COGAS

Al 50 jaar lang

de

slimme en energieke verbinder

Jaarverslag 2015

2

INHOUDSOPGAVE Profiel 3 Kerncijfers 5 Verslag van de directie 7

- Missie, Visie & Strategie - Cogas en de maatschappij - Belangrijkste ontwikkelingen 2015 - Infra & Beheer - Energiemanagement - Decentrale energieopwekking - Financiële ontwikkelingen 2015 - Vooruitzichten voor 2016

Risicomanagement 20 Corporate Governance 23 Aan de algemene vergadering van aandeelhouders 27 Aandeelhouders, Raad van Commissarissen, Directie en Ondernemingsraad per 31 december 2015 28 Jaarrekening 2015 30

3

PROFIEL Cogas is de regionale netbeheerder in grote delen van Twente en in de Sallandse gemeente Hardenberg. Cogas is verantwoordelijk voor het ontwikkelen, aanleggen, beheren en onderhouden van netwerken voor gas en elektriciteit. Daarmee is Cogas verantwoordelijk voor het transport van elektriciteit en gas naar circa 140.000 klanten en is zij een belangrijke schakel tussen deze klanten en de energieleveranciers. Het hoofdkantoor is gevestigd in Almelo. Bij Cogas waren per ultimo 2015 183 medewerkers (174,6 fte) in dienst. Energie is een basisbehoefte. Een stabiele energievoorziening is van groot belang. Om deze reden vertegenwoordigen de activiteiten van Cogas een groot maatschappelijk belang. Cogas vervult deze taak met maximale openheid en transparantie. Er wordt continu gewerkt aan een betrouwbaar, betaalbaar en duurzaam energienetwerk. Veiligheid voor klanten en medewerkers is daarbij een kernwaarde. Cogas wil in haar werkgebied van aandeelhoudende gemeenten een rol vervullen in de maatschappelijk belangrijke energietransitie naar duurzame energiebronnen, dit in nauwe samenwerking met relevante partners en belanghebbenden in haar verzorgingsgebied. Cogas vindt het belangrijk dat breedband voor iedereen toegankelijk is. De joint venture Cogas Kabel Infra B.V., een samenwerking op 50-50 basis tussen Cogas en Rabo CIF, beheert en onderhoudt breedbandinfrastructuur in het verzorgingsgebied van Cogas. Eind 2015 is de uitrol van glasvezel in de bebouwde kernen van het verzorgingsgebied van Cogas afgerond. In het vierde kwartaal 2015 is begonnen met de vraagbundeling met betrekking tot de aanleg van glasvezel in het buitengebied. Gestart is met de gemeente Tubbergen. De vraagbundeling aldaar is succesvol verlopen. Inmiddels is eind december 2015 de eerste inwoner in het buitengebied van Tubbergen aangesloten en maakt deze bewoner naar grote tevredenheid gebruik van de mogelijkheden van een glasvezel breedbandaansluiting. Het streven is om uiteindelijk te komen tot circa 20.000 aansluitingen in het Cogas buitengebied. De afronding hiervan wordt voorzien per eind 2017. Organisatiestructuur De Cogasgroep bestond in 2015 uit de moedermaatschappij Cogas Holding N.V., haar dochter Cogas B.V. en de daaronder hangende dochtervennootschappen Cogas Infra en Beheer B.V., Cogas Infra Services B.V., Cogas Duurzaam B.V., Cogas Facilitaire Diensten B.V., Cogas Vastgoed B.V. , Cogas Innovatie en Ontwikkeling B.V., Cogas Participatie TGH B.V. en BioEnergie Twente B.V. Cogas B.V. heeft daarnaast een 50% deelneming in Cogas Kabel Infra B.V., een 50% deelneming in Gas Service Team B.V. (GST) en had (tot 1 februari 2016) een 100% deelneming in Metsens B.V. Per 1 juni 2015 is Cogas Meetdiensten B.V. verkocht aan Fudura (onderdeel van Enexis). Alle medewerkers van Cogas Meetdiensten B.V. zijn in deze transacties mee overgegaan naar Fudura. Cogas Infra en Beheer B.V. Cogas Infra en Beheer B.V. is verantwoordelijk voor het beheer van de energie-infrastructuur voor elektriciteit en gas. Cogas Infra en Beheer B.V. is aangewezen als netbeheerder binnen de Cogasgroep. Zij is verantwoordelijk voor het bewaken van een optimale balans tussen kosten en baten van het netwerk en voor een optimaal ontwerp van dat netwerk. Daarnaast is zij verantwoordelijk voor het verzamelen en analyseren van alle informatie over de netten. Een andere belangrijke activiteit is het voeren van de administratie die noodzakelijk is voor het faciliteren van de vrije markt. Verder vallen alle gas- en elektriciteitsmeters voor kleinverbruik in het Cogasgebied onder de zorg van Infra en Beheer.

4

Cogas Infra Services B.V. Cogas Infra Services B.V. verricht op basis van dienstverleningsovereenkomsten werkzaamheden aan de gas- en elektriciteitsinfrastructuur van Cogas Infra en Beheer B.V. Voorts verzorgt zij ten behoeve van Cogas Kabel Infra B.V. het beheer en onderhoud van de telecommunicatienetwerken, zowel coax als glasvezel. Ook verricht Cogas Infra Services B.V. werkzaamheden ten behoeve van de verglazing van het Cogas buitengebied. Cogas Duurzaam B.V. Cogas Duurzaam B.V. verzorgt duurzame energieoplossingen in de gebouwde omgeving. Warmte-koudeopslag is hierbij een belangrijk onderdeel, aangevuld met projecten op het gebied van biomassaverbranding en biogasproductie (resulterend in groene stroom en warmte). Cogas Innovatie & Ontwikkeling B.V. Cogas Innovatie & Ontwikkeling B.V. is de vennootschap waarin de kennis over nieuwe energieoplossingen en duurzame projecten is gebundeld. Dit bedrijfsonderdeel is betrokken bij de beoogde ontwikkeling van een biogasnetwerk in het verzorgingsgebied van Cogas en ondersteunt initiatieven om te komen tot opwerking van biogas tot (groen)gas van aardgaskwaliteit. Verder houdt Cogas Innovatie & Ontwikkeling zich onder meer bezig met de warmtevisie en de impact van de energietransitie op de gas- en elektriciteitsnetwerken in de toekomst. Cogas Facilitaire Diensten B.V. Cogas Facilitaire Diensten B.V. is binnen de Cogasgroep de personeelsvennootschap. Alle medewerkers die werkzaamheden verrichten voor de stafafdelingen, Cogas Infra Services B.V, Cogas Duurzaam B.V. en Cogas Innovatie & Ontwikkeling B.V. hebben een dienstverband bij Cogas Facilitaire Diensten B.V.

5

KERNCIJFERS Financiële kerncijfers De gegeven kerncijfers hebben betrekking op de geconsolideerde jaarrekening van Cogas. De balansgegevens zijn per 31 december.

Eenheid 2015 2014* 2013 2012

Resultaten

Som der bedrijfsopbrengsten € 1.000 49.001 53.456 59.775 69.828

Som der bedrijfslasten € 1.000 41.109 43.817 43.293 58.011 Bedrijfsresultaat € 1.000 7.892 9.639 16.482 11.817 Financiële baten en lasten € 1.000 920 654 -1.979 -589

Resultaat uit deelnemingen € 1.000 6.914 1.249 11.222 34.952 Resultaat voor belasting € 1.000 15.726 11.542 25.725 46.180 Resultaat na belasting € 1.000 8.024 11.168 22.758 43.311

Balans

Netto werkkapitaal € 1.000 34.379 43.992 53.969 85.895

Vaste activa € 1.000 215.217 210.112 162.563 146.145 Eigen vermogen € 1.000 181.069 183.223 182.233 195.098 Balanstotaal € 1.000 258.619 267.182 228.967 247.267

Ratio's Financieel beleid

Solvabiliteit (Eigen vermogen/Totale vermogen) % 70,0 68,6 79,6 78,9

Current ratio (Vlottende activa/Vlottende passiva) % 481,0 436,4 534,0 664,1 Rentabiliteit totale vermogen % 3,0 3,9 6,9 5,4 EBIT - rentedekking

12,5 6,7 9,8 27,5

FFO – rentedekking**

15,4 14,3 11,2 28,6

Overige kerncijfers

Cash-flow € 1.000 6.286 -8.184 -48.579 55.619

investeringen € 1.000 8.583 10.159 17.288 25.942 * Als gevolg van de toegepaste stelselwijziging, waarbij de ontvangen investeringsbijdragen van derde partijen zijn gepresenteerd onder langlopende verplichtingen en niet meer in mindering zijn gebracht op de materiële vaste activa, zijn de kerncijfers 2014 herrekend. ** FFO : de som van de netto winst uit gewone bedrijfsuitoefening, afschrijvingen, latente belastingen en overige kostenposten waarvoor geen kasgeld noodzakelijk is en bruto rentelasten. Toelichting: - de daling van de bedrijfsopbrengsten sinds 2012 wordt veroorzaakt door de verkoop van 50% van de aandelen in Cogas Kabel, waardoor deze activiteit niet meer in de consolidatie valt; verder door de verkoop van Cogas Meetdiensten B.V. in 2015 en voorts als gevolg van lagere toegestane tarieven voor transport van gas en elektriciteit als gevolg van de prijsregulering door de Autoriteit Consument en Markt (ACM). Met de verkoop van 50% van de aandelen Cogas Kabel en Cogas Meetdiensten is ook een deel van de bedrijfslasten weggevallen. - de hogere resultaten in 2012 en 2013 zijn een gevolg van de verkoop van 50% van de aandelen in Cogas Kabel.

6

Niet financiële kerncijfers

Eenheid 2015 2014 2013 2012

Storingscijfers Uitvalsduur* elektriciteit Cogas minuten 4,0 2,9 6,5 12,9

Uitvalsduur* elektriciteit landelijk minuten 32,9 20,0 22,6 26,0

Uitvalsduur* gas Cogas seconden 19 54 18 30

Uitvalsduur* gas landelijk seconden 129 194 60 60

Transport en aansluitingen

Totaal gastransport 1.000 m3 345.246 312.878 402.598 382.540

Aansluitingen gas aantal 140.506 139.093 138.548 138.192

Totaal elektriciteittransport MWh 497.321 493.417 504.705 502.845

Aansluitingen elektriciteit aantal 53.366 52.954 52.766 52.742

Geplaatste slimme meters Elektriciteit cum. aantal 11.867 7.250 5.398 3.031

Geplaatste slimme meters Gas cum. aantal 25.122 16.983 11.512 5.750

Verkopen in hoeveelheden

Totaal verkopen afstandsverwarming GJ 22.505 26.193 29.110 26.388

Klanten afstandsverwarming aantal 823 829 848 853

Totaal verkopen warmte opslag GJ 48.030 39.801 37.078 22.680

Totaal verkopen koude opslag GJ 10.667 13.169 13.529 9.624

Aansluitingen warmte-koude opslag aantal 1.284 1.227 1.020 773

Overige kerncijfers

Personeelsbezetting per 31 december aantal 183 219 242 235

Personeelsbezetting per 31 december fte 174,6 209,0 226,0 223,0

Vrouwen in personeelsbestand % van aantal 22 22 24 23

Ziekteverzuim % 3,9 4,0 3,5 3,5 * Bij de uitvalsduur gaat het om de gemiddelde storingstijd per klant per jaar.

7

VERSLAG VAN DE DIRECTIE Het voor u liggende verslag van de directie, dat deel uitmaakt van het jaarverslag 2015, bestaat uit de volgende onderdelen:

• Missie, Visie & Strategie • Cogas en de maatschappij • Belangrijkste ontwikkelingen 2015 • Infra & Beheer

• Decentrale energieopwekking • Financiële ontwikkelingen 2015 • Vooruitzichten voor 2016

In dit onderdeel doet de directie van Cogas verslag over de belangrijkste onderdelen van de bedrijfsvoering over 2015 en geeft zij haar visie op de toekomst. Missie, visie en strategie De missie van Cogas is: Cogas voorziet als één van de beste netwerkbedrijven in Nederland haar klanten in haar aandeelhoudersgebied op een veilige, betrouwbare, betaalbare en duurzame wijze van (energie)infrastructuren. Deze missie is vertaald in de kernwaarden veiligheid, betrouwbaarheid, duurzaamheid, betaalbaarheid en regionale verankering. Als onafhankelijk netbeheerder bevindt Cogas zich in een speelveld dat ingrijpend aan het veranderen is. Energienetwerken worden steeds zwaarder belast. De trend is dat meer gebruikers met eigen installaties zelf energie gaan opwekken, die ze deels terugleveren aan het net. Door nu in te spelen op de eisen die zullen worden gesteld aan de toekomstige energienetwerken wil Cogas ervoor zorgen dat ook dan de levering van energie met hoge betrouwbaarheid en tegen betaalbare tarieven kan plaatsvinden. Maar Cogas wil ook haar rol vervullen op het gebied van duurzame energie en energiebesparing. Bij voorkeur in samenwerking met overheden en maatschappelijke organisaties, worden investeringen dan wel onderzoek gedaan ten aanzien van nieuwe energieopties als warmtenetwerken, biomassa en groen gas. Hierbij worden de projecten beoordeeld vanuit financieel, strategisch en maatschappelijk perspectief. Cogas en de maatschappij Cogas wil als onderneming van en voor haar klanten en aandeelhouders maatschappelijk betrokken en verantwoord ondernemen. Vanuit dit perspectief is Cogas betrokken bij tal van organisaties en samenwerkingsverbanden, met als doel een bijdrage te leveren aan de voorwaarden waaronder mensen comfortabel in onze regio kunnen werken, wonen en leven. Cogas vindt het belangrijk dat klanten tevreden zijn over Cogas. Daarom stelt Cogas hoge eisen aan haar dienstverlening. Cogas meet haar prestaties op het gebied van haar dienstverlening en scoort in de factsheet kwaliteit netbeheerders van de toezichthouder Autoriteit Consument en Markt (ACM) hoog. Onder kwaliteit verstaat ACM de betrouwbaarheid van een netwerk, veiligheid, productkwaliteit (bijvoorbeeld spanningskwaliteit) en dienstverlening.

8

Cogas Cultuurfonds De maatschappelijke betrokkenheid van Cogas komt mede tot uiting door middel van het Cogas Cultuurfonds. Met bijdragen uit dit fonds worden culturele evenementen ondersteund. De vele aanvragen voor een bijdrage uit het fonds die jaarlijks worden ingediend geven aan dat het fonds in een behoefte voorziet. De verdeling van de voor het Cultuurfonds beschikbare middelen vindt plaats op advies van commissies, waarvan de leden zijn benoemd door de aandeelhouders van Cogas. In 2015 was voor het Cultuurfonds een bedrag beschikbaar van € 89.500,00. In totaal hebben 93 aanvragers een bijdrage uit het fonds ontvangen, variërend van € 250,00 tot € 2.500,00. De Cogas Cultuurprijs, waaraan een award en een geldprijs van € 1.000,00 zijn verbonden, werd in 2015 gewonnen door de Stichting Randrock te Vriezenveen. Armoedepact Almelo Sinds een groot aantal jaren is Cogas deelnemer in het Armoedepact Almelo. Dit samenwerkingsverband, waaraan samen met de gemeente Almelo vele maatschappelijke organisaties en instellingen zich hebben verbonden (zie www.armoedepact.nl), heeft als doel het bestrijden van de armoedeproblematiek. Vroegtijdig signaleren en zo mogelijk voorkomen van financiële problemen staat daarbij voorop. Jeugdfonds Almelo Cogas is actief betrokken bij het Jeugdfonds Almelo (www.almelodoetmee.nl/jeugdfonds). Het Jeugdfonds Almelo biedt kinderen uit gezinnen met beperkte financiële middelen de mogelijkheid om deel te kunnen nemen aan sport en cultuur. Belangrijkste ontwikkelingen 2015 Organisatieveranderingen De tariefregulering op netbeheer vindt plaats in periodes van 3 jaren. In 2014 is een nieuwe reguleringsperiode 2014 – 2016 ingegaan. De toegestane omzet voor de jaren 2014 tot en met 2016 is voor de Nederlandse netbeheerders aanmerkelijk naar beneden bijgesteld. Dit noopte Cogas tot het nemen van vergaande efficiencymaatregelen. Ook moest kritisch worden gekeken naar de resultaatbijdrage van de diverse bedrijfsonderdelen. Deze zaken hebben in 2015 geleid tot een aantal organisatiewijzigingen: • Cogas Meetdiensten

Het commerciële meetbedrijf, Cogas Meetdiensten B.V., is in 2014 niet van strategische waarde verklaard. Daarnaast werd vastgesteld dat het behalen van een substantieel positief rendement binnen enige jaren bovenmatige inspanningen zou vergen en onzeker zou zijn in een volgroeide en competitieve markt. Dit heeft in 2015 geresulteerd in de verkoop van 100% van de aandelen in Cogas Meetdiensten B.V. aan Fudura, onderdeel van Enexis. Deze verkoop heeft geen gedwongen ontslagen tot gevolg gehad. Alle medewerkers van Cogas Meetdiensten B.V. zijn in deze transactie overgegaan naar Fudura.

• Reorganisatie Innovatie & Ontwikkeling Vanwege voortschrijdend inzicht en het aanbrengen van verdere focus heeft er een reorganisatie plaatsgevonden van de afdeling I&O. De personele bezetting van deze afdeling is gereduceerd van 9,7 fte naar 6,7 fte per eind 2015. De bezetting van de afdeling is op de beoogde doelen aangepast.

• Vervroegd uittreden In verband met verdere reductie van de werkzaamheden is eind 2014 opnieuw, aan de daarvoor in aanmerking komende medewerkers, de mogelijkheid geboden tot beëindiging van de werkzaamheden voor Cogas. Dit heeft erin geresulteerd dat begin 2015 een 4-tal medewerkers gebruik heeft gemaakt van de mogelijkheid om, in onderling overleg, tot een beëindiging te komen.

9

Telecommunicatie Cogas Kabel Infra B.V. (CKI) is een joint venture tussen Cogas B.V. en Communication Infrastructure Fund (CIF). CKI houdt zich bezig met het aanleggen, beheren en verhuren van telecommunicatienetwerken. De content over deze netwerken wordt in concurrentie verzorgd door verschillende providers. In oktober 2014 werd bekendgemaakt dat het medegebruik door Ziggo van de netwerken van CKI voor onder meer internet en telefonie met ingang van 2015 zou worden beëindigd. Klanten moesten overstappen naar een nieuwe provider op de netwerken van CKI of naar een andere provider met een eigen netwerk. Het gevolg hiervan was dat veel klanten hun vertrouwde e-mailadres kwijtraakten en daar een nieuw e-mailadres voor terug kregen. Deze aankondiging leidde tot veel commotie onder de klanten. Geconstateerd moet worden dat Cogas en CKI de impact van deze gedwongen overstap hebben onderschat. Na een vrijwel probleemloze migratie vanuit de oude situatie naar een nieuwe situatie kan worden vastgesteld dat de klanttevredenheid inmiddels weer terug is op het gewenste niveau. Eind 2015 werd de verglazing van het zogeheten binnengebied (het gebied waar al een coaxnetwerk van CKI lag) afgerond. In het laatste kwartaal van 2015 is een aanvang gemaakt met de beoogde verglazing van het buitengebied. Het gaat daarbij om circa 20.000 aansluitingen. Een voorwaarde voor verglazing is dat er voldoende deelname vanuit klanten is. Daarvoor wordt gewerkt met vraagbundeling, met inzet van uitgebreide communicatiemiddelen. De vraagbundeling vindt per deelgebied plaats. Inmiddels heeft CKI de verglazing van het buitengebied van de gemeente Tubbergen nagenoeg afgerond en loopt de vraagbundeling voor de gemeente Dinkelland. Factsheet Autoriteit Consument & Markt (ACM) Uit de factsheets Kwaliteit 2014 die de toezichthouder ACM medio 2015 heeft gepubliceerd (www.acm.nl), blijkt dat Cogas wederom behoort tot de beste netbeheerders van Nederland. Qua betrouwbaarheid van de gas- en elektriciteitsnetwerken behoort Cogas al jaren tot de beste netbeheerders en deze lijn heeft zich in 2015 voortgezet. Ook hebben diverse externe audits in 2015 aangetoond dat Cogas kwaliteit, veiligheid en processen goed op orde heeft: • ISO 9001 In mei 2015 is tijdens de herverleningsaudit vastgesteld dat het door Cogas B.V. gehanteerde kwaliteitssysteem en de toepassing daarvan voldoen aan de NEN-EN-ISO 9001:2008 voor het toepassingsgebied. De herverlening geldt voor een periode van drie jaar. • NTA 8120 In mei 2015 is tijdens de herverleningsaudit vastgesteld dat het door Cogas Infra en Beheer B.V. gehanteerde assetmanagementsysteem en de toepassing daarvan voldoen aan de NTA 8120:2014 “Assetmanagement – Eisen aan een Veiligheids-, kwaliteits- en capaciteitsmanagementsysteem voor elektriciteits- en gasnetbeheer” voor het toepassingsgebied. De herverlening geldt voor een periode van drie jaar. • VCA ** In oktober 2015 heeft de opvolgingsaudit voor de VCA ** plaatsgevonden, waarbij is vastgesteld dat het door Cogas B.V. gehanteerde VGM-beheerssysteem en de toepassing daarvan voldoen aan de VGM Checklist Aannemers, versie 2008/5.1 voor het toepassingsgebied.

10

Nieuwe ontwikkelingen ten aanzien van Trianel Gaskraftwerk Hamm GmbH KG & Co (TGH) In 2005 is Cogas met een belang van 3,67% aandeelhouder geworden in TGH. TGH is een gasgestookte elektriciteitscentrale in Duitsland. Na de verkoop van het leveringsbedrijf per 1 oktober 2006 is gepoogd dit belang te vervreemden. Vanwege de beperkte verkoopbaarheid (alleen aandeelhouders, waarvan er in totaal 28 zijn, komen als gegadigde voor overname in aanmerking) heeft dit nog niet tot resultaat geleid. Ook in 2015 kon nog geen koper worden gevonden voor de aandelen in TGH. Met het oog op een eventueel buiten de Cogasgroep brengen van de deelneming in TGH is eind 2014 Cogas Participatie TGH B.V. opgericht. Medio 2015 is de deelneming van Cogas Infra en Beheer B.V. in TGH overgedragen aan Cogas Participatie TGH B.V. In het jaarverslag 2014 werd reeds melding gemaakt van gesprekken tussen TGH en haar gasleverancier om te komen tot beëindiging van het langlopende gasleveringscontract ten behoeve van de centrale van TGH. Deze gesprekken hebben geleid tot overeenstemming. Op basis daarvan heeft de gasleverancier een afkoopsom voldaan aan TGH. Vervolgens hebben de aandeelhouders van TGH aanvullende middelen verschaft in de vorm van leningen. Daarmee was TGH in staat haar bankfinanciering volledig af te lossen. Ten aanzien van de leningen heeft Cogas zich verbonden tot het op afroep verstrekken van gelden tot ten hoogste 4 miljoen Euro, verdeeld in de reeds afgeroepen leningfaciliteit van € 2,2 miljoen en een in de komende jaren zo nodig ter beschikking te stellen bedrijfsmiddelenfaciliteit van maximaal € 1,8 miljoen. Van de bedrijfsmiddelenfaciliteit is inmiddels een bedrag van € 300.000 opgevraagd. De toezegging van de lening gaf Cogas het recht de overeenkomst met TGH waarin haar afnameverplichting naar rato van de elektriciteitsproductie uit de centrale was vastgelegd op te zeggen. Cogas heeft van deze mogelijkheid gebruik gemaakt en heeft dus geen afnameverplichtingen van elektriciteit van TGH meer, wat inhoudt dat hierop geen verliezen meer worden geleden. Voor het totaal van de toegezegde leningen is vorig jaar ten laste van het resultaat over 2014 reeds een volledige voorziening getroffen. De directie van TGH heeft in 2015 verkenningen uitgevoerd naar eventuele gegadigden voor overname van de aandelen in TGH van de huidige aandeelhouders. Een aantal partijen heeft aangegeven belangstelling te hebben. In 2016 zal meer duidelijkheid ontstaan over de mogelijkheden van verkoop en de voorwaarden waaronder dit zal kunnen plaatsvinden. Personeel Het personeelsbestand binnen Cogas is gedurende het jaar 2015 afgenomen van 219 (209,0 fte) naar 183 (174,6 fte) medewerkers. In 2015 traden 3 nieuwe medewerkers (3 fte) in dienst en 39 medewerkers (37,4 fte) uit dienst; waarvan 11,0 fte gerelateerd zijn aan de verkoop van Cogas Meetdiensten B.V. aan Fudura per 1 juni 2015. Onze ambitie kunnen we alleen waarmaken met de inzet en betrokkenheid van al onze medewerkers binnen een professionele werkomgeving. Cogas heeft daarom veel aandacht voor veiligheid, duurzame inzetbaarheid, vakmanschap, leiderschap en integriteit. Werken aan gas- en elektriciteitsinfrastructuur brengt risico's met zich mee. De veiligheid van medewerkers is voor Cogas zeer belangrijk. Cogas besteedt daarom veel tijd en aandacht aan het bevorderen van het veiligheidsbewustzijn van medewerkers. Dit onder andere door voorlichting en training op veiligheidsgebied en het in werkoverleggen bespreken en evalueren van onveilige situaties. Het is de ambitie van Cogas om onveilige situaties en ongevallen te voorkomen. In de samenwerking met onze aannemers is veilig werken eveneens een belangrijk selectiecriterium en een punt waarop bij de uitvoering van werkzaamheden actief gestuurd wordt. Het uitgangspunt van Cogas is: “er wordt veilig gewerkt of niet”.

11

Binnen Cogas wordt in goede samenspraak tussen directie, overige leidinggevenden, medewerkers en Ondernemingsraad actief gewerkt aan duurzame inzetbaarheid, leiderschapsontwikkeling en het stimuleren en faciliteren van permanente educatie. Daarnaast wordt voor functies waar dit nodig is training gegeven in ‘omgaan met agressie’. Voorts is er intern voorlichting in security awareness. Cogas vindt het belangrijk dat de medewerkers blijven investeren in hun eigen ontwikkeling. De activiteiten zijn erop gericht op het zo goed mogelijk borgen van een langdurige en brede inzetbaarheid van de medewerkers. Dit is een gedeelde verantwoordelijkheid van zowel leidinggevenden als medewerkers. Op boventalligheid wordt waar mogelijk tijdig geanticipeerd en gezamenlijk met de betrokken medewerker(s) wordt gezocht naar nieuwe mogelijkheden. Waar nodig wordt nieuw gekwalificeerd personeel aangetrokken. Ziekteverzuim Het ziekteverzuim over 2015 is uitgekomen op 3,9%, een lichte daling ten opzichte van 2014 (4,0%). Samenwerking met de Ondernemingsraad Er zijn periodiek gesprekken geweest tussen de Ondernemingsraad en de diverse managers, naast de geplande formele overlegvergaderingen met de bestuurder. Al jaren is er sprake van een goede verstandhouding met de Ondernemingsraad binnen Cogas, dit was ook in 2015 het geval. Eind 2015 is er een OR-verkiezing geweest, wat geresulteerd heeft in een nieuwe OR die met ingang van 1 januari 2016 is geïnstalleerd. Infra & Beheer Energienetwerken worden steeds zwaarder belast. Als onafhankelijk netbeheerder verzorgt Cogas de aanleg van betrouwbare netwerken voor gas en elektriciteit en ziet zij erop toe dat die netwerken onder alle omstandigheden optimaal blijven functioneren. Het streven is een ongestoorde levering aan de klant. Daarbij staat de veiligheid voor omgeving en medewerkers altijd voorop. Professionalisering van samenwerking tussen Netbeheer en Infra Services Cogas wil zich in de volle breedte verder professionaliseren en ontwikkelen. Een belangrijke ontwikkeling hierbij is dat de netbeheerder Cogas Infra en Beheer gescheiden is van de operatie (Cogas Infra Services). Hierdoor ligt de focus van de netbeheerder vooral op beleidsontwikkeling voor de langere termijn en een concrete doorvertaling van dit beleid in uit te voeren werkzaamheden voor de korte termijn. Voor Infra Services ligt de focus vooral op het zo goed, efficiënt en veilig mogelijk realiseren en beheren van onze netwerken voor gas en elektriciteit. Voorbereidingen energietransitie In 2015 zijn er diverse ontwikkelingen geweest die relevant zijn voor de toekomstige energievoorziening. Zo is de aardgaswinning in Groningen steeds meer onderwerp van maatschappelijke discussie en wordt deze winning steeds verder verminderd. Dit zorgt ervoor dat we ons moeten voorbereiden op alternatieven voor aardgas uit Groningen. Daarnaast wordt het belang van CO2-reductie onverminderd benadrukt. Dit heeft in 2015 onder andere geresulteerd in de Warmtevisie van minister Kamp. In deze Warmtevisie wordt een geleidelijke overgang van aardgas naar duurzame warmte voorzien. Een voorbeeld van een alternatief voor aardgas is biogas. In de regio Twente is er een aantal initiatieven die zich richten op biogasproductie. Cogas ziet hier een rol in de realisatie en het beheer van biogasnetwerken. Ook speelt de vraag op welke plek(ken) dit biogas het beste opgewerkt kan worden naar groen gas, zodat het ingevoed kan worden in de bestaande gasnetten. Cogas probeert vanuit haar rol als netbedrijf binnen haar wettelijke mogelijkheden deze ontwikkelingen zo goed als mogelijk te stimuleren en realiseren.

12

Toename decentrale energieopwekking Dat het essentieel is om oog te hebben voor de externe decentrale ontwikkelingen blijkt wel uit de onderstaande grafiek waarin de toename van zonnepanelen in Almelo, Goor en Oldenzaal staat weergegeven in de periode januari 2010 – januari 2016. De huidige elektriciteitsnetwerken van Cogas hebben ruim voldoende capaciteit om die ontwikkeling aan te kunnen. Een verdere sterke toename van zonnepanelen kan in de toekomst leiden tot noodzakelijke capaciteitsuitbreidingen in het elektriciteitsnetwerk. Daarom is het voor Cogas belangrijk om hier tijdig op te kunnen anticiperen. De branchevereniging Netbeheer Nederland werkt, samen met stakeholders in de sector (energieleveranciers, grote zakelijke energieverbruikers, toezichthouders, het ministerie van EZ, etc.), aan een gezamenlijke visie op de toekomst. Cogas is hierbij nauw betrokken.

N.B.: Cogas heeft ruim 53.000 elektriciteitsaansluitingen. Het aantal aansluitingen met een PV installatie is dus ongeveer 3,5% van het totaal (bron: Product Installatie Register) Marktfacilitering Binnen de energiesector is er een complex systeemlandschap dat onder andere de vrije leverancierskeuze borgt, maar ook de basis vormt voor de jaarafrekening richting klanten en de onderlinge facturatie tussen marktpartijen. Rondom deze centrale (administratieve) processen en (ICT-) systemen zijn er het afgelopen jaar weer belangrijke stappen gezet. Cogas draagt hierin een steentje bij door een actieve rol in landelijke ontwikkelingen te spelen en complexe en ingrijpende proces- en IT- wijzigingen te implementeren zonder dat de dienstverlening aan de klanten daardoor wordt gehinderd. In 2015 is er door de gezamenlijke netbeheerders intensief samengewerkt op het gebied van Centrale Marktfacilitering (CMF). Er is een aanbesteding voorbereid om te komen tot een centraal systeem voor allocatie en reconciliatie en periodieke meetdata. Het besluit tot verdere centralisatie zal in 2016 vallen, maar er is in 2015 veel voorbereidend werk verzet.

13

Slimme Meters Alle klanten met een gereguleerde kleinverbruik aansluiting moeten eind 2020 een aanbod voor het plaatsen van een slimme meter hebben gehad. Voor het realiseren van de “Grootschalige Aanbieding Slimme Meters” heeft Cogas een programma ingericht. Het programma is erop gericht het doel van deze grootschalige uitrol (organisatorisch en financieel) te realiseren en risico’s daarin te beheersen. Belangrijkste doel van de slimme meter is het vergroten van het energiebewustzijn bij de klanten. Energieleveranciers zullen minimaal 6 keer per jaar met de klant communiceren over het energieverbruik en daardoor wordt het energiebewustzijn vergroot. Bovendien biedt de slimme meter extra mogelijkheden/functionaliteiten om nog veel meer inzicht te krijgen in het energieverbruik en mogelijk daaraan sturing te geven. Ook kan de slimme meter gebruikt worden als instrument in een slim energienetwerk, dat het voor de klant mogelijk maakt om bijvoorbeeld apparaten aan of uit te zetten. Tot en met eind 2020 zal de slimme meter aangeboden worden aan alle zogenaamde kleinverbruikklanten. In 2015 heeft Cogas bij circa 12.750 klanten de slimme meter aangeboden. Ondanks het feit dat er begin 2015 problemen waren met de levering van gasmeters, is de afgesproken planning toch gerealiseerd. Bovendien is de aanbieding voor de komende jaren door middel van een aanbesteding gegund. Eind 2015 waren in het Cogas verzorgingsgebied bijna 12.000 slimme elektriciteitsmeters (22,6%) op een totaal van circa 53.000 kleinverbruik elektriciteitsmeters geplaatst. Bij kleinverbruikers gas zijn iets meer dan 25.000 slimme gasmeters geplaatst (17,8%) op een totaal van circa 140.000 kleinverbruik gasmeters. In totaal zullen ruim 53.000 slimme elektriciteitsmeters en ruim 140.000 slimme gasmeters worden geplaatst in een tijdsbestek van 5 jaar. Decentrale energieopwekking De energievraag en het energieaanbod veranderen in combinatie met politieke ontwikkelingen en doelstellingen. Voorbeelden zijn het energieakkoord dat vanaf 2020 14% duurzaam opgewekte energie beoogt met een oplopende staffel richting de toekomst, de terugloop van de gasproductie Groningen vanwege de gevolgschade en de daarmee gepaard gaande toenemende afhankelijkheid van het buitenland. Vanuit dit perspectief voelt Cogas de noodzaak om alternatieven te zoeken voor traditionele energiebronnen, hetzij via partnerships, hetzij op eigen titel. Cogas heeft vanuit deze visie een bestaande duurzame portfolio opgebouwd en is in vele projecten betrokken bij de (door)ontwikkeling en toepassing van duurzame energieconcepten. Op gebruikersniveau ondersteunt Cogas opwekking van duurzame energie en teruglevering aan het netwerk. Biogasrotonde Twente In samenwerking met de Gasunie worden de mogelijkheden verkend om een biogasrotonde in Twente aan te leggen. Hierbij zal biogas door externe partijen worden gewonnen door middel van mestvergisting, waarna dit biogas zal worden omgezet in gas van aardgaskwaliteit en invoeding in het bestaande gasnet kan plaatsvinden. Dit is een groen antwoord voor het vraagstuk van het mestoverschot in onze regio, waarbij ten behoeve van het op aardgaskwaliteit gebrachte biogas de bestaande infrastructuur kan worden gebruikt en Cogas nieuwe zakelijke mogelijkheden benut. Hof van Twente Cogas heeft de gemeente Hof van Twente ondersteund in het samenbrengen van ondernemers, een lokale energieleverancier en eindklanten. Het doel is het verduurzamen van de gemeente Hof van Twente. In 2015 heeft de focus gelegen op duurzaamheid van basisscholen en educatie voor hun leerlingen. Alle basisscholen in de gemeente hebben een energiescan ondergaan, uitgevoerd door Cogas. De uitkomsten zijn divers, maar leiden alle tot energiebesparing. Daarnaast zijn er lesprogramma’s verzorgd met als onderwerp duurzame energie.

14

Noord Deurningen De bedoeling is om in Noord Deurningen een biogasnetwerk te realiseren met circa 20 invoeders en enkele zakelijke afnemers. Cogas is verantwoordelijk voor aanleg en beheer van de biogasleiding. Cogas meet hierbij de ‘flow’ en kwaliteit van het biogas en zorgt voor het transport van het biogas naar de beoogde afnemers. Cogas terrein Verduurzamen begint bij jezelf. Cogas heeft daarom verschillende groene initiatieven op haar eigen terrein ontplooid. Er 450 zonnepanelen geplaatst om voor een groot gedeelte te voorzien in de eigen elektriciteitsbehoefte en er zijn laadpalen geplaatst voor elektrisch vervoer. Financiële ontwikkelingen 2015 Resultaat Het bedrijfsresultaat van Cogas kwam over 2015 uit op € 7,9 miljoen versus € 9,6 miljoen over 2014. Derhalve is sprake van een daling in het operationele resultaat van € 1,8 miljoen. Deze resultaatdaling werd veroorzaakt door een aanzienlijke daling van de bedrijfsopbrengsten met € 4,5 miljoen, hetgeen met name is veroorzaakt door een daling van de gereguleerde omzet. Door het actief sturen op kostenbesparingen zijn de bedrijfslasten eveneens fors gedaald en wel met € 2,7 miljoen. Deze kostendaling kon echter de omzetdaling in 2015 niet volledig compenseren. Het resultaat na belastingen over 2015 kwam uit op € 8,0 miljoen, ten opzichte van € 11,2 miljoen in het voorgaande jaar. Dit betekent een daling in het resultaat na belasting met € 3,2 miljoen. Aan deze resultaatontwikkeling liggen, naast voornoemde oorzaken, diverse andere toe- en afnames van het resultaat ten grondslag. De financiële baten en lasten gaven een resultaatverbetering van circa € 0,3 miljoen. De belastinglast nam in 2015 met € 7,3 miljoen toe. Daarin is begrepen een eenmalige afboeking van een fiscale vordering. Het aandeel resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen nam met € 5,7 miljoen toe. Deze post bestaat hoofdzakelijk uit het aan Cogas toekomende deel van het resultaat van Cogas Kabel Infra B.V. Verder droeg aan dit resultaat de boekwinst van € 0,8 miljoen uit de verkoop van Cogas Meetdiensten B.V. bij. Bedrijfsopbrengsten De som der bedrijfsopbrengsten bedroeg in 2015 € 49,0 miljoen en is met € 4,5 miljoen gedaald ten opzichte van het niveau van 2014 van € 53,5 miljoen. Dit heeft een aantal oorzaken. De netto omzet is in 2015 met € 6,5 miljoen gedaald van € 46,7 miljoen naar € 40,1 miljoen. De belangrijkste oorzaak hiervoor is een omzetdaling van € 5,7 miljoen uit gereguleerde activiteiten. Daarnaast is door de verkoop van Cogas Meetdiensten B.V. aan Enexis’ dochter Fudura B.V. per 1 juni 2015 de omzet over 2015 ten opzichte van de omzet over 2014 met € 0,8 miljoen gedaald. Door het lagere investeringsniveau ten opzichte van 2014 zijn de geactiveerde eigen loonkosten gedaald met € 0,3 miljoen. De opbrengst werken voor derden is in 2015 met € 4,6 miljoen gedaald, van € 8,8 miljoen naar € 4,2 miljoen. De belangrijkste oorzaak hiervoor zijn verminderde activiteiten vanuit Cogas ten behoeve van de deelneming Cogas Kabel Infra B.V. De bouwactiviteiten voor het leggen van glasvezel in de kernen van het verzorgingsgebied, het zogenaamde binnengebied, was medio 2015 grotendeels afgerond. Dit laat een daling van € 4,1 miljoen zien. Tenslotte is er een lichte daling te zien in de bedrijfsopbrengsten bij Cogas Duurzaam B.V. van € 0,2 miljoen. Door het lagere investeringsniveau ten opzichte van 2014 zijn de geactiveerde eigen loonkosten gedaald met € 0,3 miljoen. Tenslotte namen de overige opbrengsten in 2015 met € 6,9 miljoen toe. Echter, in 2014 was onder deze post een voorziening getroffen van € 6,7 miljoen in verband met de minderheidsdeelneming in Trianel Gaskraftwerk Hamm-Uentrop GmbH (TGH). Dit vanwege het vooruitzicht op het in 2015 stilleggen van deze centrale en de afkoop van de handelsovereenkomst met TGH per ultimo 2014. Behoudens deze posten zijn de ontwikkelingen onder de overige opbrengsten stabiel.

15

Bedrijfslasten De som der bedrijfslasten is in 2015 uitgekomen op € 41,1 miljoen, tegen € 43,8 miljoen in 2014. De bedrijfskosten zijn in 2015 met € 2,7 miljoen gedaald. Deze daling wordt voor een deel veroorzaakt door lagere kosten voor uitbesteed werk en materiaalkosten van € 0,8 miljoen, veroorzaakt door lagere kosten systeemdiensten transport van € 0,5 miljoen, lagere kosten voor innovatieactiviteiten van € 0,3 miljoen en lagere kosten door het wegvallen van activiteiten door de verkoop van Cogas Meetdiensten B.V. De personeelskosten zijn over 2015 per saldo in totaal met circa € 1,5 miljoen gedaald. Dit overwegend door besparingen in personeelskosten door een forse daling van het personeelsbestand in 2015, van 219 medewerkers in december 2014 naar 183 medewerkers in december 2015. De lagere innovatieactiviteiten en de verkoop van Cogas Meetdiensten B.V. hebben tevens een daling van de afschrijvingslasten en algemene kosten van circa € 0,4 miljoen veroorzaakt. Financiële baten en lasten Het saldo van financiële baten en lasten in 2015 kwam uit op een bate van € 0,9 miljoen tegenover een bate van € 0,7 miljoen in 2014. De stijging van de rentebaten van € 0,6 miljoen, veroorzaakt door een toename van de verstrekte lening aan Cogas Kabel Infra B.V. ten behoeve van de uitrol van glasvezel en de afgenomen rentelasten van € 0,4 miljoen vanwege de afgenomen langlopende schulden, komen niet volledig tot uitdrukking in de totale toename van de financiële baten en lasten van € 0,2 miljoen. In 2014 is bovendien een bate door de verkoop van aandelen in KEMA N.V. van € 1,0 miljoen gerealiseerd, terwijl het resultaat over 2015 positief beïnvloed is door een dividend op de gehouden aandelen in GEAS Beheer B.V. van € 0,2 miljoen als gevolg van de verkoop van de aandelen in haar kleindochter GEAS Energiewacht B.V. Resultaat uit deelnemingen De post resultaat uit deelnemingen is gestegen van € 1,2 miljoen over 2014 tot € 6,9 miljoen over 2015, een stijging van € 5,7 miljoen. Deze post bestaat hoofdzakelijk uit het aan Cogas toekomende deel van het resultaat van Cogas Kabel Infra B.V. Verder droeg aan dit resultaat de boekwinst van € 0,8 miljoen uit de verkoop van Cogas Meetdiensten B.V. bij. Belastingverplichting De belastinglast nam in 2015 met € 7,3 miljoen toe. Dit met name door het afboeken van een fiscale vordering. Deze fiscale last over 2015 is eveneens hoger door het feit dat voor de waardering van de belastinglatentie de disconteringsvoet is aangepast. Deze aanpassing was noodzakelijk aangezien de rente op de langlopende schulden vanwege de herfinanciering lager is. In verband met de in 2014 met de Belastingdienst bereikte overeenstemming over de fiscale verwerking van de deelneming TGH is in 2014 eenmalig een belastingbate gerealiseerd, waardoor de belastingdruk in 2014 laag was. Investeringen Over het jaar 2015 heeft Cogas voor € 11,8 miljoen geïnvesteerd. Het grootste deel van dit investeringsbedrag is besteed aan vervanging, vernieuwing en uitbreiding van het elektriciteits- en gasnetwerk. Daarnaast is geïnvesteerd in duurzame projecten. Over het jaar 2014 bedroegen de investeringen € 15,2 miljoen. Het afgenomen investeringsniveau komt onder meer doordat in 2014 goodwill betaald en geactiveerd was voor de aankoop van de aandelen in Metsens B.V. en vervanging van een deel van het wagenpark in 2015 een jaar is uitgesteld.

16

Liquiditeit en solvabiliteit Gedurende het hele jaar 2015 had Cogas een goede liquiditeitspositie. Daarnaast heeft Cogas een uitstekende solvabiliteit. Cogas heeft slechts een beperkt niveau aan vreemd vermogen, de bedrijfsvoering is voornamelijk met eigen vermogen gefinancierd. Dividend Cogas zal aan de algemene vergadering van aandeelhouders voorstellen in 2016 over het resultaat van 2015 wederom een verhoogd dividend van circa € 10,2 miljoen (€ 2.000 per aandeel) uit te keren, hetgeen gelijk is aan de gedane uitkering in 2015. Een deel van de uitkering zal onttrokken worden aan de overige reserves. Financieel beleid Het financiële beleid van Cogas is erop gericht financieel sterk en flexibel te zijn en te blijven, evenals te allen tijde goede toegang te hebben tot de vreemd vermogen kapitaalmarkt. Hierin wordt voorzien door financiële ratio’s naar de eisen aan de kredietwaardigheid zoals opgenomen in het Besluit financieel beheer netbeheerders. Daarbij wordt onder meer zorg gedragen voor een evenwichtig aflossingsschema, een gebalanceerd investeringsplan, het beheersen van de operationele kosten, het beschikken over gecommitteerde kredietfaciliteiten, het aanhouden van voldoende liquide middelen en het toepassen van een verantwoord dividendbeleid. Risicobeheersing Om haar strategische, operationele en financiële risico’s te beheersen past Cogas een adequaat systeem van risicomanagement toe. Dit systeem van risicobeheersing van Cogas is elders in dit verslag toegelicht in de paragraaf “risicomanagement”. De gebruikelijke financiële risico’s zoals krediet-, interest- en liquiditeitsrisico’s zijn voor Cogas beperkt en worden door Cogas adequaat beheerst. Met betrekking tot het kredietrisico zijn er geen wederpartijen waar Cogas substantiële bedragen van te vorderen heeft, die ter discussie staan. Er wordt een consequent beleid van kredietanalyse en -beheer uitgevoerd. Financiële instrumenten Algemeen Cogas maakt in de dagelijkse bedrijfsuitoefening gebruik van uiteenlopende financiële instrumenten die Cogas blootstellen aan rente-, kasstroom-, krediet- en liquiditeitsrisico’s. Om deze risico’s te beheersen, heeft Cogas een beleid inclusief een stelsel van beheersingsmaatregelen opgesteld om de risico’s van onvoorspelbare ongunstige ontwikkelingen op de financiële markten en daarmee de financiële prestaties van de onderneming te beperken. De gebruikelijke financiële risico’s zijn naar de mening van het management voor Cogas beperkt en worden door Cogas adequaat beheerst. Cogas maakt geen gebruik van speculatieve afgeleide financiële instrumenten. Via de niet-geconsolideerde deelneming Cogas Kabel Infra B.V. wordt gebruik gemaakt van een rentederivaat om een deel van de variabele renterisico’s te beheersen. Kredietrisico Het kredietrisico is het risico van een verlies dat ontstaat als een tegenpartij niet kan of zal voldoen aan haar verplichtingen. Het grootste deel van de activiteiten van Cogas Holding N.V. en haar groepsmaatschappijen is gereguleerd. De debiteurenrisico’s in gereguleerde markten zijn lager dan die in geliberaliseerde energiemarkten. Voor alle kleinverbruikersdebiteuren inzake de te betalen netwerkvergoedingen worden de vorderingen geïnd door energieleveranciers, die het debiteurenrisico op de eindklanten dragen. Cogas heeft daarentegen wel een debiteurenrisico op de energieleveranciers.

17

De grootste uitgegeven leningen betreffen leningen aan Cogas Kabel Infra B.V., zijnde een 50% deelneming. Gezien de financiële ontwikkeling van deze vennootschap is deze lening inbaar en gezien de betrokkenheid vanwege het aandelenbelang is er voldoende control om tijdig bij te sturen indien dit noodzakelijk zou zijn. Het maximale kredietrisico is in beginsel gelijk aan de boekwaarde van de vorderingen en vaste en vlottende activa. Renterisico en kasstroomrisico Het beleid van Cogas is om haar financieringen voor 100% aan te trekken met vastrentende leningen. Cogas loopt hierdoor een beperkt renterisico over de rentedragende vorderingen en schulden en herfinanciering van bestaande financieringen. Om de variabiliteit van de variabel rentende leningen bij de niet-geconsolideerde deelneming Cogas Kabel Infra B.V. te beperken, heeft deze deelneming een rentederivaat afgesloten. Dit rentederivaat wordt als een hedge instrument ingezet. Liquiditeitsrisico Cogas bewaakt haar liquiditeitspositie door middel van opvolgende liquiditeitsprognoses. Het management ziet erop toe dat voor Cogas steeds voldoende liquiditeiten beschikbaar zijn om aan de verplichtingen te kunnen voldoen en dat tevens voldoende financiële ruimte onder de beschikbare faciliteiten beschikbaar blijft om steeds binnen de gestelde leningconvenanten te blijven. Per jaareinde 2015 beschikt Cogas over zowel een goede liquiditeitspositie als een uitstekende solvabiliteitspositie. De leencapaciteit van Cogas is hoog. In januari 2016 is een langlopende lening van circa € 24,0 miljoen afgelost. De af te lossen lening is vervangen door een nieuwe lening van dezelfde grootte. Deze herfinanciering is reeds voor de datum van het opmaken van de jaarrekening overeengekomen. De liquide middelen worden geheel in euro’s aangehouden en staan vrij ter beschikking, waarbij voor € 12,5 miljoen een opnametermijn van 30 dagen geldt. Op de Rekening-Courant heeft Cogas een kredietfaciliteit van € 4,5 miljoen. Ultimo het boekjaar 2015 was deze faciliteit niet getrokken. Reële waarde De reële waarde van de onderstaande financiële activa en verplichtingen komt (nagenoeg) overeen met de boekwaarde van deze instrumenten: • handels- en overige vorderingen; • kortlopende overige financiële activa; • liquide middelen; • handelsschulden en overige te betalen posten; • kortlopende belastingverplichtingen.

18

Gebeurtenissen na balansdatum Herfinanciering In januari 2016 is een langlopende lening bij de ING van € 24,0 miljoen afgelost. Deze af te lossen lening is geherfinancierd door een nieuwe lening bij de BNG, van dezelfde omvang en met opnieuw een looptijd van 10 jaar, maar tegen een lager rentepercentage. Verkoop Metsens B.V. Op 1 januari 2014 is Metsens B.V. (energiemonitoring) gekocht door Cogas B.V. Doel van deze aankoop was het ondersteunen/versterken van de markttoegang voor Cogas Meetdiensten B.V. met een energiemonitoring tool zoals Metsens B.V. die biedt. Na de verkoop van Cogas Meetdiensten B.V. aan Fudura was de strategische reden om Metsens aan te houden verdwenen. Daarnaast opereert Metsens B.V. in een competitieve markt met toenemende concurrentie en staan de resultaten onder druk. Er is in 2015 gezocht naar een geschikte koper, wat heeft geresulteerd in onderhandelingen die per 1 februari 2016 hebben geleid tot overdracht van de aandelen in Metsens B.V. aan Fudura. Ontwikkelingen deposito Landsbanki Eind 2015 is door de curator, die belast is met de afwikkeling van het faillissement, een voorstel gedaan tot een crediteurenakkoord te komen. Begin 2016 is het crediteurenakkoord vastgesteld. Aan Cogas is een combinatie van aandelen, obligaties en een beperkte betaling toegekend. De waarde van deze toekenning bedraagt op basis van berekeningen naar verwachting circa € 1,3 miljoen. De realisatie van deze waarde in liquiditeiten, door het verkopen van deze stukken, is echter nog zeer onzeker. Uit voorzichtigheid is deze vordering niet opgenomen in de balans. Vooruitzichten voor 2016 Heroverweging missie, visie en strategie Cogas zal in 2016 haar missie, visie en strategie heroverwegen, dit alles binnen de grenzen die worden bepaald door de van kracht zijnde energiewetgeving. Verdere efficiencyverbetering is een vereiste. Directie en management hebben in 2015 hun visie ontwikkeld op de inrichting van de organisatie in de periode 2016 tot 2018. In beginsel is daarbij het uitgangspunt het handhaven van de huidige activiteiten. Daarbij worden de ontwikkelingen ten aanzien van het toekomstig verbruik van gas voor ruimteverwarming, de visie van de Rijksoverheid op de rol van warmte, de toename van duurzame energie, het toenemende aanbod van (al dan niet tot groen gas opgewerkt) biogas en het groeiende belang van zowel de decentrale productie als de toename van elektriciteit, (dit laatste onder meer in verband met de groei van het aantal elektrische auto’s in Nederland) niet uit het oog verloren. De aandeelhouders en daarmee de inwoners van het verzorgingsgebied zijn belangrijke stakeholders van Cogas. Daarom is het van belang om zichtbaar te zijn voor deze partijen. Cogas wil haar ‘noaberschap’ versterken door middel van het stimuleren en adviseren op het gebied van duurzaamheid. Investeringen en verwacht resultaat 2016 Voor het jaar 2016 is een bedrag van € 17,3 miljoen aan nieuwe investeringen begroot. Het begrote resultaat na belastingen bedraagt € 12,1 miljoen. De reguliere investeringen betreffen voornamelijk vervangingsinvesteringen, saneringen, wagenpark en ICT. Met betrekking tot investeringen in de slimme meters is in 2016 sprake van een grote toename. Dit hangt samen met de verplichte grootschalige uitrol van slimme meters in de periode 2016 t/m 2020.

19

Ontwikkelingen personeel Evenals in 2015, is de verwachting dat het personeelsbestand in 2016 in omvang zal afnemen. De daling zal echter minder sterk zijn dan in de voorgaande 2 jaren. Een eerste stap hiervoor is eind 2015/begin 2016 al gezet door het uitvoeren van het reorganisatieplan van het cluster Bedrijfsbureau. Er zullen in 2016 nog enkele relatief kleine reorganisaties volgen, allen geënt op efficiencymaatregelen bij Cogas.

20

RISICOMANAGEMENT Het risicomanagement, risicobereidheid en uitgangspunten Cogas heeft als belangrijke maatschappelijke en wettelijke taak het waarborgen van de continuïteit van de elektriciteits- en gasnetwerken en het minimaliseren van storingen in een groot deel van Twente. Daarnaast wil Cogas in haar bedrijfsvoering de risico’s tot een minimum beperken. Het voorgaande vraagt om een goed beeld en beheersing van de risico’s waaraan Cogas blootstaat op het gebied van onder meer veiligheid, betrouwbaarheid, privacybescherming, bedrijfsvoering en financiën. Risicomanagement is een belangrijk onderdeel van het besturingsmodel van Cogas. Het richt zich met een brede invalshoek op alle facetten van de onderneming: van strategische en operationele risico’s tot de betrouwbaarheid van (financiële) rapportages en het voldoen aan wet- en regelgeving. Cogas beschikt over een proportioneel risicomanagementbeleid. Door het toepassen van risicomanagement vormt Cogas zich een oordeel over haar belangrijkste risico’s, haar risicobeleid en de te nemen beheersmaatregelen. Cogas definieert een risico als “de mogelijkheid dat een gebeurtenis plaatsvindt, die een negatief effect heeft op het behalen van de doelstellingen, de bedrijfswaarden of het bestaan van onze onderneming”. Het verkrijgen van inzicht in risico’s en het nemen van maatregelen bieden geen absolute waarborg dat zich feitelijk geen risico’s zullen voordoen. Het zorgt er wel voor dat het managen van risico’s expliciet onderdeel is van het besturen van de organisatie. Cogas beschouwt risicomanagement als integraal onderdeel van effectief management. Cogas accepteert de risico’s die bij ondernemen horen, afhankelijk van kans op een ongewenste gebeurtenis en de potentiële impact daarvan. Afgeleid uit haar risicodraagkracht bepaalt Cogas haar risicobereidheid en welk risicoprofiel acceptabel is. Bij het bepalen van haar risicobereidheid zoekt Cogas aansluiting bij de normen die binnen de sector netbeheerders in Nederland gehanteerd worden. Cogas hanteert ten aanzien van deze risicobereidheid bij haar bedrijfsvoering in elk geval de volgende uitgangspunten:

• voldoen aan wet- en regelgeving; • handelen volgens de interne procedures zoals vastgelegd in het Cogas kwaliteit- en managementsysteem.

Het risicomanagement en interne beheersingsraamwerk Het stelsel van maatregelen voor risicobeheersing bestaat uit een aantal instrumenten, procedures en controlesystemen, waartoe onder meer behoren:

• het risk-based asset managementsysteem, voor de bepaling van het onderhouds- en investeringsprogramma van de assets;

• een zich herhalende inventarisatie van de lange termijnrisico’s; • expliciet maken van een risicoafweging in de besluitvorming over het beheer- en onderhoudsbeleid en het

vervangingsbeleid met betrekking tot elektriciteits- en gasnetwerken in het bijzonder en met betrekking tot projecten en businessplannen in het algemeen;

• het periodiek evalueren en analyseren van de relevante risico’s en de maatregelen, ook binnen programma’s en projecten;

• het Interne ‘Control Framework’ van Cogas, waarmee het lijnmanagement verantwoording aflegt over de beheersing van de bedrijfsprocessen.

Intern hanteert Cogas binnen haar risicomanagement twee ‘defensieve’ lijnen voor het managen van risico’s.

21

De bedrijfsonderdelen vormen de eerste lijn. Zij zijn in de eerste plaats verantwoordelijk voor het managen van risico’s binnen de reguliere bedrijfsvoering. Dagelijks voeren zij werkzaamheden uit waarmee zij risico’s identificeren en beheersen. Maandelijks rapporteren zij over de status van de belangrijkste geïdentificeerde risico’s en belangrijkste beheersmaatregelen als onderdeel van de planning en control cyclus. Binnen het bedrijfsonderdeel Netbeheer is een adviseur Regulering aangesteld die zich bezig houdt met de compliance met betrekking tot de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet. Tevens is binnen het bedrijfsonderdeel Netbeheer een specifieke, gestructureerde systematiek van risicomanagement ontwikkeld met betrekking tot de elektriciteits- en gasnetwerken van Cogas. Een tweetal expertgroepen onderhouden het risicoregister. Zij analyseren de risico’s en de effectiviteit van de beheermaatregelen. Waar nodig leidt dit tot bijsturing langs de jaarplannen. De expertgroepen zijn gevormd uit een representatieve doorsnede van Cogas om alle relevante kennis beschikbaar te hebben. De bedrijfsonderdelen worden ondersteund door de tweede linie. Dit zijn de stafafdelingen die risicogebieden als hun expertise hebben, zoals de afdeling Kwaliteit, Arbo, Milieu en Veiligheid, de afdeling Juridische Zaken en de afdeling Finance & Control. Cogas heeft geen aparte afdeling interne audit (veelal geduid als de derde linie). De interne audits worden uitgevoerd door medewerkers van de afdeling Kwaliteit, Arbo, Milieu en Veiligheid, vergezeld door een lid van het managementteam of teamleider of adviseur Asset Management niet behorend tot het proces dat geaudit wordt. De Cogas-directie is proactief en sturend in houding en gedrag ten aanzien van risicomanagement en interne beheersing. Maandelijks wordt de directie onder andere via de managementrapportage geïnformeerd over de belangrijkste (ontwikkelingen in) risico’s en beheersmaatregelen. Indien nodig stuurt de directie aan op het implementeren van additionele maatregelen. Tenslotte bewaakt de directie het risicomanagement en het interne beheersingsraamwerk en toetst dit regelmatig aan de verwachtingen en ontwikkelingen bij de belangrijkste stakeholders van Cogas. De Raad van Commissarissen houdt toezicht op de opzet en werking van het risicomanagement en het interne beheersingsraamwerk. In kwartaalrapportages wordt de Raad van Commissarissen onder andere geïnformeerd over de belangrijkste (ontwikkelingen in) risico’s en beheersmaatregelen. Buiten de organisatie vervult onder andere de externe accountant een onafhankelijke signaleringsfunctie. Het uitgangspunt binnen Cogas is dat de directie en de Raad van Commissarissen van Cogas altijd op de hoogte zijn van de risico’s van groot belang en/of bijzondere actualiteit. Tot slot is er toezicht op Cogas door de toezichthouders van overheidswege. Staatstoezicht op de Mijnen en de Autoriteit Consument & Markt zijn de partijen die toezicht houden ten aanzien van de elektriciteits- en gasnetwerken van Cogas.

22

Belangrijkste risicogebieden Cogas classificeert haar risico’s in de hoofdgroepen strategische risico’s, financiële risico’s en operationele risico’s. De belangrijkste risico’s zijn de volgende:

Risicogebied Risiconaam Risico typering Strategisch Wijziging in wet- en regelgeving regulering Laag

Strategisch Reputatierisico Laag

Financieel Kredietrisico Laag

Operationeel Optreden grootschalig incident (assets) en graafschade Middelmatig – hoog

Operationeel Schenden privacy Middelmatig

Operationeel Fraude/ energiediefstal (met name hennepteelt) Hoog

Voor het mitigeren van bovengenoemde risico heeft Cogas, voor zover mogelijk, toereikende risicobeheersingmaatregelen getroffen. Cogas typeert de genoemde strategische en financiële risico’s als laag. Cogas onderkent op operationeel gebied twee risico’s die als middelmatig tot hoog zijn geclassificeerd. Het hoge risico komt voort uit frauduleus handelen door derden en is van financiële aard. Hennepteelt is de primaire bron hierin. Ook veiligheid is hier een aandachtspunt met de status van ‘middelmatig’. Mitigerende maatregelen zijn hier ingezet, maar zijn door de externe invloed en regie (de politie is leidend) minder effectief. Graafschade is beoordeeld als een ‘middelmatig’ risico voor de gasaansluitingen en het middenspanningsnet. Voor de gasaansluitingen betreft het een veiligheidsrisico en voor het middenspanningsnet een risico met betrekking tot de leveringszekerheid en de maatschappelijke commotie ten gevolge daarvan. Om de risico’s met betrekking tot graafschade te mitigeren wordt door Cogas ingezet op aanvullende maatregelen. Aanvullende opmerkingen met betrekking tot risico’s en risicobeheersing Hieronder volgt een opsomming van de aanvullende opmerkingen m.b.t. risico’s en risicobeheersing:

• Cogas voert haar activiteiten hoofdzakelijk in Nederland uit. Financiële transacties zijn in euro’s uitgevoerd. Cogas loopt daarom geen valutarisico’s;

• Cogas heeft het keurmerk ‘Privacy audit proof’ gekregen voor het verwerken van privacygevoelige klantgegevens uit de slimme meter;

• Het energielandschap verandert, er is sprake van een energietransitie. Dit gaat gepaard met onzekerheden en de vraag wat in de toekomst van een netbeheerder wordt verwacht. Een pasklaar antwoord zal hier niet op gegeven kunnen worden. Wel zal de organisatie van het bedrijf complexer worden. Cogas speelt daarom op diverse manieren in op de onzekerheden die gerelateerd zijn aan deze transitie. Flexibiliteit is hierbij van belang. Cogas werkt bij deze ontwikkelingen nauw samen met haar collega-netbeheerders. Dit zowel bilateraal als in samenwerkingsverband binnen Netbeheer Nederland.

23

CORPORATE GOVERNANCE Cogas Holding N.V. is een naamloze vennootschap volgens Nederlands recht. Op de onderneming is het zogenaamde structuurregime van toepassing. In Nederland is de Corporate Governance Code verplicht gesteld voor beursgenoteerde ondernemingen. Voor Cogas, dat niet beursgenoteerd is, geldt deze verplichting niet, maar wij willen wel zoveel als mogelijk bij deze code aansluiten. De code benadrukt de verantwoordelijkheid die bedrijven hebben voor maatschappelijke aspecten van ondernemen. Dit sluit goed aan bij de strategische doelstellingen van Cogas op het gebied van veiligheid, betrouwbaarheid, duurzaamheid, betaalbaarheid en regionale verankering. Cogas heeft als doel maximale openheid en transparantie te bieden over haar organisatiestructuur, handelen, doelen en resultaten. Goed ondernemerschap en goed toezicht hierop (inclusief de verantwoording daarover) vormen de pijlers van Corporate Governance. Cogas hecht grote waarde aan goede Corporate Governance. Wij streven naar een transparante structuur, die recht doet aan de belangen van alle stakeholders. Goed ondernemingsbestuur en toezicht De twee belangrijkste pijlers voor een goede Corporate Governance zijn goed ondernemingsbestuur en goed toezicht daarop. De directie en de Raad van Commissarissen zijn verantwoordelijk voor bestuur respectievelijk toezicht. Om deze taken goed te kunnen uitvoeren, worden zij ondersteund door een effectief stelsel van maatregelen van risicobeheersing, interne controle en accountants. In reglementen, de statuten en een Deelnemingsstatuut is vastgelegd hoe de directie, de Raad van Commissarissen en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders zich tot elkaar verhouden. De governancestructuur van Cogas is gebaseerd op Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek, de statuten van de vennootschap, het Deelnemingsstatuut en de diverse interne reglementen, codes en regelingen. De belangrijkste aspecten van de corporate governance van Cogas zijn hieronder uiteengezet.

24

De directie De directie is belast met het dagelijks bestuur en is verantwoordelijk voor onder meer de strategie, de vaststelling en de realisatie van de operationele en financiële doelstellingen van de vennootschap, welke tot uiting komen in de behaalde resultaten en de voor Cogas relevante maatschappelijke aspecten van ondernemen. Voorts is de directie verantwoordelijk voor de naleving van alle relevante wet- en regelgeving, de beheersing van de risico’s verbonden aan de ondernemingsactiviteiten en de financiering van de onderneming. De directie opereert onder toezicht respectievelijk goedkeuring van de Raad van Commissarissen en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders en binnen de statutaire bepalingen en de in het Deelnemingsstatuut vastgelegde afspraken. De directie richt zich bij de vervulling van zijn taak naar het belang van Cogas en haar activiteiten en weegt daartoe de in aanmerking komende belangen af van bij de vennootschap betrokken partijen. De directie is, naast de wettelijke voorschriften en hetgeen hierover is opgenomen in de statuten en het Deelnemingsstatuut, gebonden aan het Reglement van de directie. Samen met de Raad van Commissarissen is de directie verantwoordelijk voor de Corporate Governance structuur van Cogas. Leden van de directie worden benoemd door de Raad van Commissarissen. De Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen houdt toezicht op het beleid van directie, in het bijzonder als het gaat om de realisatie van de doelstellingen van de vennootschap, de strategie en de risico’s verbonden aan de ondernemingsactiviteiten, de interne systemen voor risicobeheersing en controle, de financiële verslaggeving en de naleving van toepasselijke wet- en regelgeving. Daarnaast fungeert de Raad van Commissarissen als adviesorgaan van de directie en vervult de Raad van Commissarissen ten opzichte van de directie de rol van werkgever. De Raad van Commissarissen handelt volgens een reglement, waarin samenstelling, commissies, taken en bevoegdheden, vergaderingen en besluitvorming zijn vastgelegd. De Raad van Commissarissen is collectief verantwoordelijk voor de vervulling van zijn taak. De Raad van Commissarissen richt zich bij de vervulling van zijn taak naar het belang van Cogas en houdt daarbij rekening met de belangen van iedereen die bij de onderneming is betrokken. De Raad van Commissarissen betrekt daarbij ook de voor Cogas relevante maatschappelijke aspecten van ondernemen. De Raad van Commissarissen is naast de wettelijke en statutaire bepalingen en het Deelnemingsstatuut gebonden aan het Reglement van de Raad van Commissarissen. De leden van de Raad van Commissarissen worden benoemd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, op voordracht van de Raad van Commissarissen. Uit zijn midden heeft de Raad van Commissarissen twee permanente commissies samengesteld: een Auditcommissie en een Remuneratiecommissie. Voor beide commissies is een reglement opgesteld, waarin samenstelling, taakopdracht en de wijze waarop de commissie haar taak uitoefent zijn vastgelegd. Deze commissies bereiden de besluitvorming van de Raad van Commissarissen voor ten aanzien van de tot hun aandachtsgebied behorende onderwerpen. De Auditcommissie heeft een (voorbereidende) toezichthoudende rol met betrekking tot de integriteit en kwaliteit van de interne en externe financiële rapportages van Cogas en de werking van de interne risicobeheersings- en controlesystemen. Ook adviseert deze commissie de voltallige Raad van Commissarissen over het financieringsbeleid en de financiering van Cogas en over de risicobeheersing van de toepassing van informatie- en communicatietechnologie. Tevens waakt de Auditcommissie over de relatie met de externe accountant. De Remuneratiecommissie adviseert de Raad van Commissarissen over het te voeren beloningsbeleid voor de leden van de directie. De basis van dit beloningsbeleid is de Wet Normering Topinkomens in de (semi)publieke sector en voorts is de CAO Netwerkbedrijven van toepassing.

25

De Wet bestuur en toezicht beoogt vanaf 1 januari 2013 een evenwichtige verdeling van zetels te realiseren in raden van bestuur en raden van commissarissen. Het uitgangspunt is dat 30% van deze organen uit vrouwen bestaat. Cogas voldeed in 2015 niet aan deze norm. Voor wat betreft de directie is de reden hiervan dat deze uit één mannelijk persoon bestaat. De raad van commissarissen telt vijf leden, waarvan één een vrouw is. Hier is het percentage dus 20. Bij toekomstige wijzigingen in de samenstelling van de Raad zal dit aspect worden meegewogen. Voor de samenstelling en een toelichting op de werkzaamheden van de Raad van Commissarissen en zijn commissies wordt verwezen naar het Verslag van de Raad van Commissarissen elders in dit jaarverslag. Algemene Vergadering van Aandeelhouders De Algemene Vergadering van Aandeelhouders is het hoogste besluitvormingsorgaan binnen Cogas. In de Algemene Vergadering van Aandeelhouders vindt besluitvorming plaats over onder meer het schriftelijke jaarverslag van de directie, het dechargeren van de directie en de Raad van Commissarissen, het vaststellen van de jaarrekening en het bepalen van de winstbestemming. Ook keurt de Algemene Vergadering van Aandeelhouders de strategie van de vennootschap goed en benoemt hij de leden van de Raad van Commissarissen. Binnen zes maanden na afloop van het boekjaar wordt de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders gehouden. Andere aandeelhoudervergaderingen kunnen worden gehouden op verzoek van de Directie, de Raad van Commissarissen of één of meer aandeelhouders die tezamen ten minste tien procent van het geplaatste aandelenkapitaal vertegenwoordigen. In de praktijk worden jaarlijks vier aandeelhoudersvergaderingen gepland. Tijdens de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders worden besluiten genomen over zaken zoals de vaststelling van de jaarrekening, de vaststelling van het dividend, de verlening van decharge aan de leden van de directie en de Raad van Commissarissen en eventuele (her)benoeming van leden van de Raad van Commissarissen. De agenda voor de Algemene Vergadering van Aandeelhouders wordt vastgesteld door de directie en de Raad van Commissarissen. Iedere aandeelhouder heeft het recht om bij een schriftelijk gevolmachtigde de Algemene Vergaderingen van Aandeelhouders bij te wonen, daarin het woord te voeren en het stemrecht uit te oefenen. In de Algemene Vergadering van Aandeelhouders geeft elk aandeel recht op het uitbrengen van één stem. Alle besluiten worden genomen met volstrekte meerderheid van de uitgebrachte stemmen, tenzij de wet of de statuten van Cogas anders voorschrijven. De externe accountant De AvA benoemt de externe accountant. De RvC doet daarvoor een voordracht en steunt daarbij op de adviezen van de Auditcommissie en de directie. Bij de voordracht wordt in het bijzonder de onafhankelijkheid van de externe accountant in ogenschouw genomen. In 2015 is, na een selectieprocedure, een nieuwe accountant benoemd voor de controlewerkzaamheden vanaf het boekjaar 2015. In afwijking van de daarvoor geldende bepalingen heeft de AvA zijn benoemingsbevoegdheid daartoe gedelegeerd aan de Auditcommissie uit de RvC, die daarin werd bijgestaan door een commissie uit de AvA en enkele leden van het management van Cogas. De directie rapporteert jaarlijks aan de RvC en de AvA over de ontwikkelingen in de relatie met de externe accountant, in het bijzonder zijn onafhankelijkheid. De directie beoordeelt ten minste eens in de vier jaar het functioneren van de externe accountant in de diverse entiteiten en capaciteiten waarin de externe accountant fungeert. De directie deelt de belangrijkste conclusies van die beoordeling mee aan de RvC en de AvA.

26

De Auditcommissie houdt toezicht op de relatie met de externe accountant. De commissie: • beoordeelt de onafhankelijkheid, bezoldiging en de eventuele niet-controlewerkzaamheden voor de

vennootschap van de externe accountant; • stelt de betrokkenheid van de externe accountant vast met betrekking tot de inhoud en publicatie van de

financiële verslaggeving door de vennootschap, anders dan de jaarrekening; • neemt kennis van onregelmatigheden met betrekking tot de inhoud van financiële verslaggeving, zoals

moet worden gemeld door de externe accountant. De externe accountant neemt deel aan de vergadering van de Auditcommissie waarin de jaarstukken worden besproken. Ten minste eenmaal per jaar spreekt de Auditcommissie in beslotenheid met de externe accountant. De externe accountant voert de controle uit op de jaarrekening van Cogas. In het kader van de algemene controleopdracht voor de jaarrekening stelt de externe accountant onder meer het accountantsverslag en de managementletter op en verstrekt hij de controleverklaring bij de jaarrekening van Cogas. Andere toezichthouders De RvC is niet de enige partij die formeel toezicht houdt op Cogas. Op de energiemarkt is er wettelijk toezicht vanuit de Autoriteit Consument & Markt (ACM) en het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). In meer algemene zin is er toezicht door de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) voor wat betreft privacyaspecten die voortvloeien uit de Wet Bescherming Persoonsgegevens. Tot slot De Cogas medewerkers zetten zich elke dag volop in voor een betrouwbare, betaalbare en veilige energievoorziening voor vandaag en voor de toekomst. De directie spreekt haar dank en waardering uit aan alle medewerkers voor hun inzet en de geleverde prestaties. Almelo, 2 mei 2016 mr. G.A. de Haan

27

AAN DE ALGEMENE VERGADERING VAN AANDEELHOUDERS Hierbij bieden wij u de jaarrekening 2015 aan. Het verslag van de directie over 2015 is daarbij gevoegd. De jaarrekening is gecontroleerd door KPMG Accountants N.V. te Enschede. De controleverklaring van de onafhankelijke accountant is opgenomen op pagina 83 van dit verslag. De geconsolideerde winst van de vennootschap over het jaar 2015 bedraagt na belastingen € 8.024.000. Wij stellen uw vergadering voor de jaarrekening over 2015 vast te stellen. Een winstverdelingsvoorstel is afzonderlijk bij dit jaarverslag gevoegd. In het jaar 2015 hebben zich in de samenstelling van de raad van commissarissen geen wijzigingen voorgedaan. Per 1 juni 2015 heeft de heer Kirch zijn functie van directeur bij Cogas neergelegd, met ingang van 1 september 2015 is hij uit dienst getreden. Raad van commissarissen heeft tijdelijk in de ontstane vacature voorzien door benoeming van de heer A. ten Elshof tot directeur, voor de periode 15 juni tot en met einde 2015. Per 1 januari 2016 is de heer G.A. de Haan benoemd tot directeur van Cogas. De raad van commissarissen en de directie zijn in 2015 vier maal in vergadering bijeen geweest. In de vergaderingen kwamen onder meer aan de orde de jaarrekening 2014, de halfjaarcijfers 2015, de ontwikkelingen met betrekking tot TGH, de strategie, het meerjaren financieel perspectief en dividendbeleid, de begroting 2016, het besluit tot het vervreemden van Metsens B.V. en de verglazing van het buitengebied. De jaarlijkse studiebijeenkomst werd gehouden op 30 oktober. Op de agenda voor deze studiedag stonden met name de strategie en het toekomstperspectief van Cogas. De raad van commissarissen heeft tevens een aantal malen vergaderd buiten aanwezigheid van de directie. Conform zijn reglement heeft de raad van commissarissen een remuneratiecommissie en een auditcommissie ingesteld. De remuneratiecommissie bestond gedurende het verslagjaar uit mevrouw Van Willigen en de heer Flierman. De remuneratiecommissie heeft in 2015 twee keer vergaderd. De auditcommissie bestaat uit de heren Kobes en Koops van ’t Jagt. Deze commissie heeft in 2015 drie keer vergaderd, waarbij eenmaal, te weten bij de behandeling van de jaarstukken 2014, is gesproken met de externe accountant. Het jaar 2015 is voor de Cogas organisatie een enerverend jaar geweest. Intern waren de directiewisseling en het aantrekken van een nieuwe directeur belangrijke aangelegenheden. Het uitzetten van de strategische lijnen naar de toekomst en het financiële perspectief waren eveneens belangrijke aandachtspunten. Landelijke verschuivingen in de taakverdeling tussen energieleveranciers en netbeheerders leiden met regelmaat tot organisatorische aanpassingen. Kostenbewustzijn en efficiency zijn voortdurend vereist. Wij hebben kunnen vaststellen dat binnen dit krachtenveld de directie en de medewerkers van Cogas in 2015 onverminderd blijk hebben gegeven van hun grote inzet. Een woord van dank hiervoor is dan ook zeer op zijn plaats. Almelo, 2 mei 2016 De raad van commissarissen A. Koops van ‘t Jagt, voorzitter L.B. Kobes, secretaris.

28

AANDEELHOUDERS, RAAD VAN COMMISSARISSEN, DIRECTIE EN ONDERNEMINGSRAAD PER 31 DECEMBER 2015 Aandeelhouders Naam Aantal aandelen Percentage Gemeente Almelo 1.161 22,8% Gemeente Borne 381 7,5% Gemeente Dinkelland 463 9,1% Gemeente Hardenberg 650 12,8% Gemeente Hof van Twente 669 13,1% Gemeente Oldenzaal 537 10,6% Gemeente Tubbergen 293 5,8% Gemeente Twenterand 558 11,0% Gemeente Wierden 377 7,4% 5.089 Raad van commissarissen De heer Dr. A.H. Flierman, Markelo De heer Flierman (12 november 1955) is per 1 oktober 2010 benoemd tot lid van de raad van commissarissen. Dit betrof een benoeming in een tussentijds ontstane vacature. Per 1 juli 2012 werd hij herbenoemd voor een periode van 4 jaar. De heer Flierman is voorzitter van het bestuur van de Nederlands Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO) voor het hoger onderwijs in Nederland en Vlaanderen en lid van de Eerste Kamer der Staten Generaal. Tot 1 mei 2013 was hij voorzitter van het College van Bestuur van de Universiteit Twente. Voorheen vervulde de heer Flierman onder andere de functies van secretaris-directeur van de Stadsregio Rotterdam en gemeentesecretaris van Arnhem. Naast zijn huidige functie is hij onder meer voorzitter van de Raad van Toezicht van het Streekziekenhuis Kon. Beatrix te Winterswijk en lid van de Raad van Toezicht van Nuffic. De heer L.B. Kobes, Enter De heer Kobes (30 juli 1945) is secretaris van de raad van commissarissen. Hij is per 28 september 2006 als commissaris in functie getreden en is na een herbenoeming per 1 oktober 2010 met ingang van 1 juli 2014 opnieuw herbenoemd voor een periode van 4 jaar. Tot 1 juni 2010 was de heer Kobes burgemeester van de gemeente Twenterand en daarvoor burgemeester van de gemeenten Wierden, Ommen en Zwartsluis. De heer Kobes bekleedt toezichtfuncties bij Het Oversticht, RTV Oost en Roos. Voorts is hij onafhankelijk voorzitter van UC Enter, voorzitter van Sportservice Overijssel, voorzitter van de stichting Vrienden van Museum Ton Schulten, voorzitter van de Stichting Roetgerink Foundation te Enter, bestuurslid van het Hospice De Reggestroom te Rijssen en de stichting Troska, zorg voor anderen, te Rijssen. De heer A. Koops van ’t Jagt, Den Ham De heer Koops van ’t Jagt (27 februari 1947) is voorzitter van de raad van commissarissen. Hij is benoemd per 1 oktober 2010 en per 1 juli 2014 herbenoemd voor een periode van 4 jaar. Hij was tot 1 oktober 2008 werkzaam als wethouder voor de gemeente Twenterand. De heer Koops van ’t Jagt vervult mede commissariaten bij Timmerhuis Groep Vriezenveen weg- en waterbouw, DOC Kaas Hoogeveen en Dasko Transportgroep Aadorp.

29

De heer Drs. E. Leideman, Meppel De heer Leideman (16 november 1964) is per 18 mei 2011 lid van de raad van commissarissen van Cogas. Dit betrof een tussentijdse benoeming. Per 1 juli 2012 werd hij herbenoemd voor een periode van 4 jaar. Hij is benoemd op voordracht van de Ondernemingsraad. De heer Leideman is directeur-bestuurder van woningcorporatie DeltaWonen in Zwolle. Daarnaast bekleedt hij de volgende nevenfuncties: Voorzitter bestuur Regio Zwolle United; Bestuurslid concilium Zwolle; Bestuurslid stichting Gereglementeerd Eigendom Zwolle; Lid adviesraad Zwolle Marketing; Bestuurslid Ronald McDonaldhuis Zwolle, lid raad van toezicht Event Foundation, voorzitter bestuur stichting Auto– en Motorrally Zwolle, lid raad van advies stichting de Herberg Zwolle. Mevrouw Drs. C.W. van Willigen, Arnhem Mevrouw C.W. van Willigen (8 juni 1957) is per 1 oktober 2010 benoemd tot lid van de raad van commissarissen. Per 1 juli 2014 is zij herbenoemd voor een periode van 4 jaar. Zij is algemeen directeur van Oost N.V. Verder is zij lid van het bestuur van de Stichting TrenT, gevestigd te Enschede, en commissaris bij DAR N.V. te Nijmegen. Voorts is zij bestuurslid van de Stichting ter Bevordering van Draadloos Mobiel Communicatieonderzoek (Stichting WMC) en van de Stichting Fondsbeheer Gelderland valoriseert. Directie De heer drs. A. ten Elshof Ondernemingsraad • De heer H. Segerink, voorzitter • De heer B. van Golde, vice-voorzitter • De heer J. Palmers, secretaris • De heer J. van Amelsvoort • De heer E. Berfelo • De heer R.J.A. Braamhaar • De heer A. Makkinga • De heer P. Vinke

30

Vastgesteld d.d. 18 mei 2016

Jaarrekening 2015

Cogas Holding N.V.

31

Geconsolideerde balans per 31 december 2015 (voor winstbestemming) (bedragen in duizenden euro’s)

Noot

31-12-2015

31-12-2014*

Vaste activa

Immateriële vaste activa 1 137 183

Materiële vaste activa 2 164.403 165.795 Financiële vaste activa 3 50.677 44.135

215.217

210.113

Vlottende activa

Voorraden 4 765

918

Vorderingen en overlopende activa 5 8.530

28.330 Liquide middelen 6 34.107

27.821

43.402

57.069

258.619

267.182

Passiva

Groepsvermogen 7 181.069

183.223

Voorzieningen 8 5.390

7.273

Langlopende schulden 9

63.136

63.608

Kortlopende schulden 10 9.024

13.078

258.619

267.182

* De ter vergelijking opgenomen cijfers over 2014 zijn ter verbetering van de vergelijkbaarheid aangepast. Verwezen wordt naar de nadere toelichting zoals opgenomen in de grondslagen voor de waardering van activa en passiva en resultaatbepaling.

32

Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2015 (bedragen in duizenden euro’s)

Noot

2015

2014*

Netto-omzet 13 40.066

46.618

Geactiveerde productie voor het eigen bedrijf 14 1.856

2.119 Overige bedrijfsopbrengsten 15 7.079

4.719

Som der bedrijfsopbrengsten

49.001

53.456

Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten 16 10.784

11.629

Personeelskosten 17 14.865

16.360 Afschrijvingen op immateriële en materiële 18

vaste activa

9.228

9.311 Overige bedrijfskosten 19 6.232

6.517

Som der bedrijfslasten

41.109

43.817

Bedrijfsresultaat

7.892

9.639

Financiële baten en lasten 20

920

654

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening

8.812

10.293 voor belastingen

Belastingen resultaat uit gewone

bedrijfsuitoefening 21 -7.702

-374 Aandeel resultaat van ondernemingen waarin

wordt deelgenomen 22 6.914

1.249

-788

875

Resultaat na belastingen

8.024

11.168 * De ter vergelijking opgenomen cijfers over 2014 zijn ter verbetering van de vergelijkbaarheid aangepast. Verwezen wordt naar de nadere toelichting zoals opgenomen in de grondslagen voor de waardering van activa en passiva en resultaatbepaling.

33

Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2015 (bedragen in duizenden euro’s)

Noot

2015

2014* 23

Bedrijfsresultaat

7.892

9.639

Afschrijvingen op materiële en immateriële vaste activa

9.228

9.311 Geamortiseerde bijdrage in aanleg van netten en aansluitingen

-1.837

-1.608

Mutaties in werkkapitaal: voorraden

-69

-209 vorderingen en overlopende activa

4.142

3.118

kortlopende schulden

-2.261

692 Mutatie voorzieningen

712

3.095

Kasstroom uit bedrijfsoperaties

9.915

14.399

Ontvangen rente

2.792

304 Betaalde vennootschapsbelasting

-633

-1.368

12.074

13.335

Kasstroom uit operationele activiteiten

19.966

22.974

Investeringen in materiële vaste activa

-11.791

-15.245

Desinvesteringen in materiële vaste activa

314

154 Ontvangen bijdragen in aanleg van netten en aansluitingen

3.209

5.086

Verstrekte geldleningen

-5.597

-7.533 Aflossingen verstrekte geldleningen

57

75

Ontvangst uit hoofde van vervreemding groepsmaatschappijen

14.631

-

Investeringen in deelnemingen en effecten

-

-62 Vervreemding van deelnemingen en effecten

-

1.024

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

823

-16.501

Transport

20.789

6.473

34

Transport

20.789

6.473

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Betaalde rente op langlopende leningen

-1.213

-1.664 Aflossing langlopende schulden

-3.343

-3.218

Betaalde dividenden

-10.178

-10.178 Ontvangen dividenden

231

403

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

-14.503

-14.657

Netto kasstroom

6.286

-8.184

Liquide middelen begin boekjaar

27.821

36.005 Liquide middelen einde boekjaar

34.107

27.821

Netto kasstroom

6.286

-8.184

* De ter vergelijking opgenomen cijfers over 2014 zijn ter verbetering van de vergelijkbaarheid aangepast. Verwezen wordt naar de nadere toelichting zoals opgenomen in de grondslagen voor de waardering van activa en passiva en resultaatbepaling

35

Overzicht totaal resultaat over 2015 (bedragen in duizenden euro’s)

2015

2014

Geconsolideerd nettoresultaat na belastingen toekomend aan de rechtspersoon

8.024

11.168

Rechtstreekse vermogensmutaties

-

- Totaal van de rechtstreekse mutaties in het eigen vermogen van de rechtspersoon

-

-

Totaalresultaat van de rechtspersoon

8.024

11.168

36

Toelichting behorende tot de geconsolideerde jaarrekening 2015 Algemeen Voornaamste activiteiten De onderneming is een holdingmaatschappij, statutair gevestigd aan de Rohofstraat 83 te Almelo. De voornaamste activiteiten van de groep waarvan de onderneming aan het hoofd staat, bestaan uit: • transport van elektriciteit en gas; • beheren en exploiteren van warmte-koude opslag en biomassa installaties; • in dienstverlening beheren van een COAX- en FTTH-netwerk; • verlenen van meetdiensten. Groepsverhoudingen Cogas Holding N.V. staat aan het hoofd van een groep rechtspersonen. Een overzicht van de gegevens vereist op grond van de artikelen 2:379 en 2:414 BW is in onderstaande tabel opgenomen: Naam Vestigingsplaats Belang Cogas 403-verklaring Cogas B.V. Almelo 100% ja Cogas Infra en Beheer B.V. Almelo 100% ja Cogas Infra Services B.V. Almelo 100% ja Cogas Innovatie & Ontwikkeling B.V. Almelo 100% ja Cogas Duurzaam B.V. Almelo 100% ja Cogas Facilitaire Diensten B.V. Almelo 100% ja Cogas Vastgoed B.V. Almelo 100% ja BioEnergie Twente B.V. Almelo 100% ja Energie Productie Midden Overijssel B.V. Almelo 100% ja Cogas Duurzaam Participatie Twents Bio-Energiebedrijf B.V. Almelo 100% ja Cogas Participatie TGH B.V. Almelo 100% ja Metsens B.V. Assen 100% nee Op grond van artikel 403 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek is gebruik gemaakt van de vrijstelling van deponering bij het Handelsregister van de jaarrekeningen van de groepsmaatschappijen die zijn opgenomen in de groepsjaarrekening, zoals opgenomen in bovenstaande tabel, voor zover de 403 verklaring van toepassing is. Ten behoeve van deze maatschappijen is Cogas Holding N.V. hoofdelijk aansprakelijk. Cogas Meetdiensten B.V. is per 1 juni 2015 verkocht aan Fudura B.V. Na de verkoop van Cogas Meetdiensten B.V. aan Fudura was de strategische reden om Metsens B.V. aan te houden verdwenen. Er is in 2015 gezocht naar een geschikte koper, wat heeft geresulteerd in onderhandelingen die per 1 februari 2016 hebben geleid tot overdracht van de aandelen in Metsens B.V. aan Fudura. Overzicht niet geconsolideerde ondernemingen: Naam Vestigingsplaats Belang Cogas GST B.V. Almelo 50% Twenergy VOF Almelo 50% Cogas Kabel Infra B.V. Almelo 50% Trianel Gas-kraftwerk Hamm-Uentrop GmbH Aachen 3,67%

37

Verslaggevingsperiode Deze jaarrekening heeft betrekking op het boekjaar 2015, dat is geëindigd op balansdatum 31 december 2015. Toegepaste standaarden De jaarrekening is opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. De grondslagen die worden toegepast voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling zijn gebaseerd op historische kosten, tenzij anders vermeld in de verdere grondslagen. Toepassing van artikel 402 Boek 2 BW in de enkelvoudige winst- en verliesrekening De financiële gegevens van de onderneming zijn in de geconsolideerde jaarrekening verwerkt. Derhalve is de enkelvoudige winst- en verliesrekening beperkt tot het aandeel in het resultaat van vennootschappen waarin wordt deelgenomen na belastingen en het overige resultaat na belastingen, conform artikel 402 Boek 2 BW. Continuïteitsveronderstelling Deze jaarrekening is opgesteld uitgaande van de continuïteitsveronderstelling. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling Algemeen De cijfers over 2014 zijn geherrubriceerd teneinde vergelijkbaarheid met 2015 mogelijk te maken. De her-rubriceringen hebben betrekking op personeelskosten en de eenmalige aansluitbijdragen. Er is € 1,2 miljoen geherrubriceerd van wettelijke en vrijwillige sociale lasten naar interne bedrijfsregelingen. De eenmalige aansluitbijdragen zijn geherrubriceerd van de materiële vaste activa naar de langlopende schulden. Het betreft een bedrag van € 36,7 miljoen (hogere activa en hogere langlopende verplichtingen). Tevens heeft een herrubricering plaatsgevonden tussen de financiële baten en lasten en het aandeel resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen. Daarnaast zijn de posten in het kasstroomoverzicht ten opzichte van het voorgaande jaar in meer detail weergegeven. Voor zover niet anders is vermeld, worden activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar de onderneming zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een in de balans opgenomen actief of verplichting blijft op de balans als een transactie (met betrekking tot het actief of de verplichting) niet leidt tot een belangrijke verandering in de economische realiteit met betrekking tot het actief of de verplichting. Een actief of verplichting wordt niet langer in de balans opgenomen indien een transactie ertoe leidt dat alle of nagenoeg alle rechten op economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico's met betrekking tot het actief of de verplichting aan een derde zijn overgedragen. Verder wordt een actief of een verplichting niet meer in de balans opgenomen vanaf het tijdstip dat niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en/of betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde. Baten worden in de winst- en verliesrekening opgenomen wanneer een vermeerdering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld.

38

Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Opbrengsten en kosten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. Opbrengsten worden verantwoord indien de prestatie of de dienst is geleverd. Alle financiële informatie in euro’s is afgerond op het dichtstbijzijnde duizendtal, tenzij anders aangegeven. Functionele en presentatievaluta De posten in de jaarrekening worden geadministreerd in de valuta van de primaire economische omgeving waarin Cogas opereert (de functionele valuta). De geconsolideerde jaarrekening wordt opgesteld in de presentatievaluta. Voor Cogas is zowel de functionele als de presentatievaluta de Euro. Gebruik van schattingen De opstelling van de jaarrekening vereist dat het management oordelen vormt, schattingen en veronderstellingen maakt, die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa, verplichtingen en van baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft. De volgende waarderingsgrondslagen zijn naar de mening van het management het meest kritisch voor het weergeven van de financiële positie en vereisen schattingen en veronderstellingen:

• Actuele waardebepaling van kabelnetwerken, gehouden door de deelneming Cogas Kabel Infra B.V.; • Schatting van de levensduur (afschrijvingstermijn) van netwerken; • Waardering van de vorderingen met een looptijd langer dan een jaar; • Waardering van de voorzieningen.

Grondslagen voor de consolidatie De geconsolideerde jaarrekening omvat de financiële gegevens van de onderneming en haar groepsmaatschappijen en andere rechtspersonen waarover overheersende zeggenschap kan worden uitgeoefend dan wel waarover de centrale leiding bestaat. Groepsmaatschappijen zijn deelnemingen waarin de onderneming een meerderheidsbelang heeft, of waarop op een andere wijze een beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend. Bij de bepaling of beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend, worden financiële instrumenten betrokken die potentiële stemrechten bevatten en zodanig kunnen worden uitgeoefend dat ze daardoor de vennootschap meer of minder invloed verschaffen. Belangen die uitsluitend worden aangehouden om ze te vervreemden worden niet geconsolideerd indien bij verwerving al het voornemen bestaat om het belang af te stoten en de verkoop binnen een jaar waarschijnlijk is. De posten in de geconsolideerde jaarrekening worden opgesteld volgens uniforme grondslagen van waardering en resultaatbepaling. Nieuw verworven deelnemingen worden in de consolidatie betrokken vanaf het tijdstip waarop beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend. Afgestoten deelnemingen worden in de consolidatie betrokken tot het tijdstip van beëindiging van deze invloed.

39

Indien transacties met niet-geconsolideerde deelnemingen plaatsvinden, die niet kwalificeren als groeps-maatschappij en worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs of actuele waarde, wordt de winst of het verlies voortvloeiend uit deze overdrachten direct en volledig in de geconsolideerde winst- en verliesrekening verwerkt. De niet-geconsolideerde deelneming TGH is gewaardeerd op verkrijgingsprijs onder aftrek van bijzondere waardevermindering. Er hebben gedurende het jaar geen transacties met deze deelneming plaatsgevonden. In de geconsolideerde jaarrekening zijn de onderlinge aandelenverhoudingen, schulden, vorderingen en transacties geëlimineerd. Tevens zijn de resultaten op onderlinge transacties tussen groepsmaatschappijen geëlimineerd voor zover de resultaten niet door transacties met derden buiten de groep zijn gerealiseerd. Groepsmaatschappijen zijn integraal geconsolideerd, waarbij het minderheidsbelang van derden in het eigen vermogen afzonderlijk tot uitdrukking is gebracht. Het aandeel van derden in het resultaat wordt afzonderlijk als laatste post in de geconsolideerde winst- en verliesrekening in aftrek op het groepsresultaat gebracht. In 2015 is geen sprake van minderheidsbelangen in geconsolideerde groepsmaatschappijen. Stelselwijzigingen Stelselwijziging verwerking investeringsbijdragen Tot 1 januari 2015 vond de waardering van de distributieleidingen en -installaties plaats op basis van kostprijs, onder aftrek ineens van de investeringsbijdragen, niet zijnde overheidssubsidies, die van derde partijen zijn ontvangen. In de bedrijfstak is het gebruikelijk om de distributieleidingen en -installaties te presenteren zonder de aftrek van de investeringsbijdragen die van derde partijen zijn ontvangen. Gebruikelijk is de investeringsbijdragen te presenteren onder de langlopende verplichtingen, waarna deze bedragen ten gunste van de winst- en verliesrekening worden geamortiseerd over de levensduur van het actief waarop de bijdrage betrekking heeft.

Om de vergelijkbaarheid van de financiële positie van Cogas met de andere netbeheerders te verbeteren, is overgegaan op deze aangepaste presentatie.

Op basis van de gewijzigde presentatie is de boekwaarde van de machines en installaties zonder de aftrek van de investeringsbijdragen opnieuw bepaald. De impact van de stelselwijziging op de langlopende verplichtingen en op de materiële vaste activa ultimo 2015 bedraagt € 38,1 miljoen (hogere activa en hogere langlopende verplichtingen). De stelselwijziging heeft geen invloed op de hoogte van het bedrijfsresultaat over 2015 noch op de omvang en de samenstelling van het eigen vermogen ultimo 2015. De vergelijkende cijfers over 2014 zijn aangepast. Ook voor de vergelijkende cijfers over 2014 geldt dat de stelselwijziging geen invloed heeft op de hoogte van het bedrijfsresultaat noch op de omvang en de samenstelling van het eigen vermogen. Financiële instrumenten Financiële instrumenten omvatten investeringen in aandelen en obligaties, handels- en overige vorderingen, liquide middelen, leningen en overige verplichtingen, handelsschulden en overige te betalen posten. In de jaarrekening van Cogas zijn de volgende categorieën financiële instrumenten opgenomen: Handelsvorderingen, liquide middelen, verstrekte leningen en overige vorderingen, investeringen in eigenvermogensinstrumenten en langlopende en kortlopende schulden. Cogas Holding N.V. en/of haar geconsolideerde groepsmaatschappijen maken geen gebruik van afgeleide financiële instrumenten. Wel is sprake van gebruik van financiële instrumenten (rente derivaat) door de niet-geconsolideerde deelneming Cogas Kabel Infra B.V. Om deze reden heeft Cogas Holding N.V. de grondslagen voor de verwerking van (afgeleide) financiële instrumenten toegelicht in haar jaarrekening.

40

Financiële instrumenten omvatten tevens in contracten besloten afgeleide financiële instrumenten. Deze komen in de normale bedrijfsvoering van Cogas voor. Deze financiële instrumenten worden door de onderneming gescheiden van het basiscontract en apart verantwoord indien:

• een apart instrument met dezelfde voorwaarden als het in het contract besloten derivaat aan de definitie van een derivaat zou voldoen; en

• het gecombineerde instrument niet wordt gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst- en verliesrekening.

Cogas heeft geen in contracten besloten afgeleide financiële instrumenten (derivaten) die aan de bovenstaande voorwaarden voldoen en daarmee is geen sprake van een gescheiden verantwoording van deze contracten. Financiële instrumenten worden bij de eerste opname verwerkt tegen reële waarde, waarbij (dis)agio in de eerste opname worden meegenomen. Indien instrumenten bij de vervolgwaardering niet worden gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst- en verliesrekening, maken eventuele direct toerekenbare transactiekosten deel uit van de eerste waardering. Na de eerste opname worden financiële instrumenten op de hierna beschreven manier gewaardeerd. Handelsvorderingen Handelsvorderingen worden in eerste instantie gewaardeerd tegen reële waarde en vervolgens tegen de geamortiseerde kostprijs, verminderd met eventuele bijzondere waardeverminderingen. Gezien de veelal korte looptijd zijn de reële waarde en geamortiseerde kostprijs van deze posten over het algemeen nagenoeg gelijk aan de nominale waarde. Bijzondere waardeverminderingverliezen worden in het resultaat verwerkt indien objectief is vast te stellen dat bedragen niet inbaar zijn. Liquide middelen De post liquide middelen omvat alle tegoeden die op zeer korte termijn liquide zijn. De post liquide middelen bestaat uit banktegoeden en kortlopende deposito’s die zijn uitgezet bij banken. Uitstaande debetsaldi bij banken worden slechts onder de liquide middelen opgenomen indien Cogas het contractuele recht heeft om debet- en creditsaldi met elkaar te verrekenen, bijvoorbeeld uit hoofde van saldocompensatie- of cash pool afspraken. Daarnaast vindt saldering alleen plaats indien de debet- en creditsaldi uitstaan bij dezelfde tegenpartij en Cogas de intentie heeft van het salderingsrecht gebruik te maken. Liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Indien liquide middelen niet ter vrije beschikking staan, wordt hiermee rekening gehouden bij de waardering. Verstrekte leningen en overige vorderingen Verstrekte leningen en overige vorderingen worden na eerste opname gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieverentemethode, verminderd met bijzondere waardeverminderingsverliezen. Investeringen in eigenvermogensinstrumenten (‘effecten’) De door Cogas gehouden aandelen zonder beursnotering worden na eerste opname tegen kostprijs of lagere marktwaarde gewaardeerd. Dividenden worden in de winst- en verliesrekening verantwoord op het moment dat deze betaalbaar zijn gesteld.

41

Langlopende en kortlopende schulden Langlopende en kortlopende schulden worden na eerste opname gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve rentemethode. De aflossingsverplichtingen voor het komende jaar van de langlopende schulden worden opgenomen onder kortlopende schulden. Afgeleide financiële instrumenten De niet-geconsolideerde deelneming Cogas Kabel Infra B.V. maakt in het kader van de normale bedrijfsuitoefening gebruik van derivaten om het renterisico op de langlopende verplichtingen (deels) te mitigeren. Waardering van de deelneming vindt plaats op basis van de grondslagen voor de waardering en de resultaatbepaling, zoals Cogas Holding N.V. deze hanteert. Om deze reden zijn de grondslagen voor de waardering en de resultaatbepaling ook beschreven in de jaarrekening van Cogas Holding N.V. Cogas past geen hedge accounting toe. Dit betekent dat derivaten worden gewaardeerd tegen reële waarde. Bij de bepaling van de reële waarde worden waarderingstechnieken gebruikt die in de gegeven omstandigheden geëigend zijn en waarvoor voldoende gegevens beschikbaar zijn. Hierbij worden conform de reële waarde hiërarchie zoveel mogelijk relevante waarneembare inputs en zo weinig mogelijk niet waarneembare inputs gebruikt. Waardeveranderingen van de derivaten worden door Cogas rechtstreeks in de winst- en verliesrekening verwerkt. Bijzondere waardeverminderingen financiële activa Een financieel actief dat niet wordt gewaardeerd tegen (1) reële waarde met waardewijzigingen in de winst- en verliesrekening of (2) geamortiseerde kostprijs of lagere marktwaarde, wordt op iedere verslagdatum beoordeeld om te bepalen of er objectieve aanwijzingen bestaan dat het actief een bijzondere waardevermindering heeft ondergaan. Een financieel actief wordt geacht onderhevig te zijn aan een bijzondere waardevermindering indien er objectieve aanwijzingen zijn dat na de eerste opname van het actief zich een gebeurtenis heeft voorgedaan die een negatief effect heeft gehad op de verwachte toekomstige kasstromen van dat actief en waarvan een betrouwbare schatting kan worden gemaakt. Objectieve aanwijzingen dat financiële activa onderhevig zijn aan een bijzondere waardevermindering omvatten het niet nakomen van betalingsverplichtingen en achterstallige betaling door een debiteur, herstructurering van een aan de onderneming toekomend bedrag onder voorwaarden die de onderneming anders niet zou hebben overwogen of aanwijzingen dat een debiteur of geldnemer failliet zal gaan. Aanwijzingen voor bijzondere waardeverminderingen van vorderingen en beleggingen die door de onderneming worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, worden zowel op het niveau van specifieke activa als op collectief niveau in aanmerking genomen. Van afzonderlijk belangrijke vorderingen en beleggingen wordt beoordeeld of deze individueel onderhevig zijn aan bijzondere waardevermindering. Van afzonderlijk belangrijke vorderingen en beleggingen die niet individueel onderhevig zijn gebleken aan bijzondere waardevermindering en van afzonderlijk niet belangrijke vorderingen wordt collectief beoordeeld of deze onderhevig zijn aan bijzondere waardevermindering, dit door samenvoeging van vorderingen en beleggingen met vergelijkbare risicokenmerken. Bij de beoordeling van de collectieve waardevermindering gebruikt de onderneming historische trends met betrekking tot de waarschijnlijkheid van het niet nakomen van betalingsverplichtingen, het tijdsbestek waarbinnen incassering plaatsvindt en de hoogte van eventueel gemaakte verliezen. De uitkomsten worden bijgesteld als de ondernemingsleiding van oordeel is dat de huidige economische en kredietomstandigheden zodanig zijn dat het waarschijnlijk is dat de daadwerkelijke verliezen hoger dan wel lager zullen zijn dan historische trends suggereren. Indien van toepassing, wordt een bijzonder waardeverminderingsverlies met betrekking tot een tegen geamortiseerde kostprijs gewaardeerd financieel actief berekend als het verschil tussen de boekwaarde en de contante waarde van de verwachte toekomstige kasstromen, gedisconteerd tegen de oorspronkelijke effectieve rente van het actief.

42

Verliezen worden opgenomen in de winst- en verliesrekening. Rente op het aan een bijzondere waarde-vermindering onderhevige actief blijft verantwoord worden via oprenting van het actief met de oorspronkelijke effectieve rente van het actief. Als in een latere periode de waarde van het actief, onderhevig aan een bijzondere waardevermindering, stijgt en het herstel objectief in verband kan worden gebracht met een gebeurtenis die plaatsvond na de opname van het bijzondere waardeverminderingsverlies, wordt het bedrag uit hoofde van het herstel (tot maximaal de oorspronkelijke kostprijs) opgenomen in de winst- en verliesrekening. Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, verminderd met cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen. De grondslagen voor verwerking van een bijzondere waardevermindering zijn opgenomen onder het hoofd Bijzondere waardeverminderingen. De immateriële vaste activa van Cogas bestaan volledig uit geactiveerde goodwill. Goodwill is bepaald als het positieve verschil tussen de verkrijgingsprijs van de deelneming Metsens B.V. en de netto reële waarde van de overgenomen identificeerbare activa en verplichtingen van de overgenomen deelneming, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen. Intern gegenereerde goodwill wordt niet geactiveerd. De geactiveerde goodwill wordt lineair afgeschreven over de geschatte economische levensduur, die bepaald is op 5 jaar. Materiële vaste activa De materiële vaste activa bestaan uit bedrijfsgebouwen en -terreinen, machines en installaties, distributieleidingen en -netwerken, andere bedrijfsmiddelen en bedrijfsmiddelen in uitvoering. Cogas kwalificeert de eigen distributieleidingen en -netwerken als materieel vast actief en niet als vastgoedbelegging, omdat deze aangehouden worden in het kader van de gewone bedrijfsuitoefening voor het verrichten van diensten uit hoofde van het distribueren van elektriciteit en gas. De materiële vaste activa zijn gewaardeerd op basis van historische kostprijs, zijnde de verkrijgings- of vervaardigingsprijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. De kostprijs van de gekochte activa bestaat uit de verkrijgings- of vervaardigingsprijs en overige kosten om de activa op hun plaats en in de staat te krijgen noodzakelijk voor het beoogde gebruik. De kostprijs van de activa die door de onderneming in eigen beheer zijn vervaardigd, bestaat uit de materiaalkosten, directe arbeidskosten en een toerekenbaar deel van de indirecte productiekosten, gebaseerd op een normaal niveau van de bedrijfsactiviteiten en de overige kosten die rechtstreeks kunnen worden toegerekend aan de vervaardiging. De afschrijvingen zijn gebaseerd op de verwachte economische levensduur en vinden lineair plaats vanaf het moment van ingebruikname. Cogas activeert geen rente. De kosten van periodiek onderhoud (‘groot onderhoud’) worden ten laste gebracht van de exploitatie op het moment dat de onderhoudskosten zich voordoen. De afschrijvingen worden berekend als een percentage over de aanschafprijs volgens de lineaire methode op basis van de economische levensduur. Op bedrijfsterreinen en op materiële vaste bedrijfsactiva in uitvoering en vooruitbetalingen op materiële vaste activa wordt niet afgeschreven. Afschrijving start op het moment dat een actief beschikbaar is voor het beoogde gebruik, en wordt beëindigd bij buitengebruikstelling of bij desinvestering.

43

De volgende afschrijvingspercentages worden gehanteerd: Bedrijfsgebouwen en -terreinen 30 jaar Machines en installaties 10 - 15 jaar Distributieleidingen en installaties 20 - 55 jaar Andere bedrijfsmiddelen 5 - 12 jaar De vooruit ontvangen bedragen betreffende de bijdragen bij de investeringen in de aanleg van infrastructuur en aansluitingen worden gepassiveerd onder de langlopende verplichtingen. Ontvangen investeringssubsidies in verband met de aanschaf van (materiële) vaste activa worden in mindering gebracht op de kostprijs van de activa waarop de subsidies betrekking hebben. Buiten gebruik gestelde activa worden gewaardeerd tegen boekwaarde of lagere opbrengstwaarde. Vastgoedbeleggingen Vastgoedbeleggingen zijn onroerende zaken die worden aangehouden om huuropbrengsten en/of waardestijgingen te realiseren, en niet voor:

• gebruik in de productie of de levering van goederen of diensten of voor bestuurlijke doeleinden in het kader van de gewone bedrijfsuitoefening; of

• verkoop als onderdeel van de gewone bedrijfsuitoefening. Cogas houdt telecommunicatienetwerken (coax en glasvezel) aan via de niet-geconsolideerde deelneming Cogas Kabel Infra B.V.. Cogas kwalificeert dergelijke kabelnetwerken als een vastgoedbelegging, omdat de netwerken worden aangehouden om (directe) huurinkomsten te genereren en/of waardestijgingen te realiseren. De uitgaven na eerste verwerking van een vastgoedbelegging worden geactiveerd als het waarschijnlijk is dat de uitgaven zullen leiden tot een toename van de verwachte toekomstige economische voordelen. Alle overige uitgaven worden verantwoord als kosten in de winst- en verliesrekening in de periode dat ze zich voordoen. Vastgoedbeleggingen worden na eerste waardering gewaardeerd tegen reële waarde. Winsten of verliezen die ontstaan door een wijziging in de reële waarde van de vastgoedbelegging worden verantwoord in de winst- en verliesrekening van de periode waarin de wijziging zich voordoet. Daarnaast wordt ten laste van de overige reserves een niet uitkeerbare herwaarderingsreserve gevormd. De herwaarderingsreserve is gelijk aan het verschil tussen de boekwaarde van de verkrijgings- of de vervaardigingsprijs en de reële waarde. De daarbij gebruikte verkrijgings- of vervaardigingsprijs is de initiële verkrijgings- of vervaardigingsprijs zonder rekening te houden met afschrijvingen of bijzondere waardever-minderingen. De reële waarde wordt periodiek (in ieder geval jaarlijks) bepaald op basis van een waardering door een onafhankelijke en deskundige taxateur. Bij de evaluatie door de onafhankelijke en deskundige taxateur zijn de volgende veronderstellingen geëvalueerd:

• De belangrijkste variabelen (EBITDA, lange termijn groeiverwachtingen) die zijn gebruikt in de waardering. Opgemerkt wordt dat deze uitgangspunten zijn beoordeeld in het licht van het waarderingsmodel;

• De toegepaste disconteringsvoet; • Overige inschattingen die door het management zijn gedaan.

De kosten van groot onderhoud worden direct verwerkt in de winst- en verliesrekening. Een vastgoedbelegging wordt niet langer geactiveerd in geval van afstoting of permanente buitengebruikstelling, en bij buitengebruikstelling indien geen toekomstige economische voordelen meer worden verwacht.

44

Winsten of verliezen bij afstoting of buitengebruikstelling van een vastgoedbelegging worden bepaald als het verschil tussen de netto opbrengst en de boekwaarde van het actief en worden verwerkt in de winst- en verliesrekening. Financiële vaste activa Deelnemingen met invloed van betekenis Deelnemingen waarin invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode op basis van de nettovermogenswaarde. Bij de bepaling van de nettovermogenswaarde worden de waarderingsgrondslagen van Cogas Holding N.V. gehanteerd. Indien de deelnemende rechtspersoon een actief of een passief overdraagt aan een deelneming die volgens de vermogensmutatiemethode wordt gewaardeerd, wordt de winst of het verlies voortvloeiend uit deze overdracht naar rato van het relatieve belang dat derden hebben in de deelnemingen verwerkt (proportionele resultaatsbepaling). Een verlies dat voortvloeit uit de overdracht van vlottende activa of een bijzondere waardevermindering van vaste activa wordt wel volledig verwerkt. Resultaten op transacties waarbij overdracht van activa en passiva tussen de onderneming en haar deelnemingen en tussen deelnemingen onderling heeft plaatsgevonden, worden geëlimineerd voor zover deze als niet gerealiseerd kunnen worden beschouwd. Deelnemingen met een negatieve nettovermogenswaarde worden, indien van toepassing, op nihil gewaardeerd. Een aandeel in de winst van de deelneming in latere jaren wordt pas verwerkt als en voor zover het cumulatieve niet verwerkte aandeel in het verlies is ingelopen. Wanneer de onderneming echter geheel of ten dele garant staat voor de schulden van een deelneming, dan wel de feitelijke verplichting heeft de deelneming (voor haar aandeel) in staat te stellen tot betaling van haar schulden, wordt een voorziening gevormd ter grootte van de verwachte betalingen door de onderneming ten behoeve van de deelneming. De voorziening wordt primair gevormd ten laste van langlopende vorderingen op de deelneming die feitelijk moeten worden gezien als een onderdeel van de netto-investering, en wordt voor het overige gepresenteerd onder de voorzieningen. Deelnemingen zonder invloed van betekenis Deelnemingen waarin geen invloed van betekenis wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of lagere realiseerbare waarde. Indien sprake is van een stellig voornemen tot afstoting, vindt waardering plaats tegen de eventuele lagere verwachte verkoopwaarde. Indien een rechtspersoon een actief of een passief overdraagt aan een deelneming die wordt gewaardeerd op verkrijgingsprijs of actuele waarde, wordt de winst of het verlies voortvloeiend uit deze overdracht direct en volledig in de geconsolideerde winst- en verliesrekening verwerkt, tenzij de winst op de overdracht in wezen niet is gerealiseerd. Samenwerkingsverbanden Bij de samenwerking rondom de joint venture Cogas Kabel Infra B.V. is sprake van het gezamenlijk uitvoeren van activiteiten, gebruik makend van activa waarover de deelnemers gezamenlijk zeggenschap hebben. Joint ventures worden door Cogas Holding N.V. gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode op basis van de nettovermogenswaarde. Er is geen sprake van (proportionele) consolidatie van de joint venture. Het aandeel in het resultaat van de joint venture wordt verantwoord in de winst- en verliesrekening. Overige financiële vaste activa Vorderingen op niet-geconsolideerde deelnemingen worden initieel gewaardeerd tegen de reële waarde, vermeerderd met direct toerekenbare transactiekosten. Vervolgens worden deze vorderingen gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieverentemethode, verminderd met bijzondere waarde-verminderingsverliezen.

45

Onder de financiële vaste activa zijn actieve belastinglatenties opgenomen, indien en voor zover het waarschijnlijk is dat realisatie hiervan in de toekomst zal kunnen plaatsvinden. Deze actieve latenties zijn contant gemaakt tegen de voor de onderneming geldende rente op de langlopende verplichtingen, onder aftrek van het effectieve belastingtarief. De actieve belastinglatentie heeft een langlopend karakter. De actieve belastinglatentie heeft voornamelijk betrekking op de tijdelijke verschillen in de commerciële en fiscale waardering van de materiële vaste activa. Dividenden worden verantwoord in de periode waarin zij betaalbaar worden gesteld. Dividenden van deelnemingen die worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, worden verantwoord als opbrengst uit deelnemingen (onder de financiële baten in de periode waarin de dividenden betaalbaar worden gesteld). De grondslagen voor de overige financiële vaste activa zijn hiervoor opgenomen onder het hoofd Financiële instrumenten. Bijzondere waardevermindering vaste activa Voor materiële en immateriële vaste activa wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat deze activa onderhevig zijn aan bijzondere waardeverminderingen. Als dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief geschat. De realiseerbare waarde is de hoogste van de bedrijfswaarde en de opbrengstwaarde. Als het niet mogelijk is de realiseerbare waarde te schatten voor een individueel actief, wordt de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief behoort.

Wanneer de boekwaarde van een actief (of een kasstroomgenererende eenheid) hoger is dan de realiseerbare waarde, wordt een bijzonder waardeverminderingsverlies verantwoord voor het verschil tussen de boekwaarde en de realiseerbare waarde. Indien sprake is van een bijzonder waardeverminderingsverlies van een kasstroomgenererende eenheid, wordt het verlies allereerst toegerekend aan goodwill die is toegerekend aan de kasstroomgenererende eenheid. Een eventueel restant verlies wordt toegerekend aan de andere activa van de eenheid naar rato van hun boekwaarden. Verder wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er enige indicatie is dat een in eerdere jaren verantwoord bijzonder waardeverminderingsverlies is verminderd. Als een dergelijke indicatie aanwezig is, wordt de realiseerbare waarde van het betreffende actief (of kasstroomgenererende eenheid) geschat. Terugneming van een eerder verantwoord bijzonder waardeverminderingsverlies vindt alleen plaats als sprake is van een wijziging van de gehanteerde schattingen bij het bepalen van de realiseerbare waarde sinds de verantwoording van het laatste bijzonder waardeverminderingsverlies. In dat geval wordt de boekwaarde van het actief (of kasstroomgenererende eenheid) opgehoogd tot de geschatte realiseerbare waarde, maar niet hoger dan de boekwaarde die bepaald zou zijn (na afschrijvingen) als in voorgaande jaren geen bijzonder waardeverminde-ringsverlies voor het actief (of kasstroomgenererende eenheid) zou zijn verantwoord. Een bijzonder waardeverminderingsverlies voor goodwill wordt niet teruggenomen in een volgende periode, tenzij het eerdere bijzonder waardeverminderingsverlies was veroorzaakt door een specifieke externe gebeurtenis van buitengewone aard die naar verwachting niet opnieuw zal plaatsvinden, en er sprake is van opvolgende externe gebeurtenissen die het effect van de eerdere gebeurtenis weer omkeren. Vervreemding van vaste activa Voor verkoop beschikbare vaste activa worden, indien van toepassing, gewaardeerd tegen boekwaarde of lagere opbrengstwaarde.

46

Voorraden De voorraden, bestaande uit technische materialen en verbruiksartikelen, worden gewaardeerd tegen de kostprijs of lagere netto-opbrengstwaarde. De kostprijs bestaat uit de verkrijgingsprijs, verminderd met kortingen, rabatten en soortgelijke (te) ontvangen vergoedingen met betrekking tot de inkoop. Bij de waardering van de voorraden wordt rekening gehouden met de eventueel op balansdatum opgetreden waardeverminderingen. De lagere netto-opbrengstwaarde wordt bepaald door een individuele beoordeling van de voorraden. Handelsvorderingen en overige vorderingen De grondslagen voor de waardering van vorderingen zijn beschreven onder het hoofd Financiële instrumenten. Liquide middelen De grondslagen voor de waardering van liquide middelen zijn beschreven onder het hoofd Financiële instrumenten. Eigen vermogen Financiële instrumenten die op grond van de economische realiteit worden aangemerkt als eigen-vermogensinstrumenten, worden gepresenteerd onder het eigen vermogen. Uitkeringen aan houders van deze instrumenten worden in mindering op het eigen vermogen gebracht na aftrek van eventueel hiermee verband houdend voordeel uit hoofde van belasting naar de winst. Financiële instrumenten die op grond van de economische realiteit worden aangemerkt als een financiële verplichting, worden gepresenteerd onder de schulden. Rente, dividenden, baten en lasten met betrekking tot deze financiële instrumenten worden in de winst- en verliesrekening verantwoord als kosten of opbrengsten. Voorzieningen Algemeen Een voorziening wordt in de balans opgenomen wanneer er sprake is van:

• een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting die het gevolg is van een gebeurtenis in het verleden; • waarvan een betrouwbare schatting kan worden gemaakt; en • het waarschijnlijk is dat voor afwikkeling van die verplichting een uitstroom van middelen nodig is.

Indien (een deel van) de uitgaven die noodzakelijk zijn om een voorziening af te wikkelen waarschijnlijk geheel of gedeeltelijk door een derde worden vergoed bij afwikkeling van de voorziening, wordt de vergoeding als afzonderlijk actief gepresenteerd. Voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de beste schatting van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen en verliezen af te wikkelen. Het contant maken van de voorziening voor jubileumuitkeringen heeft geen significant effect op de hoogte van de voorziening. Om die reden is de voorziening opgenomen tegen de nominale waarde. De voorziening voor de WW-uitkering heeft een relatief kortlopend karakter, waardoor het effect van contant maken eveneens niet significant is. Dotaties aan de voorziening worden ten laste gebracht van de winst- en verliesrekening. Ultimo boekjaar bestaan de volgende voorzieningen. • Voorziening Jubileumuitkeringen

Voor de in de toekomst te betalen jubileumuitkeringen aan de medewerkers is een voorziening opgenomen. In de berekening is rekening gehouden met de achterliggende diensttijd, de leeftijden en het verwachte verloop van de medewerkers, rekening houdende met de specifieke inhoud van de jubileumregeling en de werkgeverslasten.

47

• Voorziening WW-uitkering

Er is een voorziening gevormd voor werknemers die recht hebben op een WW-uitkering in geval van onvrijwillige werkloosheid na beëindiging van de arbeidsovereenkomst. De voorziening is opgesteld op individueel niveau voor verplichtingen in het kader van deze onvrijwillige werkloosheid en de meest waarschijnlijke duur van de uitkering waarop de ex-werknemer recht heeft. Op balansdatum is een gedetailleerd en geformaliseerd reorganisatieplan aanwezig en de gerechtvaardigde verwachting van uitvoering van het plan is gewekt bij hen voor wie de reorganisatie gevolgen zal hebben.

• Voorziening ORV en tariefscorrectie Er is een voorziening gevormd voor verwachte toekomstige tariefscorrecties door de Autoriteit Consument en Markt (ACM) als gevolg van in het verleden te veel in rekening gebrachte tarieven. De voorziening is bepaald op basis van tariefsbesluiten van de ACM, waarschijnlijke (nakomende) kosten voor niet-gefactureerde systeemdiensten en overige kosten om de verplichting af te wikkelen.

• Voorziening verlieslatende contracten De voorziening voor het verlieslatend contract van TGH betreft het negatieve verschil tussen de verwachte voordelen uit de door de onderneming na de balansdatum te ontvangen prestaties (in casu: nihil) en de onvermijdbare kosten om aan de verplichtingen te voldoen. De onvermijdbare kosten zijn de kosten die ten minste moeten worden gemaakt om van de overeenkomst af te komen, zijnde de kosten van het voldoen aan de contractuele verplichtingen.

Langlopende en kortlopende schulden De waardering van langlopende schulden is toegelicht onder het hoofd Financiële instrumenten. Opbrengstverantwoording Opbrengsten worden in de winst- en verliesrekening verwerkt wanneer het bedrag van de opbrengsten op betrouwbare wijze kan worden bepaald, de inning van de te ontvangen vergoeding waarschijnlijk is, de mate waarin de dienstverlening op balansdatum is verricht betrouwbaar kan worden bepaald en de reeds gemaakte kosten en de kosten die (mogelijk) nog moeten worden gemaakt om de dienstverlening te voltooien op betrouwbare wijze kunnen worden bepaald. Indien het resultaat van een bepaalde opdracht tot dienstverlening niet op betrouwbare wijze kan worden bepaald, worden de opbrengsten verwerkt tot het bedrag van de kosten van de dienstverlening die worden gedekt door de opbrengsten. Netto omzet Onder de netto omzet worden de opbrengsten verantwoord van de verrichte diensten uit het distribueren van elektriciteit en gas en van overige activiteiten tegen de reële waarde van de transacties.

De afrekening met kleinverbruikers van energie geschiedt op basis van vaste bedragen, afhankelijk van de grootte (capaciteit) van de aansluiting. De afrekening met grootverbruikers geschiedt periodiek op basis van contractueel overeengekomen capaciteit en daarnaast bij elektriciteit op basis van gemeten verbruik en opgetreden netbelasting. De omvang van de omzet van de gedistribueerde energie wordt gereguleerd door de Autoriteit Consument & Markt (ACM). Leidend voor de realisatie van de omzet is de periode waarin Cogas de transport- en aansluitdiensten (gereguleerde opbrengsten) en de meetdiensten (vrij domein) heeft verricht. De overige opbrengststromen betreffen met name de verrichte meetdiensten voor grootzakelijke klanten, opbrengsten uit warmte-koude opslag en biomassa-installaties.

48

Overige bedrijfsopbrengsten De overige bedrijfsopbrengsten bestaan uit meerdere posten. Geactiveerde eigen loonkosten Dit betreft de kosten van eigen personeel van Cogas, gemaakt in het kader van investeringsprojecten. De kosten zijn geactiveerd als materiële vaste activa. Amortisatie van gepassiveerde bijdragen Bijdragen in de aanleg en betalingen ontvangen van klanten voor de gemaakte kosten voor de elektriciteits- en gasinfrastructuur worden als vooruit ontvangen opbrengsten op de balans verantwoord. De vooruit ontvangen opbrengsten worden geamortiseerd over de verwachte levensduur van de betrokken activa. De amortisatie wordt in de winst- en verliesrekening verantwoord onder overige baten. Overheidssubsidies en investeringspremies Overheidssubsidies en investeringspremies worden verantwoord indien redelijke zekerheid bestaat dat aan de condities voor het verkrijgen van de subsidies of premies wordt of zal worden voldaan en dat het bedrag zal worden ontvangen. Subsidies en investeringspremies ontvangen voor investeringen in materiële vaste activa worden in mindering gebracht op de materiële vaste activa. Overheidssubsidies en exploitatiesubsidies die geen verband houden met investeringen in materiële vaste activa of andere vaste activa worden in het resultaat verwerkt op het moment dat de daarbij behorende kosten worden gemaakt. Opbrengst werken voor derden en overige bedrijfsopbrengsten Als opbrengsten (uit transacties) worden de bedragen verwerkt die de rechtspersoon voor eigen rekening ontvangt. Bedragen die de rechtspersoon voor derden ontvangt, worden niet als opbrengsten verwerkt. Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten Kostprijs omzet Hieronder worden de kosten van transportdiensten en netverliezen gerekend die gerelateerd zijn aan de netto omzet. Kosten uitbesteed werk en materiaalkosten Hieronder zijn begrepen de direct aan de netto-omzet en de opbrengst werken voor derden en overige bedrijfsopbrengsten toerekenbare kosten. De kosten zijn toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. Personeelsbeloningen De beloningen van het personeel worden als last in de winst- en verliesrekening verantwoord in de periode waarin de arbeidsprestatie wordt verricht en, voor zover nog niet uitbetaald, als verplichting op de balans opgenomen. Indien de reeds betaalde bedragen de verschuldigde beloningen overtreffen, wordt het meerdere opgenomen als een overlopend actief voor zover er sprake zal zijn van terugbetaling door het personeel of van verrekening met toekomstige betalingen door de vennootschap.

49

Een uitkering als gevolg van ontslag wordt als voorziening en als last verwerkt als de vennootschap zich aantoonbaar heeft verbonden tot beëindiging van het dienstverband van een of meer personeelsleden vóór de gebruikelijke pensioendatum of tot een uitkering ter stimulering van vrijwillig ontslag. De vennootschap heeft zich aantoonbaar verbonden tot het doen van ontslaguitkeringen als formeel een gedetailleerd plan (of regeling) is opgesteld en intrekking daarvan door de vennootschap redelijkerwijs niet meer kan plaatsvinden. Cogas is eigen risico drager voor de Werkloosheidswet (WW). Indien een medewerker van Cogas werkloos wordt, komt de uitkering ten laste van Cogas voor een periode tot maximaal 38 maanden, afhankelijk van het arbeidsverleden van de desbetreffende medewerker. De elementen voor de berekening van de verplichting zijn de personeelsleden op wie de regeling van toepassing is, de meest waarschijnlijke looptijd van de uitkering voor dit personeelslid en de toegezegde vergoedingen, gewaardeerd tegen de nominale waarde. Nederlandse pensioenregeling Cogas neemt deel in de pensioenregelingen van het pensioenfonds ABP. De regelingen zijn geclassificeerd als toegezegde bijdrageregelingen. Uitgangspunt is dat de in de verslagperiode te verwerken pensioenlast gelijk is aan de over die periode aan de pensioenuitvoerder verschuldigde pensioenpremies. Voor zover de verschuldigde premies op balansdatum nog niet zijn voldaan, wordt hiervoor een verplichting opgenomen. Als de op balansdatum reeds betaalde premies de verschuldigde premies overtreffen, wordt een overlopende actiefpost opgenomen voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door de pensioenuitvoerder of van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies. Indien op basis van de uitvoeringsovereenkomst met betrekking tot een bedrijfstakpensioenregeling per balansdatum een verplichting bestaat, wordt een voorziening gevormd als het waarschijnlijk is dat de aanwending van een maatregelenpakket, dat nodig is voor het herstel van de per balansdatum bestaande dekkingsgraad, zal leiden tot een uitstroom van middelen en de omvang daarvan betrouwbaar kan worden geschat. Ultimo 2015 was hiervan geen sprake. Indien sprake is van aanpassingen van de per balansdatum opgebouwde aanspraken die voortvloeien uit toekomstige salarisverhogingen die per balansdatum reeds zijn toegezegd en die voor rekening van de vennootschap komen wordt hiervoor een voorziening gevormd. Ultimo 2015 was hiervan geen sprake. Verder wordt op balansdatum een voorziening opgenomen voor bestaande additionele verplichtingen ten opzichte van het pensioenfonds en de werknemers, indien het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichtingen een uitstroom van middelen zal plaatsvinden en de omvang van de verplichtingen betrouwbaar kan worden geschat. Het al dan niet bestaan van additionele verplichtingen wordt beoordeeld aan de hand van de uitvoeringsovereenkomst met het pensioenfonds, de pensioenovereenkomst met de werknemers en andere (expliciete of impliciete) toezeggingen aan de werknemers. Ultimo 2015 was hiervan geen sprake. Beëindigingsvergoedingen Een uitkering als gevolg van beëindiging van het dienstverband wordt als verplichting en als last verwerkt als de onderneming zich aantoonbaar heeft verbonden tot beëindiging van het dienstverband van een of meer personeelsleden vóór de gebruikelijke pensioendatum of tot een uitkering ter stimulering van vrijwillig ontslag. De onderneming heeft zich aantoonbaar verbonden tot het voldoen van beëindigingsvergoedingen als formeel een gedetailleerd plan (of regeling) is opgesteld en intrekking daarvan door de vennootschap redelijkerwijs niet meer kan plaatsvinden. In het plan zijn de betrokken functies en het (geschatte) aantal van de werknemers, de uitkering voor iedere medewerker en de periode die gemoeid is met de uitvoering van het plan benoemd.

50

Rentebaten en soortgelijke opbrengsten en rentelasten en soortgelijke kosten De financiële baten bestaan uit interestbaten op de rentedragende financiële activa, berekend op basis van de effectieve interestmethode. Daarnaast zijn dividenduitkeringen op overige effecten onder deze post opgenomen. Rentebaten worden verantwoord in de periode waartoe zij behoren, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de desbetreffende actiefpost. Rentelasten en soortgelijke lasten omvatten de interestlasten op de rentedragende verplichtingen berekend op basis van de effectieve interestmethode en worden verantwoord in de periode waartoe zij behoren. Agio, disagio en aflossingspremies worden, indien van toepassing, verantwoord als rentelast in de periode waartoe zij behoren. De toerekening van deze rentelast en de rentevergoeding over de lening is de effectieve rente die in de winst- en verliesrekening wordt verwerkt. In de balans is (per saldo) de amortisatiewaarde van de schuld(en) verwerkt. De nog niet in de winst- en verliesrekening verwerkte bedragen van het agio en de al in de winst- en verliesrekening verwerkte aflossingspremies worden verwerkt als verhoging van de schuld(en) waarop ze betrekking hebben. De nog niet in de winst- en verliesrekening verwerkte bedragen van het disagio worden verwerkt als verlaging van de schuld(en) waarop ze betrekking hebben. Belastingen naar de winst Belastingen omvatten de over de verslagperiode verschuldigde en verrekenbare winstbelastingen en latente belastingen. De belastingen worden in de winst- en verliesrekening opgenomen, behoudens voor zover deze betrekking hebben op posten die rechtstreeks in het eigen vermogen worden opgenomen (de belasting wordt in het eigen vermogen verwerkt) of op een overname. De over het boekjaar verschuldigde en verrekenbare belasting is de naar verwachting te betalen belasting over de belastbare winst over het boekjaar, berekend aan de hand van belastingtarieven die zijn vastgesteld op verslagdatum, en eventuele correcties op de over voorgaande jaren verschuldigde belasting. Rekening wordt gehouden met tijdelijke en permanente verschillen in de commerciële en fiscale waardering van posten. Indien de boekwaardes van activa en verplichtingen ten behoeve van de financiële verslaggeving afwijken van hun fiscale boekwaardes, is sprake van tijdelijke verschillen. Ultimo boekjaar 2015 is sprake van hiervoor genoemde verrekenbare tijdelijke verschillen (onder meer door een fiscaal afwijkende openingsbalans voor netbeheer activa en de toepassing van fiscaal versnelde afschrijvingen in voorgaande jaren), waarvoor een latente belastingvordering is opgenomen. De verwachting bestaat, op basis van historische positieve resultaten, dat in de toekomst voldoende fiscale winsten beschikbaar zullen zijn voor verrekening respectievelijk compensatie. Latente belastingvorderingen worden per iedere verslagdatum herzien en verlaagd voor zover het niet langer waarschijnlijk is dat het daarmee samenhangende belastingvoordeel zal worden gerealiseerd. De waardering van latente belastingvorderingen wordt gebaseerd op de fiscale gevolgen van de door de vennootschap op balansdatum voorgenomen wijze van realisatie of afwikkeling van zijn activa, voorzieningen, schulden en overlopende passiva. Latente belastingvorderingen worden gewaardeerd tegen contante waarde, waarbij discontering plaatsvindt op basis van de voor de onderneming geldende rente voor langlopende leningen, onder aftrek van belasting op basis van het effectieve belastingtarief. Wijzigingen in de latente vordering als gevolg van oprenting worden verantwoord op de belastingregel. Cogas B.V., de 100% deelneming van Cogas Holding N.V., vormt tezamen met haar groepsmaatschappijen een fiscale eenheid voor de heffing van vennootschapsbelasting. Cogas Holding N.V. was in 2015 vrijgesteld voor de vennootschapsbelasting. Binnen de Cogas groep worden belastinglasten gealloceerd aan de vennootschappen alsof iedere entiteit zelfstandig belastingplichtig is.

51

Aandeel in het resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen Als resultaat van deelnemingen waarin invloed van betekenis wordt uitgeoefend op het zakelijke en financiële beleid, wordt opgenomen het aan de vennootschap toekomende aandeel in het resultaat van deze deelnemingen. Dit resultaat wordt bepaald op basis van de bij Cogas Holding N.V. geldende grondslagen voor waardering en resultaatbepaling. Bij deelnemingen (effecten) waarin geen invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, wordt het dividend als resultaat aangemerkt. Verwerking hiervan vindt plaats onder de financiële baten en lasten. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is op basis van de indirecte methode opgesteld. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen. Vennootschapsbelasting, ontvangen interest en ontvangen dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde interest en betaalde dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. Reële waarde van financiële instrumenten Voor bepaalde posten in de jaarrekening is de initiële waarderingsgrondslag de reële waarde. Voorts geldt dat voor bepaalde posten de afwijkingen tussen de reële waarde en de boekwaarde worden toegelicht. De reële waarde van een financieel instrument is het bedrag waarvoor een actief kan worden verhandeld of een passief kan worden afgewikkeld tussen ter zake goed geïnformeerde partijen, die tot een transactie bereid en van elkaar onafhankelijk zijn.

• De reële waarde van niet-beursgenoteerde financiële instrumenten wordt bepaald door de verwachte kasstromen contant te maken tegen een disconteringsvoet die gelijk is aan de geldende risicovrije marktrente voor de resterende looptijd, vermeerderd met krediet- en liquiditeitopslagen.

• De reële waarde van derivaten, gehouden door de niet-geconsolideerde deelneming Cogas Kabel Infra

B.V.,, wordt bepaald door het contant maken van de kasstromen aan de hand van de relevante swapcurve, vermeerderd met krediet- en liquiditeitsopslagen.

52

Toelichting op de geconsolideerde balans (bedragen in duizenden euro’s)

1. Immateriële vaste activa Overzicht van het verloop van de balanswaarde in 2015 en de aanschafwaarde per 31 december 2015 naar de aard van de activa

Goodwill Totaal

Aanschafwaarde 229 229 Cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen -46 -46

Boekwaarde 1 januari 183 183

Afschrijvingen -46 -46

-46 -46

Aanschafwaarde 229 229 Cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen 92 92

Boekwaarde 31 december 137 137 De gehanteerde afschrijvingstermijn bedraagt 5 jaar. De goodwill heeft betrekking op de acquisitie van Metsens B.V. te Assen op 1 januari 2014 en betreft het verschil tussen de kostprijs van de overname en de reële waarde ten tijde van de overname.

53

2. Materiële vaste activa Overzicht van het verloop van de balanswaarde in 2015 en de aanschafwaarde per 31 december 2015 naar de aard van de activa

Bedrijfs-gebouwen/ terreinen

Machines/ installaties

Distributie-leidingen/ installaties

Andere bedrijfs-

middelen

Bedrijfs-middelen in uitvoering Totaal

Aanschafwaarde 17.147 6.608 279.261 33.627 2.440 339.083

Cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen -8.113 -5.646 -132.426 -27.103 - -173.288

Boekwaarde 1 januari 9.034 962 146.835 6.524 2.440 165.795

Investeringen 124 20 11.522 1.235 -1.110 11.791

Desinvesteringen - -32 -1.177 -167 - -1.376

Afschrijvingen -414 -576 -6.402 -1.789 - -9.182

Bijzondere waardevermindering - - - - - - Cumulatieve afschrijvingen desinvesteringen

-

32

932

98

- 1.062

Deconsolidatie boekwaarde Cogas Meetdiensten B.V. - - -3.322 -200 -166 -3.688

-290 -556 1.553 -823 -1.276 -1.393

Aanschafwaarde 17.271 6.596 283.974 33.350 1.164 342.355

Cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen -8.527 -6.190 -135.586 -27.649 - -177.952

Boekwaarde 31 december 8.744 406 148.388 5.701 1.164 164.403 De verzekerde som van de daarvoor in aanmerking komende activa bedroeg in het boekjaar circa € 34,3 miljoen. De boekwaarde van deze verzekerde activa bedroeg per balansdatum circa € 31,9 miljoen. Bouwrente wordt niet geactiveerd. Cogas is diverse investeringsverplichtingen aangegaan. De voornaamste verplichting betreft de uitrol van slimme meters tot en met 2020. Voor een toelichting wordt verwezen naar noot 12 niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen. De post bedrijfsmiddelen in uitvoering betreft voornamelijk de op balansdatum nog niet afgeronde aanleg van nieuwe distributieleidingen/installaties. De voornaamste gehanteerde afschrijvingstermijnen zijn: Bedrijfsgebouwen en terreinen 30 jaar Machines en installaties 10 - 15 jaar Distributieleidingen en installaties 20 - 55 jaar Andere bedrijfsmiddelen 5 - 12 jaar

54

3. Financiële vaste activa

31-12-2015 31-12-2014

Deelnemingen en samenwerkingsverbanden 28.109 22.054 Belastinglatentie 6.427 8.042 Effecten 5 13 Overige financiële vaste activa 16.136 14.026

Totaal financiële vaste activa 50.677 44.135 Deelnemingen en samenwerkingsverbanden

GST B.V., Almelo

Twenergy VOF, Almelo

Cogas Kabel Infra B.V.,

Almelo

Trianel Gas-kraftwerk

Hamm-Uentrop GmbH, Aachen

Totaal 2015

Totaal 2014

Deelnemingspercentage 50% 50% 50% 3,67%

Aandeel vermogen kapitaal 327 17 3.387 3.105 6.836 6.836

Aandeel in overig vermogen 733 -11 17.601 -3.105 15.218 14.969

Stand 1 januari 1.060 6 20.988 - 22.054 21.805

Aandeel in resultaat 76 10 2.451 - 2.537 -491

Gedeclareerd dividend -56 - - - -56 -294

Kapitaalstortingen - - - - - -48

Bijzondere

waardeverminderingen - - - - - -403

Herwaardering - - 3.574 - 3.574 1.485

Stand per 31 december 1.080 16 27.013 - 28.109 22.054 De deelnemingen GST B.V., Twenergy VOF en Cogas Kabel Infra B.V. zijn opgenomen tegen de netto-vermogenswaarde, omdat invloed van betekenis uitgeoefend kan worden. Consolidatie van deze deelnemingen vindt niet plaats omdat er geen overheersende zeggenschap kan worden uitgeoefend dan wel hierover geen centrale leiding vanuit Cogas bestaat. Cogas Kabel Infra B.V., Almelo De deelneming Cogas Kabel Infra B.V. classificeert als joint venture op grond van de aandeelhoudersovereenkomst die de vennootschap heeft gesloten met de andere aandeelhouder en is opgenomen voor de nettovermogenswaarde. In Cogas Kabel Infra B.V. wordt een kabelnetwerk aangehouden om (directe) inkomsten te genereren en/of waardestijgingen te realiseren. Om deze reden wordt het netwerk in deze deelneming gewaardeerd tegen actuele waarde. Voor de herwaardering is een herwaarderingsreserve gevormd.

55

Trianel Gaskraftwerk Hamm-Uentrop GmbH, Aachen De deelneming Trianel Gaskraftwerk is opgenomen tegen de verkrijgingsprijs onder aftrek van bijzondere waardevermindering. De intentie is om de deelneming in Trianel Gaskraftwerk zo spoedig als mogelijk te vervreemden. Een toelichting op de bijzondere waardevermindering op deze deelneming is opgenomen onder noot 8 – overige voorzieningen. In 2015 hebben zich geen omstandigheden voorgedaan die terugneming van de bijzondere waardevermindering mogelijk maken. Belastinglatentie 2015 2014

Latente belastingvordering per 1 januari 8.042 8.148 Af: onttrekking latentie -1.156 -106 Af: oprenting belastinglatentie -610 - Af: deconsolidatie Cogas Meetdiensten B.V. 151 -

Latente belastingvordering per 31 december 6.427 8.042 De post latente belastingvorderingen heeft betrekking op verschillen tussen de boekwaarden van de materiële vaste activa enerzijds en de met de fiscus overeengekomen boekwaarden per 1 januari 1998, het jaar waarin Cogas belastingplichtig werd, anderzijds. De met de fiscus overeengekomen boekwaarden voor de materiële vaste activa per 1 januari 1998 hebben een afschrijvingsperiode tot maximaal 2045. Realisatie van het tijdelijk verschil dat op deze activa betrekking heeft, spreidt zich dan ook uit tot aan deze datum. Daarnaast is in het verleden fiscaal de regeling willekeurige afschrijving toegepast, waardoor verschillen zijn ontstaan tussen de commerciële en fiscale boekwaarde. Realisatie van het tijdelijk verschil dat op deze activa betrekking heeft, vindt plaats tot en met 2066. De latente vordering heeft een looptijd tot en met 2066 en is contant gemaakt tegen 1,47%. In 2015 is deze rente geactualiseerd. Het effect van de renteaanpassing bedraagt € 0,6 miljoen. Verwacht wordt dat van de vordering op balansdatum een bedrag van € 1,2 miljoen binnen een jaar wordt gerealiseerd. Er is geen sprake van tijdelijke verschillen inzake investeringen in groepsmaatschappijen, buitenlandse niet zelfstandige eenheden, deelnemingen en joint ventures waarvoor een latente belastingvordering is opgenomen. Een aantal geconsolideerde groepsmaatschappijen behoort niet tot de fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting. Deze entiteiten hebben in het boekjaar een negatief fiscaal resultaat behaald. Er is voor dit negatieve resultaat geen actieve belastinglatentie gevormd, omdat de respectievelijke vennootschappen niet verwachten de komende jaren voldoende compensabele fiscale winsten te zullen behalen. Effecten 31-12-2015 31-12-2014 GEAS B.V. te Enschede 3 6 EDSN B.V. te Arnhem 2 7

5 13 De effecten zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs of lagere marktwaarde. De grondslagen voor de waardering van effecten zijn beschreven onder het hoofd Financiële instrumenten.

56

EDSN voorziet in het berichtenverkeer en de gegevensuitwisseling tussen de marktpartijen met betrekking tot de wettelijke en niet-wettelijke ketenprocessen en werkt in opdracht van regionale en landelijke netbeheerders, de Vereniging Nederlandse EnergieDataUitwisseling (NEDU) en andere marktpartijen zoals de energieleveranciers. Cogas Infra & Beheer B.V. houdt, evenals de overige netbeheerders, naar rato een aandeel in EDSN B.V. Overige financiële vaste activa 31-12-2015 31-12-2014

Deposito Landsbanki IJsland - - Lening TGH - - Achtergestelde lening Cogas Kabel Infra B.V. 12.788 13.658 Achtergestelde lening Cogas Kabel Infra Buitengebied B.V. 3.009 - Lening aan EDSN B.V. 280 336 Overige leningen 59 32

16.136 14.026 Deposito Landsbanki IJsland 31-12-2015 31-12-2014 Deposito Landsbanki IJsland 5.979 5.979 Voorziening deposito Landsbanki IJsland -5.979 -5.979

- - In 2008 had Cogas bij de IJslandse bank Landsbanki een driemaandsdeposito van € 6,0 miljoen uitgezet. Na solvabiliteitsproblemen en de nationalisatie door de IJslandse overheid van deze bank heeft Cogas het volledige bedrag voorzien en is concurrent schuldeiser geworden. Eind 2015 is door de curator, die belast is met de afwikkeling van het faillissement, een voorstel gedaan tot een crediteurenakkoord te komen. Begin 2016 is het crediteurenakkoord vastgesteld. Aan Cogas is een combinatie van aandelen, obligatielening en een beperkte betaling toegekend. De waarde van deze toekenning bedraagt naar verwachting € 1,3 miljoen. Gezien de onzekerheid over de realisatie van deze waarde, qua hoogte en timing, is uit voorzichtigheid deze terugneming van het eerder genoemde waardeverlies nog niet verantwoord. Lening TGH 31-12-2015 31-12-2014 Lening TGH 2.499 - Bij: rentetoevoeging 70 - Af: voorziening oninbaarheid -2.569 -

- - Een toelichting op deze lening is opgenomen onder noot 8 – voorziening voor een verlieslatend contract.

57

Achtergestelde lening Cogas Kabel Infra B.V. 2015 2014

Stand per 1 januari 13.658 5.186 Bij: opname - 7.500 Bij: rente 1.630 972

15.288 13.658 Af: aflossing -2.500 -

Stand per 31 december 12.788 13.658 Cogas participeert voor 50% in de joint venture Cogas Kabel Infra B.V. Met betrekking tot de financiering is contractueel afgesproken dat Cogas maximaal € 15 miljoen ter beschikking stelt als achtergestelde lening. De lening wordt afgeroepen naar rato van de uitrol van het FTTH-netwerk. Aan deze lening zijn geen minimale ratio’s of zekerheden gesteld. Er is sprake van een aflossingsverplichting, maar er is geen vast aflossingsschema overeengekomen; aflossing vindt discretionair plaats (voor zover voldoende liquiditeiten bij de geldnemer beschikbaar zijn). Achtergestelde lening Cogas Kabel Infra Buitengebied B.V. 2015 2014

Stand per 1 januari - - Bij: opname 3.000 - Bij: rente 9 -

3.009 - Af: aflossing - -

Stand per 31 december 3.009 - De hoogte van de achtergestelde lening is € 3 miljoen, dit kan vermeerderd worden met eventueel opgerolde rente. Aan deze lening zijn geen minimale ratio’s of zekerheden gesteld. Er is sprake van een aflossingsverplichting, maar er is geen vast aflossingsschema overeengekomen; aflossing vindt discretionair plaats (voor zover voldoende liquiditeiten bij de geldnemer beschikbaar zijn). Lening aan EDSN B.V. 2015 2014

Stand per 1 januari 336 411 Bij: opname 1 17

337 428 Af: aflossing -57 -92

Stand per 31 december 280 336 Cogas Infra & Beheer B.V. heeft EDSN B.V., evenals de overige netbeheerders, naar rato van het aandeel in EDSN B.V. een lening verstrekt om de software voor het berichtenverkeer ten behoeve van het nieuwe marktmodel te financieren. Terugbetaling vindt plaats in 5 jaar tegen marktconforme rente. Zekerheden zijn niet gesteld.

58

Overige leningen 2015 2014

Stand per 1 januari 32 - Bij: opname 31 32

63 32 Af: aflossing -4 -

Stand per 31 december 59 32 4. Voorraden

31-12-2015 31-12-2014

Materialen en verbruiksartikelen 798 951 Voorziening incourant -33 -33

Totaal voorraden 765 918 De boekwaarde van voorraden die worden gewaardeerd op lagere netto-opbrengstwaarde bedraagt € 33.000. Er heeft geen mutatie in de voorziening plaatsgevonden. De voorraadwaardering op basis van de actuele waarde wijkt niet materieel af van bovenstaande waardering. 5. Vorderingen en overlopende activa

31-12-2015 31-12-2014

Debiteuren 1.160 2.466 Vorderingen op maatschappijen waarin wordt deelgenomen 771 1.691 Overige vorderingen 6.599 24.173

Totaal vorderingen en overlopende activa 8.530 28.330 Debiteuren 31-12-2015 31-12-2014

Handelsdebiteuren 1.658 3.058 Voorziening dubieuze debiteuren -498 -592

1.160 2.466 Aan de voorziening voor dubieuze debiteuren is in 2015 € 101.000 (2014: € 157.000) onttrokken. Daarnaast is € 7.000 vrijgevallen (2014: € 27.000) ten gunste van het resultaat. De vorderingen op handelsdebiteuren alsmede de overige vorderingen hebben een resterende looptijd korter dan 1 jaar.

59

Vorderingen op maatschappijen waarin wordt deelgenomen 31-12-2015 31-12-2014

Cogas Kabel Infra B.V. 680 1.691 Cogas Kabel Infra Buitengebied B.V. 91 -

771 1.691 De vordering op deelnemingen heeft betrekking op nog te factureren omzet en heeft een resterende looptijd korter dan 1 jaar. Overige vorderingen 31-12-2015 31-12-2014

Belastingen en premies sociale verzekeringen 2.262 7.535 Nog te factureren omzet 3.055 3.400 Overlopende activa 1.282 13.238

6.599 24.173 De overlopende activa betrof ultimo 2014 overwegend vorderingen die voortvloeiden uit verkooptransacties van aandelen Cogas Kabel Infra B.V. en Cogas Kabeltelevisie B.V. De desbetreffende bedragen zijn in 2015 ontvangen. Op dit moment bestaat nog een discussie met de Belastingdienst over de ingediende aangifte vennootschapsbelasting over het jaar 2006. Het belangrijkste issue dat de Belastingdienst aan de orde heeft gesteld is de behandeling van de deelnemingsvrijstelling Cogas Energie B.V. (verkoop leveringsbedrijf). De uitkomst van deze discussie is op dit moment nog niet met zekerheid in te schatten. Het geschil ligt thans ter beoordeling bij de Rechtbank Arnhem. Voorzichtigheidshalve is de hiermee verband houdende fiscale vordering afgeboekt. Deze afboeking geeft geen enkele indicatie omtrent de verwachte uitkomst van de beroepsprocedure. 6. Liquide middelen

31-12-2015 31-12-2014

Banktegoeden 1.807 2.271 Deposito’s 32.300 25.600

Totaal liquide middelen 34.107 27.821 De liquide middelen worden geheel in euro’s aangehouden en staan vrij ter beschikking, waarbij voor € 12,5 miljoen een opnametermijn van 30 dagen geldt. Cogas heeft een kredietfaciliteit van € 4,5 miljoen. Ultimo boekjaar is deze faciliteit niet getrokken. 7. Groepsvermogen De samenstelling en het verloop van het eigen vermogen zijn opgenomen in de toelichting op de vennootschappelijke balans. Het resultaat toekomend aan de rechtspersoon is het totaalresultaat van de rechtspersoon.

60

8. Voorzieningen

31-12-2015 31-12-2014

Overige voorzieningen Voorziening tariefcorrecties 1.963 1.857

Voorziening voor een verlieslatend contract 1.546 4.600 Overige voorzieningen - 44 Personeelsvoorzieningen

Voorziening jubileumuitkering 481 470 WW voorziening 1.400 302

Totaal voorzieningen 5.390 7.273 Overige voorzieningen Deze voorzieningen bestaan uit een voorziening voor tariefcorrecties, een voorziening gevormd voor een verlieslatend contract en overige voorzieningen gevormd voor onder andere door derden opgelegde claims. Voorziening tariefcorrecties 2015 2014

Saldo per 1 januari 1.857 3.113 Dotaties 1.963 -

3.820 3.113 Onttrekkingen 1.857 1.256

Saldo per 31 december 1.963 1.857 Door de ACM is in de vorige reguleringsperiode in de vastgestelde tarieven onterecht een te hoge vergoeding voor precariorechten en inkoopkosten voor transport opgenomen. Deze correctie wordt in de toekomstige reguleringsperiode afgewikkeld. Voor de verwachte omvang van de verplichting is een voorziening getroffen. Voorziening voor een verlieslatend contract 2015 2014

Saldo per 1 januari 4.600 - Dotaties - 4.600 Reclassificatie naar financiële vaste activa -2.499 -

2.101 4.600 Onttrekkingen 555 -

Saldo per 31 december 1.546 4.600

61

Eind 2014 is een voorziening gevormd van € 4,6 miljoen voor verplichtingen aan Trianel Gaskraftwerk Hamm-Uentrop GmbH (hierna TGH). Deze voorziening had voor € 0,6 miljoen betrekking op het nog ten laste van Cogas komende verlies 2015 uit hoofde van de energieleveringovereenkomst met TGH voor de periode tot het moment dat deze overeenkomst zou zijn beëindigd. Het restant van € 4 miljoen betreft een in delen aan TGH te verstrekken lening, waarvan de terugbetaling onzeker is. De toezegging van de lening gaf Cogas Infra en Beheer B.V. echter het recht het verlieslatende afnamecontract voor elektriciteit (PPA) met TGH op te zeggen. Van deze mogelijkheid is gebruik gemaakt. In 2015 heeft TGH twee leningdelen afgeroepen, ter grootte van € 2,2 miljoen respectievelijk € 0,3 miljoen. Deze leningen zijn, onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid, gepresenteerd onder de financiële vaste activa. Na het vormen van bovenstaande voorziening in de jaarrekening 2014 worden er geen aanvullende verliezen of opbrengsten meer uit TGH verwacht. Overige voorzieningen 2015 2014

Saldo per 1 januari 44 500 Dotatie - 44

44 544 Onttrekkingen 44 500

Saldo per 31 december - 44 De overige voorzieningen zijn gevormd voor onder andere door derden opgelegde claims. Ultimo 2015 is geen sprake meer van claims en geschillen waarvoor een voorziening geboden is. Personeelsvoorzieningen Voorziening jubileumuitkering 2015 2014

Saldo per 1 januari 470 501 Dotaties 47 25

517 526 Onttrekkingen 36 56

Saldo per 31 december 481 470 Overeenkomstig Richtlijn 271 (personeelsbeloningen) voor de jaarverslaggeving van de raad voor de jaarverslaggeving voor grote en middelgrote rechtspersonen is een voorziening opgenomen voor de in de toekomst te betalen jubileumuitkeringen aan de medewerkers. De dotatie aan deze voorziening is als last in de winst- en verliesrekening verwerkt. Verwacht wordt dat € 11.000 binnen één jaar zal worden afgewikkeld.

62

WW voorziening 2015 2014

Saldo per 1 januari 302 64 Dotaties 1.310 325

1.612 389 Onttrekkingen 212 87

Saldo per 31 december 1.400 302 Cogas is financieel verantwoordelijk voor de WW-uitkering van een werkzoekende ex-medewerker. Ook verplicht Cogas zich de ex-werknemer te begeleiden bij het vinden van een passende werkkring. Voor de transitievergoeding, kosten voor opleiding, sollicitatiebegeleiding, eventuele coaching en de meest waarschijnlijke WW-duur is een voorziening gevormd. Verwacht wordt dat € 700.000 binnen één jaar zal worden afgewikkeld. 9. Langlopende schulden

31-12-2015 31-12-2014

Leningen van kredietinstellingen 25.060 26.903 Vooruit ontvangen bedragen 38.076 36.705

Totaal Langlopende schulden 63.136 63.608 Leningen van kredietinstellingen 31-12-2015 31-12-2014

Leningen met een resterende looptijd van > 5 jaar 24.000 24.000 Leningen met een resterende looptijd van < 5 jaar 2.750 6.000 Onderhandse leningen 60 153

26.810 30.153 Af: Aflossingsverplichtingen volgend boekjaar, opgenomen onder schulden op korte termijn 1.750 3.250

25.060 26.903 Over de leningen wordt een vaste rente betaald die varieert tussen 3,9% en 4,8%. Het gemiddelde rentepercentage over 2015 bedroeg 4,12 % (2014 4,25 %). Er zijn geen zekerheden verstrekt. Het kortlopend deel langlopende leningen bedraagt € 1,8 miljoen (2014 € 3,3 miljoen) en is opgenomen onder de kortlopende schulden. De belangrijkste voorwaarden voor de verstrekte leningen betreffen minimale solvabiliteits- en renteratio’s. Cogas voldoet ultimo 2015 aan deze voorwaarden. De percentages bedragen afhankelijk van de kredietverstrekker 30% en 35% (solvabiliteit). De eis voor de renteratio’s bedraagt 3:1 (Net Debt / EBITDA).

63

In januari 2016 is een langlopende lening van € 24,0 miljoen afgelost. De lening is gelijktijdig met de aflossing volledig geherfinancierd voor hetzelfde bedrag. In overeenstemming met de verslaggevingsstandaarden is dit deel van de aflossingsverplichting niet als kortlopende verplichting gepresenteerd, maar weergegeven onder de langlopende schulden. Opgenomen rentedragende leningen en schulden worden gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs van de schuld. Cogas maakt met betrekking tot haar leningen geen gebruik van derivaten. Binnen de 50% deelneming Cogas Kabel Infra B.V. worden swaps gebruikt om het renterisico op een deel van de variabel rentende langlopende leningen af te dekken. Vooruit ontvangen bedragen 31-12-2015 31-12-2014

Saldo 1 januari 36.705 33.227 Ontvangen in het jaar 3.209 5.086

39.914 38.313 Amortisatie ten gunste van de winst- en verliesrekening -1.838 -1.608

Saldo 31 december 38.076 36.705 De vooruit ontvangen bedragen betreffen bijdragen bij de investeringen in de aanleg van infrastructuur en aansluitingen. Deze bijdragen worden ontvangen van derden zoals particulieren, bedrijven en gemeenten. De amortisatietermijnen zijn gelijk aan de afschrijvingstermijnen van de betrokken activa. 10. Kortlopende schulden

31-12-2015 31-12-2014

Aflossingsverplichting leningen 1.750 3.250 Schulden aan leveranciers 1.513 2.267 Te betalen omzetbelasting 327 685 Te betalen loonbelasting 749 822 Overlopende passiva 4.685 6.054

9.024 13.078 De kortlopende schulden hebben een resterende looptijd van korter dan 1 jaar. Overlopende passiva 31-12-2015 31-12-2014

Vooruit ontvangen subsidies 709 394 Nog te betalen rente 743 735 Vakantiegeld en -dagen 1.333 1.542 Nog te betalen kosten 1.648 1.933 Overige 252 1.450

4.685 6.054

64

11. Financiële instrumenten Algemeen De onderneming maakt in de normale bedrijfsuitoefening gebruik van uiteenlopende financiële instrumenten die de onderneming blootstellen aan rente-, kasstroom-, krediet- en liquiditeitsrisico’s. Om deze risico’s te beheersen, heeft de onderneming een beleid inclusief een stelsel van beheersingsmaatregelen opgesteld om de risico’s van onvoorspelbare ongunstige ontwikkelingen op de financiële markten en daarmee de financiële prestaties van de onderneming te beperken. De gebruikelijke financiële risico’s zijn naar de mening van het management voor Cogas beperkt en worden door Cogas adequaat beheerst. Cogas maakt geen gebruik van speculatieve afgeleide financiële instrumenten. Via de niet-geconsolideerde deelneming Cogas Kabel Infra B.V. wordt gebruik gemaakt van een rentederivaat om risico’s te beheersen. Kredietrisico Het kredietrisico is het risico van een verlies dat ontstaat als een tegenpartij niet kan of zal voldoen aan haar verplichtingen. Het grootste deel van de activiteiten van Cogas Holding N.V. en haar groepsmaatschappijen is gereguleerd. Voor alle kleinverbruikersdebiteuren inzake de te betalen netwerkvergoedingen worden de vorderingen geïnd door energieleveranciers die debiteurenrisico op de eindklanten dragen. Cogas heeft daarentegen wel een debiteurenrisico op de energieleveranciers. De grootste uitgegeven leningen betreffen leningen aan Cogas Kabel Infra B.V., zijnde een 50% deelneming. Gezien de financiële ontwikkeling van deze vennootschap is deze lening inbaar en gezien de betrokkenheid vanwege het aandelenbelang is er voldoende control om, samen met de andere joint venture partner, tijdig bij te sturen indien dit noodzakelijk zou zijn. Het maximale kredietrisico is in beginsel gelijk aan de boekwaarde van de vorderingen en vaste en vlottende activa. Renterisico en kasstroomrisico Het beleid van de onderneming is om haar financieringen voor 100% aan te trekken met vastrentende leningen. De onderneming loopt hierdoor een beperkt renterisico over de rentedragende vorderingen en schulden en herfinanciering van bestaande financieringen. Om de variabiliteit van de variabel rentende leningen bij de niet-geconsolideerde deelneming Cogas Kabel Infra B.V. te beperken, heeft deze deelneming een rentederivaat afgesloten. Dit rentederivaat wordt als een hedge instrument ingezet. Liquiditeitsrisico De onderneming bewaakt de liquiditeitspositie door middel van opvolgende liquiditeitsprognoses. Het management ziet erop toe dat voor de onderneming steeds voldoende liquiditeiten beschikbaar zijn om aan de verplichtingen te kunnen voldoen en dat tevens voldoende financiële ruimte onder de beschikbare faciliteiten beschikbaar blijft om steeds binnen de gestelde leningconvenanten te blijven. Per jaareinde 2015 beschikt de onderneming over zowel een goede liquiditeitspositie als een uitstekende solvabiliteitspositie. De leencapaciteit van de onderneming is hoog. In januari 2016 is een langlopende lening van € 24,0 miljoen afgelost. De af te lossen lening is vervangen door een nieuwe lening van dezelfde grootte. Deze herfinanciering is reeds vóór de datum van het opmaken van de jaarrekening overeengekomen.

65

De liquide middelen worden geheel in euro’s aangehouden en staan vrij ter beschikking, waarbij voor € 12,5 miljoen een opnametermijn van 30 dagen geldt. Op de Rekening-Courant heeft Cogas een kredietfaciliteit van € 4,5 miljoen. Ultimo boekjaar is deze faciliteit niet getrokken. Het belangrijkste rente- en liquiditeitsrisico kan worden weergegeven door de onderstaande vervalkalender. Het betreft niet contant gemaakte contractuele betalingsverplichtingen, waarbij reeds rekening is gehouden met de overeengekomen herfinanciering. Alle leningen van kredietinstellingen zijn vastrentend tot aan het einde van de looptijd.

De overige kortlopende schulden en overlopende passiva hebben een resterende looptijd van korter dan 1 jaar. Dit geldt eveneens voor de overige vorderingen en overlopende activa. De vooruitontvangen bedragen, zoals opgenomen onder de langlopende schulden, worden over de resterende looptijd geamortiseerd ten gunste van de winst- en verliesrekening en hebben daardoor geen gevolgen voor de toekomstige liquiditeitpositie en kasstromen. Reële waarde De reële waarde van de onderstaande financiële activa en verplichtingen benadert de boekwaarde van deze instrumenten: • handels- en overige vorderingen; • kortlopende overige financiële activa; • liquide middelen; • handelsschulden en overige te betalen posten; • kortlopende belastingverplichtingen. De reële waarde van de langlopende vorderingen op Cogas Kabel Infra B.V. en Cogas Kabel Infra Buitengebied B.V. benadert de boekwaarde daarvan. Ultimo boekjaar 2015 heeft Cogas een nieuwe lening verstrekt aan Cogas Kabel Infra Buitengebied B.V., een volle dochtervennootschap van Cogas Kabel Infra B.V.. Deze lening is verstrekt tegen een rente die zou gelden voor soortgelijke leningen, vermeerderd met een risico-opslag voor het feit dat de lening achtergesteld is. Het interestpercentage op de in 2015 verstrekte lening komt overeen met het interestpercentage, zoals dat van toepassing is op de reeds bestaande lening aan Cogas Kabel Infra B.V. Marktwaarde en boekwaarde wijken daardoor ultimo 2015 niet af. De reële waarde van de langlopende verplichtingen aan kredietinstellingen komt eveneens nagenoeg overeen met de boekwaarde daarvan. Begin 2016 is Cogas een herfinanciering overeengekomen voor de langlopende schulden aan kredietinstellingen. De overeengekomen rente reflecteert de voor Cogas op balansdatum geldende marktrente. De looptijd van de overige leningen en de resterende hoofdsom, aan kredietinstellingen, welke niet zijn geherfinancierd, is korter dan 2 jaar. Het effect van de afwijking tussen de marktrente en de contractuele rente is voor die leningen niet significant

x € 1.000 Bedrag < 1 jaar >1 en <3 jaar >3 en <5 jaar >5 en <10 jaar >10 jaar

Opgenomen vastrentende leningen € 26.810 € 1.750 € 1.060 € 0 € 0 € 24.000

66

12. Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Cogas B.V. is hoofdelijk aansprakelijk voor de verplichtingen van de fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting. Daarnaast is er een fiscale eenheid voor de Omzetbelasting waar Cogas Holding N.V. aan het hoofd staat. Op grond van artikel 403 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek is gebruik gemaakt van de vrijstelling van deponering bij het Handelsregister van de jaarrekeningen van de groepsmaatschappijen die zijn opgenomen onder de algemene toelichting op de geconsolideerde jaarrekening. De onderneming heeft een samenwerkingsverband in de vorm van een vennootschap onder firma (Twenergy VOF). Cogas is hoofdelijk aansprakelijk voor de verplichtingen die deze VOF heeft. De activiteiten van Twenergy zijn in 2016 gestaakt. Op dit moment bestaat nog een discussie met de Belastingdienst over de ingediende aangifte vennootschapsbelasting over het jaar 2006. Het belangrijkste issue dat de Belastingdienst aan de orde heeft gesteld is de behandeling van de deelnemingsvrijstelling Cogas Energie B.V. (verkoop leveringsbedrijf). De uitkomst van deze discussie is op dit moment nog niet met voldoende zekerheid in te schatten. Het geschil ligt thans ter beoordeling bij de Rechtbank Arnhem. Voorzichtigheidshalve is een fiscale vordering, welke overigens nog in beroep in behandeling is, afgeboekt. Deze afboeking geeft geen enkele indicatie omtrent de verwachte uitkomst van deze beroepsprocedure. De grootschalige uitrol van slimme meters vindt plaats in de periode 2015 tot en met 2020. Door middel van het programma Grootschalige Aanbieding wordt de aanbieding en plaatsing van meters aan onze klanten beheerst en conform de verplichtingen uitgevoerd. De grootschalige uitrol van slimme meters is een complex project van grote omvang. Het project legt een groot beslag op de interne organisatie, processen en systemen. Cogas stelt zich ten doel het aanbieden van slimme meters soepel en efficiënt te laten verlopen en dat klanten tevreden zijn over de gang van zaken. Cogas werkt bij de grootschalige uitrol van slimme meters, ook mede daarom, intensief samen de collega netbeheerder Enexis. Dit temeer omdat de netgebieden van Cogas en Enexis elkaar deels overlappen. Deze verplichting heeft Cogas met het Ministerie van Economische zaken afgesproken. Voor de collega netbeheerders in Nederland geldt een eenzelfde verplichting. Begin 2015 is Cogas met de Grootschalige Aanbieding (GSA) van slimme meters van start gegaan. Uiterlijk eind 2020 dient Cogas aan al haar kleinverbruikers de plaatsing van een slimme meter te hebben aangeboden. De investeringsverplichting over deze jaren bedraagt voor elektriciteitsmeters circa € 8,0 miljoen en voor gasmeters circa € 21,0 miljoen ofwel in totaal circa € 29,0 miljoen. De aanbieding van slimme meters en bijbehorende investeringen zullen overwegend gelijkmatig over de jaren 2016 tot en met 2020 plaatsvinden.

67

Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening (bedragen in duizenden euro’s) 13. Netto-omzet De netto-omzet kan als volgt worden gespecificeerd naar belangrijke opbrengstencategorieën: 2015 2014 Infra en Beheer - Aardgas transport- en aansluitdienst 16.995 19.978 - Elektriciteit transport- en aansluitdienst 14.573 17.349 - Aardgas en Elektriciteit Meetdienst 4.480 4.428 Meetdiensten grootzakelijke activiteiten 1.125 1.820 Duurzaam 2.893 3.043

Totaal Netto-omzet 40.066 46.618 De netto-omzet bestaat uit verrichte diensten in het boekjaar, zoals beschreven in de grondslagen voor de waardering en de resultaatbepaling. De netto-omzet wordt volledig in Nederland gerealiseerd. De totale omzet is in 2015 met EUR 4,6 miljoen gedaald ten opzichte van 2014. Deze daling wordt voornamelijk veroorzaakt door gewijzigde gereguleerde tarieven, en door het treffen van voorzieningen voor tariefcorrecties. Daarnaast is de omzet Meetdiensten in 2015 afgenomen vanwege de verkoop van Cogas Meetdiensten B.V. per 1 juni 2015. 14. Geactiveerde productie voor het eigen bedrijf

2015 2014

Geactiveerde productie voor het eigen bedrijf 1.856 2.119

Totaal geactiveerde productie voor het eigen bedrijf 1.856 2.119 De geactiveerde productie voor het eigen bedrijf betreft uren van eigen personeel die zijn besteed aan werkzaamheden ten behoeve van investeringsprojecten. 15. Overige bedrijfsopbrengsten

2015 2014

Opbrengst werken voor derden 4.199 8.797 Overige bedrijfsopbrengsten 2.880 -4.078

Totaal Overige bedrijfsopbrengsten 7.079 4.719

68

Opbrengst werken voor derden 2015 2014

Infra en Beheer - Aardgas 193 223

- Elektriciteit 303 446 Meetdiensten grootzakelijke activiteiten - 72 Duurzaam 90 327 Dienstverleningsovereenkomst Cogas Kabel Infra B.V. 3.417 7.522 Facilitair 196 207

4.199 8.797 De opbrengst werken voor derden omvat onder meer schades, fraude en vergoedingen voor af- en heraansluiting. De transacties met Cogas Kabel Infra B.V. vinden plaats tegen zakelijke grondslagen. De daling van de opbrengst uit de dienstverleningsovereenkomst Cogas Kabel Infra B.V. in 2015 ten opzichte van 2014 wordt veroorzaakt doordat de uitrol van het FTTH-netwerk in het binnengebied is voltooid. Overige bedrijfsopbrengsten 2015 2014

Geamortiseerde bijdragen bij investeringen in aanleg van netten en aansluitingen 1.838 1.608 Overige opbrengsten - -6.666 MEP Subsidie Biomassacentrale 1.042 980

2.880 -4.078 Eind 2014 is een voorziening gevormd van € 4,6 miljoen voor verplichtingen aan Trianel Gaskraftwerk Hamm-Uentrop GmbH. Dit bedrag is in 2014 verantwoord onder de overige opbrengsten. Een toelichting is opgenomen onder noot 8 Voorzieningen. Daarnaast betroffen de overige opbrengsten (€ 1,9 miljoen negatief) in 2014 het handelsverlies met betrekking tot het jaar 2014. De MEP Subsidie Biomassacentrale betreft een exploitatiesubsidie welke wordt ontvangen voor het exploiteren van een biomassacentrale. 16. Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten

2015 2014

Kostprijs omzet 5.910 6.390 Kosten uitbesteed werk en materiaalkosten 4.874 5.239

Totaal Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten 10.784 11.629

69

Kostprijs omzet 2015 2014 Infra en Beheer - Elektriciteit transport 4.094 4.657 Duurzaam 1.816 1.733

5.910 6.390 De kostprijs van de omzet Infra & Beheer betreft kosten van transportdiensten en netverliezen die gerelateerd zijn aan de netto-omzet. De kostprijs omzet duurzaam betreft de direct aan de omzet duurzaam toerekenbare kosten. Kosten uitbesteed werk en materiaalkosten 2015 2014

Materiaalkosten 944 981 Werkzaamheden en diensten van derden 3.930 4.258

4.874 5.239 17. Personeelskosten

2015 2014

Salarissen 9.622 10.799 Wettelijke en vrijwillige sociale lasten 1.336 1.427 Interne bedrijfsregelingen 2.698 2.548 Pensioenlasten 1.209 1.586

Totaal Personeelskosten 14.865 16.360 Vanwege de afname van het personeelsbestand zijn de salariskosten gedaald. De interne bedrijfsregelingen omvatten onder andere uitkeringen bij ontslag, vergoedingen voor reiskosten woon- werk, vergoedingen voor studiekosten en toelagen voor onregelmatige diensten.

70

Personeelsbestand Gedurende het boekjaar 2015 bedroeg het gemiddeld aantal werknemers bij de groep, omgerekend naar volledige mensjaren 188 (2014: 217). Zowel in 2014 als in 2015 waren geen medewerkers werkzaam buiten Nederland. Deze personeelsomvang (gemiddeld aantal fte) is als volgt onder te verdelen naar verschillende Business Units:

2015 2014

Infra Services 100,4 110,4 Netbeheer 16,9 16,8 Meetdiensten 5,3 16,5 Duurzaam 8,5 12,7 Innovatie & Ontwikkeling 8,9 - Facilitair 47,6 59,9 Directie 0,7 1,0

Totaal gemiddeld aantal fte 188,3 217,3

Gemiddeld aantal werknemers gedurende boekjaar 201 229 18. Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa

2015 2014

Immateriële vaste activa 46 46 Materiële vaste activa 9.182 9.265

Totaal Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa 9.228 9.311 De afschrijvingen zijn berekend op basis van de historische kostprijs. 19. Overige bedrijfskosten

2015 2014

Uitzendkrachten 1.039 935 Onderhoudscontracten 1.137 1.273 Huisvestingskosten 544 630 Advies- en controlekosten 654 493 Wagenpark (excl. afschrijvingen) 395 412 Communicatie en PR 201 354 Telefonie en porti 491 687 Dienstverlening t.b.v. slimme meters 620 669 Lidmaatschappen en bijdragen 642 687 Overige kosten 509 377

Totaal Overige bedrijfskosten 6.232 6.517

71

20. Financiële baten en lasten

2015 2014

Rentebaten 297 303 Opbrengst van vorderingen die tot de vaste activa behoren 1.639 972 Opbrengst van vorderingen van effecten 170 994 Rentelasten langlopende leningen -1.186 -1.336 Overige rentelasten - -279

Totaal Financiële baten en lasten 920 654 De post “opbrengst van vorderingen die tot de vaste activa behoren” betreft volledig de rente die toegevoegd is aan de achtergestelde leningen aan Cogas Kabel Infra B.V. De post “opbrengst van vorderingen van effecten” betreft in 2015 het uitgekeerde dividend op de aandelen in GEAS Beheer B.V. In 2014 betrof deze post het resultaat vanwege het vervreemden van de aandelen in KEMA N.V. 21. Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening

2015 2014

Resultaat vóór belastingen 8.812 10.293

Belastinglast op basis van toepasselijk belastingtarief in Nederland 2.195 2.876 Fiscale verschillen -1.469 -2.608 Mutatie belastinglatentie 1.156 106 Oprenting belastinglatenties 610 - Afwaardering fiscale vordering 5.210 -

7.702 374 Effectief belastingtarief 87,4% 3.2%

Het effectieve belastingpercentage wijkt af van het wettelijke belastingtarief als gevolg van permanente fiscale verschillen en wijkt ook af van het voorgaand boekjaar. Vanwege een herziene disconteringsvoet van de belastinglatentie als gevolg van de gerealiseerde herfinanciering in 2016 is de latentie aangepast, waardoor deze latentie € 610.000 lager is gewaardeerd. In 2014 is het grootste deel het gevolg van de bereikte overeenstemming over de fiscale behandeling van het aandeel TGH. Door een wijziging in de fiscale behandeling van deelnemingen in entiteiten die kleiner zijn dan 5% is met ingang van 1 januari 2010 de deelnemingsvrijstelling niet meer van toepassing op het belang van Cogas Infra en Beheer B.V. in TGH. In verband met deze sfeerovergang is in overleg met de Belastingdienst de waarde van het belang per 1 januari 2010 bepaald op 10 miljoen euro. Het Eigen Kapital II maakt geen deel uit van voormelde waarde. In april 2012 heeft als gevolg van de Energiewende in Duitsland een zware prijsval plaatsgevonden op de markten voor elektrische energie. Het gevolg hiervan is dat de deelneming in TGH voor wat betreft het Eigenkapital I op nihil moet worden gewaardeerd.

72

Daarnaast ontstaan fiscale verschillen vanwege niet aftrekbare kosten, vrijgestelde winstbestanddelen en energie investeringaftrek. Op dit moment bestaat nog een discussie met de Belastingdienst over de ingediende aangifte vennootschapsbelasting over het jaar 2006. Het belangrijkste issue dat de Belastingdienst aan de orde heeft gesteld is de behandeling van de deelnemingsvrijstelling Cogas Energie B.V. (verkoop leveringsbedrijf). De uitkomst van deze discussie is op dit moment nog niet met voldoende zekerheid in te schatten. Het geschil ligt thans ter beoordeling bij de Rechtbank Arnhem. Voorzichtigheidshalve is de hiermee verband houdende fiscale vordering afgeboekt. Deze afboeking geeft geen enkele indicatie omtrent de verwachte uitkomst van de beroepsprocedure. 22. Aandeel resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen

2015 2014

Herwaardering deelneming 3.574 1.485 Aandeel in resultaat 2.537 -491 Overig resultaat uit deelnemingen 803 255

6.914 1.249 Het overige resultaat uit deelnemingen in 2015 bestaat overwegend uit het boekresultaat op de verkoop van Cogas Meetdiensten B.V. 23. Toelichting op het geconsolideerde kasstroomoverzicht De ontvangen gelden uit vervreemding van groepsmaatschappijen betreft voornamelijk de verkoop van Cogas Meetdiensten B.V. en de finale voldoening van de koopsom op de aandelen van Cogas Kabel Infra B.V. en Cogas Kabeltelevisie B.V. 24. Transacties met verbonden partijen Van transacties met verbonden partijen is sprake wanneer een relatie bestaat tussen de onderneming en een natuurlijk persoon of entiteit die verbonden is met de onderneming. Dit betreffen onder meer de relaties tussen de onderneming en haar deelnemingen, de aandeelhouders, de bestuurders en de functionarissen op sleutelposities. Onder transacties wordt verstaan een overdracht van middelen, diensten of verplichtingen, ongeacht of er een bedrag in rekening is gebracht. Er hebben zich geen transacties met verbonden partijen voorgedaan op niet-zakelijke grondslag. De belangrijkste transacties met verbonden partijen betreffen transacties met de niet-geconsolideerde deelnemingen Cogas Kabel Infra B.V. en Cogas Kabel Infra Buitengebied B.V. De onderneming heeft achtergestelde leningen ter hoogte van € 13,0 miljoen verstrekt aan de niet-geconsolideerde deelnemingen Cogas Kabel Infra B.V. en Cogas Kabel Infra Buitengebied B.V. De rente bedraagt 11,4% per jaar. Er is geen verplichting tot tussentijdse aflossing overeengekomen. Er zijn geen zekerheden gesteld. In de normale bedrijfsactiviteiten levert de onderneming diensten aan de joint venture Cogas Kabel Infra B.V. en aan de aandeelhouders. Deze transacties worden op een zakelijke grondslag uitgevoerd tegen voorwaarden die vergelijkbaar zijn met die van transacties met derden. In 2015 bedroegen de diensten verricht ten behoeve van deze verbonden partijen in totaal € 3,4 miljoen Voor de transacties die in 2015 hebben plaatsgevonden met de niet-geconsolideerde deelneming TGH wordt verwezen naar hoofdstuk 8 (toelichting voorziening verlieslatend contract). De bezoldiging van de bestuurder en commissarissen is opgenomen in noot 26.

73

25. Honoraria van de accountant De volgende honoraria van KPMG Accountants N.V. zijn ten laste gebracht van de onderneming, haar dochtermaatschappijen en andere maatschappijen die zij consolideert, een en ander zoals bedoeld in artikel 2:382a lid 1 en 2 BW.:

KPMG Accountants N.V.

Overig KPMG-netwerk Totaal KPMG

2015 2015 2015

Onderzoek van de jaarrekening 91.000 - 91.000

Andere controleopdrachten 16.000 - 16.000

Adviesdiensten op fiscaal terrein - - -

Andere niet-controlediensten - - -

107.000 - 107.000 In 2014 was Deloitte Accountants B.V. controlerend accountant van Cogas Holding N.V. Het honorarium in 2014 van Deloitte Accountants bedroeg in totaal € 190.000, waarvan € 87.000 is gefactureerd door Deloitte Accountants B.V. en € 103.000 door Deloitte Belastingadviseurs B.V. voor adviesdiensten op fiscaal terrein en andere niet-controlediensten.

26. Beloning van bestuurders en commissarissen Op 1 januari 2013 is de Wet Normering bezoldiging Topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) in werking getreden. In deze nieuwe wet zijn regels vastgelegd over de maximale bezoldiging van bestuurders en topfunctionarissen in de (semi)publieke sector. Jaarlijks wordt de WNT-norm vastgesteld in een ministeriële regeling. De WNT is van toepassing op de netbeheerder Cogas Infra & Beheer B.V. De WNT verplicht te rapporteren in het financieel jaarverslag over de bezoldiging van de (gewezen) topfunctionaris(sen) ongeacht een eventuele overschrijding van het bezoldigingsmaximum. Voor reguliere functionarissen geldt de publicatieverplichting alleen als de bezoldiging meer bedraagt dan het maximum. Voor toezichthouders (voorzitter en leden van de Raad van Commissarissen) geldt ook een beloningsmaximum. Het maximum voor de leden is 10 procent en voor de voorzitter 15 procent van het bezoldigingsmaximum van de WNT. Er is geen sprake van een overschrijding van de maximumnorm van de WNT bij de beloning van niet-topfunctionarissen en de toezichthouders. Aan bezoldigingen met inbegrip van pensioenlasten en werkgeverslasten als bedoeld in artikel 2:383 lid 1 BW, is in het boekjaar ten laste van de onderneming en groepsmaatschappijen gekomen voor (interim)bestuurders en voormalige bestuurders een bedrag van € 498.879 (2014: € 230.104) en voor commissarissen en voormalige commissarissen een bedrag van € 78.657 (2014: € 50.381). De stijging van de commissarissenvergoeding is een gevolg van het feit dat een van de commissarissen gedurende het jaar als gedelegeerd commissaris extra werkzaamheden heeft verricht. In het separate jaarverslag 2015 van Cogas Infra en Beheer B.V., dat in het tweede kwartaal van 2016 zal worden gepubliceerd, wordt verslag gedaan overeenkomstig de vereisten van de WNT.

74

Vastgesteld d.d. 18 mei 2016

Enkelvoudige jaarrekening 2015

Cogas Holding N.V.

75

Enkelvoudige balans per 31 december 2015 (voor winstbestemming) (bedragen in duizenden euro’s) Activa Noot

31-12-2015

31-12-2014

Vaste activa

Materiële vaste activa

-

19

-

19

Financiële vaste activa 27 deelnemingen in groepsmaatschappijen

150.854

143.182

vorderingen op groepsmaatschappijen

14.906

22.359

165.760

165.541

Vlottende activa

Vorderingen op deelnemingen

-

5

Belastingen en premies sociale verzekeringen

17

- Overige vorderingen en overlopende activa

70

104

Liquide middelen

15.344

17.582

15.431

17.691

181.191

183.251

Passiva

Eigen vermogen 28 Gestort en opgevraagd kapitaal

636

636

Herwaarderingsreserve

8.066

4.493 Wettelijke reserve deelnemingen

3.475

-

Overige reserves

160.868

166.926 Resultaat boekjaar

8.024

11.168

181.069

183.223

Voorzieningen 29 105

4

Kortlopende schulden

Schulden aan deelnemingen

1

-

Schulden aan leveranciers

6

- Belastingen en premies sociale verzekeringen

-

5

Schulden en overlopende passiva

10

19

17

25

181.191

183.251

76

Enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2015 (bedragen in duizenden euro’s)

2015 2014

Aandeel in resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen na belastingen 32

7.672 9.740

Overig resultaat na belastingen

352 1.428

Netto resultaat

8.024 11.168

77

Algemeen De enkelvoudige jaarrekening maakt deel uit van de jaarrekening 2015 van de onderneming. Ten aanzien van de enkelvoudige winst- en verliesrekening van de onderneming is gebruikgemaakt van de vrijstelling ingevolge artikel 2:402 BW. Voor zover posten uit de enkelvoudige balans en de enkelvoudige winst- en verliesrekening hierna niet nader zijn toegelicht, wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans en winst- en verliesrekening. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling

Deelnemingen in groepsmaatschappijen In de enkelvoudige balans worden deelnemingen in groepsmaatschappijen gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode op basis van de nettovermogenswaarde. Zie voor een uitwerking hiervan de grondslagen voor financiële vaste activa in de geconsolideerde jaarrekening. Vorderingen op of schulden aan groepsmaatschappijen worden na eerste opname gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieverentemethode, verminderd met bijzondere waardeverminderingsverliezen. Eigen vermogen Financiële instrumenten die per balansdatum de juridische vorm van eigen vermogen hebben, worden in de enkelvoudige jaarrekening verantwoord onder het eigen vermogen. Herwaarderingsreserve Waardevermeerderingen van activa die worden gewaardeerd tegen actuele waarde worden normaliter rechtstreeks opgenomen in de herwaarderingsreserve. Uitzondering hierop vormen financiële instrumenten en andere beleggingen, zoals de vastgoedbeleggingen die gehouden worden door de niet geconsolideerde deelneming Cogas Kabel Infra B.V., die worden gewaardeerd tegen actuele waarde. Waardevermeerderingen van die activa worden onmiddellijk in het resultaat verwerkt. Cogas vormt, net als Cogas Kabel Infra B.V., voor de waardevermeerderingen van de activa van Cogas Kabel Infra B.V. een herwaarderingsreserve ten laste van de overige reserves, omdat geen sprake is van frequente marktnoteringen. Feitelijk heeft deze reserve in de jaarrekening van Cogas Holding N.V. het kenmerk van een “doorgeboekte herwaarderingsreserve”. De herwaarderingsreserve wordt gevormd per individueel actief en is niet hoger dan het verschil tussen de boekwaarde op basis van historische kostprijs en de boekwaarde op basis van actuele waarde. Op de herwaarderingsreserve worden waardeverminderingen van het betreffende actief, niet zijnde systematische afschrijvingen, in mindering gebracht. Als een actief wordt vervreemd, valt een eventueel aanwezige herwaarderingsreserve met betrekking tot dat actief vrij ten gunste van de overige reserves. Bij de bepaling van de herwaarderingsreserve is geen bedrag voor latente belastingverplichtingen in mindering gebracht, omdat Cogas Kabel Infra B.V. zelfstandig belastingplichtig is.

78

Wettelijke reserve deelnemingen De wettelijke reserve deelnemingen heeft betrekking op deelnemingen die volgens de vermogensmutatiemethode zijn gewaardeerd. De reserve betreft het verschil tussen de op basis van de grondslagen van de moedermaatschappij berekende ingehouden winst en rechtstreekse vermogensmutaties van de deelnemingen enerzijds, en het deel daarvan dat de moedermaatschappij zou kunnen laten uitkeren anderzijds. Bij dit laatste is rekening gehouden met mogelijk niet-uitkeerbare winsten door deelnemingen die B.V.'s zijn in verband met door de besturen van de B.V.'s uit te voeren uitkeringstests. De wettelijke reserve wordt op individuele basis bepaald. Aandeel in het resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen Het aandeel in het resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen omvat het aandeel van de onderneming in de resultaten van deze deelnemingen. Resultaten op transacties waarbij overdracht van activa en passiva tussen de onderneming en haar deelnemingen en tussen deelnemingen onderling heeft plaatsgevonden, zijn geëlimineerd voor zover deze als niet gerealiseerd kunnen worden beschouwd.

79

Toelichting op de enkelvoudige balans (bedragen in duizenden euro’s) 27. Financiële vaste activa Deelnemingen in groepsmaatschappijen Cogas Holding N.V. heeft één (directe) deelneming. Het betreft een 100% deelneming in Cogas B.V.

31-12-2015 31-12-2014

Cogas B.V. Stand 1 januari 143.182 133.442

Bij: Aandeel in het resultaat 7.672 9.740

Stand 31 december 150.854 143.182 Vorderingen op groepsmaatschappijen 31-12-2015 31-12-2014 Geldlening Cogas Infra en Beheer B.V.

Stand 1 januari 22.359 29.812 Af: Aflossing 7.453 7.453

Stand 31 december 14.906 22.359 Op grond van de vaststellingsovereenkomst met de Nederlandse Belastingdienst wordt de lening vanaf 2008 in 10 jaar lineair afgelost met een bedrag van circa € 7,5 miljoen per jaar. Hiervoor zijn geen voorwaarden en zekerheden gesteld. 28. Eigen vermogen Gestort en opgevraagd kapitaal Het maatschappelijk kapitaal bestaat uit 20.000 gewone aandelen, elk met een nominale waarde van € 500.

31-12-2015 31-12-2014

Maatschappelijk kapitaal, 20.000 aandelen 10.000 10.000 Af: nog niet uitgegeven aandelen 7.456 7.456

Geplaatst kapitaal 2.544 2.544 Af: nog niet gestort kapitaal (75%) 1.908 1.908

Gestort kapitaal 636 636

80

Herwaarderingsreserve 2015 2014

Stand 1 januari 4.493 3.008 Bij: toevoeging 3.573 1.485

Stand 31 december 8.066 4.493 De herwaarderingsreserve wordt verminderd met latente belastingverplichtingen, indien sprake is van verschillen tussen commerciële en fiscale waardering. Wettelijke reserve deelnemingen 2015 2014

Stand 1 januari - - Bij: correctie 1.003 - Bij: toevoeging 2.472 -

Stand 31 december 3.475 - De post wettelijke reserves bestaat uit een wettelijke reserve deelnemingen die gevormd is voor de winsten die door de deelnemingen zijn ingehouden. Overige reserves 2015 2014

Stand 1 januari 166.926 156.834 Bij: netto resultaat voorgaand boekjaar 11.168 22.758 Af: dividenduitkering 10.178 10.178 Af: toevoeging herwaarderingsreserve 3.573 1.486 Af: toevoeging wettelijke reserve 3.475 -

Stand 31 december 160.868 166.926 De overige reserves staan ter vrije beschikking aan de aandeelhouders. Onverdeeld resultaat 2015 2014

Stand 1 januari 11.168 22.758 Bij: netto resultaat lopend boekjaar 8.024 11.168 Af: toevoeging overige reserve 11.168 22.758

Stand 31 december 8.024 11.168 De Algemene Vergadering wordt voorgesteld het resultaat na belastingen over 2015 als volgt te bestemmen: een bedrag van € 10.178.000 uit te keren als dividend en in verband daarmee een bedrag van € 2.154.000 te onttrekken aan de overige reserves.

81

29. Voorzieningen

31-12-2015 31-12-2014

Personeelsvoorzieningen Voorziening jubileumuitkering - 4

WW voorziening 105 -

Totaal voorzieningen 105 4 Overeenkomstig Richtlijn 271 (personeelsbeloningen) voor de jaarverslaggeving van de raad voor de jaarverslaggeving voor grote en middelgrote rechtspersonen is een voorziening opgenomen voor de in de toekomst te betalen jubileumuitkeringen aan de medewerkers. Gezien de personeelsmutatie is deze voorziening afgewikkeld ultimo 2015. WW voorziening 2015 2014

Saldo per 1 januari - - Dotaties 118 -

118 - Onttrekkingen 13 -

Saldo per 31 december 105 - Er is een voorziening gevormd voor werknemers die recht hebben op een ww-uitkering in geval van onvrijwillige werkloosheid na beëindiging van de arbeidsovereenkomst. De voorziening is opgesteld op individueel niveau voor verplichtingen in het kader van deze onvrijwillige werkloosheid en de maximale duur van de uitkering waarop de ex-werknemer recht heeft. 30. Financiële instrumenten Cogas Holding N.V. heeft slechts een beperkt aantal financiële instrumenten, waarvan de omvang zeer gering is. De opgenomen financiële instrumenten vertonen nagenoeg volledig dezelfde kenmerken en dezelfde risico’s als de financiële instrumenten die zijn beschreven in de geconsolideerde jaarrekening. Derhalve wordt verwezen naar de toelichting in de geconsolideerde jaarrekening. 31. Niet in de balans opgenomen verplichtingen Op grond van artikel 403 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek is gebruik gemaakt van de vrijstelling van deponering bij het Handelsregister van de jaarrekeningen van de groepsmaatschappijen die zijn opgenomen onder de algemene toelichting op de geconsolideerde jaarrekening. Cogas Holding N.V. is hoofdelijk aansprakelijk voor de verplichtingen van de fiscale eenheid voor de omzetbelasting. 32. Aandeel in resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen na belastingen Dit betreft het aandeel van de onderneming in het resultaat van de 100% deelneming Cogas B.V..

33. Bezoldiging van bestuurders en commissarissen Hiervoor wordt verwezen naar de geconsolideerde jaarrekening, noot 26.

82

Ondertekening van de jaarrekening Almelo, 18 mei 2016 Directie mr. G.A. de Haan Raad van Commissarissen Dr. A.H. Flierman L.B. Kobes, A. Koops van ’t Jagt Drs. E. Leideman Drs. C.W. van Willigen

83

Overige gegevens Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Hiervoor wordt verwezen naar de hierna opgenomen verklaring Statutaire bepalingen inzake de resultaatbestemming De statutaire bepalingen volgens artikel 17 inzake de resultaatbestemming luiden als volgt: Nadat eventuele verliezen van voorgaande jaren zijn gedekt, besluit de algemene vergadering van aandeelhouders omtrent de bestemming van de winst. Over vrijwillige stortingen op aandelen zal geen rente worden vergoed, noch dividend worden uitgekeerd. Voorstel bestemming resultaat boekjaar 2015

2015 2014

Voorgesteld dividend 10.178 10.178 Toevoeging of onttrekking aan de overige reserves - 2. 154 990

8.024 11.168 Over het boekjaar 2015 stelt de directie, met goedkeuring van de Raad van Commissarissen, aan de Algemene vergadering van Aandeelhouders voor een dividend per aandeel van € 2.000 uit te keren. Het verschil tussen het resultaat over het boekjaar 2015 en het totale dividend van € 10,2 miljoen wordt ten laste van de overige reserves gebracht. Het voorstel van de bestemming van het resultaat over 2015 is niet in de jaarrekening verwerkt.

84

Gebeurtenissen na balansdatum Herfinanciering In januari 2016 is een langlopende lening bij de ING van € 24,0 miljoen afgelost. Deze af te lossen lening is geherfinancierd door een nieuwe lening bij de BNG, van dezelfde omvang en met opnieuw een looptijd van 10 jaar, maar tegen een lager rentepercentage. Verkoop Metsens B.V. Op 1 januari 2014 is Metsens B.V. (energiemonitoring) gekocht door Cogas B.V. Doel van deze aankoop was het ondersteunen/versterken van de markttoegang voor Cogas Meetdiensten B.V. met een energiemonitoring tool zoals Metsens B.V. die biedt. Na de verkoop van Cogas Meetdiensten B.V. aan Fudura B.V. was de strategische reden om Metsens B.V. aan te houden verdwenen. Daarnaast opereert Metsens B.V. in een competitieve markt met toenemende concurrentie en staan de resultaten onder druk. Er is in 2015 gezocht naar een geschikte koper, wat heeft geresulteerd in onderhandelingen die per 1 februari 2016 hebben geleid tot overdracht van de aandelen in Metsens B.V. aan Fudura B.V.. Ontwikkelingen deposito Landsbanki Eind 2015 is door de curator, die belast is met de afwikkeling van het faillissement, een voorstel gedaan tot een crediteurenakkoord te komen. Begin 2016 is het crediteurenakkoord vastgesteld. Aan Cogas is een combinatie van aandelen, obligaties en een beperkte betaling toegekend. De waarde van deze toekenning bedraagt op basis van berekeningen naar verwachting circa € 1,3 miljoen. De realisatie van deze waarde in liquiditeiten, door het verkopen van deze stukken, is echter nog zeer onzeker. Uit voorzichtigheid is deze vordering niet opgenomen in de balans. Nevenvestigingen De onderneming beschikt niet over (buitenlandse) nevenvestigingen.

85

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de algemene vergadering van Cogas Holding N.V. Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening over 2015 van Cogas Holding N.V. te Almelo gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2015 en de geconsolideerde en enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2015 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van de directie De directie van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het verslag van de directie, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). De directie is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als zij noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het inrichten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door de directie van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Cogas Holding N.V. per 31 december 2015 en van het resultaat over 2015 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

86

Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het verslag van de directie, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het verslag van de directie, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Enschede, 2 mei 2016 KPMG Accountants N.V. J.F.G. Morsink RA