Innovation Pitch Tool en de Green Sensing case

PITCH methodiek voor BZKPortfolio instrument voor de publieke sector

Eindrapportage

Matthijs Leendertse & Tijs van den Broek – TNOFrank Kresin & Karen van der Moolen – WAAG Society

2

Disclaimer

Eindrapportage opgesteld in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Opdrachtgever: Mildo van Staden

TNO Informatie- en CommunicatietechnologieMatthijs Leendertse – [email protected] van den Broek – [email protected]

De WAAG SocietyFrank Kresin – [email protected] van der Moolen – [email protected]

Doelstelling onderzoek

3

De doelstelling van dit onderzoek was het ontwikkelen van een public innovation pitch tool waarmee beslissers in de publieke sector vooraf investeringsbeslissingen rond nieuwe innovaties kunnen evalueren.

TNO en de WAAG Society hebben deze public innovation pitch tool door middel van een concrete case rond groene ICT getest.

4

1. ICT innovatie in de publieke sector: noodzakelijk maar lastig

Inhoudsopgave

2. De PITCH methodiek

6. PITCH in 4 stappen

3. Publieke waarde

4. Strategische fit

5. Evalueren van opties

Annex A: De Green Sensing casusAnnex A: De Green Sensing casus

Annex B: geraadpleegde expertsAnnex B: geraadpleegde experts

Annex C: geraadpleegde literatuurAnnex C: geraadpleegde literatuur

1. ICT Innovatie in de publieke sector

Innovatie in de publieke sector, al dan niet gedreven door zowel maatschappelijke als technologische ontwikkelingen, wordt steeds belangrijker. Zo zien we bijvoorbeeld dat het “empowerment” effect van web 2.0 er voor zorgt dat de rol tussen burger en overheid

verandert.

5

De burger verwachtmeer persoonlijke

dienstverlening en inzicht in zijn gegevens. Dit heeft gevolgen voor de ontwikkeling van nieuwe elektronische overheidsdiensten.

De doelen van elektronische overheid zijn verschoven van online beschikbaarheid van diensten om kosten en tijd voor de overheid zelf te besparen naar het daadwerkelijk gebruik en een positieve impact van

de elektronische overheid op burgers. Zo heeft BZK een programma eParticipatie dat tot doel heeft initiatieven van overheid en samenlevi

ng op dit terrein te ondersteunen.

6

1. ICT innovatie in de publieke sector

Er kleeft een risico aan ondoordacht investeren in ICT voor dienstverlening in de publieke sector. Veel innovatieve ICT projecten zowel bij de overheid als in het bedrijfsleven stranden namelijk zonder dat ze hun doel gehaald hebben of uiteindelijk veel te laat of te duur (Algemene Rekenkamer, 2007).

In een recente evaluatie van het eParticipatie programma van BZK constateren de onderzoekers dat

meer aandacht nodig is voor continuïteit en het opschalen van initiatieven. Om dit te bewerkstelligen, is het van belang om innovaties in de publieke sector voorafgaand aan de investeringsbeslissing te kunnen evalueren.

7



Paradoxaal genoeg zijn de strategische doelstellingen vaak ambitieus en strak geformuleerd. Echter, ICT innovaties in de publieke sector lopen vaak vast bij de concrete uitvoering in projecten. Vaak weet men onvoldoende welke mix van ICT diensten en kanalen er nodig is om de strategische doelstellingen te halen.

8


Porfolio analyse methodes kunnen worden ingezet om beredeneerd en gestructureerd een mix aan projecten en diensten te kiezen om doelstellingen van de publieke organisatie te behalen binnen bestaande kaders.

Portfolio analyse wordt ingezet rond vraagstukken die te maken hebben met de allocatie van schaarse middelen. Organisaties die investeringsbeslissing

en moeten nemen rond nieuwe producten of diensten, of het huidige aanbod kritisch onder de loep willen nemen, kunnen deze methodiek inzetten. Belangrijke vragen zijn in hoeverre in bestaande of nieuwe diensten geïnvesteerd moet worden, of dat producten of diensten juist moeten worden afgebouwd.

9


Onze aanpak stelt in staat om:

Op gestructureerde wijze een of meerdere mogelijke ICT innovaties te evaluerenHet risico op falen van ICT innovaties te verkleinenProjectvoorstellen vooraf te verbeterenInzicht te krijgen in strategische overwegingen achter ICT innovatiesEen interne discussie op gang brengen, en daarmee een intern leerproces.

10

PITCHPITCH

TNO heeft de Portfolio Innovatie Check (PITCH) methodiek ontwikkeld met als doelstelling:

“Publieke instellingen en beleidsmakers in staat stellen om middels een gestructureerde aanpak afgewogen keuzes te kunnen maken voor investeringen in ICT innovaties, en daarmee het kans op falen te verkleinen”.


11

De PITCH methodiek gebruikt twee belangrijke dimensies op basis waarvan nieuwe ICT diensten worden beoordeeld voordat er wordt geïnvesteerd. Op deze twee dimensies worden criteria geformuleerd die met zoveel mogelijk bewijs (evidence-based) worden ingevuld voor de casus in kwestie.

Publieke waarde Strategische fit

Publieke waarde refereert aan de mate waarin een nieuwe ICT dienst de publiekedoelstellingen van de instelling te halen.

Strategische fit refereert aan de mate waarin een nieuwe ICT dienst past bij eenpublieke instelling.

3. Publieke waarde

12

Publieke diensten staan in het teken van een publieke taak en dienen “publieke waarde” te creëren voor de samenleving, in tegenstelling tot bijvoorbeeld commerciële instellingen die directe materiële waarde nastreven.

Publieke waarde is een vaag en breed begrip wat lastig te operationaliseren is.

Publieke waarde bestaat uit verschillende dimensies: van efficiëntie tot legitimiteit & vertrouwen (Millard, 2008), zie ook het figuur hiernaast.

3. Publieke waarde: efficiëntie

13

Traditioneel wordt publieke waarde gemeten aan de hand van hoe efficiënt de overheid haar middelen besteed aan overheidstaken, bijvoorbeeld dienstverlening of handhaving. De focus ligt hierbij vaak op kostenbesparing en administratieve lastenverlichting voor burger en overheid.

De burger wordt in deze visie gezien als een “belastingbetaler”, die zich vooral bekommert om het niet verspillen van belastinggeld. Digitalisering van dienstverlening is daarom in deze visie vooral gericht op het zo efficiënt mogelijk aanbieden van diensten.

Een voorbeeld hiervan is het goedkoper inkopen door de inzet van elektronische inkoopsystemen

3. Publieke waarde: effectiviteit

14

Naast efficiëntie kan er ook publieke waarde worden gecreëerd met ICT diensten door het verhogen van de effectiviteit van overheidsdienstverlening. Burgers worden hier beschouwd als klant, net zoals in de private sector. Behoeften van de burger staan voorop en zijn de basis voor het meten van de kwaliteit.

De focus van publieke instellingen die zich vooral richten op effectiviteit ligt op de burger als klant tevreden te stellen (snellere respons, verschillende kanalen gebruiken, take-up verhogen, etc.).

Een goed voorbeeld van klantgerichtheid van e-government diensten is de Burger Service Code

3. Publieke waarde: maatschappelijke waarde

Publieke waarde gaat uiteindelijk om het creëren van een blijvende positieve impact op de samenleving; maatschappelijke waarde.

Welke maatschappelijke waarde wordt nagestreefd hangt af van het doel van de ICT dienst, zoals duurzaamheid, inclusie of participatie en wordt continue ge(her)definieerd door de interactie tussen politici, ambtenaren, burgers en bedrijven; ook wel “public deliberation” genoemd.

De focus ligt op het creëren van een blijvende positieve impact op de samenleving, bijvoorbeeld door stadsvervuiling te verminderen zoals het voorbeeld hiernaast – de BuitenBeter iPhoneapplicatie om buurt schoon te houden – laat zien.

15

3. Publieke waarde: legitimiteit en vertrouwen

16

Legitimiteit en vertrouwen van de burger in het mandaat van de overheid is een essentiële publieke waarde voor een succesvolle publieke ICT innovatie. De relatie tussen burger en overheid kan daarom worden gezien als een sociaal contract voor publieke innovatie.

De focus bij deze vorm van publieke waarde ligt op transparantie en openheid in beleid, beslissingen en processen voor vertrouwen en legitimiteit.

Een voorbeeld hiervan is de websiteRuimtelijkeplannen.nl waar ruimtelijkeplannen online beschikbaar wordengesteld aan burgers.

4. Strategische fit

Veel ICT innovaties in de publieke sector lopen stuk omdat er te weinig rekening wordt gehouden met context variabelen van de publieke instelling. Zo zien we bijvoorbeeld dat in het onderwijs veel ICT innovaties stuklopen omdat er te weinig rekening wordt gehouden met institutionele factoren binnen scholen, of met de capaciteiten en tijd van docenten. Bij strategische fit is het doel om te beoordelen in hoeverre een ICT innovatie past bij de publieke instelling op een 4 tal elementen (zie volgende slide).

17

Schoolklas1900 2010

4. Strategische fit

18

4. Strategische fit

Publieke instellingen zetten beleid in om bepaalde doelstellingen te behalen. Als we overheidsbeleid zien als een antwoord op maatschappelijke problemen, is het van belang dat publieke investeringen in ICT relateren aan de door de publieke instelling waargenomen problemen. “Een probleem kan men omschrijven als een discrepantie tussen een maatstaf (beginsel, norm) en een voorstelling van een bestaande of een verwachte situatie” (De Vries, 1998).

De vraag die we hier beantwoorden is wat de strategische fit is tussen geformuleerde beleidsdoelstellingen en eventuele investeringen in publieke diensten die gebruik maken van ICT. Bijvoorbeeld de vraag in hoeverre een voorgenomen investering inhoudelijk past bij de beleidsdoelstellingen van de publieke instelling?

19

4. Strategische fit

Indien een publieke aanbieder investeert in ICT, is het belangrijk om vast te stellen in welke mate deze investering past bij de rolopvatting van de org

anisatie. Past het bijvoorbeeld bij een gemeente om een dienst aan te bieden die ook door commerciële partijen aangeboden kan worden? En wil je als publieke instelling wel concurreren met commerciële aanbieders? Valt het wel onder het takenpakket van een overheid om in communicatie‐infrastructuur te investeren? Het antwoord op deze vragen is

uiteraard subjectief en afhankelijk van politieke overtuigingen. Niettemin is het belangrijk om dit te bepalen om de inhoudelijke overwegingen om al

dan niet tot investeringen over te gaan boven tafel te krijgen.

20

4. Strategische fit

Als een publieke instelling investeert in een publieke ICT dienst en deze ook wil gaan aanbieden, zal de organisatie de bronnen moeten hebben om dit te kunnen doen. We kunnen hierbij een onderscheid maken tussen menselijk kapitaal, de benodigde kennis en organisatie kapitaal (Kaplan & Norton, 2004). Bij menselijk kapitaal gaat het om de vraag in hoeverre je de juiste mensen in huis hebt om de dienst aan te kunnen bieden. Bij kennis gaat het om de vraag in welke mate je als organisatie de kennis in huis hebt om een dien

st aan te kunnen bieden, bijvoorbeeld technologische kennis van zaken. Organisatie kapitaal tenslotte gaat om de vraag of je als publieke instelling organisatorisch in staat bent om een dienst aan te bieden.

Strategische fit met middelen is van groot belang wanneer sociale media worden ingezet, omdat je als publieke instelling ook in staat moet zijn om te kunnen omgaan met –soms massale – interactie met burgers / gebruikers (zie ook de green sensing casus in annex C).

21

4. Strategische fit

22

Publieke instellingen zijn ook gebonden aan het juridische kader waarbinnen ze opereren. “Het is de overheid niet zomaar toegestaan op een bepaald terrein beleid te voeren” (Herweijer & van Monfort, 1998). Overheidsbeleid dient meestal een basis te hebben in de wetgeving. Bij investeringen in publieke ICT diensten door publieke instellingen zijn de juridische kaders en daarmee samenhangende risico’s waarbinnen geopereerd wordt van cruciaal belang in de overwegingen al dan niet te investeren.

Daarnaast kunnen er ook ethische aspecten een rol spelen. Zo kan een negatief neveneffect van een ICT dienst van een publieke instelling, privacyschending zijn. Verschillende cases van publieke ICT diensten – van de OV chipkaart tot het patiëntendossier – laten zien dat dergelijke risico’s aanwezig zijn en dat het publiek hier uitermate beducht op is.

5. Evalueren van publieke ICT diensten

Binnen de PITCH methodiek worden voor zowel publieke waarde als strategische fit een aantal (5-10) succescriteria benoemd. Bijvoorbeeld: de mate waarin een ICTinnovatie leidt tot maatschappelijke waarde in termen van banengroei.

Deze succescriteria worden vervolgens geoperationaliseerd in 5 puntsschalen, waarin 5 staat voor zeer hoge score en 1 een zeer lage score. De definitie van wat hoog en laag is wordt bepaald door de publieke instelling zelf. In het voorbeeld hierboven zou een schaal kunnen zijn:

1.Geen effect op banengroei2.Groei van 100-500 banen3.Groei van 500-1000 banen4.Groei van 1000-2000 banen5.Groei van >2000 banen

Door de scores van publieke ICT diensten te plotten op publieke waarde en strategische fit, ontstaat er een matrix waarin een eerste evaluatie wordt gegeven (zie de volgende slide).

23

5. Evalueren van publieke ICT diensten

24

PITCH evaluatiematrix

Door potentiële ICT dienstente plotten in deze matrixkrijgen publieke instellingeneen eerste advies rond de vraag of het opportuun is in de dienst te investeren.

Gemiddelde score van publieke waarde en strategische fit op succescriteria. Het belangvan verschillende criteria kan gewogen worden.

6. PITCH in 4 stappen

25

PITCHPITCH

Stap 1: het vaststellen van de waardeproposities van projectvoorstel(len).

Methode: voorbereidend werk projectteam, literatuuronderzoek + workshop

De PITCH methodiek wordt ingezet wanneer er één of meerdere projectvoorstellen bestaan binnen een publieke instelling, waarover een investeringsbeslissing moet worden genomen. In de eerste stap van het PITCH proces wordt bepaald welke publieke waardeproposities op basis van de beoogde investering worden aangeboden. Dit wordt gedaan op basis van een uitgebreide beschrijving van het product of de dienst waarin wordt overwogen te inve

steren.

Deze beschrijving wordt meestal door het projectteam opgesteld, of door de organisatie die de ontwikkeling van de dienst of het product voor de publieke instelling regelt. In een workshop wordt vastgesteld welke publieke waarde kan worden geleverd met de beoogde investering, aan welke doelgroepen. Dit noemen we de gepercipieerde publieke waardeproposities van de

beoogde investering. Het doel is om per projectvoorstel 1- 5 van dergelijke proposities te formuleren.

26

6: Het PITCH proces

6: Het PITCH proces

Stap 2: identificeren succesfactoren publieke waarde en strategische fit

Methode: workshops & literatuuronderzoek

Nadat de waardeproposities voor verschillende doelgroepen zijn vastgesteld is het zaak om de publieke waarde te operationaliseren in een aantal (5 -10) kritische succesfactoren per dimensie. Wanneer heb je voldoende publieke waarde behaald? Naast publieke waarde, zal ook worden gekeken naar succesfactoren voor de dimensie strategische fit.

Op de volgende slide staat een overzicht van de typen succesfactoren die op iedere dimensie kunnen worden geformuleerd.

27

PITCHPITCH

Succescriteria voor publieke instellingen:

28

6: Het PITCH proces

PITCHPITCH

Publieke waarde in termen van:

Strategische fit met:

Efficiëntie Rolopvatting

Effectiviteit (Beleids)doelstellingen

Maatschappelijke waarde Middelen

Legitimiteit en vertrouwen Ethische en juridische aspecten

Uiteraard zijn niet voor iedere beoogde investering alle elementen even belangrijk. Voor ieder project zal een afweging moeten worden gemaakt tussen de verschillende factoren. Dit zal gebeuren in een workshop met belanghebbenden en eventueel externe deelnemers zoals wetenschappers of andere specialisten.

Operationaliseren van succesfactoren

In een volgende stap worden de factoren vervolgens geoperationaliseerd voorde context van de publieke instelling. De succesfactoren worden typisch

geoperationaliseerd in vragen met een 5 of 10 puntsschaal. Dit stelt ons in staat om inschattingen op verschillende factoren met elkaar te kunnen vergelijken, en dwingt keuzes af. De schaal loopt van 1 (negatief in termen van publieke waarde of strategische fit) tot 5 (positief in termen van publieke waarde of strategische fit).

De inschatting van wat positief of negatief is ligt uiteindelijk bij de publieke instelling (of bij de experts die door hen worden ingeschakeld om een inschatting te maken). De vraag bijvoorbeeld wanneer een investering leidt tot significante sociale waarde blijft relatief subjectief. De bedoeling hierbij is

om te komen tot zeer geoperationaliseerde schalen. Literatuuronderzoek kan helpen om vast te stellen hoe bij soortgelijke projecten dergelijke factoren worden geoperationaliseerd.

29

6: Het PITCH proces

PITCHPITCH

Stap 3: scoren van de projectvoorstellen op succescriteria

Methode: literatuuronderzoek + workshops / online consultaties.

Nadat we de succescriteria hebben geoperationaliseerd, kunnen we de beoogde investering ook daadwerkelijk gaan analyseren. Dit gebeurt door middel van een combinatie tussen desk research en expert consultatie. Voor beoogde publieke waarde die met een investering behaald

kan worden, wordt op basis van literatuuronderzoek gekeken of soortgelijke diensten ook daadwerkelijk de verwachtte resultaten hebben opgeleverd. Daarnaast kan via een (online) consultatie specialisten worden gevraagd een inschatting te maken van hoe projectvoorstellen scoren op criteria.

De uitkomsten van dit onderzoek worden besproken in een workshop, en wordt voor iedere factor een score op de schaal van 1 tot 5 gegeven. Dit kan worden gedaan op basis van consensus, maar ook op basis van een gemiddelde score van deelnemers worden vastgesteld.

30

PITCHPITCH

6: Het PITCH proces

Stap 3: scoren van de projectvoorstellen op succescriteria

Voor de strategische fit geldt hetzelfde. Hier zal voorbereidend werk worden gedaan waar beleidsdocumentatie van de publieke instelling, juridische analyses en overzichten van het interne kapitaal worden gebruikt om een eerste indicatie te geven van de mate waarin een beoogde investering ook strategisch past bij de publieke instelling. In een workshop of via online consultatie wordt uiteindelijk de mate van strategische fit

Voor zowel publieke waarde als voor strategische fit kan ook per factor nog een weging worden aangebracht. Het kan namelijk zo zijn dat een positieve score op strategische fit met een specifiek beleidsprogramma zwaarder weegt voor de beoogde investeerder dan de rolopvatting in een bepaald dossier. Deze weging wordt typisch door de beoogde investeerder (de publieke instelling) zelf gedaan.

31

PITCHPITCH

6: Het PITCH proces

Stap 4: uitkomsten analyseren, duiden en toepassen

Methode: data analyse + bespreking resultaten met beleidsmakers, eventueel aangevuld met externe experts.

Nadat de beoogde investering is geëvalueerd op basis van de succesfactoren, kunnen de resultaten worden bekeken. Op basis van de twee assen –

publieke waarde en strategische fit –kan een beoogde investering worden geplot in de PITCH evaluatiematrix

(zie slide 23).

De matrix geeft een eerste indicatie over de beoogde investering. Indien eenbeoogde investering hoog scoort op het genereren van publieke waarde

en hoog op strategische fit, is het advies om te investeren. Indien op beide assen laag

wordt gescoord, volgt logischerwijs het advies om niet te investeren.

32

6: Het PITCH proces

PITCHPITCH

PITCHPITCH


Wanneer de te genereren publieke waarde laag is, maar de strategische fit met de publieke instelling hoog, kan het opportuun zijn om te kijken of de

strategische koers moet worden aangepast. Daarnaast kan ook gekeken worden hoe de beoogde dienst of product kan worden aangepast. Doordat

verschillende succescriteria worden gebruikt, kan worden gekeken op welke onderdelen van publieke waarde laag wordt gescoord. Hiermee wordt inzichtelijk welke onderdelen voor verbetering vatbaar zijn.

Wanneer een beoogde investering veel publieke waarde oplevert maar strategisch niet past bij de publieke instelling, kan worden geprobeerd om andere partijen te interesseren voor de investering. Tegelijkertijd kunnen ook lessen worden getrokken uit de constatering dat een dienst die veel publieke waarde oplevert niet past bij de publieke instelling. Indien de beoogde investering slecht scoort op succesfactoren rond rolopvatting en / of beleidsdoelstellingen, kan een heroriëntatie op de strategische

agenda opportuun zijn.

33

6: Het PITCH proces


We willen graag benadrukken dat de uitkomsten niet bedoeld zijn als statischadvies. De PITCH methodiek is bij uitstek bedoeld als iteratief proces. Ju

ist het bespreken van de uitkomsten stelt in staat om:

• De overwegingen om wel of niet te investeren inzichtelijk te krijgen• Verantwoorde en beargumenteerde investeringsbeslissingen te nemen • Leren binnen de organisatie te bevorderen door publieke waarde en de int

erne organisatie met elkaar te verbinden. • Beoogde publieke diensten te verfijnen.

34

6: Het PITCH proces

PITCHPITCH

Annex A: Casus Green Sensing

Voor dit onderzoek hebben we een fictieve casus opgesteld rond sociale sensor netwerken onder de naam ‘Green Sensing’. Deze casus is gebaseerd op een project dat de WAAG momenteel met een aantal Europese partners van de grond probeert te tillen.

In het volgende volgt eerst meer informatie over sociale sensor netwerken, de door ons ontwikkelde casus en het bovengenoemde Europese project.

35

36

A: Social Sensor Networks

Wetenschappers en overheids-instanties monitoren onze omgeving. Daarvoor gebruiken ze gevoelige, goed gekalibreerde sensoren die de water-, grond- en luchtkwaliteit meten. Omdat deze sensoren zeer kostbaar zijn worden er slechts enkele geplaatst op strategische locaties, resulterend in grofmazige metingen. De waarden worden modelmatig gefilterd, geïnterpoleerd en gewogen en wijken vaak af van de daadwerkelijke ervaringen van mensen op locatie. Toch dienen ze vaak als basis voor beslissingen ten aanzien van de ruimtelijke ordening en beleid.

37


Een Social Sensor Network (SSN) is een methode van dataverzameling via metingen waarbij burgers een belangrijke rol spelen, als initiator, sponsor of deelnemer. De data wordt verzameld, gebundeld en ontsloten zodat inzicht ontstaat in de situatie op locatie.

Samen met internationale partners deelt Waag Society de hypothese dat sociale sensornetwerken burgers, wetenschappers en beleidsmakers toegang kunnen geven tot rijkere, meer gedetailleerde data over de kwaliteit van de leefomgeving.

38


Wat kunnen we met SSN meten?

Fysieke grootheden - Geluid, fijnstof, NOx, elektriciteitsverbruik en hoeveelheid afval zijn voorbeelden van grootheden die via hardware gemeten kunnen worden.

Ervaringen van mensen – Veiligheid, beleving van stress, stankoverlast of zwerfafval in de straat zijn voorbeelden waarin mensen zelf hun ervaring van de omgeving optekenen.

Acties / gedrag van mensen - Mensen genereren door de handelingen op onder meer blogs, sociale communities, mobiele telefonie en zoekdiensten dagelijks grote hoeveelheden informatie. Ook deze data kan worden gezien als data geproduceerd door een SSN.

39


Sensor technologie bij Waag Society

Waag Society zet social sensor networks in met als doel de betrokkenheid van de deelnemers bij het betreffende onderwerp tevergroten en handelingsalternatieven te bieden. Denk aan:

- Kinderen interesseren voor bètatechnologie en klimaatproblematiek; - Volwassenen informatie laten verzamelen ten behoeve van politieke besluitvorming; - Burgers eigenaarschap geven over hun persoonlijke leefomgeving.

40


Data integriteit is van fundamenteel belang voor ieder SSN project. Met data integriteit bedoelen we de juistheid en consistentie van de data. Hoe voorkom je dat partijen voor hun eigen belang met de data gaan knoeien, zodat een vertekend beeld ontstaat? Hoe waarborg je privacy, eigenaarschap en wederkerigheid (“ik geef je mijn data, wat krijg ik van jou?”)?

Nog lang niet alle vragen zijn beantwoord. Het uitgangspunt is dat verzamelde data anoniem wordt gemaakt en pas daarna gebruikt worden voor onderzoek, beleidsvorming, publieke discussie en ontwikkeling van diensten. Er zijn voorbeeldprojecten nodig om hiermee te experimenteren.

A: Green Sensing

Het SSN gedachtegoed is voor de TNO Pitch tool uitgewerkt tot een fictieve casus genaamd Green Sensing. Onze (Engelstalige) beschrijving van deze casus die we met internationale experts hebben gedeeld luidt:

“Green Sensing is a social sensor network designed for the urban environment capable of measuring environmental pollution, ranging from noise pollution to CO2 levels. It does so by providing ordinary citizens with wearable sensors (for instance watches). Unlike traditional centralized measuring systems implemented by governmental organizations (e.g. meteorological stations), Green Sensing uses citizens to collect data. These data are made available, analyzed and visualized in real-time. A precondition for successful deployment is that the number of citizens equipped with wearable sensors is large enough to be representative of the larger population. The Green Sensing initiative is an open and public sensor network, which means that both organizations and ordinary citizens can access and use the forth-coming data”.

Voor deze casus hebben we met behulp van de publieke PITCH tool gekeken in hoeverre investeren in Green Sense opportuun is voor grote gemeentes (voor de uitkomsten, zie annex B).

41

42

A: Green Eyes

Inmiddels heeft Waag het concept in een Europees consortium uitgewerkt tot een twee jarig project genaamd Green Eyes. De doelstelling van Green Eyes is:

De zoektocht naar een duurzame stad om te vormen tot kansen voor:

- Vergroten van burgerparticipatie en betrokkenheid;- Kennisontwikkeling en –deling;- Diensteninnovatie en creatieve bedrijvigheid.

43

A: Green Eyes

Activiteiten

In drie Europese steden – Amsterdam, Parijs en Manchester – wordt gedurende drie maanden door 300 mensen continu ozon en geluidsmetingen gedaan.

Er wordt onderzoek gedaan naar interactiemodellen voor burgerparticipatie en optimaal design van de sensoren, zodat mensen ze voor lange tijd bij zich willen dragen.

Het publieke debat over beleidsvorming rondom natuur/leefomgeving en de ontwikkeling van nieuwe diensten gebaseerd op open, heterogene omgevingsdata worden gestimuleerd.

Er wordt een model ontwikkeld voor opslag en ontsluiting van sociale sensor data, waarbij data integriteit, privacy, eigenaarschap enwederkerigheid het uitgangspunt vormen.

44

A: Green Eyes

Green Eyes wordt in september ingediend onder de Europese Interreg4 regeling. Het project komt tot stand in samenwerking met:

- FING (FR)- CITU (FR)- FutureEverything (GB)- Alcatel-Lucent (BE)- Waag Society (NL)

Annex C Green Sensing als case

In de volgende slides lopen we de Green Sensing casus door die we hebben geanalyseerd aan de hand van de PITCH tool methodiek. De achterliggende vraag was of het voor grote gemeenten opportuun zou zijn hierin te investeren.

45

De PITCH tool in de praktijk: Green Sensing casus

Stap 1: vaststellen waardeproposities

De Green Sensing casus is een fictieve casus. Dit betekentdat het niet mogelijk is om vanuit de publieke instelling zelfde waardepropositie te ontwikkelen. In plaats daarvan hebben we na een eigenliteratuuronderzoek een workshop gehouden met 10 experts in de waag, waarin wein 4 uur zowel plenair als in subgroepen hebben gewerkt aan het vaststellen vanwaardeproposities.

46

We hebben de 3 belangrijkste typen publieke waarde die Green Sensing kan opleveren geïdentificeerd:

1.Duurzame waarde (valt onder maatschappelijke waarde)2.Economische waarde (valt onder maatschappelijke waarde)3.Waarde voor overheid-burger relatie (valt onder relatie burger overheid)

47


Stap 2: identificeren succesfactoren

Voor publieke waarde hebben we succesfactoren opgesteld rond economische waarde, duurzaamheid en de relatie tussen burger en overheid.

Hierbij hebben we de deelnemers aan de workshop via een online platform gevraagd om de succesfactoren die tijdens de workshop zijn ontwikkeld meetbaar te maken.

48


Stap 2: identificeren succesfactorenUit de workshop en online consultatie kwamen de volgendesuccescriteria (schalen van 1 (laag) tot 5 (hoog)):

Duurzaamheid• De mate waarin Green Sensing bijdraagt aan officiële meetgegevens over

milieu• De mate waarin Green Sensing diepte en detail kan toevoegen aan officiële

meetgegevens over milieu• De mate waarin Green Sensing individuele blootstelling aan milieuvervuiling

kan blootleggen

Economische waarde• De mate waarin Green Sensing bijdraagt aan het imago van een stad of wijk• De mate waarin Green Sensing een platform biedt voor het aanbieden van

nieuwe diensten door derde partijen op basis van de gegenereerde data.

49


Stap 2: identificeren succesfactoren

Uit de workshop en online consultatie kwamen de volgendesuccescriteria:

Waarde voor de relatie tussen overheid en burger• De mate waarin Green Sensing bijdraagt aan de transparantie van en

vertrouwen in milieubeleid• De mate waarin Green Sensing door het bieden data aanzet tot handelen van

burgers (vergroten handelingsperspectief van burgers)• De mate waarin kennis delen en innovatie onder burgers worden

gestimuleerd door Green Sensing.

Deze succesfactoren voor Green Sensing zijn geoperationaliseerd in schalen van laag (1) naar hoog (5).

50


Stap 3: scoren van Green Sensing op succesfactoren

We hebben voor de online expert consultatie 57 expertsbenaderd om Green Sensing te beoordelen langs de eerderopgestelde succesfactoren.

57 experts van verschillende achtergronden

5151


52


• Respons (n =): reactie van 24 van de 57 (42%) aangeschreven experts • Combinatie van onderzoekers, beleidsmedewerkers en ondernemers

Duurzame waarde:“The use of user generated data has the potential to greatly expand

the application of environmental data. UGD systems allow the creation of human context. Whilst the data produced may be error prone this

can to an extent be accommodated. UGD systems are useful as theycan overcome the deficiencies in rigid official environmental data sets. Often residents of a particular area have knowledge of environmental issues that might be missed in official sampling schemes. The use of UGD, if the data collection methodology is understood by the user,

can also lead to a more responsive form of environmental monitoring”

Economische waarde:“Green Sensing makes comparison possible - let us hope that apples will not be compared to pears.... So that the indicators that are quantified with the system

will be standardized. Green sensing can make or break a city in this respect, depending on the type of data that

is collected/published: are the most heavily polluted zones published or the pollution-free zones?”

Overheid-burger relatie:“The data provide no

insight in the policy-making process. It only provides

information about environmental quality but it does not indicate how this

is related to policy.”

Overheid-burger relatie:“I think the sensing system could be an

ideal way of creating a relationship between the environmental authorities

and citizens. The way that this relationship is brokered is key to the

success of this project”

53

Resultaten vragenlijst: overall publieke waarde

Overall publieke waarde van Green SensingOp een schaal van laag (1) tot hoog (10)

8,6

5,2

7,1

7,9

5,7

7,0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Duurzame waarde Economischewaarde

Waarde vooroverheid‐burger

relatie

Hoe belangrijk is GreenSensing voor dezepublieke waarde?

Hoe wenselijk is GreenSensing voor hetgenereren van dezepublieke waarde?


54

Resultaten vragenlijst: duurzame waarde• “Since the actual sensing

devices are carried by individuals as opposed to fixed monitoring stations on buildings, this type of data gathering seems to be only way to accurately measure individual exposure.”

• “It is very hard to have low cost sensors which give a good measure of air quality”.

Duurzame waardeOp een schaal van laag (1) naar hoog (5)

4,3 4,1 4,0

1

2

3

4

5

In hoeverre kan de datagegenereerd door Green

Sensing officielemeetgegevens over het milieu

aanvullen?

In hoeverre kan GreenSensing meer detail en diepte

toevoegen aan officielemeetgegevens over het

milieu?

In hoeverre is Green Sensingin staat om valide data tegenereren van individuele

blootstell ing aanmilieuvervuil ing (CO2,fi jnstof, geluidsoverlast,

etc.)?


55

Resultaten van vragenlijst: economische waarde • “Part of the citizens will appreciate the information, part will be scared by the

idea that there will be even more sensored in the

public space than already is "normal".”

• “Making things clear and transparent makes issues

and problems visible. Making problems visual

will inspire others to come up with solutions.”

Economische waarde: imago and nieuwe dienstenOp een schaal van l aag (1) naar hoog (5)

4,3

3,9

1

2

3

4

5

In hoeverre kan Green Sens ing bi jdragen aanhet imago van een s tad of speci fieke wijk?

In hoeverre denkt u dat een investering inGreen Sens ing za l le iden tot het

ontwikkelen van nieuwe diensten doorderde parti jen?


56

Resultaten vragenlijst: waarde voor overheid-burger relatie • “Green Sensing can enable to make choices

based upon the environmental data that

Green Sensing will create. The awareness that data will create could be used to put pressure on local

authorities to act.• “The data provide no

insight in the policy-making process. It only provides

information about environmental quality but it does not indicate how this

is related to policy.”

Waarde voor overheid‐burger relatieOp een schaal van laag (1) naar hoog (5)

3,7 3,7 3,6

1

2

3

4

5

In hoeverre kan GreenSensing bijdragen aan detransparantie van en

vertrouwen in milieubeleid?

In hoeverre gaan burgersbewust handelen aan de

hand van de datagegenereerd door Green

Sensing?

In hoeverre zal een opensociaal netwerk als GreenSensing leiden tot het delenvan kennis en innovatie

onder burgers?


57

Evaluatie vragenlijst publieke waarde

Plus:• Zeer snel en gemakkelijk om op te zetten via Google forms• Snelle en goede respons: binnen paar weken 42%• Bijna alle experts legden een bepaalde score uit• Zowel kwantitatieve als rijke kwalitatieve data• Duidelijk verschillen in publieke waarde zichtbaar

Min:• Aantal te weinig om (selectie) biases tegen te gaan• Er zouden ook burgervertegenwoordigers moeten worden meegenomen• Statisch: geen discussie tussen experts• Publieke waarden worden relatief hoog gewaardeerd: weinig 1 of 2 scores. Niet

kritisch genoeg? Bij de algemene waardering scoort economische waarde behoorlijk laag.

In een echte casus wordt de input van experts meegenomen in de beoordeling van het projectvoorstel op de succescriteria, maar wordt de uiteindelijke knoop doorgehakt door de publieke instelling zelf.


58

Lessen uit Green Sensing casus voor bepalen publieke waarde

Het werkt goed om tijdens een workshop te bepalen welke onderdelen van publieke waarde moeten worden omgezet in publieke waarde. Er was redelijk eenvoudig consensus te bereiken, en er kwam achteraf geen discussie meer over deze onderdelen.

De operationalisatie van deze onderdelen in schalen verliep via een combinatie van online consultatie en overleg tussen de TNO-onderzoekers. Dit is uiteindelijk een ‘second best’ optie omdat de beslissing wanneer veel waarde wordt bereikt uiteindelijk bij de toekomstige aanbieder (publieke instelling) moet liggen. Dit is helaas niet mogelijk bij een fictieve casus.

Bij het uiteindelijk scoren, werkte de online consultatie goed met een response ratevan 42%. De toegevoegde vraag over algemene waardering van de typen criteria (bijv. economische waarde) was belangrijk en kan gebruikt worden om de criteria ten opzichte van elkaar te wegen. Bijvoorbeeld criteria rond duurzaamheid, die het belangrijkst werden gevonden, wegen 2 x zo zwaar als de economische criteria.


59

Soort publieke waarde

Mate van belangrijkheid (schaal 1-10)

Gemiddelde score van Green Sensing

op criteria (schaal 1-5)

Relatie overheid –burgers

7,1 3,6

Economische waarde

5,2 4,1

Duurzaamheid 8,6 4,1

Gemiddeld 7 3,9

Op basis van bovenstaande gegevens kun je publieke waarde een algemene score geven van 3,9. Je kunt ook corrigeren voor bijvoorbeeld de mate van belangrijkheid van een soort publieke waarde aan de hand van het totaal van de scores van belangrijkheid

SOM: ((7,1/20,9) * 3,6) + ((5,2/20,9) * 4,1) + ((8,6/20,9) * 4,1) = 3,9

In dit geval blijft de eindscore op publieke waarde hetzelfde.


60

Strategische fitBij het bepalen van de belangrijke factoren voor strategischefit met de publieke instelling, is het onmogelijk om dit in een fictieve casus onder te brengen. In plaats daarvan hebben we ervoor gekozen om in een workshop strategische fit te bediscussiëren om daarmee de PITCH methodiek voor publieke instellingen te verfijnen. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste lessen die we uit deze discussie hebben getrokken.

LES 1: pas op voor een bias voor conservatieve reflexenBij strategische fit wordt onder andere gekeken naar de mate waarin een projectvoorstel past bij de strategische focus of de middelen van een publieke instelling. Deze aanpak zou ervoor kunnen zorgen dat conservatieve reflexen de overhand krijgen, waardoor er weinig ruimte overblijft voor echte innovatie. Het is daarom belangrijk om niet alleen naar de huidige stand van zaken te kijken, maar juist ook te kijken hoe een voorstel past bij een toekomstvisie of een focus op innovatie binnen de publieke instelling.


Les 2: focus op negatieve bijeffectenTijdens de discussie over de rolopvatting van publieke instellingen, kwam steeds

het thema terug van beheersbaarheid. Veel publieke instellingen zijn gebonden aan wet- en regelgeving, bijvoorbeeld de plicht van gemeentes om Europese normen rond luchtvervuiling te halen. Veel ICT innovatie – in het bijzonder web 2.0 toepassingen – kunnen ervoor zorgen dat de beheersbaarheid van de taakuitvoering in het geding komt.

Bij Green Sensing bijvoorbeeld kwam de discussie er steeds op dat wanneer individuele burgers vervuiling gaan meten, er een probleem kan ontstaan wanneer diezelfde burgers massaal actie gaan eisen van de gemeente. Dit kan behoorlijk disruptief zijn, bijvoorbeeld door het stilleggen van grote bouwprojecten. Voor de PITCH methodiek is het van belang om dezeneveneffecten mee te nemen. Dit kan worden ondergebracht in middelen: heeft de publieke instelling wel de middelen om opvolging te geven aan interactie met burgers?

61


Les 3: waar ligt de verantwoordelijkheid?Bij veel ICT diensten, weer in het bijzonder bij Web 2.0 toepassingen, speelt ook

de vraag van verantwoordelijkheid voor de inhoud. Wie is verantwoordelijk voor de integriteit van data bij sociale sensor netwerken? Of voor de inhoud van boodschappen op community sites? Wanneer is burgerparticipatie representatief? Voor publieke instellingen zijn deze vragen vaak heel belangrijk, en het is belangrijk om deze mee te nemen onder de rolopvatting bij strategische fit.

Les 4: relatie met imago van de publieke instellingIets wat ook terug kwam in de discussie was mogelijke imagoschade door het

opzetten van nieuwe ICT projecten. Het GGD werd bijvoorbeeld genoemd als publieke instelling voor wie een gezaghebbend imago op het gebied van volksgezondheid cruciaal is voor het goed functioneren van de organisatie. Dit kan ook worden ondergebracht onder de rolopvatting van de publieke instelling. Wanneer de rol van de publieke instelling het verschaffen van informatie die niet ter discussie staat is, dan kan een web 2.0 toepassing niet het meest geschikte instrument zijn.

62


In dezelfde workshop hebben we voor twee vormen van strategische fit geprobeerd om een eerste inventarisatie te maken van succescriteria. Hierbij hebben we gekeken naar mogelijke rollen voor een grote gemeente als Amsterdam, en naar juridische en ethische aspecten.

De analyse voor beleiddoelstellingen en middelen zijn minder diffuus en hebben we dan ook niet meegenomen. Hier speelde ook dat we niet met de gemeente Amsterdam als potentiële investeerder om de tafel hebben gezeten.

63


64

Welke rollen kan een grote gemeente spellen bij het tot stand komen van Green Sensing?

Wat is de meest wenselijke rol voor een grote gemeente en waarom?

* Adviseur bij ontwikkeling (operationalisatie van doel in indicatoren)* Toetsing van data* Beleid op basis van data* Verantwoording

*Toetsing en beleid

* Weinig zelf doen, veel laten doen door markt en platform. Risico is om als overheid het volledig te omarmen en het initiatief te verstikken* Kijken waar je knelpunten laten oplossen die ontwikkeling en verdere verspreiding in de weg zitten. * Partijen bij elkaar brengen* Adviseur bij ontwikkeling* Partner in financiering bij start* Benutten van data voor beleid* Verspreiden van kennis* Netwerk gebruiken om burgers te activeren om mee te doen

* Benutten van data voor beleid* Netwerk gebruiken om burgers te activeren om mee te doen

* Aanjager: Politiek supporter / agenda zetten * Facilitator: Lokale, kleine initiatieven ondersteunen* Data-provider van bestaande data* Opdrachtgever bij aanleg platform en experimenten* Klokkenluider: 3 lokaties bekend maken waar het zo echt niet langer kan* Verbinder: partijen bij elkaar brengen* Podium: goede initiatieven voor het brede voetlicht brengen (events)

*Verbinder, data-provider, mede financier van eerste projecten om tot een open en toegankelijk platform te komen


65

Welke rollen kan een grote gemeente spellen bij het tot stand komen van Green Sensing?

Wat is de meest wenselijke rol voor een grote gemeente en waarom?

* Zelf organiseren (doe je alleen als er een belangrijk knelpunt is en partijen het niet zelf doen)* Faciliteren: beschikbaar stellen van meters / sensoren, en data verwerking* Aanjagen en stimuleren van initiatieven: communicatie, subsidiëren, emancipatie van burgers* Initiatief nemen en uitbesteden aan derden (+ betalen)* Stichting oprichten om dit permanent te doen

* Een project starten/betalen/ondersteunen (in het oog lopen, knelpunt oplossen, in de publiciteit brengen)

* Aanjager / initiator van ontwikkeling* Wetgever: verplichten bepaalde open data* Facilitator: locaties voor toepassingen* Deelnemer met ambtenaren / diensten* Stimuleren van economische toepassingen* Infrastructurele aanpassingen faciliteren

* Faciliteren en initieren van projecten / onderzoek* Wegens onafhankelijkheid vertrouwen van alle maatschappelijke betrokkenen

* Data leverancier* Afnemer* Opdrachtgever* Trusted third party* Platform* Financier

* Trusted third party* Platform

* Schakel tussen stakeholders (vertrouwen wekken, bijvoorbeeld bij data leveranciers)* Communicatie / mobiliseren burgers* Investeren in netwerk / infrastructuur / faciliteiten* Stimuleren van diensten ontwikkeling* Feedback gebruiken voor beleid

* Feedback gebruiken voor beleid, omdat dit voor een groot deel de relevantie van een Sociaal Sensor Netwerk bepaalt.

* Ontwikkeling: Starterskapitaal, skills, communicatie* Operaties: onafhankelijk omgeving, basic provider, stellen van randvoorwaarden aan data gebruik

* Terugtrekken op eigen basis taak bij operations* Vermarkting van know how voor awareness

* Consortiumbouwer en aanjager* Investeerder en toetser* Overheid als platform

* De infrastructuur van een SSN is een public good. Daarom sterk de vraag of bedrijven alleen die infrastructuur gaan aanbieden. Overheid kan zetje in de rug geven en bewaken van belangrijke waarden.


66


Welke ethische of juridische aspecten moet een grote gemeente in ogenschouw nemen bij een investering in Green Sensing?

Wat is het belangrijkste ethische of juridische aspect en waarom?

* Bestaande regelgeving / richtlijnen* Gezondheid: in hoeverre is de overheid verantwoordelijk?* Verantwoordelijkheid overheid versus verantwoordelijkheid burger* Juistheid van gegevens: hoe betrouwbaar is gegevens uit SSN en kan er maatschappelijke onrust ontstaan?* Transparantie: burger betaalt de overheid en heeft het recht deze ook te controleren.* Afbreukrisico: maatschappelijk en politiek* Veiligheid

* Transparantie* Huidige organisatie & beheersbaarheid* Afbreukrisico

* Gezondheid* Macht: hoe sterk sta je als overheid? Wat doet het met de machtbalans?* Als er een verschuiving in machtbalans ontstaat, hoe ga je daar mee om?* Wat is de verhouding tot bestaande diensten en initiatieven?* Legimiteit met doelstellingen* Kun je als gemeente permiteren om niet mee te doen?* Eigen data in brengen?* Transparantie over doel, methode, resultaat van de pilot

* Hoe draag je het beste bij aan het leefmilieu / gezondheid vanje burgers?* Past dit bij het stelsel van normen, criteria en waarboregen dat je hebt afgesproken?

* Privacy waarborgen* Geldigheid en duurzame gegevens* Betrokkenheid en educatie* Als beleid ter discussie komt, klaar staan om te verdedigen omjuistheid van beleid aan te tonen* Helderheid bij kwaliteit data

67

Welke ethische of juridische aspecten moet een grote gemeente inogenschouw nemen bij een investering in Green Sensing?

Wat is het belangrijkste ethische of juridische aspect en waarom?

* Relatie tussen wat je meet en het veronderstelde gezondheidseffect. * Betrouwbaarheid data• Privacy* Dwingend karakter van handelsperspectief* Juridisering * Relatie met private partijen, markt verstorend?* Politieke aspecten: afbreukrisico van overheid als wethouder* Relatie met richtlijn luchtkwaliteit

* Handelen op basis van data: gebruikersinitiatieven* Sensorwijsheid: snappen wat je meet en kunnen interpreteren

* Privacy* Concurrentie posities* Betrouwbaarheid & vertouwen in gemeente als autoriteit* Sociale rust of onrust* Transparantie / oprechtheid van beleidsvoering* Sensorwijsheid

* Sensorwijsheid: wat is de data? hoe interpreteer je het?

* Imago (afbreukrisico)* Privacy* Integriteit van data* Waarde interpretatie van data * Gelijke toegang tot info

* Integriteit van data

* Meet je wat je moet en wilt meten?* Sensorwijsheid: informeren deelnemers* Niet tijdens project van doel veranderen* Inclusie en non-disciminatie van partijen die SSN data willen gebruiken.* Doel goed in kaart hebben: pilot of knelpunt oplossen* Handelen op data* Wat te doen bij onwenselijke resultaten / sociale onrust* Openheid van gegevens in alle stadia* Juridische status data. * Richtlijn luchtkwaliteit* Richtlijn geluid* Relatie tussen wetgeving gezondheid / veiligheid* Transparantie en betrokkenheid vs. gezondheid en onveiligheid

* Richtlijn luchtkwaliteit vanwege invloed op ruimtelijke ordening* Relatie meting gezondheidseffect vanwege geldigheid en betrouwbaarheid van het veronderstelde effect


Evaluatie Green Sensing

Ondanks de beperkingen van een fictieve casus kunnen we wel een aantal brede conclusies trekken:

1.Green Sensing levert waarde op voor economische en duurzame doelstellingen, en voor de relatie tussen burgers en overheid.

2.De meeste waarde werd gegenereerd voor duurzame doelstellingen, zoals het verbeteren van meetgegevens.

3.Om ook een grote bijdrage te leveren aan de relatie tussen burger en overheid, zou Green Sensing nog verder aangepast kunnen worden om meer aansluiting te vinden bij overheden. Alternatief, zou ook de organisatie klaar kunnen worden gemaakt om te kunnen omgaan met grootschalige input voor burgers.

4.Het behalen van economische waarde wordt als minder belangrijk gezien voor Green Sensing, maar er wordt tegelijkertijd aangegeven dat een dergelijk initiatief wel degelijk economische waarde kan opleveren.

5. In termen van fit, lijkt Green Sensing niet de meest logische investering voor een grote gemeente maar eerder voor het rijk of grote publieke instellingen die zich met milieuproblematiek bezig houden.

68

Annex B: geraadpleegde experts

• Deelnemers expertenquête:• Agata Jaworska, Droog• Albert Meijer, Utrecht University• Annelies Huygen, TNO• Bas Kotterink, TNO• Beatriz da Costa, University of California, Irvine• Berris, Natuurmonumenten• Bram Bregman, Ministerie van VROM• Cees de Laat, University of Amsterdam• Erwin Blom, The Crowds• Frans Nauta, Hogeschool Arnhem Nijmegen• Hans Praat, NOM• Janneke van Baalen, TNO• Joeri van den Steenhoven, Kennisland• Johan Oomen, Instituut voor Beeld en Geluid• Jon Cohrs, Eyebeam Atelier• Joost Poort, SEO Economic Research• Julian Tait, FutureEverything• Marcos García, Medialab-Prado, Head of

Programme

69

• Marjolein Bloemmen, B4Bits• Martijn Kriens, iCrowds• Noor Huijboom, TNO• Pieter Verhagen, TNO • Tapio Makela, University of Salford• Wiltfried Pathuis, Citylab• Wim Groot, Maastricht University

Annex B: geraadpleegde experts

Deelnemers workshop Public value 16-2-2010:• Matthijs Leendertse, TNO• Tijs van den Broek, TNO• Annelies Huygen, TNO• Karen van der Moolen. Waag society• Marleen Sticker, Waag society• Frank Kresin, Waag society• Tom de Meijer, Waag society• Mildo van Staden, Ministerie van BZK• Gerrit Kreffer, Ministerie van BZK• Frans Anton Vermast, Vermast Business Partners• Dirk van der Woude, Gemeente Amsterdam• Cees de Laat, University of Amsterdam

Deelnemers workshop Strategic fit 1-4-2010:• Annelies Huygen, TNO• Frank Krespin, Waag society• Friedolien de Fraiture , Ministerie van BZK• Ger Baron, Amsterdam Innovation motor• Jan Wester, TNO• Karen van der Moolen. Waag society• Marleen Sticker, Waag society• Matthijs Leendertse, TNO• Mildo van Staden, Ministerie van BZK• Tijs van den Broek, TNO• Tom de Meijer, Waag society

70

Annex C: literatuurlijst

Algemene Rekenkamer (2007), Lessen uit ICT--‐projecten bij de overheid: Deel A, 29 november 2007, Den Haag

Barney, J.B., (1991), Firm Resources and Sustained Competitive Advantage. Journal of Management; 17, (1), pp.99–120.

Bekkers, V.J.J.M. (1998), Grenzeloze overheid, Over informatisering in het openbaar bestuur, Samson, Alphen aan den Rijn

Bressers, J.Th.A. (1998), De evaluatie van beleid. In: Overheidsbeleid: een inleiding in de beleidswetenschap. Samsom, Alphen aan den Rijn, pp. 119--‐140.

Carter, L., Belanger, F. (2004), The utilization of e--‐government services: citizen trust, innovation and acceptance factors, Information Systems Journal, Volume 15 Issue 1, Pages 5 --‐ 25

Dadayan, L. (2008), Measuring Return on Government IT Investments, in Proceedings of the 13th European Conference on Information Technology Evaluation, London.

De Vries in A. Hoogerwerf, M. Herweijer (1998). Overheidsbeleid: een inleiding in de beleidswetenschap. Alphen aan de Rijn: Kluwer. p 40.

Europese Commissie (2006), i2010 eGovernment Action Plan: Accelerating eGovernment in Europefor the Benefit of All, COM(2006) 173 final, 25.04.2006, Brussels

Frissen, V.A.J., Van Staden, M. et al (2008), The ‘user genenerated state’, the impact of web2.0 on governnment. (2007), Ministry of Interior Affairs, The Netherlands.

71


Herweijer & van Montfort in A. Hoogerwerf, M. Herweijer (1998). Overheidsbeleid: een inleiding in de beleidswetenschap. Alphen aan de Rijn: Kluwer. p 298.

Huijboom N.M, Van den Broek, T.A., et al (2009), Social computing and its implicationsfor future public services, in opdracht van JRC IPTS, Sevilla.

Kaplan, R. & D. Norton (2004). Strategy Maps: converting intangible assets into tangibleoutcomes. Cambridge: Harvard University Press

Kelly, G., Mulgan, G., Muers, S. (2002), Creating Public Value: An analytical frameworkfor public service reform, Cabinet Office, UK Government, London, 2002

Kuhry, B., Jonker, J. (2009), Maten voor gemeenten 2009. Een analyse van de prestaties van de lokale overheid, rapport Sociaal en Cultureel Planbureau, November 2009, Den Haag

Leendertse, M. & L. Pennings (2008). Financieel--‐economische aspecten van e--‐publishing in Vlaanderen – het maken van een investeringscasus. Delft: TNO.

Limonard, S., Esmeijer, J., Staal, M. (2009), Business Considerations in Creating a Social TV Experience, in the Proceedings of the seventh European conference on European interactive television, Leuven, Belgium

72


Millard, J. (2008), eGovernment measurement for policy makers, European Journal of ePractice, issue 4, pp. 19--‐33, Brussels.

Millard, J. Huijboom, N.M., Van den Broek, T.A. (2009), eGovernment Action Plan progress study, in opdracht van de Europese Commissie –DG Information Society & Media, Brussel.

Moore (1995), Creating public value: strategic management in government, Harvard Business Press

Pieterson, W., & Ebbers, W. (2008). The Use of Service Channels by Citizens in the Netherlands; implications for multi--‐channel management. International Review of Administrative Sciences, 74(1).

Poelmans, M. (2007), Tien geboden voor digitaal contact met de burger, interview met Matt Poelmans, Overheid Innovatief, Mei 2007

Smith, R.F.I. (2004), Focusing on public value: Something new and something, Australian Journal of Public Administration

Tjan, A. (2001). Finally a way to put your Internet Portfolio in order. Harvard Business Review. February, 2001. p. 76--‐85

73

74

Contact

Matthijs Leendertse TNO Information and Communication [email protected]+31 - (0)620 - 596 310

Frank KresinWAAG [email protected]+31 – (0)20 - 5579898

Innovation Pitch Tool en de Green Sensing case

Documents

Transcript of Innovation Pitch Tool en de Green Sensing case