Inhoud

Gratis bonusmateriaal

Om optimaal gebruik te maken van dit boek kun je ook

het begeleidende werkboek downloaden op

www.thema.nl/mindfulleader

Inleiding: De invloed van mindfulness op leiderschap 7

1 Wees aanwezig in het hier en nu 17

2 Neem 200 procent verantwoordelijkheid 41

3 Leiderschap op basis van mindful waarden 63

4 Een mindful visie als inspiratiebron 89

5 Cultiveer de beginnersgeest 113

6 Zet anderen in hun kracht 139

7 Voed anderen met liefde 165

8 Een transformatie ten goede 189

Dankwoord 201

Noten 205

Register 213

Over de auteur 221

Inleiding

De invloed van mindfulness op leiderschap

De ultieme beheersing om naar te streven

is de beheersing over jezelf.

Leonardo da Vinci

Toen ik als 22-jarige aan mijn persoonlijke transformatietraject be-

gon, met net een universitair diploma bedrijfskunde op zak, had ik

geen idee waarin ik me begaf. Het leek me cool om kennis te vergaren

door avondcursussen te volgen op het gebied van praktische filosofie,

dieptepsychologie en mindfulnessmeditatie. Ik had het gevoel dat dat

me op de een of andere manier speciaal zou maken.

Wat ik me destijds niet realiseerde, was dat het een prachtig pro-

ces zou worden dat me nederigheid zou bijbrengen – dat me op een

rechtstreekse, waarachtige manier in contact zou brengen met mijn

verwarring, mijn diepgewortelde conditionering, mijn preoccupatie met

mezelf, mijn pijnlijke onzekerheid, mijn behoefte aan bevestiging van

anderen door altijd ‘gelijk’ te willen hebben… en zo veel meer. In

plaats van me speciaal te maken legde het een wonderlijke gewoon-

heid in mij bloot.

Als ik nu terugkijk op mijn jaren van gedisciplineerd mindfulness

7

beoefenen, op de verkenningen, de mislukkingen en de successen,

het lachen en de tranen, zie ik dat beheersing over jezelf krijgen meer

een kwestie is van weglaten dan van toevoegen. Het is een proces

van het afleggen van de maskers en façades die ervoor zorgen dat

we ons geïsoleerd blijven voelen. Het is een kwestie van het loslaten

van overtuigingen en ideeën die ons gevangen houden in zelfonder-

mijnende gewoontes. Het is korte metten maken met onze innerlijke

rechter, afstand doen van de last van een drukke geest en hernieuwd

contact maken met de aangeboren liefde en wijsheid die altijd al in

ons aanwezig was. Deze vorm van beheersing bevrijdt ons van de ge-

conditioneerde patronen die ons beperken.

En op het moment dat we loslaten, beginnen we contact te maken

met onze fundamentele, waarachtige ik. In zekere zin leggen we de reis

af die Pinokkio aflegde. We worden echt en authentiek, onze kunst-

matige ik vervaagt. Zodra de aspecten van ons die we voor onszelf

en de buitenwereld verborgen willen houden naar de oppervlakte ko-

men, kunnen we onze complete ik in de armen sluiten. Zo vinden we

authentieke vreugde en betekenis in ons leven.

Wat is mindfulness?Mindfulness is in mijn ogen een ontvankelijk bewustzijn van onze ge-

dachten, emoties, lichamelijke sensaties en omgeving in het hier en nu.

Het is doelbewust aandacht besteden aan het huidige moment, met

liefde en zonder te oordelen. Het is het heden ervaren en aanvaarden

zoals het werkelijk is. Niet hoe we willen dat het is, denken dat het is

of hoe het op ons overkomt, maar zoals het werkelijk is.

Kevin Pickhardt, CEO van Pharos, een in New York gevestigd be-

drijf dat zich bezighoudt met afdrukbeheer, gaf ooit een prachtige

definitie van mindfulness: ‘Mindfulness is ons vermogen om op de

gezondst mogelijke manier aandacht te besteden aan en te reageren

op elke situatie – om wat er ook gebeurt te accepteren en daar met

vriendelijkheid, compassie en begrip op te reageren.’

Via meditatie en andere technieken worden we ons bewuster van

onze reacties, vergroten we de ruimte tussen stimulus en respons

8 The mindful leader

hun valse beloften van veiligheid, goedkeuring en afhandeling van on-

opgeloste problemen.

Mijn cliënten zijn uiterst intelligente toppresteerders. Ze zijn ge-

traind om situaties op hun zakelijke voordelen te beoordelen.

Dit is altijd een van mijn favoriete onderdelen van mindfulnesstrainingen voor

zakenmensen – de noodzaak van gedisciplineerde helderheid, vrij van jar-

gon of aannames. Ze ontdekken keer op keer dat mindfulness in de praktijk

enorm veel voordelen heeft, dat het een superieure waardepropositie is. Het

brengt ze mentale scherpte, emotionele intelligentie, welbevinden, innerlijke

rust, creativiteit en verbinding.

Je preoccupatie met gedachten opgeven is een beetje te vergelijken

met je verslaving aan je favoriete chocola beëindigen – in eerste in-

stantie word je er misschien wat minder gelukkig van. Maar na verloop

van tijd ga je de voordelen ondervinden van de betere mentale en

emotionele gezondheid die het gevolg is van consistent aanwezig zijn

bij wat je in het hier en nu doet of ervaart.

In het volgende hoofdstuk zien we hoe mindfulness de gedrags-

patronen kan beïnvloeden en verbeteren die nodig zijn voor goed

leiderschap.

Wees aanwezig in het hier en nu 39

2

Neem 200 procent verantwoordelijkheid

Zo lang een man zichzelf in de weg staat,

lijkt alles hem in de weg te staan.

Ralph Waldo Emerson

Er bestaat een oud boeddhistisch verhaal over een verwende prinses

die blootsvoets door het koninkrijk van haar vader liep en in een doorn

stapte. Omdat ze pijn in haar voet had, eiste ze van haar vaders ad-

viseurs dat er in het hele koninkrijk tapijt zou komen. Eén adviseur

maakte een paar sandalen voor haar en moedigde haar vriendelijk

aan om die te dragen in plaats van te eisen dat het koninkrijk zou

worden bekleed.

Uit dit verhaal spreekt een mentaliteit waarmee we allemaal in

meerdere of mindere mate bekend zijn. We verlangen naar een wereld

zonder doorns, een wereld die vol ligt met zachte tapijten. We laten

ons leiden door de ongefundeerde overtuiging dat een mens zich al-

leen goed kan voelen als zijn omstandigheden goed zijn. Die overtui-

ging maakt mindfulness en geluk net zo kwetsbaar als de delicate

voetjes van de prinses.

Deze instelling botst ook met de verantwoordelijkheid die goed

41

42 The mindful leader

leiderschap met zich meebrengt. Ons ‘tapijt’ is ons team, onze klan-

ten, onze baas, de economie; we vermijden het om onszelf in de ogen

te kijken. We trekken de sandalen van verantwoordelijkheid niet aan.

‘Als x verandert, zal ik een effectievere leider zijn.’ Daarbij is x maar

heel zelden het individu zelf.

De afgelopen jaren hebben mijn team en ik het voorrecht gehad

om duizenden leiders te begeleiden tijdens sessies waarin zij ter plekke

feedback van hun team kregen. De feedback gaat over hun leider-

schap, niet over het functioneren van het team. Ter ondersteuning van

het feedbackproces werken we met een 360-gradenrapportage.

Fascinerend genoeg begint ongeveer 90 procent van de leiders

direct zijn zwakke plekken te rationaliseren en te verdedigen. ‘Ik zit

alleen maar zo dicht op mijn teamleden omdat ze geen goed werk

afleveren!’ Of, ‘Ik weet dat het team vindt dat ik mensen niet verant-

woordelijk houd voor slechte prestaties, maar dat komt omdat ik het

belangrijk vind om aardig te zijn.’

Soms vat ik het gekscherend (en vriendelijk) voor ze samen.

‘Oké, dus je zegt dat jouw gedrag in alle omstandigheden te recht-

vaardigen is en dat er bij jouzelf niets is om aan te werken?’

Op dat moment krabbelen ze meestal vrij snel terug.

‘Nee, natuurlijk niet.’

Maar verbluffend genoeg zijn ze binnen een paar minuten alweer

aan het rationaliseren. Een van de CEO’s met wie we hebben gewerkt

vroeg ons zelfs een quotum in te stellen voor rationalisaties, omdat

zich openstellen, echt luisteren en op zichzelf reflecteren heel moeilijk

voor hem bleek.

Laten we wel wezen, je openstellen voor lastige feedback is voor

iedereen een uitdaging. Het is confronterend om volledig de verant-

woordelijkheid te nemen voor je gedrag. Ik heb ooit zo’n zelfde sessie

met mijn eigen team gedaan. Na afloop voelde ik me behoorlijk ge-

butst, maar het was een enorm keerpunt in mijn eigen leiderschap. En

het belangrijkste resultaat was dat ik bereid was om te stoppen met

rationaliseren en vingerwijzen en echt naar mezelf ging kijken.

3

Leiderschap op basis van mindful waarden

Geluk is wanneer wat je denkt,

zegt en doet in harmonie zijn.

Mahatma Gandhi

Als je ooit aan een mindfulnessretraite hebt meegedaan, moest je je

tijdens die retraite waarschijnlijk aan de vijf fundamentele waarden

houden. Die waarden luiden kort gezegd (1) niets of niemand schade

toebrengen, (2) niet stelen, (3) geen seksueel gedrag vertonen dat

afleiding of pijn veroorzaakt, (4) altijd de waarheid spreken en (5) geen

bedwelmende middelen gebruiken die je bewustzijn kunnen vertroe-

belen of uitschakelen.

Hoewel ik veel van dit soort retraites heb bijgewoond, nam ik

deze waarden nooit serieus; ik legde ze naast me neer, omdat ik vond

dat ze niet op mij van toepassing waren. Ik ben nooit dol geweest op

regels of strikte gedragsrichtlijnen, dus hoewel ik niets had tegen de

teneur van de code, besteedde ik er gewoon niet zo veel aandacht

aan. Pas toen ik al een tijd aan mindfulness deed, ontdekte ik hoe

mooi het kan zijn om je te houden aan een gedragscode van gezonde

waarden die in dienst van het leven staan.

63

64 The mindful leader

Ik kreeg dit inzicht voor het eerst toen ik in Frankrijk een lange retraite

bijwoonde met de bekende mindfulnessdocent Thich Nhat Nanh.

Terwijl ik naast een vriend zat, een monnik in opleiding, landde er

een mug op zijn arm. Toen de mug hem stak, begon hij het insect

met zijn vinger te aaien. Daarop zei ik cynisch: ‘Mijn god, dit is be-

lachelijk. Doe even normaal!’ Ik vond dat hij het principe van niets of

niemand schade toebrengen veel te ver doorvoerde.

Toen zei mijn vriend iets wat ik nooit zal vergeten: ‘Denk je dat

mindful waarden er voor die mug zijn? Dan heb je het mis. Het naleven

van het principe “geen schade toebrengen” is niet alleen een kwestie

van respect hebben voor al het leven. Het dient ook om je geest en

hart gezond en gelukkig te maken. Kijk eens met gerichte aandacht;

in welke toestand bevinden je geest en hart zich op het moment dat je

de mug doodt? Ik geef je in alle bescheidenheid mee dat als we mug-

gen doodslaan, onze geestestoestand er een is van angst en woede.

Angst en woede, hoe miniem ook, leveren meer lijden op. En mindful-

ness beoefenen heeft toch te maken met vrij zijn van lijden?’

Ik zag wat hij bedoelde. Een paar dagen later kroop er een spin

over mijn hand. Normaal gesproken had ik hem weggeschoten of ge-

woon platgedrukt. Maar in dit geval, omdat ik mindful was, spreidde ik

mijn hand en kroop hij op mijn vinger. Ik zette hem voorzichtig op een

plant. Tot mijn verbijstering overviel me een gevoel van intense liefde.

De les drong tot me door; ik had de essentie gevoeld van mindful-

ness, en de zorgzaamheid die een gezonde geestestoestand en een

gevoel van geluk teweegbrengen.

Op dat moment realiseerde ik me dat gezonde waarden of princi-

pes geen kwestie zijn van beperkingen of strenge regels die moeten

worden nageleefd. Ze zijn een prachtig kader voor de ontwikkeling van

mindfulness. Ze vormen een mooi raamwerk voor onze mindfulness,

ze richten onze aandacht op hoe ‘gezond’ en ‘heilzaam’ eruitzien als

we het nodig hebben. In feite zijn ze een essentiële steunpilaar voor

een gelukkig, vredig leven. Bij het aanleren van mindfulness ligt de

focus niet op moraal, maar op wat lijden veroorzaakt en verlicht. Het

gaat niet om schuld, straf of rigide regels. Het is een uitnodiging tot

gezondheid en welbevinden.

dacht dat mijn leraar niet goed bij zijn hoofd was. Ik was ervan over-

tuigd dat niemand het de moeite waard zou vinden om contact met mij

te maken als ik volkomen authentiek was, als al mijn tekortkomingen

zichtbaar waren. Maar ik ging de uitdaging aan; ik had inmiddels aan

den lijve ondervonden hoe pijnlijk een minderwaardigheidsgevoel was

en ik was er klaar voor om een risico te nemen.

Acht lange jaren is er geen dag geweest dat ik niet heb gewenst

dat deze opdracht gemakkelijker zou zijn. Maar uiteindelijk kwam ik

erachter dat kwetsbare eerlijkheid intens helend is. Ik heb erdoor ge-

leerd mezelf te accepteren, dat onvolmaakt zijn niet erg is, dat echt

zijn niet erg is. Mijn contact met anderen werd dieper doordat dat nu

gebaseerd was op de waarheid in plaats van op een onecht beeld.

Eerlijkheid is zoveel meer dan de waarheid spreken; het is ook

een diepere laag van zelfbewustzijn en echtheid die je intens veel op-

levert. Eerlijkheid is wat we boven alles van onze leiders verlangen.

Het is ook iets wat we allemaal het liefst bij onszelf zien. Het is de

fundamentele definitie van authentiek leiderschap zonder poespas.

Leiderschap waarop we kunnen vertrouwen, niet omdat het perfect

is, maar omdat het authentiek is. Zulke leiders proberen hun eigen

fouten niet te verbergen of zich in de schaduw van jou of van zichzelf

terug te trekken. Ze kunnen je horen, echt zijn, de verbinding aan-

gaan. En daarmee geven ze je volledig toestemming om zelf ook echt

te zijn. Dit is de kern van de diepgaande, levende verbinding waarnaar

we allemaal verlangen.

Vind je kompas en raadpleeg het regelmatig

De mindful leider heeft zijn basis in en laat zich leiden door gezonde, levens-

dienende waarden. Mindfulness en waarden zijn wederzijds ondersteunend.

Mindfulness bevordert een op waarden gebaseerd leven, en waarden wijzen

ons de weg naar diepere mindfulness. Het is een heilzame cirkel.

Leiden op basis van waarden is zoveel meer dan financiële resultaten

opkrikken. Het een cultuur van heelheid en welbevinden opbouwen.

Het is het beste in jezelf en anderen naar boven halen. Het is trouw

zijn aan jezelf. Uiteindelijk is het een kwestie van rust creëren in je

hart.

Mindfulness op zijn beurt is zoveel meer dan focus, concentratie

en vrij zijn van stress. Als het niet is ingebed in gezonde, levensdie-

nende doelen is mindfulness incompleet en vervult het niet zijn ul-

tieme bestaansreden: verlichting van lijden voor alle levende wezens.

De Boeddha vergeleek de relatie tussen wijsheid en ethiek met twee

handen die elkaar wassen. Eén hand wassen is eenvoudigweg niet

mogelijk. Op dezelfde manier zijn wijsheid en ethiek wederzijds onder-

steunend.

Gezonde waarden helpen ons onze mindfulness te ontwikkelen

tot iets waar wijzelf en de wereld intens veel baat bij hebben. Ze herin-

neren ons eraan hoe ons gedrag eruitziet als we anderen inspireren

en vanuit een kern van liefde handelen, niet van angst.

Leiderschap op basis van mindful waarden 87

Dankwoord

Dit boek was nooit tot stand gekomen zonder de bijzondere leer-

meesters op het gebied van mindfulness en innerlijke groei waarmee

ik in mijn leven gezegend ben geweest. Jullie hebben me uitgedaagd

om dieper te kijken, me gesteund om milder te zijn en me onder jullie

hoede genomen op mijn kwetsbare momenten. Jullie zijn mijn helden,

en de reden waarom ik voor dit werk ben gevallen.

Voor jullie, Radha Nicholson, Subhana Barzaghi, Steven Smith,

Russ Hudson, Don Riso, Anne Laney, Chris McClean, Shane Mulhall,

Brian McGeough, Patrick Kearney, Margaret Coldwells, Barry Keesan,

Marshall Rosenberg, Jim Kouzes en Barry Posner, en voor mijn groot-

ste leermeester, mijn geliefde echtgenote Natasha Pilgrim, maak ik

een diepe buiging van dankbaarheid. Ik ben door de jaren heen door

veel mensen geïnspireerd, maar jullie zijn de leermeesters met wie ik

persoonlijk heb gewerkt en die de loop van mijn leven daadwerkelijk

hebben veranderd. Dank jullie wel.

201

Daarnaast wil ik de mensen bedanken die ik heb geïnterviewd, die

hebben bijgedragen aan mijn besef dat mindfulness werkelijk de ‘x-

factor’ is bij leiderschap. Velen worden in de tekst bij naam genoemd;

anderen niet. Ik dank deze individuen stuk voor stuk oprecht dat ze

hun ervaringen en inzichten met me wilden delen.

Ik wil ook specifiek een paar mensen noemen die ondersteuning heb-

ben geboden bij het schrijfproces:

– Jack Kornfield, door wie ik een mildere, soberdere schrijfstijl heb

weten te vinden, met name in de eerste hoofdstukken

– Subhana Bazaghi, voor haar redactie van de technische mind-

fulnessgedeeltes, haar proeflezingen, haar vriendschap en haar

aanmoediging tijdens dit project

– Patrick Kearney, voor zijn redactie van de technische mindfulness-

gedeeltes, zijn proeflezingen en zijn geweldige interviews

– Steven Smith, die het boek heeft nagelezen op nauwkeurigheid

over mindfulness, en die me via zijn eigen levende voorbeeld van

alles heeft bijgebracht over metta

– John Leanor en Laura Payne in het Verenigd Koninkrijk, die me

genereus toegang hebben gegeven tot een aantal geweldige cliën-

ten uit hun coachingpraktijk, en voor hun fantastische werk op

het gebied van mindfulness

– Jay Coen Gilbert, die alles in het werk heeft gesteld om dit project

te ondersteunen en die een inspiratiebron is voor een bewuster

bedrijfsleven

– Barry Keesan, voor zijn bijdragen aan het boek en zijn introduc-

ties aan andere mindful leiders, die dit boek zo veel beter hebben

gemaakt

– Spencer Sherman en Sue Kochan, voor hun bijdragen aan het boek

en omdat ze me aan een aantal bijzondere leiders van B Corpora-

tions hebben voorgesteld

– Stephen Palmer, die structuur heeft aangebracht in de berg trans-

cripties, aantekeningen en documenten waarmee ik begon en die

me vervolgens heeft geholpen een prachtig boek te schrijven en

in elkaar te zetten. Ik beschouw je als een dierbare vriend.

202 The mindful leader

– Justin Davis, voor je briljante onderzoek naar de hersenen en naar

mindfulness in het algemeen

– Edith Robb, voor je uitgebreide onderzoek naar leiderschap en

mindfulness

– Jim Kouzes en Barry Posner, voor jullie grenzeloze aanmoediging

en steun tijdens het schrijven en omdat jullie zo ongelooflijk ge-

nereus zijn geweest met jullie tijd en onderzoek. Jullie tweeën zijn

echt een lichtend voorbeeld.

– De geweldige gewone, buitengewone leiders die hun tijd ter be-

schikking hebben gesteld voor dit boek. Jullie zijn allemaal inspi-

ratiebronnen voor me.

– Degenen die de tijd hebben genomen om aanbevelingen te schrij-

ven voor het boek en mijn lezers ervan te overtuigen dat het de

moeite van het lezen waard is.

Ook wil ik Kristen Hammond, Senior Commissioning Editor bij uitge-

verij Wiley (Melbourne), bedanken voor haar vriendelijkheid, niet-afla-

tende steun, flexibiliteit en geduld tijdens het begeleiden van het ma-

nuscript van redactieproces tot en met productie.

Dank ook aan Ingrid Bond, Publishing Coordinator, en Chris Shor-

ten, Project Editor bij Wiley Melbourne, voor hun ongelooflijke steun

en vakmanschap tijdens het redactionele proces en het uitgeven van

mijn boek.

Een laatste diepe buiging van dankbaarheid maak ik voor Jem

Bates, mijn redacteur, die fantastisch werk heeft verricht door over-

bodige inhoud te selecteren en het boek in een recordtijd leesbaarder

te maken.

Dankwoord 203

ISBN 978 94 627 2088 6

the mindful leaderJe bewustzijn bepaalt je eff ectiviteit als leider. Hoe bewuster jij bent, hoe meer kracht, wijsheid en compassie je beschikbaar hebt voor je omgeving. En hoe inspirerender je bent voor de mensen aan wie je leiding geeft.

Mindfulness is de sleutel tot je bewustzijn. Een mindful leven stelt je in staat om je volledige potentieel te benutten en je team en je organisatie tot nieuwe hoogten te laten stijgen. Auteur Michael Bunting heeft door diepgaand onderzoek en vele interviews een bewezen aanpak ontwikkeld en beschreven. Zijn inzichten zullen je leiderschap, je organisatie en je leven ingrijpend verbeteren.

In zijn boek The mindful leader combineert Bunting op onderzoek gebaseerde mindfulness oefeningen met beproefd leiderschapsgedrag tot een praktisch model voor buitengewoon leiderschap. Ontdek hoe grote leiders wereldwijd mindful leiderschap beoefenen en leer om:

• je bewustzijn in het hier en nu te ontwikkelen;• de regie in je leven te herpakken;• op intelligente wijze om te gaan met stress en complexiteit;• je ontwikkel- en innovatievermogen een boost te geven;• anderen te laten excelleren en betekenis toe te voegen aan hun leven.

In deze complexe tijd van diepgaande veranderingen geeft The mindful leader je helder inzicht om wijzere besluiten te nemen, anderen in hun kracht te zetten, om te inspireren en om echt een positieve bijdrage te leveren aan de wereld.

Ontsluit jouw potentieel in je werk en je leven.

the mindful leader

MIC

HA

EL BU

NTIN

G

Cover The Mindful Leader.indd 1,3 24-04-17 16:56