inzicht krijgeninjezelf .nl http://inzichtkrijgeninjezelf.nl/psycho logie/fouten-die-we-maken-als-we-andere-beoordelen/

admin

Fouten die we maken als we andere beoordelen

Allemaal kennen we situaties waarin we “niet worden begrepen” en waarin iemand anders ten onrechteoordeelt of ons zelf s veroordeelt. Hoe vaak blijkt niet achteraf dat we zelf of iemand anders voorbarig isgeweest met zijn oordeel over iemand anders en dat achteraf de gegeven verklaring onjuist of onvolledigwas? In dit artikel ga ik vertellen hoe we iemand anders beoordelen en wat er eigenlijk allemaal f out kangaan bij het beoordelen van anderen.

Hoe beoordelen we iemand anders?

Het beoordelen van karaktereigenschappen, intelligentie en gedrag en het psychologisch testen is niet alt ijdeenvoudig voor een psycholoog. Laat staan dat wij mensen met ons oordeel al deze objectieve ensystematische testmethoden kunnen vervangen. Vaak worden mensen beoordeeld op grond van uit ingen,houding, gedrag, uiterlijk of door de beschrijving van een ander.

We menen iemand “te kennen” uit verhalen die er zijn verteld of iemand “niet mogen” bij de eerste aanblikvan een f oto. Logisch dat dit geen eerlijk oordeel is en dat dit ook nooit per def init ie de waarheid kan zijn.

Welke fouten maken we als we iemand beoordelen?

1. Te snel oordelen

Een veel voorkomende f out die optreedt bij het oordelen is het beoordelen van iemand op slechts eenindicatie. De kans dat we hiermee de plank misslaan is bijzonder groot.

Ik geven even wat voorbeelden geven om het duidelijk te maken.

Je ziet dat iemand stil is en boos kijkt.

Je denkt die is vast kwaad of chagrijnig.

Nu blijkt dat die persoon last heef t van migraine en hier heel veel last van heef t.

Nog een voorbeeld.

Er komt een sollicitant en die heef t een vlek op zijn broek.

Nu heef t de personeelsf unctionaris als eerste indruk dat dit een slordig type is en zeker niet geschikt isvoor de f unctie.

In werkelijkheid heef t hij wel degelijk zorg besteed aan zijn kleding voor het sollicitatiegesprek, maaronderweg heef t hij eerste hulp verleend bij een ongeluk. Deze persoon is op tijd is vertrokken van huis enhad daarom onderweg nog tijd om de noodzakelijke hulp te verlenen.

In dit soort situaties is het dus verstandig om eerst even om duidelijkheid te vragen voordat je gaatoordelen.

2. Oordelen zonder rekening te houden met de totaliteit van de persoon

Als we twee mensen precies hetzelf de gedrag zien vertonen, zijn we geneigd om ervan uit te gaan dat zeallebei hetzelf de zijn. Toch hoef t dit niet alt ijd zo te zijn.

Weer even een voorbeeld om het duidelijk te maken.

Je ziet twee auto’s bij een rood stoplicht staan. Zodra het licht op groen springt trekken beide auto’s snelop.

Je denkt dat het allebei “snelheidsmaniakken” of “stoerdoeners” zijn die elkaar eruit willen rijden.

Nu is misschien een van de personen wel een “snelheidsmaniak of stoerdoener”, maar had de anderepersoon haast om niet te laat op zijn af spraak te komen.

Zoals je ziet kun je niet iemand beoordelen op het gedrag wat je op een bepaald moment van die persoonziet.

Toch zijn er in het dagelijks leven vaak situaties waarin we deze beoordelingsf outen maken op grond vaniemand zijn leef tijd, levensstijl, status, psychische of lichamelijke gezondheid.

3. Het generaliseren

Stel je hebt een keer een vervelende ervaring gehad met een allochtoon of via de nieuwsberichten heb jegehoord dat er een allochtone persoon bij een misdaad betrokken is geweest. Wat doen we vaak in zo’nsituatie? Generaliseren. Zeggen “dat die personen zo zijn” of “dat het zo is”. We gaan oordelen op grondvan een ervaring. Dit generaliseren gebeurt dagelijks door heel veel mensen.

Maar ben eens eerlijk. Z ijn per def init ie alle allochtone personen slecht of crimineel? In allebevolkingsgroepen heb je mensen die verkeerde dingen doen en mensen die goed zijn.

4. Oordelen over opvallende eigenschappen

Als we zien dat iemand een goede eigenschap heef t, zijn we vaak geneigd om zelf meerdere goedeeigenschappen aan die persoon toe te kennen. Hetzelf de geldt ook voor slechte eigenschappen.

We doen dit niet alleen op grond van een waargenomen karaktereigenschap, zoals vriendelijkheid ofopstandigheid, maar ook op grond van iemands uiterlijk. Een knappe verschijning die tot in de puntjes isgekleed wordt al gauw voorzien van eigenschappen als intelligent, sociaalvaardig enz. In tegenstelling totiemand die er misschien wat onverzorgd uitziet. Van zo iemand verwachten we dat het in zijn huis ook weleen bende zal zijn, laat staan dat hij betrouwbaar is bij het nakomen van af spraken.

5. Projectie

Wist je dat je met het beoordelen van iemand anders ook iets over je zelf kunt zeggen? Dit heet “projectie”of “projecteren”. Het houdt in dat we eigenschappen, motieven en emoties van onszelf toekennen aaniemand anders. Dit betekent dat we onbewust en onbedoeld eerder onszelf beschrijven dan de ander. Webeoordelen de ander op basis van gevoelens en motieven die ontstaan vanuit onze eigen belevingswereld.

Je begrijpt dat de neiging tot projectie kan leiden tot een totaal verkeerd oordeel over een ander. Is het echtiemand die alt ijd gelijk wil hebben of is het een eigen persoonlijke eigenschap? Kleedt iemand zich slecht ofhou je zelf niet van dat soort kleding? Dit zijn zomaar enkele voorbeelden waarbij projectie het oordeel overde ander kleurt.

Zoals je ziet maken we allemaal vaak f outen bij het beoordelen van anderen. Vaak spelen eerdereervaringen, eigen emoties en motieven ook een rol bij onze beoordeling.

Misschien dat je na het lezen van dit artikel voortaan even nadenkt voordat je gaat oordelen over iemandanders, want ben even eerlijk we doen dit allemaal weleens. De een wat makkelijker dan de ander. Mogelijkdat je nu bepaalde situaties objectiever bekijkt en op grond hiervan je oordeel vormt.

objectief beoordelen = zonder mening, bijvoorbeeld de auto is rood

subjectief oordelen = oordelen met een eigen mening, bijvoorbeeld die rode auto is lelijk (iemand andersvindt de auto misschien wel mooi)