REGION DE BRUXELLES-CAPITALE

Arrete du Gouvernement de fa Regionde Bruxelles-Capitale

\/;-

~J. _~/IJ. tJ5

BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST

Besluitvan de BrusselseHoofdstedelijke Regering

- Arrete duGouvernement de la Region de

-Bruxelles-Capitale classant commemonument certaines parties deI'immeuble sis rue du Lombard 30 - 32 aBruxellesLe Gouvernement de la Region de Bruxelles-Capitale,

Vu Ie Code bruxellois de l'Arnenaqernent duTerritoire, notamment les articles 226 et228 ;

Vu l'arrete du Gouvernement de la Regionde Bruxelles-Capitale du 18 mars 2004entamant la procedure de classementcomme monument de certaines parties deI'immeuble sis rue du Lombard 30 - 32 aBruxelles;

Vu I'avis du college des bourgmestre etechevins de la ville de Bruxelles ernis Ie 29juillet 2004 ;

Considerant que les proprietaires n'ont pasemis d'observations dans les delais prevuspar Ie Code bruxellois de l'Amenagement duTerritoire ;

Vu I'avis de la Commission royale desMonuments et des Sites ernis Ie 19 janvier2005 ;

Sur la proposition du Ministre-President duGouvernement de la Region de Bruxelles-Capitale,

Apres deliberation,

Arrete:

- Besluit vandeBrusselse Hoofdstedelijke Regering totbescherming als monument vanbepaalde delen van het gebouw gelegenLombardstraat 30-32 te Brussel

De Brusselse Hoofdstedelijke Regering,

Gelet op het Brussels Wetboek van deRuimtelijke Ordening, inzonderheid op deartikelen 226 en 228;

Gelet op het besluit van de BrusselseHoofdstedelijke Regering van 18 maart 2004houdende instelling van de procedure totbescherming als monument van bepaaldedelen van het gebouw gelegenLombardstraat 30 - 32 te Brussel;

Gelet op het advies van het College vanBurgemeester en Schepenen van de StadBrussel, gegeven op 29 juli 2004;

Overwegende dat de eigenaars geenopmerkingen hebben meegedeeld binnen determijnen bepaald door het BrusselsWetboek van de Ruimtelijke Ordening;

Gelet op het advies van de KoninklijkeCommissie voor Monumenten enLandschappen, gegeven op 19 januari 2005;

Op voorstel van de Minister-President van deBrusselse Hoofdstedelijke Regering,

Na-beraadslaging,

Besluit:

Article 1er• Sont classees commemonument, en raison de leur valeurartistique et esthetique precisee dansI'annexe I du present arrete, fa facadeavant et fa toiture de I'immeuble sis rue duLombard 30 - 32 a Bruxelles. Le bien estconnu au cadastre de Bruxelles, 1redivision, section A, 4e feuille, parcelle n°1283D.

Art. 2. La zone de protection relative aumonument decrit dans I'article 1er comprendI'ensemble des parcelles et des voiries ainsique les parties de parcelles .et de voiriesreprises dans Ie perirnetre detimite sur Ieplan figurant aI'annexe II du present arrete.

Art. 3. Le ministre qui a les monuments etsites dans ses attributions est charge de"execution du present arrete.

Bruxelles, 22 DEC, 2005Pour Ie Gouvernement de la Region deBruxelles-Capitale,Le Mlnlstre-Prestdent du Gouvernement dela Region de Bruxelles-Capitale, .chargedes Pouvoirs locaux, de l'Amenaqernent duterritoire, des Monuments et Sites, de laHenovation urbaine, du Logement, de laProprete publique at de fa Cooperation au

.developpernent

Artikel 1. Worden beschermd als monu-ment, wegens hun artistieke en esthetischewaarde, zoals nader bepaald in bijlage I bijdit besluit, de voorgevel en de bedakingvan het gebouw gelegen Lombardstraat 30- 32 te Brussel. Het goed is bekend ten ka-daster te Brussel, 1ste afdeling, sectie A, 4de

blad, perceel nr 1283D.

Art. 2. De vrijwaringszone met betrekking tothet in artikel 1 verrnelde monument omvathet geheel van de percelen en de wegen, endelen van percelen en wegen, opgenomen inde omtrek zoals afgebakend op het plan inbijlage II bij dit besluit.

Art. 3. De minister bevoegd voor demonumenten en landschappen,is belast metde uitvoering van dit besluit.

Brussel,

Voor de Brusselse HoofdstedelijkeRegering,De Minister-President van de BrusselseHoofdstedelijke Regering, bevoegd voorPlaatselijke Besturen, RuimtelijkaOrdening, Monumenten en Landschappen,Stadsvernieuwing, Huisvesting, OpenbareNetheid en Ontwikkelingssamenwerking

Charles PICQUE

Copie certifiee conforme

Voor eensluidend afschrift

ANNEXE I A L'ARRETE DU GOUVERNEMENT DE LA REGION DE BRUXELLES-CAPITALECLASSANT COMME MONUMENT CERTAINES PART.IES DE L'IMMEUBLE SIS RUE DU LOMBARD 30- 32 A BRUXELLES

Ref. cadastrale : Bruxelles, 1e division, section A, 4e feuille, parcelle n° 1283 D

Description sommaire :

Le batiment situe a I'angle des rues du Lombard et de l'Etuve a ete erige d'apres les plans de I'architectePaul Vizzavona datant de 1909. Cet immeuble a appartements se compose de 7 niveaux construits enpierre naturelle painte sous un toit rnansarde en ardoises, et se developpe sur 7travees : celie de I'angle,3 travees dans la rue du Lombard et 3 travees dans la rue de l'Etuve. La facade a corniche droite estconstruite de rnaniere presque symetrique par rapport a la partie arrondie qui forme I'angle. Les troispremiers niveaux au-dessus du rez-de-chaussee et de I'entresol ont un protil ou alternent les ressauts etles enfoncements. La facade du cote de la rue du Lombard a deux ressauts, tandis que la facade du cotede la rue de l'Etuve n'a qu'un seul ressaut qui forme la premiere traveeapres celie de I'angle. Le passagede la travee arrondie vers les travees laterales presents une moulure montante decoree de motifs florauxdlfterents a chaque niveau.Les tenetres sont geminees en anse de panieret les chassis a petit-bois du troisierne niveau sontparticullerernent elegants. Les travees en enfoncementet les travees arrondies presentent des doublesIenetres, les autres travees sont pourvues de tenetres en triplet. Toutes les tenetres sont pourvues declefs syrnetriques avec une decoration florale particulierement eleqante. Les clefs sont ditterentes d'unniveau a I'autre et varient selon que la travee est en ressaut ou non. Les tenetres dans la partie arrondieet les parties en ressaut sont pourvues de garde-corps en fer forge amotifs floraux. Celles des travees enenfoncement sont equipees de garde-corps en fer forge cecores de motifs floraux formant desbalconnets. Les balustrades et les appuis de tenetre en fer forgs ont un motif floral qui change d'unniveau a I'autre.Ces trois niveaux sont surrnontes d'un balcon en fer forge a motifs floraux qui se prolonge sur toute la lar-geur de la facade. II repose sur de belles consoles ornees. Les tenetres qui donnent sur ce balcon sontrectangulaires et chacune est surrnontee d'une clef a motifs floraux symetriques. Le batirnent presentsune simple corniche et un toit mansarde avec des lucarnes. De part et d'autre de I'angle arrondi, les lu-carnes regroupent deux fenetres entourees de menuiserie, tandis que ceux qui surmontent les autres tra-vees presentent de simples fenetres. Ces tenetres sont pourvues d'un fronton courbe a consoles et ontles memes garde-corps en fer forge dont Ie motif floral dittere de celles des etaqes interieurs. Le toitrnansarde est garni d'une crete tattlers ondulee en ferronnerie. Dans I'angle, Ie toit prend la forme d'unbelvedere a croupe tronquee surmonte d'une frise et d'une corniche .debordante sur laquelle est posesune balustrade en ferronnerie.

Le rez-de-chaussee et I'entresol servant de commerce ont ete profondernent remarries en 1952 parI'architecte G. Ricquier. C'est a cette occasion que la facade commerciale fut dotes d'une structuremetallique vitree et que l'entree desservant les appartements aux stages fut rernplacee par uneconstruction moderne en pierre bleue.

t.'entree a la rue du Lombard donne acces aux stages. Les trois premiers etaqes au-dessus de I'entresolse composent chacun de deux appartements : un petit appartement du cote de la rue du Lombard et ungrand camprenant I'arrondi du cote de la rue de l'Etuve. Les appartements sont aqences de rnanieresimple et sabre et ne presentent pas de caracteristiques Art nouveau, contrairement a la facade. On ytrouve de simples lambris, des manteaux de cheminees en marbre et des partes en menuiserie.

Interet presente par Ie bien selon les crlteres deflnis it I'article 206, 1° du Code bruxellois deI'Amenagement du Territoire :

Paul Vizzavona (Paris 1881 - Sanary-sur-Mer 1956) fit ses classes a l'Ecole des Arts Decoratits a Parisaupres de Charles Garnier, Ie celebre architecte de l'Opera de Paris et aupres d'Emile Bertone. IIs'installa en Belgique avant 1904. En effet, apartir de cette annee.f y travaille comme dessinateur dansI'atelier de Victor Horta. II quitta Ie pays en 1914 lorsque eclatalapremiere guerre mondiale.

Cet immeuble aappartements illustrel'equilibre que realisa Vizzavona entre l'Art nouveau et Ieclassicisme francais, Le classicisme s'exprime dans I'utilisation de la pierre naturelle pour la facade, Ie toitrnansarde et Ie toit qui couronne I'angle des deux rues, ainsi que dans l'harmonie recherchee.L'ordonnancement du batiment est pratiquement syrnetrique ce qui lui contere une indeniable elegance.Les caracteristiques Art nouveau se manifestent essentiellement dans la decoration de la facade. Lemagasin s'etendait au rez-de-chaussee et a I'entresol, a structure rnetallique et consoles richementornees, il presentait egalement des caracteristiques typiques de l'Art nouveau.

La synergie entre I'Art nouveau et Ie classicisme francais est representatit de l'ceuvre de Paul Vizzavona.On retrouve Ie rneme langage dansl'immeuble a appartements situs a I'angle de I'avenue Moliere (n°177) et de I'avenue Brugmann (n° 176) aForest/lxelles (1908-1909) ainsi que dans I'immeuble'Pharmacie Centrale de Belgique', au n° 23 de la rue Philippe de Champagne aBruxelles. II s'agit chaquefois d'immeubles d'angle decores simplement. Ce qui caracterise Ie batiment de la rue du Lombard; cesont les motifs decoratits plus prononces et une forme Art nouveau plus affirrnee.

Vu pour etre annexa a l'arrete du 2,2 DEC~ 2005

I-e Minlstre-Presldent du Gouvernement de la Region de Bruxelles-Capitale, charge des Pouvoirs locaux,de l'Arnenaqement du Territoire, des Monuments et Sites, de la Renovation urbaine, du Logement, de laProprete publique et de la Cooperation au developpernent

Copie certifiee conforme

Vaor eensluidend afschrift

BIJLAGE I VAN HET BESLUIT VAN DE BRUSSELSE HOOFDSTEDELIJKE REGERING TOTSESCHERMING ALS MONUMENT VAN BEPAALDE DELEN VAN HET APPARTEMENTSGEBOUWGELEGEN LOMBARDSTRAAT 30·32 TE BRUSSEL

Kadastrale gegevens: Brussel 1ste afdeling, sectie A, 4de blad, perceel nr 1283D

Beknopte beschrijving:

Het gebouw gelegen opde hoek van de Lombardstraat en Stoofstraat werd opgericht volgens de plannenuit 1909 van architect Paul Vizzavona. Het appartementsgebouw bestaatuit 7 bouwlagen, opgetrokken inoverschilderde natuursteen, onder een leien mansardedak. Het bestaat uit 7 traveeen: de hoekpartij en 3traveeen aan de Lombardstraat en 3 aan de Stoofstraat. De Iijstgevel is bijna symmetrisch opgebouwd tenopzichte van de afgeronde hoekpartij. De drie bouwlagen boven het gelijkvloers met entresol hebben eenin- en uitzwenkend profiel. De gevel aan de Lombardstraat heeft twee uitzwenkingen, terwijl deze aan deStoofstraat slechts een uitzwenking heeft die de eerste travee vormt ten opzichte van de hoekpartij. Deovergang van de afgeronde hoekpartij naar de zijtraveeen wordt gevormd door oplopend lijstwerk met eenverschillend floraal motief per verdieping. De ramen zijn korfboogvormig en van fraaie houtenonderverdelingen voorzien in de derde bouwlaag. In de inspringende traveeen en in de hoekpartij zijn deramen. telkens dubbel, de andere .traveeen zijn voorzien van drieledige ramen. Aile ramenhebben eenfraai uitgewerkte symmetrische sluitsteen met floraal motief. De sluitstenen zijn verschillend per bouwlaagen varieren eveneens naargelang de travee al dan niet uitzwenkt. De ramen aan de hoekpartij en aan deuitzwenkende gedeelten zijn voorzien van vensterleuningen met eenfloraal mbtief. Deze in deinspringende traveeen zijn voorzien van een smeedijzeren. balustrade met floraal motief voar een Fransbalkan. De smeedijzeren balustrades en vensterleuningen hebben een uitgewerkte versiering die verschiltnaargelang de bouw·laag.

Deze drie bouwlagen worden bekroond door een gevelbreed ijzeren balkon met floraal motief met fraaiuitgewerkte consoles met ornamenten. De ramen die uitgeven op het balkon zijn rechthoekig van vorm enzijn allemaal voorzien van dezelfde symmetrische sluitsteen met uitgewerkt floraal motief. Het gebouwwordt bekroond door een eenvoudige kroonlijst en een mansardedak met dakkapellen. De dakkapellenbestaan naast de hoekpartij ·uit twee dubbele raam met houtwerk, de twee daaropvolgende traveeenhebben telkens een dakkapel met een enkel dubbel raam. De ramen zijn voorzien van een gebogenfronton met consoles en hebben dezelfde smeedijzeren vensterleuningen met een floraal ·motief datverschilt van hetmotief op de lager gelegen verdiepingen. Het mansardedak wordt bekroond door eengolvende ijzeren vorstkam. Het dak neemt op de hoek de vorm aan van een belvedere met afgeknottentdak en met een uitkragende fries en kroonlijst met daarop een ijzeren balustrade.

De winkelpui met entresol werd in 1952 grondig verbouwd door architect G. Ricquier. Op dat momentwerd de winkelpui met een beglaasd ijzerskelet en de ingang naar de appartementen op de verdiepingenvervangen door een moderne constructie in blauwe hardsteen.

De ingang aan de Lombardstraat leidt naar de verdiepingen. De eerste drie verdiepingen boven "deentresol bestaan telkens uit 2 appartementen. Een klein appartement aan de zijde van de Lombardstraaten een groot appartement, waarvan de 'hoekpartii deel uitmaakt, gelegen aan de Stoofstraat. Deappartementen ·zijn eenvoudig en sober ingericht en vertonen in tegenstelling tot de versiering op degevel, geen art nouveau kenmerken. Het gaat hierbij om eenvoudige lambriseringen, marmerenschouwen en deuren met houtwerk.

Waarde van het go.ed volgens de maatstaven vastgesteld in artikel 206, 10 van het BrusselsWetboek·van de Ruimtelijke Ordening :

Het appartementsgebouw is gelegen aan de hoek van de Lombardstraat en de Stoofstraat te Brussel.DeLombardstraat zoals we die vandaag kennen bestaat pas sedert 1908. Het is in dat jaar dat de straat ver-breed en doorgetrokken werd tot aan het Sint-Jansplein. Voordien liep de Lombardstraat ten einde aan deStoofstraat en was er geen doorgang naar het Sint-Jansplein. Het gevolg van het ·doortrekken van deLombardstraat was dat een groot aantal eigendommen atqebroken werd en er op die manier ruimte vrij-kwam om nieuwe woningen te bouwen. Het is in dit kader dat het appartementsgebouw, naar het ontwerpvan architect Paul Vizzavona uit 1909, opgetrokken werd.

in de leer in de Ecole des Arts Decoratits in~~~~~~'1 en Emile Bertone, vestigt zich v66r 1904 in

~;~::'\

~§!'~

Belgie. Vanaf dat jaar werkte hij immers als tekenaar in het atelier van Victor Horta. Hij verliet Belqie in1914 bij het uitbreken van de eerste wereldoorlog.

Het appartementsgebouw illustreert het evenwicht dat Vizzavona vond tussen de art nouveau en het Fransclassicisme. Het classicisme komt tot uiting in het gebruik van natuursteen voor de gevel, het mansardedaken het dak dat de bekroning van de hoek vormt. Het komt ook tot uiting in de harmonie die nagestreefdwerd. Het €)ebouw is heeft een vrijwel symmetrisch ordonnantie en krijgt daardoor een ontegensprekelijkeelegantie. De art nouveau kenmerken zijn vooral terug te vinden in de decoratie van de gevel. De floralemotieven zijn terug te vinden in de smeedijzeren borstweringen en de decoratie op de gevels. Een ander artnouveau kenmerk dat typerend was voor het gebouw, was de uitwerking van de winkel met entresol op hetgelijkvloers. Deze was opgebouwd uit een ijzerskelet met rijk uitgewerkte consoles.

De synergia tussen art nouveau en Frans classicisme is kenmerkend voor het oeuvre van Paul Vizzavona.We vinden dezelfde vormentaal terug in het appartementsgebouw gelegen aan de Molierelaan 177 en Brug-mannlaan .176 te Vorst/Elsene (1908-1909) (beschermd 28-06-2001) en het gebouw van de 'PharmacieCentrale de Belgique' aan de Philippe de Champagnestraat 23 te BrusseL Het gaat hierbij telkens om hoek-gebouwen met eenvoudige versieringen. Kenmerkend voor het gebouw aan de Lombardstraat is dat de ver-sieringen het meest uitgewerkt zijn en een meer uitgesproken art nouveau vormgeving vertonen.

Gezien om te worden gevoegd bij het besluit van 22 DEC. 2005

De Minister-President van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, bevoegd voor PlaatselijkeBesturen,Ruimtelijke Ordening, Monumenten en Landschappen, Stadsvernieuwing, Huisvesting, Open bare Netheiden Ontwikkelingssamenwerking

COpie certlfiee Conform€,

Voor eensluidend afschrift

ANNEXE II A L'ARRETE DU BIJLAGE II VAN HET BESLUIT VAN· DEGOUVERNEMENT DE LA REGION DE BRUSSELSE HOOFDSTEDELIJKEBRUXELLES-CAPITALE CLASSANT REGERING TOT BESCHERMING ALSCOMME MONUMENT CERTAINES .MONUMENT VAN BEPAALDE DELEN·PARTIES DE L'IMMEUBLE SIS RUE DU VAN HET GEBOUW GELEGENLOMBARD 30 - 32 A BRUXELLES LOMBARDSTRAAT 30 - 32 TE BRUSSEL

DELIMITATION DE LA ZONEDE PROTECTION

Objet du classementTe beschermen zoneZone legale de protectionWetteliike vri;waringszone

r-tt::-- De I'o/ignement au faite de 10 toitureVan de rooili;n tot aan de daknok

20-c==:J-==m=::;Jf Echelle - schaal

Vu pour etr~ annexe al'arrete du

2 2 DEC. 2005LeMinistre-President du Gouvernement de laRegion de Bruxelles-Capitale, charge desPouvoirs locaux, de l'Amenagementdu Territoire,des Monuments et Sites, de la Renovationurbaine, du Logement, de la Proprete publique atde la Cooperationau developpement,

AFBAKENING VANDE VRIJWARINGSZONE

Gezienornte worden~e.¥£>egd bij het besluit van22 DEC, lDg9

De Minister-President van de BrusselseHoofdstedelijke Regering, bevoegd veerPlaatselijke Besturen, Ruimtelijke Ordening,Monumenten en Landschappen,Stadsvernieuwing, Huisvesting, Openbara Netheiden Ontwikkelingssamenwerking,

Cople certtfl6e conforme

\fo o r eensluidend afschrift