Tijdschrift voor management in de leisure

Recreatie&Toerisme

www.recreatie-toerisme.nl d vaksite in leisurenummer 6 december 2010 jaargang 20

Recre

atie

& Toeris

me n

ummer 6

, decem

ber 2

010

Wij geven zowel gevraagd en ongevraagd advies. (Roeland Tameling, Promotie Veenendaal)

Potentie Noordelijke Friese Wouden kan beter benut Van veehouder naar groene ondernemer

MICE Meets Metropolis: klein en groot op de zakelijke markt Individuele ondernemers negatief, technical visits positief

Paniek. Wat dan?Risicomanagement evenementen

Topsport billboard voor recreatieve ruiterStart projectorganisatie paardrijparadijs Limburg

Website lessen: evenementen en winkelen toppers in websiteDe oude website was mooi, strak, maar niet gezellig.

Wetenschap toegankelijkOnorthodoxe manier om aan een museum te werken.

inhoud

Recre

atie &

Toerisme dec

ember

2010

6 Interview Roeland Tameling: Samen het DNA van de stad definiren.op ontdekkingstocht door Veenendaal

12 Partnerpagina RGV, Leisure Boulevard, NHTV Breda, Landal GreenParks en WerelderfgoedBetaald parkeren is kwestie van gewenning / Bedrijfsleven en onderwijs samen in Leisure Boulevard / uitslaande brand op Bungalowpark Emerald Forest! / Klantvriendelijkste bedrijf: Landal GreenParks / Carol Westrik projectleider Werelderfgoed.nl

15 Winter geeft magie aan MaastrichtWinter op 7 locaties

16 Potentie Noordelijke Friese Wouden kan beter benutVan veehouder naar groene ondernemer

19 VVV start Leidinggeven aan gastheerschapGastheerschap vraagt om professioneel leiderschap

20 MICE Meets Metropolis: klein en groot op de zakelijke marktindividuele ondernemers negatief, technical visits positief

22 Sinterklaas vs. Kerst: gelijkspelSint duur voor gemeenten, goed voor de omzet

23 Paniek. Wat dan?Risicomanagement evenementen

24 De museumpoort tot succesMusea krijgen nieuwe vorm door gestuurde beleving.

26 Verdrievoudiging investeringenThomas heerkens (Landal): in contact blijven met de gast op de manier waarop de gast dat wil.

27 Topsport billboard voor recreatieve ruiterStart projectorganisatie paardrijparadijs Limburg

28 Citymarketing voor bezoeker n bewonerWanneer gaan citymarketeers echt meten?

29 Website lessen: evenementen en winkelen toppers in websitede oude website was mooi, strak, maar niet gezellig

30 Wetenschap toegankelijkonorthodoxe manier om aan een museum te werken.

33 Groeikansen voor ondernemersExtrarecreatiewaterversterktpositiewatersportMiddelharnis

35 Spannende activiteiten eigen verantwoordelijkheid?Kantoortijgersenrisicovoordeorganisatoren

36 Met een goede structuur verkoop je meerDuidelijkevisienodigopspeelplekkeninrecreatieondernemingen

38 Welke smaak groen wilt u?Groenenduurzaamtoerisme;meermarketingslagkrachtbijkoplopers

Rubrieken

6 Interview

8 Mail

11 Column Stephen Hodes

12,13,14 Partnerpagina

26,27, Management & 28,29 Communicatie

30,31 Het Project

39,40 Markt

41 Personalia

42 Agenda

20 MICE Meets Metropolis: klein en groot op de zakelijke markt

individuele ondernemers negatief, technical visits positief

www.recreatie-toerisme.nl, d vaksite in leisure

3

16 Potentie Noordelijke Friese Wouden kan beter benutVan veehouder naar groene ondernemer

ondernemennatuur is toch wel de basis voor al die dagtrips (906 miljoen per jaar, CBS). hoe mooier en divers onze bossen en ommetjes in de buurt hoe meer bezoekers er op afkomen. Fietsen en wandelen zijn mateloos populair en dat verdwijnt niet. ook niet als het kabinet bezuinigingen er tegenaan gooit. Prachtig groen en uitstekende paden is wat bezoekers nodig hebben. dat maakt dat mensen naar topgebieden trekken zoals de Veluwe of de utrechtse heuvelrug. Gelukkig is leisure zo goed ontwik-

keld in nederland dat we meer bieden dan alleen natuur. Groen en verrassend goed onderhouden land-schap is wel de basis dat mensen op stap gaan. dan gaan ze daarbij ook dat leuke dorp verkennen. die fiets- en kanoverhuurder lift mee op dat wonderschone land-schap, net als de horeca om de hoek. Zoveel onderne-mers ondervinden direct of indirect voordeel van het landschap. het kabinet heeft te weinig oog voor de keten waarin natuur en landschap is opgenomen, de keten van de vrijetijdseconomie. Provincies haken nu af

omdat ze geen investeringen zelf kunnen dragen in het landelijk gebied en in de ecologische hoofdstructuur. de investeringskraan is dichtge-draaid. dit kabinet bespaart geld maar vernietigt tegelijkertijd de voor-uitgang in de zorg voor en management van het landschap. Als de komende vier jaar dit gedoogkabinet blijft, is dat ongeveer de termijn waarop alle kennis over de hoofdstructuur, het netwerk van relaties voorbij is. dan zijn al die sleutelposities verdwenen en staat het hele proces stil. Aanjaagfuncties verdwijnen nu al en dat zijn net de mensen die met een brede blik naar ontwikkelingen in de hele keten kijken. de aanpak van recreatie rondom de stad komt helemaal tot stilstand. Straks wordt er niet meer nagedacht over recreatie voor de stedeling terwijl de vraag alleen maar groter wordt. dat kan er ook nog wel bij. de cultu-rele sector kreeg een rechtse directe hoekslag in de bezuinigingen en daar kwam een linkse achteraan met de BTW-verhoging. Korten en duurder maken, dat maakt cultuur tot een zeldzame diersoort die maar voor weinigen ter bezichtiging is weggelegd. Met extra aandacht volg ik komend jaar de ondernemers. Waren het tot nu toe de overheden die met een helikopterblik recreatie en toerisme in hun eigen gebied ont-wikkelden, die blik verengt tot de basisfuncties. de vrijetijdseconomie wordt nu met een klap overgedragen aan de markt. ondernemers moe-ten zich sterk maken en denken in voordelen voor de hele keten van recreatie en toerisme. de ondernemers moeten de kaalslag in de natuur tegengaan door samenwerking en slimme constructies in marketing om de consument te lokken. Evenementen worden kleiner en slimmer, meer met minder bereiken. Kan dat? de markt moet het overpakken in de tak van de economie die het meest getroffen wordt door de bezuinigingen. de stimulering vanuit de overheid verdwijnt. het worden spannende jaren of de ondernemers, cultuur en natuur zich kunnen omvormen tot BVs en commercile samenwerkingsverbanden om de noodzaak voor behoud en economische groei op te stoken.

Marc Gerlings

EdiToRiALRecreatie&Toerismeonafhankelijk magazine voor beslissers en beleids-bepalers in management, marketing, onderzoek, uitvoering en beheer in het vakgebied recreatie & toerisme. uitgave van Arko Sports Media bv. Zie www.recreatie-toerisme.nl.

Verschijning6 x per jaar in een oplage van 3500 exemplaren per uitgave. Verspreiding op basis van abonnementen.

RedactieMarc Gerlings (hoofdredacteur)marc.gerlings@arko.nlJudith de JongRimke de Groot (eindredactie)

RedactiePostbus 3933430 AJ nieuwegeinTel: 030-7073000Fax: 030-6052618

UitgeverMichel van Troost

Advertentie-exploitatie:Wim Elbertse Telefoon: 030-7073000 E-mail: wim.elbertse@arko.nl

Marketingdanille de JongE-mail: marketing@arko.nl

LezersserviceAbonnementen / adreswijzigingenSonja MuydenArko Sports Media b.v.Postbus 3933430 AJ nieuwegeinTel: 030-7073000Fax: 030-6052618E-mail: info@arko.nl

Abonnementsprijs155,00 euro per jaar, exclusief 6% BTW. Studentenabonnement 36,95 euro per jaar, exclusief 6% BTW. opzegging van het abonnement uitsluitend schriftelijk, dient uiterlijk zes weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn.

Losse nummers30,00 euro per exemplaar. Exclusief 6% BTW, verzend- en administratiekosten

VormgevingStudiorvg, Rotterdam

Drukdeltahage, den haag

Reprorechthet verlenen van toestemming tot publicaties in dit tijdschrift houdt in dat de uitsluiting van ieder ander onherroepelijk door de auteur is gemachtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor kopiren, als bedoeld in artikel 17 lid 2 van de Auteurswet 1912 en in het Koninklijk Besluit van 20 juni 1974 (Stb. 35) ex art. 16b van de Auteurs-wet 1912, te innen en / of daartoe in en buiten rechte op te treden. overname van artikelen na toestemming van de redactie met bronvermelding is mogelijk. de redactie draagt geen verantwoordelijk-heid voor de inhoud van advertenties / advertorials in dit tijdschrift.

iSSn 0165-4179Lid van het nederlands uitgeversverbond (n.u.V.)

Arko Sports Media bv

Foto omslag: Roeland Tameling, Stichting Promotie Veenendaal.

Foto omslag: Roeland Tameling van de Stichting Promotie Veenendaal over zijn overgang van consultant naar citymarketeer: ik vond de vrijetijdseconomie te eng. ik zocht meer diversiteit en verwachtte die te vinden in citymarketing. Veel mensen denken dat citymarketing draait om recreatie en toerisme, terwijl het ook over wonen en werken gaat. Bij Promotie Veenendaal kon ik het marketingproces vanaf het begin opbouwen: visie, strategie en uitvoering. Als consultant werd ik vaak maar bij n van die stappen betrokken.

Colofon

De Partners van Recreatie & Toerisme in 2010 zijn:

5

Recre

atie &

Toerisme dec

ember

2010

24

Recre

atie &

Toerisme dec

ember

2010

25

Recre

atie &

Toerisme dec

ember

2010

Toegepaste beleving in Museum de Gevangenpoort:Prisonbreakin een belevingsvol concept tracht men om alle belevingsdomeinen terug te laten komen. dus zowel amusement, leren, esthetiek en ont-snapping. Er is een ruimte waar gezin-nen kunnen verblijven tot de gewenste groepsgrootte is bereikt van minimaal 8 en maximaal 16 personen. hier wordt een interessante tentoonstelling gecreerd, waarbij grotendeels gebruik wordt gemaakt van de huidige collectie. Vervolgens gaat de groep door naar de volgende scene, waar een film getoond wordt van de museumcharacter, die op een belevenisvolle manier zijn verhaal vertelt (pre-show). de character legt uit hoe het leven in de gevangenis eruit zag in zijn tijd. naarmate het verhaal vordert komt de groep erachter dat de character Willem Frederik onschuldig vast

zit in de Gevangenenpoort. het doel is om Willem Frederik te laten ontsnappen. hij is n van de laatste gevangenen die ontsnapt is uit de Gevangenpoort. direct na dit leuke en educatieve filmpje wordt de groep naar de volgende scene geleid. in de komende scenes moeten de gezinnen tegen elkaar strijden om zo als snelste de ontsnap-pingsroute voor Willem Frederik te vinden. in de scnes wordt steeds een bekende manier van ontsnappen nagebootst die door bekende gevangenen zijn uitgevoerd. de gezinnen moe-ten de juiste manier ontdekken om van scene naar scene te komen. uiteindelijk eindigt de game wanneer de route compleet is. hier wordt duidelijk welke scnes door welke gevangenen zijn uitgevoerd, in welke gevangenis en of deze succesvol was. het achterliggende verhaal van elke scene laten we vertellen (storytelling) door onze character Willem Frederik.

Voorbeeldenvanscnes: Een in de celmuur gekrast raadsel oplossen. Een gat graven naar een luik dat toegang verschaft tot een tunnel. Een sleutel zoeken die verstopt zit in een cel (bijvoorbeeld achter de wastafel)

Een bewaker omkopen met een waardevol voorwerp dat verstopt zit in de cel.

Een route door ventilatiebuizen volgen Met een beperkt aantal materialen en samenwerking de slot-gracht oversteken.

In de voetsporen van de imagineers van Disney:om meer beleving toe te voegen aan ons case-museum is een aan-tal elementen van disney overgenomen. Een aantal van de hoofd-principes zijn hier duidelijk in te onderscheiden. disney geeft je het gevoel in een film te zijn, wij delen dit concept en laten bezoekers van de ene scne naar de volgende scne gaan. door de gethemati-seerde scnes optimaliseren we de beleving door onderdompeling.

disney maakt gebruik van characters, dit doen wij ook door een centrale character neer te zetten om zo een beter beleving voor bezoekers te creren. het ultieme doel is dat de bezoekers naar het museum komen voor de character en zo de herhalingsbezoeken te

laten toenemen. Een character kan een middel zijn om bezoekers te binden. door op een speelse manier bezoekers informatie over gevangenissen aan te

bieden wordt dit edutainment. Edutainment in een verhaal komt nog beter aan bij het publiek. (zie de Tower of Terror bij disney maar eens voor je zonder verhaal... minder spannend of niet?).

Onderdompelen in sfeerEr wordt geprobeerd om net als in disney de bezoeker onder te dompelen in de sfeer. natuurlijk zijn de financile bronnen

hierbij beperkt, maar dat past bij telkens kleine hints te geven in elke ruimte. Zo worden in de welkomsthal al tips gegeven over mogelijke verstopplaatsen in de cel (zo zou de vierde scne gemak-

kelijk opgelost moeten kunnen worden). Alle scnes worden beindigd met sprekende en belevenisvolle uitleg van de character. Zo vormt dit concept een totaal over mogelijke verstopplaatsenbeleving waar leren op een leuke manier voorop staat.

De belevingsdomeinen in het Prisonbreak Game concept:Lerende belevenis: het bekijken van de infor-matie en museumstukken in de wachtruimte / welkomsthal. Amuserende belevenis: in de pre-show leren bezoekers over het leven van vroeger in een gevangenis.

ontsnapping is in dit geval letterlijk de scnes waar mensen moe-ten ontsnappen, om zo een actieve onderdompeling te creren. Escapisme: Zou de gevangeniskeuken kunnen zijn als deze volledig gethematiseerd is en mensen onderdompelt in een setting waar ze het onbewust of bewust in zich opnemen.

door branchevervaging is concurrentie enorm toegenomen en con-curreren attractieparken, winkelcentra en musea met elkaar om de aandacht van de consument. Consumenten willen een memorabele beleving die een emotie oproept. deze belevingen zijn aan te bieden op verschillende belevingsdomeinen, waarvan je er zo veel mogelijk moet verwerken in een bedrijf. Met disney in ons achterhoofd, wordt een belevingsvol voorbeeldconcept aangeboden in de Gevangenpoort in den haag. Passend bij de maatschappij die verandert van product-georinteerd naar beleving. Wanneer u meegaat in de ontwikkelin-gen, is nu de vraag aan u: wat gaat u doen met beleving?

FlorianneRuischenDaanDuijmzijnstudentenaandeNHTVFunctiegerichteBachelor

ToerismeenRecreatie(FBTR).Hetcompleteartikelkuntuaanvragenviarichtingcor-

dinatriceMROMargreetToonen,toonen.m@nhtv.nl

NHTV-studenten Florianne Ruisch en Daan Duijm wonnen de artikelwedstrijd voor

Recreatie & Toerisme om de mogelijkheden van Disney toe te passen voor museum

de Gevangenpoort. De studenten reisden af naar Disneyland Parijs een van de koplopers

op het gebied van beleving. Daarna werd Den Haag bezocht om de ervaring van

het attractiepark te mengen met de museale wereld.

Museakrijgennieuwevormdoorgestuurdebeleving.

in het trendrapport museumeducatie 2007 wordt geconstateerd dat het vergroten van plezier tijdens een museumbezoek een van de belangrijkste doelstellingen is. Een memorabele herinne-ring is wat een museum de consument wil meegeven. de grote behoefte van de consument is de beleving: People prefer to collect memories, rather than things. Musea staan niet bekend om een groot aanbod van bele-ving, maar om boeiende collec-ties in een voornamelijk educa-tieve setting. het doel is dan ook om deze educatie te combineren met entertainment, en zo edutainment te creren. Als professional in de vrijetijdssector is het u duidelijk dat klantenbinding, herha-lingsbezoekers en onderscheidend vermogen van groot belang zijn.

Productvervaging van musea een verbetering?Er zijn nog veel authentieke musea die zich hoofdzakelijk rich-ten op de basistaak van een museum: de bezoeker informeren over cultureel erfgoed, kunst en geschiede-nis. Met de beleveniseconomie waar we ons nu in bevinden is de mens op zoek naar beleving met naast leren, nieuwe en memorabele ervaringen opdoen. Beleving toevoegen aan een product is een interes-sant onderwerp waar vele musea zich nog aanzienlijk in kunnen ontwikkelen. Musea als het Spoorwegmuseum en naturalis hebben hier al enorme stappen gezet. Wel moet een museum er op letten dat het zijn culturele en educatieve waarde niet verliest.

Wie is de museumbezoeker?de gemiddelde bezoeker is 48 jaar oud en 35% van alle bezoekers is ouder dan 55 jaar. Van alle bezoekers woont 42% in de regio. dit percentage is voor de kleine musea zelfs 60%. Bijna de helft van de bezoekers combineren hun bezoek met andere activiteiten zoals

wandelen of fietsen. ook komt de helft van de bezoekers met twee personen. Een ander kenmerk is dat de helft al eens eerder in het museum is geweest. ook is de gemiddelde museumbezoeker voor-namelijk hoog opgeleid (53% hoog opgeleid, 5% laag opgeleid). het belangrijkste bezoekmotief aan een museum is interesse voor

het desbetreffende onderwerp. dit algemene profiel komt vrij goed overeen met het pro-fiel van de bezoeker aan de Gevangenpoort (den haag).

het zijn toch vaak ouderen die het museum bezoeken.

Case: Museum de Gevangenpoort:Museum de Gevangenpoort is een uniek middeleeuws poortge-bouw in het centrum van den haag. het is van oorsprong een middeleeuwse gevangenis. Sinds 1882 is er in het gebouw een museum gevestigd. het museum heeft een collectie van straf- en martelwerktuigen. de verzameling bevat onder andere; duim-

schroeven, pijnbanken, brandijzers, beul-zwaarden en schandborden. deze collectie geeft de consument een beeld hoe gevange-nen vroeger gestraft werden, soms met de dood tot gevolg. ook de galg en de guillo-tine worden in Museum de Gevangenpoort tentoongesteld. het huidige product draait voornamelijk om het geven van rondleidingen, in de vorm van storytelling. de vertellers laten de bezoekers kennis maken met de verhalen van (on)bekende gevangenen. het museum heeft een redelijk brede doelgroep. de toegang is vanaf 8 jaar omdat de collectie

te heftig is voor kleine kinderen. het museum leent zich goed voor kinderfeestjes, met een avontuurlijke tocht door het hele gebouw, vol verhalen en opdrachten. ook worden er schoolreisjes georganiseerd en zijn er speciale onderwijsprogrammas voor het voortgezet onderwijs.

Disneygeeftjehetgevoeldatjeineenfilmzit.

Prisonbreakmetamusement,leren,esthetiekenontsnapping.

de museumpo ort tot succes

Vancollectienaarbeleving:ontsnappenuitdeGevangenpoort.

kees h

ageman

GrafischeweergaveindelingmuseumPrisonbreakGame.

daan d

esign

25