Jaarverslag LCR 2015

Inhoudsopgave

1 Voorwoord 2

2 De Raad 3

3 De LCR van maand tot maand 4

4 Wettelijke overleggen 5

4.1 Ministerie van SZW

4.2 Ambtelijk overleg met het ministerie van SZW

4.3 VNG

4.4 UWV

4.5 SVB

4.6 Inspectie SZW

5 Contacten met de Pers 10

6 Cliëntenparticipatie in de arbeidsmarktregio 11

7 Banenafspraak 12

8 VN-verdrag steeds dichterbij 15

9 Volledig maar niet duurzaam arbeidsongeschikt 16

10 Congres LCR 18

11 Colofon 20

Bijlagen

I Missie en visie LCR 24

II Overzicht activiteiten 26

III Overzicht adviezen 36

IV Overzicht publicaties 38

V Verwarring en ontwarring: burger- en cliëntenparticipatie 40

(artikel in Sociaal Bestek)

VI Congres 2015 : ‘Van inhoud naar doen’ 44

VII Ab Harrewijn-rede 2015 50

VIII Cliënt in Beeld-prijs 2015 54

IX Overzicht leden en plaatsvervangend leden LCR 56

2

1 Voorwoord

We hebben er lang naar toegeleefd: 2015 was het eerste jaar van de Participatiewet en de twee

andere decentralisaties, de jeugdzorg en de WMO. 2015 werd dan ook aangemerkt als een

transitiejaar. Er moest heel veel worden veranderd bij gemeenten. In de praktijk bleek de

Participatiewet daarbij niet de eerste prioriteit, omdat de veranderingen in de jeugdzorg en de

WMO voor gemeenten veel ingrijpender bleken. Aan het eind van het jaar moesten we bij de

Landelijke Cliëntenraad (LCR) mede daarom concluderen, dat 2016 wel een tweede transitiejaar

zal worden.

We moesten het flauwe zinnetje ‘zie je nou wel’ in 2015 zorgvuldig vermijden. Veel van onze

voorspellingen kwamen uit, ook die over problemen voor uitkeringsgerechtigden en

werkzoekenden. De Fraudewet doorstond de toets van de rechter niet; er kwamen meer

mensen onder de armoedegrens; het aantal mensen in de schuldhulpverlening groeide; er

ontstonden grote verschillen in beleid én uitvoering van de Participatiewet tussen gemeenten,

waardoor in ieder geval de onduidelijkheid en onzekerheid toenam; het beschut werken kwam

nauwelijks van de grond; mensen die eerder in de Wajong kwamen (volledig arbeidsongeschikt,

maar niet duurzaam) vielen terug op de bijstand; de uitvoering van de banenafspraak was op

zijn best moeizaam. De onrust onder grote delen van onze achterban was en is groot. En de

genoemde voorbeelden zijn nog niet eens uitputtend.

Bij één voorspelling hadden we al een slag om de arm, en deze kwam ook niet uit: de ratificatie

van het VN-verdrag voor rechten van mensen met een handicap haalde de afrondende

parlementaire behandeling niet. Die werd doorgeschoven naar 2016.

Over de cliëntenparticipatie in de arbeidsmarktregio, bij het Werkbedrijf, hebben we ons nooit

aan voorspellingen gewaagd. Wel hebben we lang en vaak geroepen dat afspraken in de

arbeidsmarktregio pas goed zouden zijn, als cliënten daarover hun adviezen hadden kunnen

geven. Vele malen hebben we onze zorgen op dat punt geuit. Toch hebben we aan het eind van

het jaar helaas moeten concluderen dat de zorg terecht was. Maar heel weinig

arbeidsmarktregio’s hebben een goede structuur van cliëntenparticipatie en -zeggenschap.

Een heftig en intensief jaar ligt dus achter ons. Een rustig jaar hebben we trouwens nog nooit

gehad en zullen we ook nooit krijgen. En dat is op zich goed, want we zoeken helemaal geen

rustig bestaan.

De vele onderwerpen die de revue passeerden leidden tot heel goede en inhoudelijke debatten

in de raadsvergaderingen. Daarnaast voerden we oriënterende en meningvormende debatten

over bijvoorbeeld het basisinkomen. Verder over actuele onderwerpen als de

schuldenproblematiek, cliëntondersteuning, beschut werken en werken met behoud van

uitkering. En over interne aangelegenheden als het treffen van een regeling voor

presentiegelden, met de uitkomst dat we dat niet gaan doen. Stuk voor stuk stevige en

inhoudelijke debatten, soms met forse meningsverschillen, vaak met een grote mate van

overeenstemming. En altijd met een uitkomst waarmee we verder kunnen. En altijd met een

voorzitter die een groot liefhebber is van goede inhoudelijke debatten. Tenminste als ze

gevoerd worden vanuit het perspectief van de mensen waar het ons om gaat: de cliënten in de

sociale zekerheid. Dat was in 2015 altijd het geval.

Gerrit van der Meer

Voorzitter Landelijke Cliëntenraad

3

2 De Raad

In 2015 is de Raad 6 keer bijeengeweest. Naast de vaste agendapunten, agenda en

besluitenlijst DB, in- en uitgaande post, actualiteiten ingebracht door de leden, rapportage van

activiteiten van de LCR, is onder andere gediscussieerd over de volgende onderwerpen:

(monitoring) Participatiewet;

cliëntondersteuning;

loonwaardebepaling;

digitale overheid, basisinkomen;

beschutwerken;

3 maanden proeftijd banenafspraak;

de bureaucratie van de banenafspraak/praktijkroute;

armoede en schuldhulpverlening.

Vanzelfsprekend zijn ook de bestuurlijke en ambtelijke overleggen met UWV, SVB, VNG en het

ministerie van SZW in de raadsvergaderingen voorbereid (zie verder hoofdstuk 4).

Training

Door omstandigheden zijn de twee trainingen aan de raad niet doorgegaan.

Werkgroepen

Ter voorbereiding van verschillende adviezen en activiteiten zijn twee werkgroepen binnen de

LCR actief geweest. Dit betreft de werkgroep SUWI. Die de reactie van de LCR bij de evaluatie

SUWI heeft voorbereid en de werkgroep congres voor de voorbereiding van het congres.

Dagelijks Bestuur (DB)

Ter bewaking van de voortgang van de werkzaamheden van de LCR en voorbereiding van de

LCR vergaderingen hebben er 6 DB-vergaderingen plaatsgevonden.

Deze vergaderingen vinden uiterlijk 14 dagen voorafgaand aan de raadsvergaderingen plaats.

4

3 De LCR van maand tot maand Januari

De LCR is op zoek naar goede voorbeelden van het benutten van

ervaringsdeskundigheid bij beleidontwikkeling voor de Cliënt in Beeld-prijs 2015.

Februari

Rondetafelgesprek over VN-verdrag in de Tweede Kamer, de LCR pleit voor een stevig

plan van aanpak.

Maart

De LCR vraagt aandacht voor nieuwe doelgroepen in de Participatiewet, publicatie van

factsheet nieuwe doelgroepen.

April

LCR congres 2015: ‘Van inhoud naar doen’.

Mei

Een stap vooruit, werkprocessen banenafspraak worden vereenvoudigd. Waaronder: De

potentiële doelgroep kan zelf een aanvraag voor beoordeling doen. Dat was een advies

van de LCR.

Juni

Advies aan staatssecretaris Klijnsma over kwetsbare jongeren in de Participatiewet.

Schaf de 4-weken eis af.

Privacy is nog steeds niet veilig bij gebruik SUWI-net door gemeenten, de LCR in het

radioprogramma Argos over de beveiliging van Suwinet.

Juli

Verschijning herziene versie van de handreiking: Participatiewet voor Cliëntenraden,

‘Cliëntenraden denken en doen mee’.

Augustus

Enquête onder cliëntenraden; hoe is cliëntondersteuning in uw gemeente geregeld?

(Rapport Cliëntondersteuning bij gemeenten, zie website LCR).

September

Kostendelersnorm zorgt voor ernstige problemen, MO/GGZ-Overleg Amsterdam

presenteert Zwartboek;

Presentatie app: ‘Pak je kans nu’ die jongeren met een beperking helpt om werknemer

te zijn.

Oktober

Advies aan Staatssecretaris Klijnsma over jongeren die volledig maar niet duurzaam

arbeidsongeschikt zijn.

November

LCR-bijeenkomst ‘Mensen van de doelgroep banenafspraak aan het woord’.

December

Plenaire behandeling van ratificatie VN-verdrag in de Tweede Kamer.

5

4 Wettelijke overleggen

4.1 Overleg met het ministerie van SZW

Op 1 juli en 28 oktober 2015 vond er bestuurlijk overleg plaats. In beide overleggen stond de

Participatiewet centraal.

Op 1 juli is gesproken over:

Monitoring Participatiewet

Cliëntenraden worden niet bevraagd (schriftelijk en mondeling) in het kader van de monitoring

Participatiewet. Afgesproken is dat bij de volgende ronde in het kader van de monitoring

cliëntenraden wel zullen worden bevraagd.

Beoordeling doelgroep banenafspraak

Staatssecretaris Klijnsma ziet geen aanleiding voor een onafhankelijk onderzoek naar de

beoordelingscriteria en de wijze van beoordelen.

De LCR stipt aan dat LCR te weinig betrokken wordt bij het (bestuurlijk) overleg van De

Werkkamer met de staatssecretaris. De staatssecretaris wil nadenken over de mogelijkheid om

in relevante gevallen voor bijeenkomsten met stakeholders de voorzitter van de LCR te bellen.

Regionale cliëntenparticipatie bij het werkbedrijf

Er is gesproken over het belang van cliëntenparticipatie in de regio’s. De ervaringen van de LCR

zijn heel verschillend. Na de zomer de stand van zaken opmaken en een publiciteit moment,

een bijeenkomst met wethouders gebruiken om goede voorbeelden uit te venten en aandacht

te vragen voor het belang van de cliëntenparticipatie in de regio.

Betrokkenheid van cliëntenraden bij de invoering van de Participatiewet

De LCR heeft cliëntenraden bevraagd over hun betrokkenheid bij de implementatie van de

Participatiewet. Het baart de LCR zorgen dat er bij 13% van de cliëntenraden geen echte

cliënten (werk en inkomen) in de raad zitten. Ook dat slechts 61% van de gemeenten

cliëntenraden advies vragen over de verordening cliëntenparticipatie. Dit zegt iets over het

belang dat gemeenten aan cliëntenparticipatie hechten. De LCR krijgt moeilijk ingang bij de

VNG sinds de nieuwe gemeenteraadsverkiezingen. De staatssecretaris heeft toegezegd hierover

met de voorzitter van de Commissie werk en inkomen te bellen.

Mensen met lagere loonwaarde uitsluiten van ondersteuning naar werk

De LCR merkt op dat 24% van de gemeenten mensen met een loonwaarde van 40% of lager

uitsluiten voor ondersteuning naar werk. Volgens de LCR is deze werkwijze in strijd met de

Participatiewet. Het is nu te vroeg om een beeld te hebben van de aanpak die gemeenten

hebben. Er is een flink aantal monitor- en evaluatierapportages voorzien die wel tot een

afgewogen beeld gaan leiden. We komen hier de volgende keer op terug. De staatssecretaris

geeft aan dat zij met het veld in gesprek gaat over het organiseren van beschut werk. Daarbij

komt ook de relatie met dagbesteding aan de orde.

Pledge LCR in het kader van Mensenwerk

De LCR signaleert een aantal knelpunten. Mensen met een psychische beperking zullen maar

ten dele behoren tot de doelgroep van de baangarantie en het is niet duidelijk of de no-risk

polis landelijk geregeld gaat worden.

De staatssecretaris geeft aan dat onder de doelgroep ook mensen met een psychische

beperking vallen. De participatie van mensen met psychische beperkingen heeft de volle

aandacht van de staatssecretaris en haar collega staatssecretaris Van Rijn van VWS. Om die

reden zijn zij in 2013 het project “Bevordering participatie mensen met psychische

aandoeningen” gestart o.a. samen met de LCR.

Wat betreft de no-riskpolis, het wetsvoorstel harmonisering instrumenten Participatiewet dat op

23 april 2015 is ingediend bij de Tweede Kamer regelt op verzoek van partijen in De

Werkkamer een uniforme no-riskpolis via UWV voor de doelgroep van de banenafspraak.

6

Uitbreiding van de doelgroep is pas aan de orde als het quotum wordt geactiveerd.

Inspectierapport Suwinet, veilig omgaan met elkaars gegevens

De Inspectie SZW heeft in 2014 wederom onderzoek verricht naar het gebruik van gegevens

via Suwinet door gemeenten. De staatssecretaris is niet tevreden over het resultaat en dat wil

maatregelen treffen om de beveiliging van Suwinet bij gemeenten te verbeteren. Het is zeer

belangrijk dat gemeenten de persoonsgegevens van burgers waarborgen. Vanaf september

gaat de Inspectie alle gemeenten nogmaals af. En als zaken dan niet op orde zijn, kan escalatie

in de zin van gemeenten afsluiten van Suwinet tot de mogelijkheden horen. Afgesproken wordt

dat ambtelijk SZW in contact treedt met ambtelijk LCR om de potentiële risico’s door te nemen.

In de rondvraag werden vragen gesteld over evaluatie Wgs en onderzoek brutering bijstand

Evaluatie Wgs

De evaluatie Wet gemeentelijke schuldhulpverlening is gestart. De LCR heeft begrepen dat er

een klankbordgroep bij dit onderzoek is/wordt gevormd. De staatssecretaris vindt het jammer

als de LCR geen deel uitmaakt van de klankbordgroep en vraagt ambtelijk dat alsnog te

regelen.

Onderzoek brutering bijstand

Weet de staatssecretaris dat de invalshoek van cliënten bij het onderzoek naar gevolgen

brutering bijstandsuitkering niet expliciet een vraagstelling is. Afgesproken wordt dat ambtelijk

SZW contact opneemt met LCR over de vraagstelling.

Op 28 oktober 2015 is gesproken over:

Cliëntenparticipatie op regionaal niveau.

Afgesproken wordt dat er in een gezamenlijke brief van de Voorzitter LCR en de

Staatssecretaris aandacht gevraagd wordt voor het belang van cliëntenparticipatie in de

arbeidsmarktregio’s.

Afgesproken wordt om volgend BO de stand van zaken opnieuw te inventariseren en te

bespreken.

Volledig maar niet duurzaam arbeidsongeschikt in het kader van de Wajong

De LCR vraagt aandacht voor de volledig maar niet duurzaam arbeidsongeschikten Wajong. Er

wordt toegezegd hieraan aandacht te besteden in de Verzamelbrief aan gemeenten. Bij nieuwe

instroom stelt LCR voor om een tussenfase te introduceren waarin ruimte is voor

herstelcoaching en verkennen van mogelijkheden voordat echt definitief wordt besloten tot

plaatsing in duurzaam arbeidsongeschikt. De staatssecretaris vindt het nu te vroeg om aan

wijzigingen te denken. Wel neemt ze dit onderwerp mee in haar overleg met UWV.

Ondergrens bij ondersteuning naar werk.

De LCR maakt zich nog steeds zorgen dat gemeenten vooral perspectiefvolle cliënten

begeleiden en ondersteunen naar werk. Mensen met een loonwaarde van 40/50% of minder

lijken uitgesloten te worden van ondersteuning naar werk omdat dat te duur zou zijn. Dit heeft

de aandacht van de staatssecretaris en een aantal acties worden daar al op ondernomen zoals

het extra geld voor beschut en de inzet van het aanjaagteam en de uitbreiding no-riskpolis voor

gemeenten. Ook wijst zij op de toekomstige belastingherziening (lage-inkomensvoordeel)

(LIV)) die verlichting kan bieden. De staatssecretaris vermeldt nog expliciet dat dagbesteding

wat haar betreft geen beschut werk is. De staatssecretaris zegt toe na te laten gaan of de

evaluatie van de P wet het beeld van LCR ondersteund. Verder vraagt zij de LCR om via de

cliëntenraden vooral de colleges van B&W erop aan te spreken.

Beoordelingen baangarantie, beschut werk en Wajong en invulling

banenafspraak.

Deze agendapunten zijn tegelijk besproken.

7

De eerste tussentijdse meting van de banenafspraak stemt hoopvol. De Werkkamer wordt

gevraagd de processen rond de beoordelingen en de plaatsingen nog eens goed bekijken. De

directe doorstroming van speciaal onderwijs naar het banenregister wordt waarschijnlijk wel

structureel geregeld. Op de vraag van de LCR of het invullen van beschut werk verplicht is

antwoordt de staatssecretaris dat het opstellen van een verordening verplicht is, maar dat men

daarin een streven van nul plaatsen kan opnemen. Dat is echter niet de intentie. De LCR zou

graag zien dat niet alleen naar procedures wordt gekeken, maar ook naar de criteria.

In de rondvraag vroeg de LCR aandacht voor:

De brief van de LCR over de herindeling van de Wajong in relatie tot dagbesteding en

herindicatie Wsw. De LCR wordt op de hoogte gebracht middels beantwoording van de

brief.

Het advies van de LCR over de groep WGA 80 -100% arbeidsongeschikt, maar waarbij

de duurzaamheid niet vaststaat. De LCR zou graag met het ministerie over dit advies

willen spreken. Er zal een ambtelijk overleg over dit advies worden geregeld.

Stand van zaken nadere specifieke regels WIA beoordeling van mensen die met LKS

werkten. Dit wetsvoorstel wordt te zijner tijd voor consultatie aan de LCR gestuurd.

4.2 Ambtelijk overleg met het ministerie van SZW

Er hebben verschillende ambtelijke overleggen over diverse onderwerpen plaatsgevonden. Er is

gesproken over de Routewijzer (voor mensen met een psychische kwetsbaarheid),

takenbestand bij beoordeling Wajong 2015, beoordeling baangarantie, projectvoorstel

ondersteuning cliëntenraden bij het inrichten van regionale cliëntenparticipatie, Tool beslagvrije

voet, evaluatie SUWI, Fraudewet, brutering bijstand, onrust onder Wsw’ers (voorbereiden van

antwoorden op vragen van Wsw’ers).

4.3 Overleg met VNG

Met de VNG heeft geen bestuurlijk overleg plaatsgevonden. Er heeft wel een ambtelijk overleg

plaatsgevonden. In januari vond ambtelijk overleg plaats. Op de agenda stond:

Privacy.

Regionale cliëntenparticipatie.

Lokale ontwikkeling van cliëntenparticipatie.

Fraudewet en vervolg (onder meer toegang schuldhulpverlening).

Eerste waarneming beleid Participatiewet: Beschut werken (wel/niet), loonwaarde 50%

als grens voor bieden ondersteuning naar werk, uniformering instrumenten.

Bestuurlijke verantwoordelijkheid WSW, naar aanleiding van de brief van de LCR en

rapport Nationale Ombudsman, ‘Oog voor mensen met een beperking’.

Cliëntondersteuning (we missen elke aandacht hiervoor vanuit veld werk en inkomen bij

gemeenten).

In september heeft opnieuw ambtelijk overleg plaats. In dit overleg is onder andere gesproken

over het belang van cliëntenparticipatie en het organiseren van een bestuurlijk overleg.

4.4 Overleg met UWV

Op 7 mei 2015 vond er een bestuurlijk overleg plaats met RvB UWV. In het overleg met de RvB

UWV is gesproken over de volgende onderwerpen:

Cliëntenparticipatie bij de regionale werkbedrijven

Knelpunten uitvoering werkvoorzieningen UWV

De LCR heeft verschillende signalen ontvangen over het moeizaam en traag verlopen

van de behandeling van de aanvraag werkvoorzieningen.

8

Interne jobcoaching. Er is vorig jaar met de LCR en CC UWV gesproken over de

toekomstige regelgeving voor interne jobcoach.

Gang van zaken aanvragen en toekennen registratie baangarantie

Fraudewet (herziening oude gevallen)

Het overleg met RvB UWV werd voorafgegaan door een overleg met de Centrale Cliëntenraad

van UWV. Dit overleg vond plaats op 13 april 2015. Op de agenda van het overleg met de

Centrale Cliëntenraad UWV stonden de volgende onderwerpen:

Cliëntenparticipatie bij de regionale werkbedrijven (voor de uitvoering van de

Participatiewet).

Knelpunten uitvoering werkvoorzieningen UWV.

Evaluatie van de CC UWV in de LCR. We kunnen constateren dat samenhang en

samenspel steeds beter wordt.

Vorig jaar is er samen met CC UWV opgetrokken rond het thema interne jobcoaching.

- De verkregen voorlichting over interne jobcoach is niet conform er nu in

uitvoeringsbesluiten is vastgelegd. Is hierover met de CC UWV gecommuniceerd?

- Verder is toegezegd dat CC UWV en LCR gezamenlijk zouden worden betrokken

bij evaluatie. Daarbij is vanuit cliëntenraden voorgesteld om een meldpunt in te

richten voor cliënten. Dit voorstel werd serieus in beraad genomen. Hoe staat het

er mee?

Hoe worden Wajongers geïnformeerd over de baangarantie? Wat doen cliëntenraden in

deze. Achterliggende vraag: Hoe bereiken we Wajongers?

Krijgen jullie signalen, over de door cliënten, ervaren knelpunten in de gewijzigde

ziektewet?

Gang van zaken aanvragen en toekennen Wajong 2015.

Gang van zaken aanvragen en toekennen registratie baangarantie.

Fraudewet (herziening oude gevallen).

Digitale vangnet, UWV gaat zich bezinnen op digitale communicatie.

4.5 Overleg met SVB

In november vond het overleg met de CR SVB plaats. Op de agenda stonden de volgende

punten:

PGB

- Terugblik PGB-problematiek en ICT

- Is er ervaring met deeltijd PGB?

De vraag heeft betrekking op een zorgverlener die naast zijn salaris ook vanuit de PGB een

vergoeding krijgt voor de zorg die hij of zij levert. Als de PGB te laat wordt uitbetaald komt

de zorgverlener in de problemen. De CR SVB is niet bekend met deze problematiek. In het

bestuurlijk overleg kan op deze vraag worden teruggekomen.

Jaarlijkse evaluatie van de samenwerking tussen LCR en CR SVB.

De samenwerking wordt wederzijds als positief en leerzaam ervaren.

Is de Cliëntenraad SVB betrokken bij de uitvoeringstoetsen van de SVB?

In tegenstelling tot de LCR is de CR SVB daar niet bij betrokken.

Hoe kijkt CR SVB aan tegen de ongelijke behandeling van AOW-gerechtigden?

AOW-gerechtigden met volledige AOW geen kostendelersnorm;

AOW-gerechtigden met onvolledig AOW aanvulling uit AIO met kostendelersnorm.

Het College voor de Rechten van de Mens heeft geoordeeld dat er geen sprake is van

ongelijkheid. De NOOM benadert nu de politiek met die vraag.

9

AOW-gerechtigde leeftijd verschuift sneller naar 67 jaar

Wat betekent dit voor cliënten in het kader van de overbruggingsregeling? Komen er bij

de SVB vragen binnen van cliënten? Zijn er signalen van problemen bij cliënten?

Met de RvB SVB is gesproken over:

update Stand van zaken PGB (door Coen van de Louw)

- Verder ingaan op de vraag over deeltijd PGB.

AOW-gerechtigde leeftijd verschuift sneller naar 67 jaar

Evaluatie samenwerking CR SVB/LCR

4.6 Inspectie SZW

De LCR is verschillende keren door de inspectie geraadpleegd. We zijn geraadpleegd in het

kader van de onderzoeken jongeren in WWB en WW en onderzoek cliëntbeleving. De LCR heeft

een feitencheck uitgevoerd bij de rapporten Jongeren in WWB en WW en het rapport

cliëntbelevingsonderzoek. bij deze rapporten is ook een bestuurlijke reactie gegeven.

10

5 Contacten met de pers

De Pers heeft de LCR regelmatig benaderd.

- Trouw heeft aandacht besteed aan de overgang van speciaal onderwijs naar werk:’Na

speciaal onderwijs aan het werk? Dat wordt knap lastig’.

- UWV-online bevroeg de voorzitter over de beoordeling baangarantie.

- De Volkskrant vroeg de LCR over versoepeling van de regels in de bijstand.

- Radio en BNR radio wilden de LCR vervolgens spreken over de tegenprestatie.

- Op ATV kwam de LCR aan het woord in het programma de stelling en ook dat ging over de

tegenprestatie.

- Binnenlands Bestuur bevroeg de LCR over de studieregeling in de Participatiewet.

- Onderzoekjournalisten van het radioprogramma Argos spraken met de LCR over de

beveiliging van Suwinet.

- Ook de effecten van de Fraudewet hadden de aandacht van de pers en ook daarvoor werd

de LCR benaderd door de schrijvende pers (NRC en AD) en Radio 1.

- In september werd de voorzitter geïnterviewd door Mug over werken met behoud van

uitkering.

- In Nieuwsuur werd aandacht besteed aan jonggehandicapten. In september (enorme

afname toekenning Wajong) en december (jongeren tussen wal en schip in de

Participatiewet, uitgezonden in 2016) is de voorzitter hierover geïnterviewd.

11

6 Cliëntenparticipatie in de arbeidsmarktregio

De LCR besteedt altijd veel aandacht aan de Cliëntenparticipatie en -zeggenschap. En in 2015

was dit wel heel duidelijk het geval. Omdat het moest.

Samen met Ieder(in) en Landelijk Platform GGz hielden we een enquête onder gemeentelijke

cliëntenraden, over de mate waarin zij betrokken waren bij de voorbereiding en de uitvoering

van de Participatiewet en de vorming van het Werkbedrijf in de arbeidsmarktregio. De

uitkomsten waren teleurstellend, vooral van de door gemeentelijke Cliëntenraden ingevulde

vragenlijst . Er bleek een wereld te winnen als het gaat om het betrekken van cliënten bij het

opstellen van nieuw beleid en nieuwe structuren en het serieus omgaan met de adviezen van

Cliëntenraden. (Rapportage over de betrokkenheid van cliëntenraden bij de implementatie van de Participatiewet in hun gemeente, zie website LCR).

Bij vele gelegenheden spitste de inbreng van de LCR zich toe op de cliëntenparticipatie en -

zeggenschap in de arbeidsmarktregio. Al in 2014 hadden we er voor gepleit cliëntenraden op

het terrein van werk en inkomen om advies te vragen bij de vorming van het werkbedrijf. Uit

de enquête bleek dat slechts in één vijfde van de arbeidsmarktregio’s de cliëntenraden bij dat

onderwerp waren betrokken. De werkbedrijven werden dus grotendeels opgezet onder het

motto: ‘Voor u, doch zonder u’.

Ook de inbreng en invloed van cliënten(raden) op het lokale/gemeentelijke niveau is nog lang

niet vanzelfsprekend. Dat was geen schokkende uitkomst van de enquête, want dat wisten we

al. Een sprekend voorbeeld: in een vijfde van alle gemeenten was geen advies van de

Cliëntenraad gevraagd en niet eens met hen overlegd over de verordening Cliëntenparticipatie

in de Participatiewet! Veel bestuurders en beleidsmakers bleken niet overtuigd - of waren even

vergeten - dat goed beleid niet te maken is, als er niet wordt geluisterd naar de mensen

waarvóór dat beleid wordt gemaakt. De inbreng en invloed van ervaringsdeskundigheid bleek

dus lang niet altijd vanzelfsprekend.

We maakten in 2015 vaak gebruik van de gelegenheid om de cliëntenparticipatie en -

zeggenschap, en ook de LCR zelf, over het voetlicht te brengen. We waren onder andere bij een

congres voor gemeenteraadsleden van de VNG, een congres over de ‘Sociale Dienst van de

Toekomst’ (waarin Cliëntenparticipatie dus wel vanzelfsprekend is), de ‘Sociale Top’ en bij een

aantal (regionale) bijeenkomsten waar we signalen ophaalden en advies gaven. Ook bij diverse

bestuurlijke overleggen, met de Staatssecretaris en de Raden van Bestuur van UWV en SVB,

plaatsten we de cliëntenparticipatie op de agenda, waarop we zonder uitzondering positieve en

constructieve reacties kregen. Tenslotte bereidden we het project: ‘Ontwikkelen

Cliëntenparticipatie op arbeidsmarktniveau’ voor, dat in 2016 wordt uitgevoerd.

In november 2015 was er een bijeenkomst met mensen uit de doelgroep banenafspraak, die we

hadden georganiseerd samen met Hans Spigt, de ‘aanjager’ voor 25.000 banen bij de overheid.

Ook een vertegenwoordiger van de ‘aanjager’ voor 100.000 banen bij de werkgevers was

aanwezig. Het werd zonder twijfel een hoogtepunt in 2015. De signalen van de aanwezigen

waren helder en erg leerzaam. De kracht zat in de persoonlijke verhalen. De abstracte

banenafspraak werd concreet en kwam voor iedereen herkenbaar dichtbij. Cliëntenparticipatie

en ervaringsdeskundigheid op zijn best.

12

7 Banenafspraak

2015 stond voor een deel in het teken van de banenafspraak. Het leverde veel discussie op.

Over de doelgroep, te smal ook mensen zonder beperking die het Wettelijk Minimumloon niet

kunnen verdienen, hebben het moeilijk op de arbeidsmarkt? Nee alleen mensen met een

beperking, maar wel ook zij die het wettelijk minimumloon wel kunnen verdienen. De

staatssecretaris bleef bij haar standpunt dat de doelgroep de allerzwakste op de arbeidsmarkt

moest zijn, mensen met een beperking die het wettelijk minimumloon niet kunnen verdienen.

Er werd wel een beetje opgeschoven er werd een nieuwe groep geïntroduceerd de quotum-

groep. Als er onvoldoende banen worden gerealiseerd in het kader van de banenafspraak dan

zal het quotum worden geactiveerd. En als er dan geteld moet worden of er voldoende mensen

met een beperking aan het werk zijn, dan tellen mensen met een beperking die alleen het

minimumloon kunnen verdienen met een werkvoorziening ook mee. Ook waren en zijn er

klachten over te strenge beoordelingen of iemand nu wel of niet tot de doelgroep behoort. De

LCR pleitte om de criteria en de methode van beoordeling tegen het licht te houden. De vraag

is worden er mensen onterecht niet toegelaten tot het zogenaamde doelgroepregister.

Er is ook veel onduidelijkheid bij mensen met een beperking en werkgevers. Beiden weten niet

of onvoldoende waar zij aan toe zijn. Beiden klagen over bureaucratie. Werkgevers klaagden

dat er geen mensen uit de doelgroep komen als zij een vacature melden. Mensen met een

handicap klaagden dat zij niet worden ondersteund bij het vinden en behouden van werk.

De LCR wilde het van de mensen zelf horen. Op 14 november 2015 organiseerden wij een

bijeenkomst in Utrecht met mensen die net wel of net niet tot de doelgroep van de

banenafspraak behoorden. Waar lopen zij tegenaan. Weten zij dat zij in een doelgroepregister

staan. Wat is hun droombaan en wat hebben zij nodig om dat te bereiken. Onder leiding van

Pieter Hilhorst gingen de deelnemers hierover met elkaar in gesprek. Als toehoorder waren

aanwezig: de landelijke aanjagers voor de banenafspraak voor de overheid (Hans Spigt) en

Annette Zomerdijk (rechterhand van Aart van der Gaag, aanjager van private sector).

De groep was divers samengesteld. Mensen die werken, mensen die als zelfstandige hun geld

verdienen of willen gaan verdienen, mensen die werk zoeken, mensen die weer werk zoeken.

Mensen met verschillende beperkingen, ouderen en jongeren, Wajongers, Wsw-geïndiceerden.

Een deel behoort tot de doelgroep van de banenafspraak, een aantal niet. Mensen die voor hun

ondersteuning terug moeten vallen op de gemeente of UWV.

Van vier deelnemers is een portret gefilmd, vier mensen die laten zien heel graag te willen

werken, weten wat ze kunnen en nodig hebben om te kunnen werken, maar nog tegen veel

muren aanlopen. We willen dat het hen lukt!

Belangrijkste opbrengsten: waar lopen mensen tegenaan, wat kan beter en wat gaat de LCR

daarmee doen?

Mensen hebben vragen, maar krijgen niet of onvoldoende antwoord van de

uitvoeringsinstellingen. Bijvoorbeeld over de gevolgen van werken (als zelfstandige) voor hun

uitkering als ze geld verdienen. Of over de ondersteuning die zij nodig hebben.

Op onze vraag aan de aanwezigen of zij wisten of zij tot de doelgroep van de banenafspraak

hoorden bleven allen het antwoord schuldig. Zij wisten het niet.

13

De LCR zal zich nog nadrukkelijker inzetten voor goede voorlichting aan cliënten. Zowel via

internet (de website van UWV, gemeenten, enz.) als in individuele gesprekken.

Het is noodzakelijk dat iedereen een individueel gesprek krijgt over zijn mogelijkheden, wat er

van hem of haar wordt verwacht en wat hij of zij van gemeenten of UWV kan verwachten.

Welke ondersteuning zij krijgen om aan het werk te komen. UWV en gemeenten moeten zorgen

voor mogelijkheden voor mensen om een persoonlijk antwoord te krijgen op een vraag over

hun persoonlijke situatie. Verder wil de LCR dat er goede onafhankelijke cliëntondersteuning

wordt aangeboden waar mensen ook met werk en inkomensvragen terecht kunnen. Gemeenten

zijn wettelijk verplicht op grond van de WMO om die ondersteuning te organiseren.

Mensen hebben behoefte aan ondersteuning, iemand die aan hun zijde staat bij het vinden van

werk. En een deel van hen ook als ze aan het werk zijn gegaan. Mensen geven aan dat zij

behoefte hebben aan ondersteuning van iemand die zij kunnen vertrouwen. Iemand om je

twijfels mee te delen, om dingen voor je te regelen als je dat niet zelf kunt, zaken

bespreekbaar te maken waar je dat niet zelf durft uit angst je werk of uitkering te verliezen.

Hoger opgeleiden zoeken iemand die meedenkt, ondersteunende coaching biedt. Anderen willen

een eigen jobcoach, in ieder geval een jobcoach die snapt wat voor gevolgen je beperking heeft

in je werk en die helpt oplossingen te vinden op het werk.

De LCR vindt dat mensen goede ondersteuning moeten krijgen die bij hen past. Mensen moeten

daar zelf ook iets over te zeggen hebben, omdat zij hun begeleider moeten kunnen vertrouwen.

De kwaliteit van die begeleider is van groot belang. De LCR is dan ook van mening dat

bedrijven niet mogen kiezen voor een Interne Jobcoach, maar de werknemers daar de keuze in

moeten krijgen.

Een aantal vindt dat de overheid in gebreke blijft door bijvoorbeeld de no-riskpolis aan een

selecte groep toe te kennen. De jobcoachregeling na drie jaar te willen stoppen. De kwaliteit

van de jobcoach schiet soms te kort. Eén van de deelnemers was opgezadeld met een jobcoach

waar hij vervolgens een half jaar geen contact mee heeft gehad.

Jan zet zijn ervaringsdeskundigheid in om mensen te helpen die aan het werk

willen. Hij geeft voorlichting en steunt mensen. Maar merkt dat dit niet voldoende

is. Werkgevers doen nu onvoldoende, maar ook die moeten geholpen worden. Zie

zijn filmportret op de website van de LCR.

Liza en haar werkgever worden al vijf jaar ondersteund door een jobcoach. Twee jaar

geleden was die ondersteuning bijna gestopt, omdat UWV vond dat zij zich na drie jaar

zelf wel konden redden. Omdat de werkgevers en Liza het daar heel erg mee oneens

waren, is de jobcoaching toch voortgezet. Zie haar filmportret op de website van de LCR.

Peter heeft zijn werk verloren en ontvangt WW. Bij hem is pas laat ontdekt dat hij een vorm

van autisme heeft. Hij kan zijn werk niet meer goed aan, hij heeft meer tijd nodig en heeft

soms moeite in de omgang met collega’s. Hij kan niet aan het werk komen, omdat

werkgevers loonkostensubsidie willen ter compensatie van zijn lagere tempo. En ze willen

dat de no-riskpolis voor hem geldt. Maar dat kan niet, omdat hij WW-gerechtigd is. Zie zijn

filmportret op de website van de LCR.

14

De LCR heeft aangedrongen en zal dat ook blijven doen op beter flankerend beleid.

De no-riskpolis is belangrijk voor werkgevers en kan drempels wegnemen. Het ontbreken van

de no-riskpolis, omdat de werkzoekende niet meetelt voor de banenafspraak is voor veel

mensen met een beperking een belemmering om aan het werk te komen. De LCR wil dat er

harmonisering komt van jobcoaching met een hoger niveau van de kwaliteit. Extra argument

hiervoor is dat effectief gebleken dienstverlening vaak door een jobcoach als spil wordt

geleverd. Gezien de ervaringen van de werkzoekende/werknemer en hun werkgever, hebben

beiden echt betere ondersteuning nodig van een jobcoach.

Ook moet worden nagedacht over de inzet van loonkostensubsidie (LKS). Alleen mensen die

onder de participatiewet vallen, komen hiervoor in aanmerking. Maar als iemand twee jaar geen

LKS heeft nodig gehad, dan wordt UWV verantwoordelijk voor de werkvoorzieningen. En wat nu

als iemand net als Peter op latere leeftijd terugvalt en (weer) LKS nodig heeft.

Een goede werkgever is heel belangrijk. Een werkgever die ruimte geeft om zo te functioneren

dat je het beste tot je recht komt. Die je de mogelijkheid biedt om veilig met hem te spreken

over je functioneren, Mensen hebben goede, maar ook slechte ervaringen met hun werkgever.

Zij krijgen niet altijd de ruimte om naar de eigen mogelijkheden te kunnen functioneren, die

Werkgevers hebben daar soms te weinig begrip voor. Maar er zijn ook goede voorbeelden. Ook

hier kan een goede jobcoach een belangrijke rol vervullen. Ook de omgang met collega’s is een

belangrijk punt van aandacht voor mensen met een beperking.

De LCR concludeert dat er nog een lange weg te gaan is voor de arbeidsmarkt voor

werknemers met een beperking inclusief is. We moeten daarbij ook bedenken dat nog altijd een

heel groot deel van de werkgevers geen mensen met ernstige beperkingen in dienst neemt. De

LCR zal aandringen op onderzoek waarmee beter inzicht wordt verkregen in de ervaringen van

werknemers met een beperking en hun werkgevers. Hoe mensen zelf hun werk beleven, hoe zij

de steun van hun werkgever ervaren, of zij vinden dat zij ook zelf voldoende mee kunnen

bepalen hoe hun werksituatie wordt ingevuld. En hoe werkgevers de steun bij het in dienst

nemen en houden van werknemers met een beperking ervaren.

De deelnemers waarderen de ondersteuning van de uitvoeringsorganen zeer wisselend. Ze

vinden de afstand tot de uitvoeringsorganisaties erg groot en ervaren weinig steun. Een aantal

krijgt niet eens ondersteuning, ook al vragen zij daarnaar. Anderen vinden de ondersteuning bij

andere, soms ingehuurde, organisaties wel.

De LCR zal nog meer nadruk leggen op goede ondersteuning. Hier ligt ook een belangrijke rol

voor alle cliëntenraden.

Lidya wil heel graag werken, maar het lukt telkens niet een werkgever ervan te

overtuigen dat zij haar werk goed kan doen. Dat komt omdat zij alleen goed kan

werken als zij de druk van het werk kan reguleren. Haar Werkgevers tot nu toe

hebben moeite dit te accepteren, en willen dat ze net als andere werknemers

werkt. Zie haar filmportret op de website van de LCR.

15

8 VN-verdrag steeds dichterbij

Het VN-verdrag stamt uit 2006 en het zag er naar uit dat dit verdrag in 2015 eindelijk door

Nederland geratificeerd zou worden. De LCR heeft op meerdere manieren bijgedragen aan het

proces om tot ratificering te komen. Met meer ambitie als de regering uitdroeg.

Bij de beïnvloeding van de politieke besluitvorming over het VN-verdrag heeft de LCR vooral de

nadruk gelegd op:

1. Het belang van het verdrag voor thema’s op het terrein van werk en inkomen. Over het

algemeen richt het debat zich op zorg, fysieke toegankelijkheid van vervoer en diensten

van ondernemingen.

2. De verantwoordelijkheid van het Rijk voor de ZBO’s, in het bijzonder UWV en SVB, en

gemeenten op het dossier van werk en inkomen. In hoeverre zal de Minister van SZW

hier de lijnen uitzetten en terug kunnen rapporteren over de verbeterde positie van

mensen met een beperking? Ook heeft de LCR duidelijkheid gevraagd over de

werkverdeling tussen het ministerie van SZW en VWS en daarmee de Tweede

Kamercommissies die over deze beleidsterreinen gaan.

3. De meespraak die in het VN-verdrag als uitgangspunt geldt (niet over maar met ons).

De LCR constateert dat gemeenten in afnemende mate structureel met

ervaringsdeskundigen spreken over beleid, zoals via cliëntenraden. De LCR heeft

voorgesteld de bepalingen over cliëntenparticipatie in de Participatiewet uit te breiden

met ‘in ieder geval mensen met een handicap’.

4. Een Plan van Aanpak dat planmatig met het wegwerken van discriminatie aan de slag

gaat, via de SMART-aanpak. Deze aanpak zet aan tot het stellen van concrete plannen

om voorafgestelde resultaten te bereiken. De regering wil het maken van plannen

overlaten aan de samenleving en volgen of dat naar tevredenheid gaat.

5. De dienstverlenging van de landelijke en gemeentelijke overheden zelf. Die zijn vaak

niet toegankelijk en niet op inclusie gericht. Zo stelt de verplichte zoekperiode bij de

bijstand te hoge eisen aan mensen met een licht verstandelijke beperking. En is de

rechtspositie van de cliënt in de Participatiewet veel te zwak als die om een benodigde

ondersteuning vraagt.

Deze boodschappen heeft de LCR afgegeven in het rondetafelgesprek in februari 2015 met de

Tweede Kamer en het bijbehorende positionpaper. Verder heeft de LCR de Tweede Kamer

suggesties gedaan voor vragen voor zowel de schriftelijke als mondelinge behandeling van de

ratificatie van het VN-verdrag. Ook de voorzitter van de LCR heeft in zijn columns met

regelmaat het belang van dit verdrag onder de aandacht gebracht.

De LCR heeft in het Bestuurlijk Overleg er bij de staatssecretaris op aangedrongen te ratificeren

en over de implementatie te overleggen met de LCR.

Naast politieke beïnvloeding heeft de LCR bijgedragen aan het gedachtegoed van het VN-

verdrag breder te verspreiden. Zo is er een factsheet voor cliëntenraden en gemeenten

gemaakt, is er voor UWV-medewerkers een workshop verzorgd op een innovatie en kennisdag,

georganiseerd door Sociaal Medische Zaken van UWV, heeft de LCR een leertafel over het VN-

verdrag aangeboden op het jaarlijkse LCR congres voor leden van cliëntenraden en is de LCR

actief in het netwerk van de Coalitie voor inclusie.

16

9 Volledig maar niet duurzaam arbeidsongeschikt

De LCR maakt zich zorgen over mensen die bij de beoordeling van hun arbeidsgeschiktheid

volledig arbeidsongeschikt worden bevonden, waarbij de duurzaamheid nog niet vaststaat. De

LCR vindt dat deze mensen aan hun lot worden overgelaten. Dit treft jonggehandicapten in het

kader van de beoordeling Wajong 2015 en mensen die een beoordeling in het kader van de

WIA krijgen.

Jonggehandicapten

De LCR vindt dat Nederland zeer kwetsbare jonggehandicapten zonder arbeidsvermogen,

waarbij niet zeker is of het ontbreken van arbeidsvermogen duurzaam is, in de kou laat staan.

Sinds 2015 worden deze jongeren verwezen naar de Participatiewet. De LCR adviseert om deze

groep een tijdelijke Wajong-uitkering 2015 toe te kennen, waarbij zij onder deskundige

begeleiding aan hun gezondheidsproblemen en arbeidsvermogen kunnen werken.

Mensen met WGA 80-100 volledig maar niet duurzaam

Mensen die volledig arbeidsongeschikt zijn, maar waarbij de duurzaamheid nog niet vaststaat

(WGA 80-100), moeten we niet in de steek laten. Zij dienen deskundige begeleiding te krijgen

om aan hun gezondheidsproblemen en arbeidsvermogen te kunnen werken.

Advies van de Landelijke Cliëntenraad

Volgen en begeleiden

De LCR vindt het noodzakelijk dat jonggehandicapten en mensen met een WGA 80-100 waarbij

nog niet duidelijk is of hun arbeidsongeschiktheid duurzaam is, worden gevolgd en begeleid.

We zien hier een taak voor UWV: die voert ook de beoordeling uit, is belast met het

verstrekken van de Wajong- of WGA-uitkering en beschikt over medisch-arbeidsdeskundige

kennis.

Maximale termijn van vijf jaar

De begeleiding van UWV neemt maximaal vijf jaar in beslag. We kiezen voor vijf jaar, omdat

dan duidelijk moet zijn geworden of het ontbreken van arbeidsvermogen duurzaam is. Het UWV

kan zich een beeld vormen op grond van de inzet die wordt gepleegd om het arbeidsvermogen

te vergroten.

Blijkt dat de jonggehandicapte gedurende die vijf jaar arbeidsvermogen hebben ontwikkeld, er

dan op gepaste wijze re-integratieondersteuning wordt ingezet (maatwerk). Het juiste

overdrachtmoment naar gemeente wordt met nadrukkelijke instemming van de cliënt bepaald.

Uitgangspunt: er moet zekerheid zijn dat de ingezette begeleiding wordt voortgezet.

Voor de arbeidsbeperkte met een WGA-uitkering geldt hetzelfde.

Blijkt gedurende die vijf jaar dat zijn/haar arbeidsgeschiktheid toeneemt, dan wordt op gepaste

wijze re-integratieondersteuning ingezet (maatwerk).

Na uiterlijk vijf jaar wordt bezien of het nog altijd ontbreekt aan arbeidsvermogen. Of de (WGA

80-100) een IVA-uitkering moet worden of de jongehandicapte recht heeft op een Wajong 2015

uitkering.

Als UWV en de cliënt op een eerder moment overtuigd zijn van een duurzaam ontbreken van

arbeidsvermogen, dan kan op een eerder moment worden besloten definitief Wajong 2015 of

IVA toe te kennen.

17

We kunnen nooit volledig uitsluiten dat arbeidsvermogen toch nog toeneemt na vijf jaar. Dit zal

een kleine groep betreffen die mogelijk in een klein baantje kan werken. De LCR vindt dat die

persoon moet kunnen werken vanuit de Wajong 2015 regeling of de IVA. Mocht de cliënt

vervolgens alsnog toegroeien naar een structureel groot arbeidsvermogen, dan kan UWV het

oordeel vellen dat de Wajong 2015 of de IVA vervalt.

18

10 Congres LCR 2015: ‘Van inhoud naar doen’

Het jaarlijks congres dit keer op 9 april 2015 stond in het teken van: ‘Van inhoud naar doen’.

Dagvoorzitter Marijke Roskam beet de spits af met een bespiegeling op de taken die

cliëntenraden er dit jaar bij hebben gekregen. En ze sprak haar respect uit voor al die mensen

die 'hun tanden stuk moeten bijten op die nieuwe dossiers' en beloofde een fijn congres vol met

informatie waar de deelnemers iets aan hebben.

Daarna introduceerde ze de LCR-voorzitter Gerrit van der Meer. Hij vertelde wat de

speerpunten zijn voor de LCR: 'We focussen ons dit jaar op het VN-verdrag inzake de rechten

van personen met een handicap. Dat is een belangrijk verdrag voor ons en voor iedereen die

een uitkering heeft, werk zoekt of werk wil behouden! Een ander speerpunt is samenwerking.'

Vanwege alle decentralisaties moeten we als cliëntenraden elkaar opzoeken. Het betekent dat

we moeten uitwisselen en van elkaar moeten leren. Ik heb een paar keer gehoord dat

cliëntenraden niet met elkaar samen willen werken. Dat kán echt niet. We moeten het met

elkaar doen! Er ligt zoveel op de bordjes van de cliëntenraden dat alle hulp van collega's

welkom is.

Met samenwerken bedoel ik overigens niet samengaan. Staatssecretaris Klijnsma heeft die

suggestie wel gedaan, maar wij zijn er nog altijd niet voor dat cliëntenraden in elkaar worden

geschoven. Dat zullen we straks ook tegen haar zeggen als ze komt. Dat wordt te breed en de

belangen van uitkeringsgerechtigden kunnen ondersneeuwen.

Mijn advies is dan ook: ‘zoek je eigen plek en pleit voor je eigen stem'.

Ab Harrewijn-rede

Het congres werd voortgezet met de Ab Harrewijn-rede. Dit jaar werd deze uitgesproken door

Albert Jan Kruiter, oprichter van het Instituut voor Publieke Waarden (IPW). Samen met

collega's realiseert hij oplossingen voor een betere en goedkopere publieke zaak.

In zijn Ab Harrewijn-rede legt hij een link tussen het werk van Ab Harrewijn en zijn werk: ‘laat

de regeltjes niet de boventoon voeren, maar kijk naar ménsen, kijk naar wat écht een oplossing

is’. De volledige rede treft u aan in bijlage VII.

Even ontspannen met Vincent Bijlo

Dat cabaretier Vincent Bijlo grappig is, weten de meeste mensen wel. Dit keer overtrof hij

zichzelf. 'Maatwerk’, ik ben altijd enorm voor maatwerk geweest. Toen ik 18 was moest ik naar

een blindenconsulent. Die had altijd goede adviezen, maar als je echt raad nodig had, wist hij

het antwoord niet. Zo wilde ik weten hoe ik een meisje moest versieren, maar dat wist hij niet.

Dat komt: ‘hij was zelf niet blind’.

Ook Vincent Bijlo had zich opgegeven voor vrijwilligerswerk: 'Uiteindelijk school ik nu gratis

gemeenteambtenaren bij om hen van hun vooroordelen af te helpen. Bij het eerste overleg

hadden ze een doventolk besteld, maar daar kwam ik pas later achter. Hij hield een scherp

pleidooi voor het opnemen van braille op allerlei verpakkingen om te voorkomen dat hij

inlegkruisjes met brie belegd of een vaatwastablet aanziet voor een Milky Way. En hij wil ook

weten dat hij dood gaat aan roken.

Cliënt in Beeld-prijs

Het ochtenddeel van het congres werd afgesloten met de uitreiking van de Cliënt in Beeld-prijs.

De jury van de Cliënt in Beeld-prijs onder leiding van Nicoly Vermeulen (Voorzitter Raad van

Bestuur Verzekeringsbank) besloot unaniem om de Cliënt in Beeld-prijs 2015 toe te kennen aan

19

de Cliëntenraden Wsw Venlo, Beesel en Bergen voor hun inzending 'Privacy Wsw'ers'. De

inzending viel op door het lef en de moed van de aanpak (een cliënt zelf durfde de noodklok te

luiden), het doorzettingsvermogen (ondanks duidelijke tekenen van communicatiestoornis toch

blijven doorgaan) Een lastige materie vanuit een frisse invalshoek benaderen en het grote

belang voor de kwetsbare doelgroep.

De publieksprijs

De deelnemers aan het LCR-congres waren het in overweldigende mate eens met de keuze van

de jury. Ook de publieksprijs ging dus naar de Cliëntenraden Wsw Venlo, Beesel en Bergen.

(Het jury-rapport 2015 treft u als separate bijlage bij het jaarverslag aan).

Keuze uit 17 Leertafels.

Na de lunch hadden de deelnemers keuze uit 17 leertafels:

Leertafel 01: Nabestaanden in de knel, wat kunnen cliëntenraden doen?

Leertafel 02: Jongeren met Licht Verstandelijke Beperkingen

Leertafel 03: De dialoog van Leeuwarden – ontmoeten en verbinden

Leertafel 04: Hoe betrek je jongeren bij cliëntenparticipatie?

Leertafel 05: Verplicht vrijwilligerswerk

Leertafel 06: Cliëntenparticipatie in de arbeidsmarktregio

Leertafel 07: Schuldhulpverlening

Leertafel 08: De positie van Wsw-gerechtigden

Leertafel 09: Werk en inkomen in wijkteams

Leertafel 10: VN-verdrag op het terrein van werk en inkomen

Leertafel 11: De FNV, samenwerkingspartner van cliëntenraden

Leertafel 12: Benut ervaringen cliënten bij ontwikkelen en uitvoeren beleid

Leertafel 13: Privacy

Leertafel 14: Samenwerken met ervaringsdeskundigen

Leertafel 15: Cliëntondersteuning

Leertafel 16: Van school naar werk

Leertafel 17: Kwaliteit en professionals

De staatssecretaris kwam langs

Staatssecretaris Klijnsma kwam tijdens het middagdeel langs en bezocht enkele leertafels

(schuldhulpverlening en jongeren met Licht Verstandelijke Beperkingen).

Na de leertafels vond een kort interview plaats met de staatssecretaris en de voorzitter van de

LCR.

Dagsluiting met Vincent Bijlo

Aan de hand van het opnoemen van de deelnemerslijst nam Vincent Bijlo nog even de dag

door. En tussendoor maakt hij vrolijke uitstapjes naar actuele onderwerpen.

Hij sloot af met een serieuze oproep om cliënten hun stem te laten horen in deze

decentralisatierace: 'Praat met elkaar en deel kennis'. In het middagdeel evalueerde hij de dag

op onnavolgbare wijze en sloot op die manier de dag passend af. De deelnemers?

Die waardeerden zijn optreden zeer!

20

11 Colofon

De Landelijke Cliëntenraad (LCR)

De LCR is een overlegorgaan waarin landelijke cliëntenorganisaties, vertegenwoordigers van

gemeentelijke cliëntenraden en vertegenwoordigers van de centrale cliëntenraden van SVB en

UWV zitting hebben.

Samenstelling Landelijke Cliëntenraad

Landelijke cliëntenorganisaties:

Vakcentrale voor Professionals (VCP)/Christelijk Nationaal Vakverbond (CNV),

Ieder(in) vertegenwoordiger mensen met lichamelijke beperking/chronisch zieken,

Ieder(in) vertegenwoordiger mensen met een verstandelijke beperking,

Coördinatieorgaan Samenwerkende Ouderenorganisaties (CSO),

Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV, publieke sector),

Vertegenwoordiger Organisaties van Minderheden (SMN/ IOT),

Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV, markt sector),

Landelijk Platform GGz.

Vertegenwoordigers van de gemeentelijke cliëntenparticipatie:

Cliëntenraden G4,

Mobility,

Vertegenwoordiger van dak- en thuislozen.

Afgevaardigden van centrale cliëntenraden SVB en UWV:

Centrale Cliëntenraad UWV (3 zetels),

Cliëntenraad SVB (3 zetels).

Onafhankelijk voorzitter: Gerrit van der Meer

21

22

Bijlagen

I. Missie en visie LCR

II. Overzicht activiteiten LCR

III. Overzicht adviezen LCR

IV. Overzicht Publicaties LCR

V. Artikel in Sociaal Bestek

VI. Congres 2015: ‘Van inhoud naar doen’

VII. Ab Harrewijn-rede 2015

VIII. Cliënt in Beeld-prijs 2015

IX. Overzicht leden en plaatsvervangend leden LCR

23

24

Bijlage I Missie en visie LCR

Missie LCR

Het versterken van de positie van de burger in de rol van cliënt. Het perspectief van de cliënt is

voor ons leidend. Wij streven ernaar dat dit perspectief in het beleid van de overheid en de

uitvoeringsorganisaties nadrukkelijk wordt meegenomen zodat de cliënt in staat wordt gesteld

om zijn verantwoordelijkheid te nemen.

Deze missie vertaalt zich in twee hoofdactiviteiten:

1. Collectieve belangenbehartiging richting overheidsbeleid, uitvoering en richting

andere partijen in het speelveld van de sociale zekerheid;

2. Bevorderen cliëntenparticipatie (overzicht op vormgeving en realisatie van

cliëntenparticipatie op zowel landelijk als decentraal niveau) en aanbevelingen

doen over de gewenste vormgeving van cliëntenparticipatie).

Visie LCR

1. Als verzameling van belangenbehartigers in de sociale zekerheid doen wij als LCR ons werk

voor- en met cliëntenraden en cliëntenorganisaties;

2. De LCR weet wat er speelt op het terrein van wet- en regelgeving én in het veld en

bundelen de signalen over knelpunten daarin tot constructieve adviezen.

Wij handelen proactief op actuele ontwikkelingen en wetgeving. Onze opvattingen kaarten

we slagvaardig aan bij onze gesprekspartners. Output en behaalde resultaten worden breed

gecommuniceerd;

3. De buitenwereld erkent de LCR als één van de deskundige vertegenwoordigers van burgers

in de sociale zekerheid overlegorgaan. Wij zijn kritisch, constructief en oplossingsgericht en

in de media hebben we een goede reputatie;

4. De samenwerking in de LCR is met respect voor elkaars meningen om als één geheel naar

buiten te treden in het belang van de cliënt. Adequaat ondersteund door het bureau van de

LCR wordt creatief, kritisch en in actieve werkgroepen gewerkt, op basis van een

meerjarenbeleidsplan;

5. De LCR is representatief doordat raadsleden zorgen voor een goede dialoog met de

achterban en de LCR streeft ernaar om een afspiegeling te zijn van de burgers die gebruik

maken van de sociale zekerheid. We kennen een goede continuïteit van raadsleden;

6. Gesprekspartners kunnen inspirerende adviezen, zinvolle voorstellen met betrekking tot

wetswijziging, voorstellen van wet, algemene maatregelen van bestuur, besluiten en

uitvoeringsbesluiten, eigen initiatiefvoorstellen en adequaat overleg verwachten;

7. De LCR is een overlegorgaan binnen de sociale zekerheid, met een consistent verhaal.

Mening en adviezen van de LCR doen ertoe en worden opgevolgd. Wij inspireren

cliënten(raden) door de kwaliteit van ons werk.

25

26

Bijlage II Overzicht activiteiten LCR

Activiteit Actie deadline 1 Bijeenkomsten 1.1 Actieve bijdrage Meedenken Dialoog

Mensenrechten BH 6-jan Kennis en Innovatiecongres UWV BH/ER 30-jan Expertisemeeting

Cliëntondersteuning VNG BH 16-feb Den Uyl leergang GvdM 6-mrt NGSZ Zorg en de Burger ER 12-mrt MEE voorlichting over jongeren en

Participatiewet BH 26-mrt Rondetafelgesprek gemeenteraad

Rotterdam GvdM 1-apr

Deelname panel presentatie

Boeke Hilde Verweij-Jonker

instituut over WMO en Wajong BH 20 mei Congres cliëntenraden UWV GvdM 21 mei VNG congres voor raadslieden in

Den Bosch ER/EPO 5-sep Congres Vereniging Basisinkomen GvdM 20-sep Uitreiking app: Pak je kans nu’ GvdM 24-sep Voorbereiding bijeenkomst app:

‘Pak die kans nu’ BH 24-sep Hogeschool Rotterdam Lerende

sociale professionals

terugkoppeling van workshop

tegenprestatie

ER 1-okt

‘Topgesprek over werken met

behoud van uitkering

(Varsseveld)

GvdM 12-okt

Regionale conferentie over

werken met behoud van uitkering

(Hengelo ov)

20-nov

Inleiding over cliëntondersteuning

bij Participatieraad Haarlem

GvdM 1-dec

Deelname forum congres over

participatiewet

GvdM 10 dec.

Inleiding bij bijeenkomst

rekenkamers G4

ER 10 dec.

Bijeenkomst Participatiewet n.a.v.

ervaringsonderzoeken bij

Berenschot

BH 11 dec.

Muntendamsymposium GvdM 17-dec 1.2 Deelname UWV nieuwjaarsreceptie BH/GM 8-jan Congres E-overheid JH 14-jan Nieuwjaarsreceptie CNV jongeren BH 15-jan Mensenrechtendialoog ER 26-jan Cedris-lezing GvdM 30-jan Stakeholdersbijeenkomst

Participatiewet UWV ER/BH 4-feb ICTU digitale dienstverlening

vanuit ander perspectief ER 10-feb Webinar Werkbedrijven BH 12-feb

27

(Programmaraad) Congres Mensenwerk BH/JH 9-feb Informatie over beoordeling

Wajong ER/BH 25-feb Expertmeeting verschillen

regionale arbeidsparticipatie BH 26-feb Wetenschap in praktijk BH 24-feb SMZ/UWV eerste evaluatie

Participatiewet BH 2-mrt Hoorzitting werken met behoud

uitkering in Amsterdam ER 20-mrt ESB/UWV BH 30-mrt Nationaal diner debat over het

sociaal domein ER 13-apr Sociale Dienst van de Toekomst GvdM 13-apr Expertmeeting stop werken

zonder loon FNV ER 17-apr Vensterbijeenkomst veranderende

arbeidsmarkt GvdM 20-apr Divosa college reeks 7 en 23 april GvdM/ER/BH Sociaal Innovatienetwerk een

andere kijk op werk ER 12-mei Uitreiking AB Harrewijn-prijs ER 13-mei Afscheid Hennie Vermolen

(bestuurslid LPGGz) BH 21-mei Vereenvoudiging beslagvrije voet

(stakeholdersbijeenkomst

georganiseerd door min SZW) ER 19-mei Expertmeeting onderzoek

arbeidsparticipatie mensen met

psychische beperkingen (Trimbos) BH 20-mei Webinar banenafspraak BH 26-mei Arbeidsmarkt 2030 BH 27-mei Bijeenkomst ministerie VWS over

digitalisering in de zorg BH 4-jun Jaarcongres armoede en schulden GvdM 4-jun En nu meters maken GvdM 11-jun Afscheid symposium voorzitter

College Rechten van de Mens BH 12-jun Afscheidssymposium Gerrit Jan

Schep GvdM 18-jun 125 jaar Rijkstoezicht op arbeid GvdM 23-jun NGSZ bijeenkomst over re-

integratie GvdM/BH 24-jun Afscheid Tof Thissen BH 26-jun Symposium re-integratie mensen

met een beperking

JH 2 -juli

Expertmeeting Kennisprogramma

Versterking gemeentelijke

uitvoeringspraktijk BH 2 jul Workshop Verkenning

Kennisinfrastructuur Arbeid en

Zorg

BH 11-sept

AKC Brainstorm over begeleiding ER 7-okt 125 Rijkstoezicht op arbeid GvdM 7 okt Congres over sociaal impactbonds GvdM 8-okt

28

Bijeenkomst cliëntondersteuning

BEL-gemeenten

BH 14-okt

Mini conferentie SUWI ER 14-okt Presentatie en Voorkeur

Scenario’s Kennisinfrastructuur

Arbeid en Zorg

BH 16okt

Startbijeenkomst kennisprogr.

vakkundig aan het werk

BH/JH 11-nov

Werkconferentie toekomst sociaal

domein

GvdM/ER 18-nov

Stakeholders overleg UWV ER/BH 23-nov Rondetafel (min SZW) over

beslagvrije voet

ER 25-nov

Divosa najaarscongres GvdM 26-nov

Sociale Top GvdM/CtB 30-nov Bijeenkomst programmaraad BH 10 dec. Bijeenkomst van school naar werk BH 10 dec. Expertm. Cliëntondersteuning BH 17-dec 2 Bestuurlijke

Overleggen

CC UWV GvdM/ER/BH/raad 13-apr. RvB UWV GvdM/ER/BH/raad 7-mei Min SZW GvdM/ER/BH/raad 1-jul Min SZW GvdM/ER/BH/raad 28-okt CR SVB GvdM/ER/raad 9-nov. 3 Ambtelijke

overleggen

VNG BH/ER 20-jan Min SZW over project Routewijzer BH 26-jan Min SZW toelichting takenbestand

beoordeling Wajong BH/ER 25-feb Overleg/advies wijzigen

fraudewet JH/ER 19-mrt Min SZW beoordeling bangarantie ER/BH 31-mrt Min SZW (projectvoorstel en

reorganisatie SZW) ER 7-apr Min SZW voorbereiden bestuurlijk

overleg ER/BH 28-apr Presentatie Wwz ER/BH/Raad 10-mei I-SZW over wijzigingen

inkomsten ER/BH 12-mei Voorlichting UWV over nadere

afspraken rond beoordelingen BH 8-jun Ambtelijk overleg min SZW over

veiligheid SUWI-net ER 13-jul

Ambtelijk overleg VNG GvdM/ER 28-sept Min SZW, Elleke Davidse ER/BH 12-okt Tool beslagvrije voet ER/AB 30-okt Evaluatie SUWI ER 3-nov Brutering bijstand ER 9-dec 4 Overige

overleggen

Overleg met Verbond van

Verzekeraars BH/GM 13-jan Overleg met CEDRIS, VNG en

SBCM over positie Wsw’ers BH/GM 14-jan

29

Overleg Coalitie voor Inclusie BH 14-jan Diverse ambtenaren SZW in

kader van introductieprogramma

SZW ER 20-jan Overleg ID-vereniging Rotterdam GvdM/ER 21-jan Clip Stimulansz (Wilma Kuiper) ER/BH 26-jan BZK digitale overheid BH/JH 11-feb Project PG werkt samen ER 12-feb Ruimte voor Raden, afstemmen

monitoren BH/ER 25-feb Min SZW toelichting taken in

kader beoordeling Wajong ER/BH 25-feb Beroepsvereniging Klantmanagers ER 27-feb Afstemming inbreng ronde

tafelgesprek VN-verdrag BH 27-jan Kascontrole NGSZ ER 16-feb Hogeschool Rotterdam over

tegenprestatie BH/ER 17-feb Ieder(in) inrichting monitor P-wet ER 18-mrt BJN (interne jobcoach en

Jobcoach Wsw & klachtcommissie ER/BH 19-mrt Ruimte voor Raden BH/ER 31-mrt UWV Ronald Broeders en Harm

Raemakers Participatiewet ER/BH 2-apr SSZ advocaten ER/BH 14-apr Handicap en studie ER/BH 15-apr Marineke Scholtes onderzoek

bejegening ER/GvdM 15-apr Anja Eleveld (VU) onderzoek

Participatiewet ER/BH 28-apr

Divosa Kennisagenda

BH/ER/GvdM/vertw

CR gem 6-mei UWV schuldenproblematiek ER 13-mei KennisPlatform Jobcoaching BH 11-mei VU/Clip overleg project

cliëntenparticipatie BH/ER 19-mei Ruimte voor raden BH/ER 19-mei Meedenken met werkgroep

cliëntenparticipatie

arbeidsmarktregio Utrecht Oost BH 20-mei Meedenken met werkgroep

cliëntenparticipatie

arbeidsmarktregio Utrecht oost

BH 26-mei

Vervolg bespreking implementatie

herindeling Wajong

BH 26-mei

Afspraak met Hans Spigt BH/GvdM/ER 7-sep Overleg Ruimte voor Raden BH/ER 27-aug Overleg UWV over kennisagenda BH/ER 17-sep Jelle Klaas Mensenrechten BH/ER 15-okt Marijke Hempenius onafhankelijke

cliëntondersteuning

BH 20-okt

Pieter Hilhorst voorbereiding 14

november

ER/BH 23-okt

Ieder(in) herindeling wajong enz. ER 29-okt UWV (advies volledig maar niet

duurzaam)

ER/BH 29-okt

30

Hans Martin Don (lid EK) ER/BH 3-nov Incitamentum ER 3-nov Voorbereiding project

ervaringsdeskundigheid

BH 5-nov

Informatie/voorl over beoordeling

Wajong bij UWV

BH/ER/Raad 13-nov

Inteview met HBO-studente over

Participatiewet

(scriptieonderzoek)

ER/BH 17-nov

Alice Ode diversiteitpact ER/BH 26-nov 5 Raad van Advies NVvA GvdM 19-mei NVvA GvdM 24-nov Raad van Advies Blik op Werk JH 28-jan Raad van Advies Blik op Werk JH 22 -juli 6 Klankbordgroep/

Begeleidings-

commissies

Externe

werkgroepen

Begeleidingscommissie APE

onderzoek good practices

interventies psychische

beperkingen en werk BH 7-jan

Begeleidingscommissie Evaluatie

Participatiewet BH 8-jan

Begeleidingscommissie

Doorlichting en Evaluatie SUWI BH 15-jan

Begeleidingscommissie regionale

verschillen arbeidsparticipatie BH 2-feb

Klankbordgroep evaluatie P-wet

gemeenten BH 2-feb

Interview Pantheia in kader van

evaluatie en beleidsdoorlichting

SUWI BH/ER 10-mrt

Begeleid werken aanzet BH 9-mrt

College wachters validering

Loonwaardesystematiek BH 30-apr

Begeleidingscommissie

Doorlichting en Evaluatie SUWI BH 28-mei

Begeleidingscommissie

Doorlichting en Evaluatie SUWI ER 9-jul

Klankbordgroep evaluatie

Participatiewet BH 30-mrt

Kennisplatform KPJ BH 11-mei

Onderzoek APE werk en inkomen BH 17-jun

PG werkt samen klankbordgroep ER 30-apr

Werkgroep project mensenwerk

(afspraken werkkamer) ER 6-mei

Werkgroep project mensenwerk BH 6-mei BC Project Begeleid werker aan

zet BH 5-jun Projectgroep Begeleid werker aan

zet BH 8-jun

31

Overleg afspraken werkkamer

(werkgroep mensenwerk) BH 10-jun Bestuur stichting pak die kans BH 17-jun Onderzoek Arbeidstoeleiding

Regioplan BH 19-jun. Begeleidingscommissie evaluatie

ziektewet BH 23-jun. Steakholders bijeenkomst

evaluatie Wet Gemeentelijke

Schuldhulpverlening ER 25-jun. Werkgroep Psy BH 25-jun. Begeleidings cie brutering Wwb-

uitkering ER 8-jul. PG werkt samen ER 2-jul. College Validering Loonwaarde BH 26-aug Klankbordgroep evaluatie

Participatiewet BH 21-aug Evaluatie modernisering

Ziektewet BH 1-sep BC onderzoek Arbeidstoeleiding

Regioplan BH 4-sep Adviescommissie V akkundig aan

het werk BH 15-sep BC evaluatie Participatiewet BH 30-sep Werkgroep Mensenwerk ER 8-okt BC Evaluatie modernisering

Ziektewet BH 13-okt BC onderzoek Arbeidstoeleiding

Regioplan bh 16-okt Programmacommissie Vakkundig

aan het werk BH 29-okt College Validering loonwaarde BH 6-nov

BC Regioplan BH 10-nov Divosa BH 11-nov Evaluatie WGS ER 25-nov Werkgroep mensenwerk BH 8-dec Klankbordgroep E-overheid JH 9-dec

7 Adviezen 7.1 Inspectie SZW Bijeenkomst inzake advies

jongeren in WWB en WW BH 12-mrt Feitencheck jongeren in WWb en

WW BH/ER 1-apr Bestuurlijke reactie jongeren in

WWb en WW BH 10-apr Rapporten jongeren en de WWB

en WW - bestuurlijke reactie BH 14-apr Bijeenkomst risico analyse ER 23-apr Reactie op data

cliëntbelevingsonderzoek BH 24-jun Reactie cliëntonderzoek evaluatie

Participatiewet BH 28-aug 7.2 Ministerie SZW Onrust Wsw/voorbereiden BH/ER 3-mrt

32

Interview Klijnsma Beoordeling Baangarantie BH/ER 16-apr Loondoorbetaling bij ziekte BH 18-mei Uitvoering Wwb en jongeren BH 18-jun Herindeling Wajong ER/BH 25-aug Aandachtspunten evaluatie SUWI ER 1-sept Technische/redactionele reactie

op conceptrapport ‘Ervaringen

gemeenten met Participatiewet,

eerste meting’ van Centerdata.

ER/BH 4-sept

WGA 80-100 volledig maar niet

duurzaam

ER/BH 16-sept

Volledig maar niet duurzaam

arbeidsongeschikte jongeren

ER/BH 22-okt

Reactie bij monitoring

Participatiewet

ervaringsonderzoeken

BH 5-nov

Wet aanpak schijnconstructies ER 11-nov Bestrijding bureaucratie

Participatiewet vanuit cliënten

BH/ER 24-nov

7.3 Min BZK Interview over gevolgen digitale

dienstverlening LVB

BH/JH/CK 11 feb

Gesprek over cliëntenparticipatie ER/BH 21 sep 7.4 VNG Notitie regionale

cliëntenparticipatie

ER 26-jan

Gemeente 2020 ER/BH 26-mrt Aanbevelingen onrust Wsw ER/BH Maart 7.5 Tweede Kamer

Commissie SZW

Beleidsdoorlichting

arbeidsongeschiktheid BH 16-jan

AO Arbeidsmarktbeleid (11

februari) ER 4-feb

AO WWB-onderwerpen en

Participatiewet (26 februari) ER 19-feb

Overleg 'van wetenschap naar

werkvloer' BH 24-feb

Loondoorbetaling bij ziekte (12

maart) BH 5-mrt

Armoede en schulden (12 maart) ER 5-mrt

Verbetermaatregelen SUWInet ER 19-mrt

Aanpassing schattingbesluit WAO,

WAZ en Wajong ER 24-mrt

SUWI-onderwerpen ER 26-mrt

Gesprek met Perjan Moors (VVD)

over schuldhulpverlening GvdM?ER 2-apr

AO over arbeidsongeschiktheid en

beroepsziekten BH 18-mei

Voorstel Wijziging diverse wetten

om instrumenten voor

arbeidsgehandicapten te

uniformeren BH 19-mei

AO Fraudewet op 1 juli ER 30-jun

Ratificatie VN-verdrag inzake BH 6-jul

33

Mensen met een handicap

Procedure herindeling Wajong ER/BH 27 aug

Harmonisatie instrumenten

arbeidsdeelname mensen met

een beperking

ER 4-sept

Initiatiefnota activering uit

arbeidsongeschiktheid

BH/ER 16-sept

Beleidsdoorlichting WW ER 16-sept

Verzamelwet SZW ER 16-sept

AO Armoede en schulden ER 21-sept

VN-verdrag mensen met een

handicap

BH 30-sept

AO Arbeidsongeschiktheid ER 1-okt

Arbeidsmarktbeleid ER 2-okt

SUWI-onderwerpen ER 5-okt

Begroting SZW ER 7-okt

AO over de Participatiewet ER 26 okt

AO UWV onderwerpen ER 19-nov

Begroting SZW ER 26-nov

VN-verdrag BH 7-dec 7.6 Tweede Kamer

Commissie VWS

Positionpaper t.b.v.

rondetafelgesprek over VN-

verdrag mensen met een

handicap. BH 2-feb Rondetafel gesprek VN-verdrag GvdM 19-feb Ratificatie VN-verdrag inzake

mensen met een handicap BH Procedure herindeling Wajong ER/BH 27-aug VN-verdrag BH 7-dec Commissie

Veiligheid en

justitie

Begroting min Veiligheid en

justitie (opheffen centrale raad

van beroep)

ER 13-okt

7.7 Eerste Kamer Brief Quotum en baangarantie BH 16-mrt 7.8 Overige Inbreng mensrechten consultatie ER 6-jan Projectvoorstel ID vereniging

Rotterdam ER 16-mrt Advies coronel instituut

onderzoek begeleidingsbehoefte BH/ER 16-apr Advies aan Gak bij onderzoek

over waar blijven de Wajongers BH 16-apr UW: onderzoeksvoorstellen van

school naar werk ER april Advies meer jarenprogramma

College Rechten van de Mens

ER 24-apr

Vervolg beoordeling

onderzoekvoorstellen van school

naar werk BH 28-mei 8 Communicatie Artikel voor Sociaal Bestek over

cliëntenparticipatie BH Feb. Reactie aan BB over verschillen

studieregeling in P-wet ER Mrt. 9.1 Columns

voorzitter

34

Januari Gelukkig Nieuwjaar GvdM Jan Februari Vanzelfsprekend GvdM Feb Maart Samenwerken GvdM mrt April Toekomst GvdM april Mei Vluchtelingen GvdM mei Juni Tegenprestatie GvdM juni extra column Labbekakken GvdM juni Juli Cijfers GvdM juli Augustus Basisinkomen GvdM aug September Troonrede GvdM sept Oktober Topgesprek GvdM okt November Banenafspraak GvdM nov December Ervaringsdeskundigheid GvdM dec 9.2 E-magazine

thema re-

integratie

Vooroverleg BH/ER nov

9.3 Bijdrage

bladen/radio/TV

Interview Trouw Interview UWV online over

beoordeling baangarantie GvdM 22-apr Interview BB over studieregeling ER mrt Nieuwsuur over

jonggehandicapten in de

Participatiewet; enorme afname

toekenning Wajong. GvdM 30 juni VPRO Argos over veiligheid

Suwinet ER juni Contacten met NRC

(kostendelersnorm) ER 8-aug Contacten met NRC over fraude

opsporing gemeenten ER 8-aug Artikel NRC over opsporing

Fraude

ER 8 okt

Radio 1 op straat ER 30 okt. Volkskrant over tegenprestatie in

de bijstand

ER dec

Radio 1 dit is de dag over

tegenprestatie in de bijstand

ER dec

BNR over tegenprestatie in de

bijstand

GvdM dec

ATV de stelling over

tegenprestatie in de bijstand

ER dec

Opname Nieuwsuur (in 2016

uitgezonden) over jongeren

tussen wal en schip in de

Participatiewet

GvdM dec

10 Congres LCR congres van inhoud naar

doen

Allen 9-apr

10.1 Cliënt in Beeld-

prijs

Jury overleg BH/BB/GvdM 25-feb

11 LCR

bijeenkomsten

Mensen van de doelgroep GvdM/BH/BB/ER 14-nov

35

banenafspraak aan het woord 12 Organisatie LCR 12.1 Raadsvergadering 2 februari 16 maart 29 juni 3 september 26 oktober 17 december 12.2 DB-vergaderingen 19 januari 4 maart 17 juni 19 augustus 17 oktober 3 december 12.3 Werkgroepen LCR Beleidsdoorlichting SUWI ER/BH/GvdM/Raad 19-aug

Werkgroep congres BH/BB/Raad 21-mei,

28-sept 12.4 Overig

LCR +++ overleg ER/BH Jan/mrt/

Jun/aug/

okt

Voorbereiden jaarrekening 2014 ER 30-jan

Overleg met cliëntenraad MEE

(oriëntatie over lidmaatschap) GvdM/ER 11-feb

Evaluatiegesprek Platform GGz GvdM,ER/BH 11-mei

Indienen subsidieverzoek IGAK

Beter benutten

ervaringsdeskundigheid

ER 29 jul

Overleg met FNV sector

uitkeringsgerechtigden en FNV

lokaal over samenwerking en

afstemming

GvdM/ER/JH/

AM

12-nov

Voorbereiding jaarrekening 2015 ER 19-dec

36

Bijlage III Overzicht adviezen LCR in 2015

Adviezen

Inspectie SZW - Bijeenkomst inzake advies jongeren in WWB en WW

- Overleg/advies wijzigen fraudewet

- Feitencheck jongeren in WWb en WW

- Bestuurlijke reactie jongeren in WWb en WW

- Rapporten jongeren en de WWB en WW - bestuurlijke

reactie

- Bijeenkomst risico analyse

- Reactie op data cliëntbelevingsonderzoek

- Reactie cliëntonderzoek evaluatie Participatiewet

Ministerie SZW

- Onrust Wsw/voorbereiden interview Klijnsma

- Beoordeling Baangarantie

- Loondoorbetaling bij ziekte

- Uitvoering Wwb en jongeren

- Aandachtspunten evaluatie SUWI

- Technische/redactionele reactie op conceptrapport

‘Ervaringen gemeenten met Participatiewet, eerste

meting’ van Centerdata.

- WGA 80-100 volledig maar niet duurzaam

- Volledig maar niet duurzaam arbeidsongeschikte

jongeren

- Reactie bij monitoring Participatiewet

ervaringsonderzoeken

- Wet aanpak schijnconstructies

- Bestrijding bureaucratie Participatiewet vanuit cliënten

Ministerie SZW en Min VWS - Procedure herindeling Wajong

Min BZK

- Interview over gevolgen digitale dienstverlening LVB

- Gesprek over cliëntenparticipatie

VNG - Notitie regionale cliëntenparticipatie

- Gemeente 2020

- Aanbevelingen onrust Wsw

37

38

Bijlage IV Overzicht publicaties

13 Columns voorzitter LCR

De voorzitter schrijft maandelijks een column. Een uitspraak in de krant van de voorzitter van

VNO/NCW over bijstands- en uitkeringsgerechtigden kon de voorzitter niet ongemerkt laten

passeren. In een column, labbekakken, diende hij Hans de Boer van repliek.

1. Gelukkig Nieuwjaar

2. Vanzelfsprekend

3. Samenwerken

4. Toekomst

5. Vluchtelingen

6. Tegenprestatie

7. Labbekakken

8. Cijfers

9. Basisinkomen

10. Troonrede

11. Topgesprek

12. Banenafspraak

13. Ervaringsdeskundigheid

Handboek, kennisdocument en rapportages

- Herziening Handreiking, Participatiewet voor Cliëntenraden: ‘Cliëntenraden denken en doen

mee’.

- Kennisdocument, Is een cliëntenraad verplicht?

- Rapportage over de betrokkenheid van cliëntenraden bij de implementatie van de

Participatiewet in hun gemeente.

E-magazine

Officieel stond het E-magazine ‘Schuld’ op de rol voor 2014. Het was ook al een eind op dreef

maar het was net niet op tijd af. Dus kwam het E-magazine ‘Schuld’ begin 2015 uit. Datzelfde

geld voor het E-magazine ‘Re-integratie’ dat op de rol stond voor 2015. Ook daar geldt dat dit

Magazine net niet op tijd gereed was in 2015. Het zal binnenkort verschijnen.

39

40

Bijlage V Verwarring en ontwarring: burger- en cliëntenparticipatie

Door LCR geschreven artikel in Sociaal Bestek - Branko Hagen

De wetgever vindt cliëntenparticipatie van gebruikers in de zorg en in de sociale zekerheid

belangrijk. Cliënten vanzelfsprekend ook. Gemeenten stoeien met inbreng van alle burgers,

waardoor cliëntenparticipatie op de achtergrond dreigt te raken. Hoe onwenselijk is dat?

Tijd voor ontwarring en nieuwe vragen.

De medezeggenschap van cliënten wordt in de sociale zekerheid en de zorg cliëntenparticipatie

genoemd. In de meeste gevallen is de vorm een cliëntenraad. Cliënten praten via die raad mee

over de voornemens, vaststelling en evaluatie van het beleid. Wettelijk is cliëntenparticipatie

vastgelegd in de Participatiewet, de Wsw1 en deels de Wmo (‘in ieder geval cliënten’).

Bovendien vindt staatssecretaris Klijnsma dat er ook overleg met cliënten moet komen in de

regionale arbeidsmarkt.

De decentralisatie geeft gemeenten een grote rol en daarom zijn de bepalingen over

cliëntenparticipatie in de Participatiewet en Wmo juist aangescherpt. De wetgever benadrukt

intussen op allerlei fronten het belang van gebruikersparticipatie. Zo krijgen studenten bij de

invoering van het leenstelsel zeggenschap over de begroting van hun onderwijsinstelling.

Gemeenten moeten ook met bewonerscommissies overleggen over het woonbeleid.

De Nationale Ombudsman die zich bij uitstek richt op de overheid en mensen, adviseert in haar

rapport ‘Wsw’ers uit beeld van gemeenten’ dat de gemeente voor een goed functionerende

tegenmacht moet zorgen. Die conclusie maakt meteen duidelijk dat cliëntenparticipatie van

Wsw’ers nodig blijft.

Toch is het niet zo dat overheidbreed het belang en de noodzaak van cliëntenparticipatie wordt

gezien. Minister Plasterk, verantwoordelijkheid voor bestuurlijke zaken en decentralisatie,

besteedt totaal geen aandacht aan de invulling van cliëntenparticipatie. Dat is vooral vreemd

omdat cliëntenparticipatie een bestuurlijk principe is dat in Nederland op brede schaal is

voorgeschreven en onderdeel is van ons systeem.

Waarom is cliëntenparticipatie dan zo noodzakelijk? En waarom kunnen gemeenten

bijvoorbeeld beter bestaande Wsw-raden handhaven en niet op laten gaan in andere raden

(zie factsheet Wsw-raden LCR2). Daarvoor is het nodig om naar de drie pijlers te kijken waarop

cliëntenparticipatie rust.

Meepraten: beslis niet over mensen, maar met de mensen (gebruikers) zelf over goed beleid en

goede uitvoering;

Ervaringskennis als kwaliteitsinstrument: maak gebruik van de ervaringsdeskundigheid van de

mensen die, als dagelijks gebruiker, weten wat er goed en niet goed gaat;

Vorming van tegenmacht: zorg ervoor dat de belangen van de gebruikers niet ondergeschikt

raken aan eigen (organisatie) belangen.

Moderne burger

De burgerparticipatie die de laatste jaren sterk opkomt, komt voort uit de wens van de

moderne burger die goed is opgeleid en op de één of andere manier vorm wil geven aan zijn

maatschappelijke betrokkenheid. Burgers adviseren gemeenten vanuit hun algemeen belang en

worden betrokken bij het ontwikkelen van nieuw beleid. De overheid probeert zo de kloof met

de burger kleiner te maken. In Nederland nemen burgers steeds vaker initiatieven. in de eigen

wijk, zoals de nieuwe bestemming van een leeg pand. Maar ook op andere vlakken, zoals

bijvoorbeeld bij de voedselbank. Bij voedselbanken komen cliënten (krijgen pakket). Soms zijn

zij ook vrijwilliger (reiken pakketten uit). Als burgers actief participeren, wat is dan de waarde

1 Cliëntenparticipatie in de Wsw betreft de huidige 100.000 Wsw’ers

2 Zie www.landelijkeclientenraad.nl bij Publicaties -> Handreikingen, werkboeken en factsheets

41

nog van de cliëntenparticipatie? Kunnen burgers ook prima naar voren brengen wat cliënten

willen en geven ze cliënten ook het woord? Dat kán soms. Het Rotterdamse Burgerpanel heeft

bij de raadpleging over tegenprestatie de mening van Wwb’ers apart gepresenteerd. Vaak zijn

cliëntenorganisaties echter niet te spreken over de wijze waarop adviezen óver hen worden

gegeven.

Afhankelijk

Er bestaat een fundamenteel verschil tussen burgers in het algemeen en cliënten. Cliënten

hebben de ervaring om afhankelijk te zijn van de overheid (en andere organisaties) voor

inkomen, zorg of ondersteuning. Zij adviseren en denken mee over het beleid dat hen direct

aangaat en raakt. Een vertaling van deze ervaringsdeskundigheid bij het beoordelen van beleid

en uitvoering maakt cliëntenparticipatie onmisbaar, maar dat zien niet alle gemeenten in. En

dat is eigenlijk gek. Als een supermarkt wil weten hoe het aanbod en de dienstverlening worden

beoordeeld en of het beter kan, dan worden niet alle burgers benaderd, maar de klánten van de

supermarkt. Toch leggen gemeenten de vraag over het functioneren van het vangnet net zo

gemakkelijk voor aan Wmo-adviesraden zonder cliënten. Maar kunnen die naar voren brengen

welk effect het heeft als hun kind wekenlang moet wachten op de juiste voorziening om weer

mee te kunnen doen? Kunnen zij helder uit de doeken doen wat de bejegening door

medewerkers van de gemeente met hen doet? Kunnen zij argumenten voor verbetering van

beleid of dienstverlening net zoveel kracht bij zetten?

Bij de Participatiewet: de eisen om een uitkering aan te vragen en te behouden of om

ondersteuning te krijgen, zijn heel scherp. Die ervaring hebben alleen cliënten en kunnen

anderen niet overbrengen aan de wethouder die op zijn beurt moet uitleggen waarom hij

bepaalde verplichtingen nodig vindt.

Zo gaat het ook over mensen met zorgvragen en zelfs mensen die klant zijn van

burgerinitiatieven als de voedselbanken. In de Ab Harrewijnrede 2014 schetste Martijn van der

Steen de toenemende ontwikkeling van burgerparticipatie en legde de vraag voor aan

cliëntenraden: ‘Gaat u ook burgerinitiatieven ontwikkelen of blijft u belangenbehartiger? Richt u

zich alleen op de gemeente of beoordeelt u ook de burgerinitiatieven vanuit het perspectief van

cliënten?’

Vangnet

De opkomst van burgerinitiatieven leidt ook tot de vraag: waar blijft de verantwoordelijkheid

van de overheid voor het waarborgen van het vangnet? Willen mensen die afhankelijk waren

van de overheid wel afhankelijk worden van hun burgerinitiatieven? Soms moeten zij

meewerken aan die initiatieven. Wat vinden zij daarvan? Ook hier is de rol van cliëntenraden

noodzakelijk. Immers, de vraag blijft of een aanbod (van wie dan ook) aansluit bij de vraag en

behoeften van de gebruikers (cliënten). Zelfs bij initiatieven die cliënten zelf runnen, is voor

een evenwichtig beleid cliëntenparticipatie nodig.

Welke rol?

Burgerinitiatieven en burgerpanels kunnen cliëntenparticipatie niet vervangen.

Burgerinitiatieven en burgerdemocratie vragen wel om een herbezinning bij cliëntenraden: wat

is onze rol en op wie richten wij ons naast de gemeente? Belangrijk is ook dat zij goed weten

wat er bij hun achterban speelt. Om ervoor te zorgen dat ze spreken namens hun cliënten. De

LCR reikt dit jaar hiervoor op zijn congres de Cliënt in Beeldprijs uit3.

Bij veel gemeenten is cliëntenparticipatie niet erg ‘hip’. Het versterken van lokale

cliëntenparticipatie wordt nauwelijks opgepakt. Gemeenten zijn vooral bezig met het

3 Zie www.landelijkeclientenraad.nl onder Congres

42

‘stroomlijnen’ van medezeggenschap. Is dat ‘slecht’ voor cliëntenparticipatie? Niet per se. Het

kan wel doelmatiger. Bovendien wordt ook naar overlappende belangen van de verschillende

cliëntenraden gekeken.

Het risico bestaat wel dat cliëntenparticipatie dan het onderspit delft. Nog belangrijker: dat de

directe lijn van cliënten met het gemeentelijk bestuur op de achtergrond raakt. Een ander risico

is dat het aantal vraagstukken toeneemt, onderwerpen ingewikkelder worden en agenda’s

raken zo vol dat de betrokkenheid van de deelnemers aan de raden afneemt.

Het onder ogen zien van deze risico’s betekent niet er geen samenhang kan worden gevonden

voor integrale adviezen vanuit het perspectief van cliënten. Initiatieven om medezeggenschap

anders te organiseren namens burgers vraagt vooral van die burgers om ook de positie van

cliënten in het oog te houden. Burgerraden en cliëntenraden kunnen elkaar over en weer niet

vervangen. Het is een veel betere weg dat zij met elkaar in gesprek gaan op voet van

gelijkwaardigheid.

Breder verkennen

De vraag welke functies cliëntenparticipatie heeft, wat de verhouding is tot burgerparticipatie

en op welke manier samenhang kan worden gevonden, vraagt om een bredere verkenning. Het

is van belang dat wetenschappers en denkers hieraan een bijdrage leveren. Waar kunnen

cliënten en burgers elkaar versterken zonder dat ze hun eigenheid verliezen? Wie behartigt de

belangen van cliënten bij nieuwe initiatieven? Hoe kunnen cliëntenraden de lokale democratie

versterken? De uitdaging ligt er. Wie neemt ‘m aan?

43

44

Bijlage VI Congres 2015: ‘Van inhoud naar doen’

Donderdag 9 april 2015 - De Meervaart Amsterdam

Thema: ‘Van inhoud naar doen’

Dagvoorzitter: Marijke Roskam

Dagindeling

09.30 uur Ontvangst

10.00 uur Opening: welkom door Marijke Roskam (dagvoorzitter)

Interview met Gerrit van der Meer (voorzitter LCR)

10.15 uur Ab Harrewijn-rede

10.45 uur Intermezzo door Vincent Bijlo

11.00 uur Pauze

11.30 uur Uitreiking Cliënt in Beeld-prijs

12.15 uur Lunch

13.15 uur Leertafels – sessie I

14.45 uur Pauze

15.15 uur Leertafels – sessie II

16.15 uur Interview met Voorzitter LCR en staatssecretaris Klijnsma

16.45 uur Afsluiting congres door Vincent Bijlo

Thema: ‘Van inhoud naar doen’

Dit jaar is er, om dit thema kracht bij te zetten, een breed aanbod 'leertafels' geweest. Aan

maar liefst 17 leertafels kregen deelnemers meer informatie over een onderwerp (eerste deel).

Daarnaast, en daar was het vooral om te doen, is iedereen in het tweede deel met die

informatie aan de slag gegaan: hoe kunnen cliëntenraden de zaken (anders) aanpakken?

Deelnemers leerden van elkaar of probeerden nieuwe oplossingen te bedenken.

De 17 leertafels

Leertafel 01: Nabestaanden in de knel, wat kunnen cliëntenraden doen?

Leertafel 02: Jongeren met Licht Verstandelijke Beperkingen

Leertafel 03: De dialoog van Leeuwarden – ontmoeten en verbinden

Leertafel 04: Hoe betrek je jongeren bij cliëntenparticipatie?

Leertafel 05: Verplicht vrijwilligerswerk

Leertafel 06: Cliëntenparticipatie in de arbeidsmarktregio

Leertafel 07: Schuldhulpverlening

Leertafel 08: De positie van Wsw-gerechtigden

Leertafel 09: Werk en inkomen in wijkteams

Leertafel 10: VN-verdrag op het terrein van werk en inkomen

Leertafel 11: De FNV, samenwerkingspartner van cliëntenraden

Leertafel 12: Benut ervaringen cliënten bij ontwikkelen en uitvoeren beleid

Leertafel 13: Privacy

Leertafel 14: Samenwerken met ervaringsdeskundigen

Leertafel 15: Cliëntondersteuning

Leertafel 16: Van school naar werk

Leertafel 17: Kwaliteit en professionals

45

Doen-punten

Bij elke leertafel is aan de orde gekomen wat cliëntenraden kunnen doen of bijdragen aan een

bepaald onderwerp. Hoe kunnen ze zaken (anders) aanpakken, welke aandachtspunten kunnen

ze voor zichzelf aanhouden. Al deze 'doen'-punten zijn bij elkaar gezet in één document.

Leertafel 01: Nabestaanden in de knel, wat kunnen cliëntenraden doen?

Inleider: Rienk Prins (lector Hogeschool Capabel)

Wat is er in onze sociale zekerheid geregeld voor nabestaanden als het gaat om hun inkomen

en begeleiding bij vinden of hervatting van werk? Aan deze leertafel was aandacht voor de

gevolgen van het overlijden van een partner, de problemen waar nabestaanden tegenaan lopen

en wat beschikbaar is aan psychische hulp, financiële hulp en ondersteuning naar werk. Ook de

aanpak van andere landen (bijvoorbeeld Nieuw-Zeeland) werd bekeken. In het tweede deel:

hoe kunnen alle cliëntenraden (van zowel gemeenten, UWV en SVB) de positie van

nabestaanden verbeteren?

Leertafel 02: Jongeren met Licht Verstandelijke Beperkingen

Inleider: Cora van Horssen (Kenniscentrum UWV)

Jongeren met een licht verstandelijke beperking (LVB) vallen als het gaat om werk en inkomen

sinds dit jaar onder de verantwoordelijkheid van gemeenten. Deze groep vraagt om speciale

aandacht. Zij lijken zich op het eerste gezicht wel te redden, maar kunnen zich door hun

beperking niet altijd staande houden. Het kenniscentrum van UWV presenteerde

onderzoeksresultaten over de mogelijkheden voor deze groep om aan het werk te komen en te

blijven. Met veel praktijkvoorbeelden. Voor succesvolle arbeidsparticipatie moet de gemeente

beleid maken gebaseerd op de brede ondersteuningsbehoefte van deze groep. In het tweede

deel: wat vinden de deelnemers dat cliëntenraden kunnen doen om jongeren met een licht

verstandelijke beperking goed te kunnen laten meedoen op onze arbeidsmarkt.

Leertafel 03: De dialoog van Leeuwarden – ontmoeten en verbinden

Inleiders: Nanne de Jong en Karin Sok (FSU en Movisie

Een presentatie over een originele en succesvolle manier van beïnvloeden. Belangenbehartigers

en hulpverleners hebben het initiatief genomen om andere manieren te vinden voor overleg,

door ontmoetingen tussen consulenten, cliënten en hun hulpverleners. Hieruit is gebleken dat

cliënten ook mee kunnen en willen denken over de verbetering van dienstverlening en dat

consulenten zich oprecht kunnen inleven maar ook gebonden zijn aan spelregels (wet- en

regelgeving) die zij niet hebben bedacht. Hoe kun je die relatie veranderen? Hoe sla je een

brug tussen de realiteit van de burger en het systeem (van de gemeente)? Dat is dé uitdaging

in het dialoog van Leeuwarden. Na de presentatie verkenden deelnemers gezamenlijk hoe zij

deze methode met de eigen (gemeentelijke, UWV- of SVB-) cliëntenraad kunnen toepassen.

Leertafel 04: Hoe betrek je jongeren bij cliëntenparticipatie?

Inleider: Carla Wierenga (FSU)

Cliëntenraden weten nog te weinig over de belevingswereld van jongeren. Hoe ervaren zij hun

werkloosheid of arbeidsongeschiktheid en hoe zijn zij te betrekken bij een cliëntenraad?

Jongeren voelen zich bijvoorbeeld niet aangesproken door de huidige vorm en werkwijze van

cliëntenraden. De vergadercultuur wordt als saai ervaren en schrikt jongeren af. Toch is het

mogelijk voor cliëntenraden om hen op te zoeken en met hen in gesprek te komen. Dat vraagt

wel een dynamischer aanpak: minder praten en meer netwerken, erop uitgaan. In het tweede

deel van de leertafel bespraken deelnemers hoe zij contact met jongeren kunnen leggen en hun

signalen duidelijk krijgen.

46

Leertafel 05: Verplicht vrijwilligerswerk

Inleider: Thomas Kampen (Universiteit van Amsterdam

Verplicht vrijwilligerswerk vergroot de afstand tot de arbeidsmarkt. Dat was één van de

conclusies van Thomas Kampen uit zijn promotieonderzoek (onder bijstandsgerechtigden) naar

verplicht vrijwilligerswerk. Hoe zit dit? In het eerste deel aan deze leertafel kregen deelnemers

hierover een kort college. In het tweede deel werd besproken waarom vrijwilligerswerk wél

zinvol is voor mensen in de bijstand. Is het ook geschikt voor mensen met andere uitkeringen?

En wat is eigenlijk het doel: mensen een bevredigend bestaan geven? De werkkansen

vergroten? En wat nou als mensen geen vrijwilligerswerk willen doen? Hoe kunnen

cliëntenraden de kennis uit dit onderzoek benutten?

Leertafel 06: Cliëntenparticipatie in de arbeidsmarktregio

Begeleiding: Hans Derksen en Hans Osterloh (voorzitter en secretaris cliëntenraad Het Plein)

Is cliëntenparticipatie in de arbeidsmarktregio een verplichting voor gemeenten? En hoe past de

UWV districtsraad hierin? Eerst een korte presentatie over de wetgeving en de afspraken in de

Werkkamer. Daarna deelden leden van cliëntenraden uit de arbeidsmarktregio Stedenvierkant

hun ervaring over het ontwikkelen van regionale cliëntenparticipatie. Zij hebben inmiddels een

positie verworven in het werkbedrijf en draaien mee in de beleidcyclus. In het tweede deel:

welke ervaringen hebben deelnemers eventueel al met het bouwen aan regionale

cliëntenparticipatie? Of hoe u dat kunt bereiken? Wat zijn goede vormen van samenwerken?

Leertafel 07: Schuldhulpverlening

Inleider: Marc Anderson (Hogeschool Utrecht)

Allereerst kwam de actuele kennis rond de schuldenproblematiek in Nederland aan bod, zoals

het onderzoek ‘Onoplosbare schulden’ van Nadja Jungmann. In het tweede deel: hoe kan de

cliëntenraad de schuldenproblematiek goed in kaart brengen en agenderen. Hoe kunnen

verbetervoorstellen effectief onder de aandacht worden gebracht? Gemeentelijke cliëntenraden

hebben de meeste invloed op de gemeentelijke schuldhulpverlening, maar andere cliëntenraden

(UWV en SVB) hebben ook een rol in de herkenning van schulden. Wat kunnen cliëntenraden

doen om de schuldenproblematiek goed op de kaart te zetten?

Leertafel 08: De positie van Wsw-gerechtigden

Inleiders: Anita Hütten en Wilma Vincken (Inclusieadviseur en eigenaar Wilma Vincken Advies)

De Nationale Ombudsman heeft een rapport uitgebracht (2014) over de positie van mensen

met een Wsw-indicatie omdat er veel signalen waren dat SW-werknemers klachten hebben over

bijvoorbeeld hun werkomstandigheden en de bejegening. Uit het onderzoek van de Nationale

Ombudsman is een aantal conclusies naar voren gekomen op basis waarvan de positie van de

Wsw-werknemers kan worden verbeterd. In deze leertafel kwam aanbod: de signalen van

SW-werknemers, het rapport van de Nationale Ombudsman en het belang van

cliëntenparticipatie Wsw. In het tweede deel: hoe kan cliëntenparticipatie voor Wsw aandacht

krijgen mét of zonder aparte Wsw-raad. Ook aandacht voor cliëntenparticipatie bij beschut

werk en bij plaatsing op de arbeidsmarkt van deze groep?

Leertafel 09: Werk en inkomen in wijkteams

Inleider: Marco Florijn (Seastarters en oud-wethouder werk, inkomen en zorg in Leeuwarden en

Rotterdam)

Wijkteams krijgen een zeer centrale rol in gemeenten. In het eerste deel van de leertafel werd

toegelicht waarom zo veel belang wordt gehecht aan wijkteams. Wat zijn beoogde voordelen

voor de gemeente? En wat voor inwoners en mensen die ondersteuning nodig hebben? Welke

invulling krijgt 'werk en inkomen' in het wijkteam? Wat kan het wijkteam betekenen voor

47

mensen met een andere uitkering dan de bijstand? In het tweede deel: welke gevolgen heeft

de invoering van wijkteams voor cliëntenraden (gemeentelijk en UWV)? Wat kunnen

cliëntenraden doen bij de ontwikkeling van wijkteams?

Leertafel 10: VN-verdrag op het domein werk en inkomen

Inleider: Martin Schuurman (Kalliope Consult)

Nederland gaat binnen afzienbare tijd het VN-verdrag inzake mensen met een handicap

definitief bekrachtigen. Wat betekent dit voor 'werk en inkomen'? Wat betekent dit voor de

overheden, ondernemingen, de uitvoeringsinstellingen UWV en SVB en gemeenten? En wat

betekent het verdrag voor mensen met een beperking? In het eerste deel, aan de hand van

concrete voorbeelden, hoe de bepalingen van het verdrag kunnen uitwerken op het beleid en de

uitvoering in de sociale zekerheid. In het tweede deel: wat kan een cliëntenraad doen om aan

de slag te gaan met het verdrag? Hoe kan een cliëntenraad beoordelen of het beleid en de

uitvoering van de gemeente, UWV of SVB voldoet aan het VN-verdrag?

Leertafel 11: De FNV, samenwerkingspartner van cliëntenraden

Inleider: Ruud Kuin (vice-voorzitter FNV)

In het eerste deel: wat zijn de speerpunten van de FNV en hoe geeft de FNV daar lokaal

invulling aan. In het tweede deel: hoe kunnen FNV Lokaal en (gemeentelijke) cliëntenraden

goed samenwerken om nog beter voor de belangen van mensen met een uitkering op te

komen?

Leertafel 12: Benut ervaringen cliënten bij ontwikkelen en uitvoeren beleid

Inleider: Hans Bosselaar (Vrije Universiteit)

Hoe kunnen ervaringen van cliënten optimaal doorklinken in het beleid en in de uitvoering

ervan? Er kwamen twee onderwerpen op tafel. Wat is ervaringsdeskundigheid? Om welke

ervaringen gaat het dan? En hoe kan ervaringsdeskundigheid het beste worden ingezet bij het

ontwikkelen en de uitvoering van beleid?

Praktijkvoorbeeld: In Peel en Maas worden burgers, cliënten en ervaringsdeskundigen

betrokken bij het mee ontwikkelen van (uitvoerings)beleid. Wat is de rol van de cliëntenraad

hierbij? Is dat een goede weg? Zijn er andere, betere manieren bekend of denkbaar? Aan het

einde van het gesprek werden leerdoelen geformuleerd voor de ontwikkeling van

cliëntenparticipatie en werden diverse methoden geschetst om deze doelen te realiseren.

Leertafel 13: Privacy

Inleider: Yvette Bommeljé (Y. Bommeljé advies)

Privacy is een belangrijk en zwaarwegend mensenrecht. De overheid moet de privacy van

burgers dan ook respecteren. Maar wat is privacy nou precies? Wat zijn de rechten van

mensen? Mogen UWV, SVB of de gemeente zomaar van alles vragen? Mag een hulpverlener in

een wijkteam uw gegevens bespreken met anderen? En wat geldt er voor het delen van

medische gegevens en het koppelen van allerlei bestanden? Een cliëntenraad heeft een

belangrijke functie bij de bescherming van de privacy van de achterban. Aan deze leertafel

kregen deelnemers uitleg over de betekenis van privacy en de rechten van cliënten. In het

tweede deel: op welke manier kan de cliëntenraad deze privacy beter beschermen? Hoe kan

gebrekkige privacy aan de orde worden gesteld? Hoe kunnen cliënten alerter worden gemaakt

op een eventuele schending van hun privacy?

Leertafel 14: Samenwerken met ervaringsdeskundigen

Inleiders: Nic Vos de Wael en Jacqueline Doeland (Landelijk Platform GGz en RCO De Rode

Hoofdzaak)

48

Het is belangrijk dat er een betere arbeidsparticipatie komt voor mensen met een psychische

aandoening. Hier zet het Landelijk Platform GGz zich, samen met andere cliëntorganisaties,

voor in via het Project Open voor Werk. Met onderdelen als: voorlichting bij gemeenten op

basis van ervaringsdeskundigheid en toetsing van gemeentelijk beleid op wat de doelgroep

belangrijk vindt. Aan deze leertafel kregen deelnemers eerst een presentatie van de

projectresultaten. Daarna kwamen vragen aan bod als: Welke (specifieke) ondersteuning

hebben mensen met een psychische aandoening nodig? Bieden gemeenten en re-

integratiebureaus hiervoor mogelijkheden? Welke ondersteuning past bij cliënten die niet

gemotiveerd of bemiddelbaar (lijken te) zijn? Welke rol kunnen cliëntenraden hierbij spelen?

Hoe kan goed worden samengewerkt met cliëntenorganisaties? Welke extra mogelijkheid biedt

de inzet van een ervaringsdeskundige?

Leertafel 15: Cliëntondersteuning

Inleiders: Marijke Hempenius en Nienke van der Veen, Ieder(in)

De decentralisatie van wetgeving heeft tot gevolg dat mensen minder duidelijke rechten

hebben. De gemeente moet elke burger gratis en onafhankelijke informatie, advies en

ondersteuning bij aanvraag van een voorziening geven. Dit geldt voor alle burgers en op alle

levensgebieden, dus ook voor werk en inkomensvragen. Dit is geregeld in de Wmo. In het

eerste deel wordt een uitleg gegeven over cliëntondersteuning in de wet en hoe gemeenten met

die taak omgaan. Doen ook Wajongers een beroep op de cliëntondersteuning? In het tweede

deel: hoe worden cliëntenraden betrokken bij het beleid van de gemeente? Is bij die advisering

samengewerkt met de Wmo-raad? En welke rol kunnen UWV-cliëntenraden hebben?

Leertafel 16: Van school naar werk

Inleider: Corian Messing (Nederlands Jeugd Instituut NJI)

Een deel van de leerlingen in het praktijkonderwijs, het voortgezet speciaal onderwijs en aan de

onderkant van het mbo bevindt zich in een kwetsbare positie. Zonder ondersteuning kunnen zij

de overgang naar werk vaak zelf niet maken. Maar wat dan? Hoe kunnen deze jongeren nadat

zij van school komen doorstromen naar werk? Hoe kan de gemeente daarin ondersteuning

bieden? Wat doen scholen om deze leerlingen op hun werktoekomst voor te bereiden? Wat is

nodig om een goede overgang naar werk mogelijk te maken en wat is daarbij de rol van de

gemeente? In het tweede deel: hoe komen cliëntenraden erachter wat de scholen in de regio

doen bij arbeidstoeleiding en of de gemeente hierop aansluit? Welke punten zijn bij de

gemeenten in te brengen?

Leertafel 17: Kwaliteit en professionals

Inleider: Monique Klompé (project MMM en Nederlandse Vereniging van Arbeidsdeskundigen)

In toenemende mate wordt de kwaliteit van de dienstverlening in werk, inkomen en zorg

gekoppeld aan de kwaliteit van professionals. Dat doen zij afzonderlijk via beroepsverenigingen

maar ook samen, bijvoorbeeld via het project MMM (Mensen Met Mogelijkheden). In het eerste

deel van de leertafel werd inzicht gegeven hoe professionals invulling geven aan hun kwaliteit.

Hoe is die kwaliteit van die verschillende professionals nu geborgd? Wat is hierbij het belang

vanuit het perspectief van cliënten? Hoe bevorderen beroepsverenigingen dat zij in het belang

van de cliënt samenwerken? Hoe kunnen cliëntenraden de kwaliteit van dienstverlening

bevorderen via beroepsverenigingen? Hoe kunnen cliëntenraden beroepsbeoefenaren ook

aanspreken op de kwaliteit die beroepsverenigingen nastreven?

49

50

Bijlage VII Ab Harrewijn-rede 2015

Albert Jan Kruiter (Instituut voor Publieke Waarden)

Van Participatie naar Zelfbeschikking

(Deze tekst is opgesteld in het kader van de Ab Harrewijn-­‐rede 2015)

Als je gevraagd wordt om de Ab Harrewijn-­‐rede uit te spreken, maakt je dat direct

nieuwsgierig naar de persoon naar wie de rede is vernoemd. Zeker, als je zoals in mijn geval,

degene naar wie de rede vernoemd is, niet persoonlijk gekend hebt. Naast het onuitputtelijke

archief dat we internet noemen, zijn er genoeg mensen die Ab Harrewijn wel persoonlijk

gekend hebben. Die bronnen maakten dat ik niet alleen nieuwsgierig werd, maar het

uitspreken van de rede meer dan eervol, en een grote uitdaging vond.

‘Ab gaf alles weg’, hoorde ik mensen zeggen. En natuurlijk stond hij aan de wieg van de

cliëntenparticipatie in de SUWI-­‐keten. Een SUWI-­‐keten die het leven zag toen de

verzorgingsstaat (en de ketenbenadering) zijn toppunt beleefde. Een top-­‐down

geconstrueerde samenwerking van partijen in de sociale zekerheid moest cliënten efficiënt

bedienen. En waar ‘top-­‐down’ en ‘efficiëntie’ samenkomen, ligt hier ter lande bureaucratie

vaak op de loer. Juist daarom was het goed dat Ab Harrewijn pleitte voor menselijke invloed

op die keten. Voor een kwaliteitscheck door de mensen waarvoor die keten in het leven werd

geroepen. Voor cliëntenparticipatie. Maar het is snel gegaan. Sommigen weten zeker dat we

het hoogtepunt van de verzorgingsstaat achter de rug hebben. Het New Public Management

en het efficiency-­‐denken lijken hun langste tijd gehad te hebben. De decentralisaties lijken

strikte top down sturing te vervangen.

Juist daarom zal ik mij in deze rede vooral afvragen wat ‘cliëntenparticipatie’ in een

gedecentraliseerde wereld betekent. Immers, sinds 1 januari zijn grote delen van de

verzorgingsstaat van de Rijksoverheid overgeheveld naar de gemeente. Hoewel sommigen dat

afdoen als een incident, en lijken te hopen op een recentralisatie (of restauratie, zo u wil) zijn

de decentralisaties eerder de vervolmaking van een dominante ontwikkeling dan het einde er

van. Immers, met de WMO en de WWB was de decentralisatietrend al stevig ingezet. Als we

nog verder terugkijken kunnen we de Nederlandse verzorgingsstaat opvatten als een

centraliserende organisatie. Naarmate we gezamenlijke problemen en oplossingen gingen

institutionaliseren, kreeg ‘Den Haag’ als voornaamste vertegenwoordiger van de Rijksoverheid

steeds meer te zeggen. Dat ging ten koste van de autonomie van gemeenten. Om het scherp

te stellen: feitelijk werden gemeenten steeds meer uitvoeringskantoren van de Rijksoverheid,

naarmate de verzorgingsstaat groeide. De Tweede Kamer bepaalde, ministeries werkten uit en

gemeenten voerden uit. En naarmate de centrale overheid de publieke zaak bestierde, trokken

‘wij burgers’ – om het prachtige ‘we the citizens’ maar eens te vertalen – ons terug op hun

eigen terrein. Zo ontspon zich een neerwaartse spiraal van een centraliserende en

bureaucratiserende overheid enerzijds en een individualiserende samenleving anderzijds.

Vanuit verzorgingsstatelijk perspectief leidde dat tot grote successen. Mensen kregen betere

zorg, meer sociale zekerheid, en de welvaart steeg. Vanuit ‘participatieperspectief’ kunnen we

minder opgetogen over die ontwikkeling zijn. Weliswaar nam de arbeidsparticipatie toe,

‘publieke participatie’ nam af. Dat culmineerde in de jaren ’90 niet alleen in een proces waarin

‘de klant’ ‘de burger’ verving, maar zelfs in een overheid die ‘burgers’ als ‘klanten’ ging

benaderen.

Daarmee werd de overheid niet zozeer een mechanisme om gezamenlijke problemen

gezamenlijk op te lossen, maar een efficiënt systeem om vragende klanten op maat te

bedienen. En dus kregen klantgeworden burgers ‘persoonsgebonden’ budgetten om hun eigen

zorg in te kopen. Dus richten gemeenten ‘gemeentewinkels’ in. Dus deden we collectief of de

51

overheid een bedrijf was dat toch vooral verondersteld mocht worden ons op onze wenken te

bedienen en ons eigen belang te behartigen. Dat overheden en burgers toch vooral over de

publieke zaak en publieke belangen gaan, en bedrijven en burgers over hun private zaak,

leek geen relevant onderscheid. Het land was af, en al wat restte was de overheid als

efficiënte customer service van de klant die de burger leek te vergeten.

En dus spraken we van cliënten-­‐participatie in plaats van burger-­‐participatie. Participatie

betekende dan ook vooral beleidsbeïnvloeding. En hoe zag dat beleid er uit? Ten eerste werd

beleid ‘top down’ en bedrijfsmatig ontwikkeld. Beleidsbeïnvloeding was vooral beïnvloeding

van de uitvoerende macht. Net zoals ondernemingsraden ondernemingen adviseerden en

medezeggenschapsraden publieke organisaties, adviseerden cliëntenraden

uitvoeringsinstellingen, in het geval van de inspanningen van Ab Harrewijn de organisaties uit

de SUWI-­‐keten. Natuurlijk was dat een goed plan. Waar alleen politici en bureaucraten beleid

ontwikkelen, ontstaat de kans dat de systeemwereld de leefwereld gaat domineren. En dus is

het belangrijk dat mensen uit die leefwereld professionals uit de systeemwereld

kunnen beïnvloeden.

Maar de centraliserende verzorgingsstaat en de individualiserende en consumerende

samenleving werden te duur. Kosten in sociale zekerheid en zorg werden met het oog op de

toekomst onbeheersbaar. Gemeenten die kleinschalig maatwerk konden leveren, voor wie dat

nodig had, moesten soelaas bieden. Dus geen standaardiserende en bureaucratiserende regels

uit Den Haag meer, maar ruimte voor gemeenten om maatwerk te leveren. In de hoop dat

zorg en sociale zekerheid daardoor goedkoper en beter zouden worden. Zoals gezegd waren

de WMO en de WWB de voorlopers. Voorlopers die blijkbaar goed bleken te werken, want

naast een nieuwe WMO kwamen per 1 januari ook de Participatiewet en de jeugdzorg naar de

gemeenten. En dus staan gemeenten voor weinig anders aan de lat dan het lokaal vormgeven

van de verzorgingsstaat van de toekomst. Als we die uitdaging serieus nemen, moeten we

onderzoeken wat dat precies voor cliëntenparticipatie betekent. Immers, als de voortekenen

niet bedriegen, dan krijgen gemeenten meer ruimte om zelf te ontwikkelen. In andere

woorden: gemeenten zullen steeds minder een uitvoeringskantoor van het rijk worden, en

steeds meer een zelfstandige democratische entiteit die lokale voorkeuren en wensen omzet in

structurele oplossingen voor de hele lokale gemeenschap. Dat betekent enerzijds dat

gemeenten meer ruimte krijgen, anderzijds betekent het dat cliëntenraden met andere

plannen en ideeën zullen moeten komen om die ruimte in te vullen. Dat is een serieuze kans

om cliëntenparticipatie niet zozeer om beleid-­‐ en uitvoeringsbeïnvloeding te laten draaien,

maar om zelfbeschikking. De eerste tekenen laten immers al zien dat gemeenten niet zozeer

beleid maken, maar de uitvoeringslogica voorop laten staan: wat werkt wel en wat werkt niet?

De Right To Challenge in de WMO mag daarvan een mooi voorbeeld heten. Gemeenten laten

burgers niet reageren op ontwikkelde plannen (zoals we participatie lang definieerden), maar

laten burgers zelf plannen maken. Natuurlijk is dat niet van vandaag op morgen standaard

praktijk. Beleidsmedewerkers, raadsleden, professionals, bestuurders, maar ook burgers zullen

daar aan moeten wennen.

Daarom is de vraag naar de inhoud en betekenis van cliëntenparticipatie in een

gedecentraliseerde wereld van belang. We zien immers gemeenten die burgers vragen om zelf

initiatief te nemen, die willen faciliteren, en burgers aan het roer willen zetten. Dat betekent

dat de gemeente in steeds mindere mate een instituut wordt dat beslissingen neemt en

uitvoert waartegen je in bezwaar kan gaan als je het er niet mee eens bent, of

waarin je in geformaliseerde sessies invloed op kan uitoefenen, maar een vertegenwoordiger

van medeburgers waar je plannen in kan dienen, die gehonoreerd kunnen worden.

52

Als we die trend volgen dan zal cliëntenparticipatie dus pro-­‐actief in plaats van reactief

moeten worden. Het ontwerpen van nieuwe en betaalbare oplossingen, zal belangrijker

worden dan het reageren op plannen van beleidsmakers. Het gaat om weinig minder dan een

verschuiving van participatie (meedoen met de gemeente) naar zelfbeschikking (een

oplossing uitvoeren en de gemeente eventueel vragen mee te doen). Als we in 2025

terugkijken, dan hebben we denk ik een aantal schuivende panelen gezien:

Van grootschalig generiek beleid naar kleinschalig maatwerk

Gemeenten zullen kleinschalig op wijkniveau steeds meer maatwerk proberen te leveren.

Geen algemene regels en standaard oplossingen, maar kijken wat er per persoon, of per gezin

nodig is. Niet ‘Den Haag’ zal langer bepalen wie waar precies recht op heeft, maar gemeenten

zullen voorzieningen bieden, waar mensen een beroep op kunnen doen. Aan keukentafels en

in wijkteams zullen behoeften van mensen samen met professionals in kaart gebracht worden.

Iedereen krijgt een eigen plan. Voor mensen die veel hulp nodig hebben, en nu tegen veel

verschillende instellingen aanlopen, zal dat een voordeel zijn.

Van rechtmatigheid naar rechtvaardigheid

Dat betekent ook dat de nadruk op regels en rechten, op rechtmatigheid zal verschuiven

naar rechtvaardigheid. Per geval zal een oplossing gevonden worden die past. Niet de regel

of het recht zal centraal staan, maar de specifieke omstandigheid, problemen en

oplossingen die van toepassing zijn op iemand.

Van gelijkheid naar gelijkwaardigheid

Dat betekent ook dat er verschillen zullen ontstaan tussen de oplossingen die een gemeente

mensen biedt, en ook tussen gemeenten. Mensen zijn niet gelijk, maar gelijkwaardig. Net

zoals de grondwet stelt dat we in Nederland gelijke gevallen gelijk behandelen, zullen we

ongelijke gevallen behandelen naarmate ze verschillen. En juist die verschillen zullen

betekenisvoller worden dan de overeenkomsten.

Van efficiënt naar rendabel

Lang hebben we gedacht dat gestandaardiseerde uniforme voorzieningen efficiënt waren.

Maar ze leiden er ook toe dat sommigen net niet genoeg hulp krijgen, en anderen juist te

veel. De uitvoering mocht dan efficiënt zijn, de oplossingen waren niet altijd effectief. Ze

leverden te weinig persoonlijk dan wel maatschappelijk rendement. Denk aan mensen die

jarenlang in een uitkering zaten zonder perspectief. Denk aan mensen die jaren lang op een

huurwoning wachtten. Denk aan mensen waarvoor de standaard WMO-­‐voorzieningen niet

voldeden. De oplossing met het grootste persoonlijke en maatschappelijke rendement zal in

de toekomst belangrijker worden dan de meest efficiënte oplossing.

Deze trends (maatwerk, rechtvaardigheid, rechtmatigheid en rendement) hebben

consequenties voor cliëntenparticipatie. Juist omdat standaardisatie en klassiek beleid zullen

verdwijnen, zal de uitvoering, het realiseren steeds belangrijker worden. We zullen wellicht

een decennium nodig hebben om daaraan te wennen. En juist daar kunnen cliëntenraden een

belangrijke rol spelen. Niet zozeer in het vormgeven of beïnvloeden van beleid, maar in het

bedenken en uitvoeren van maatwerkoplossingen. Immers, maatwerk gaat vooral werken als

de leden van cliëntenraden zelf regie kunnen voeren over hun eigen oplossing, zelf plannen

kunnen maken. Daar kan de cliëntenraad van de toekomst een belangrijke rol in spelen.

Door goede voorbeelden onder leden te delen. Door modelmaatwerkplannen te ontwikkelen.

53

Door leden rechtvaardige, gelijkwaardige en rendabele plannen te helpen ontwikkelen.

Dan staat niet zozeer de gemeente, of het beleid centraal, maar de leden en hun

plannen. Dat komt samen in de volgende trends die ik de komende tien jaar voor de

cliëntenraad zie ontwikkelen:

Van meedenken naar mee doen

Niet zozeer het meedenken met beleidsontwikkelaars, uitvoerders en gemeenteraden, maar

het meedoen met het ontwikkelen van plannen voor cliënten zal steeds belangrijker worden

voor cliëntenraden.

Van cliënt naar mens

Daarvoor is het nodig om leden niet meer te zien als cliënten van voorzieningen, maar als

mensen die een oplossing bedenken voor hun problemen en waar ze bovendien zelf de

regie over willen voeren.

Van participatie naar zelfbeschikking

Uiteindelijk zal participatie in de uitvoeringsinstellingen verschuiven naar het versterken en

verwezenlijken van zelfbeschikking van mensen. Dat kan in de vorm van het helpen

ontwikkelen van maatwerkplannen, maar ook in de vorm van het delen van kennis over hoe

zelfbeschikking te realiseren. Niet het beleid staat dan centraal, of de uitvoerende dienst,

maar mensen die zelf regie willen voeren.

Zover is het natuurlijk nog niet. Zoals ik hierboven al stelde: als we over tien jaar terug

kijken, zouden we deze ontwikkeling kunnen zien. We kunnen ook iets anders zien, over tien

jaar. Nog meer regels, nog meer bureaucratie, nog meer standaarden, nog meer controle,

nog meer centralisatie. Als we de positieve kanten van de Participatiewet, de nieuwe

jeugdwet en de nieuwe WMO niet omarmen, zal dat waarschijnlijk ook gebeuren. Als we de

kans op maatwerk aangrijpen om continu te wijzen op de verschillen die ontstaan, zal de

wetgever die verschillen wegwerken met wetgeving. Als we een gelijke in plaats van een

gelijkwaardige behandeling eisen, zullen we uiteindelijk met dezelfde oplossingen opgezadeld

worden. Als we efficiënte procedures willen, in plaats van rendabele oplossingen, zullen we

paradoxaal genoeg meer tijd in het gemeentehuis doorbrengen. Daarom pleit ik voor

zelfbeschikking als de volgende fase van de cliëntenparticipatie beweging. In de stofwolk die

we de decentralisaties noemen, zullen goede oplossingen van iedereen moeten komen, niet

alleen van de overheid. Als we daar niet in slagen, zal de recentralisatie ongetwijfeld volgen.

En dan verdelen we minder budget, centraal, over iedereen, met verschraling voor iedereen

tot gevolg. Dan zie ik liever maatwerk voor diegenen die het nodig hebben. Ik hoop dat u

zich daar, net als ik, voor wil inspannen. En in de hoop dat ik met dat pleidooi recht doe aan

de man naar wie deze rede genoemd is.

54

VIII Cliënt in Beeld-prijs 2015

De Landelijke Cliëntenraad (LCR) reikt jaarlijks de Cliënt in Beeld-prijs uit aan een

cliëntenraad of lid daarvan die een bijzondere bijdrage heeft geleverd aan het

bevorderen, verder vormgeven of verbeteren van cliëntenparticipatie.

Iedereen kan een cliëntenraad of lid van een cliëntenraad voordragen die volgens hem/haar

voldoet aan het jaarlijks vastgestelde thema. De prijs wordt uitgereikt op het jaarlijks congres

van de Landelijke Cliëntenraad

Juryprijs

De jury wijst één van de genomineerde voordrachten aan als winnaar.

De winnaar ontvangt een bronzen beeld en een geldbedrag van € 2.500,-

Publieksprijs

Tijdens het congres worden filmpjes van alle genomineerden getoond.

De deelnemers aan het congres kiezen door stemming de winnaar van de publieksprijs.

De winnaar ontvangt een glasobject en een geldbedrag van € 2.500,-

Thema 2015

Het thema van de Cliënt in Beeld-prijs 2015 was: ‘De cliëntervaring in beeld’.

Samenstelling jury

Voorzitter Nicoly Vermeulen Voorzitter Raad van Bestuur Sociale

Verzekeringsbank (SVB)

Extern lid Marthijn Laterveer Coördinator Zeggenschap in Zorg (LOC)

Lid Edo Paardekooper Overman Raadslid Landelijke Cliëntenraad namens

Landelijk Platform Geestelijke Gezondheidszorg

(LPGGZ)/LOC Zeggenschap in Zorg en lid werkgroep

congres

Adviseur Gerrit van der Meer Voorzitter Landelijke Cliëntenraad

Secretaris Branko Hagen Beleidsadviseur Landelijke Cliëntenraad

Secretaris Barbara Bosman Office manager Landelijke Cliëntenraad

Voordrachten

De LCR heeft 8 voordrachten ontvangen voor de Cliënt in Beeld-prijs 2015.

Er werden cliëntenraden/-organisatie voorgedragen vanuit het hele land en vanuit

verschillende beleidsterreinen.

Overzicht van de voorgedragen kandidaten

1. De Achterban, Den Haag – De Achterban als achterban

2. Cliëntenraden Wsw Venlo, Beelsel en Bergen – Privacy Wsw’ers

3. Cliëntenraad Participatie Deventer – Kwetsbare jongeren van school naar werk

4. UWV CR Groot Amsterdam – Ervaring cliënten Sociaal Medische Zaken

5. Cliëntenraad Deurne – Jongeren

6. Cliëntenraad Ametisthorst (HWW Zorg), Den Haag – organiseren themabijeenkomsten

7. Vereniging FSU, Leeuwarden – De Dialoog van Leeuwarden

8. Cliëntenraad Volksbond Amsterdam – Besluitvormingsmodel Cliëntenparticipatie.

55

Nominaties

Uit de acht voordrachten heeft de jury 4 voordrachten genomineerd.

1. De Achterban, Den Haag – De achtban als achterban

2. Cliëntenraden Wsw Venlo, Beelsel en Bergen – Privacy Wsw’ers

3. Vereniging FSU, Leeuwarden – De Dialoog van Leeuwarden

4. Cliëntenraad Volksbond Amsterdam – Besluitvormingsmodel Cliëntenparticipatie

Winnaar Juryprijs

De jury heeft unaniem besloten om de Cliënt in Beeld-prijs 2015 toe te kennen aan:

Cliëntenraden Wsw Venlo, Beesel en Bergen:Privacy Wsw’ers

De jury was daarbij vooral zeer te spreken over:

- Inspirerende voordracht;

- Lef en moed van de aanpak – een cliënt die zelf de noodklok durft te luiden;

- Doorzettingsvermogen, ondanks duidelijke tekenen van communicatiestoornis toch blijven

doorgaan;

- Betrekken van cliënten in het proces – een initiatief met en door cliënten;

- Een lastige materie vanuit een frisse invalshoek benaderen;

- Het grote belang voor deze kwetsbare doelgroep.

Het is daarbij aansprekend dat men de angstcultuur wist om te zetten in positieve actie. Het

laat zien wat met en door cliënten kan worden bereikt. Het eindresultaat is een confronterend,

belangwekkend en leerzaam rapport waarmee men organisaties een effectieve spiegel voor

kan houden.

Winnaar Publieksprijs

Tijdens het congres werden 4 filmpjes van de genomineerde kandidaten getoond. De

aanwezigen kozen net als de jury voor: Cliëntenraden Wsw Venlo, Beesel en Bergen:

Privacy Wsw’ers

Het jury rapport wordt als separate bijlage bij het jaarverslag gevoegd.

56

Bijlage IX Overzicht leden en plaatsvervangend leden LCR

Organisatie/orgaan Lid Plaatsvervangend lid

Landelijke

Cliëntenorganisaties

Ieder(in) LG dhr. Q. van Woerdekom vacature

Platform GGZ/LOC dhr. E. Paardekooper

Overman

mw. M. Paalvast

VCP/CNV dhr. B. de Bart mw. M. Morsink

CSO mw. A. Willemse-v.d. Ploeg vacature

FNV (publieke sector) mw. A. Hoeflak mw. C. Ter Beek

FNV

(markt sector)

dhr. A. Maas dhr. R. Smits

Vertegenwoordiger

Organisaties van

minderheden

dhr. S. Bouddouft dhr. H. van Zuthem

Ieder(in) VG dhr. J. Barendrecht vacature

Cliëntenraden UWV en

SVB

CC UWV mw. C van der Sel dhr. H. van Grieken

CC UWV dhr. R. Duin dhr. W. ten Haaf

CC UWV dhr. E Trompert mw. A van der Meijden

CR SVB mw. G.F.P. Baaij -

CR SVB dhr. F. Maij -

CR SVB dhr. H.P.G. van Roosebeek -

Vertegenwoordigers

Gemeentelijke

Cliëntenparticipatie

Cliëntenraden G4 dhr. H. van Zanten dhr. Q.E.M. de Pater

Mobility dhr. K. Knol mw. W. Vincken

Vertegenwoordiger/ Dak-

en thuislozen

mw. S. van Laar vacature

Onafhankelijk voorzitter : dhr. G. van der Meer

Leden Dagelijks Bestuur

Voorzitter : dhr. G van der Meer

Vice-voorzitter/lid : mw. A. Hoeflak

Penningmeester/lid : dhr. E. Paardekooper Overman

Secretaris : mw. G. Baaij