heden niet meer beschikbaar te zijn voor het Festival.Het bestuur en de organisatoren laten in een persbericht weten dat ze het vertrek van Stephen Tay-lor en Hans Koenders betreuren, maar respecteren. Zij zijn Taylor veel dank verschuldigd voor de succesvolle artistieke lijn die hij ruim zeven jaar geleden heeft inge-zet. Daarbij was de uitgave van het jubileumboek zonder zijn grote in-spanningen niet mogelijk geweest. Ook de inzet van Hans Koenders voor het Festival en The Haarlem Essays wordt zeer gewaardeerd. Hij was bestuurslid vanaf 1994 en voorzitter sinds 2006, en het is zijn grote verdienste dat de overgang van het Festival van een gemeen-telijk naar een privaat georgani-seerd evenement op succesvolle wijze is verlopen.Zijn functie is overgenomen door mr. Adriaan Helmig. Helmig is in Haarlem en omstreken vooral be-

Orgelbouwer M.E. Kaat overledenOp vrijdag 12 december jongstleden overleed orgelbouwer Marinus Elize Kaat op 87-jarige leeftijd. Hij was één van de grondleggers van de firma Kaat en Tijhuis. Kaat werkte aanvankelijk bij de firma’s Gebr. Van Vul-pen en Pels & Van Leeuwen. Later trad hij in dienst bij André Fonteyn. Daar ontmoette hij Levinus Gerardus Tijhuis, die als leerling orgelmaker bij de Erven Spanjaard in Amsterdam was begonnen en later eveneens in dienst bij Fonteyn kwam. Het bedrijf van André Fonteyn, dat in 1975 naar Kampen verplaatst was, werd in 1979 door Kaat en Tijhuis onder hun eigen naam voortgezet. Tijhuis was verantwoordelijk voor de ont-werpen en leidde de werkplaats. Kaat verzorgde de mensurering en de intonatie. Nieuwe orgels (soms met gebruikmaking van bestaand materiaal) kwamen onder meer tot stand in Nieuw-Vennep (Hervormde Kerk, 1980), Assen (Bethelkerk, 1981), Kampen (Noorderkerk, 1982), Amsterdam (Doopsgezinde Singelkerk, 1983), Den Haag (Bethaniëkerk, 1986), IJhorst (Hervormde Kerk, 1988), Holten (De Kandelaar, 1989) en Veendam (De Kandelaar, 1992). Daarnaast werden onder andere de orgels van Genemuiden (Hervormde Kerk) en Fijnaart (Gereformeerde Kerk) gerestaureerd in respectievelijk 1987 en 1991. Kaat ging in 1993 met pensioen.

Nicholson-orgel in de St.-Christoforuskerk te Schagen | Foto: www.nicholsonschagen.nl

3NotaBene | januari 2015

Nieuws

colofon

NotaBene is een digitale nieuwsbrief van de Koninklijke Vereniging van Orga-nisten en Kerkmusici, opgericht op 12 december 2008 te Leeuwarden

Adres bestuur Hans Beek | Klipper 49 | 9801 MT Zuidhorn | 0594 50 78 76 | [email protected]

© KVOK 2015

EindredactiePeter Ouwerkerk | Postbus 1091 | 1000 BB Amsterdam | 020 4880481

Jan Smelik | H. van Steenwijckstraat 10 | 8331 KK Steenwijk | 0521 521 276 |

E-mailadres [email protected]

De deadline van NotaBene is de vijftiende van de maand, dus twee weken voor het verschijnen van het betreffende nummer.

CorrectorKees Kugel, Noordhorn

AgendaConcertaankondigingen in de Agenda kosten € 2 per concert. Opgave van concerten kan uitsluitend geschieden via het aanmeldformulier op www.hetorgel.nl. Opgave van kerkmuziekuit-voeringen via het redactieadres.

RecensiesCd’s, boeken en bladmuziek die aan de redactie van Het Orgel en de redactie van Muziek & Liturgie worden gestuurd, worden zo snel mogelijk genoemd op de nieuwssite www.orgelenkerkmuziek.nl. Het is mogelijk dat uitgaven naderhand uitvoeriger aan de orde komen in Het Orgel of Muziek & Liturgie.

Advertenties Bureau Van Vliet B.V. | Postbus 20 | 2040 AA Zandvoort | 023-5714745 | contactpersoon: Sharon de Vries | [email protected] | Website: www.bureauvanvliet.com

AbonnementenHarco Clevering | Jabbingelaan 21 | 9591 AL Onstwedde | 0599 33 18 90 [email protected].

kend als notaris en advocaat, en reeds betrokken bij diverse Haar-lemse culturele instellingen. Hij is mede-eigenaar van Krans Helmig Stuijt Netwerk Notarissen.Inmiddels wordt al hard gewerkt aan het volgende Internationaal Orgelfestival Haarlem, dat van 16 tot 30 juli 2016 wordt gehouden rondom de Haarlemse Grote of St.-Bavokerk. Zie www.organfestival.nl, waar ook een korte documen-taire is te bekijken over het jubile-umfestival in 2014.

Internationale Bach Academie in AmsterdamVan 6 tot 9 juli 2015 wordt een Bach-cursus gegeven op het Chr. Müller-orgel (1734) van de Waalse Kerk in Amsterdam. De cursus is bedoeld voor professionele orga-nisten en studenten in het muziek-vakonderwijs. Docent is Jacques van Oortmerssen, hoofvakdocent orgel aan het Conservatorium van Amsterdam. De duur van de cur-

sus is vier dagen; er wordt in totaal twintig uur lesgegeven. Het reper-toire bestaat uit een vrije keuze uit de orgelwerken van J.S.Bach (1685-1750). Tijdens de cursus zal speciaal aandacht worden ge-geven aan de door Bach gehan-teerde symboliek in werken als

‘Kyrie, Gott Vater in Ewig-keit’ (BWV 672), ‘Christe, aller Welt Trost’ (BWV 673), ‘Kyrie, Gott heiliger Geist’ (BWV 674), Pièce d’Orgue (BWV 572) en de koralen BWV 599, 618, 622, 631, 637 in het Orgel-Büchlein.Het lesgeld voor deze cur-sus bedraagt € 295. Dit bedrag is exclusief verblijf-kosten. Er zijn slechts 25 plaatsen beschikbaar. Op-geven kan per e-mail naar [email protected].

Govert van Wijn Orgelconcours 2015Op zaterdag 27 juni 2015 zal voor de 23e keer het Govert van Wijn Orgelconcours worden gehouden op het Garrels-orgel in de Groote of Nieuwe Kerk te Maassluis. Het concours staat open voor jonge organisten tot 30 jaar. Voor deelname wordt gedacht aan zowel amateurorganisten als aan studenten aan de conserva-toria. Aan de hand van een keuze uit twee verplichte werken en een door de deelnemer te kiezen vrij werk zal een deskundige jury de prestaties beoordelen. De jury be-staat uit Cor Ardesch (voorzitter), Petra Veenswijk en Theo Jellema.Er moet een keuze worden ge-maakt uit onderstaande twee ver-plichte werken: · Johann Sebastian Bach: ‘Ach bleib bei uns, Herr Jesu Christ’ (BWV 649) · Louis Vierne: Pastorale uit Pièces en style libreOm het voor de jury mogelijk te maken verschillende stijlperioden te beoordelen, moeten de deelne-mers bij de keuze voor Bach een vrij werk kiezen van na 1800 en bij de keuze voor Vierne een vrij werk van voor 1800. De totale speelduur per deelnemer bedraagt maximaal 15 minuten.Belangstellenden voor deelname aan het concours kunnen een

aanmeldingsformulier aanvragen via de website of via onderstaand adres. Dit formulier moet voor 1 april 2015 aan het secretariaat worden geretourneerd. Het in-schrijfgeld bedraagt € 30. Verdere gegevens volgen zo spoedig mo-gelijk daarna. Nadere informatie kan verkregen worden bij het se-cretariaat van het Govert van Wijn Orgelconcours, t.a.v. P. Bouterse, Touwbaan 68, 3142 BV Maassluis. E-mail: [email protected].

Orgel Festival Holland 2015 ‘Music and Space’Het dertiende Orgel Festival Hol-land wordt gehouden van 26 juni t/m 4 juli 2015 in Alkmaar. Hoofd-thema is ‘Music and Space’. Het festival duurt negen dagen en be-staat uit een academie, orgelcon-cours en een keur aan concerten.De academie bestaat uit work-shops, masterclasses, concerten en excursies. Inschrijven is moge-lijk als actieve of niet-actieve deel-nemer. Het thema van de acade-mie is ‘Text, sound and registration in the Northern German choral repertoire’. Het thema wordt diep-gaand behandeld in de lezingen en het programma. De academie staat open voor orgelstudenten,

Jacques van OortmerssenFoto: Hester Doove

Rudolph Garrels-orgel (1730-32) in de Nieuwe Kerk te Maassluis | Foto: Maarten Rog


Nieuws

beroepsorganisten en gevorderde amateurorganisten. Deelnemers wer-ken onder leiding van internationale specialisten aan repertoire dat spe-ciaal is afgestemd op de karakteristieken van de lesorgels. De lessen vinden o.a. plaats in de Grote Sint-Laurenskerk met het Van Covelens-orgel (1511) en het Van Hagerbeer/Schnitger-orgel (1646/1725), en op de Müller-orgels van de Lutherse Kerk (1755) en de Kapelkerk (1762) te Alkmaar. De spreektaal tijdens de academie is Engels. Het concours bestaat uit drie rondes, die alle toegankelijk zijn voor pu-bliek. Vakorganisten en vergevorderde orgelstudenten kunnen zich aan-melden voor dit concours. Deelnemers dienen te zijn geboren na 30 juni 1979. Kandidaten kunnen zich aanmelden door het insturen van een cd waarop zij de volgende werken spelen: · G. Frescobaldi: Toccata nona from ‘Il secondo Libro di Toccate’ (1637) · J. N. Hanff: Choral ‘Auf meinen lieben Gott’ · J. S. Bach: Toccata in C-dur BWV 564 (eerste deel)Opnames dienen zonder montages gemaakt te worden op een pijporgel (geen digitaal instrument; bij voorkeur als .wav-bestand) en dienen voor 1 februari 2015 op cd te worden toegestuurd naar Stichting Internationaal Schnitger Orgelconcours, Clarissenbuurt 9, 1811 GB Alkmaar.De inzendingen worden door het secretariaat geanonimiseerd. Aan de hand van ingezonden opnames vindt een voorselectie plaats voor deel-name aan het daadwerkelijke concours. Juryleden van de voorselectie zijn Pieter van Dijk, Theo Jellema en Frank van Wijk. Tijdens het concours bestaat de jury uit Albrecht Koch (Freiberg, Duitsland), Kimberly Marshall (USA), Karin Nelson (Göteborg, Zweden), Reitze Smits (Nederland) en Krzysztof Urbaniak (Lodz, Polen). Meer info: www.orgelfestivalholland.nl/concours

Reis langs orgels aan de OostzeeTussen Hemelvaart en Pink-steren organiseert Gijsbert Lekkerkerker voor de zevende achtereenvolgende keer een orgelbusreis. Ditmaal gaat deze naar de prachtige monumentale kerken langs de Oostzee (Noord-Duitsland). In Hamburg worden het Arp Schnitger-orgel (1693) in de Jakobikerk en het Flentrop-orgel (2013) in de Katharinen-kerk bezocht, in Lübeck het Stellwagen-orgel (1637) en het Schuke-orgel (1984) in de Ja-kobikirche. De reis gaat daarna naar het Sauer-orgel in de Ma-rienkerk te Rostock. In Bad Do-beran wordt het Schuke-orgel bezocht, waarna in Stralsund

de Nikolaaskerk met het Buchholz-orgel (1841) en in de Marienkerk het Stellwagen-orgel (1659, zie foto) op het programma staan. Voorts gaat de orgelreis naar het Jehmlich-orgel in de Dom van Greifswald, het Buchholz-orgel (1820) in Barth, het Ladegast-orgel in de Dom in Schwerin en het Mende-orgel in de Nikolaikerk in Wismar. De orgels worden bespeeld door Andreas Fischer, Arvid Gast, Matthais Bonner, Martin Rost, Frank Dittmer, Jan Ernst, Eberhard Kienast; een aantal orgels wordt bespeeld

door Gijsbert Lekkerkerker. Het is de bedoeling dat 14 organisten uit de groep ook op de orgels spe-len in Hamburg (Jakobikerk), Bad Doberan, Rostock, Stralsund (Ni-kolaiskerk), Greifswald, Schwerin, Barth en Wismar.De orgelreis vindt plaats van vrij-dag 15 mei tot en met vrijdag 22 mei 2015. De reisleiding is in handen van Hennie Lekker-kerker. De reis wordt afgelegd per luxe VIP-touringcar en de reissom van € 1.095 (bij een eenpersoonska-mer: € 1.195) is inclusief ho-telovernachtin-gen met ontbijt en driegangen-diners. Nadere inlich-tingen, het vol-ledige reispro-gramma en een inschr i jv ings-formulier zijn te vinden op www.orgelreizen.nl of aan te vragen bij Gijsbert Lek-kerkerker 0348-444780 of

[email protected].

Concertserie Koepelkerk AmsterdamDe Evangelisch-Lutherse Ge-meente Amsterdam presenteert een nieuwe concertserie in de markante Koepelkerk aan het Singel. De Koepelkerk wordt ge-

Stellwagen-orgel (1659) in de Marienkirche in Stralsund | Foto: www.orgelreizen.nl

Gijsbert Lekkerkerker bespeelt het orgel in de Royal Chapelle, Versailles (F) Foto: www.orgelreizen.nl

Bätz-orgel in de Koepelkerk te Amsterdam | Foto: Maarten Rog


bruikt door het Renaissance Hotel Amsterdam. In deze kerk bevindt zich een beroemd orgel uit 1830, dat na jaren van zwijgen weer te horen zal zijn tijdens het eerste Koepelkerkconcert op 10 januari 2015 om 20.00 uur. De entree be-draagt € 7,50 en is inclusief een drankje bij de feestelijke receptie achteraf. Koepel en orgel overleefden twee keer een brand, in 1893 en 1993. Het orgel is waarschijnlijk het enige hotelorgel ter wereld. Het zojuist gerestaureerde orgel zal worden bespeeld door de vaste or-ganist Matthias Havinga, die op dit concert ook zijn derde cd ‘Dutch Delight’ zal presenteren. Er staat muziek van Bach, Mendelssohn, Sweelinck, Franck en Messiaen, maar ook van Christiaan Frederik Hendriks jr, die in het fin de siè-cle organist van de Koepelkerk

was, op het programma. Naast aandacht voor ‘Dutch Delight’ zal er een korte toelichting zijn op de nieuwe concertserie en de recente restauratie van het orgel. Een uit-gelezen kans om dit prachtige mo-numentale gebouw van binnen te bewonderen en het orgel te beluis-teren! De Koepelkerk heette kort na de bouw in 1668 ‘Nieuwe Lu-therse Kerk’. Om dit Lutherse tintje kracht bij te zetten, leveren drie or-ganisten die werkzaam zijn bij de Evangelische Lutherse Gemeente, te weten Matthias Havinga (Koe-pelkerk), Christiaan de Vries (Oude Lutherse Kerk) en Klaas Koelewijn (Lutherse Kerk Haarlem), een bij-drage aan het concert. De verrich-tingen van de organisten zullen door middel van een scherm be-neden in de kerk te zien zijn. Het concert heeft geen pauze en duurt tot ongeveer 21.15 uur.

Hier volgende maand uw advertentie?

Neem contact op met Bureau Van Vliet B.V.

Postbus 20 2040 AA Zandvoort

023-5714745

Nieuws

M U S I C a n d S PA C EORGEL FESTIVAL HOLLAND

Alkmaar - 26 juni - 4 jul i 2015

Internationaal Schnitger Orgelconcours

Orgelacademie rond de historische orgels van Alkmaar

Masterclasses, concerten, lezingen, workshops en excursies

Juryleden Orgelconcours:Albrecht Koch

Kimberly MarshallKarin Nelson Reitze Smits

Krzysztof Urbaniakwww.orgelfestivalholland.nl

VERENIGINGSNieuws


Afdelingsberichten

GelderlandDe eerste bijeenkomst in 2015 is gepland op 10 januari in de Grote kerk in Elst (Betuwe). Eerst houden wij onze (korte) jaarvergadering, waarin wij het programma voor het komende jaar bespreken en een bestuursver-kiezing houden. Wanneer u zich bestuurlijk wilt inzetten voor onze afde-ling, dan kunt u zich daarvoor aanmelden bij de secretaris. Leden die in het emailbestand van de secretaris zijn opgenomen, krijgen per email het rooster van aftreden en het conceptverslag van de jaarvergadering van 2014 toegestuurd. Anderen kunnen deze stukken opvragen bij de secretaris.

Aansluitend bezoeken wij het orgel van de Grote kerk. IJsbrand ter Haar, de tweede organist, zal ons het Van Leeuwen-orgel uit 1953 demonstre-ren. Hierna kunnen wij zelf het orgel bespelen. Nadere gegevens van het orgel kunt u vinden op www.pg-elst.nl. U wordt verwacht om 14.00 uur; het adres van de kerk is Grote Molenstraat 2, 6661 DJ Elst.JAN VAN DEN BRAND

GroningenDe afdeling Groningen houdt haar jaarvergadering op zaterdag 31 januari 2015. Deze bijeenkomst vindt plaats in de Martinikerk, Martinikerkhof 3 te Groningen. Na het huishoudelijk gedeelte zal Erwin Wiersinga ons meenemen naar de klankwereld van Nicolaus Bruhns (1665-1697). Wier-singa zal het Martini-orgel bespelen en werken van Bruhns laten horen. Het behoeft geen betoog dat het Martini-orgel een ideaal instrument is om deze muziek te laten klinken. We beginnen om 14.00 uur en eindigen rond 16.00 uur. Iedereen is van harte welkom, ook niet-leden en andere belangstellenden. De stukken voor de jaarvergadering zullen u tijdig wor-den toegezonden per mail. Graag tot ziens op 31 januari.ROELOF KUIK

LimburgOp zaterdag 24 januari 2015 houden we de jaarvergadering van de afde-ling Limburg in Stramproy (nabij Weert). De inloop begint om 9.30 uur in zaal ‘Cafe-restaurant de Luifel’ tegenover de H.-Willibrorduskerk (Kerk-plein 1), met koffie etc. Om 10.00 uur beginnen we met het officiële ge-deelte en rond 12.00 uur houden we een gezamenlijke lunch op eigen

kosten in het restaurant.Aansluitend volgen de orgelbe-spelingen in de tegenovergelegen kerk. Het openingsspel zal door onze voorzitter Johan Hermans verzorgd worden. Hierna is het de beurt aan ieder die daar zin in heeft. Uiterlijk 16.00 uur zullen we afsluiten. Indien u wenst deel te nemen, verzoeken wij u zich i.v.m. de organisatie op te geven bij ons secretariaat. Iedereen is welkom en wij stellen uw aanwezigheid op prijs.Wij willen van deze gelegenheid gebruik maken alle KVOK-leden en hun familie gelukkige feestdagen en een voorspoedig nieuwjaar toe te wensen.HUUB GEURTEN

Noord-Brabant In tegenstelling tot de berichtge-ving in het decembernummer van NotaBene houden wij onze jaar-vergadering op zaterdag 17 janu-ari aanstaande in Oosteind (gem. Oosterhout) in de kerk van St.-Jan de Doper. In deze kerk staat een orgel dat in 1860 werd gebouwd door de gebroeders H.C. en J. van der Aa. Van deze orgelbouwers zijn maar weinig instrumenten bekend. Ondanks een latere verbouwing be-zit het orgel nog steeds een mooie klank. U vindt alle gegevens van dit orgel in de encyclopedie Het His-torische Orgel in Nederland, deel 1858-1865. Wij vergaderen eerst vanaf 13.30 uur in de naastgelegen pastorie. Het adres van de pastorie en de kerk is Provincialeweg 84-86 in Oosteind.Het orgel in de St.-Jan de Doper-kerk zal bespeeld worden door Jan Willems en Frans Jespers.Rond 15.30 uur gaan wij naar de O.L.V.-abdij van de zusters Bene-dictessen, Zandheuvel 90 in Oos-terhout. Rens Swart zal voor ons een toelichting verzorgen over de kerken en de orgels die wij die dag bezoeken.HAN VAN WEEREN

OverijsselOp zaterdag 24 januari om 14.00 uur zijn we welkom bij orgelbouwer Witteveen in Loo. De heer Witte-veen zal zijn bedrijf presenteren. Hij heeft zich bekwaamd in het vervaardigen van mechanische kerkorgels en kistorgels. Naast het onderhouden en stemmen van zo’n veertig kerken huispijporgels heeft hij een winkel met de meest gangbare orgelonderdelen. Verder is hij gespecialiseerd in het res-taureren van harmoniums. Ook is er deze middag gelegenheid voor deelnemers om orgels te bespe-len.De orgelmakerij is gelegen aan de Vreeweg 105 in ‘t Loo Oldebroek. Zie ook www. witteveen-orgelma-ker.nl. Het belooft een leerzame middag te worden.De overige activiteiten voor 2015 zijn nog onder voorbehoud ge-pland. We verwachten dat deze over enkele weken definitief zullen zijn, waarna ze op de website van de KVOK geplaatst zullen worden.BASTIAAN NUIJEN

Zuid-Holland NoordOp zaterdag 24 januari 2015 is de eerstvolgende bijeenkomst van de afdeling in de Ontmoetingskerk in Naaldwijk. Voor de pauze houden we onze jaarvergadering en gaan we met elkaar in gesprek over de toekomst van de KVOK-afdeling Zuid-Holland Noord. Na de pauze zullen we spreken over de samen-werking tussen de predikant en de organist, onder het motto ’Wie maakt er nu eigenlijk de dienst uit?’ Onder leiding van Eibert Kok, predikant van de Ontmoetingskerk en ook lid van de KVOK, diepen we dit onderwerp uit. Henk Vahr-meijer, organist van de kerk, zal op het Verschueren-orgel een bijdrage leveren. We gaan ook samen ‘aan het werk’. Via de mail krijgt u meer informatie over het deel voor de pauze. Het jaarprogramma is al verstuurd, het jaarverslag volgt nog. Krijgt u nog

Het Van Leeuwen-orgel (1953) in de Grote Kerk in Elst | Foto: www.pg-elst.nl

VERENIGINGSNieuws


Symposium Rechtspositie kerkmusiciIn 1890 is de NOV –destijds nog zonder het predikaat Koninklijk– opgericht. Derhalve bestaat de (K)NOV/KVOK in 2015 125 jaar. In 1890 was het belangrijkste motief voor de oprichting van de NOV iets te doen aan de over het algemeen slechte arbeidsvoorwaarden en de oude-dag-voorziening van de leden. Dit blijkt na 125 jaar nog altijd een zeer actueel gegeven. Alle reden om in het jubileumjaar, in navolging van het werk van de oprichters van de vereniging, extra aandacht aan deze onderwerpen te besteden. Het bestuur nodigt de leden van de KVOK en andere geïnteresseerden uit voor een symposium over de rechtspositie van kerkmusici in zowel de Rooms-Katholieke kerk als de Protestantse Kerk Nederland. De bijeenkomst vindt op 28 februari aanstaande plaats in de Bergkerk te Amersfoort, begint om 11.00 uur en wordt afgeslo-ten rond 16.30 uur.

AanleidingOp papier is op het oog veel goed geregeld. Zo zijn er juridisch nauw-keurig uitgewerkte arbeidsvoor-waarden, veelal afgeleid van de ar-beidsvoorwaarden bij de overheid en aanverwante bedrijfstakken. Er zijn model-arbeidscontracten, instructies, pensioenregelingen, (ziekte-)verzekeringen en proce-dures in geval van conflicten of beëindiging van de overeenkomst. Zelfs voorzien ze in handreikingen aan gemeenten en parochies, bij-voorbeeld ten aanzien van het opstellen van een beleidsplan kerkmuziek. Op diverse adres-sen, websites en bij verschillende functionarissen kan men hulp en verdere informatie verkrijgen. Er is echter een belangrijk onderscheid

te constateren tussen de situatie in de Protestantse en de Rooms-Katholieke kerken.

SituatieschetsIn de PKN is de Generale Regeling voor de Kerkmusici onderdeel van de ‘Kerkorde en Ordinanties van de Protestantse Kerk in Nederland’. Dat betekent dat de Regeling voor de Kerkmusici niet vrijblijvend is. Zoals de Kerkorde verplichtingen schept aan de gemeenten die zich hebben aangesloten bij de PKN, doet ook de Generale Regeling voor de Kerkmusici dit. In feite komt het volgen van de Regeling neer op twee elementen. Allereerst is of wordt een plaatse-lijke (wijk-)gemeente ‘ingedeeld op kerkmuzikaal functieniveau’. De

meeste voormalige Nederlandse Hervormde kerken zijn al inge-deeld; wat betreft de voormalige Gereformeerde Kerken in Neder-land moet nog een inhaalslag worden gemaakt. Deze func t ien i veau -indeling behelst kortgezegd dat op grond van kerk-muzikaal beleid wordt vastgesteld of bij de betref-fende gemeente een eerste-, tweede- of derde-graads kerkmusi-cus (cantor en/of organist, en op termijn wellicht pianist, etc.) past. Bijvoorbeeld op grond van de aan-

wezigheid van een monumentaal orgel, of van de wens elke maand een Bach-cantate op hoog niveau uit te voeren. Vervolgens biedt de

Regeling hand-vatten om te ko-men tot de aan-stelling van de best passende kerkmusicus in de betreffende gemeente.De niet-vrijblij-vende status van de Regeling is echter bij veel kerkenraden en kerkmusici niet

bekend. Veelal wordt de Regeling gezien als een verzameling aan-bevelingen, die al dan niet kunnen

Zaterdag

28 februari

vanaf 11.00 uur

in de Bergkerk te

Amersfoort

geen mails? Geef dan uw e-mail-adres door aan [email protected]. Graag tot ziens! We be-ginnen zoals altijd om 14.00 uur. De Ontmoetingskerk staat aan de Anjerlaan 47 in Naaldwijk. Parke-ren is geen probleem.ROB VAN EFFERINK en JAN VAN DER SPEK

Zuid-Holland ZuidDe jaarvergadering van onze afde-ling wordt op 24 januari aanstaan-de gehouden in de Hervormde Dorpskerk te Barendrecht. Het kerkgebouw is gelegen aan de Dorpsstraat 146. Aanvang van de bijeenkomst is 14.00 uur.Voor de pauze zal het huishoude-lijke gedeelte plaatsvinden. Na de pauze zal de organist van de

Dorpskerk, Hans van Gelder, ons het vorig jaar door de orgelmakerij Reil uit Heerde gerenoveerde orgel presenteren. Het instrument is in 1994 gebouwd door de firma Gebr. Vermeulen (Weert) met gebruik-making van de kas van het vorige orgel, dat in 1912 door J.G. van der Kley (Rotterdam) werd gebouwd. Ook is gebruikgemaakt van ouder pijpwerk: zeven stemmen dateren uit 1879 en zijn gemaakt door de orgelmaker P. Flaes (Amsterdam) terwijl het pijpwerk van elf stem-men stamt van de orgelmaker J.J. Vollebregt (’s-Hertogenbosch) en dateert uit 1863.Als docent liturgie zal Hans van Gelder deze middag ook aandacht besteden aan Epifanie, de tijd van het kerkelijk jaar die wij dan vie-

ren. De betekenis van dit feest zal worden belicht en daarnaast zal Hans twee liederen uit het nieuwe Liedboek voor ons zowel inhoudelijk als ook praktisch uitwerken.Wij nodigen u uit deze belangrijke en interessante middag bij te wonen!

De rest van het jaarprogramma ziet er als volgt uit: · 14 februari: Workshop (klein) onderhoud en stemmen. Deze workshop vindt plaats in kerkgebouw Carnissehaven te Barendrecht onder de deskundige leiding van Ir. Henk Kooiker, orgeladviseur en adviseur van de Brabantse Orgelfederatie. Aanvang 14.00 uur. · 14 maart: De geschiedenis van de psalmen. Dr. Arie Eijkelboom is de inleider. Deze ongetwijfeld boeiende inleiding vindt plaats in de Petra-kerk, Hendrik Ido Ambacht. Aanvang 14.00 uur.· 30 mei: Orgelwandeltocht in Utrecht o.l.v. Willeke Smits. Nadere mede-delingen volgen.· 3 oktober: Orgeltranscripties van Händel op het Flentroporgel in Con-certgebouw De Doelen te Rotterdam. Geert Bierling is onze gastheer. Aanvang 14.00 uur.· 14 november: Workshop César Franck in de Paradijskerk te Rotterdam. Wouter Blacqière is onze gastheer en inleider. Aanvang 13.00 uur.THEA VERHAGEN

VERENIGINGSNieuws


worden gevolgd en waarvan, als beide partijen daarmee akkoord gaan, naar believen kan worden afgeweken. Dit is dus niet het ge-val! In Ordinantie 5, Artikel 6 lid 3 van de Kerkorde staat: De kerk-musicus wordt hetzij op arbeids-overeenkomst hetzij op basis van vrijwilligheid aangesteld volgens de bepalingen van de generale regeling voor de kerkmusici. Met andere woorden: de beroepskerk-musicus, maar ook de vrijwillige kerkmusicus dient te worden aan-gesteld volgens de bepalingen in de Regeling. Dit lijkt rigide en in sommige si-tuaties zelfs onwerkbaar. In veel gevallen negeert men daarom op voorhand de regelgeving en ‘lost men het ter plekke op’. Waarom het volgen van de Regeling toch voor alle partijen het beste is, zal tijdens de studiedag worden uiteengezet. Overigens biedt de Regeling wel degelijk ruimte om plaatselijk tot maatwerk te komen, waarbij bij het Protestants Lande-lijk Dienstencentrum advies kan

worden ingewonnen. Vervolgens zal de Commissie Regeling met de betrokken partijen deze ruimte verkennen, om te komen tot een oplossing-op-maat. Tijdens de studiedag zal ook hier op worden ingegaan.

In de Rooms-Katholieke kerk be-staat geen verplichtende regeling, en gaat het om aanbevelingen. Niets is opgelegd aan plaatselijke parochiebesturen. De lokaal ver-antwoordelijken zijn geheel vrij in het –geheel of gedeeltelijk– toe-passen van de door de bisschop-pen aangeboden regelgeving. Men kan dus ook naar believen shop-pen in de aangeboden regels. Ook de hoogte van de vergoeding is vrij ter beoordeling van de plaatselijk verantwoordelijken. Ten principale gelden de regels voor wat betreft de betaling (en eventueel daarvoor te verwerven bevoegdheidsverkla-ringen) én de juridische fundering van het ‘dienstverband’–indien ze worden toegepast– primair voor de beroepsmusici, ook al bieden

ze aanknopingspunten voor de amateur.

VragenBovenstaande inleiding leidt tot vragen als:· Zijn kerkbesturen bekend met het gegeven dat er regelingen zijn? · In hoeverre worden ze gehan-teerd?· Wat is het beleid van de kerkbe-sturen die de regels links laten lig-gen? Heeft men wel een beleid ten aanzien van de kerkmusicus in de gemeente of parochie, en is er een beleid ten opzichte van andere ‘medewerkers’?· Heeft men een beleid ten behoeve van de kerkmuzikale invulling van de eredienst? Is er contact voor de vieringen tussen de diverse ac-toren? Of is er sprake van ad hoc-invulling door de ‘dienstdoende’ pastor dan wel de kerkmusicus?· Is er sprake van te onderscheiden rollen in dezen?· Is er in dit beleid ruimte voor ont-wikkeling /scholing?· Zijn er andere kerkmuzikale ac-

tiviteiten of bezigheden voor de kerkmusicus buiten de liturgie?· Wie zijn bestuurlijk verantwoorde-lijk?

Het meest recente empirische ma-teriaal dateert uit 2007. In dat jaar verschenen zowel Uitvoering en beleid kerkmuziek R.-K. parochies (Kaski rapport 558, augustus 2007) als Onderzoek onder kerk-musici en kerkmuzikale praktijken in de Protestantse Kerk in Neder-land (Kaski rapport 564, oktober 2007). Dat er in het beleid rond kerkmusici in gemeenten en pa-rochies nog wel wat te winnen is, blijkt overduidelijk uit deze onder-zoeken. Is er inmiddels actueel on-derzoek nodig? Twee onderzoeks-vragen zouden dan naar voren kunnen komen:· Wat is de bekendheid van de re-gelgeving bij kerkmusici en hoe ervaren zij hun contacten hierom-trent met kerkbesturen?· Wat is de bekendheid van de re-gelgeving bij kerkbesturen en hoe vertaalt zich dat in beleid?

4 De context: Kerkelijk Nederland anno nu en ontwikkelingen in de nabije toekomst.Joris Kregting (Kaski)

5 Plm. 13.20 uur: Lunch

6 (Vanaf 14.15 uur:) Discussie · Hoe is de bestaande situatie te verbeteren? Welke wegen zijn er, en welke personen en instanties zijn daarvoor aan zet? Hoe zijn de conclusies van vandaag uit te dragen?

7 Thee-/koffiepauze

8 Korte weergave van de discussie en conclusies

9 Plm. 16.00 uur: Borrel en nazit

Informatie over aanmelding en kosten voor het bijwonen van het symposium worden zo spoedig mogelijk bekend gemaakt op www.kvok.nl en in de volgende editie van NotaBene. Noteer de datum 28 februari alvast in de agenda!HET BESTUUR (met dank aan de Commissie Regeling/PLDC)

1 (11.00 uur:) Opening door Henk Eijsenga, voorzitter van de KVOK, en toelichting door dagvoorzitter Rein van der Kluit

2 RegelsHoe zitten de huidige regelgevingen in grote lijnen in elkaar, hoe kunnen lokaal verantwoordelijken daar gebruik van maken en wat is de rol van de lokale individuele kerkmusicus zélf in dezen?· voor de PKN: Kees Hoeksma· voor de R.-K. kerk: Ben Hillen

3 Stand van zakenHoe is het ermee gesteld? Is er beleid van de lokale kerkelijke autoriteiten in dezen, zowel rechtspositioneel als ten aanzien van de kerkmuzikale invulling van de eredienst ?· voor de PKN: Reinoud G. Egberts· voor de R.-K. kerk: Ben Hillen

Het programma van het symposium is als volgt:

VERENIGINGSNieuws


Kleine Kerkstraat 258911 DL Leeuwarden

(058) 212 96 87www.bakker-timmenga.nl

orgelmakerij

Bakker Timmenga b.v.

Zuidbroek Hervormde KerkH.H. Freytag – F.C. Snitger 1795

Restauratie 2006-2007

J.L.van den HeuvelOrgelbouw BV

Amstelwijckweg 443316 BB Dordrechttel.: 078 6179540

e-mail: [email protected]: www.vandenheuvel-orgelbouw.nl

nieuwbouw en restauratieonderhoud en stemmen

gebruikte orgels en opslag BUXTEHUDEORGEL

WETTBEWERB

BUXTEHUDEORGAN

COMPETITION2015

SEP 24 — OCT 03, 2015

4th International Buxtehude Organ Competition 2015 presented by the "Gemein-

nützige Sparkassenstiftung zu Lübeck" and the University of Music Lübeck

Applications to be received by May 15, 2015 Number of participants

maximum of 25 organists born in 1985 or later The "Gemeinnützige Sparkas-

senstiftung zu Lübeck" prize 1st prize 8.000 �, 2nd prize 5.000 �, 3rd prize

3.000 � International Jury Michael Radulescu (chairman), Jörg-Andreas

Boetticher, Franz Danksagmüller, Pieter van Dijk, Arvid Gast, Naomi Matsui,

Karin Nelson Register Mail: [email protected]

Find out more: www.buxtehude-orgelwettbewerb.de, www.mh-luebeck.de

MHL_Anzeige_Buxtehude_94x125_141030.indd 1 31.10.14 13:22

VERENIGINGSNieuws


Deze maand in Het Orgel:

• Het orgel in het vocale, liturgische oeuvre van Johann Sebastian Bach (I) Jan Smelik• De N.O.V. en de confessionalisering van het muziekleven 1890-1948. Van interconfessionele liefdadigheidsvereniging tot protestantse vakvereniging Petra van Langen• In memoriam Bernard Bartelink Gemma Coebergh• Vier Nederlandse nieuwbouw-orgels. Deel 1: twee nieuwe orgels in negentiende-eeuwse snit Sietze de Vries• In memoriam Antoine Schreurs Victor Timmer & Ton van Eck• Toulouse les Orgues, of: over economie en orgelcultuur Peter OuwerkerkBesprekingen• Albert Schweitzer - Musik und Ethik• Gabriël Verschraegen, Orgelwerken • Bulletin 13 Association Duruflé

Nabestellen: [email protected]

Orgelmakerij Van der Gutten bv nieuwbouw | restauratie | onderhoud

Hoofdweg 99 | 9684 CC Finsterwolde

tel 0597 - 33 14 72 | 06 - 22 90 94 79 | fax 0597 - 33 15 27

www.orgelmakerij.nl | [email protected]

25 jarig jubileum

AGENDA


concerten in januari

Vr 23 Amsterdam Orgelpark | 20.15 Guus Janssen, Greetje Bijma, Wolter Wierbos, Teo Joling (Muziektheatervoorstelling; regie Mark Tim-mer). Info: www.orgelpark.nlZa 24 Amsterdam Orgelpark | 20.15 Guus Janssen, Greetje Bijma, Wolter Wierbos, Teo Joling (Muziektheatervoorstelling; regie Mark Tim-mer). Info: www.orgelpark.nlGouda Gereformeerde Gemeente | 20.00 Sybolt en Euwe de JongLekkerkerk Grote of Johanneskerk | 20.00 Arie vd Vlist en Lennert Knops (orgel en vleugel), Maria Knops (harp), Marha van Gent (fluit), Corné van der Giessen (panfluit), Pier de Jong (harp)Utrecht Domkerk | 15.30 Jan Hage (Bach, Pepping, Distler). Info: www.domkerk.nlZo 25 Amsterdam Orgelpark | 20.15 Guus Janssen, Greetje Bijma, Wolter Wierbos, Teo Joling (Muziektheatervoorstelling; regie Mark Tim-mer). Info: www.orgelpark.nlSoest De Open Hof | 16.00 Gonny van der Maten (orgel en declamatie ‘Aan de liefde uitgeleverd’). Info: www.zondagmiddagconcerten-soest.nlVr 30 Elburg Kloosterkapel | 20.00 Sander van den Houten (orgel), Ab Weegenaar (fagot). Info: www.orgelkloosterkapel.nlZa 31 Amsterdam Orgelpark | 20.15 Organist Kirstin Gramlich (orgel), Amsterdam Brass Quintet. Info: www.orgelpark.nlLeiden Marekerk | 16.00 Henk Gijzen (orgel), Douwe v/d Meulen (ba-rokhobo), Lotte Beukman (cello). Telemann

Do 1 Amersfoort St.-Joriskerk | 15.30 Rien Donkersloot (Bach) Breukelen Pieterskerk | 15.30 Johan Erné (Nieuwjaarsconcert, Buxte-hude, Fischer, Bach). Info: adcs.home.xs4all.nl/muziek/2014.htmlGoes Grote of Maria Magdalenakerk | 16.00 Arno van Wijk (orgel), Amerentia van der Kooij (viool; Bach-concert). Info: www.muziekindegrotekerkgoes.nlLeeuwarden Lutherse Kerk | 16.00 Theo Jellema (orgel), Broer de Witte (klavecimbel; Nieuwjaarsconcert)Zaltbommel Grote of St.-Maartenskerk | 15.30 Jos Moeke (Nieuwjaars-concert). Info: www.josmoeke.nlZa 3 Nijkerk Grote Kerk | 20.00 Evert van de Veen (Nieuwjaarscon-cert). Info: www.hervormdnijkerk.nl/gemeente/muziek Rotterdam Grote of St.-Laurenskerk | 15.00 Pieter Heykoop (Samen-zang met improvisatie ‘Ruwe stormen’ van K.J. Mulder) Info: www.laurenskerk.ntk.nlRotterdam Grote of St.-Laurenskerk | 19.30 Marco den Toom (‘Colour-ful Newyear – improvisations classic & popular and more’). Info: www.laurenskerk.ntk.nlUtrecht Domkerk | 15.30 Jan Hage (Nieuwjaarsconcert, verzoekpro-gramma). Info: www.domkerk.nlZo 4 ’s-Hertogenbosch Grote Kerk | 12.15 Jamie de Goei (Nieuwjaars-concert, populair programma). Info: www.jdegoei.nlSchagen Christoforuskerk | 15.30 Tjeerd van der Ploeg (Widor: Symho-nie V; Reger: Wie schön leuchtet der Morgenstern). Info: www.nicholsonschagen.nlVr 9 Alphen aan den Rijn Adventskerk | 20.15 Simon Stelling (orgel), Sannie de Jongh (fluit). Info: www.orgelcommis-siealphen.nlZa 10 Amsterdam Ronde Lutherse Kerk | 20.00 Matthias Havinga, Christiaan de Vries en Klaas Koelewijn (orgel). Info: www.matthiashavinga.com; zie ook pag. 4 en 5Zo 11 Rotterdam St.-Laurens-kerk | 15.00 Hayo Boerema (orgel), Laurenscantorij (Happy New Year!). Info: www.laurens-kerkrotterdam.nlVr 16 Amsterdam Orgelpark | 20.15 Thomas Trotter (Mendels-sohn, Dupré, Wammes, Kee). Info: www.orgelpark.nlZa 17 Amsterdam Orgelpark| 17.00 en 20.15 Composities van Luiz Henrique Yudo (ge-baseerd op lijntekeningen van Wacław Szpakowski), Messiaen en Huysmans. Info: www.orgelpark.nl

Het L. van Dam-orgel (1869) in de Lutherse Kerk te Leeuwarden (zie 1 januari) | Foto: Maarten Rog

januarinummer van NotaBene

Documents

Transcript of januarinummer van NotaBene