Jaarverslag 2015 Stichting Goudse Sint-Jan

Voorwoord

2015 is voor de Stichting Goudse Sint Jan in meerdere opzichten een positief jaar geweest. Het aantal bezoekers vertoont ook dit jaar weer een opvallende stijging, waardoor de trend van de afgelopen jaren zich voortzet.

Bezichtiging van glazen en de kerk blijkt de voornaamste reden van bezoek. Positief zijn daarom de initiatieven die in gang zijn gezet om de museale functie te verstevigen, zoals de verplaatsing van de bezoekersentree en opname in het museumregister.

Memorabel voor 2015 is de voltooiing van de ingrijpende restauratie van het koor. De aanpassingen hebben tevens de mogelijkheden voor evenementen vergroot, hetgeen een positief effect heeft op de exploitatie van de kerk.

Speciale vermelding verdienen de plannen en de voorbereidingen om een nieuw glas te plaatsen ter herdenking van Erasmus. Dit zal het komende jaar worden gerealiseerd.

De kerk heeft ook dit jaar weer een belangrijke functie vervuld als podium voor concerten,(educatieve) evenementen en exposities.

Het geheel overziende, geven de realisaties van 2015 en de plannen die in uitvoering zijn, reden om 2016 met vertrouwen tegemoet te zien.

Tom Hage

voorzitter Stichting Goudse Sint-Jan

Bezoekers

De stijging in bezoekersaantallen vanaf 2014 heeft zich in 2015 doorgezet. Opmerkelijk is dat de stijging van de entreeprijzen in deze jaren met 27% geen negatief effect heeft gehad op het toeristen bezoek. Dit is een positieve aanwijzing het ingezette prijsbeleid om de entreeprijzen meer marktconform te maken, voort te zetten.

In het eerste kwartaal van 2015 was het aantal bezoekers in vergelijking met andere jaren uitzonderlijk laag. Oorzaken waren de restauratiewerkzaamheden in het Koor en het koude weer. In het tweede en derde kwartaal was het bezoek aan de Sint Jan daarentegen weer relatief bijzonder hoog, dit terwijl er geen bijzondere expositie of activiteiten waren in deze maanden. Deze groei is hangt samen met een stijging van het aantal bezoekers aan de stad Gouda in het algemeen, maar ook met een toename in de marketingactiviteiten door de Stichting.

Dit jaar is opnieuw gebleken dat de huidige entree en museumwinkel niet voldoen tijdens de drukke maanden. De ingang is moeilijk te vinden, de ingang is slecht toegankelijk, in het bijzonder voor minder validen. Bovendien is de museumwinkel te klein om toeristen goed te kunnen ontvangen en de verkoopproducten uitnodigend te kunnen presenter . Najaar 2016 zal onder de toren een nieuwe entree en onder het Moreau-orgel een museumwinkel worden gerealiseerd.

Bezoekersaantallen 2011-2015 (museaal en evenementen)

jaar museaal evenementen* totaal*

2015 46236 26000 72236

2014 43213 26200 69413

2013 35295 24500 59795

2012 38553 26900 65453

2011 43064 27700 70764

* bezoekersaantallen exclusief kerkdiensten en publieksevenementen als kaarsjesavond en Open Monumentendagen. Het aantal bezoekers is deels gebaseerd op aantal verkochte concertkaarten, deels per evenement geschat.

bezoekersaantallen 2015 (museaal)

Volwassenen 14260

Senioren 11960

Studenten en mo 3738*

Basisschool 715*

Groep (aantal pax) 2823

Gezin 6822

(Reis)organisaties via kassa 2256

(Reis)organisaties op factuur 3662

46236

*exclusief deelnemers educatieve projecten

Het aantal bezoekers dat aan de kassa heeft besloten om de kerk niet te bezichtigen wordt bijgehouden op de kassa: dit jaar ging het om 9660 personen.

Rondleidingen Het aantal rondleidingen is vergeleken met voorgaande jaren stabiel gebleven: 237. Twee grote touroperators hebben voor 2015 Gouda (en dus ook de Sint-Jan) uit hun programma gehaald. Daarvoor zijn echter twee andere voor in de plaats gekomen. Stabiel was ook het aantal aanvragen van rondleidingen door verenigingen (zoals de PCOB) en particulieren.

Exposities Vanwege de restauratie van het koor zijn er in 2015 geen grote exposities in de Sint Jan gehouden. Wel heeft de restauratie geleid tot een waardevolle aanvulling op de permanente expositie van de bouwgeschiedenis van de Sint Jan. De vondsten die bij de opgravingen zijn gedaan, zijn opgesteld in afzonderlijke vitrines en voorzien van informatiepanelen. De voorwerpen - waaronder een schedel met gezichtsreconstructie – zullen worden opgenomen in de vernieuwde permanente expositie vanaf 2017.

Naast deze permanente expositie van de archeologische vondsten, is er een tijdelijke expositie geweest van de schilderijen van Anneke Ingelse. De kruiswegstaties van Willem Hesseling zijn ook dit jaar weer in de noordbeuk tentoongesteld.

Tot slot zijn 190 tekeningen van de glas-in-loodramen gedurende vier maanden geëxposeerd. Deze zijn gemaakt door basisscholieren in het kader van een educatief project in samenwerking met de Brede School en Atelier Het Gouwe Palet.

Educatieve projecten In 2015 hebben ruim 1300 scholieren en studenten de Sint Jan bezocht in het kader van een educatief project. In vogelvlucht:

Universiteit van Amsterdam: 120 tweedejaars studenten Kunstgeschiedenis;

Driestar hogeschool: 60 studenten vanwege het meerjarenproject ‘Open de kerk’ – een onderwijseenheid die toekomstige leerkrachten op de basisschool instrueert hoe je een kerk in het onderwijs kunt integreren. In het kader van een internationale uitwisseling hebben 60 studenten de Sint Jan bezocht.

Middelbaar onderwijs: 350 leerlingen uit de brugklas rond het Bevrijdingsglas.

Basisscholen: - 180 scholieren voor Kunst in de Kerk, in samenwerking met Museum Gouda. - 400 scholieren tijdens rondleidingen, hetzij door een gids of met behulp van één van

de beschikbare lesbrieven.

Aan individuele bezoekers is er tijdens De Maand van de Geschiedenis een (meertalige) puzzeltocht rond de grafkapel van Van Beverningh aangeboden. Hiervan is door ca 15 kinderen gebruik gemaakt.

Van de speciale kinder-audiotour, de speurtochten rond de glazen en speciale kijkwijzers is dit jaar veelvuldig gebruik gemaakt.

Een bijzonder project was Wat een verhaal naar aanleiding van de vermelding van de cartons in het Guinness Book of Records als het langste stripverhaal ter wereld. 190 kinderen hebben onder leiding van de Brede School en met behulp van Atelier Het Gouwe Palet hun eigen ‘stripverhaal-in-glas’ gemaakt geïnspireerd door bijbelse spreekwoorden in de glazen.

Evenementen concerten 29 concerten zijn georganiseerd via verhuur van de Sint Jan. 43 concerten en uitvoeringen zijn geprogrammeerd door de Stichting Goudse Sint-Jan. De concerten in eigen beheer zijn in totaal door ruim 5000 mensen bezocht:

toeristenconcerten: aansluitend op de Goudse Kaasmarkt op de Markt en het Stiltemoment in de Sint Jan, zijn op donderdagmiddag korte concerten gegeven die een beeld van de Nederlandse orgel- en muziekcultuur geven.

de Vrijdagavondconcerten: deze staan in het teken van de kamermuziek, waarin conservatoriumstudenten de gelegenheid krijgen om podiumervaring op te doen.

de - gratis toegankelijke- Zaterdagmiddagconcerten: deze concertreeks heeft een gevarieerde invulling.

Een bijzonder ‘concert’ was de Goudse Getijdendag, waarop vanaf 5.00 uur ’s morgens op vaste tijden de polyfone muziek van het Getijdencollege van de Sint Jan weer tot leven werd gebracht. Tussen de getijden konden de bezoekers lezingen en workshops volgen en een middeleeuwse lunch gebruiken. lezingen Op 3 oktober werd de 69e Goudse Glazenlezing verzorgd door dr. Yvonne Bleyerveld, waarin nieuw onderzoek naar het glazenprogramma van de Kooromgang werd gepresenteerd. De werkgroep Beroemde Nederlanders in de Sint Jan heeft in samenwerking met de historische vereniging Die Goude een nieuwe traditie in gang gezet: tijdens de Maand van de Geschiedenis zal er jaarlijks een symposium worden georganiseerd over een bekend historisch persoon die te relateren is aan de de Sint Jan. Vanwege het thema Tussen droom en daad is dit jaar aandacht geschonken aan de 17e eeuwse diplomaat Hieronymus van Beverningh, die in de Sint Jan begraven is.

Goudse Glazen uitgelicht Tijdens het jaarlijkse evenement Gouda bij Kaarslicht op vrijdag 11 december hebben de Stichting Goudse Sint-Jan en de kerkelijke gemeente van de Sint Jan gezamenlijk in de kerk een winterfair met cateringplein georganiseerd. Een deel van de opbrengst kwam ten goede aan de instandhouding van de Goudse Glazen, een ander was bestemd voor een goed kerkelijk doel. Van 11 december tot en met 3 januari zijn met financiële steun van De Broederschap Sint Jan de Goudse Glazen weer van binnenuit verlicht, een evenement dat jaarlijks veel publiciteit krijgt en belangstellen trekt.

Publicaties In 2015 is een selectie gemaakt uit de columns van koster Maurits Tompot over de Goudse Glazen en uitgegeven onder de titel Kosterlijke ontdekkingen. Naar aanleiding van de Goudse Getijdendag zijn een serie artikelen over het Getijdencollege van de Sint Jan en de uitvoeringspraktijk van de polyfonie in Nederland gebundeld in de uitgave Getijden gezongen in de Goudse Sint-Jan. Het verslag van het archeologisch onderzoek tijdens de restauratie van de fundering van het Koor is samen met een fictief verhaal naar aanleiding van een bijzondere grafvondst gepubliceerd onder de titel Het graf van de straatjongen. Auteur is Evert van Ginkel.

Promotionele activiteiten

website

In het voorjaar is de website van de stichting geheel vernieuwd. De informatievoorziening is uitgebreid en verbeterd teneinde bezoek door toeristen te bevorderen, de exploitatie te stimuleren en de publiciteit rondom georganiseerde activiteiten en evenementen etc. te vergroten.

touroperators

Met de gemeente Gouda wordt samengewerkt bij het benaderen van touroperators uit Duitsland, België, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Er is nieuwe pr-materiaal ontwikkeld dat door de gemeente Gouda wordt ingezet op beurzen in Europa, terwijl medewerkers van de Sint Jan beurzen in Nederland aandoen.

nieuwsbrieven

De donateurs van de Stichting Goudse Sint-Jan hebben in 2015 twee nieuwsbrieven ontvangen.

Samenwerking

collectie Om de ontsluiting van de collectie van de Sint Jan te bevorderen, heeft de Stichting ook dit jaar weer samengewerkt met Museum Gouda en het Streekarchief Midden-Holland. De collectie van Museum Gouda bevat veel kerkelijk erfgoed uit de Sint Jan uit de pre-reformatorische periode. Met het museum is een bruikleenovereenkomst gesloten om elke twee maanden twee stoken van de cartons in het museum te exposeren. Museum Gouda heeft in 2015 opdracht gegeven aan beeldend kunstenaar Marc Mulders voor het ontwerpen van een herdenkingsraam van Erasmus. Dit raam is een schenking door Museum Gouda en zal in september 2016 in de Sint Jan het Erasmusraam vervangt het mozaïekglas 1c dat uit 1938 dateert en is samengesteld uit glasfragmenten afkomstig van vroegere restauraties van de glazen.1c krijgt een nieuwe bestemming in de te vernieuwen bezoekersentree van de kerk onder het orgel. Het historisch archief van de Sint Jan is in beheer gegeven aan het Streekarchief Midden-Holland. In overleg met het archief zijn initiatieven genomen om een 17e-eeuws bord met de namen van de Librijemeesters van de Sint Jan te herplaatsen in de kerk.

educatieve projecten en evenementen De reeds lang bestaande samenwerking met de Brede School, het Gouwe Palet, Museum Gouda, Driestar Educatief en de Universiteit van Amsterdam is dit jaar voortgezet. Hetzelfde geldt voor het partnerschap van het Europese project Refo500 - herdenking van 500 jaar Reformatie. In samenwerking met Refo 500 is eendaags symposium in de Sint Jan is gehouden. Met de historische vereniging Die Goude is een samenwerking is aangegaan naar aanleiding van het symposium over Van Beverningh.

Restauratie koorfundatie

Na een restauratie van ruim anderhalf jaar kon op 11 juni 2015 het Koor weer in gebruik worden genomen door een symbolische openingshandeling door de Commissaris van de Koning. In het ontwerp van Van Hoogevest Architecten zijn voorzieningen getroffen voor een multifunctioneel gebruik: de koorschotten uit 1920 zijn verrijdbaar gemaakt, zodat het publiek tijdens concerten ook in de Kooromgang plaats kan nemen. Er is een speciale vloerverwarming aangebracht die met een minimale opwarmtijd infraroodwarmte afgeeft aan de keramische ondervloer met messing afwerking. In de loop van de tijd zal de messing vloer door oxidatie de indruk zal geven van een houten vloer, zoals die sinds de 18e eeuw in het koor heeft gelegen.

Tijdens de restauratie is archeologisch onderzoek verricht, waarbij een ongeschonden grafkelder is aangetroffen. Een deel van de vondsten is opgenomen in de permanente expositie van de Sint Jan. Het botmateriaal – waaronder 1250 schedels - is zoveel mogelijk herbegraven onder het koor.

Organisatie

Personele bezetting Het bestuur van de Stichting Goudse Sint-Jan is in 2015 tien keer plenair samengekomen. Het dagelijks bestuur heeft twee keer vergaderd met het College van Kerkrentmeesters.

Hans Hilgers (secretaris)heeft afscheid genomen van het bestuur, even als Gerrit van der Gaarden (portefeuille muziek). Opvolgers zijn respectievelijk Gerard Schotanus en Gert van de Brink.

De personele bezetting is in 2015 niet gewijzigd, het aantal actieve vrijwilligers is –exclusief de bestuursleden- licht toegenomen tot in 86 totaal.

beleidsplan 2015-2018 Het bestuur heeft in overleg met de coördinator van de stichting, Jaap van Rijn, een nieuw beleidsplan opgesteld. Daarin krijgt de musealisering van de kerk met inachtneming van de primaire functie, speciale aandacht. De komende jaren wordt vooral geïnvesteerd in de bezoekersfaciliteiten van de

Sint Jan. Najaar 2016 wordt een nieuwe entree in combinatie met een museumwinkel aan de westzijde van de kerk gerealiseerd, De permanente expositie van de Goudse Glazen, van de bouwgeschiedenis en van de religieuze functie van de kerk zal opnieuw worden ingericht.

In het kader van de beoogde registratie in het museumregister worden veel administratieve processen, afspraken met vrijwilligers en zaken rond het beheer en behoud van de collectie bijgesteld of opnieuw uitgewerkt. Enerzijds leidt dit tot formalisering van veel processen en procedures, anderzijds wordt hierdoor de transparantie van de organisatie en de verantwoording door het bestuur bevorderd.

1e schetsontwerp nieuwe entree (Ron Verduijn, Van Hoogevest Architecten)