- 1 -

INFORMATIEBUNDEL COMPOSTSCHOLENACTIE 2014-2015

Beste school, directie en compostleerkrachten,

Tot vorig jaar gaf IVAREM de opdracht aan IGEMO (Ik leef verstandig) om het aanbod over afval voorkomen en zwerfvuil in onze regio uit te voeren. In de toekomst gaat IVAREM dit zelf organiseren. In die optiek brengen we jullie met deze informatiebundel graag op de hoogte over de verder zetting en daarbij ook de start van de zestiende editie van onze compostscholenactie. Reeds 58 scholen uit onze regio nemen hieraan deel!

Wat houdt composteren op school in?

De school werkt tijdens de compostscholenactie met de leerlingen aan een gesloten kringloop:

leerlingen verzamelen groente-, fruit- en tuinafval op school

leerlingen starten op de school een compostvat of een ander compostsysteem op, vullen en beluchten het

Leerlingen oogsten de compost en gebruiken het voor plantjes in bakken op de speelplaats, in de klas of in de schoolmoestuin. De praktijk wordt ondersteund door lessen over composteren, compostdiertjes en de natuurlijke kringloop. De verantwoordelijkheid voor de compostscholenactie ligt bij (een) leerkracht(en). We ondersteunen hierbij de school en de betrokken leerkrachten in samenwerking met een groep vrijwillige compostmeesters.

Voordelen voor de school

Leerlingen leren bij over composteren, compostdiertjes, de natuurlijke kringloop, de materialenkringloop,… Ze gaan zelf aan de slag en krijgen eigen verantwoordelijkheden. De ervaringsgerichte aanpak past perfect binnen de leerplannen en eindtermen.

De school voorkomt afval. Resten van fruit en groenten, snoeiafval ... komen niet bij het restafval terecht, maar worden omgezet in voedingsstoffen. Hierdoor bespaart de school geld door lagere afvalkosten en draagt ze zorg voor het milieu.

De school krijgt ondersteuning en een compostevaluatie op het einde van het schooljaar.

Voor wie is de compostscholenactie bedoeld? De compostscholenactie is er voor alle scholen van de gemeenten Berlaar, Bonheiden, Bornem, Duffel, Lier, Mechelen, Putte, Sint-Amands, Sint-Katelijne-Waver en Willebroek. Zowel kleuterscholen als lagere scholen, maar ook middelbare scholen en hogescholen kunnen deelnemen.

- 2 -

Inschrijven Scholen kunnen zich met het inschrijvingsdocument in bijlage inschrijven voor de compostscholenactie. Door zich in te schrijven, kunnen ze zich laten ondersteunen door IVAREM en verklaart de school zich akkoord met de voorwaarden uit het reglement van de compostscholenactie. We raden aan zo snel mogelijk in te schrijven en te starten met composteren. Een compostsysteem kan in de herfst opgestart worden zodat er een schooljaar lang rond gewerkt kan worden (in de winterperiode opstarten is minder ideaal).

Compostwerking op school De compostscholenactie wordt getrokken door één of meerdere leerkrachten van de school en wordt uitgevoerd met een grote betrokkenheid van de leerlingen. Indien gewenst kan je als school rekenen op ondersteuning van een compostmeester. Dit is enkel mogelijk als er een compostmeester beschikbaar is.

De betrokken leerkracht plant en organiseert de actie. Onderstaande vragen kunnen hierbij een hulp zijn:

o Met welk compostsysteem wordt er gewerkt (vat/bak/hoop)?

o Wanneer wordt het systeem gestart (bij voorkeur in het begin van het schooljaar)? Is daar ondersteuning van de compostmeester bij gewenst?

o Hoe zorgen de leerlingen voor het vullen en onderhouden van het compostsysteem?

o Wanneer wordt er in de klas aandacht besteed aan het composteren (les)? Is hierbij ondersteuning van de compostmeester gewenst?

o Wanneer wordt de compost geoogst en hoe wordt de compost gebruikt in de school? o Hoe zorgen we ervoor dat het project gekend en gedragen wordt door andere

leerkrachten, onderhoudspersoneel, …? o …

De betrokken leerkracht waakt erover dat de geplande stappen worden uitgevoerd.

Reglement van de compostscholenactie

1. De school schrijft zich in voor de compostscholenactie.

2. De school organiseert één of andere vorm van compostering (vat, bak, hoop of wormenbak) in samenwerking met de leerlingen.

3. De school besteedt de nodige aandacht aan het composteringsproces. De leerlingen kunnen vertellen, beschrijven, tekenen … wat composteren is. Deze kennis wordt op hun niveau beoordeeld, wat betekent dat zelfs kleutertjes kunnen meedoen!

4. De school sluit de kringloop: in de tuin, in een plantenbak … worden enkele soorten groenten of plantjes gezaaid of geplant waarbij de leerlingen compost gebruiken om de grond te verbeteren.

5. Binnen het hele proces is het erg belangrijk dat de leerlingen zoveel mogelijk betrokken worden. Bijvoorbeeld bij het opstarten van het vat, het toevoegen van gft, het beluchten, het verwerken van compost …

6. Een school die zich kandidaat stelt, kan mogelijk begeleid worden door een compostmeester. De compostmeester heeft een ondersteunende rol. De compostactie in de school wordt getrokken door één of meerdere leerkrachten.

De compostscholenjury brengt in de loop van de maand mei een bezoek aan de school. Zij beoordeelt: 1. De kennis over composteren bij de leerkracht(en)

en de leerlingen. 2. De betrokkenheid van de leerlingen bij het

composteerproces. 3. De werking van het compostvat, de compostbak of

–hoop. 4. De resultaten: wordt er compost geoogst en hoe

wordt hij gebruikt, leeft de actie op de school, …?

Indien de school geslaagd is, krijgen ze in de maand juni een compostrapport.

- 3 -

Ondersteuning IVAREM

De compostmeester ondersteunt de school bij de compostscholenactie. De school en de compostmeester maken duidelijke afspraken met elkaar over deze ondersteuning.

Doordat er steeds meer scholen deelnemen aan de compostscholenactie is het niet haalbaar dat elke school over een vaste compostmeester beschikt. Voor nieuwe scholen waarvoor we niet meteen een vaste compostmeester kunnen voorzien, raden we aan de handleiding compostscholenactie in bijlage alvast te gebruiken. We trachten hierbij het eerste schooljaar op een intensievere manier begeleiding te voorzien: we bekijken hoe we de actie praktisch kunnen vormgeven, geven tips en zijn op de belangrijke momenten aanwezig, bvb. bij de opstart, oogsten compost, … . Bedoeling is dat je op deze manier de actie in de vingers krijgt en het nadien als school zelf kan dragen. Uiteraard kan je nadien nog steeds bij IVAREM terecht met vragen.

Handleiding compostscholenactie: dit document bevat heel wat nuttige en praktische informatie en helpt je reeds op weg bij het organiseren van de compostscholenactie.

Op aanvraag sturen we je digitaal een hele map met educatief materiaal (brochures, documenten en afdrukbare bestanden, filmpjes, foto’s, knutsel- en tekenmateriaal) door via WE Transfer. Gelieve hiervoor een mail te sturen naar afvalpreventie@ivarem.be met als onderwerp ‘documentatie handleiding compostscholenactie’.

Educatieve ondersteuning: scholen kunnen bij IVAREM gratis een educatieve compostkoffer of het ‘compostopolyspel’ (voor 3de graad BO en eerste graad SO) gebruiken (mits € 25 waarborg). Er is ook een educatief aanbod voor kleuter- en lager en secundair onderwijs. Voor meer info en online reserveren kan je terecht op http://www.ivarem.be/scholen.html

Lesmap: De map ‘Composteren met kinderen’ van OVAM is een interessante map met uitgewerkte lesjes per graad (van kleuters tot 3de graad lager onderwijs). Je vindt de map in onze educatieve compostkoffer. Je kan ze ook aanvragen bij IVAREM tot de voorraad strekt of ze op aanvraag digitaal via WE Transfer downloaden.

Wat met je compost: je geoogste compost kan je nuttig gebruiken in je bloembakken, de

schoolmoestuin of bij je vierkante metertuintje.

- 4 -

Basisregels voor een goede samenwerking tussen de school en de compostmeester.

De ondersteuning van de compostmeester gebeurt op vrijwillige basis. Het is erg belangrijk dat de onderlinge verwachtingen duidelijk doorgesproken worden: wat wenst de school, wat kan en is wenselijk voor de vrijwillige compostmeester? We streven ernaar dat de school kan groeien naar zelfstandigheid binnen dit project. In het begin van zal de begeleiding van een compostmeester intensiever lopen, nadien kan de begeleiding afgebouwd worden. Hierdoor worden beide partijen niet afhankelijk van elkaar en kunnen ook nieuwe scholen begeleid worden.

Wat kan een compostmeester voor de school doen: o Hij/zij kan het project op de school toelichten aan ondermeer de lerarengroep en de

leerlingen. o Hij/zij kan 1 voorbeeldles geven maar neemt niet de gehele theoretische toelichting,

gedurende het hele schooljaar op zich. De lesmap ‘Composteren met kinderen’ is het ideale hulpmiddel voor de leerkracht. Ook in de ‘Handleiding compostscholenactie’ vind je een uitgewerkte les.

o De compostmeester kan mee het composteersysteem opstarten en kan af en toe langskomen, om na te gaan of het systeem nog goed werkt. Hij/zij kan ondersteunen bij het praktische beheer van het composteersysteem. Zo kan hij/zij helpen bij het beluchten, het zeven van compost, het verwerken van compost … Dit alles gebeurt samen met de leerlingen.

o Wanneer de school een compostdag of -week voorziet, mag ze de hulp inroepen van haar compostmeester. Gelieve hem/haar hiervan tijdig op de hoogte te brengen, dan kunnen er eventueel andere vrijwillige compostmeester ingeschakeld worden.

Het is belangrijk dat de compostmeester zijn activiteiten goed kan inplannen. Vandaar de vraag om hem/haar tijdig te contacteren. We verwachten dat de school het initiatief neemt tot contact. De contactgegevens van de compostmeester kan je bekomen via afvalpreventie@ivarem.be

- 5 -