RReepp

eeaa

tt eerr

5/19975/1997

PI6ATH:particulier initiatief

In dit nummer:

ATV in Amerika13 cm stuurzender

TIJDSCHRIFT VOOR DETV-AMATEUR

Losse verkoopprijs DFl:15,00 DM 15,-£5,-

Nader bekeken

MPEG-experiment PI6ALK

Repeater 5/19971

ColofonRepeater 5/1997

Redactie:Hans BruinRens MaasRob Ulrich, PE1LBP

Dit nummer kwam tot stand metmedewerking van:

Henk Medenblik, PE1JOKBob Platts, G8OZPGert Jan de Jong, PA3FZBRobin de Wit, PA3FZAPeter de Graaf, PA3CNXJan Berkers, PE1RFFRob Krijgsman, PE1CHYLeon Heidendaal, PA3GJE

Redactie-adres:Gibbon 141704 WH HeerhugowaardTel. 072-5720993 (ook ‘s avonds)Fax. 072-5720992GSM: 06-54365721E-mail: Repeater-nl@rocketmail.com

Abonnementenadministratie enadvertentie-exploitatie:Diana Ulrich-Schraag

Jaarabonnement:Fl 40,- per jaar (Nederland, België).Overige landen Fl 55,- per jaar. Abonnementen worden tot weder-opzegging aangegaan.

Uitgever:CCH MediaHeerhugowaard

De redactie is niet verantwoord e l i j kvoor schade, voortvloeiende uit depraktische toepassing van inRepeater gepubliceerde schakelin-gen. De verantwoordelijkheid voorde inhoud van de gepubliceerde arti-kelen ligt bij de auteurs. Het octrooi-recht is verder van toepassing opalles wat in Repeater gepubliceerdwordt. Niets uit deze uitgave mag openigerlei wijze worden gere p ro d u-c e e rd, overgenomen of op anderewijze worden gebruikt of vastgelegdzonder voorafgaande schriftelijketoestemming van de uitgever. Deartikelen in Repeater hebben geens-zins de bedoeling wetsovertredingenuit te lokken.

Inhoud:

Colofon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

Over the water . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

ATV in Amerika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

De PI6ALK MPEG-experimenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

LT1253 dissipatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Gezocht/Te koop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Uitslagen ATV-contest september . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Nader bekeken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

Synthesized 13 cm-stuurzender . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

PI6ATH, een particulier initiatief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Frequentie-overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

Een succesvol eerste jaarDe eerste jaargang van Repeater is met het verschijnen van dit vijfde nummervoltooid. We kunnen ondertussen spreken van een succes. Repeater word tdoor zeer veel ATV’ers gelezen. Inmiddels hebben wij ook verschillende bui-tenlandse abonnees mogen begroeten. Redenen genoeg om de ingeslagenweg voort te zetten. In dit nummer treft u de eerste bijdragen aan van twee nieuwe vaste mede-werkers. In Repeater 4 kondigden wij aan dat wij in dit nummer onze cor-respondent in Engeland aan u zouden voorstellen. Bob Platts, G8OZP, zal uvoortaan in ieder nummer van Repeater op de hoogte houden van de ATV-g e b e u rtenissen in Engeland. Inmiddels zijn ook contacten gelegd metBelgische en Duitse amateurs, zodat we goede hoop hebben dat ook vanuitdie landen vaste correspondenten zullen gaan meewerken. Verder heeft Henk Medenblik, PE1JOK, toegezegd voortaan technische bijdra-gen te zullen leveren. Voor dit nummer ontvingen wij het eerste deel van eenbouwbeschrijving van een 13 cm-stuurzender met indrukwekkende mogelijk-heden. Als laatste melden wij nog dat voor de printen van de ontwerpen inRepeater (voor zover in de artikelen niet verwezen wordt naar andere leveran-ciers) Rob Boom, PA3GIE, bereid is om een printservice te beginnen (zie ookde rubriek Gezocht/Te koop).Maar terug naar Repeater 5/97. Naast de bijdragen van de twee eerd e rgenoemde amateurs is ook nu weer een informatief artikel opgenomen overeen Nederlandse AT V- re p e a t e r. Dit keer wordt PI6ATH in Haarlem onder deloep genomen. Verder een verslag van het MPEG-experiment van PI6ALK, dathiermee in Nederland het eerste digitale ATV-relais werd. In ‘Nader bekeken’opnieuw weer leuke plaatjes van ontvangen signalen uit binnen- en buiten-land. En van Peter de Graaf, PA3CNX, ontvingen wij de uitslagen van de sep-tember-contest. Kortom, weer genoeg leesvoer.Wij hadden gehoopt u meer te kunnen vertellen over het Satellite-festival, datrond de jaarwisseling gehouden zal worden. Door de uitgestelde (maar welsuccesvolle) lancering van de Sirius2-satelliet deelde de organisatie ons medeop dit moment (eind november) niet meer te kunnen vertellen dan dat mennog naarstig op zoek is naar een geschikte uplink. Voor de Sirius2 is eenuplink op 17 GHz nodig, terwijl de huidige verkrijgbare uplinkfaciliteitenalleen maar geschikt zijn voor 14 GHz. Wij adviseren u wel om begin volgendjaar de orbitpositie van de Sirius2 (5,2 graden oost) in de gaten te houden.Wie weet...Rest ons nog u een prettige jaarwisseling toe te wensen.

De redactie

De Bay Area, zoals het uitgestre k t egebied rond San Francisco ook welgenoemd wordt, is rondom ingeslo-ten door hoge bergen. Zelfs terw i j lde temperatuur hartje zomer verboven de 30 graden komt is op detoppen van de bergen eeuwigesneeuw te zien. Extreme weersom-standigheden met temperatuurv e r-schillen van meer dan veertig graden.Terwijl elk moment de Big One, zoalsde te verwachten allesvern i e t i g e n d ea a rdbeving door de bevolk inggenoemd wordt, ieder moment kanplaatsvinden lijkt de lokale bevolkingzich nergens druk over te maken.

Veel dumpmateriaalBedrijven doen volop investeringenom in de high tech race mee te kun-nen blijven. Een rondrit door SanJose geeft ons een beeld van wat erall emaal gevest igd is : HewlettPackard, Intel, Toshiba Semicon-ductors, Fujitsu, Silicon Va l l e y, Sun.Het zijn er teveel om op te noemen.High tech electronika is de branchew a a rop de economie in dit gebieddraait.Niet voor niets waren we dan ooku i t e rmate nieuwsgierig naar de uit-straling van de industriële bedrijvig-heid naar onze hobby. Tijdens derondrit waren niet zo snel gro t e

antennemasten te ontdekken. Als weeen antennemast zagen was datveelal voor een lokaal radiostation,dat een straalverbinding had naar deb e rg, waar de FM-zendinstallatieopgesteld staat. Toch schijnt er tame-lijk veel hobbymatige hoogfrequenteactiviteiten te zijn. Al voor onze re i shadden we op het World Wide Webal het een en ander gelezen. Maar depraktijk?

Typisch AmerikaansDe reis bracht ons naar Palo Alto.Palo Alto is een van de vele stedenrond San Jose. Met meer dan 50.000inwoners zou in Nederland sprakegeweest zijn van een middelgro t egemeente. Ook dit is typerend voorAmerika; het gevoel voor grootte valtweg bij de aanblik van de immensgrote steden en verstedelijkte gebie-den en de wirwar van achtbaanswegen door en rond die gebieden.Steve Muther woont in een wijk,zoals we die zoveel zien in veelAmerikaanse speelfilms. Een riantvrijstaand huis met een ingebouwdegarage. Natuurlijk ontbreekt het bas-ketbalnetje niet. Op het dak ontdek-ken we een klein mastje met daarineen twee meter hark, een lusyagivoor 23 cm en een kleine paraboolvoor 13 cm. In de garage is de shack

van Muther te vinden. Een indru k-wekkende hoeveelheid meetappara-tuur waar menig amateur alleenmaar van droomt is het eerste watopvalt. Hobby of werk?Muther legt uit dat de bedrijven in

de omgeving enorm veel investere nin re s e a rch. Dat vraagt om dem o d e rnste apparatuur. De oudeapparatuur wordt voor lage prijzengedumpt op radio-onderd e l e n m a r k-ten. Een spectrumanalyser met eenm e e t b e reik tot 24 GHz kostte hemslechts 1.000 dollar. En zelfs dat wasnog duur. Wa a rom kan dat niet inNederland?, dachten we en metmoeite wisten we onze jaloezie teonderdrukken. Vol trots laat Muther ons ‘enige’re s e rv e - o n d e rdelen voor micro g o l f-toepassingen zien. Golfpijp in veleafmetingen, couplers, golfpijpre l a i s ,YIG-oscillators, re g e l b a re verz w a k-kers, zendereindtrappen voor 3,4 en10 GHz, etc. Voor Nederlandsebegrippen een handeltje van duizen-den guldens. Reserve-onderdelen? Ook hier bekruipt ons een gevoel vanjaloezie. Een professionele 0,5 Wa t teindtrap voor 10 GHz kost slechts 40dollar! Helaas is de eerstvolgendeo n d e rdelenmarkt de zondag na onsv e rt rek. Een volgende trip moetenwe toch wat beter plannen.

Repeater 5/19974

ATV in Amerika, een impressie Rob Ulrich, PE1LBP

Met zes verwoede zendamateurs

een bezoek brengen aan Silicon

Va l l e y, het walhalla van de high

tech electronica- en computerwe-

reld. Hoe staat het met de HAM-

spirit in die omgeving?

En wordt er ook aan ATV ge-

daan? Op zoek naar Amerikaanse

TV-amateurs kwamen we terecht

bij Steve Muther, WF6R, de tech-

nische man achter de AT V- re -

peater W6YX die in dit gebied

opgesteld staat. De shack van Steve Muther, WF6R

Zo simpel mogelijkATV vindt in Amerika voorn a m e l i j kplaats op 70, 30, 23 en 13 cm. Op 10 GHz vinden nog nauwelijksAT V-activiteiten plaats. In tegenstel-ling tot wat in Europa al gewoon iswordt op 23 en 3 cm uitsluitend metFM-modulatie uitgezonden. Op deandere banden werkt men met AM.AM is voor 13 cm gekozen om hetzo simpel mogelijk te houden, legtMuther uit. Om de signalen te kun-nen bekijken op een televisie heb jealleen maar een converter nodig.D a a rvoor worden MMDS-convert e r sg e b ruikt, die -nu HBO niet meer viaeen MMDS-netwerk in de Bay Are auitzendt- in de dump goed verkrijg-baar zijn. Dat je dan met een groterv e rmogen moet uitzenden is geenprobleem. Dat kost toch weinig. Over de beeldkwaliteit hebben wehet maar niet; NTSC moet het tochafleggen tegen PAL en AM tegenFM. De AT V-beelden die we zagenspraken boekdelen.In twee 19 inch-kasten staat dezend- en ontvangstapparatuur vanMuther opgesteld. Het valt ons opdat er eigenlijk alleen maar commer-ciële apparatuur gebruikt wordt. Dat is ook wel logisch als we nogeven terugdenken aan de belachelijklage prijzen die hier voor tweede-hands apparatuur gevraagd worden.En wat maakt het ook uit? De kostenvan de inhoud van de twee kastenkomen nauwelijks boven 2.000 dol-lar uit, volgens Muther. Professionelematrix-switches, waveform- en vec-t o rmonitors, patro o n g e n e r a t o r,videomengtafel, satellietontvangers,zelfs de 23 cm-zender, bestaande uiteen 70 MHz-middenfre q u e n t -o p b o u w, upconverter en eindtrap,komt uit de professionele hoek.

W6YXIn de Bay Area staan twee ATV-repe-aters opgesteld. De repeater waar-voor Muther verantwoordelijk i s,W6YX, staat op de Black Mountain.W6YX is continu in de lucht. Als ergeen amateurs ignaal ontvangenw o rdt, is een testbeeld te zien meti n f o rmatie over de activiteiten opW6YX en een aankondiging voor detweewekelijkse zondagochtend pick-nick. De re p e a t e rzender is vrij tradi-tioneel opgebouwd. De modulator

werkt op 70 MHz, waarna dit signaalgemengd wordt met dat van eenk r i s t a l t rein. Er wordt uitgezondenmet een TWT van 20 Watt op 2425MHz. De ingangen van W6YX zittenop 434, 914 (beide AM) en 1255MHz (FM). Binnenkort komt daarnog een ingang op 10.425 GHz (FM)bij. W6YX wordt volledig gesponsorddoor de Stanford University.

W6CXDe tweede repeater is W6CX van deMount Diablo Radio Club en isgeplaatst op -hoe kan het ookanders- Mount Diablo, de hoogsteberg in het gebied. W6CX zendt uitop 1253,25 MHz en heeft eeningang op 427,25. De signalen vande beide repeaters bereiken voor heto v e rg rote deel de amateurs in dehele Bay Area en op regelmatige tij-den worden AT V- rondes gehouden.Onze komst was door Muther al opW6YX aangekondigd, zodat we hetbeeld van ‘behind the dykes’ watkonden verh e l d e ren. De verbindin-gen lopen niet soepel. Regelmatig

Repeater 5/19973

Home made 3 cm-LNB

De locatie en zendinstallatie van W6YX

verschijnt het testbeeld als ware heteen vermanend vingertje. Wilt u zichwel bij de ronde houden! Helaas ishet vakantietijd en konden we kennismaken met een beperkt aantal ama-teurs. Don, W6CYX, legt uit dat hijvia de kortegolf banden veel verbin-dingen heeft gemaakt metNederlandse amateurs. Andere ama-teurs kenden alleen Amsterdam vannaam.

ToekomstplannenOndanks dat er nog weinig activi-teiten op 10 GHz te ontdekken zijn isMuther momenteel bezig met debouw van een 10 GHz AT V- z e n d e r,die ook bij contesten gebruikt kanworden. In een tamelijk grote kast iseen ontvangstconverter ingebouwd,waarbij niet zoals in Europa veelg e b e u rt gebruik gemaakt wordt vaneen aangepaste Ku-band LNB, maarvan een aparte kristaltrein (uitgaandevan een temperatuurg e c o n t ro l e e rd een PLL-gestabiliseerde oscillator),m i x e r, bandfilter en voorv e r s t e r k e r.Opvallend is dat het bandfilter, demixer en voorversterker zelfbouwpro-ducten zijn. De kristaltrein is weereen door de industrie gedumpt pro-dukt. Niet bijster modern, maar welvan hoogwaardige kwaliteit. Mutherwil de converter ook wil gebru i k e nvoor spraakverbindingen op 10 GHz.Door over te schakelen op een ande-re kristalfrequentie kan de convert e rop een transceiver aangesloten wor-den. Dat verklaart ook waaro mg e b ruik gemaakt wordt van deextreem stabiele kristaloscillator. De stabiliteit van de oscillator in eenKU-band LNB is wel groot genoegvoor AT V-toepassingen, maar voorSSB volstrekt onvoldoende. De zender berust op hetzelfde princi-pe. Dezelfde kristaltrein en mixer enenig vermogen wordt gemaakt metde eerder genoemde eindtrap. Een 23 cm-signaal zorgt daar danvoor de aansturing. Ondanks zijn initiatief verw a c h tMuther niet dat deze band op groteschaal ontdekt gaat worden. De ver-bindingen zullen beperkt blijven totwat lokale verbindingen via de AT V-repeater W6YX.

Schril contrastHet reisje naar Amerika leverde ons

overigens een opmerkelijke erv a r i n gop. Aan de Westkust mag ATV dan welpopulair en relatief goedkoop zijn, ale e rder tijdens onze reis was eenbezoekje aan Atlanta een deceptie.We bezochten daar een groots aan-gekondigde radio-onderd e l e n m a r k t ,de 1997 Eastcoast HAM Radio Show,waar vrijwel uitsluitend kant-en-klarezenders, high power zendereindtrap-pen en computers te koop werd e naangeboden. Onderdelen waren zeerbeperkt te vinden. S lechts eenkraampje had wat tweedehandsmicrogolfmateriaal liggen en de prij-

zen stonden bepaald niet in een juis-te verhouding tot wat je kreeg. Het materiaal, voornamelijk relais engolfpijp, zag er oud uit en je kon je afvragen of het nog wel te gebruiken was. Actieve componenten ware nhelemaal niet te vinden. Kennelijk leeft het zelfbouwen aande Eastcoast niet. Men houdt zichdaar vrijwel uitsluitend bezig met hetmaken van spraakverbindingen opamateurbanden onder1000 MHz. Als ATV’er heb je daar niets te zoe-ken.

Repeater 5/19976

Amerika ontmoetNederland via W6YX

PA3GIE

PA3FZA

PE1NCCPE1MUO

WF6R K6GL

W6CYXK6GNG

Technische gegevens W6YX

Lokatie: Black Mountain, Bay Area, CaliforniaZendfrequentie: 2429,25 MHz/VVermogen: 20 WattZendantenne: 10 dB

Ingangsfrequenties:434.00 MHz/H (AM)910.25 MHz/V (AM)1255 MHz/H (FM)10.425 GHz/H (FM) - binnenkort operationeel

Ontvangstantennes:434 MHz: gestackte Halo-antennes (8 dB)910.25 MHz: Colineair Antenne (10 dB)1255 MHz: Bowtie-antenne (6 dB)10.425 GHz: Golfpijpantenne (10 dB)

The Satellite Shop in Heerhugowaardis importeur van Wegener Communi-cations. Hierdoor werd het mogelijkom een aantal zeer intere s s a n t ep roeven met MPEG via PI6ALK tedoen. Het aanvankelijk (jan.1996)gebruikte DVR Series Video Encoder-systeem van Wegener convert e e rtanaloge video signalen naar eeng e c o m p r i m e e rd digitale vorm vol-gens de MPEG1-norm. Zowel PA Lcomposiet video, S-Video als YUV(component video) kunnen naarkeuze worden aangeboden.Met YUV- f o rmaat kan de hoogstekwaliteit worden bereikt. Ook hetaudio, vooraf door een separateMPEG-audio encoder gecompri-m e e rd, wordt op de DVR Ser iesVideo Encoder aangesloten. Ve rd e rheeft deze encoder nog ingangenvoor een 128 kbps synchroon data-kanaal, een RS232 asynchroon data-kanaal en een tweede asynchro o nc o n t ro lekanaal ten behoeve vanWe g e n e r’s Addressable NetworkC o n t rol System (ANCS). Hiermee ishet bijvoorbeeld mogelijk bepaaldp rogramma materiaal te adre s s e re naan een bepaalde groep gebru i k e r s ,die geografisch ver uit elkaar kunnenliggen.Alle bovengenoemde digitale signa-len worden dan gemultiplext in eenenkele datastroom. De uitgang vande MPEG-encoder levert dan eengemultiplexte datastroom van 1.536Mbps. Hiervan is 1.28 Mbps voor hetvideo.Vervolgens wordt dit signaal aange-boden aan de DM196 QPSK DataM o d u l a t o r. Het binnenkomende sig-naal wordt tenslotte opgedeeld in

twee parallelle datastromen, waarn ade FEC (Forward Error Correction) ende Reed-Solomon outer code wordentoegevoegd. De waarde voor de FECbij deze bitrate is 1/2 en die voor deReed-Solomon outer code 188/204.Een FEC van 1/2 betekent dat voorelke twee bits er een voor het signaalen een voor de foutcorrectie is.Evenzo zijn voor de Reed-Solomonouter code van elke 204 bits er 188voor het signaal en 16 voor de outercode. De uiteindelijke (totale) data-stro o mis dan 1.536*(2/1)*(204/188) =3.3334 Mbps. De gemultip lexte

d a t a s t room wordt QPSK gemodu-leerd op een carrier, die kan wordeningesteld tussen 52 en 88 MHz instappen van 1 kHz. De theore t i s c h ebandbreedte is nu 3.3334/2 = 1.667MHz, maar zal afhankelijk van de fil-tering wat breder uitvallen. In depraktijk wordt vaak de datastro o mmet een factor 1.4 tot 1.5 vermenig-vuldigd, waardoor de bandbre e d t ebijvoorbeeld uitkomt op(3.3334*1.5)/2 = 2.50 MHz. De fac-tor 1.4 tot 1.5 hangt af van de nor-men die de satellietexploitant han-t e e rt. Door de fabrikant wordt deb a n d b reedte als ‘Channel Spacing’

Repeater 5/19978

In Repeater 1/1997 werd in het

a rtikel over PI6ALK melding

gemaakt van experimenten met

MPEG.

We gaan in dit nummer wat

nader in op de manier waaro p

het een en ander werd gere a l i-

seerd.

De PI6ALK MPEG-experimenten Hans Bruin

De gebruikte MPEG-apparatuur

aanbevolen voor een pakket SCPCsignalen (Single Carrier Per Channel).Het signaal is nu gereed voor opmen-ging, waarbij de tussenstap voorsatelliettoepassingen bijvoorbeeld439 MHz of L-band zal zijn (tussen1 en 1.5 GHz).Voor PI6ALK zou de tussenstap op439 MHz plaats hebben kunnen vin-den, terwijl voor onze zendfrequentieop 2352 MHz een Local Oscillator(LO) van 1913 MHz nodig zou zijngeweest...Omdat de digitale Wegener ontvan-ger/decoders (nog) te duur zijn vooreen grootschalig experiment, zou opdie manier bijna iedereen word e nbuiten gesloten. Bij een derg e l i j kexperiment zou namelijk het analogevideosignaal t i jdelijk n iet meerbeschikbaar zijn geweest. Er werdd a a rom gekozen voor een andereoptie, waar we al enige ervaring meehadden. Naast een aantal analoges u b c a rriers is ook een digita le(NICAM) carrier in het basisband-pakket aanwezig. De bandbre e d t evan deze subcarrier is circa 750 kHz.De hoogste analoge subcarr i e rf re-quentie is 7.56 MHz, zodat hetg e m o d u l e e rde MPEG1-signaal hier-boven een plekje moest krijgen. Als subcarr i e rf requentie werd 8.8MHz gekozen, waardoor de hoogstef requentie in het basisbandpakketnog net onder 10 MHz zou liggen. In plaats van opmengen werd hetdus omlaagmengen. In verband mette verwachten problemen qua stabili-teit en faseruis werd besloten voorde LO van 76.5 MHz een kristaloscil-lator in te zetten. Deze oscillator isu i t g e rust met twee stuks P8000 enl e v e rt circa 17 dBm. Dit niveau is tehoog voor de gebruikte mixer (SBL1),zodat een 7 dB T- v e rzwakker werdtussengeschakeld. Vanaf de IF-aan-sluitingen van deze mixer vormt eennegen polig laagdoorlaatfilter de ver-binding naar de uitgang. De dem-ping van dit filter voor de oscillator-f requentie bedraagt circa 73 dB ende groeplooptijdvariatie tussen 1 en11 MHz is verwaarloosbaar klein(ongeveer 1 ns).De We g e n e r-modulator werd inge-steld op 67.7 MHz om door middelvan de hiervoor genoemde LO van76.5 MHz op de gewenste subcar-r i e rf requentie van 8.8 MHz uit te

komen. Via een re g e l b a re verz w a k-ker kon met het injectieniveau vandeze digitale subcarrier worden geëx-perimenteerd.Het verhogen van dit injectieniveauheeft aanvankelijk tot gevolg, dat designaal/ruis verhouding bij ontvangsttoeneemt. Bij een bepaald niveaupast dan het totale basisbandpakketin een bepaalde bandbreedte, waar-bij 32 MHz als grens werd genomen.Wanneer door het opvoeren van deinjectie de totale bandbreedte vanhet signaal verder toeneemt en hier-door niet meer in de ontvanger filte-ring past, neemt de signaal/ruis ver-houding van de subcarrier - zoals te

v e rwachten was- niet verder toe,maar wordt juist weer slechter.

De DVR95 Digital Video IntegratedReceiver/Decoder (IRD) voor SCPCtoepassingen heeft een afstembereikvan 950 tot 1450 MHz. De 8.8 MHzdigitale carrier uit het basisbandpak-ket kon hier dus niet direct op wor-den aangesloten. Er was ook geen70 MHz ‘loop’ of ingang beschik-baar... Opmengen naar een frequen-tie tussen 950 en 1450 MHz vormdede enige optie. Als tussenstappenwerden 70 MHz en 439 MHz geno-men, omdat voor deze frequenties aleens iets gebouwd was.

Repeater 5/19979

Het frequentiespectrum van het PI6ALK-basisbandsignaal met allesubcarriers , inclusief MPEG1-carrier op 8.8 MHz (boven) en hetMPEG2-signaal op 10 MHz (onder).

In principe zou zelfs in een keer naarde juiste frequentie kunnen word e ngemengd. Het basisbandpakket spie-gelt dan om de LO, maar voor deontvanger zou dit verder geen pro-bleem zijn. Uiteraard is ook hier eenLO met kristalreferentie belangrijk inverband met de stabiliteit en faseruis.De DVR95 kan niet met de handworden ingesteld, zelfs niet met een‘remote control’. Instellingen of wijzi-gingen zijn slechts met een PCmogelijk. Dit is door de fabrikantbewust gedaan in verband metongewenste bediening van de ont-v a n g e r. De We g e n e r- o n t v a n g e rg e n e re e rt via vele ‘re p o rt ’ - c o m m a n-d o ’s diverse rapporten op het com-puter beeldscherm. RC (ReportC a rrier) geeft bijvoorbeeld de statusvan de carrier, de frequentie, het sig-naalniveau, de marge boven de mini-male signaal ru i s v e rhouding, enzo-v o o rts, terwijl RM (Report MPEG)u i t g e b reide informatie geeft over deMPEG-instellingen.

Het instellen van de LO in MHz vaneen LNB kan worden ingetoetst alseen getal tussen 0 en 14000.00. Met het ‘Perm’-commando kan degewenste carr i e rf requentie word e nopgegeven in MHz tot op twee deci-malen. Hierbij is elke waarde toege-staan, die met de LNB LO een ver-schil oplevert tussen 950 en 1450MHz. Aan zendzijde wordt boven-dien een ‘frequency tag’ meegezon-den die moet overeenkomen met dein de ontvanger opgegeven frequen-tie. De DVR95 zoekt in een aanvan-kelijk klein gebiedje of een signaalmet de gewenste specificatie aanwe-zig is. Klopt de ingestelde frequentieniet met deze ‘frequency tag’, dann e g e e rt de ontvanger dit signaal engaat dan verder zoeken in een steedsg ro t e re lus in verband met eenmogelijke afwijking van de LO. Op het front van de ontvanger geefteen zestal meerkleurige led’s de sta-tus aan van een aantal belangrijkeparameters. Zo zet de ‘carrier status’-led het licht op ‘groen’ wanneer deontvanger op een signaal gelockt isen de minimum Eb/No van 7 dBwordt overschreden. Op de rand vande threshold wordt de kleur amber.Wanneer het signaal onder de thres-hold blijft geeft de led een knippe-

rend rood signaal (gelijke tijd aan enuit). Als geen ‘lock’ mogelijk is, is deindicatie tenslotte continue ro o d .Dezelfde led wordt ook nog gebruiktom verschillende zoekmodes aan tegeven, bijvoorbeeld bij de ‘installmode search’ flitst de led om de tienseconden twee maal snel na elkaar.

Op een spectrumanalyser werd hetbasisbandsignaal uit de monitoro n t-vanger voor PI6ALK (een Chaparr a lMonterey 140) bekeken, waarbij hetinjectieniveau van de digitale MPEG-carrier -met behulp van de regelbarev e rzwakker ingesteld- een waar-schijnlijk voldoende Eb/No voor deDVR95 zou moeten oplevere n .Ve rder moest het AGC-venster vande DVR95-ontvanger worden gere s -p e c t e e rd. Met andere woorden tus-sen 950 en 1450 MHz geen signaleng roter dan -45 dBm en niet kleinerdan -85 dBm. Na al deze voorbereidingen was hetdan zover: Op een videomonitorstond reeds het analoge deel vanPI6ALK, waarna een tweede monitorwerd aangesloten op de DVR95, die-zolang er nog geen herkenbaar sig-naal is- een testsignaal pro d u c e e rt .De audio-uitgangen van de ontvan-ger waren inmiddels naar een ver-sterker gevoerd. Nadat de voedings-spanning voor de upconverter wasaangesloten, zou er iets moetengaan gebeuren... En inderdaad, naenige seconden kwam de ontvangertot leven. Allerlei ledjes begonnenlicht te geven en het geklik van relaiswerd hoorbaar. Het testsignaal werdplotseling door bewegend video ver-drongen en omdat de versterker voorde zekerheid niet te zacht was gezetb u l d e rde het audio plotseling uit despeakers. De eerste beelden ware neven geleend van The Music Factoryomdat deze videobron heel geschiktis om specifiek digitale beeldfoutente kunnen waarnemen, zoals heto p b reken in ‘blokken’ van een deelvan de beeldinhoud waar een snellebeweging plaatsvindt. Deze foutenworden tot op zekere hoogte accep-tabel gevonden, afhankelijk van deeisen die aan het terug gewonnenvideo worden gesteld. Onze video-rate van 1.28 Mbps is verg e l i j k b a a rmet VHS-kwaliteit, terwijl er boven-dien wat ‘verv o rming’ is in kritische

scenes. De compre s s i e v e rhouding isin dit geval 128:1(!). Een perf e c t ep rofessionele kwaliteit, waarbij tij-dens het digitaliseren niet iets wordtweggegooid, is pas mogelijk bij 200Mbps. Als minimale grens voor ‘broadcast’-d istr ibut ie wordt 8 à 10 Mbpsbeschouwd, waarbij de compre s s i ev e rhouding tussen de 25:1 en 20:1is. Het verhogen van de compressie-factor heeft bovendien tot gevolg,dat er een gro t e re tijdsvert r a g i n go p t reedt. Het herwonnen video enaudio liep bij ons experiment zo’n1.5 seconde achter. Als twee vandeze systemen voor duplex verbin-dingen zouden worden ingezet, zouelk antwoord drie seconden op zichlaten wachten...De We g e n e r-apparatuur digitaliseerthet audio volgens de MPEG audiolayer II-norm, ook bekend als MUSI-CAM (Masking pattern adaptedUniversal Subband Integrated CodingAnd Multiplexing). Het is met dit sys-teem mogelijk ‘surround’ stereo tep ro d u c e ren met vijf audiokanalen.Een luidspreker voor in het midden,links en rechts hiervan de stereo luid-s p rekers en dan nog twee achter-luidsprekers voor de ‘surround’-effec-ten. ADR (Astra Digital Radio) codeertook volgens dit MUSICAM-systeem,waarbij een aantal stereokanalen inS C P C - f o rmaat en We g e n e r- r a s t e r(180 kHz) zijn geplaatst.

Halverwege 1996 werd het mogelijkook in MPEG2 wat experimenten uitte kunnen voeren met behulp van deWegener DVE196-encoder en deD V R 2 9 0 - o n t v a n g e r. Er kon nu wor-den gekozen uit vier data stro m e n :1.544, 2.304, 3.072 of 4.608 Mbps.De FEC voor 1.544 en 3.072 Mbps is1/2 en die voor 2.304 en 4.608Mbps 3/4. Door het toepassen vaneen verschillende FEC voor 1.544 en2.304 Mbps blijft de bandbre e d t egelijk. Afhankelijk van de bere i k b a res i g n a a l / ruis verhouding via satellietkan bij een slechte verhouding beterw o rden gekozen voor een FEC van1/2, terwijl b ij een gunstigersignaal/ruis verhouding 3/4 de voor-keur verdient.Door de beschikbaarheid van deDVE196-encoder werd het mogelijk

Repeater 5/199710

Repeater 5/199711

in het basisbandsignaal van PI6ALK-nog steeds op een subcarrier frequentie van 8.8 MHz-een MPEG2- plaatje van hogere kwaliteit te kunnen door-geven. Als proef leek het wel leuk ook de hoogste data-stroom via de basisband kwijt te kunnen, doch dit vereisteenige modificatie van de gebruikte modulator in dePI6ALK zender.

De filtering in de basisbandmodulator werd gewijzigd,zodat signalen tot zo’n 12 MHz konden worden verwerkt.De subcarr i e rf requentie werd nu 10 MHz. Het injectie-niveau werd weer zo ingeregeld, dat bij een op 32 MHzingestelde ontvangerbandbreedte het analoge testbeeldnog niet begon te ‘spiken’. Vanwege de nu hogere ‘basis-b a n d b reedte’ moest deze injectie dus lager uitvallen,zodat er minder reserve was boven de threshold. De kwa-liteit van de weer herwonnen 4.608 Mbps-datastro o mmet FEC 3/4 is vergelijkbaar met RTL 4 en 5 en lijkt zelfsbeter dan SBS 6. The Music Factory is een van de weinigestations, die de minimale grens voor ‘broadcast’-distribu-tie aanhoudt.

Klove Electronics BVIndustriestraat 31704 AA Heerhugowaardtel: 072 5742574fax: 072 5716119http://www.klove.nl

Kwartskristallen&

Oscillatoren

Voor toepassing in:Industriële-elektronika communicatie-apparatuur microprocessors

Ruim twintig jaar lang hebben wij ervaring opgebouwd omu van dienst te kunnen zijn met advies en leveranties.Door onze eigen produktie kunnen wij u snel kleinereaantallen leveren.Grotere aantallen bieden wij aan per offerte.

Kristal types OscillatorsHC49/HC50 (LKL-prod.) DIL 14 / DIL 18 (KL-prod)UM-1 (KL-prod) TCXOUM-5 (KL-prod) VCXOHC49-US (SMD) OCXO

SMD kristallen & Oscillatoren (KL-prod = snelle produktie)

Voor IU I T -de maximale uitgangs-stroom- geldt een typical waarde van55 mA. Voor een bepaalde uitgangs-spanning mag de belastingsweer-stand dus niet te laag zijn:RB > UUIT / 0,055. De componenten,die van belang zijn voor het vaststel-len van RB zijn: R29, R30, R31, R32en de ingangsimpedantie van deD R O - z e n d e r. R29 en R30 staan inserie en vormen een waarde van 150Ohm. R31 en de DRO-zender vormeneveneens een serieschakeling die 150Ohm oplevert. R32 tenslotte heefteen waarde van 33 Ohm. De parallel-schakeling van deze drie elementenis nu RB = 22,92 Ohm. De typicalw a a rde voor UU I T om ‘Astra-zwaai’met de DRO-zender te re a l i s e ren is0,8 V. IU I T is dan 34,9 mA en ligth i e rmee ruim onder de maximaleuitgangsstroom. Als R32 van 33 tot10 Ohm wordt verlaagd zal RB n a a r8,82 Ohm dalen. UU I T mag dan inverband met een maximale stro o mvan 55 mA niet hoger zijn dan 0,485 V! Deze uitgangsspanning is

alleen voldoende als men zich hou-den wil aan de IARU-aanbevelingenof een zeer goed moduleerbare DRO-zender beschikbaar is.Het temperatuurv e n s t e r, waarbinnenhet IC normaal functioneert ligt tus-sen 0º C en 70º C. De junctietempe-ratuur (TJ) wordt berekend uit deomgevingstemperatuur (TA) en dev e rmogensdissipatie (PD). Voor debehuizing van de LT1253CN8 geldt:TJ = TA + (PD * 100ºC/W).De maximale waarde voor TJ is 150º C, terwijl die voor TA 70º Cbedraagt. Het maximale verm o g e nbij deze TA is 0,800 W voor boven-genoemde behuizing. Dit verm o g e nis de som van de dissipatie in tweeversterkers.Ter berekening van de dissipatie vande LT1253 maken we gebruik van devolgende betrekking:PD = 2 * VS * IS + (VS – VO) * VO / RB

Hierbij is VS de voedingsspanning, IS de voedingsstroom (typical 6 mAper versterker) en VO de uitgangs-spanning. RB is de belastingsweer-

stand.Om de totale dissipatie te kunnenb e rekenen moet deze voor de tweeversterkers eerst afzonderlijk wordenvastgesteld. De belastingsweerstandvoor de eerste versterker (U1A) is desom van R11 en R12 (219 Ohm),indien U1B als niet-inverterende ver-sterker is geschakeld. Wanneer U1Bals inverterende versterker is gescha-keld wordt de belastingsweerstandg e v o rmd door R11, R13 en R14 enbedraagt hier minimaal 107 Ohm.Als VO nemen we 0,4 V aan. Deze situatie vormt dus de ‘worstcase’ ten aanzien van de dissipatie: PD = 2 * 9V * 6mA + (9V – 0,4V) *0,4V / 107.PD = 0,108 + 0,032 = 0,14 Watt.De belastingsweerstand RB van detweede versterker is 22,92 Ohmwanneer R32 een waarde van 33Ohm heeft. PD = 2 * 9V *6mA + (9V – 0,8V) *0,8 / 22,92. PD = 0,108 + 0,286 = 0,394 Wa t t .Versterker 1 en 2 samen dus: 0,14 + 0,394 = 0,534 Watt.

Repeater 5/199712

Dissipatie LT1253 versus voeding 10 GHz DRO-zender Hans Bruin

In Repeater 3 werd het videodeel

b e s c h reven van de high quality

b a s i s b a n d m o d u l a t o r. De video-

versterker is uitgerust met de

dubbele opamp LT1253. Als de

schakeling tevens wordt ingezet

als voeding voor een 10 GHz

DRO-zender vormt R32 de aan-

sluiting voor de voedingsspan-

ning (18 V) De weerstandswaar-

de van R32 is normaal 33 Ohm,

maar kan bij een hoger stro o m-

v e r b ruik van de DRO-zender

eventueel tot 10 Ohm word e n

verlaagd. Hoe zit het dan met de

dissipatie van de LT1253? Daarom

een paar zaken op een rijtje. Detail van de schakeling

De temperatuurstijging = PD * RθJA = 0,534 W * 100º C /

W = 53,4º C. De maximale junctietemperatuur in deze plastic behui-zing is 150º C, zodat de maximale omgevingstempera-tuur 150º C – 53,4º C = 96,6º C. Deze temperatuur ligtboven het toegestane temperatuurvenster van de LT1253(70º C), zodat de uiteindelijke junctietemperatuur bij TA =70º C zal zijn: 70º C + 53,4º C = 123,4º C.Dan nu de situatie RB = 8,82 Ohm. Hierbij heeft R32 eenwaarde van 10 Ohm. UU I T mocht in verband met de maximale stroom niethoger zijn dan 0,485 V.PD = 2 * 9V * 6mA + (9V – 0,485) * 0,485 / 8,82.PD = 0,108 + 0,468 = 0,576 WattVersterker 1 en 2 samen dus: 0,14 + 0,576 = 0,716 Watt PD * RθJA = 0,576 W * 100º C / W = 57,6º C

De maximale TA van 70º C levert hier een TJ op van 70ºC + 57,6º C = 127,6º C. Indien de DRO-zender minders t room opneemt en/of de voedingsspanning hoger isdan 18 V kan uiteraard voor R32 een hogere waard eworden gekozen. Na het voorgaande verhaal zal het nietmoeilijk meer zijn de dissipatie van de LT1253 in allemogelijke gevallen na te gaan!

Repeater 5/199713

Repeater 5/199716

Uitslagen ATV-contest september 1997

70cm sectie A: zend/ontvangststationsN C Q P D O S1 PE1LZZ 18 1346 ON5VL 164 10002 PA3CVM 4 514 DH8YAL 105 3823 PA1MVQ 4 369 PE1LZZ 70 274

70cm sectie C: zend/ontvangststations1 PE1ORZ 3 145 PE1LZZ 64 108

24 cm sectie A: zend/ontvangststations1 PE1OMB/P 13 2978 DH8YAL 114 10002 PE1ORZ 12 2326 ON7YK/T 126 7813 PE1MVQ 10 1334 PE1OMB 107 4484 PA3CVM 6 988 DH8YAL 105 332

24 cm sectie C: zend/ontvangststations1 PE1LZZ 2 116 PA3CPI 60 39

13 cm sectie A: zend/ontvangststations1 PE1OMB/P 5 1955 DH8YAL 114 10002 PA3CVM 3 700 DL2KBH 27 3583 PE1MVQ 2 4400 PE1RBU 14 225

Bekerpunten juni-contestSectie AN C 70cm 23cm 13cm 3cm Totaal1 PE1OMB 1000 1000 20002 PA3CVM 382 332 358 10723 PE1LZZ 1000 10004 PE1ORZ 781 7815 PE1MVQ 274 107 225 606

Sectie C1 PE1ORZ 108 1082 PE1LZZ 39 39

Bekerstand:Sectie A:N C maart juni september Totaal1 PE1OMB 1700 2000 2000 57002 PAØBOJ 2261 1427 0 36883 PE1LZZ 1000 723 1000 27234 PE1ORZ 767 1102 781 26505 PA3CVM 351 466 1072 1889

Sectie C:1 PE1ORZ 663 379 108 10422 PA3ECU 477 4773 PE1LZZ 246 246

Van Peter de Graaf, PA3CNX, ontvingen wij de uitslagen van de september-contest. Voor de contesten zijn

ook nieuwe spelregels vastgesteld. Voor meer informatie verwijzen wij u naar de homepage van PA3CNX,

waar deze spelregels zijn opgenomen (http://www.wxs.nl/cnx). De volgende contest wordt in het weekein-

de van 20 december gehouden. Wij zouden het verder leuk vinden als deelnemers aan de contest hun leuk-

ste ervaringen (eventueel met beeldmateriaal) ons zouden toesturen.

Verklaring gebruikte afkortingen:

N: De notering zoals die aan de hand van de uitslagen bepaald is.C: De roepnaam van de deelnemer.Q: Het totaal aantal geslaagde verbindingen.P: Het aantal contestpunten (bij een ontvangst voor iedere 100 km 100 punten, bij zenden/ontvangst voor iedere

100 km 200 punten)D: De amateur met wie de verste verbinding gemaakt is.O: De afstand (in kilometers) tot de bij D genoemde amateur.S: Het aan de hand van de contest verkregen aantal bekerpunten.

Wij staan open voor verbeteringen aan deze rubriek. De redactie streeft ernaar het overzicht zo interessant mogelijk temaken. Mocht u daarom opmerkingen hebben, schroom dan niet en neem contact met ons op.

17

PI6ATR wordt gerenoveerd!

Het ATV-relais PI6ATR te Aalten (Achterhoek) is een van de oudsteNederlandse ATV-relais en in bedrijf sinds 25 oktober 1986. Om hetrelaisstation aantrekkelijk te houden voor de gebruikers moet er opgezette tijden ook daar wat verbeterd of uitgebreid worden. Zo’n grote opknapbeurt is in de loop van 1997 in gang gezet. De oude 23 cm-(alford-slot) zendantenne is inmiddels verv a n g e ndoor een golfpijp-antenne van aluminium profiel. De rondstraalka-rakteristiek van deze antenne is beduidend beter. De 13 cm-ont-vangstantenne is hoger geplaatst en met de converter direct aan deantenne. Tevens is een geheel nieuwe zender gebouwd. De 70 cm-ingang is komen te vervallen. In plaats daarvan is nu een uitgang op3 cm in bedrijf genomen (freq.10425 MHz), voorlopig nog als baken(alleen testbeeld) en met een zeer gering vermogen (circa 40 mW). De volgende verbeteringen staan nog op stapel:Nieuwe 23 cm-ontvangstantenne, hetzelfde type als bij de zender.Meer power en betere antenne voor de 3 cm-uitgang.Geheel nieuwe 19 inch-behuizing voor het relais, dit omdat de oudekast te klein wordt.Videotekst met regelmatige updates en ruimte voor allerlei berichtenen nieuwtjes .Links met PI6ANH en PI6NYV. G e d u rende de verbouwingen zal het relais zoveel mogelijk in delucht gehouden worden. Een uitgebreide beschrijving van PI6AT Rmet foto’s zal in de loop van volgend jaar in Repeater verschijnen.

Nader bekeken

Dan maar de lucht in!Van PA3GJE ontvingen we bovenstaande foto. GJE,woonachtig in , mailde ons dat er gezien het heu-velachtige landschap weinig mogelijk voor ATV-ver-bindingen in Limburg mogelijk zijn. Dan maar delucht in, moeten ze gedacht hebben. Met slechts100-500 mW op 23 cm vertrok de ATV-filght II vanafhet vliegveld Beek om vanaf een hoogte van maxi-maal 1000 voet een signaal uit te zenden. De resul-taten waren overweldigend, ondanks dat slechtsdriue amateurs van te voren op de hoogte warenvan het experiment. GJE kondigde aan volgend jaaropnieuw het luchtruim in te gaan voor een experi-ment. Ditmaal met minder vermogen, maar welantennes aan de buitenzijde van het vliegtuig.

HALLO MON TFOORT !PA3ETK ( van de PI6ATV-crew) was eindelijk tezien via het ‘eigen’ PI6AT V, althans zo zagenwij weer via PI6ALK. Aanvankelijk had menATV ontvangstproblemen. De gigantische veld-sterkte van in IJsselstein opgestelde omro e p-zenders veroorzaakten nogal wat instralings-problemen. Maar sinds kort is dat ook voorbij.Er wordt nu hard gewerkt aan een uitbouwvan de ontvangstmogelijkheden.

PA2ENG op 23 cm (29/10).

PA3CYQ uit Haarlem op 23 cm (9/11).

PE1RBW uit Amsterdam op 3 cm.

P

I

PPicture-in-picture (PIP) is in. Bij vrijwel iede-re ATV-repeater bestaan plannnen om eenPIP-generator in gebruik te gaan nemen.Bij PE1RJU zagen we ook een PIP. RJU heefteen Panasonic PIP-generator, type WJ-420in gebruik met vier beelden.

Nader bekeken

Nee, geen coup in België, maareen vorm van interlinking. Op gezette tijden nemen andererepeaters de uitzendingen vanO N 4 RT over. Daarbij word tgebruik gemaakt van de verschil-lende amateurbanden. Op deonderste foto is goed te zien hoede Belgische connectie tot standgebracht wordt.B e l g i ë

P I 6 T NPI6TNO is de roepnaam van drepeater in Den Haag. Op een ho40 meter is de antenne-instalPI6TNO zal medio januari 1998 vabeginnen met haar re g u l i e re u10.490 GHz/H. De ingangsfre qMHz. Inmiddels zijn de testuitzennen, getuige het signaal dat we o

Gezien op PI6ANH

Van Jan Berkers, PE1RFF ontvingen wij plaatjes van

de signalen van PAØGCM en PE1PTX die door Jan in

Helmond op 23 cm rechtstreeks ontvangen werden.

Wij houden ons aanbevolen voor meer van dit soort

reacties.

18

C O U P ?

T I P !De laatste internationale AT V-contest in 1997 wordt gehoudenin het weekeinde van 20/21december. Wij hopen weer leukeplaatjes van deelnemers te ont-vangen!

L E R A A R ?“Ik had eigenlijk leraar moeten word e n ” ,

aldus PE1OCS, daags na zijn verbinding

op 23 cm met PI6ALK. OCS, SNG-operator

bij RTL4, nam ons mee in de wereld van

de Gooise matras. Dat leverde tal van

leuke plaatjes op. Een uplink in

Amsterdam, de uitzendstraat van RTL4 in

Hilversum en.... jawel: natuurlijk ontbrak

Repeater ook niet!

OCS is tegenwoordig tamelijk aktief met

promoten van de ATV-hobby en regelma-

tig te zien op allerlei bijeenkomsten.

F L I T S !Herkent u deze auto? Een nieuwe vorm van reality-TV? Nee, niets van ditalles. De politie neemt een stuk van de ether in gebruik niet alleen dichtbij‘onze’ good old 13 cm-amateurband, maar ook in de band. Keihard is hetsignaal van een verkeerscontrole in Zuid Holland, maar ook duikt regelma-tig het ‘helicopter-signaal’ (ca.2360 MHz) op tijdens voetbalwedstrijden. Alsu in de buurt bent; kijk even in de ‘candid camera’ en zwaai even naarons. We houden u in de gaten! De leukste reactie wordt beloond met....?

Regelmatig op 3 cm te zien via PI6ALK:

P A 3 F U Wen toeval of niet: Johnny Jordaan metzijn afgekeurde woning zingt ook steedsvolop mee.

De ontvangstmogelijkheden van PI6ALK zijnsinds kort drastisch uitgebreid, waardoor hetmogelijk is om andere AT V- repeaters inNederland te ontvangen. Hier DB9JC viaPI6ANH. Binnenkort zal in Arnhem overigenseen nieuwe AT V- repeater in gebruik genomenworden.

19

N Ode nieuwe AT V-

hoogte van ruimllatie geplaatst.

8 vanuit Den Haaguitzendingen opquentie is 2335

zendingen begon-e ontvingen.

Repeater 5/1997

Wat opvalt in de meeste publicatiesover (ATV) zenders is het feit datveelal oude (vertrouwde) componen-ten gebruikt worden. Componentendie soms niet meer gepro d u c e e rdworden en dan ook moeilijk verkrijg-baar zijn. Door de moeilijke verkrijg-baarheid worden soms zelfs extreemhoge prijzen gevraagd. Een voordeelvan het gebruik van moderne com-ponenten is het feit dat ook gebruikkan worden gemaakt van modern etechnieken. Met name door de ster-ke opkomst van de mobiele commu-nicatie markt zoals GSM en DECTw o rdt het inmiddels ook voor ama-teurs mogelijk om hi-tech apparatuurte bouwen. In de in dit art i k e lb e s c h reven 13 cm AT V- s t u u rz e n d e r,die afstembaar is tussen 2320 en2450 MHz in 1 MHz stappen, wordtg e b ruik gemaakt van een PhaseLocked Loop(PLL)-IC van NationalSemiconductor, de LMX2325.

Dit goedkope IC bevat de modernstetechnologie en is in principe ontwik-keld voor 3V-toepassingen.Het stro o m v e r b ruik is erg laag (circ a11 mA @ 3 Volt) en het IC bevat een‘ c h a rge pump’ fase-fre q u e n t i e d e t e c-t o r, re f e re n t i e - o s c i l l a t o r, pro g r a m-meerbare referentiedeler en een pro-g r a m m e e r b a re ‘swallow-counter’met de hoogfrequent ‘dual modulus’p re s c a l e r, die tot boven 2,5 GHzbruikbaar is. Dit alles wordt geleverdin een ultra-kleine TSSOP-20 behui-zing. De gevoeligheid van de prescaler isdermate goed dat slechts een geringsignaal (-10 dBm) nodig is om de PLLte laten locken.

Blokschema De opzet van de 13 cm AT V- z e n d e rbestaat uit een fre q u e n t i e - o p w e k-king, 1,5 W eindtrap, basisbandge-deelte en een micro c o n t ro l l e r p r i n tmet textinsert e r. Met de laatstge-noemde print wordt de completezender bestuurd. Zo is het mogelijkom audiodraaggolven aan en uit tezetten, de frequentie in te stellen,zender standby of op zenden te zet-ten, bediening van videopolariteit enhet bedienen van de tekstinsert e r.Deze inserter genere e rt een re g e ltekst in het binnenkomende video-signaal onder (of boven) in het beeld,hetzij met zwarte of zonder zwart eachtergrondbalk. Ook is het mogelijk

20

Een 13 cm Amateurtelevisie - stuurzender: deel 1 - de VCO/PLL Henk Medenblik, PE1JOK

A m a t e u rtelevisie wordt steeds

populairder. Het aantal amateurs

dat op 23 cm actief is, groeit nog

steeds. Deze groei is te wijten

aan het feit dat er re g e l m a t i g

a rtikelen zijn gepubliceerd over

eenvoudige 23 cm AT V- z e n d e r s .

Voor 13 cm is nog relatief weinig

gepubliceerd. Dit is waarschijnlijk

een reden dat de activiteiten op

deze band tot nu toe gering zijn.

Gezien de toenemende druk van

ISM-toepassingen in deze band

lijkt het zinvol dat de amateur-

activiteiten in deze band toene-

men. Met de beschrijving van

een modern ontwerp voor een

s t u u rzender kan de eerste stap

hiervoor worden gezet.

Figuur 1:Een gebouwd exemplaar van de 13 cm ATV-zender

Figuur 2:Blokschema van de 13 cm ATV-stuurzender

Repeater 5/199721

Figuur 3:Schema van de VCO-PLL unit

om diverse tekstregels in te voeren ofte wijzigen. Deze worden in eenEEPROM opgeslagen zodat tevens nanetspanningsuitval de tekstenbehouden blijven. Om de gehelebediening niet al te ingewikkeld temaken is gekozen voor een viert a ld ruktoetsen. Up- en Down-toetsenvoor instelling van de frequentie, eenMenu-toets om door de verschillendemenu-opties te stappen en eenP o w e r-toets die de gehele zenderaan of uit zet of tussen standby enzenden schakelt. Tijdens de tekst-inserter menu-optie kan met de Up-of Down-toets een gewenst karaktergeselecteerd worden en fungeert deP o w e r-toets als <enter>-toets omeen karakter daadwerkelijk te selec-teren. In dit eerste deel van deze arti-kelenreeks wil ik mij beperken tot debeschrijv ing van de fre q u e n t i e -opwekkingsmodule.

Voltage Controlled OscillatorHet hart van de fre q u e n t i e - o p w e k-king wordt gevormd door eenVoltage Controlled Oscillator (VCO).Er zijn nog maar weinig circ u i t sg e p u b l i c e e rd in amateurbladen dieeen leuke VCO voor het 2,5 GHz-bereik beschrijven. De enige artikelendie ik heb gezien bevatten eennabouwsel van een ‘application note’van Plessey. De hier beschreven VCOheb ik speciaal voor toepassingen inde 2,4 GHz band ontwikkeld.

Het totale circuit van de VCO-PLL isw e e rgegeven in figuur 3. Het ont-werp van de VCO maakt het moge-lijk om met een regelspanning van 0-12 V een bereik van ca. 2250-2550MHz te creëren. Over dit spannings-b e reik wordt een goed lineair ver-band in de tuning curve verkre g e nwat voor modulatie met een basis-bandsignaal wel gewenst is. Boven 12 V regelspanning wordt decurve niet-lineair ten gevolge van deniet-lineariteit van de varactordiode. In figuur 4 is de tuning curve van deVCO weergegeven zoals ik die vaneen proto-exemplaar heb gemeten.Het ontwerp van het circuit is geba-s e e rd op de ‘negative re s i s t a n c e ’ -methode. De feedbackcapaciteit aande emitter van de oscillatortransistorc re ë e rt aan de basis een negatieveweerstand. Een serieresonant net-werk aan de basis (gevormd door detransmissielijn T1, C10 en de varactorD1) zorgt ervoor dat deze negatieveweerstand slechts op één fre q u e n t i emaximaal en reëel is. Dit is precies def requentie waar de oscillator tengevolge van ruis zal gaan starten meto s c i l l e ren (rondgaande versterkinggroter dan 1). Ten gevolge van niet-lineariteiten van de transistor zal detransistor tijdens het aangro e i e n d eo s c i l l a t i e p roces in compressie gaanw a a rdoor de negatieve weerstandafneemt. Er wordt een evenwichtb e reikt wanneer de netto negatieve

weerstand gelijk is aan 0 (ofwel ron-gaande versterking gelijk aan 1). Bij een goed oscillatorontwerp is hetraadzaam om de transistor niet al tezwaar in compressie te laten gaan.Dit hangt dus af van de grootte vande negatieve weerstand die aan debasis staat tijdens opstarten. Dezeweerstand wordt bepaald door degrootte van de feedbackcapaciteit C9en de interne basis-emitterc a p a c i t e i trπ van de transistor Q1. Tevens is hetwenselijk dat het oscillatorv e rm o g e nover de band vlak verloopt. Dit kang e re a l i s e e rd worden door ervoor tez o rgen dat de negatieve weerstandaan de basis over de band zo con-stant mogelijk blijft. Dit hangt medeaf van de keuze van de feedback-capaciteit C9. Met het huidige ont-werp is het vermogen over de bandbinnen een dB vlak, waarbij het min-ste vermogen geleverd wordt onderin de band. Omdat de meeste ver-sterkers achter de stuurzender eenafval hoger in de band bezittenw o rdt zo de totale uitgangverm o-gens karakteristiek vlak.

‘Pulling’Nog een laatste opmerking over eenbegrip wat bij veel amateurs nietbekend zal zijn maar wel belangrijk isvoor het behouden van het lineaireverloop van de tuning curve. Dit betreft de ‘pulling’ van een oscil-l a t o r. Pulling houdt in dat de fre-quentie van de oscil lator bij eenv a r i ë rende belasting wijzigt. Daaro mis isolatie van een oscillator belang-r ijk. Hoe hoger de zogenaamdeexterne Q van de oscillator (die uiter-aard afhangt van de belaste Q van deresonator) des te lager het effect vanpulling. Tot zover zal dit effect bij demeesten onder u wel bekend zijn uitervaring. Echter veel minder bekendis dat bij variatie van de fre q u e n t i evan de oscillator ten gevolge van devarierende fase van een reflectie eenrimpel ontstaat in het verstemmings-gedrag van de oscillator. Een dergelij-ke situatie ontstaat indien de oscilla-tor via een coax, met een lengte, dieniet te verwaarlozen is ten opzichtevan een 1/4 golflengte, verkeerdwordt afgesloten. De grootte van deze rimpel in detuning curve is weer evenredig metde isolatie tussen belasting en oscilla-

Repeater 5/199722

Figuur 4:De gemeten tuning curve van de 2,5 GHz-VCO

tor en eveneens evenredig met deexterne Q van de oscillator zelf. De ooit zo mooie l ineaire curv ew o rdt dan mooi verstoord. Dit uitzich dan ook in een var iëre n d emodulatie-index bij verstemming vande VCO. Het is daarom belangrijk ome rvoor te zorgen dat de verbindingvan de VCO-PLL unit met de verster-k e rmodule niet met een hele langekabel wordt uitgevoerd als deze eenslechte ingangsre f l e c t i e c o ë ff i c i e n tbezit. In het prototype varieerde deamplitude van het videosignaal overi-gens nauwelijks toen de PLL ver-stemd werd tussen de uiterste band-grenzen.

RegellusOmdat een vrijlopende oscillator nietstabiel genoeg is, wordt een regellusaangebracht die de fase van dedraaggolf lockt aan de fase van eenstabiele referentie-oscillator. Er zijn inamateurland nogal wat verwarringenover de begrippen FLL ( f re q u e n t i elocked loop) en PLL. Beide zijn rege-lingen die de frequentie stabilisere nwaarbij opgemerkt moet worden datde PLL een eindige fasefout kan heb-ben en de FLL een eindige fre q u e n-tiefout. De regelingen verschillen dusfundamenteel waarbij de PLL perdefinitie een nauwkeurige uitgangs-frequentie levert. Een nadeel van hetgebruik van een eenvoudige regellusin een (ATV) zender is het feit datdeze geen laagfrequent en DC-infor-matie kan overbrengen. Aangezieneen videosignaal toch zeer laagfre-quente componenten bevat (50 Hz)is het noodzakelijk om een lagerel u s b a n d b reedte te kiezen. Doen wedit niet dan zal deze laagfre q u e n t ei n f o rmatie door de PLL ‘weggere-geld’ worden. Om een compromis tesluiten tussen vangsnelheid van dePLL en inform a t i e - o v e rdracht is voorde lusbandbreedte van het circ u i tgekozen voor circa 30 Hz. Lager is inprincipe voor de overdracht van hetvideosignaal nog beter zij het dat ditweer een zeer langzaam inschakel-verschijnsel van de zender tot gevolgheeft. De uitgang van de fasedetector in deLMX2325 is een ‘charge pump’, eenstroombronuitgang. De charge pumpwordt via een aparte uitgang gevoedmet 5 V. Een hogere spanning is niet

toegestaan. Daar de VCO echtervoor een grotere DC-uitsturingsruim-te bedoeld is, wordt het noodzakelijkom extra DC-lusversterking toe tevoegen. Dit is gere a l i s e e rd metbehulp van een extra OpAmp(TLC272). Hierdoor wordt de DC-uit-s t u u rruimte verg root. Ten gevolgevan de laagohmige uitgang van deOpAmp wordt tevens de modulatie-b a n d b reedte van de varicapingangg roter dan in het geval dat dezehoogohmig aangestuurd zou wor-den. Dit gaat uiteraard wel ten kostevan enige verzwakking van het basis-bandsignaal, maar door de gro t emodulatiegevoeligheid van de VCO isin principe ook niet veel signaalnodig. In figuur 5 is een lineaire ana-lyse met PSPICE van de modulatie-overdracht van de gesloten lus weer-gegeven.

LusfilterHet lusfilter is noodzakelijk om deo v e rdracht van de regellus vast teleggen. Deze bepaalt dus ook de lus-b a n d b reedte. Een juiste dimensione-ring is noodzakelijk om ervoor te zor-gen dat er geen ongewenste oscilla-ties ontstaan. Om een heel verh a a lover PLL-theorie tegen te gaan, zal ikmij beperken tot de eindform u l e sdie gebruikt worden om een stabieleregel lus rondom de LMX2325 tedimensioneren. Nog even voor de liefhebbers; de

schematische configuratie van hetlusfilter zorgt ervoor dat we hier temaken hebben met een Type II, 3eo rde regelsysteem. Onder deze con-dities gelden de formules zoals weer-gegeven volgens figuur 6.De gevoeligheid van de VCO, kort-weg KVCO, is gelijk aan 24 MHz/Volt.Echter ten gevolge van de extra DC-gain, die noodzakelijk is om de uit-stuurruimte tot 12 Volt te vergroten,ontstaat in feite een gro t e re VCO-gevoeligheid. Omdat de Opampongeveer 2,5 maal versterkt word tvoor de berekeningen de KVCO gelijkaan 60 MHz/Volt (60*106 *2 π r a d / s ) .Bij een voedingsspanning van 5 V isde steilheid Kϕ van de fasedetector inde LMX2325 gelijk aan 5 mA/2πrad.R3 en C3 vormen een extra laag-doorlaatfilter om nog meer onder-d rukking van re f e rentiespurious (for-mule 2, ATTEN in dB!) te verkrijgen,bijvoorbeeld 12dB. De mate vangewenste extra onderd rukking vandeze spurious bepaalt de tijdconstan-te T3 en beïnvloedt tevens de andereparameters. Er kan dus geen ongeli-m i t e e rde waarde gekozen word e n .Hierna kan na een keuze van R3 dew a a rde van C3 bepaald word e n .Daar we een stabiele regellus willenen toch een zo laag mogelijke lus-b a n d b reedte willen re a l i s e ren word teen keuze gemaakt voor een fase-m a rge φp van 45˚ (stabiliteit) en eenf requentie ωp waarbij deze fasemar-

Repeater 5/199723

Figuur 5:Gesimuleerde modulatie-overdracht met een gesloten regellus

ge optreedt. Een fasemarge van 45˚(1/4πrad) is doorgaans een mooiew a a rde voor een 3e orde re g e l l u s .Voor ωp kiezen we de a l eerd e rgenoemde frequentie van 30 Hz (hoekfrequentie gelijk aan2π30rad/s). Hiermee is de tijdcon-stante T1 te berekenen. Daarna is uitdeze resultaten de lusbandbreedte ωc

te berekenen, die noodzakelijk is omde tijdconstante T2 te berekenen. Nu zijn voldoende gegevens bekendom C1, C2 en R2 uit te re k e n e n .Omdat de lusversterking erg groot isbij hoge re f e re n t i e f requenties is hetpraktisch gezien erg moeilijk om oprealistische capaciteitswaarden tekomen bij de gewenste lage lusband-breedte. Om die reden is er voor gekozen omeen zeer lage referentiefrequentie inte stellen. Deze bedraagt 25 kHz.Hierdoor wordt het natuurlijk moge-lijk om de ATV zender in een 25 kHz-raster in te stellen. Gezien de hogeb a n d b reedte die gebruikt wordt bijATV is de software die de PLLb e s t u u rt zo gepro g r a m m e e rd dat ineen 1 MHz-raster kan worden ver-stemd. Bij de volgens de form u l e sb e rekende waarden van de compo-nenten zijn bepaalde capaciteitennaar praktische waarden afgerond.

BouwBij het ontwerp van de VCO-PLL unitis gestreefd naar een praktische uit-voering op standaard 1,6mm dik

epoxy pr intmateriaal (vaak FR4genoemd). Door de geringe afmetin-gen van de componenten en de lay-out (figuur 7) spelen de verliezen eeno n d e rgeschikte rol. Het beste kanbegonnen worden met het opbou-wen van de VCO en de versterker. De gebruikte weerstanden en con-d e n s a t o ren in het ontwerp zijn vanhet type 0805. Dit geldt niet voor dee l c o ’s (wel SMD). Met behulp vaneen counter kan gecontro l e e rd wor-den of de VCO in het gewenste fre-quentiegebied oscilleert. In de ver-schillende versies die ik tot nu toegebouwd heb blijkt dat de VCO iede-re keer netjes in het gewenste gebied

werkt. Eventueel kan een verstem-ming van de VCO bereikt word e ndoor de BB811-varicap iets op de sol-deervlakken te verschuiven (uiteraardmeer of minder richting koppelcon-densator C10). Hierdoor verandert dee ffectieve parasitaire zelfinductie.Belangrijk is dat de VCO tussen 2320MHz en 2450 MHz te verstemmen isbinnen een spanningsbereik van 1 - 9Volt. In dat geval heeft de PLL vol-doende re g e l m a rge om drift van deVCO aan de uiterste frequentiegren-zen bij te regelen. Indien het geheeltot nu toe werkt kan met een gerusth a rt de rest bestukt word e n .U i t e r a a rd geldt wel dat er netjesgesoldeerd moet worden. Dat micro-golvers loodgieters zijn, is iets wat nualleen nog in sprookjes, sagen enandere leuke kindervertellingen voor-komt. Draadloze GSM en DECT tele-foons worden immers ook niet met‘ g rootmoeders kolenvak solderingiron’ in elkaar gezet. De LMX2325 is lastig te montere n .Teveel soldeer kan het beste met tin-zuiglitze weggeslurpt worden. Het 10 MHz kristal wordt liggendaan de onderzijde gemonteerd enook R15 dient aan de onderz i j d egemonteerd te worden. Na de juisteafwerking van dit stuk hi tech non-Japanese techniek kan het geheelingeblikt worden. Hiervoor wordt blikvan 2 cm hoog gebruikt voor de zij-wanden. De print komt nagenoeg opde halve hoogte te zitten. De voe-dingsspanning kan via een doorvoer-

Repeater 5/199724

Figuur 6:Formules voor de berekening van het lusfilter

Figuur 7:Proto-exemplaar van de VCO-PLL unit

Repeater 5/199725

condensator (1nF) door het blikwerkaangesloten worden. Dit geldt nietvoor het baseband video- en audio-signaal. Deze dienen met een teflond o o rvoer door het blik te word e ngeleid. Nadat het geheel is verbonden meteen microcontroller en de juiste soft-w a re zal na inschakelen het ‘lockdetect’- ledje uitgaan en staat een

p rofessionele stuurzender ter be-schikking.

BesturingssoftwareU i t e r a a rd kan de stuurzender paswerken als de LMX2325 juistbestuurd wordt. Hiervoor is een drie-draads bus aanwezig met de signalenLE, DATA en CLOCK. Deze worden door middel van een

microcontroller bestuurd. Er dienen totaal twee woorden over-gezonden te worden via deze busvoordat de PLL zich op een gewenstkanaal instelt (zie figuur 9). Een van16 bits breed die de re f e re n t i e d e l e rinstelt en een voor het selecteren vande interne dual modulus pre s c a l e r(64/65 of 32/33). Het laatste bit dient in deze situatie

Figuur 8a en b:Bovenkant print en componentenopstelling (schaal 2:1)

Figuur 8c en d:Onderkant print en componentenopstelling (schaal 2:1)

Figuur 8e en f:Print schaal 1:1

Repeater 5/199726

Figuur 9:Adresseerinformatie voor de LMX2325

Repeater 5/199727

gelijk te zijn aan een ‘1’. Indien ditlaatste bit gelijk is aan ‘0’ dan zijn deLMX2325 18 eerste bits bedoeldvoor de pro g r a m m e e r b a re deler zelf(dus totaal 19 bits). Aangezien ik een print heb ontwik-keld voor dit project waarop naast dep rocessor ook een textinserter isgeplaatst, zal ik niet verder ingaan opeen nadere programmering van deLMX2325. Voor de echte softwareschrijvers zelf is voldoende informatiebeschikbaar met de gegevens infiguur 9. Voor degenen die echter gebruik wil-len maken van de zeer uitgebre i d es o f t w a re die ik heb geschreven ineen kant en klare processor bestaatde mogelijkheid om printen en pro-cessor te bestellen bij Spectra BV teWaddinxveen.In deel 2, dat gepubliceerd wordt inRepeater 1/98, zal een beschrijvinggegeven worden van de print met demicroprocessor en de tekstinserter.In deel 3 (Repeater 2/98) zal als laat-ste in deze artikelenreeks een 1,5 Weindtrap beschreven worden.

Referenties[1] Rhea, R.W.

Oscillator design and com-puter simulation, Noble Publishing, Secondedition, 1995.

[2] National Semiconductordatasheet LMX2325.

Onderdelen en kitsGezien de omvang van het project en het feit dat sommige amateurstoch moeite hebben met printen etsen, software schrijven en het ver-krijgen van de gebruikte onderdelen, bestaat de mogelijkheid om ditproject bij voldoende belangstelling in pakketvorm aan te bieden. Nadere informatie is te verkrijgen via onderstaand adres :

Marga Klompéhoeve 99, 2743 HW Waddinxveen. Telefoon 0182-640228. Fax 0182-640345.

Repeater 5/1997

De geschiedenis van PI6ATH voertons terug naar de tijden van deTransponder Society Club Holland(TSCH). In Heemstede stond eencrossband-repeater voor spraak van 2m naar 70 cm (en omgekeerd). De repeater was gebouwd door degeboeders De Wit. Robin, PA 3 F Z A ,maakte in die tijd deel uit van detechnische dienst van het ziekenhuis.Na het vijfjarig bestaan van de TSCHsloeg het noodlot in re p e a t e r l a n dtoe; de ene na de andere crossband-repeater stierf een zachte dood.Datzelfde gold in Heemstede na eenblikseminslag in een op het zieken-huis opgestelde locale radio-antenne. Toch leefde de wens om een AT V-repeater op te gaan richten in dezeregio. Eind jaren tachtig begonnendeze plannen wat vastere vorm e naan te nemen en besloten de ini-tiatiefnemers een machtiging vooreen onbemand ATV-relais aan te vra-gen.

In 1989 begonnen Robin (PA 3 F Z A )

en Gert-Jan (PA3FZB) met het bou-wen van de zenders en ontvangersen in 1990 zat Hans (PE1ICE) voorhet computerscherm om het bestu-ringssysteem te ontwikkelen. Ookwas hij verantwoordelijk voor de pro-dukt ie van de gehele video- ena u d i o c i rcuits. Wij hadden beslotendat alles zelfbouw moest zijn, zen-ders, eindtrappen, voedingen, anten-nes, ontvangers, video- en audiocor-rectiesystemen tot aan de besturings-en Video Display Unit-computer. Het heeft bijna vier jaar geduurdv o o rdat a lles gebouwd was enP I 6 ATH in de lucht kwam. Na eersteen half jaar proefgedraaid te heb-ben bij Hans, is op 26 augustus 1993PI6ATH officieel van start gegaan.Omdat de plaats van opstelling diewe op het oog hadden (het zieken-huis in Heemstede) niet beschikbaarwas voor ons antennepark, moestenwe daarvoor een andere plek probe-ren te vinden. Na bemiddeling doorRuud Jansen (PAØROJ) kon op 24augustus 1993 het antennepark

gemonteerd worden op het dak vande HTS Haarlem. De repeater-appara-tuur zou opgesteld kunnen word e nin het studentencafé, waar de walmvan bier, gefrituurde kroketten ensigarettenrook de atmosfeer bepalen.

Doorgave audio/videosignalenAls er wat ontvangen wordt op 1285MHz, wordt dat weer uitgezondenop 2420 MHz en omgekeerd. PI6ATHis daarmee een echte ‘cro s s b a n d ’ -repeater. Wanneer er geen amateur-signalen ontvangen worden kunneneen kabelkrant, status-pagina’s ,colourbar of de buitencamera aange-zet worden. Ook kan men via PI6ATHnaar andere AT V- relaisstations kijkenzoals PI6ALK en PI6AT V. Het bestu-ringssysteem heeft tien video- enaudio-ingangen die door DTMF-tonen te selecteren zijn. Op deingangen zijn de gecombineerd e13/23 cm-ontvanger en zeven anderesatellietreceivers aangesloten voor deontvangst van (locale) amateursigna-len op 10 GHz. Het geluid van op

28

In het studentencafe van de

H o g e re Technische School in

Haarlem staat PI6ATH (Amateur

Televisie Haarlem). Deze AT V-

repeater is een van de eerste

relaisstations die dankzij de

geavanceerde computerbesturing

door amateurs met DTMF-toon-

codes op afstand bestuurd kan

worden.

In deze Repeater nemen we een

kijkje in de keuken van PI6ATH.

PI6ATH: particulier initiatief Gert-Jan de Jong, PA3FZB

Opgesteld in een studentencafé.

Repeater 5/199729

7.02 en 7.20 MHz ontvangen audio-draaggolven, dat afkomstig is van degecombineerde 13/23 cm-ontvanger,wordt weer uitgezonden op 7.02 en7.20 MHz. Dit geluid gaat samenmet het geluid van de zeven anderesattelietontvangers naar een soortmengpaneel waarmee elke ingangafzondelijk is in te regelen tot hetgewenste niveau. Elke ‘schuif’ van dite l e k t ronische mengpaneel kan metbehulp van DTMF tonen door ieder-een bediend worden.

Zes audiodraaggolvenHet gesommeerde audio uit dezeschakeling is aangesloten op de 7.38en 7.56 MHz audiosubcarriers van dezenders op 13 en 23 cm. Op 7.02 en7.20 MHz van de zenders staat tege-l i j k e rt ijd a lleen het audio watb e h o o rd bij de gekozen video-ingang. Het monogeluid uit de 13/23receiver is weer te horen op 6.50MHz en op 6.00 MHz audiosubcar-rier staat het audio door wat op439.375 MHz ontvangen word t(naar keuze NFM of WFM). To t a a lhebben de beide ATH-zenders duszes PLL-gestabiliseerde audiocarr i e r sop de frequenties 6.00, 6.50, 7.02en 7.20 (stereo), 7.38 en 7.56 MHz(stereo).

OntvangstHet 23 cm AT V-signaal wordt ont-vangen via een van de vier viervoudiggestackte doppelquad-antennes, dieop ongeveer 24 m hoogte opgesteldstaan. Er zijn vier aparte antennever-sterkers (N,E,Z,W) die tijdens hetscannen een voor een aangezet wor-den. Het signaal wordt versterkt meteen MGF1302. De besturingsunits e l e c t e e rt via welke antenne hetsterkste signaal ontvangen wordt engeeft dit door aan de ontvanger. Het 13 cm-signaal wordt ontvangenmet de 24 sleuven-golfpijpantennedie een versterking heeft van onge-veer 16 dB. Dit signaal wordt ver-sterkt met een HEMT-FET en verv o l-gens gemengd met een PLL-oscillatorop 970 MHz. Het re s u l t e rende MF-signaal (1450 MHz) doorloopt dezelf-de soort MF-versterking als diegebruikt wordt voor 23 cm. De gebruikte FM-demodulator is deSL1451 van Plessey. Uit dit IC wordenook een sterkte- en nuldoorgangsig-

naal gehaald die naar de besturings-computer gaan. Tevens is er eenschakeling die de videodeviatie meeten ook dat wordt ingelezen.

DTMF-besturingDTMF-codes bepalen voor een grootdeel de bediening van PI6ATH. Zo kan men een balk met plussen enminnen in beeld oproepen en indiengewenst zien wat de kwaliteit vanhet ontvangen signaal is (sterkte vanhet signaal, nuldoorgang en video-deviatie). Ook is er een AFC die naarkeuze op smal, breed of uit gezetkan worden. Indien nodig kunnenwij de beide ontvangstfreqenties van13 en 23 cm op afstand wijzigen.Het re s u l t e rende basebandsignaaldoorloopt een genorm a l i s e e rd de-e m p h a s e - c i rcuit, waarna het aan devideoverwerkingseenheid wordt aan-geboden. Het basebandsignaal gaattevens naar de audio-ontvangerswelke 6.50 en naar keuze 7.02 en7.20 of 7.38 en 7.56 MHz demodu-l e ren met wel of geen Panda1-alikea u d i o d e c o m p ressie. Elk audiosignaalw o rdt via een limiter uitgezondenom overmodulatie van de zender tevoorkomen. Volume, bass en tre b l ezijn daarbij per kanaal in te stellen.Het is ook mogelijk testtonen uit tezenden in plaats van het ontvangenaudio.

23 cm-zenderBij de zenders gaat het van de video-s i g n a a l p rocessor afkomstige signaaldoor een v ijfvoudig videof ilter(TOKO TH317LPTS-2726PGD) en eeng e n o rm a l i s e e rd pre-emphase circ u i t ,alsmede door een ALC-systeem dateen constante videomodulatiedieptewaarborgt.Het op deze wijze bewerkte signaalgaat naar een PLL gestabiliseerd eVCO die voor 23 cm direct op dez e n d f requentie (1.285 MHz) eendraaggolf opwekt. Ook de VCO voor13 cm staat direct op 2420 MHz.Na de 23 cm-VCO volgt een verster-ker en een power module M57787.Het signaal gaat daarna door eenvijfvoudig ‘finger’ - f i l t e r. Een BFQ 68versterkt het signaal hierna tot zo’n 2Watt, wat voldoende is om de vierpower modules (M57762 vanMitsubishi) aan te sturen. Elke modu-le levert circa 8 Watt aan een eigen

Het zenderpark van PI6AT H .Boven de 23 cm-zender, daaro n-der die voor 13 cm. Op de derdefoto de 23 cm-eindtrap en alslaaste de PLL gestabiliseerd eaudiocarrier unit.

Antennebesturingsunit

antennegroep. Hoewel deze modules volgens defabrikant ruim 17 Watt kunnen leve-ren, houden we ze graag heel doorze wat rustiger in te stellen.

13 cm-zenderDe stuurzender voor 13 cm is geheeluitgevoerd in (power) GaAs FET-tech-niek met onder andere de CGY50,CLY5 en CLY10. Het uitgangsvermo-gen van de stuurzender bedraagtongeveer 1,5 Watt. De eindtrap voor13 cm bestaat uit twee MGF 905power-GaAs FETS die via hybride rin-gen aan in- en uitgang parallel aanelkaar gekoppeld zijn en levert circa10 watt.Het basebandsignaal voor de 13 cm-zender wordt ook gebruikt voor een10 GHz-zender ( 10.400 MHz Hor. )die dit signaal richting noord - o o s tuitzendt. Ditzelfde signaal wordt viaPA3FZB doorgezonden naar hetre laisstat ion P I6ALK. Het is debedoeling dat PI6ATH via deze re -peater ook in de re g i o N o o rdH o l l a n d - N o o rd op een van de vak-ken in het beeldmozaïek te zien is.

BesturingVoor besturing van het re l a i s s t a t i o nw o rdt gebruik gemaakt van eenrond de 65C02 opgebouwde micro-c o m p u t e r, die via een I2C-bus hetsysteem aanstuurt. Door het geko-zen interfacesysteem kon de bedra-ding tot een minimum beperkt wor-den. Naast de besturingscomputer iser ook een computersysteem aanwe-zig dat de Video Display Unit (VDU)b e s t u u rt. Ook dit systeem is opge-bouwd rond een 65C02 met eenklokfrequentie van 3 MHz.

Informatie opvragenDe circa dertig weer te geven tekst-pagina's, waar onder andere wattechnische gegevens, vere n i g i n g s -nieuws, logboek, agenda, enz. inopgenomen zijn, staan in een -vaneen batterijvoeding voorzien- RAM-geheugen en worden via een data-verbinding ingelezen. Via deze ver-binding kunnen ook de met deVDU verband houdende comman-do's worden doorgegeven. De besturingscomputer communi-ceert met de VDU via de seriële busen bepaalt wat er op het scherm

Repeater 5/199730

Blokschema’s van de zenders en de audioschakelunit.

moet verschijnen. Je ziet dus op hetscherm welke DTMF-code je intoetstmet de daarbij behorende functie.Ook worden via deze verbindingonder andere bepaalde systeempara-meters overgezonden inzake span-ningen, output van de drivers eneindtrappen, alsmede stroom entemperatuur van de eindtrappen.Zelfs voor de buitentemperatuurhoeven we niet meer de shack uit!Tevens kan het videoniveau uitgele-zen worden en hoe vaak bepaaldepagina’s en functies zijn opgevraagd.Dit zijn de zogenaamde statuspagi-na's. Door middel van DTMF-tonen, dieuitgezonden moeten worden op439.375 MHz (Ve rt.) is het re l a i s s t a-tion te besturen. De codes die begin-nen met 23 zijn voor 23 cm en dievoor 13 cm beginnen met 13. Codesdie beginnen met 33 zijn voor deonvangerinste ll ingen. De audio-instellingen kunnen veranderd wor-den met codes die met 40 beginnen.Een volledige lijst met alle DTMF-

besturingscodes vindt u bij dit artikelafgedrukt. P I 6 ATH is AT V- repeater die op ini-tiatief van een aantal Haarlemsezendamateurs gebouwd en uit eigenmiddelen bekostigd is. Graag tot ziens via PI6ATH !!

Contactadres PI6ATH:PI6ATHPostbus 96932003 LR Haarlem,

of via e-mail:pa3fzb@wxs.nl enrobin_fza@compuserve.com

Repeater 5/199731

Blokschema van de Video Display Unit.

Ontvangstunits

Repeater 5/199732

DTMF-besturingscodes PI6ATH (uitgezonden op 439.75 MHz Vert.)

13 cm 23 cm

1300 2300 Start info bulletin.1301 2301 Receiver fixed operated1302 2302 video input FZA1303 2303 video input FZB 1304 2304 Video input C1305 2305 Video input D---- 2306 Link PI6ALK (Heerhugowaard)1307 2307 Link PI6ATV (Grbrandy-toren IJsselstein )1308 2308 Local videoinput/ meteosat1309 2309 Outdoor camera1310 2310 colourbar on1311 2311 start test pages1312 2312 start status pages 1360 2360 Audio carrier 6.00 MHz on (70 cm)1361 2361 Audio carrier 6.00 MHz off1365 2365 Audio carrier 6.50 MHz on (mono)1366 2366 Audio carrier 6.50 MHz off1370 2370 Audio carrier 7.02 & 7.20 MHz on1371 2371 Audio carrier 7.02 & 7.20 MHz off1373 2373 Audio carrier 7.38 & 7.56 MHz on1374 2374 Audio carrier 7.38 & 7.56 MHz off1350 2350 Call generator on1351 2351 Call generator off

2391 23 cm antenna fixed North (for RX 23 only )2392 23 cm antenna fixed East (for RX 23 only )2393 23 cm antenna fixed South (for RX 23 only )2394 23 cm antenna fixed West (for RX 23 only )2395 23 cm antenna's scanning

Algemeen

3300 Receiver video normal3301 Receiver video inverted3302 Black background3303 Clear background3310 All meters off3311 S-meter on3312 M-meter on3313 Video Dev-meter on3314 S-meter / by freq. drift M-meter3330 AFC receiver off3331 AFC receiver on - Narrow3332 AFC receiver on - Wide4000 Default audio settings4001 6.00 MHz volume (* LOW / # HIGH)4002 6.50 MHz volume4003 7.02 & 7.20 MHz volume 4004 7.38 & 7.56 MHz volume4011 6.00 & 6.50 MHz treble4013 7.02 & 7.20 MHz treble4014 7.38 & 7.56 MHz treble4021 6.00 & 6.50 MHz bass 4023 7.02 & 7.20 MHz bass4024 7.38 & 7.56 MHz bass4070 70 cm narrow on 6.00 MHz4071 70 cm wide on 6.00 MHz4444 testtonen on 7.02/7.20/7.38/7.56 MHz5001 receiveraudio volume5002 audioinput FZA volume5003 audioinput FZB volume gesommeerd audio op 7.38 & 7.56 MHz5004 audioinput C volume 5005 audioinput D volume 5006 audio PI6ALK volume5007 audio PI6ATV volume5008 audio local input/70 cm Hans volume 9070 70 cm preamplifier off9071 70 cm preamplifier on9072 70 cm squelch off9073 70 cm squelch on9949 RESET

Technische gegevens PI6ATH

Locatie: Hoge School Haarlem(v/h HTS Haarlem)

Veldzigtlaan 1, HaarlemJO22HJ

Frequenties: 1285 MHz2420 MHz10.400 GHz/H

Audiodraaggolven: 6.00, 6.50, 7.02 en 7.20 (stereo),7.38 en 7.56 MHz (stereo)

De-emphase: 50 µsecVermogen: 23 cm: 4 x 8 Watt

13 cm: 8,301 Watt*3 cm: 29 mWatt *

Ingangsfrequenties: 439.375 MHz (voor DTMF-codes)1285 MHz2420 MHz10.200 GHz/V

Antennes: 4 x 4 gestackte dobbelquadsGolfpijpantenne (24 sleuven)2 x hoornstralers (20 dBi)

*gemeten door PA3FZB

Hierboven de DTMF-besturingscodes voor PI6ATH.

De zend/ontvangstantennes.

13 cm

70 cm

23 cm

Repeater Locatie WW Locator Uitgangsfreq. Ingangsfreq. Opmerkingen

NederlandF r e q u e n t i e - o v e r z i c h t

Repeater 5/199734

PI6ALK Heerhugowaard JO22KQ 2352 1252 Picture-in-picture (16 beelden)10.180 Nicam 72810.25010.300

PI6ANH Arnhem JO21XW 2387 1252235210.400

PI6ATH Haarlem JO22HI 1285 2420 Crossbandrepeater (13->23 en 2420 1285 23->23)

PI6ATR Aalten JO31GW 1285 1252235010.425

PI6ATS Soest JO22PE 2387 1252PI6ATV IJsselstein JO22MA 10.425 1260

PI6DRA Drachten JO33BC 1252 2387

PI6EHV Eindhoven JO21RL 1280 434,25 (AM + NBFM)10.200 2357

10.400

PI6GRO Groningen 2422 1252 Picture-in-picture (4 beelden)2422

PI6HVS Hilversum JO22NI 2352 125212541280128510.25010.400

PI6MEP Meppel JO32CQ 2352 1252

PI6NYV Holten JO32FI 2427 1252 Picture-in-picture (1 beeld)10.400

PI6ZOD Emmen JO32LU 2387 434,25 (AM)1252

Repeater 5/199735

Duitsland

DBØCD Gelsenkirchen JO31MO 434,25 (AM) 1289 (AM)2343 1278,25

DBØEUL Eulenbis JN39TM 1278,25 2329,90DBØHH Münster JO31UW 2324 1282,50DBØKL Kirchberg JN39QW 1275 2341DBØKO Keulen JO30LV 1280 434,25 (AM)

12482377

DBØKTV Kerpen-Sindorf JO31IV 10.200 1280 (AM)2342

DBØKWE Weisweiler JO30DU 1247,50 1280 (AM)10.220 2375

DBØLO Leer JO33RG 2335 434,25 (AM)2417 1242,50 (AM)

DBØMHR Mühlheim JO31KK 2330 1247,50

DBØMTV Dormagen JO31JE 2342 238010.200 10.400

DBØMWB 2328 1278,25DBØNK Pirmasens JN39TE 1285,5 434,25 (AM)

1252,50DBØNWD Gänsehals MayenJO30OJ 2329 434,25 (AM)

10.200 1251DBØOTV Meerbusch JO31HG 10.220 10.410DBØPTV Papenburg JO33QB 10.240 434,25 (AM)

573010.440

DBØRHB Rheinbach JO30NL 10194 10394DBØRTV R-F-Allianz JO32RG 2343 1278,25DBØRV Lörrach JN37TO 1251,62 (AM) 434,35 (AM)

1285,50 2329DBØRWE Essen JO31MM 1289 2392,50DBØSAR Heusweiler JN39LH 2335,50 1247,50

1279,50DBØTEU Osnabrück JO42AE 2372 1249

2442

DBØTT Schwerte JO31SK 434,25 (AM) 1245,50 (AM)2342,50 1278,25

DBØTVA JO31CU 2330 Voorlopig een bakenDBØUNR Geldern-Pont JO31EM 2343 1251,65

10.200 10.390X28 Solingen JO31NE 434,25 (Digitaal) 1277,20

2342,50X44 Königswinter JO30OQ 10.426 10.226

LXØATV Rumelange JN39AL 1252,50 434,25 (AM)

Repeater Locatie WW Locator Uitgangsfreq. Ingangsfreq. Opmerkingen

Luxemburg

Repeater Locatie WW Locator Uitgangsfreq. Ingangsfreq. Opmerkingen

Repeater 5/199736

België

ONØATL Lier 1255

ONØATV Hasselt JO21EI 1258 237010.400

ONØBR Brugge JO11OG 1258 BakenONØMTV Antwerpen JO21EE 1255 2335

ONØTVL Luik JO21EE 1280 1250ONØTVM Mons 1255 BakenONØTV Heist o.d. Berg JO21IB 1280 1250

Repeater Locatie WW Locator Uitgangsfreq. Ingangsfreq. Opmerkingen

GB3ET Huddersfield IO93EO 1318 1249GB3GV Markfield, Leisc. IO92IQ 1318 1249GB3HV High Wycombe IO91OO 1308 1248

GB3LO Lowestoft IO01VL 1318 1249

GB3MV Northampton IO92NF 1318 1249GB3NV Nottingham IO92KX 1318 1249GB3PV Cambridge IO02AF 1318 1249GB3RT Coventry IO92EJ 1318 1249GB3TN Fakenham IO02KS 1318 1249GB3TT Chesterfield IO93IG 1318 1249GB3TV Dunstable IO91RU 1318 1249GB3VR Brighton IO90WT 1318 1249

Repeater Locatie WW Locator Uitgangsfreq. Ingangsfreq. Opmerkingen

Engeland

Aanvullingen en/of verbeteringen op onze frequentielijst?Of heeft u andere interassente artikelen voor uw mede-amateurs?

Neem dan contact op met de redactie,

CCH MediaGibbon 14

1704 WH HeerhugowaardTel.072-5720993 (ook ‘s avonds)

Fax.072-5720992e-mail: rulrich@euronet.nl

De deadline voor Repeater 1/1998 is 15 februari 1998