Jaarverslag 2008

| 3Een bewogen maar hoopvol jaar

In 2008 werd de wereldorde duidelijk in vraag gesteld. De crisis in de bankwereld deed heel wat mensen pijn en zorgde voor een grote onzekerheid over de verdere uitbouw van de economie op wereldvlak.

Als niet-gouvernementele organisatie voor ontwikkelingssamenwerking zaten we ergens tussen hamer en aambeeld. In zulke periode van onzekerheid en onduidelijkheid toch de kaart van de solidariteit blijven trekken is immers niet vanzelfsprekend. Ondanks alles heeft de vereniging het aangedurfd om de engagementen naar de projectlanden toe niet in vraag te stellen omdat we het volle vertrouwen hadden in het engagement van onze steunverleners en de inzet van de vele vrijwillige medewerkers. Dit vertrouwen werd beloond want op operationeel vlak kon het jaar met een positief saldo worden afgesloten.

In de loop van 2008 werden de geruchten omtrent een mogelijke heiligverklaring van Damiaan uiteindelijk bevestigd. Het was echter nog wachten op de definitieve datum van de plechtige afkondiging, maar vele groepen brachten onmiddellijk allerlei initiatieven op gang om deze uitzonderlijke gebeurtenis de nodige luister mee te geven door de volgende maanden heen. De vereniging is bijzonder trots en voelt zich gesterkt in haar overtuiging dat Damiaan tot op vandaag een inspirerend voorbeeld is voor mensen die zich solidair willen opstellen met de minstbedeelden, met de verstotelingen.

Pater Damiaan is onlosmakelijk verbonden met de zorg voor de melaatsen. Vandaag spreken we veeleer van leprabestrijding. Het aantal nieuwe gevallen blijft beperkt en de meeste nieuwe patiënten worden tijdig behandeld zodat verminkingen grotendeels kunnen vermeden worden. Toch moeten we alert blijven en is het onze plicht om, tot het bittere einde, de nodige aandacht op te brengen voor de leprapatiënten. Tuberculose is immers een veel omvangrijker probleem en de cijfers in dit jaarverslag geven aan dat in onze projectwerking de tuberculosebestrijding jaar na jaar in belang toeneemt. Een terechte evolutie gezien de enorme ravage die deze ziekte aanricht. Het is goed om weten dat ook andere instellingen de strijd tegen tuberculose als een prioriteit beschouwen en er heel wat fondsen voor vrijmaken.

Lepra en tuberculose blijven de ziektes waarop Damiaanactie zich blijft concentreren. Niet dat we geen interesse hebben voor andere aspecten van de gezondheidszorg, of bij uitbreiding de hele ontwikkelingsproblematiek, maar de ervaring leert ons dat een zekere specialisatie leidt tot concrete resultaten. Gezien de beperkte middelen die we kunnen inzetten, is ook een geografische inperking aangewezen om resultaatgericht te kunnen werken.

Damiaanactie wil actief betrokken blijven bij de uitbouw van de projectwerking en zal daarbij de patiënten steeds op het voorplan brengen. Aldus creëren we een verbondenheid tussen de vele steunverleners en de vele vrijwillige medewerkers in eigen land enerzijds en de zorgverstrekkers en patiënten in de projectlanden anderzijds.

Rigo Peeters Paul JolieSecretaris-generaal Voorzitter

4 | Jaarverslag 2008 | 5

349.410 opgespoorde en behan-delde patiënten in 2008

l e p r a t u b e r c u l o s e

LandBevolking

projectgebiedAantal zieken Land

Bevolking projectgebied

Aantal zieken

Bangladesh 34.364.072 1.030 Bangladesh 27.788.992 22.377Brazilië 2.557.158 252 Brazilië 11.294.779 3.706

Burundi 8.143.957 280 Burundi 8.143.957 6.865China 50.185.300 97 China 77.702.211 88.732

Comoren 682.808 336 Comoren 682.808 130 Congo 40.915.970 4.739 Congo 40.915.970 64.653

India 63.723.799 13.923 Guatemala 2.786.661 347Mozambique 3.298.739 142 Guinee 3.680.000 6.606

Nigeria 9.400.000 45 India 105.054.783 99.037Rwanda 8.781.770 34 Laos 5.966.092 4.152

Mozambique 3.298.739 8.792Nicaragua 2.025.310 619

Niger 2.365.240 1.030Nigeria 9.400.000 6.002

Panama 3.395.341 1.704Rwanda 8.781.770 7.841

TOTAAL 222.053.573 20.878 TOTAAL 313.282.653 322.593

N.B.: Nicaragua: er werden tevens 5.939 gevallen van leishmaniasis ontdekt in 2008.Totale bevolking die bereikt werd: 375.718.389

Tuberculose

Evolutie van aantal zieken

Beknopte voorstellingDamiaanactie is een Belgische, pluralistische en apolitieke ngo. Opgericht in 1964, in aansluiting op ‘de Werelddag voor de Melaatsen’ van Raoul Follereau (de advocaat van de melaatsen). De vereniging vindt haar inspiratie ook bij twee andere figuren: dokter Frans Hemerijckx (de dokter van de melaatsen, die het project ‘klinieken onder de bomen’ heeft opgericht) en, uiteraard Damiaan (de apostel van de melaatsen), die in oktober 2009 heilig wordt verklaard.

Drie hoofdopdrachtenDamiaanactie heeft drie hoofdopdrachten: de armoedeziektes in de projectlanden bestrijden, de

Belgische bevolking bewust maken van de problemen die deze ziektes veroorzaken, en een vrijwilligersnetwerk laten bloeien in België.

Drie ziektesOok al werd Damiaanactie opgericht om lepra te bestrijden, toch werd er al snel de beslissing geno-

men om ook de strijd tegen tuberculose aan te gaan. Vandaag wordt er trouwens meer aan-dacht besteed aan tbc dan aan lepra. Dat blijkt ook uit de cijfers. Maar het betekent niet dat de leprabestrijding verwaarloosd wordt. Integendeel zelfs.... Daarnaast bestrijdt Damiaanactie ook leishmaniasis in één van de landen waar ze actief is: in Nicaragua.

Lokaal personeelEind 2008 was Damiaanactie in 16 landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika aanwezig. Vier belang-

rijke basisprincipes bepalen de werking: Damiaanactie werkt steeds samen met de lokale over-heid. De samenwerking loopt op lange termijn. De werking wordt afgestemd op de samenwer-king met partners, zoals de Wereldgezondheidsorganisatie, ILEP (de internationale federatie van verenigingen ter bestrijding van lepra), of de Internationale Unie ter Bestrijding van Tuberculose en Respiratoire Ziektes. En ten slotte werkt Damiaanactie bijna uitsluitend met lokaal personeel.

BasisprojectenDamiaanactie werkt voornamelijk via nationale lepra- en tbc-programma’s... die ze trouwens soms

hielp op te starten. Maar aangezien deze nationale programma’s niet aan alle afzonderlijke be-hoeftes van de patiënten of ex-patiënten kunnen voldoen, heeft Damiaanactie beslist om van-af 2007 ook ‘basisprojecten’ te lanceren. Deze kleinschalige projecten zijn bedoeld voor een beperkt aantal personen. Het zijn eerder socio-economische projecten, maar het kunnen ook medische projecten zijn. Ze bestaan naast de nationale programma’s, die nog steeds de beste garantie geven dat mensen een beroep kunnen doen op gezondheidszorg... wat nog steeds het voornaamste doel van Damiaanactie is in haar projectlanden.

OnafhankelijkDamiaanactie zou niet kunnen bestaan zonder haar twee belangrijke pijlers in België: haar enthousi-

aste medewerkers en haar trouwe schenkers die, elk jaar opnieuw, voor meer dan de helft van de nodige middelen zorgen. Damiaanactie kan hierdoor autonoom blijven werken, wat er ook gebeurt.

Lepra

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

300.000

350.000

400.000

91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08

6 | Jaarverslag 2008 | 7

Balans a c t i v a 2 0 0 8 2 0 0 7Vaste activa 622.216 € 808.341 €Immateriële vaste activa 58.292 € 86.428 €Materiële vaste activa 560.192 € 719.231 €Financiële vaste activa 3.732 € 2.682 €Vlottende activa 25.741.330 € 17.501.002 €Vorderingen op meer dan 1 jaar 6.438.571 € 316.829 €Voorraden 729.814 € 723.524 €Vorderingen op minder dan 1 jaar 7.098.272 € 2.604.846 €Geldbeleggingen 10.029.456 € 11.372.708 €Liquide middelen 930.848 € 1.854.650 €Overlopende rekeningen 514.369 € 628.445 €

t o t a a l d e r a c t i v a 26.363. 546 € 18. 309. 343 €

P a s s i v a 2 0 0 8 2 0 0 7Eigen vermogen 16.646.218 € 17.678.947 €Fondsen van de vereniging 61.974 € 61.974 €Permanente financiëring 5.429.546 € 5.228.156 €Bestemde fondsen 11.154.698 € 12.388.817 €Voorzieningen (voor pensioenen) 88.230 € 111.647 €Schulden 9.629.098 € 518.749 €Schulden op minder dan 1 jaar 439.751 € 508.210 €Overlopende rekeningen 9.189.347 € 10.539 €

t o t a a l d e r P a s s i v a 26.363. 546 € 18. 309. 343 €

Deze cijfers vragen wat meer uitleg:

Activa: Vorderingen op meer dan één jaar: het gaat om de erfenissen en de subsidies van DGOS die Damiaanactie vanaf 2010 zal ontvangen. Vorderingen op ten hoogste één jaar: het gaat om de erfenissen en de subsidies van DGOS die Damiaanactie in 2009 zal ontvangen.

Passiva: Overlopende rekeningen: het gaat om de te ontvangen subsidies van DGOS voor 2009 en 2010.

Financieel verslag

Resultatenrekening 2 0 0 8 2 0 0 7

Bedrijfsopbrengsten (zie pagina 8) 17.113.778 € 13.981.038 €Bedrijfskosten (zie pagina 9) -16.599.208 € -15.779.891 €Bedrijfswinst 514.570 € -1.798.853 €Financiële opbrengsten 386.588 € 913.782 €Financiële kosten -2.135.278 € -279.028 €Winst uit de gewone bedrijfsuitoefening -1.234.120 € -1.164.099 €Uitzonderlijke kosten 0 € 0 €Winst van het boekjaar -1.234.120 € -1.164.099 €

NB: De gedetailleerde rekeningen van het boekjaar 2008 kunnen worden geraadpleegd op de website van de Nationale Bank van België (www.bnb.be).

Financieel verslag

8 | Jaarverslag 2008 | 9

Bedrijfskosten p r o j e c t b e s t e d i n g e nProjecten onder direct toezicht van DamiaanactieAfrika 6.174.841 €Azië 3.931.046 €Amerika 590.663 €Deelname aan projecten ILEP-leden 141.251 €Wetenschappelijke begeleiding 336.927€Vorming 78.832 €Projectbegeleiding 604.257 €Basisprojecten 144.156 €Damiaanbouwkampen 185.050 €

Totaal projecten 12.187.023 €

i n f o r m a t i e , f o n d s e n w e r v i n g e n s e c r e t a r i a a tInformatie en educatie 1.419.830 €Fondsenwerving 2.434.351 €Secretariaat 543.817 €

Totaal informatie, fondsenwerving en secretariaat 4.397.998 €

Voorzieningen 14.187 €

t o ta a l va n d e b e d r i j f s k o s t e n 16.599.208 €

Projectbestedingen 73,3%

Informatie en educatie 8,5%

Fondsenwerving 14,6%

Secretariaat 3,4% Voorzieningen 0,1%

Financieel verslag

Bedrijfsopbrengsten E i g E n b E d r i j f s o p b r E n g s t E nBijdrage Belgische bevolking Privégiften en resultaten groepsinitiatieven (van 1/1 tot 31/12/2008)

8.413.670 €

Erfenissen 3.320.153 €Totaal eigen inkomsten 11.733.823 €

s u b s i d i E s E n m E d E f i n a n c i E r i n gBelgische overheid (DGOS) 4.551.643 €Europese unie -32.403 €ILEP-leden 660.776 €Gewesten, gemeenschappen, provincies 74.390 €

Totaal subsidies 5.254.406 €

Diverse ontvangsten 125.549 €

t o t a a l v a n d E b E d r i j f s o p b r E n g s t E n 17.113.778 €

Privégiften en groepsinitiatieven 49,1%

Erfenissen 19,4%

Belgische overheid 26,5% ILEP 3,9% Diverse inkomsten 0,7% Gewesten, gemeenschappen en provincies 0,4%

0%

25%

50%

75%

100%

0%

25%

50%

75%

100%

| 11Afrika

Afrika is het belangrijkste werelddeel voor Damiaanactie. Acht van de zestien landen waar Damiaanactie actief is in 2008, zijn Afrikaanse landen. Het belangrijkste land voor Damiaanactie inzake budget is zonder meer Congo. Belangrijker is dat Afrika het werelddeel is dat voorrang krijgt op dit moment. De meest recente projectlanden van Damiaanactie zijn trouwens twee Afrikaanse landen: Niger en Guinee. De situatie in Afrika noopt Damiaanactie daartoe…

#1

Nigeria

Niger

Rwanda Congo

Burundi

Comoren

Mozambique

Guinee

s i t u at i e i n 2 0 0 8

lepra en tuberculose

tuberculose alleen

12 | Jaarverslag 2008 | 13Afrika

Tuberculose: een ware plaagTuberculose is een enorme dreiging. Deze ziekte neemt al een tijdje een steeds belangrijker wordend

aandeel in het werk van Damiaanactie. Terwijl er in 2006 en in 2007 meer dan 80.000 opge-spoorde en behandelde patiënten waren, waren het er in 2008 meer dan 100.000! De komst van Guinee als nieuw projectland heeft uiteraard bijgedragen tot deze stijging, net als de stij-ging van het aantal bereikte mensen in Congo. Maar zowat overal steeg het aantal opgespoor-de patiënten. Zijn er dan meer gevallen van tbc of eerder meer gevallen van hiv/aids? Één zaak lijkt alvast duidelijk: de opsporing is vaak beter dankzij welbepaalde strategieën die worden toegepast. Enkele voorbeelden: de invoering van meer verfijnde diagnosetechnieken in Rwanda, de uitbreiding van de tbc-diensten in de regeringsziekenhuizen in Nigeria, meer opsporing bij risicogroepen (ondere andere bij de gevangenen in Rwanda), de uitbreiding van het netwerk van de tbc-opvangcentra in Niger, de ophaling van het sputum in de gezondheidscentra op de Comoren, of het organiseren van bewustmakingscampagnes (op radio en televisie in Nigeria of in de voornaamste gevangenissen in Rwanda bijvoorbeeld).

GenezingNadat patiënten opgespoord zijn, moeten ze ook een doeltreffende behandeling krijgen en genezen.

In de Afrikaanse projecten van Damiaanactie is de genezingsgraad in het algemeen goed te noemen (altijd meer dan 80%, met zelfs 87% voor Congo, op meer dan 60.000 patiënten, en tot 93% voor de Comoren, maar wel op een kleiner aantal patiënten), alleen Guinee en Niger doen het minder goed met respectievelijk 78% en 73,6%. Om dit probleem op te lossen wordt de DOTS-strategie (de terbeschikkingsstelling van de behandeling onder rechtstreekse super-visie – tijdens de eerste weken van de behandeling – van dorpsgenoten die speciaal daartoe opgeleid werden) toegepast. Deze strategie werd onder andere sterk ontwikkeld in Mozambique en Rwanda in 2008, en heeft haar doeltreffendheid bewezen. Een ander essentieel onderdeel van dit succes is de decentralisatie van de gezondheidsdiensten. En niet te vergeten, de per-manente opleiding en de regelmatige supervisie die het gezondheidspersoneel krijgt, twee ui-termate belangrijke zaken voor Damiaanactie…

Dubbele uitdaging Maar ondanks deze goede resultaten, zowel wat opsporing als wat genezing betreft, mogen we twee

enorme uitdagingen die ons te wachten staan, niet vergeten: de co-infectie tuberculose/hiv en multiresistente tbc. Hiv/aids is belangrijk voor tuberculose, aangezien iemand die geïn-fecteerd is (vermoedelijk is één derde van de wereldbevolking geïnfecteerd) aanzienlijk meer kans maakt om tuberculose te ontwikkelen als hij seropositief is (i.p.v. seronegatief). Tuberculose is trouwens de eerste, zogenaamde opportunistische, ziekte bij hiv/aids én de belangrijkste doodsoorzaak van hiv/aids-patiënten. Wat co-infectie betreft, hier werden een aantal stra-tegieën toegepast. Zoals bijvoorbeeld de hiv-test voor tbc-patiënten, die systematisch uit-gevoerd wordt op de Comoren en bijna veralgemeend is in Rwanda. De bedoeling is uiter-aard een preventieve behandeling te geven aan geco-infecteerde patiënten. Verder is er in Guinee eerder gekozen om de hiv-diensten te vestigen in de opsporings- en behandelings-centra voor tuberculose. In Congo werden een aantal lokalen binnen onze diensten inge-richt om advies inzake hiv-opsporing bij tbc-patiënten mogelijk te maken. Ook werd er per-soneel opgeleid opdat die dan gezamenlijke tbc/hiv-activiteiten zou kunnen organiseren. In Rwanda kunnen beide ziektes behandeld worden in bijna de helft van de ziekenhuizen: het

Een aantal Afrikaanse landen waar Damiaanactie actief is, hebben af te rekenen met uiterma-te moeilijke situaties op het vlak van veiligheid en op politiek vlak. In Congo bijvoorbeeld, waar het vredesproces dat begin 2008 gesloten werd tussen de strijdende groepen in Noord-Kivu voor veel hoop had gezorgd, voor er enkele maanden later opnieuw gevochten werd, onder an-dere in Noord-Kivu en in een deel van de Oostprovincie. Ook Burundi kent woelige tijden en heeft onder andere af te rekenen met problemen om voormalige burgeroorlogstrijders te de-mobiliseren en in de samenleving te reïntegreren. Ook zijn er problemen op het vlak van vrij-heid van meningsuiting en van vereniging. De Comoren hebben sinds een aantal jaren dan weer af te rekenen met problemen op sociaal, economisch en politiek vlak (er heerst een se-paratistische crisis op Anjouan). Ook Guinee kent de nodige problemen: de militaire junta heeft de macht weer in handen na het overlijden (eind 2008) van president Lansana Conté, die het land in een diepe crisis naliet. Guinee staat 167ste op 179 landen in de index van de men-selijke ontwikkeling van de Verenigde Naties. Door deze omstandigheden is het uiteraard nog minder eenvoudig werken voor Damiaanactie.

Nog steeds lepraIn zes van de acht Afrikaanse projectlanden van Damiaanactie gaat het om gecombineerde lepra- en

tbc-programma’s. Alleen in de meest recente projectlanden –Niger en Guinee– gaat het om tuberculose. Het aantal opgespoorde zieken ligt in het algemeen betrekkelijk laag (in 2008 heeft de Wereldgezondheidsorganisatie zelfs officieel de eliminatie van lepra in Mozambique aangekondigd, dankzij een prevalentie die lager was dan 1 patiënt per 10.000 inwoners), maar negatief element is het belangrijk aandeel van multibacillaire leprapatiënten bij het aantal nieuw opgespoorde patiënten (meer dan 80% in Rwanda en Burundi bijvoorbeeld), net als in bepaalde gevallen het redelijk groot aantal patiënten met een invaliditeit van graad II (vermin-dering van het zicht of zichtbare verwondingen aan handen of voeten): bijna één op twee pa-tiënten in Rwanda… op een totaal van 34. Een bewijs dat mensen talmen om zich te laten di-agnosticeren. Verder is het aantal opgespoorde patiënten op de Comoren dit jaar verdrievou-digd door actieve opsporingscampagnes in welbepaald uitgekozen dorpen te voeren, door de leprabestrijding in de gezondheidscentra te integreren en door systematisch de contacten bin-nen de gezinnen van de zieken te onderzoeken.

De Congolese uitzondering Voor lepra vormt de Democratische Republiek Congo de uitzondering voor Damiaanactie. Niet alleen

vormen Congolezen een grote meerderheid van de Afrikaanse patiënten, maar de opsporing in dat land heeft een tendens gevolgd die lichtjes verschilt van de tendens die in andere landen werd vastgesteld. Het moet gezegd dat het aantal opgespoorde patiënten sterk is gestegen na 2002, toen de veiligheidssituatie begon te verbeteren, met als hoogste aantal bijna 10.000 op-gespoorde patiënten in 2004. Sindsdien is hun aantal gedaald, al schommelen de cijfers sterk, en voor het eerst sinds 2003, is dat aantal opnieuw onder 5.000 patiënten gedaald. Ook bij hen zijn de multibacillaire leprapatiënten in de meerderheid, maar niet op zo’n spectaculaire wijze als in de andere landen in de regio van de Grote Meren.

De invaliditeitspreventie en de fysieke revalidatie worden steeds belangrijker in Congo (in 3 van de 14 regio's waar Damiaanactie aanwezig is, werden namelijk kinesitherapeuten aange-worven), terwijl er in andere landen reconstructieve chirurgie plaatsvindt, onder andere in Burundi, waar 29 patiënten werden geopereerd.

14 | Jaarverslag 2008 | 15Afrika

Burundi Steun aan het nationale programma ter bestrijding van lepra en tuberculose uitgaven 2008 114.167 € lokale partner het ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter Michel Sawadogo personeel onder lokaal contract 4 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 1964

Comoren Steun aan het nationale programma ter bestrijding van lepra en tuberculose uitgaven 2008 95.393 € lokale partner het ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter Younoussa Assoumani personeel onder lokaal contract 7 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 1979

Congo Steun aan het nationale programma ter bestrijding van lepra Steun aan het nationale programma ter bestrijding van tuberculose Steun aan 14 provinciale lepra- en tbc-programma’s Steun aan 3 gezondheidszones in Noord-Kivu uitgaven 2008 4.613.423 € lokale partners het ministerie van Volksgezondheid , provinciale medische inspecties,

gezondheidszones, lokale ngo’s vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter Pamphile Lubamba-Ngimbi personeel onder lokaal contract 289 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 1964

Guinee Steun aan het nationale programma ter bestrijding van tuberculose uitgaven 2008 391.951 € lokale partner het ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter Etienne Bahati aanwezigheid van damiaanactie sinds 2007

Mozambique Steun aan het programma ter bestrijding van lepra en tuberculose uitgaven 2008 231.869 € lokale partner het ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter Serge Bertschy personeel onder lokaal contract 11 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 2004

Niger Steun aan het programma ter bestrijding van tuberculose op centraal niveau en in de regio van Tillabery uitgaven 2008 282.321 € lokale partner het ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter Alberto Piubello personeel onder lokaal contract 3 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 2007

Nigeria Steun aan het programma ter bestrijding van tuberculose en lepra uitgaven 2008 235.984 € lokale partner het ministerie van Volksgezondheid op federaal niveau en op het niveau

van de deelstaten in Oyo en Osun vertegenwoordiger van damiaanactie Michel David medisch adviseur van damiaanactie Dokter Osman El Tayeb personeel onder lokaal contract 8 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 1991

Rwanda Steun aan het nationale programma ter bestrijding van lepra en tuberculose uitgaven 2008 209.734 € lokale partner het ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter Martine Toussaint aanwezigheid van damiaanactie sinds 1964

tbc-personeel werd opgeleid om hiv op te sporen en de geco-infecteerde patiënten te behan-delen gedurende de volledige tbc-behandelingsduur.

ResistentieEen patiënt is resistent, zelfs multiresistent, als hij zijn behandeling heeft onderbroken of geen genees-

middelen heeft gekregen. In dat geval is de ‘tweedelijnsbehandeling’ zwaarder, langer en duur-der. Maar het is zeer belangrijk om in te grijpen, aangezien het risico bestaat dat de patiënt zijn omgeving besmet met een (multi)resistente haard.

Zo werd er een opvang- en verzorgingscentrum voor multiresistente tbc-patiënten geopend in Conakry, de hoofdstad van Guinee waar meer dan de helft van de tbc-patiënten van het land opgespoord en behandeld worden (een ander centrum bestond al in het zuiden van het land). In Nigeria heeft Damiaanactie het laboratorium van het universitaire ziekenhuis van Ibadan van het nodige materiaal voorzien en heeft ze er personeel opgeleid om, in samenwerking met het Instituut voor Tropische Geneeskunde van Antwerpen, tuberculosekweken te realiseren. In Rwanda ten slotte worden steeds meer mensen opgeleid om multiresistente patiënten, die ambulant behandeld worden, op te volgen. Deze patiënten krijgen voedsel en een toelage voor hun vervoerskosten opdat ze elke dag naar het gezondheidscentrum zouden komen om hun behandeling voort te zetten.

ToekomstHet werk kan doeltreffend lijken, toch blijft er nog heel veel werk voor de boeg. De politieke insta-

biliteit die in Afrika constant om de hoek loert, draagt niet bij tot een ordelijk verloop van de activiteiten. In Burundi bijvoorbeeld, waar er problemen waren in de gezondheidssec-tor en waar er ook onvoldoende gezondheidspersoneel is, of in Congo, waar het personeel, dat opgeleid werd om gezamenlijke hiv&tbc-activiteiten te voeren, onvoldoende materiaal kreeg om tests uit te voeren.

Er werden trouwens al concrete acties ondernomen op het vlak van personeel en mate-riaal om in de toekomst nog doeltreffender te zijn. Zo zal er in 2009 een dokter opgeleid en ingezet worden in de strijd tegen lepra en tuberculose in Moheli, eiland en deelstaat van de Comoren. In Nigeria renoveert Damiaanactie een ziekenhuiszaal voor de opvang van mul-tiresistente tbc-patiënten vanaf 2009. In Niger is de constructie van het nationale referen-tielaboratorium door Damiaanactie afgewerkt en het zal in 2009 technisch uitgerust wor-den. Daardoor zal er een gestandaardiseerde kwaliteitscontrole van de laboratoria in het hele land kunnen plaatsvinden en zullen er gevoeligheidstesten voor geneesmiddelen kun-nen worden ontwikkeld om multiresistente tbc te behandelen. En in Guinee werd een sa-menwerkingsproject tuberculose-hiv opgestart in het najaar van 2008.

Ook voor tuberculose zullen de detectiegraad (63% in Guinee tot minder dan 33% in Rwanda, terwijl de Wereldgezondheidsorganisatie minstens 70% aanbeveelt) en de gene-zingsgraad (die 85% zou moeten bedragen) moeten stijgen. Experimenten vonden onder an-dere in dat verband plaats in een district in Niger: daar konden de meest afgelegen centra patiënten opvangen omdat de behandeling ter plekke beschikbaar was.

Ten slotte zal men, wat lepra betreft, overal waakzaam moeten blijven, zelfs in de re-gio’s waar de ziekte minder aanwezig lijkt zoals in Mozambique, en zal men ook moeten zorgen dat het verzorgend personeel altijd nieuwe patiënten kan blijven diagnosticeren en zich kan blijven bezighouden met de preventie van verminkingen bij ex-patiënten.

| 17Azië

Damiaanactie is momenteel slechts in 4 Aziatische landen aanwezig. Maar het blijft een belangrijk continent voor Damiaanactie: het budget voor drie van de vier landen bedraagt meer dan 1 miljoen euro. India, Bangladesh en China zijn dus (na Congo) drie belangrijke projectlanden voor Damiaanactie, terwijl Laos – waar Damiaanactie enkel tuberculose bestrijdt – een beetje het ‘kleine broertje’ van de Aziatische projectlanden is.

China

India

Bangladesh

Laos

s i t u at i e i n 2 0 0 8

lepra en tuberculose

tuberculose alleen

#2

18 | Jaarverslag 2008 | 19Azië

voedselhulp. Dit project past volledig in de nieuwe aanpak van Damiaanactie, namelijk die van de «basisprojecten». Verder vallen ook de constructie van een aantal huisjes te melden, zoals in China, waar er renovatiewerkzaamheden in twee belangrijke lepradorpjes plaatsvonden.

Tuberculose: explosieve groei Wat tbc betreft, is Azië ook het werelddeel waar het grootste aantal door Damiaanactie opgespoor-

de patiënten leeft (net meer dan twee derde). Maar dat is ook het aandeel van de bevolking dat bereikt wordt…

Er valt nog een ander gegeven te noteren: als voor Laos (een stijging van 7% tussen 2005 en 2006, vervolgens een status-quo) en Bangladesh (een stijging van 20% in een periode van één jaar, namelijk tussen 2005 en 2006, waarna er een status-quo volgde) de cijfers tamelijk stabiel zijn, dan valt er een explosieve stijging van het aantal zieken te noteren voor China en India. In China is het aantal opgespoorde en behandelde patiënten met 2,5 vermenigvul-digd tussen 2005 en 2008, terwijl dat cijfer bijna verviervoudigd is in India gedurende de-zelfde periode. Tussen 2005 en 2008 werd het bereikte bevolkingsaantal wel vermenigvul-digd met 2,5 in China en met 5 in India. De cijfers betreffende de opsporing van patiënten zijn dus niet explosief gestegen, maar zijn een logisch gevolg van een enorme stijging van de tbc-activiteiten in beide landen.

GenezingsgraadEen belangrijk waardemeter voor de kwaliteit van het werk is de genezingsgraad (het aantal genezen

verklaarde patiënten). Dat percentage ligt boven 85%, het door de Wereldgezondheidsorganisatie vooropgestelde percentage, in Laos (92%), in Bangladesh (90%) en in China (92%). Alleen India doet het wat minder goed met 84,6%. Wat China betreft, komt Tibet maar aan 82%. Dat is on-voldoende, maar toch beter dan afgelopen jaren.

Meer verontrustend is daarentegen de genezingsgraad voor de hervallen patiënten. Dat be-draagt 73,5% in India, 79% in Bangladesh, 86,5% in China en 89% in Laos. In China, is het op-nieuw Tibet dat het slechtste cijfer haalt met 61% (wat toch nog beter is dan verleden jaar). Dat cijfer stijgt in Laos, blijft stabiel in Bangladesh en India, en daalt overal in China (behalve vreemd genoeg in Tibet)… wat duidelijk wijst op het opduiken van resistente haarden.

ResistentieMultiresistentie is een ernstig probleem. Daarom werd er, met de steun van Damiaanactie, in Binnen-

Mongolië, midden 2006, het eerste proefproject tegen multiresistentie in China opgestart. Uiteindelijk blijkt dat het werkingsmodel goed functioneert. Daarom werden er in 2008 dan ook stappen ondernomen om ook projecten op te starten in Guizhou, in Ningxia en in Qinghai… het multiresistentieprobleem is het grootst in Tibet, maar het komt ook elders voor. Zo zijn er 20 bedden en een laboratorium beschikbaar in Nellore (India), terwijl het behandelen van multiresistente tuberculose in 13 districten van Rajshahi (Bangladesh) gebeurt.

Er wordt in België vaak over een aantal Aziatische landen gesproken. En de huidige economi-sche crisis zal daar niks aan veranderen, integendeel zelfs. China en India zijn belangrijke «groei-landen», terwijl Bangladesh stilaan meer bekend raakt dankzij de textieluitvoer dan door de overstromingen en cyclonen die het land elk jaar treffen. Betekent dat dat de interventie van Damiaanactie er niet meer nodig is? Helemaal niet! Ondanks de export van textiel (en scam-pi’s) blijft Bangladesh straatarm. Dat geldt ook voor bepaalde regio’s van India en China waar Damiaanactie aanwezig is.

ZiekenhuizenDe werking van Damiaanactie in haar projectlanden is afhankelijk van de middelen en de noden van

de landen waar de organisatie aanwezig is. Wat dat betreft, is Azië het werelddeel waar haar tussenkomst het meest direct en het best zichtbaar is. Niet in China en Laos, maar wel in India en, vooral, in Bangladesh. In India heeft DFIT (Damien Foundation India Trust) een aantal eigen projecten en steunt het ook lokale ngo’s, die over de nodige infrastructuur beschikken om lepra- en tbc-patiënten op te vangen. In Bangladesh beschikt het Damiaanactie-project over drie ziekenhuizen, samen goed voor in totaal 234 bedden. Deze ziekenhuizen worden ge-bruikt om patiënten met lepra- en tbc-complicaties te behandelen, en ook patiënten die een behandeling tegen multiresistente tbc beginnen, worden er opgevangen.

De twee gezichten van lepra Damiaanactie bestrijdt lepra in drie Aziatische landen… maar elk land heeft zijn eigen kenmerken.

Ook al is lepra, ook de ziekte van Hansen genoemd, geen plaag meer zoals enkele jaren gele-den in Bangladesh en vooral in India, toch blijft deze ziekte nog belangrijk, terwijl leprabe-strijding nog maar een klein onderdeel is van de activiteiten van Damiaanactie in China, waar minder dan 100 nieuwe patiënten werden opgespoord in Guangxi. Daarentegen werden er meer dan 1.000 nieuwe patiënten in Bangladesh opgespoord en behandeld, en ongeveer 14.000 in India. Daarnaast valt er bovendien een andere belangrijk verschil te noteren: het percenta-ge opgespoorde patiënten met verminkingen van graad II bedraagt 18% in Bangladesh en 20% in China (één op vijf zieken…), maar het bedraagt maar 2% in India. Wat erop wijst dat de op-sporing duidelijk tijdig gebeurt. 72% van de door Damiaanactie opgespoorde en behandelde leprapatiënten leeft in Azië.

Steun op verschillende manieren India is, sedert jaren al, «het» lepraland bij uitstek. Dat blijkt uit de cijfers. In de loop der ja-

ren, ook in 2008, werden er verschillende strategieën toegepast om (ex-)patiënten te helpen in hun dagelijks leven. Zo werden er 74 patiënten opgenomen voor herstellende chirurgische in-grepen (waarvan bijna twee derde aan de handen plaatsvonden).

Bijna 2.200 mensen hebben schoenen gekregen met een microcellulaire rubberen binnen-zool, waardoor het lichaamsgewicht beter over de voetzool verdeeld wordt en waardoor dus het risico op voetzweren vermindert.

Daarnaast werd er een “Livelihood Enhancement Program” (programma om de levensom-standigheden van patiënten te verbeteren) in oktober 2007 opgestart in 12 projecten die door DFIT worden ondersteund. Doel is om af en toe arme en verminkte leprapatiënten te helpen. Meer dan 450 mensen werden door dit programma geholpen: ze kregen onder andere vee of

20 | Jaarverslag 2008 | 21Azië

InitiatievenElk land heeft zijn eigen werkingsmethode. Zo speelde Damiaanactie een belangrijke rol in het betrek-

ken van andere personen in de controle van tbc en lepra in Bangladesh. Het initiatief om “vil-lage doctors” te integreren wordt door de Wereldgezondheidsorganisatie beschouwd als een belangrijk samenwerkingsproject tussen de openbare en privésector op ruraal niveau. Sinds 1997 werden er meer dan 18.000 mensen opgeleid, waarvan een derde DOTS-medewerkers zijn. In 2008 konden dankzij deze «village doctors» meer dan 2.500 tbc-patiënten en tientallen le-prapatiënten opgespoord worden.

Damiaanactie speelt ook een voortrekkersrol in het inzetten van ex-patiënten in de strijd tegen lepra en tuberculose. Het blijkt een doeltreffende methode om de ziektes onder contro-le te houden. In 2008 hebben deze ex-patiënten meer dan 3.000 tbc-patiënten en meer dan 100 leprapatiënten opgespoord. Wat het nut van deze methode bewijst.

OpleidingenDamiaanactie beschikt over haar eigen opleidingscentrum in Jalchatra (Bangladesh). In 2008 werden

er een twintigtal paramedici opgeleid en meer dan 260 vrijwilligers hebben er een opleiding over lepra en tuberculose gevolgd. Deze opleiding is een essentieel onderdeel van de interven-tie van Damiaanactie in Laos (net zoals in China overigens). Het doel is om het personeel van het tbc-programma van Laos in staat te stellen om zich beter aan te passen aan de nieuwe ont-wikkelingen en andere veranderingen. Er is ook nog rechtstreekse ondersteuning: indien no-dig wordt er voor geneesmiddelen, laboratoriumreagentia en gratis materiaal gezorgd.

Samenwerken met de lokale overheidDamiaanactie werkt altijd op vraag van en in samenwerking met de overheid van een land. Maar deze sa-

menwerking kan verschillende vormen aannemen. Zo maakt Damiaanactie in China deel uit van een aantal belangrijke tbc-werkgroepen op nationaal niveau. Het Damiaanactie-bureau in Peking kent een goede samenwerking met het het nationaal centrum ter preventie en controle van lepra en tuberculose en met het nationale referentielaboratorium; Damiaanactie verricht trouwens ge-zamenlijke opvolgingsbezoeken met de leden van deze twee instellingen.

In India verloopt de samenwerking met de overheid op een andere manier: DFIT heeft een reeks tbc-projecten op het niveau van de districten. DFIT steunt ook ngo’s, die aan leprapreven-tie doen, ook op het niveau van de districten. Daarnaast hebben chirurgen van DFIT studenten en overheidspersoneel opgeleid.

Wetenschappelijk onderzoekIn twee landen wordt er ook aan wetenschappelijk onderzoek gedaan. In Bangladesh vinden verschil-

lende onderzoeken plaats: multiresistente tbc-behandeling (met een genezingsgraad van meer dan 90%), de verbetering van de laboratoriumdiensten (inclusief kweken en gevoeligheidstes-ten voor geneesmiddelen), onderzoek naar resistentie aan geneesmiddelen en een uniforme po-lychemotherapie voor multibacillaire lepra.

In India neemt DFIT ook deel aan een onderzoek, dat door de Wereldgezondheidsorganisatie opgestart werd, over een zelfde polychemotherapie voor alle vormen van lepra. Als één van de aan het onderzoek deelnemende centra heeft DFIT sinds 2005 een duizendtal patiënten uit twee districten opgenomen.

Uitdagingen en toekomst Er staan Damiaanactie de komende jaren nog grote uitdagingen te wachten, onder andere in China. Er

zal gezorgd moeten worden dat de bewoners van de gebieden waar Damiaanactie actief is, ook daadwerkelijk toegang krijgen tot de gezondheidszorg zodat een snelle en juiste diagnose voor iedereen mogelijk is. Er zal ook gezorgd moeten worden dat alle opgespoorde patiënten regel-matig en rechtstreeks opgevolgd worden. Ten slotte moeten er projecten, waarbij multiresis-tente tbc-patiënten behandeld worden, opgestart worden. Wat lepra betreft, moet er een vol-doende aantal gekwalificeerde medewerkers behouden blijven om een doeltreffende controle van de ziekte te garanderen… zonder de zwaargehandicapten te vergeten die recht hebben op een waardig leven.

Tenslotte moet ook Laos vermeld worden, waar Damiaanactie de opdracht gekregen heeft om de co-infectie tbc&hiv te bestrijden.

Bangladesh Steun aan het nationale programma ter bestrijding van lepra en tuberculose uitgaven 2008 1.141.592 € lokale partner het ministerie van Volksgezondheid en lokale ngo’s vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter Md. Abdul Hamid Salim personeel onder lokaal contract 626 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 1972

ChinaSteun aan het programma ter bestrijding van lepra in de autonome regio Guangxi Steun aan het programma ter bestrijding van tuberculose in de autonome regio’s Tibet, Binnen-

Mongolië en Ningxia, en in de provincies Qinghai en GuizhouRegionaal bureau van Damiaanactie in Peking

uitgaven 2008 1.072.299 € lokale partners het ministerie van Volksgezondheid in Peking; het Instituut voor

Dermatologie van Guangxi; de tbc-instituten van Ningxia, Tibet, Binnen-Mongolië, Qinghai en Guizhou

vertegenwoordiger van damiaanactie Alex Jaucot personeel onder lokaal contract 6 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 1982

IndiaSteun aan de nationale programma’s ter bestrijding van lepra en tuberculose via programma’s op het ni-

veau van de districten (Bihar, Jharkhand, Delhi, Andhra Pradesh, Karnataka en Kerala) en projec-ten die door lokale ngo’s beheerd worden

uitgaven 2008 1.663.608 € lokale partners het ministerie van Volksgezondheid (Delhi), het ministerie van

Volksgezondheid van de deelstaten Bihar, Andhra Pradesh, Karnataka en Kerala, 10 lokale ngo’s

vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter P. Krishnamurthy personeel onder lokaal contract 377 (inclusief het personeel van de ngo’s) aanwezigheid van damiaanactie sinds 1955

LaosSteun aan het nationale tuberculoseprogramma uitgaven 2008 53.548 € lokale partners het ministerie van Volksgezondheid, het nationale tuberculosecentrum vertegenwoordiger van damiaanactie Alex Jaucot (bureau in Peking) personeel onder lokaal contract met damiaanactie brussel Vatthana Nanthana (projectbeheerder) aanwezigheid van damiaanactie sinds 1994

| 23Amerika

Amerika is het ‘derde’ werelddeel waar Damiaanactie actief is. Het is veruit het minst belangrijke continent inzake personeel, budget en inzake het aantal opgespoorde en behandelde patiënten. Maar het is ook het enige continent waar Damiaanactie over een regionaal coördinatiebureau beschikt. En het is ook het continent waar een ‘derde’ ziekte bestreden wordt: leishmaniasis.

Guatemala

Nicaragua

Panama

Brazilië

s i t u at i e i n 2 0 0 8

lepra en tuberculose

tuberculose alleen

tuberculose en leishmaniasis

#3

24 | Jaarverslag 2008 | 25Amerika

Toch ook lepraDamiaanactie heeft in het verleden meerdere lepraprojecten in Latijns-Amerika gehad. Vandaag

bestrijdt ze lepra enkel nog in Brazilië, meer bepaald in het Federaal District van Brasilia, de hoofdstad. In 2008 werden er 252 nieuwe patiënten opgespoord en behandeld, wat een stijging van 10% betekent tegenover 2007, maar wat ook overeenstemt met het aantal op-gespoorde patiënten in 2006. Damiaanactie helpt deze patiënten op zeer concrete wijze door hen aangepaste schoenen en verzorgingsmateriaal te geven.

De ‘derde’ ziekteAmerika is het enige continent waar Damiaanactie nog een derde ziekte bestrijdt: leishmaniasis.

Deze ziekte die door een insect veroorzaakt wordt, kent vier varianten, waarvan één, cuta-ne of huidleishmaniasis, ook berglepra wordt genoemd, omdat de symptomen ervan lijken op de symptomen van lepra.

Damiaanactie is de enige partner van het nationale leishmaniasisprogramma in Nicaragua. In 2008 werden er ongeveer 6.000 patiënten opgespoord (tegenover minder dan 5.000 het jaar voordien), onder andere dankzij de opsporingsactiviteiten in bepaalde zeer moeilijk be-reikbare gebieden. Jammer genoeg konden 500 mensen niet op tijd behandeld worden door een tekort aan glucantime, het enige geneesmiddel dat bestaat om deze ziekte te bestrijden. Ondanks de regelmatige financiële steun van Damiaanactie voor de aankoop van glucan-time verhinderen budgettaire problemen het ministerie van Volksgezondheid van dat land om alle noodzakelijke dosissen aan te kopen.

Een regionaal bureau Amerika is het enige werelddeel waar Damiaanactie over een regionaal coördinatiebureau beschikt.

Dat bureau, dat in Nicaragua gevestigd is, heeft drie belangrijke taken: de schakel vormen tussen de verschillende projectlanden en het secretariaat van Damiaanactie in Brussel; ad-vies geven en voor de opvolging van de lokale teams zorgen; minstens twee maal per jaar opvolgingsbezoeken regelen in elk land. Het maakt het werk voor iedereen een stuk een-voudiger.

ToekomstVerschillende opdrachten staan al in 2009 en later op het programma. In Nicaragua, land dat de

steun zal krijgen van het Wereldfonds ter bestrijding van aids, tuberculose en malaria, is Damiaanactie daarbij betrokken partij: ze zal zich voornamelijk bezighouden met de op-leiding van het gezondheidspersoneel in het hele land. In Guatemala moet er samenge-werkt worden met de lokale gezondheidsdiensten en met andere ngo’s zodat zeer afgele-gen gebieden beter bereikt kunnen worden. En in Brazilië werd er een situatieanalyse uit-gevoerd in vier gemeentes niet ver van Salvador de Bahia, waar het tbc-programma amper functioneert. Het doel is om het programma in 2009 volledig op te starten en het vervol-gens naar behoren te laten werken.

In elk land zullen straatarme tbc-patiënten voedselhulp krijgen tijdens hun behande-ling. Zorgen voor een voldoende voorraad geneesmiddelen tegen leishmaniasis is een an-dere essentiële uitdaging voor Damiaanactie.

Als er over armoedeziektes zoals lepra en tbc gesproken wordt, denkt men eerst aan Afrika, en vervolgens aan bepaalde Aziatische landen. Aan landen op het Amerikaanse continent wordt er amper of niet gedacht. Nochtans is er daar ook nood aan hulp en ondersteuning. Daarom is Damiaanactie ook op dat continent aanwezig. Alle Damiaanactie-projecten in Amerika hebben een gemeenschappelijk element: tuberculose. Deze ziekte wordt er in elk pro-jectland bestreden, soms samen met nog een andere ziekte. Leprabestrijding vindt enkel nog in Brazilië plaats.

Bepaalde duur Damiaanactie is reeds jaren aanwezig in bepaalde Afrikaanse en Aziatische landen. Nochtans, als de

beslissing genomen wordt om in een land aanwezig te zijn, dan is het doel steeds hetzelfde: op bepaalde termijn een land kunnen verlaten, wanneer de nationale programma’s volledig in handen zijn van de lokale autoriteiten, die deze programma’s ook efficiënt kunnen laten wer-ken. Panama is trouwens een voorbeeldland bij uitstek van hoe Damiaanactie precies werkt. Na een aanwezigheid van 10 jaar heeft Damiaanactie beslist om het land te verlaten. Het na-tionale programma levert namelijk uitstekend werk: elk jaar worden er 1.500 nieuwe patiën-ten opgespoord en wordt er een goede genezingsgraad behaald. Het personeel werd er goed opgeleid en het land beschikt over de nodige middelen om het programma te laten functione-ren. Er kan dus een punt gezet worden achter de samenwerking, sowieso van bepaalde duur, tussen Panama en Damiaanactie.

Vooral tbcZoals vermeld, wordt in elk Amerikaans projectland tuberculose bestreden. In 2008 werden er net

minder dan 6.400 nieuwe patiënten opgespoord door de medische teams die door Damiaanactie gesteund worden. Het aantal nieuwe tbc-patiënten is gedaald ten opzichte van verleden jaar, voornamelijk omdat het werkingsgebied in Guatemala gewijzigd is (Damiaanactie is nog maar in acht in plaats van elf gezondheidszones aanwezig). Zowel in Guatemala (tot 84%) als in Nicaragua (90%) is de genezingsgraad gestegen tegenover verleden jaar. Brazilië doet het wat beter dan verleden jaar, maar 74% blijft een laag percentage.

Steun op technisch gebied Damiaanactie steunt zowel op technisch als financieel vlak verschillende gezondheidszones in

Guatemala, maar haar steun aan de tbc-bestrijding blijft op dit continent in het algemeen van technische aard. In Nicaragua, waar een nieuwe dokter werd aangeworven die gespeci-aliseerd is in tropische ziektes, gaat het voornamelijk om personeel op te leiden en te bege-leiden op het terrein. In Brazilië heeft onze nieuwe verantwoordelijke – die pas in juni aan de slag kon na visumperikelen – een coördinerende functie, maar hij is tegelijk ook adviseur en opleider. Ten slotte maakt Damiaanactie in Guatemala deel uit van de nationale techni-sche commissie – en geeft ze dus advies op technisch vlak – terwijl ze eveneens voor didac-tisch en educatief materiaal zorgt, dat bestemd is om het gezondheidspersoneel op te leiden en om de bevolking advies te geven inzake gezondheidsopvoeding.

26 | Jaarverslag 2008 | 27

Wetenschappelijke ondersteuning en vorming

Zoals eerder vermeld, realiseert of neemt Damiaanactie ook deel aan een aantal onderzoeken. Ze werkt ook samen op verschillende niveaus met het Instituut voor Tropische Geneeskunde van Antwerpen. Het is dus vanzelfsprekend dat Damiaanactie ook het ITG steunt in een aantal onderzoeken.

MycobacteriologieMycobacteriën veroorzaken drie ernstige ziektes: tuberculose, lepra en de aandoening van Buruli. De

laboratoriumonderzoeken van het ITG aangaande mycobacteriologie hebben voornamelijk betrekking op tuberculose en de aandoening van Buruli.

Wat tuberculose betreft, vormen, zoals vermeld, kiemen die resistent blijken aan genees-middelen het voornaamste probleem. Daarom heeft het laboratorium van het ITG in 2008 de situatie in het oog gehouden in Bangladesh en Congo, door onder andere te bestuderen welke elementen van het behandelingsschema een invloed hierbij spelen.

Er werd aan de Wereldgezondheidsorganisatie ook voorgesteld om de behandeling van mul-tiresistente tbc, een succes in Bangladesh, op wereldschaal toe te passen. Er is nadruk gelegd op de overdracht van de technische knowhow aan lokale laboratoria, opdat deze laboratoria zelf in de toekomst meer analyses zouden kunnen uitvoeren en dus sneller zelf de resultaten van de tests zouden kennen. Ook werden er nieuwe tests ontwikkeld, die bovendien goedkoop zijn en die dus in arme landen toegepast kunnen worden, om snel multiresistente tbc op te sporen.

De aandoening van BuruliDamiaanactie bestrijdt drie ziektes. Maar ze steunt al meer dan 15 jaar de dienst Mycobacteriologie

van het ITG van Antwerpen in het onderzoek naar de aandoening van Buruli. Deze aandoe-ning is een ernstige huidziekte, die vooral in Afrika voorkomt en die vooral kinderen treft. De behandeling is lange tijd hoofdzakelijk chirurgisch gebleven maar, in 2008 werd er grote voor-uitgang geboekt dankzij het werk van dokter Ghislain Sopoh in Benin en dokter Anatole Kibadi in Congo. Terwijl ze aan het werk waren in rurale gebieden in hun respectievelijke landen, hebben ze antibiotica gebruikt waardoor ze vroegtijdig opgespoorde letsels kunnen genezen zonder dat er sprake moet zijn van chirurgie. Bovendien waren er bijna geen hervallen pati-enten.

EpidemiologieDe dienst Epidemiologie van het ITG voert ook een onderzoek in Peru, in samenwerking met twee

Peruaanse ziekenhuiscentra, om longtuberculose op te sporen die negatief zou blijken tijdens het directe sputumonderzoek. Als de tbc-bacillen niet rechtstreeks onder de microscoop zichtbaar zijn (wat het geval kan zijn bij sommige patiënten), dan moeten er andere criteria gebruikt wor-den voor de diagnose. Deze criteria moeten gevalideerd zijn.

Regionaal Coördinatiebureau uitgaven 2008 125.713 € vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter Toon Bongaerts personeel onder lokaal contract 1 persoon

Brazilië Steun aan het nationale programma ter bestrijding van tuberculose in het Federaal District, in de deelstaat Goiás, in de stad

Salvador de Bahia, net als in vier gemeentes in de buurt van de deelstaat Bahia. Steun aan het nationale programma ter bestrijding van lepra in het Federaal District

uitgaven 2008 259.218 € lokale partner het ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter José-Luis Portero personeel onder lokaal contract 3 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 2000

GuatemalaSteun aan het nationale programma ter bestrijding van tuberculose uitgaven 2008 108.802 € lokale partner het ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordiger van damiaanactie Zoila Bailon personeel onder lokaal contract 5 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 1993

NicaraguaSteun aan het nationale programma ter bestrijding van tuberculose en leishmaniasis uitgaven 2008 72.258 € lokale partner het ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter Toon Bongaerts personeel onder lokaal contract 5 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 1990

PanamaSteun aan het nationale programma ter bestrijding van tuberculose uitgaven 2008 24.671 € lokale partner het ministerie van Volksgezondheid personeel onder lokaal contract Dokter Toon Bongaerts aanwezigheid van damiaanactie sinds 1998

Wetenschappelijke ondersteuning en vorming

| 29België

Damiaanactie is gekend van haar werk in haar projectlanden. Maar ze is ook in België aanwezig, onder andere dankzij haar omvangrijke netwerk van vrijwilligers. Samen met en juist voor haar vrijwilligers organiseert ze, door het jaar heen, talrijke activiteiten in eigen land.

Het hoogtepunt is uiteraard altijd het laatste weekend van januari, het campagneweekend van Damiaanactie waarbij elk jaar de campagnefilm centraal staat. In 2008 was er ‘Expeditie Rwanda’. De campagnefilm, die uitgezonden werd op de RTBF, werd door meer dan 110.000 leerlingen bekeken in 900 lagere en middelbare scholen in heel België tijdens voorstellingen die steeds verzorgd worden door een vijftigtal animatoren, bijna uitsluitend vrijwilligers. De film werd in totaal op 6.000 exemplaren uitgebracht, zowel op video als dvd, en werd aangevraagd door scholen en particulieren.

De campagne werd ondersteund door de nationale Damiaanactie-ambassadeur Eddy Merckx en de Franstalige zanger Saule. Ondanks een sterke aanwezigheid in de media bleek de cam-pagne op het gebied van fondsenwerving een moeilijke start te kennen. Maar de situatie verbe-terde na enkele maanden om bijna tot een status-quo te komen ten opzichte van het jaar voor-dien: het absolute record van 2007 werd opnieuw bereikt. Een bewijs dat de Belgische bevol-king nog steeds Damiaanactie massaal steunt.

Familiedag en startdag: ontmoetingsdagen Damiaanactie kan overal in België een beroep doen op talrijke vrijwilligers. Deze vrijwilligers ontmoe-

ten elkaar af en toe, meestal tijdens lokale of soms regionale vergaderingen. Tweemaal per jaar, tijdens de familie- en tijdens de startdag van de nationale campagne, kunnen ze elkaar op na-tionaal niveau ontmoeten.

De familiedag van Damiaanactie vindt telkens plaats op het einde van de zomervakantie: op 31 augustus kwamen ongeveer 700 mensen naar het Boudewijn Seapark van Brugge. Ze kre-gen een gevarieerd programma aangeboden. Zon, dieren, attracties, shows... voor elk wat wils. De startdag vindt elk jaar plaats in november. 450 sympathisanten kwamen op 22 november naar Brussel om de nieuwe campagnefilm en het nieuw materiaal te ontdekken, maar ook om Eddy Merckx te ontmoeten, die een jaar extra Damiaanactie-ambassadeur wilde zijn, en RTBF-boegbeeld Jean-Louis Lahaye, peter aan Franstalige zijde van de campagne 2009 en toen net terug uit Bangladesh.

Wielrennen en voetbalSinds een aantal jaren neemt Damiaanactie elk jaar deel aan «Le Beau Vélo de RAVeL», de radio-uit-

zending op de RTBF-zender Vivacité van Damiaanactie-ambassadeur Adrien Joveneau. Ook in 2008 waren er vrijwilligers aanwezig met een Damiaanactie-stand tijdens de 12 etappes, met daarbij ook een passage in Vlaanderen, in De Panne meer bepaald.

Damiaanactie heeft in 2008 haar band met het wielrennen versterkt: ze was aanwezig in de reclamecaravaan van enkele belangrijke wielerwedstrijden in België, zoals tijdens de Ronde van

30 | Jaarverslag 2008 | 31België

Reizen per fietsDe band tussen Damiaanactie en het wielrennen blijft niet beperkt tot België. Eind september hebben

vijf medewerkers van Damiaanactie in Congo deelgenomen aan de «RAVeL du Bout du Monde». Onder hen ook, Patrick, iemand die zelf getroffen is door een ernstige ziekte. Leerlingen en leer-krachten van scholen uit de regio van Brugge kregen de kans om in Bangladesh op fietsinleefreis te gaan en om er met het werk van Damiaanactie kennis te maken.

Projecten ontdekkenVermelden we ook ten slotte andere reizen: een delegatie van het bedrijf Febelco uit Sint-Niklaas ver-

trok naar Kinshasa om er onze projecten te ontdekken en een groep werknemers van het be-drijf Avery Dennison (Turnhout) vertrok naar Bangladesh. Ook een groep regionale verant-woordelijken en animatoren uit de provincie Luxemburg zijn naar Bangladesh gereisd om er het werk van Damiaanactie ter plaatse beter te leren kennen…

Campagne 2008: de cijfersprivé-

giftenaantal

privégiften bedrag

acties vrijwilligers totaal

euro per inwoner

Wallonië* 38.589 1.477.261,45 € 1.069.055,12 € 2.546.316,57 € 0,74

Brussel 11.911 511.532,06 € 162.593,89 € 674.125,95 € 0,64

Vlaanderen 80.731 3.390.256,91 € 1.598.470,89 € 4.988.727,80 € 0,81

Anoniem 116 16.022,83 € 2.048,85 € 18.071,68 €

Totaal 131.347 5.395.073 € 2.832.169 € 8.227.242 € 0,77 * De Duitstalige gemeenschap zit vervat in Wallonië

De bedragen zijn gebaseerd op de resultaten van het zogenaamde campagnejaar dat loopt van 1 september 2007 tot 31 augustus 2008. Alle andere financiële gegevens in dit verslag hebben betrekking op het kalenderjaar 2008, dus van 1 januari tot 31 december.

Raad van Bestuur van Damiaanactievoorzitter | Paul Jolie (Rupelmonde), economist, administrator van een universiteit.

leden | Patrick Adam (Torhout), schoolhoofd | Michel Beckers (Heusy), expert boekhouder op rust | Monica Colruyt-Hemeryckx (Halle) | Freddy Cooreman (Ninove), gepensioneerde | Philippe Dembour (Brussel), leerkracht | Michel Duterme (Treignes), leerkracht | Elmar Krings (Eupen), jurist, secretaris van OCMW in Eupen | Marie-Laurence Lambert (Brussel), doc-tor in de geneeskunde | Pascale L’Ecluse-Decoene (Roosdaal), juriste | Edith Schacht (Brussel), verpleegster | Roger Torremans (Mol), leerkracht op rust | Frank Van Gerven (Oudenbosch

– Nederland), aalmoezenier (Picpus) | Peter Vinck (Alken), consultant | Dokter Maryse Wanlin (Brussel), directrice van FARES

Vlaanderen, Luik-Bastenaken-Luik, de Ronde van Wallonië, de Grote Prijs van Wallonië of ook tijdens de Circuit Franco-Belge. Om het wielerhoofdstuk af te sluiten vermelden we nog dat Franstalige profrenners een voetbaltornooi hebben georganiseerd in Blegny. Dit jaar hebben ondere andere renners als Christophe Brandt, Christophe Detilloux (de twee organisatoren), Maxime Monfort, Philippe Gilbert of ook Olivier Kaisen ten voordele van Damiaanactie ge-voetbald.

GospelconcertenEr bestaat nu al een aantal jaren een traditie van gospelconcerten bij Damiaanactie. Terwijl er in 2008

langs Vlaamse zijde een sabbatjaar werd ingelast, hebben 10.000 Franstaligen de ‘Gospels for Life-concerten’ bijgewoond. Tussen 14 november en 7 december gaf Jean Carpenter, samen met 2.000 koorleden, concerten in prestigieuze kerkgebouwen in Luik, Herve, Hoei, Aarlen, Dinant, Maredsous, Charleroi, Bergen, Doornik, Moeskroen, Nijvel en Koekelberg (twee con-certen). Na een dergelijk succes kan het niet anders om ook in 2009 een reeks concerten te or-ganiseren.

Andere activiteitenZeker ook te vermelden zijn de talrijke initatieven die, door het jaar heen, door vrijwilligers georgani-

seerd worden of waaraan vrijwilligers deelnemen. Zo is er bijvoorbeeld elk jaar in mei de ‘Damiaanwandeling’ in Tremelo, het humorfestival in november in Doornik ten voordele van Damiaanactie of de theatermonoloog “Kamiano”, waarvan er verschillende voorstellingen plaatsvonden en die in totaal 5.000 jongeren in Kortrijk wist te bereiken. Maar Damiaanactie is via haar vrijwilligers ook aanwezig tijdens beurzen (bijvoorbeeld tijdens de Zenith op de Heizel) of tijdens muziekfestivals (zoals in Dour) of operavoorstellingen in open lucht (in Luik, Namen, Terhulpen, Deinze en Brugge). En andere initiatieven: «Damiaan in the City», een «happening» die in Torhout plaatsvond, of een dubbeltentoonstelling in Roeselare.

Nog steeds ‘driehoeksreizen’ …Damiaanactie stuurt regelmatig groepen leerkrachten en leerlingen naar een projectland om hen te

laten kennismaken met het werk van Damiaanactie ter plaatse. In het najaar van 2008 zijn er in totaal vijf groepen vertrokken naar Congo, India of Bangladesh. De groepen waren afkom-stig uit de Kempen, de regio Antwerpen, Limburg, Henegouwen en er was een groep die sa-mengesteld was uit mensen van Aat, Brussel en Gembloers.

… en Damiaanbouwkampen Damiaanactie organiseert ook elk jaar ‘Damiaanbouwkampen’. Doel: na een voorbereiding in eigen

land, drie weken lang hulp bieden aan bouwvakkers in een projectland. Tijdens de vierde week leren de deelnemers het projectland beter kennen. In 2008 vertrokken er 74 vrijwilligers (on-der hen ook leerlingen en leerkrachten van een school uit Diksmuide) naar Congo, India, Bangladesh of Nicaragua. Voor hun vertrek hebben ze samen meer dan 165.000 euro ingeza-meld om de werkzaamheden te financieren.

Daarnaast zijn een twintigtal mensen, begeleid door de verantwoordelijken «Follereau Abuzaabal Project», naar Kaïro (Egypte) vertrokken om aan een bouwproject deel te nemen bouwwerkzaamheden uit te voeren of om zelf leprapatiënten te verzorgen.

Leopold II-laan, 263, B 1081 Brussel, België | Tel: (0032)02/422.59.11 | Fax: (0032)02/422.59.00info@damiaanactie.be | www.damiaanactie.be

Foto's: Jean Platteau, Tim Dirven, Michiel Hendryckx, Olivier Polet en het archief van Damiaanactie | Damiaanactie, augustus 2009 | Al deze informa-tie, en nog veel meer, is tevens terug te vinden op www.damiaanactie.be.

Bedankt

Damiaanactie wil graag een oprecht woord van dank uitspreken aan allen die het haar mogelijk maken om haar taak te volbrengen n de autoriteiten van de landen waar Damiaanactie lepra, tuberculose en leishmaniasis bestrijdt n de Europese en Belgische overheid (op federaal, gewestelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau), meer in het bij-zonder de diensten die belast zijn met ontwikkelingssamenwerking n de lokale en bui-tenlandse medewerkers in de projectlanden n de talrijke donateurs n de medewerkers van het secretariaat in Brussel n de duizenden vrijwillige medewerkers n en bijzon-dere dank gaat naar onze regionale verantwoordelijken die de vrijwillige medewerkers begeleiden.