2015JA

AR

BO

EK EG

MP

1520

JAARBOEK

VAN HET

ሧ

EUROPEES

GENOOTSCHAP

VOOR

MUNT- EN

PENNINGKUNDE

98542_EGPM Jaarboek Kaft.indd 2-498542_EGPM Jaarboek Kaft.indd 2-4 4/11/15 14:014/11/15 14:01

INHOUDSTAFEL

Verantwoordelijkenvanhetegmp i

Afdelingenvanhetegmp ii

Verslagvandeavvanhetሧegmpfv(30/v/2015) vi

j

LukBeeckmans,Jean-PierreParent&NicoDeBrouwer

KleinedenierenopdeKapellekouterinKruishoutem 1

LindaEveraert

EenmedaillevandeJacobietenbewegingnaderbekeken:hetAtterbury-complotendeUnicaSalus 9

Raf VanLaere

HetmuntschattencomplexvanNieuwerkerkenuithetbeginvande19deeeuw 21

PierreDegel

DeTiensevrijwilligersvan1830indegeschiedenisendenumismatiek 81

JanMoens

DeLatijnseMuntunie–analysevandeoprichtingsakteddo23/xii/1865 103

HuguetteTaymans

EengoudenmedailleophetdriejaarlijkssalonteGentin1880 127

HuguetteTaymans

HethergebruikvanGentsenoodmunten 133

YvoDeCraemere

EenplaketmeteenSino-Belgischegeschiedenis 151

JorisFrederickx

Maakjeeigenmuntstempel!–Kiesjeeigenmuntontwerp! 163

LaurensAernout

Hetmunttekenopde1frank-stukkenvanAlbertII 197

JanMoens

Denumismatischegeschiedenistot1900vanplatinaenaanverwantemetalen–Tweedeaanvulling 201

Recensies

J.-Cl.Martiny,HetmunthuisinGent768-1584(AiméHaeck)–H.Vanhoudt,DemuntenvandeBourgondische,SpaanseenOostenrijkseNederlanden1434-1830(RenéWaerzeggers)–W.Geets,RekenmuntenklinkendemuntindeZuidelijkeNederlanden13detot18deeeuw(BertvanBeek) 205

JMHighlight

JMHighlight

jegmp2015,p.201-204.

DE NUMISMATISCHE GESCHIEDENIS TOT 1900 VAN PLATINA

EN AANVERWANTE METALEN – TWEEDE AANVULLING

JanMoens

Inhetjegmp2006(p.91-142)publiceerdenwedenumismatischegeschiedenisvanplatinatot1900,enonderscheiddendaarbijvierperiodes:■ eeneersteperiode,dielieptotruwweg1825,waarindeMonnaiedesMédaillesmeerderemedailles hee uitgegeven in platina, meestal om gebeurtenissenonderderegeringenvanNapoleonI,LodewijkXVIIIenKarelXteherdenken(diemedailleswerdentrouwensookinanderemetalengeslagen,engeschon-kenaanhoogwaardigheidsbekledersen/ofverkochtaanhetgrotepubliek)

■ eentweedeperiode,dieminofmeerhettweedekwartvande19deeeuwom-vat,tijdensdewelkeRuslandmuntenvan3,6en12roebelheegeslagen.Tijdens deze eerste twee periodes was het technisch nog nietmogelijk omplatinatesmelten,zodathetmetaalmoestwordengeaffineerdviachemischemethodes,endemuntplaatjesmoestenwordenvervaardigddoorhetplatina-‘spons’datopdiemanierwerdbekomen,samentepersen,hetgeenarbeids-intensiefwasenbovendiendoorgaanseenpoverkwaliteitsniveauopleverde1*

■ eenderdeperiode,naarheteindevandejaren1850 toe,waarindankzijeentechnischedoorbraakhetnumogelijkwerdomplatina te smeltenenhet tegebruikenvoor eenbredewaaiervan toepassingen,maarwaarbijdenumis-matischeaanwendingbeperktbleeftotenkeletientallenRussischemedailles

■ eenvierdeperiode,beginnendrond1860eneindigendrondca.1885,tijdensdewelkehoofdzakelijkSpaansemuntvervalsers platinamisbruikten voorhetopgroteschaalimiterenvangoudstukken.

Zoalswetoenopmerkten,zijnvooraldeuitgienvandeeersteenderdeperiodeongemeenzeldzaam,enwaarschijnlijkindemeestegevallenzelfsuniek,zodatwe de lezer er dan ook voormoestenwaarschuwen dat onze opsomming zogoedalszekeronvolledigwas,endathetopduikenvantotdantoeonbekendeexemplarennietmochtwordenuitgesloten.Inhetjegmp2009(p.31-32)kondenwealeeneersteaanvullingpublicerenvanéénenkelemedaille,geslagentijdensderegeringvanKarelX.

Indezetweede–maarwaarschijnlijknietlaatste–aanvullingkunnenwedelijstverdervervolledigenmetdriemedailles.

* ZozijnopdeorigineleexemplarenvandeRussischemuntenvan3,6en12roebelsnogduidelijkdesporenvanhetwalsenvandemuntplaatjesteherkennen;dezeontbrekenopdeperfectemuntplaatjesdienadienwerdengebruiktbijdeproductievannaslagen.

202 janmoens

De eerste twee zijn onlangs opgedokenop een veiling vanGadoury (fr); hetbetrestukkendiewerdengeslagentijdensderegeringvanLodewijkXVIII(dusbehorendtotonzeeersteperiode).Ofzeaomstigzijnuitdezelfdeverzamelingkondenwenietachterhalen,maarwekunnenwelmetgrotewaarschijnlijkheidstellendathettelkensgaatomuniekeexemplaren.

Deeerstemedaillewerdgeslagennaaraanleidingvande terugkeervanLode-wijkXVIIIinParijsop8juli1815.DevorstwasnamelijkmoetenvluchtentoenNapoleonIzijnballingsoordopElbahadverlatenomopnieuwvoor100dagendemachttegrijpen,tothijuiteindelijkdefinitiefwerdverslageninWaterlooenverbannennaarSint-Helena.Hetstukweegt150,7gram,bijeendiametervan50mm.DevoorzijdewerdontworpendoordePuymaurin,engegraveerddoorAndrieu;dekeerzijdestempelisvandehandvanMayard.

DetweedemedaillewerdgeslagennaaraanleidingvandeherbegravingvandestoffelijkerestenvanLodewijkXVIenMarie-AntoinettedietijdensdeFranseRevolutiewarengeguillotineerd.Deplechtigheidvondplaatsop21januari1817,en iseentypischstaaltjevandepolitiquederestaurationvanLodewijkXVIII.Hetstukweegt154,2gram,bijeendiametervan50mm.Devoorzijdeisiden-tiekaandevorige;dekeerzijdestempelisvandehandvanGalle.

denumismatischegeschiedenisvanplatina–aanvulling 203

IndeveilingvanSpink&Son(gb)van15/vii/2015werddehieronderafgebeeldemedaille aangeboden (lot 237).Dit typemedailles werd geslagen ter gelegen-heidvandetroonsbestijgingvanCatharinadeGroteop28 juni1762;zewerdgegraveerddoorWæchter,enwas totnu toe enkelbeschreven in zilver en inbrons;ditexemplaarinplatinaweegtnietminderdan394g,maarhetvermeldejaartal1762 kan zekerniethet jaar zijnwaarinhetwerdgeslagen, omdathethoogsmeltpuntvanplatinatoennogniettoelietditmetaal(enzijnlegeringen)tesmeltenomerdanperfectemuntplaatjesvandiegrootte(n68mm)meeteproduceren.Waarschijnlijkisditstukdusookgeslagentijdensdederdeperiodewaarnaarwehebbenverwezeninonsartikelvan2006enindeinleiding.

Lezersdiezichaangetrokkenzoudenvoelentotdezemooiemedailleswillenwetochwaarschuwen: de eerstewerd toegewezen voor₫30.000, de tweede voor₫29.000,endederdevoornietminderdan87.000 (ofca.₫120.000),stevigeprijzen,telkensnogtevermeerderenmetdeveilingkosten...

Wemakenvandegelegenheidgebruikomnogtweemedaillesaftebeeldendieonlangs zijnverkochtopeenveilingvanNomisma (it) voor resp.₫36.000 en₫29.000(+kosten),endiewereedshebbenbeschreveninonsartikeluit2006(ziepp.102en107).Deonderstaandeaeeldingenzijnechtervanbeterekwa-liteitdanindatartikel(geletopdekrassenenrandbeschadiginggaathetvoordetweedemedailleoverigenszekeromhetzelfde–dusunieke?–exemplaar).

204 janmoens

DeeersteherdenkthetfeitdatLodewijkXVIIIzichtijdenszijnballingschapinVerona,op8juni1795,nahetoverlijdenvandedauphintijdensdiensgevangen-schap,haduitgeroepentotdewettigetroonopvolgervandeBourbons.Hetjaarwaarindemedailleeffectiefwerdgeslagenisonsonbekend,maariszekerniet1795.Hetstukweegtca.162gram,bijeendiametervan49mm.Devoorzijdeisidentiekaandeeerstetweemedailles;dekeerzijdeisvandehandvanJeuffroy.

DetweedemedaillewerdgeslagennaaraanleidingvandeaankomstvanLode-wijkXVIIIinParijsop3mei1814,nadeeersteverbanningvanNapoleonI,naarheteilandElba.Hetstukweegtnietminderdan380gram,bijeendiametervan68mm.Zoweldevoor-alsdekeerzijdestempelwerdengegraveerddoorGalle.