hoofdstuk 07 longitudinale studie van de zorgbehoefte...Tabel 7-2- 5: Samenvatting van de...

7-1

Inhoudsopgave

7 Titel........................................................................................................................................................................... 7-7 7.1 BESCHRIJVING VAN DE ONDERZOEKSPOPULATIE VAN OUDEREN................................................ 7-7

7.1.1 Inleiding .................................................................................................................................................... 7-7 7.1.2 Algemene beschrijving van de onderzoekspopulatie ................................................................................ 7-8

7.1.2.1 Leeftijd en geslacht ............................................................................................................................... 7-8 7.1.2.2 Regio ................................................................................................................................................... 7-10 7.1.2.3 Verblijfplaats....................................................................................................................................... 7-12 7.1.2.4 Discipline aanmelder........................................................................................................................... 7-13

7.1.3 Kenmerken van de onderzoekspopulatie per regio, verblijfplaats (thuiswonend of instelling) en discipline van de aanmelder. ................................................................................................................................................... 7-14

7.1.3.1 Verdeling van de leeftijd per regio...................................................................................................... 7-14 7.1.3.2 Verdeling van geslacht per regio......................................................................................................... 7-15 7.1.3.3 Verdeling van verblijfplaats per regio................................................................................................. 7-15 7.1.3.4 Verdeling van de discipline van de aanmelder naar regio................................................................... 7-16 7.1.3.5 Verdeling van leeftijd per verblijfplaats.............................................................................................. 7-18 7.1.3.6 Verdeling van geslacht per verblijfplaats ............................................................................................ 7-19 7.1.3.7 Verdeling van de discipline van de aanmelder per verblijfplaats ........................................................ 7-20 7.1.3.8 Verdeling van leeftijd per discipline aanmelder.................................................................................. 7-21 7.1.3.9 De verdeling van geslacht per discipline van de aanmelder................................................................ 7-23 7.1.3.10 Geslacht van de onderzoekspopulatie per leeftijd ........................................................................... 7-24

7.1.4 Beschrijving van de studiepopulatie aan de hand van enkele meetinstrumenten die gebruikt werden in de veldstudie Qualidem ............................................................................................................................................... 7-25

7.1.4.1 IADL en Gedrag.................................................................................................................................. 7-30 7.1.4.2 Frail ..................................................................................................................................................... 7-37 7.1.4.3 De Charlson comorbiditeitsindex........................................................................................................ 7-42 7.1.4.4 Subjectieve evaluatie en Kloktest........................................................................................................ 7-44

7.1.5 Discussie en conclusie............................................................................................................................. 7-46 7.2 OVERLEVINGSANALYSE .......................................................................................................................... 7-47

7.2.1 Inleiding .................................................................................................................................................. 7-47 7.2.1.1 Situering .............................................................................................................................................. 7-47 7.2.1.2 Onderzoeksvraag................................................................................................................................. 7-47

7.2.2 Methode .................................................................................................................................................. 7-47 7.2.3 Resultaten................................................................................................................................................ 7-48 7.2.4 Conclusie en bespreking.......................................................................................................................... 7-57 7.2.5 Subanalyse van de overlevingsstudie ...................................................................................................... 7-58

7.3 OPVOLGING VAN DE EVOLUTIE VAN DE AFHANKELIJKHEIDSGRAAD IN DE TIJD .................. 7-62 7.4 EVALUATIE VAN DE GRAAD VAN SUPERVISIE(SRS) ........................................................................ 7-87 LONGITUDINALE ANALYSE VAN DE GEGEVENS 2002-2003-2004 ............................................................... 7-87

7.4.1 Inleiding .................................................................................................................................................. 7-87 7.4.2 Deel I: Analyse van de populatie 2004 ................................................................................................... 7-88

7.4.2.1 Geevalueerde Populatie....................................................................................................................... 7-88 7.4.2.1.1 Socio-demografische gegevens .................................................................................................... 7-88 7.4.2.1.2 Conclusies .................................................................................................................................... 7-90

7.4.2.2 Relatie met de klinische gegevens....................................................................................................... 7-90 7.4.2.2.1 Klinische diagnostiek ................................................................................................................... 7-90 7.4.2.2.2 Conclusie ...................................................................................................................................... 7-91

7.4.3 Deel II Longitudinale analyse SRS 2002,2003, 2004 ........................................................................... 7-92 7.4.3.1 Longitudinale ANALYSE van de supervisienood (SRS) in de globale populatie .............................. 7-92 Evolutie score supervisie (SRS) in de globale populatie..................................................................................... 7-92

7.4.3.1.1 Groep G1 (2002- 2004) ................................................................................................................ 7-92 7.4.3.1.2 Groep G2 (2003- 2004) ............................................................................................................... 7-93 7.4.3.1.3 Groep G3 (2002- 2003-2004) ...................................................................................................... 7-93

7.4.3.2 Evolutie supervisienood tussen 2002,2003 en 2004 in functie van de socio-demografische gegevens. . 7-94

7.4.3.2.1 Groep G1 (2002- 2004) ................................................................................................................ 7-94 7.4.3.2.2 Groep G2 ( 2003- 2004) .............................................................................................................. 7-95 7.4.3.2.3 Groep G3 ( 2002-2003- 2004) ..................................................................................................... 7-96 7.4.3.2.4 Conclusies. ................................................................................................................................... 7-99

7.4.3.3 Longitudinale analyse van de supervisienood (SRS) in functie van de diagnose.............................. 7-100

7-2

7.4.3.3.1 Groep ND1 « niet-déments » (2002-2004) ............................................................................... 7-100 7.4.3.3.2 Groep D1 « dément » (2002-2004)............................................................................................ 7-101 7.4.3.3.3 Groep D3 « Dement » (2002-2003-2004) .................................................................................. 7-103 7.4.3.3.4 Conclusies .................................................................................................................................. 7-103

7.4.3.4 Longitudinale analyse van de supervisenood (SRS) in functie van de diagnose en de socio-demografische gegevens. .................................................................................................................................. 7-104

7.4.3.4.1 Relatie met het geslacht.............................................................................................................. 7-104 • Groep DS1 « dement » (2002-2004) ..................................................................................................... 7-104 • Groep NDS2 « niet-Dement » (2003-2004) ....................................................................................... 7-105 • Groep DS2 « dément » (2003-2004) .................................................................................................. 7-105 • Groep NDS3 « niet-dément » (2002- 2003-2004)................................................................................. 7-105 • Groep DS3 « dément » (2002- 2003-2004)........................................................................................... 7-106 7.4.3.4.2 Relatie met de leeftijd................................................................................................................. 7-107 7.4.3.4.3 Relatie met de verblijfplaats ....................................................................................................... 7-110 7.4.3.4.4 Relatie met de regio.................................................................................................................... 7-113 7.4.3.4.5 Conclusies .................................................................................................................................. 7-118

7.4.4 DEEL III Synthese en algemene conclusie van de longitudinale studie .............................................. 7-120 7.5 VOORSPELLEN VAN HET ONTSTAAN VAN DEMENTIE................................................................... 7-124

7.5.1 Inleiding ................................................................................................................................................ 7-124 7.5.2 Methode ................................................................................................................................................ 7-124 7.5.3 Resultaten.............................................................................................................................................. 7-126 7.5.4 Conclusie en bespreking........................................................................................................................ 7-128

7.6 DETECTIE VAN COGNITIEVE ACHTERUITGANG EN DEPRESSIE MET HET RESIDENT ASSESSMENT INSTRUMENT .............................................................................................................................. 7-129

7.6.1 Inleiding ................................................................................................................................................ 7-129 7.6.1.1 Situering ............................................................................................................................................ 7-129 7.6.1.2 Doelstelling ....................................................................................................................................... 7-129

7.6.2 Methode ................................................................................................................................................ 7-130 7.6.3 Resultaten.............................................................................................................................................. 7-132 7.6.4 Conclusies ............................................................................................................................................. 7-134

7.7 ZORGPLANNING EN KWALITEIT VAN ZORG MET DE MDS/RAI NH IN RUSTHUIZEN EN RVT’S . 7-135

7.7.1 Inleiding ................................................................................................................................................ 7-135 7.7.2 Methode ................................................................................................................................................ 7-136 7.7.3 Resultaten.............................................................................................................................................. 7-140

7.7.3.1 Resident Assessment Protocols (RAPs) ............................................................................................ 7-140 7.7.3.2 Kwaliteits-Indicatoren (KI) ............................................................................................................... 7-149

7.7.4 Conclusies en bespreking ...................................................................................................................... 7-150

7-3

Tabel 7-1- 1 Verdeling van de onderzoekspopulatie naar leeftijdsklasse (2001-2002) .......................................................... 7-8 Tabel 7-1- 2 Verdeling van de onderzoekspopulatie naar geslacht (2001-2002)................................................................... 7-9 Tabel 7-1- 3a Verdeling van de onderzoekspopulatie naar regio (2001-2002) ................................................................... 7-10 Tabel 7-1- 4 Verdeling van de onderzoekspopulatie naar verblijfplaats (2001-2004) ......................................................... 7-12 Tabel 7-1- 5 Verdeling van de onderzoekspopulatie naar discipline aanmelder (2001) ...................................................... 7-13 Tabel 7-1- 6 Verdeling van leeftijd bij inclusie naar regio (2001)....................................................................................... 7-14 Tabel 7-1- 7 Verdeling van geslacht naar regio (2001) ...................................................................................................... 7-15 Tabel 7-1- 8a Verdeling van de onderzoekssubjecten bij inclusie (2001) naar verblijfplaats naar regio............................... 7-16 Tabel 7-1- 9 Verdeling van discipline aanmelder naar regio (2001)............................................................................... 7-17 Tabel 7-1- 10 Verdeling van leeftijd per verblijfplaats (2001)............................................................................................ 7-18 Tabel 7-1- 11a Verdeling van geslacht per verblijfplaats (2001) ........................................................................................ 7-19 Tabel 7-1- 12 Verdeling van discipline aanmelder per verblijfplaats (2001)....................................................................... 7-20 Tabel 7-1- 13 Verdeling van leeftijd naar discipline aanmelder ......................................................................................... 7-21 Tabel 7-1- 14 Verdeling van leeftijdsklasse per discipline aanmelder (2001)...................................................................... 7-22 Tabel 7-1- 15 Verdeling van geslacht per discipline van de aanmelder (2001) ................................................................... 7-23 Tabel 7-1- 16 Verdeling van geslacht naar leeftijdsklasse.................................................................................................. 7-24 Tabel 7-1- 17: Verdeling van de Katz-afhankelijkheidsscores van de onderzoekspopulatie QualidemII (n=1.321) gedurende

vier jaar follow-up (2001-2004). ................................................................................................................................ 7-27 Tabel 7-1- 18: Scores van de Katz naar leeftijd, geslacht, regio en verblijfplaats (2001)..................................................... 7-28 Tabel 7-1- 19:Gemiddelde scores op Gedrag en IADL .................................................................................................... 7-30 Tabel 7-1- 20: Gemiddelde scores op Gedrag en IADL naar leeftijdsklasse, geslacht, regio en verblijfplaats..................... 7-31 Tabel 7-1- 21a: Evolutie 2001-2004 van het presteren van IADL-taken op drie jaar bij demente en niet-demente personen. 7-

33 Tabel 7-1- 22 Percentages 'positieve' scores voor de FRAIL per leeftijdsklasse, geslacht, regio en verblijfplaats (2001)..... 7-37 Tabel 7-1- 23: Gemiddelde scores voor de FRAIL per leeftijdsklasse, geslacht, regio en verblijfplaats (2001) ................... 7-38 Tabel 7-1- 24: Gemiddelde en mediane scores van de Charlson-comorbiditeitsindex (2001) ............................................ 7-42 Tabel 7-1- 25: Gemiddelde scores voor de Charlson (niet- en wel voor leeftijd gecorrigeerde versie) naar leeftijd, geslacht,

regio en verblijfplaats (2001)..................................................................................................................................... 7-43

Tabel 7-2- 1 : Samenvatting van de overlevingsstudie per niveau van afhankelijkheid volgens ROB/RVT-criteria. ........... 7-51 Tabel 7-2- 2 : Samenvatting van de overlevingsstudie per niveau van de variabele ‘katzanddem2’..................................... 7-55 Tabel 7-2- 3: Testen voor onderlinge verschillen van de drie niveaus van de variabele ‘katzanddem2’. S in de laatste kolom

wijst op statistische significantie na Bonferroni-correctie. ......................................................................................... 7-56 Tabel 7-2- 4 : Evolutie van de Katz-ROB/RVT-afhankelijkheidsgraad van 2001 tot 2002 (n=427). ................................. 7-58 Tabel 7-2- 5: Samenvatting van de overlevingsanalyse naargelang de evolutie van de zorgafhankelijkheid tussen 2001 en 2002.

................................................................................................................................................................................ 7-60 Tabel 7-2- 6: Resultaten van de Cox proportional hazards regressie-analyse (n = 299) ..................................................... 7-61

Tabel 7-3- 1: Verdeling van de Katz-afhankelijkheidsscores gedurende vier jaar follow-up van de Qualidem-veldstudie 2001-

2004. ........................................................................................................................................................................ 7-62 Tabel 7-3- 2: Verdeling van de AGGIR-autonomiescores gedurende drie jaar follow-up.................................................. 7-64 Tabel 7-3- 3: De verdeling van de scores van de hiërarchische ADL-schaal gedurende drie jaar follow-up. ...................... 7-66 Tabel 7-3- 4: Vergelijking Katz (ROB/RVT-criteria) met AGGIR Autonomie ................................................................ 7-67 Tabel 7-3- 5: Associatie tussen de scores van de Katz-schaal en de scores van de Hiërarchische ADL-schaal MDS/RAI-NH,

voor ROB/RVT-bewoners 2002-2004 ..................................................................................................................... 7-69 Tabel 7-3- 6: Associatie tussen de Katz-ROB/RVT-forfaitscore en de ADL-somscore van het RUG-III algoritme ......... 7-73 Tabel 7-3- 7: Overzicht van de associaties tussen de 4 ADL-schalen: Katz ROB/RVT, AGGIR, Hiërarchische ADL

(MDS/RAI NH) en ADL-somscore van RUG-III (MDS/RAI): Spearman correlaties met 95% betrouwbaarheidsinterval.......................................................................................................................................... 7-75

Tabel 7-3- 8 : Evolutie van de Katz-ROB/RVT-afhankelijkheidsgraad van 2001 tot 2002 (n=427). ................................. 7-76 Tabel 7-3- 9 : Evolutie van de Katz-ROB/RVT-afhankelijkheidsgraad van 2001 tot 2003 (n=689). ................................. 7-77 Tabel 7-3- 10 : Evolutie van de Katz-ROB/RVT-afhankelijkheidsgraad van 2001 tot 2004 (n=600). ............................... 7-78 Tabel 7-3- 11 : Evolutie van de Katz-ROB/RVT-afhankelijkheidsscore van 2002 tot 2003 (n=268). ............................... 7-80 Tabel 7-3- 12 : Evolutie van de Katz-ROB/RVT-afhankelijkheidsscore van 2002 tot 2003 (n=503). ............................... 7-81 Tabel 7-3- 13: evolutie van de afhankelijkheidsgraad 2001-2004 volgens Katz ROB/RVT criteria ................................... 7-83 Tabel 7-3- 14: evolutie van de afhankelijkheidsgraad 2001-2004 volgens Katz thuisverpleging criteria.............................. 7-83 Tabel 7-3- 15: evolutie van de afhankelijkheidsgraad 2001-2004 volgens AGGIR schaal .................................................. 7-84 Tabel 7-3- 16 : Resultaten van de identieke stepwise logistische regressie-procedure ........................................................ 7-85

7-4

Tabel 7-4- 1- Beschrijving van de populatie 2004 met de SRS ..................................................................................... 7-88 Tabel 7-4- 2 – Effect van de leeftijd op de surveillancescore - SRS 2004 (U de Mann-Withney). ................................ 7-89 Tabel 7-4- 3 – Effect van verblijfplaats (thuis/instelling) op de graad supervisie SRS 2004 (U de Mann-Withney) ..... 7-89 Tabel 7-4- 4 – Effect van diagnose (niet-dement/dement) op de supervisienood SRS 2004 (U de Mann-Withney)...... 7-91 Tabel 7-4- 5- Beschrijving van de globale populatie e (SRS) van groep G3 (2002-2003- 2004) ................................. 7-93 Tabel 7-4- 6- Evolutie supervisienood (SRS) in de groep G3 (2002-2003-2004)........................................................... 7-93 Tabel 7-4- 7- Evolutie supervisienood in groep G3 (2002-2003-2004). ........................................................................ 7-97 Tabel 7-4- 8- Evolutie supervisienood in G3 (2002-2003-2004). .................................................................................. 7-98 Tabel 7-4- 9- Mediaan en ranggemiddeldend van SRS 2002, 2003 en 2004 de groep ND3 «niet-dement» (n=32). 7-102 Tabel 7-4- 10 - Mediane waarden en ranggemiddelden van SRS 2002-2003-2004 van groep D3 « dement » (n=117).. 7-

103 Tabel 7-4- 11- Mediane waarden en ranggemiddelden van de SRS score 2002-2003-2004 van vrouwelijke niet

dementerenden (n=24) .......................................................................................................................................... 7-105 Tabel 7-4- 12- Mediaan en ranggemiddelden van SRSscore 2002-2003-2004 bij vrouwelijke dementerenden (n=99).... 7-

106 Tabel 7-4- 13- Ranggemiddelden en mediane SRS score SRS 2002-2003-2004 bij niet dementerenden 65-81

jaar (n=13)............................................................................................................................................................. 7-109 Tabel 7-4- 14- Ranggemiddelden en mediaan SRS score2002-2003-2004 in de groep DA3 dementerenden 82+ (n=82)7-

109 Tabel 7-4- 15- Ranggemiddelden en mediane SRS scores 2002-2003-2004 bij niet dementerenden NDR3

in instelling (n=26)................................................................................................................................................ 7-112 Tabel 7-4- 16- - Ranggemiddelden en mediaan van SRS score 2002-2003-2004 van de dementerenden

groep DR3 in instellingen (n=103)........................................................................................................................ 7-113 Tabel 7-4- 17- Ranggemiddelden en mediaan van de SRS score SRS 2002-2003-2004 groep NDFW3

«niet dement» in Verviers (n=23). ........................................................................................................................ 7-116 Tabel 7-4- 18- Ranggemiddelden en mediaan van de SRS score 2002-2003-2004 groep DFW3 ............................... 7-117 Tabel 7-4- 19 – Vergelijkende analyse van de SRS scores in de globale populatie...................................................... 7-121 Tabel 7-4- 20 – Resultaten van de vergelijkende analyse van de SRS score in functie van de diagnose...................... 7-122 Tabel 7-4- 21 – Resultaten van de comparatieve analyse van de SRS scores in functie van socio-demografische

variabelen en de klinische diagnose ...................................................................................................................... 7-122

Tabel 7-5- 1 : Aantal personen met de diagnose dementie na het afleggen van een CAMDEX-test tijdens de drie jaar van de Qualidem-veldstudie............................................................................................................................................... 7-126

Tabel 7-5- 2: Detail-overzichtstabel : drie soorten van negatieve diagnose (cellen b en d). .............................................. 7-127 Tabel 7-5- 3 : Analyse : b=(b1+b2+b3) d=(d1+d2+d3) (CAMDEX en/of MMSE) .................................................... 7-127 Tabel 7-5- 4: Voorspellende kwaliteit (Relatief risico en 95% B.I.) voor de diagnose dementie van de zes inclusiecriteria. .... 7-

128

Tabel 7-6- 1: Items van de CPS ..................................................................................................................................... 7-130 Tabel 7-6- 2: Items van de DRS..................................................................................................................................... 7-130 Tabel 7-6- 3: Beschrijving van de studiepopulatie........................................................................................................... 7-133 Tabel 7-6- 4: 2x2tabellen, diagnostische uitkomstmaten en ROC-curven van CPS en DRS ............................................ 7-134

Tabel 7-7- 1 Via internet beschikbare kwaliteitsindicatoren van Amerikaanse verpleeghuizen......................................... 7-138 Tabel 7-7- 2: Definities van de kwaliteitsindicatoren op basis van MDS/RAI-items (Berg, 2001). .................................. 7-139 Tabel 7-7- 3: RAP-activering per jaar, gerangschikt volgens globale prevalentie over 3 jaren (Het RAP Psychofarmaca is niet

weergegeven).......................................................................................................................................................... 7-141 Tabel 7-7- 4: Aantal geactiveerde RAPs voor demente en niet-demente ROB/RVT-bewoners: mediaan, IQR, n. .......... 7-142 Tabel 7-7- 5 : Relatief risico (95% BI) op RAP-activering bij demente ROB/RVT-bewoners vergeleken met niet-demente

bewoners. .............................................................................................................................................................. 7-145 Tabel 7-7- 6: Overzicht van de KI gebaseerd op prevalenties (Het cijfer dat de KI uitdrukt is bold en onderlijnd) ......... 7-149 Tabel 7-7- 7: Overzicht van de KI gebaseerd op incidenties (Het cijfer dat de KI uitdrukt is bold en onderlijnd) ........... 7-150

7-5

Figuur 7-1- 1 Leeftijds- en geslachtsdistributie van de studiepopulatie bij aanvang van de QualidemII-follow-up-studie in

2003. .......................................................................................................................................................................... 7-9 Figuur 7-1- 2 Verdeling van forfaits over de onderzoekspopulatie bij inclusie (2001) (N=4448) ....................................... 7-26 Figuur 7-1- 3Problemen met oriëntatie in tijd onderzoekspopulatie bij inclusie (2001) (N=4447)..................................... 7-26 Figuur 7-1- 4: Boxplot van de leeftijd van de studiesubjecten naargelang de Katz-afhankelijkheidsscore ROB/RVT, bij

aanvang van de QualidemII follow-up studie (2003). ................................................................................................ 7-29 Figuur 7-1- 5: Katz-forfaits naar regio Figuur 7-1- 6: Katz-forfaits naar verblijfplaats............................................ 7-29 Figuur 7-1- 7: Gedrag naar leeftijd en verblijfplaats Figuur 7-1- 8: IADL naar leeftijd en verblijfplaats ........................ 7-32 Figuur 7-1- 9: Relatieve distributie van FRAIL-somscore (2003 ;n = 683). ....................................................................... 7-39 Figuur 7-1- 10: Boxplot van de FRAIL-somscores naargelang het Katz afhankelijkheidsniveau ROB/RVT (2003). ......... 7-40 Figuur 7-1- 11: Boxplot van de FRAIL-somscores naargelang de leeftijd (2003).......................................................... 7-41 Figuur 7-1- 12: Gemiddelde Charlson score (niet gecorrigeerd voor leeftijd) naar leeftijd en verblijfplaats (2001)............. 7-43 Figuur 7-1- 13: Subjectieve evaluatie (2001) ..................................................................................................................... 7-44 Figuur 7-1- 14: Kloktest naar leeftijd (2001) Figuur 7-1- 15: Kloktest naar geslacht (2001) .......................................... 7-45 Figuur 7-1- 16: Kloktest naar regio (2001) Figuur 7-1- 17 Kloktest naar verblijfplaats (2001) ..................................... 7-45

Figuur 7-2- 1 : Overlevingsfunctie met 95% B.I............................................................................................................... 7-49 Figuur 7-2- 2: Overlevingsfunctie naargelang de afhankelijkheidsstatus volgens de ROB/RVT-criteria, vastgesteld bij de

inclusie van de studiesubjecten in 2001. .................................................................................................................... 7-50 Figuur 7-2- 3: Overlevingsfunctie in functie van de diagnose dementie na CAMDEX-testing in 2002.............................. 7-52 Figuur 7-2- 4: Overlevingsfunctie in functie van de gecombineerde variabele ‘katzanddem’. ............................................ 7-53 Figuur 7-2- 5: Overlevingsfunctie in functie van de gecombineerde variabele ‘katzanddem2’............................................ 7-54 Figuur 7-2- 6 : Gestratificeerde overlevingsfunctie naargelang de evolutie van de afhankelijkheidsgraad van 2001 naar 2002.7-

60

Figuur 7-3- 1 : Proportionele verdeling van de Katz-ROB/RVT-afhankelijkheidsscores van de onderzoekssubjecten gedurende de follow-up van de Qualidem-veldstudie 2001-2004............................................................................... 7-63

Figuur 7-3- 2: De MDS/RAI hiërarchische ADL-schaal .................................................................................................. 7-65 Figuur 7-3- 3: Grafische weergave van de evolutie van de Katz ROB/RVT afhankelijkheidsscore van 2001 naar 2004

(n=600). ................................................................................................................................................................... 7-79 Figuur 7-3- 4 : Samenvattende grafieken van de evolutie van de Katz-ROB/RVT-afhankelijkheidsgraad gedurende de

Qualidem-follow-up 2001-2004. ............................................................................................................................... 7-82

Figuur 7-4- 1 – longitudinale studie graad supervisie Médiaan van de scores SRS 2004 voor twee leeftijdscategorien (65-81 ; 82 +) .................................................................................................. 7-89

Figuur 7-4- 2 – Longitudinale studie van de graad supervisie Médiaan van de score SRS 2004 in functie verblijfplaats (Thuis/instelling)..................................................................................................................................................... 7-90

Figuur 7-4- 3 – Longitudinale evolutie supervisienood Medianes scores SRS 2004 in functie diagnose (niet-dement/dement)....................................................................................................................................................... 7-91

Figuur 7-4- 4– Mediane van de SRS score in de globale globale 2002-2004 (n=200) ................................................... 7-92 Figuur 7-4- 5 – Evolutie supervisienoodin de groep G3 (2002-2003-2004). .................................................................. 7-94 Figuur 7-4- 6 – Evolutie supervisienood van groep G1 (2002-2004). ............................................................................ 7-95 Figuur 7-4- 7 – Evolutie supervisienood ingroep G2 (2003-2004). ................................................................................ 7-96 Figuur 7-4- 8 - Evolutie supervisienood ingroep G2 (2003-2004).................................................................................. 7-96 Figuur 7-4- 9 – Evolutie supervisienood in groep G3 (2002-2003-2004)....................................................................... 7-97 Figuur 7-4- 10 - Evolutie supervisienood ingroep G3 (2002-2003-2004). ..................................................................... 7-98 Figuur 7-4- 11 - Evolutie supervisienood ingroep G3 (2002-2003-2004). ..................................................................... 7-99 Figuur 7-4- 12 – Mediaan van de SRSscore van de groep ND1 «niet dement» (2002- 2004) (n=60) .......................... 7-100 Figuur 7-4- 13 – Mediaan van de SRS scores van groep D1 «dement» (2002- 2004) (n=133) .............................. 7-101 Figuur 7-4- 14 – Mediaan SRSscore 2002, 2003 en 2004 van de groep ND3 «niet-dement» (n=32)..................... 7-102 Figuur 7-4- 15 – Mediaan van de SRSscore 2002-2003-2004 van groep D3 «dement» (n=117) .............................. 7-103 Figuur 7-4- 16 – Mediaan van de SRSscore 2002-2004 bij vrouwen uit de groep DS1

dement (n=111) ..................................................................................................................................................... 7-105 Figuur 7-4- 17 - Mediane waarden van de SRS score 2002-2003-2004 van vrouwelijke niet dementerenden (n=24) 7-106 Figuur 7-4- 18 - Mediaan van SRSscore 2002-2003-2004 bij vrouwelijke dementerenden (n=99) ............................ 7-107 Figuur 7-4- 19 – Mediaan van de SRS score van de groep NDA1 « niet dement » ouder dan 82 j (n=29) .................. 7-107 Figuur 7-4- 20 – Mediaan van de SRS score 2002-2004 van de oudere dementerenden

(n=94).................................................................................................................................................................... 7-108 Figuur 7-4- 21 - mediane SRS score SRS 2002-2003-2004 bij niet dementerenden 65-81 jaar (n=13) ....... 7-109

7-6

Figuur 7-4- 22 - Mediaan SRS score2002-2003-2004 in de groep DA3 dementerenden 82+ (n=82) ........................ 7-110 Figuur 7-4- 23 – Mediaan van de SRSscore 2002-2004 in de groep niet dement in

instellingen (n=37) ................................................................................................................................................ 7-110 Figuur 7-4- 24 – Mediaan van de SRS score 2002-2004 van dementerenden in instellingen

(n=115).................................................................................................................................................................. 7-111 Figuur 7-4- 25 - en mediane SRS scores 2002-2003-2004 bij niet dementerenden NDR3 in instelling (n=26) ......... 7-112 Figuur 7-4- 26 – Mediaan van SRS score 2002-2003-2004 van de dementerenden groep DR3 in instellingen (n=103) .. 7-

113 Figuur 7-4- 27 – Mediaan van SRS score 2002-2004 van de groep groep NDFW1 «iet dement» in Verviers............. 7-114 Figuur 7-4- 28 – Mediaan van de SRS score 2002-2004 van de groep DFW1 «dement» in Verviers......................... 7-114 Figuur 7-4- 29 – Mediaan van de SRS score SRS 2003-2004 dementerenden groep

DFW2 in Lier (n=101) .......................................................................................................................................... 7-115 Figuur 7-4- 30 - Mediaan van de SRS score SRS 2003-2004 dementerenden groep

DFW2 in Verviers (n=59) ..................................................................................................................................... 7-116 Figuur 7-4- 31 - Mediaan van de SRS score SRS 2002-2003-2004 groep NDFW3 «niet dement» in Verviers (n=23)..... 7-

117 Figuur 7-4- 32 - Mediaan van de SRS score 2002-2003-2004 groep DFW3................................................................ 7-118 Figuur 7-4- 33 - Mediaan van de SRS score 2002-2003-2004 groep DFW3................................................................ 7-118

Figuur 7-5- 1: Proportie diagnose dementie naar leeftijdscategorie ................................................................................. 7-126

Figuur 7-6- 1: Het scoringsalgoritme van de CPS........................................................................................................... 7-131 Figuur 7-6- 2 Relatieve distributie van de CPS-scoresFiguur 7-6- 3 Relatieve distributie van de DRS-

scores ..................................................................................................................................................................... 7-133

Figuur 7-7- 1 Vergelijking van kwaliteit van Amerikaanse verpleeghuizen via internet.................................................... 7-138 Figuur 7-7- 2: Verdeling van het aantal RAPs per persoon in de jaren 2002-2004........................................................... 7-142 Figuur 7-7- 3a : Boxplot per jaar van het aantal RAPs per afhankelijkheidscategorie van de Katzschaal voor ROB/RVT en

per AGGIR-categorie. ............................................................................................................................................ 7-143 Figuur 7-7- 4 ................................................................................................................................................................. 7-146 Figuur 7-7- 5 ................................................................................................................................................................. 7-147 Figuur 7-7- 6 ................................................................................................................................................................. 7-148

7-7

7 Titel

7.1 BESCHRIJVING VAN DE ONDERZOEKSPOPULATIE VAN OUDEREN

7.1.1 Inleiding

In dit onderdeel wordt de samenstelling van de onderzoekspopulatie van kwetsbare ouderen in de

Qualidem veldstudie beschreven naar leeftijd, geslacht, regio (Lier of Verviers), professionele discipline

van de aanmelder van de oudere en zijn of haar verblijfplaats (thuis of in een rusthuis) en naargelang de

scores van enkele evaluatie-instrumenten die in de loop van de studie herhaaldelijk gescoord werden.

Vermits de veldstudie werd uitgevoerd van 2001 tot 2004 en de samenstelling van de bereikte

studiepopulatie wisselde naargelang het tijdstip, wordt telkens vermeld voor welk jaar en voor welke

(deel)populatie een analyse verricht werd. Veelal wordt ook een onderscheid gemaakt tussen QualidemI

(2001-2002; drie fasen: inclusie, screening en diagnostiek) en QualidemII (2003-2004: follow-up). Een

aantal resultaten worden apart weergegeven voor de populatie van de QualidemII follow-up, die 1.321

personen bevatte.

Statistische methoden

De statistische analyses voor dit onderdeel zijn uitgevoerd met het softwarepakket ‘The SAS System for

Windows’ versie 8.2. Verschillende toetsen op verschillen tussen scores op de gebruikte

meetinstrumenten naar leeftijd, geslacht, onderzoeksregio, verblijfplaats en discipline van de aanmelder

zijn uitgevoerd. Naargelang de eigenschappen van het meetinstrument (nominaal of ordinaal) en het

aantal groepen dat werd vergeleken, werden verschillende statistische toetsen gebruikt. Voor de

meetinstrumenten met nominale scores werd de Chi-kwadraat toets gebruikt. Voor meetinstrumenten

met nominale scores werd de Wilcoxon toets voor twee onafhankelijke groepen of de Kruskal-Wallis

toets voor meer dan twee onafhankelijke groepen gebruikt. Voor de vergelijking van de leeftijd in twee

onafhankelijke groepen werd de T-toets gebruikt, voor meer dan twee onafhankelijke groepen werd

variantieanalyse gebruikt. Voor multivariate analyses is lineaire regressie analyse gebruikt. Grafieken zijn

gemaakt met Excel, SAS of het softwarepakket SPSS for Windows versie 10.0.5.

7-8

7.1.2 Algemene beschrijving van de onderzoekspopulatie

7.1.2.1 Leeftijd en geslacht De gemiddelde leeftijd van de studiesubjecten bij inclusie in 2001 was 82,03 jaar ( SD 7,48). Bijna 50%

van de personen waren tussen 80 en 90 jaar oud (Tabel 7-1-1).

Tabel 7-1- 1 Verdeling van de onderzoekspopulatie naar leeftijdsklasse (2001-2002)

Leeftijd

Frequentie

2001

Percentage

2001

Frequentie

2001/2002

Percentage

2001/2002

Frequentie

2002

Percentage

2002

65-69 273 6.13% 46 4.44% 32 5.03%

70-74 474 10.65% 102 9.84% 73 11.48%

75-79 897 20.16% 194 18.71% 127 19.97%

80-84 987 22.18% 237 22.85% 126 19.81%

85-89 1070 22.18% 281 27.10% 162 25.47%

90-94 583 13.10% 138 13.31% 89 13.99%

95-99 150 3.37% 34 3.28% 24 3.77%

>=100 16 0.36% 5 0.48% 3 0.47%

Totaal 4450 100% 1037 100% 636 100%

Ruim driekwart van de initieel geïncludeerde deelnemers waren vrouwen (Tabel 7-1-2)

7-9

Tabel 7-1- 2 Verdeling van de onderzoekspopulatie naar geslacht (2001-2002)

Geslacht

Frequentie

2001

Percentage

2001

Frequentie

2001/2002

Percentage

2001/2002

Frequentie

2002

Percentage

2002

Man 1066 23.98% 223 21.50 127 19.97

Vrouw 3379 76.02% 814 78.50 509 80.03

Totaal 4450* 100% 1037 100% 636 100%

*)5 missings in de variabele geslacht.

Bij aanvang van QualidemII (2003) was de gemiddelde leeftijd 84,4 jaar (SD = 7,4). Ook in 2003 waren

vrouwen significant ouder (gemiddelde leeftijd = 85,2 jaar ; SD = 7,2) dan mannen (gemiddelde leeftijd

= 81,6 jaar; SD = 7,1; t-test p < 0.0001) (Figuur 7-1-1).

Figuur 7-1- 1 Leeftijds- en geslachtsdistributie van de studiepopulatie bij aanvang van de QualidemII-follow-up-studie in 2003.

7-10

7.1.2.2 Regio De aantallen deelnemers waren bij aanvang van de veldstudie in 2001 ongeveer gelijk verdeeld over de

twee regio’s. 46% kwam uit de regio Lier en 54% kwam uit de regio Verviers (Tabel 7.1.3a). In de latere

fasen was het minder gelijk verdeeld: ongeveer 60% uit de regio Lier en 40% uit de regio Verviers (Tabel

7.1.3b).

.

Tabel 7-1- 3a Verdeling van de onderzoekspopulatie naar regio (2001-2002)

Regio

Frequentie

2001

Percentage

2001

Frequentie

2001/2002

Percentage

2001/2002

Frequentie

2002

Percentage

2002

Lier 2054 46.16% 646 62.30 370 58.18

Verviers 2396 53.84% 391 37.70 266 41.82

Totaal 4450 100% 1037 100% 636 100%

7-11

Tabel 7- 3b Onderzoekssubjecten naargelang de includerende hulpverlener en regio (2003; n = 1.321).

REGIO Discipline hulpverlener

Lier Verviers Total

médecin généraliste/huisarts 1128.48

7 0.53

119 9.01

inf. salarié / thuisverpl. dienstverband 13510.22

4 0.30

139 10.52

inf. indépendante / zelfst. thuisverpl. 120.91

1 0.08

13 0.98

inf. institution / verpl. instelling 55141.71

349 26.42

900 68.13

aide familles & pers. agées / Gezinszorg 00.00

143 10.83

143 10.83

autre/andere 00.00

5 0.38

5 0.38

onbekend/inconnue 00.00

2 0.15

2 0.15

Total 81061.32

511 38.68

1321 100.00

7-12

7.1.2.3 Verblijfplaats In 2001 verbleef het grootste deel van de deelnemers in een rusthuis (60%), de overigen woonden thuis.

In de latere studiefasen ligt het percentage dat in het rusthuis verblijft, hoger (Tabel 7.1.4). Dit wijst op

een grotere uitval van thuiswonende studiesubjecten.

Tabel 7-1- 4 Verdeling van de onderzoekspopulatie naar verblijfplaats (2001-2004)

Verblijf

plaats Frequentie

2001 Percentage

2001

Frequentie

2001/2002

Percentage

2001/2002

Frequentie

2002

Percentage

2002

Frequentie

QualidemII

2003/

2004

Percentage

QualidemII

2003/

2004

Thuis 1768 39.75% 297 28.64 180 28.30 421 31.87

ROB/

RVT 2680 60.25% 740 71.36 456 71.70

900 68.13

Totaal 4448* 100% 1037 100% 636 100% 1321 100%

*)2 missings in de variabele verblijfplaats.

7-13

7.1.2.4 Discipline aanmelder Het grootste deel (60%) van de deelnemende ouderen werd aangemeld door een verpleeginstelling. 18%

werd aangemeld door de gezinszorg, 16% door een thuisverpleegkundige in dienstverband en 5% door

de huisarts (Tabel 7.1.5). Een kleine minderheid van de deelnemers (6%) werd aangemeld door anderen

(zie ook hierboven, Tabel 7.1.3b).

Tabel 7-1- 5 Verdeling van de onderzoekspopulatie naar discipline aanmelder (2001)

Discipline aanmelder Frequentie Percentage

Huisarts 239 5.41%

Thuisverpleegkundige in dienstverband 690 15.62%

Zelfstandige thuisverpleegkundige 38 0.86%

Verpleeginstelling 2648 59.94%

Gezinszorg 779 17.63%

Andere 24 0.54%

Totaal 4418* 100%

*)32 missings in de variabele discipline aanmelder.

7-14

7.1.3 Kenmerken van de onderzoekspopulatie per regio, verblijfplaats (thuiswonend of instelling) en discipline van de aanmelder.

Hiervoor werd al beschreven dat het onderzoek heeft plaatsgevonden in twee verschillende regio’s: Lier

in Vlaanderen en Verviers in Wallonië. In deze paragraaf worden de kenmerken van de

onderzoekspopulatie beschreven per onderzoeksregio. Er mag verwacht worden dat er weinig of geen

verschillen zijn tussen de beide regio’s.

7.1.3.1 Verdeling van de leeftijd per regio Er wordt een klein, statistisch significant, maar niet relevant verschil gevonden voor de gemiddelde

leeftijd bij inclusie tussen de beide regio’s. De gemiddelde inclusieleeftijd in Lier was 82,85 jaar (SD

7,54), in Verviers was de gemiddelde inclusieleeftijd 81,32 jaar (SD 7,35) (p

7-15

7.1.3.2 Verdeling van geslacht per regio In 2001 was de geslachtsverdeling van de studiesubjecten gelijk voor de regio’s Lier en Verviers (Tabel

7.1.7; Chi² p=0,50).

Tabel 7-1- 7 Verdeling van geslacht naar regio (2001)

Regio

GeslachtLier Verviers

Totaal

Man 24.45% 23.58% 1066

Vrouw 75.55% 76.42% 3379

Totaal 2049 2396 4445*

*)5 missings in de variabele geslacht.

7.1.3.3 Verdeling van verblijfplaats per regio Bij aanvang van de studie (2001) verbleven in de regio Verviers naar verhouding iets meer personen in

een rusthuis vergeleken met de regio Lier: Verviers 63% in een rusthuis tegenover 58% in Lier (7.1.8a;

Chi2 p

7-16

Tabel 7-1- 8a Verdeling van de onderzoekssubjecten bij inclusie (2001) naar verblijfplaats naar regio

Regio

VerblijfplaatsLier Verviers

Totaal

Thuis 42.50% 37.39% 1768

ROB/RVT 57.50% 62.61% 2680

Totaal 2054 2394 4448*

*)2 missings in de variabele verblijfplaats.

Tabel 7-1- 8b: Onderzoekssubjecten van de follow-up studie QualidemII (2003-2004) naar verblijfplaats en regio

REGIO aantal

kolom%

Verblijfplaats Lier Verviers

Total

thuis/à domicile 26032%

161 32%

421 31.87

ROB/RVT MR/MRS 55068%

350 68%

900 68.13

Total 810

511

1321 100.00

7.1.3.4 Verdeling van de discipline van de aanmelder naar regio De aanmelders van onderzoekspersonen verschillen voor de twee onderzoeksregio’s (Chi2 p

7-17

gezinszorg. Bijna 10% van de onderzoekspersonen uit Lier werden aangemeld door de huisarts terwijl

dit percentage in Verviers maar 1,5% bedroeg. Door overige groepen aanmelders werden in beide regio’s

nauwelijks personen aangemeld (Tabel 7.1.9). Het verschil tussen aanmeldingen door

thuisverpleegkundigen in Lier en door de gezinszorg in Verviers is te wijten aan de verschillende

organisatie van de zorg in beide regio’s en vullen elkaar wat dit betreft dus uitstekend aan.

In de latere fasen zijn meer mensen door de huisarts en de verpleeginstelling aangemeld en minder door

thuisverpleegkundigen en gezinszorg.

Tabel 7-1- 9 Verdeling van discipline aanmelder naar regio (2001)

Regio

Discipline aanmelder Lier Verviers

Totaal

aantal

Huisarts 9.88% 1.52% 239

Thuisverpleegkundige in dienstverband 31.99% 1.40% 690

Zelfstandige thuisverpleegkundige 1.75% 0.08% 38

Verpleeginstelling 56.13% 63.24% 2649

Gezinszorg 0.24% 32.74% 779

Andere 0.00% 1.02% 24

Totaal 2054 2364 4418*

*)32 missings in de variabele discipline aanmelder.

7-18

7.1.3.5 Verdeling van leeftijd per verblijfplaats Verwacht mag worden dat personen die in het rusthuis verblijven ouder zijn en daardoor vaker vrouw

dan personen die thuis wonen. De mensen die nog thuis wonen zijn jonger dan de personen die in een

instelling verblijven. De gemiddelde leeftijd van de personen die thuis wonen is 79,47 jaar (SD 7,13)

tegenover 83,71 jaar (SD 7,22) voor de personen in instellingen, dit verschil is statistisch significant

(p

7-19

7.1.3.6 Verdeling van geslacht per verblijfplaats In 2001 en in de periode 2003-2004 was de verdeling over de geslachten significant verschillend per

verblijfplaats (Tabellen 7.1.11a en b; Chi² p

7-20

7.1.3.7 Verdeling van de discipline van de aanmelder per verblijfplaats Volgens verwachting verschilden de disciplines van de aanmelders per verblijfplaats (Tabel 7.1.12; Chi2

p

7-21

7.1.3.8 Verdeling van leeftijd per discipline aanmelder Personen die werden aangemeld door verpleeginstellingen en zelfstandige thuisverpleegkundigen zijn het

oudst. Huisartsen en gezinszorg meldden gemiddeld genomen iets jongere personen aan (ANOVA

p

7-22

De verdeling van personen over de leeftijdsklassen verschilt significant per discipline aanmelder (KW

p=100 0% 0.14% 0% 0.57% 0% 0% 16

Totaal 239 690 38 2648 779 24 4418*

*) 32 missings in de variabele discipline aanmelder.

7-23

7.1.3.9 De verdeling van geslacht per discipline van de aanmelder De verdeling van geslacht verschilde significant per discipline aanmelder (Chi2 p

7-24

7.1.3.10 Geslacht van de onderzoekspopulatie per leeftijd Verwacht mag worden dat vrouwen gemiddelde ouder zijn dan mannen aangezien over het algemeen

ouder worden dan mannen. De gemiddelde leeftijd bij inclusie van de mannen was 79.77 jaar (sd 7.43),

de gemiddelde leeftijd van de vrouwen was 82.74 (sd 7.35). Hiermee waren de mannen significant jonger

dan de vrouwen in de onderzoekspopulatie (p=100

Totaal

Man 41.03% 33.12% 28.04% 24.16% 18.50% 15.64% 12.00% 6.25% 1066

Vrouw 58.97% 66.88% 71.96% 75.84% 81.50% 84.36% 88.00% 93.75% 3379

Totaal 273 474 895 985 1070 581 150 16 4445*

*) missings in de variabele geslacht.

7-25

7.1.4 Beschrijving van de studiepopulatie aan de hand van enkele meetinstrumenten die gebruikt werden in de veldstudie Qualidem

In dit onderdeel worden de globale resultaten van enkele meetinstrumenten besproken die herhaaldelijk

gehanteerd werden in de loop van de veldstudie. De onderzoekspopulaties bestaan steeds uit alle

personen die het meetinstrument hebben ingevuld / uitgevoerd (dus inclusief controlegroepen). De

resultaten worden steeds uitgesplitst naar leeftijdsklasse (onder- of boven de mediane leeftijd), geslacht,

regio en verblijfplaats.

Voor nadere omschrijving van de gebruikte meetinstrumenten wordt verwezen naar de uitgebreide

methoden sectie van dit rapport een naar eerdere rapporten die in het kader van dit onderzoek zijn

verschenen.

Voor de aanmelding en inclusie van onderzoekssubjecten (2001) zijn vier verschillende

meetinstrumenten gebruikt voor het vaststellen van kwetsbaarheid: de officiële Belgische ADL-

evaluatieschaal (KATZ-schaal), Instrumentele Activiteiten van het Dagelijks Leven (IADL, de schaal van

Lawton), de Gedragschaal, het ‘Frail and Autonomy Instrument Leuven’ (FRAIL; De Lepeleire, 2000).

Omdat de KATZ-schaal het instrument is dat momenteel wordt gebruikt ter vaststelling van het forfait

voor hulpbehoevende (o.a.demente) bejaarden worden de resultaten van dit instrument eerst apart

besproken. Voor alle subjecten, ongeacht of zij thuis of in een instelling verbleven, werd het algoritme

toegepast om de afhankelijkheidsgraad te berekenen in een ROB/RVT.

Over het algemeen werd zo’n 45% van de onderzoekspopulatie bij inclusie (2001) ingedeeld in forfait O

(meest gezonde mensen) van de KATZ (figuur 2.2.1.1). Ook scoorde 45-50% negatief op de aanvullende

onderdelen oriëntatie in tijd en ruimte van de KATZ (Figuur 7.1.2 en 7.1.3).

7-26

Forfait

CdCBA0

Perc

enta

ge

50

40

30

20

10

0

17

6

18

14

45

Figuur 7-1- 2 Verdeling van forfaits over de onderzoekspopulatie bij inclusie (2001) (N=4448)

Niet meer te testen

Tot. gedesoriënteerd

Bijna elke dag

Nu en dan

Geen probleem

Perc

enta

ge

60

50

40

30

20

10

0

12

1821

46

Figuur 7-1- 3Problemen met oriëntatie in tijd onderzoekspopulatie bij inclusie (2001) (N=4447)

7-27

In tabel 7.1.17 wordt voor de onderzoekspopulatie van QualidemII het aantal studiesubjecten per jaar

weergegeven waarvoor gegevens over de afhankelijkheidstoestand volgens de ROB/RVT-criteria

geregistreerd werden.

Tabel 7-1- 17: Verdeling van de Katz-afhankelijkheidsscores van de onderzoekspopulatie QualidemII (n=1.321) gedurende vier jaar follow-up (2001-2004).

2001 n=1321

2002 n=427

2003 n=689

2004 n=600

Katz-forfaitscore ROB/RVT

n % n % n % n %

O 478 36.18 83 19.44 229 33.24 168 28A 225 17.03 70 16.39 95 13.79 102 17B 290 21.95 98 22.95 123 17.85 97 16.17C 81 6.13 23 5.39 47 6.82 52 8.67

Cd 247 18.7 153 35.83 195 28.3 181 30.17

Uit tabel 7.1.17 kan afgeleid worden dat, vergeleken met 2001, in 2002 vooral subjecten uit de zwaarste

zorgcategorie Cd bestudeerd werden. In 2003, het eerste jaar van de vervolgstudie QualidemII, werden

een aantal subjecten uit de laagste zorgcategorie O ‘terug opgevist’.

In tabel 7.1.18 zijn de scores op de KATZ weergegeven uitgesplitst naar leeftijd, geslacht, regio en

verblijfplaats. De score op oriëntatie in tijd en ruimte is gedichotomiseerd weergegeven. Een positieve

score staat voor een score van nu en dan of vaker oriëntatie problemen in tijd en/of ruimte (zie ook de

methodensectie van dit rapport). Opvallend zijn vooral de grote verschillen in score voor de

verschillende leeftijdsgroepen waarbij de ouderen steeds een stuk slechter scoren dan de jongeren.

Mannen scoren door hun lagere gemiddelde leeftijd iets beter dan vrouwen en mensen in het rusthuis

scoren een stuk slechter dan mensen die thuis wonen. Voor de beide regio’s is er alleen een verschil in de

spreiding van de toegekende forfaits, niet in de score op de oriëntatie in tijd en ruimte. Dit verschil

tussen de regio’s zou verklaard kunnen worden door het verschil in leeftijd. In Lier is men iets ouder en

scoort men vaker forfait A t/m Cd dan in Verviers.

7-28

Tabel 7-1- 18: Scores van de Katz naar leeftijd, geslacht, regio en verblijfplaats (2001)

Oriëntatie

in tijd en

ruimte

Forfait

Percentage

met

problemen

0 A B C Cd

< 82 45.47%1 56.73%1 12.60% 14.42% 4.70% 11.55% Leeftijd

>= 82 62.04% 34.87% 16.20% 20.38% 7.52% 21.03%

Man 51.74%1 52.36%1 13.11% 16.23% 6.32% 11.98% Geslacht

Vrouw 55.01% 42.84% 14.92% 18.04% 6.15% 18.04%

Lier 54.55% 37.74%1 17.89% 18.87% 6.34% 19.16% Regio

Verviers 53.96% 51.46% 11.61% 16.50% 6.06% 14.37%

Thuis 35.58%1 75.06%1 12.84% 8.71% 3.39% 0% Verblijfplaats

ROB/RVT 66.59% 25.29% 15.60% 23.49% 8.04% 27.58%

*) Positieve score = kwetsbare personen

1) Chi2 / Wilcoxon toets: scores in de groepen zijn significant verschillend p

7-29

Figuur 7-1- 4: Boxplot van de leeftijd van de studiesubjecten naargelang de Katz-afhankelijkheidsscore ROB/RVT, bij aanvang van de QualidemII follow-up studie (2003).

Forfaits

CdCBA0

Perc

enta

ge

70

60

50

40

30

20

10

0

Regio

Lier

Verviers

14

6

16

12

51

19

6

1918

37

Forfaits

CdCBA0

Perc

enta

ge

80

70

60

50

40

30

20

10

0

Verblijfplaats

Thuis

Instelling

28

8

24

16

25

913

75

Figuur 7-1- 5: Katz-forfaits naar regio Figuur 7-1- 6: Katz-forfaits naar verblijfplaats

7-30

7.1.4.1 IADL en Gedrag Aangezien de IADL en de Gedrag-schaal beide ordinale schalen zijn worden deze nu gezamenlijk

gepresenteerd. In tabel 7.1.19 zijn de gemiddelde scores op de Gedrag-schaal en de IADL weergegeven.

Tabel 7-1- 19:Gemiddelde scores op Gedrag en IADL

N Gemiddelde score SD Mediaan Minimum Maximum

Gedrag

IADL

4428

4295

8.83

17.63

4.13

4.98

7.00

18.00

6.00

8.00

30.00

24.00

In tabel 7.1.20 zijn de gemiddelde scores weergegeven naar leeftijd, geslacht, regio en verblijfplaats. Voor

zowel de Gedrag-schaal als voor de IADL geldt dat kwetsbare personen een hogere score behaalden.

Volgens verwachting scoorde de oudste helft van de populatie en degenen die in een instelling verblijven

significant hoger dan de jongste helft en degenen die thuis woonden (p

7-31

Tabel 7-1- 20: Gemiddelde scores op Gedrag en IADL naar leeftijdsklasse, geslacht, regio en verblijfplaats

Gedrag IADL

Gemiddelde SD Gemiddelde SD

=82 9.14 4.26 18.78 4.50

Man 8.81 3.82 17.42 5.01 Geslacht

Vrouw 8.85 4.22 17.70 4.97

Lier 9.112 4.49 17.861 5.06 Regio

Verviers 8.61 3.78 17.44 4.90

Thuis 7.543 2.94 14.933 4.77 Verblijfplaats

ROB/RVT 9.69 4.55 19.50 4.21

1) Wilcoxon toets: scores in de groepen zijn significant verschillend p

7-32

In figuur 7.1.7 en 7.1.8 zijn de Gedrag- en IADL scores uitgezet naar verblijfplaats. Hierin is te zien

dat het verschil in score tussen mensen die thuis verblijven of in het rusthuis (vooral voor de Gedrag-

schaal) grotendeels onafhankelijk is van leeftijd.

Gemiddelde Gedrag-score naar leeftijd en verblijfplaats

Leeftijd bij inclusie

103,0 0101,0 0

99,0097,00

95,0093,00

91,0089,00

87,0085,00

83,0081,00

79,0077,00

75,0073,00

71,0069,00

67,0065,00

Gem

idde

lde

Ged

rag-

scor

e pe

r lee

ftijd

16

14

12

10

8

6

4

Verblijfplaats

Thuis

Instelling

Gemiddelde IADL-score naar leeftijd en verblijfplaats

Leeftijd bij inclusie

101,0 099,00

97,0095,00

93,0091,00

89,0087,00

85,0083,00

81,0079,00

77,0075,00

73,0071,00

69,0067,00

65,00

Gem

idde

lde

IAD

L-sc

ore

24

22

20

18

16

14

12

10

Verblijfplaats

Thuis

Instelling

Figuur 7-1- 7: Gedrag naar leeftijd en verblijfplaats Figuur 7-1- 8: IADL naar leeftijd en verblijfplaats

De evolutie 2001-2004 van de IADL-taken (volgens de schaal van Lawton) bij dementen en niet-

dementen wordt weergegeven in de ‘bubble-plots’ van de tabellen 7.1.21a en 7.1.21b. De grootte van de

zwarte ‘bubbles’ is per figuur representatief voor de relatieve verdeling van het aantal personen met een

combinatie van scores. ‘Dement’ verwijst naar een diagnose dementie in de loop van de Qualidem

veldstudie. ‘Telefoneren’ en ‘inname van medicatie’ lijken de twee functies te zijn waarvoor de niet-

dementen niet evolueren naar een hogere score (grotere afhankelijkheid) op drie jaar tijd.

7-33

Tabel 7-1- 21a: Evolutie 2001-2004 van het presteren van IADL-taken op drie jaar bij demente en niet-demente personen

Dement / Telefoneren (n=278) Dement / Maaltijden bereiden (n = 278)

Dement / De was doen (n = 278) Dement / Verplaatsing (n = 276)

Niet-dement / Telefoneren (n=273) Niet-dement / Maaltijden bereiden (n

= 270) Niet-dement / De was doen (n = 269) Niet-dement / Verplaatsing (n = 272)

7-34

1=Geen hulp 2=Met hulp 3=Onmogelijk 4=Niet van toepassing

7-35

Tabel 7-1- 21b: Evolutie 2001-2004 van het presteren van IADL-taken op drie jaar bij demente en niet-demente personen

Dement / Boodschappen doen (n = 278)

Dement / Huishoudelijke taken (n = 278)

Dement / Inname van medicatie (n = 278)

Dement / Financiën (n = 277)

Niet-dement / Boodschappen doen (n

= 272) Niet-dement / Huishoudelijke taken (n

= 272) Niet-dement / Inname van medicatie

(n = 272) Niet-dement / Financiën (n = 272)

7-36

1=Geen hulp 2=Met hulp 3=Onmogelijk 4=Niet van toepassing

7-37

7.1.4.2 Frail In tabel 7.1.22 zijn de percentages ‘positieve’ en ‘negatieve’ scores voor de FRAIL weergegeven.

Een positieve score staat voor een kwetsbare persoon op het gebied van

autonomie/afhankelijkheid in lichamelijk, psychisch en sociaal functioneren. Uit de tabel kan

worden afgeleid dat mensen uit de oudste helft van de onderzoekspopulatie, vrouwen en mensen

die in een instelling verblijven significant vaker als ‘kwetsbare persoon’ worden aangemerkt dan

jongeren, mannen en thuis-wonenden.

Tabel 7-1- 22 Percentages 'positieve' scores voor de FRAIL per leeftijdsklasse, geslacht, regio en verblijfplaats (2001)

Frail

Negatief Positief

< 82 (N=618)29.61%(N=1469)2

70.39% Leeftijd

>= 82 (N=317)13.54%(N=2025)

86.46%

Man (N=257)24.22%(N=804)1

75.78% Sexe

Vrouw (N=678)20.15%(N=2687)

79.85%

Lier (N=409)20.10%(N=1626)

79.90% Regio

Verviers (N=526)21.95%(N=1870)

78.05%

Thuis (N=687)38.86%(N=1081)2

61.14% Verblijfplaats

ROB/RVT (N=248)9.32%(N=2413)

90.68%

*) Positieve score = voor dementie kwetsbaar geachte

personen


7-38

In tabel 7.1.23 zijn de gemiddelde scores voor de Frail weergegeven naar leeftijd, geslacht, regio

en verblijfplaats. Hierbij geldt dat meer kwetsbare personen hogere scores behalen. De

gemiddelde score op de Frail bedraagt voor de onderzoekspopulatie als geheel 33.94 (SD 14.02),

de gemiddelde score voor het lichamelijk domein apart bedraagt 12.36 (SD 4.56), de gemiddelde

score voor het psycho-cognitief-sociaal domein bedraagt 21.58 (SD 10.13).

Tabel 7-1- 23: Gemiddelde scores voor de FRAIL per leeftijdsklasse, geslacht, regio en verblijfplaats (2001)

Frail Totaal

Frail Lichamelijk

Frail Psycho-

Cognitief-Sociaal

< 82 30.773

(14.28) 11.233 (4.78)

19.543 (10.20)

Leeftijd

>= 82 36.75 (13.17) 13.37 (4.10)

23.39 (9.71)

Man 32.63² (14.15) 11.803 (4.69)

20.851 (10.11)

Sexe

Vrouw 34.35 (13.96) 12.54 (4.50)

21.80 (10.13)

Lier 34.75² (14.62) 12.561 (4.77)

22.181 (10.48)

Regio

Verviers 33.25 (13.46) 12.19 (4.36)

21.06 (9.79)

Thuis 26.323

(12.53) 10.253 (4.39)

16.073 (9.04)

Verblijfplaats

ROB/RVT 39.00 (12.61) 13.76 (4.10)

25.24 (9.10)


7-39

Uit multivariate analyse van de totale score op de frail blijkt dat de effecten van leeftijd, regio en

verblijfplaats onafhankelijk zijn. Het effect van geslacht op de score blijkt te worden verklaard

door samenhang met de drie andere factoren, maar vooral met leeftijd.

Figuur 7-1- 9: Relatieve distributie van FRAIL-somscore (2003 ;n = 683).

7-40

Figuur 7-1- 10: Boxplot van de FRAIL-somscores naargelang het Katz afhankelijkheidsniveau ROB/RVT (2003).

7-41

Figuur 7-1- 11: Boxplot van de FRAIL-somscores naargelang de leeftijd (2003).

7-42

7.1.4.3 De Charlson comorbiditeitsindex In Tabel 7.1.24 zijn de gemiddelde en mediane scores van de Charlson comorbiditeit

weergegeven.

Tabel 7-1- 24: Gemiddelde en mediane scores van de Charlson-comorbiditeitsindex (2001)

In Tabel 7.1.25 zijn de gemiddelde en mediane scores voor de niet- en wel voor leeftijd

gecorrigeerde versie van de Charlson weergegeven naar leeftijd, geslacht, regio en verblijfplaats.

Een niet significant, maar toch opmerkelijk verschil is te zien voor de score van de twee

leeftijdsgroepen op de Charlson, niet voor leeftijd gecorrigeerd. Buiten verwachting scooren de

oudste helft van de onderzoekspopulatie en de thuis-wonenden hier het best op. Dit verschijnsel

kan worden verklaard door het feit dat de populatie in fase 2 van het onderzoek reeds een

enigszins selecte groep is. Het zijn immers allemaal personen die een minder goede score hadden

op de meetinstrumenten in fase 1. Ook de jongere personen en de mensen die thuis wonen

mankeren dus iets in deze groep. Blijkbaar zijn dit vaak niet-cognitieve aandoeningen die wel met

de Charlson-comorbiditeitsindex worden gemeten. Bovendien blijkt uit literatuur, die in een

eerder verschenen rapport in het kader van dit onderzoek is besproken, dat bij dementen minder

vaak comorbiditeit optreedt dan bij niet-dementen. In de voor leeftijd gecorrigeerde versie van de

Charlson worden veel van de hierboven besproken verbanden omgekeerd omdat hierin bij

toenemende leeftijd extra punten worden toegekend. Ouderen zijn hierbij dus eerder in het

nadeel.

In figuur 7.1.12 is de relatie van de comorbiditeit met de leeftijd vooral voor de thuis-wonenden

duidelijk zichtbaar.

N Gemiddelde score SD Mediaan Minimum Maximum

Charlson 738 6.21 2.00 6.00 3.00 35.00

7-43

Tabel 7-1- 25: Gemiddelde scores voor de Charlson (niet- en wel voor leeftijd gecorrigeerde versie) naar leeftijd, geslacht, regio en verblijfplaats (2001)

Charlson (niet gecorrigeerd voor leeftijd)

Charlson (gecorrigeerd voor leeftijd)

Gemiddelde SD Mediaan Gemiddelde SD Mediaan

Leeftijd =82 2.28 1.92 2.00 6.60 2.00 6.00

Geslacht Man 2.51 1.98 2.00 6.041 2.04 6.00

Vrouw 2.32 1.82 2.00 6.25 1.98 6.00

Regio Lier 2.38 1.58 2.00 6.30³ 1.69 6.00

Verviers 2.33 2.29 2.00 6.04 2.45 6.00

Verblijfplaats Thuis 2.62² 1.79 2.00 6.19 1.84 6.00

ROB/RVT 2.29 1.87 2.00 6.21 2.04 6.00

1) Wilcoxon toets: p

7-44

7.1.4.4 Subjectieve evaluatie en Kloktest In figuur 7.1.13 staan de uitkomsten van de subjectieve evaluatie weergegeven. Ruim de helft van

de onderzoekspopulatie voelt zich ten tijden van het interview goed, bijna een kwart voelt zich

echter zeer slecht. Er worden geen verschillen gevonden voor leeftijd, geslacht, regio of

verblijfplaats. Aangezien de subjectieve evaluatie vooral bedoeld is als instrument om

veranderingen binnen en niet tussen personen te meten is dit niet geheel buiten verwachting.

Geen antwoord

Zeer slecht

Slecht

Goed noch slecht

GoedZeer goed

Perc

enta

ge

60

50

40

30

20

10

0 5

23

118

51

Figuur 7-1- 13: Subjectieve evaluatie (2001)

In de figuren 7.1.14 en 7.1.15 zijn de uitkomsten voor de Klok teken test weergegeven. Over het

algemeen bleek 29 % van de onderzoekspopulatie in het geheel niet in staat om een klok te

tekenen. 54% tekende een klok die slechts gedeeltelijk in orde was. 17 % tekende een correcte

klok. Voor zowel leeftijd (p

7-45

Corre cte K lok

Wijz ers en c ij fers

C ij fers/w i jz ers

G een k lok

Perc

enta

ge60

50

40

30

20

10

0

Leeftijdsklassen

=82

912

26

52

1818

22

42

Corre cte K lok

Wijzers en c ij fers

C ij fers/w i jz ers

Geen k lokPe

rcen

tage

60

50

40

30

20

10

0

Geslacht

Man

Vrouw

1213

25

49

1618

23

44

Figuur 7-1- 14: Kloktest naar leeftijd (2001) Figuur 7-1- 15: Kloktest naar geslacht (2001)

Uit multivariate lineaire regressie analyse van de relatie tussen de scores op de Kloktest en leeftijd,

geslacht, regio en verblijfplaats blijkt dat leeftijd (β -0.02, p

7-46

7.1.5 Discussie en conclusie

In het voorgaande zijn de kenmerken van de onderzoekspopulatie besproken naar leeftijd,

geslacht, onderzoeksregio, verblijfplaats en de beroepsmatige discipline van de hulpverlener door

wie ze zijn aangemeld. Deze kenmerken zijn apart besproken voor de verschillende fasen van het

onderzoek. De gemiddelde leeftijd van de onderzoekspopulatie bij inclusie was 82 jaar. Deze nam

in de volgende follow-up fasen licht toe ten opzichte van fase 1 (0.54 respectievelijk 0.22 jaar).

Het percentage vrouwen in de onderzoekspopulatie was 76% bij inclusie. Dit kwam overeen met

de bevolkingsopbouw van 65 jaar en ouder in België. In de latere studiefasen nam het percentage

toe tot 79 respectievelijk 80%. Het percentage vrouwen dat in een instelling verbleef nam

eveneens toe van 60% bij inclusie tot 72% in 2002. Deze verschuivingen kunnen goed worden

verklaard door het feit dat in de selectieprocedure steeds de meest kwetsbare personen

overbleven. Logischerwijs waren dit oudere mensen. Uit het feit dat vrouwen gemiddeld ouder

worden dan mannen kan worden verklaard dat het percentage vrouwen toenam.

Per regio waren alleen voor verblijfplaats en discipline aanmelder verschillen zichtbaar. In

Verviers verbleef een iets groter deel in een instelling. Verder kwam in Lier 32% van de

aanmeldingen voor rekening van thuisverpleegkundigen in dienstverband tegenover slechts 1.4%

in Verviers. In Verviers kwam daarentegen 33% van de aanmeldingen voor rekening van de

gezinszorg tegenover slechts 0.2% in Lier. Per verblijfplaats werden verschillen gevonden voor

leeftijd, geslacht en discipline aanmelder. Deze zijn allen goed verklaarbaar aangezien van mensen

in het rusthuis verwacht mag worden dat ze ouder zijn en daardoor ook vaker vrouw. Ook

werden mensen uit het rusthuis aangemeld door de verpleeginstelling waar ze verbleven en was

het niet mogelijk dat ze bijvoorbeeld werden aangemeld door gezinszorg. Per discipline van de

aanmelder waren er verschillen in leeftijd en daardoor ook in geslacht. Per leeftijdsklasse waren er

verschillen in de man/vrouw verhouding: hoe hoger de leeftijd, hoe groter het aandeel vrouwen.

Over het algemeen geven de resultaten uit dit hoofstuk een consistent beeld van de

onderzoekspopulatie dat voldoet aan wat men er bij voorbaat van zou verwachten. Vooral leeftijd

en verblijfplaats lijken belangrijke bepalende factoren voor de gemeten kwetsbaarheid voor

dementie en hieraan gerelateerde factoren. Hierbij kan ook worden verwezen naar de samenhang

tussen leeftijd en de prevalentie van dementie (hoe hoger de leeftijd hoe vaker dementie

voorkomt) die werd beschreven in de literatuurstudie die eerder werd gedaan voor dit onderzoek

(eerste tussentijdse verslag).

7-47

7.2 OVERLEVINGSANALYSE

7.2.1 Inleiding

7.2.1.1 Situering De afhankelijkheidsgraad m.b.t. ADL is een belangrijke voorspeller van de kans op

overlijden/overleven bij verpleeghuisbewoners. Wat het belang van het cognitieve functioneren is

voor de kans op overleving is niet duidelijk. Uit separate overlevingsanalyses van 11 jaar follow-

up, bleek dat de voorspellers van de kans op overleving verschillend waren voor cognitief intacte

verpleeghuisbewoners vergeleken met bewoners met cognitieve stoornissen (Cohen-Mansfield,

1999).

7.2.1.2 Onderzoeksvraag

Hoe varieert de kans op overleving in functie van de graad van zorgbehoefte volgens de Belgische

Katz-schaal en de dementiestatus gemeten tijdens bij inclusie in de Qualidemstudie?

7.2.2 Methode

De graad van zorgbehoevendheid werd gemeten met behulp van de Belgische ADL-

evaluatieschaal bij de inclusie van de onderzoekssubjecten. De berekening van de graad van

zorgbehoevendheid gebeurde voor alle subjecten, zowel thuiswonende als bewoners van

instellingen, met behulp van het algoritme dat gebruikt wordt voor de berekening van de

tegemoetkoming in ROB/RVT, wat resulteerde in de vergoedingscategorieën O, A, B, C, Cd.

De klinische diagnose dementie werd gesteld op basis van een test met CAMDEX/RN. De

CAMDEX-testing vond plaats van 20 februari 2002 tot en met 14 juli 2002.

Alle subjecten waarbij vanaf 1 oktober 2001 informed consent bekomen werd, werden

geïncludeerd in de overlevingsanalyse vanaf dezelfde datum.

7-48

Aan de hand van gestratificeerde Kaplan-Meier overlevingscurven werd met de Wilcoxon toets en

de Logrank toets gezocht naar een combinatie van de twee onderzochte variabelen (nl. de

variabele ‘afhankelijkheid volgens ROB/RVT-criteria’ en de variabele ‘diagnose dementie in

2002’) als verklarende variabele voor verschillen in overlevingsduur.

7.2.3 Resultaten

Op 1321 geïncludeerde personen werden vanaf 1 oktober 2001 tot en met 31 december 2004 538

(40,7%) overlijdens geregistreerd. De overige 783 (59,3%) personen overleefden tot het einde van

de studie of werden uitvallers waarvoor vanaf een bepaalde datum geen verdere informatie meer

beschikbaar was (de overlevingsduur van deze personen werd rechts-gecensureerd op de datum

van het laatste contact; zie tabel 7-2-1).

De tijdsduur tot 25% van de totale studiepopulatie overleden was, bedroeg 19 maanden (95% BI:

17-21).

7-49

Figuur 7-2- 1 : Overlevingsfunctie met 95% B.I.

Een gestratifieerde projectie van de overlevingskans in functie van de functionele afhankelijkheid

volgens de Katz-schaal en de dementiestatus is te vinden in de figuren 7-2-2 en 7-2-3. De

overlevingskans is significant lager voor personen met een hogere functionele afhankelijkheid en

voor dementerende personen (p-waarden van de Log-rank toets en Wilcoxon toets zijn voor

beide figuren < 0.0001). Uit figuur 7-2-2 en tabel 7-2-1 kan afgeleid worden dat de

overlevingsduur afneemt naargelang het niveau van zorgbehoevendheid bij inclusie hoger was.

Uit figuur 3 kan afgeleid worden dat de overlevingsduur hoger was voor niet-dementerenden dan

voor personen bij wie in 2002 de diagnose dementie gesteld werd met de CAMDEX.

7-50

Figuur 7-2- 2: Overlevingsfunctie naargelang de afhankelijkheidsstatus volgens de ROB/RVT-criteria, vastgesteld bij de inclusie van de studiesubjecten in 2001.

7-51

Tabel 7-2- 1 : Samenvatting van de overlevingsstudie per niveau van afhankelijkheid volgens ROB/RVT-criteria.

Niveau van

afhankelijk-

heid

volgens

ROB/RVT-

criteria

Tijdsduur (in

maanden) tot

25% van de

personen in het

stratum

overleden is

Aantal

studie-

subjecten Overleden Censored

Percent

Censored

O

33 (95% BI 29-

38) 478 120 358 74.9

A

24 (95% BI 18-

30) 225 82 143 63.56

B

18 (95% BI 16-

22) 290 127 163 56.21

C

16 (95% BI 10-

21) 81 38 43 53.09

Cd 11 (95% BI 9-14) 247 171 76 30.77

Total 1321 538 783 59.27

7-52

Figuur 7-2- 3: Overlevingsfunctie in functie van de diagnose dementie na CAMDEX-testing in 2002.

De tijdsduur tot 25% van de dementerende personen overleden was, bedroeg 17 maanden (95%

BI: 16-18). De tijdsduur tot 25% van de niet-dementerende personen overleden was, bedroeg 30

maanden (95% BI: 23-36).

Om het gecombineerd effect van de niveaus van afhankelijkheid en de dementiestatus na te gaan

werd een nieuwe variabele ‘katzanddem’ gecreëerd met vier waarden:

katzanddem = 1 bij een combinatie van lage functionele afhankelijkheid (niveau O en A)

en afwezigheid van de diagnose dementie

katzanddem = 2 bij een combinatie van hoge functionele afhankelijkheid (niveau B, C en

Cd) en afwezigheid van de diagnose dementie

katzanddem = 3 bij een combinatie van lage functionele afhankelijkheid (niveau O en A)

en aanwezigheid van de diagnose dementie

katzanddem = 4 bij een combinatie van hoge functionele afhankelijkheid (niveau B, C en

Cd) en aanwezigheid van de diagnose dementie

7-53

Een gestratifieerde projectie van de overlevingskans in functie van de nieuwe variabele

‘katzanddem’ wordt weergegeven in figuur 7-2-4.

Figuur 7-2- 4: Overlevingsfunctie in functie van de gecombineerde variabele ‘katzanddem’.

Globaal waren er significante verschillen in overleving tussen de vier niveaus van ‘katzanddem’ (p-

waarden van de Log-rank toets en Wilcoxon toets zijn < 0.0001).

Na testing voor onderlinge verschillen van de vier niveaus, met Bonferroni correctie voor

multiple testing (p-waarde moet kleiner zijn dan 0.05 / 6 = 0.0083 (6=(4*3)/2) ), bleken de

overlevingskansen niet significant verschillend voor de waarden 2 (niet-dement en afhankelijk) en

4 (dement en afhankelijk) van de variabele ‘katzanddem’.

Een nieuwe gecombineerde variabele ‘katzanddem2’ werd vervolgens gecreëerd met een

samenvoeging van twee klassen van de eerst gecreëerde variabele ‘katzanddem’ : de klassen 2 en 4

werden samengenomen :

7-54

katzanddem2 = 1 : niet-afhankelijk en niet-dement

katzanddem2 = 2 : niet-afhankelijk en dement

katzanddem2 = 3 : (afhankelijk en dement) OF (afhankelijk en niet-dement)

Een gestratifieerde projectie van de overlevingskans in functie van de nieuwe variabele

‘katzanddem2’ wordt weergegeven in figuur 7-2-5.

Figuur 7-2- 5: Overlevingsfunctie in functie van de gecombineerde variabele ‘katzanddem2’.

De resultaten van de analyse volgens de variabele ‘katzanddem2’ worden samengevat in tabel 7-2-

2.

7-55

Tabel 7-2- 2 : Samenvatting van de overlevingsstudie per niveau van de variabele ‘katzanddem2’.

katzanddem2

Tijdsduur (in

maanden) tot 25%

overleden is

Aantal

personen overleden Censored

Percent

Censored

1= niet-dement en

niet-afhankelijk

31 (95% BI 38-

missing) 208 43 165 79.33

2 dement en niet-

afhankelijk 26 (95% BI 18-30) 120 47 73 60.83

3 dement of niet-

dement en

afhankelijk 17 (95% BI 15-18) 375 214 161 42.93

Totaal 703 304 399 56.76

7-56

Na testing voor onderlinge verschillen van de drie niveaus van de variabele ‘katzanddem2’, met

Bonferroni correctie voor multiple testing (p-waarde moet kleiner zijn dan 0.05 / 3 = 0.017

(3=(3*2)/2) ), bleken alle verschillen tussen de drie niveaus van de nieuwe variabele katzanddem2

significant verschillende overlevingskansen op te leveren.

Tabel 7-2- 3: Testen voor onderlinge verschillen van de drie niveaus van de variabele ‘katzanddem2’. S in de laatste kolom wijst op statistische significantie na Bonferroni-correctie.

Test Log-Rank Wilcoxon

-

2Log(LR)

Chi-Square 8.2795 7.2694 8.0752

DF 1 1 1

Test of Equality

over Strata

1-2

Pr >

Chi-Square 0.004 0.007 0.0045

S

Test Log-Rank Wilcoxon

-

2Log(LR)

Chi-Square 54.9454 52.3828 57.2873

DF 1 1 1

Test of Equality

over Strata

1-3

Pr >

Chi-Square

7-57

7.2.4 Conclusie en bespreking

Uit deze analyse leiden we af dat vooral personen met een hogere zorgafhankelijkheid een hogere

kans hadden om binnen drie jaar te overlijden. Bij personen met een lagere graad van

zorgafhankelijkheid wordt de kans op overlijden beïnvloed door het feit of zij al dan niet dement

zijn.

De verklarende variabelen in deze studie waren beperkt tot de metingen op het tijdstip van

inclusie. De evolutie van het toestandsbeeld van de studiesubjecten werd in deze analyse niet in

rekening gebracht. Het doel van de hiernavolgende subanalyse was om na te gaan hoe de kans op

overlijden beïnvloed werd doordat een persoon op één jaar tijd evolueerde naar een hogere graad

van zorgafhankelijkheid.

7-58

7.2.5 Subanalyse van de overlevingsstudie

Onderzoeksvraag: heeft een toename van de afhankelijkheidsgraad met minstens één niveau (bv.

O A of A B) tussen 2001 en 2002 een significant effect op de overlevingskans tijdens de 2

jaar follow-up na 2002, tot en met 2004.

Tabel 7-2- 4 : Evolutie van de Katz-ROB/RVT-afhankelijkheidsgraad van 2001 tot 2002 (n=427).

Katz ROB/RVT 2002 Katz ROB/RVT

2001 O A B C Cd

Total

O 69 18 10 1 2 100

A 12 27 21 2 9 71

B 2 20 46 6 34 108

C 0 4 1 13 5 23

Cd 0 1 20 1 103 125

Total 83 70 98 23 153 427

Frequency Missing = 894

De analyse werd beperkt tot 302 personen die in 2001 ten hoogste een Katz-forfaitscore C

hadden. Van deze 302 personen evolueerden 108 personen binnen één jaar naar een hoger niveau

van afhankelijkheid (tabel 7-2-4, grijze achtergrond).

In figuur 7-2-6 en tabel 7-2-5 wordt de analyse samengevat: van de 108 personen met een

toename van de zorgafhankelijkheid overleden er 55 (51%) gedurende de follow-up. Van de 194

personen waarvan de zorgafhankelijkheid gelijk bleef of verbeterde, overleden er 57 (29%).

7-59

Een significant p-waarde (p = 0.0004) van de logrank-toets wijst er op dat personen met een

hogere zorgafhankelijkheid na één jaar een significant hogere kans hebben om te overlijden dan

personen met dezelfde of een lagere afhankelijkheidsgraad na één jaar.

7-60

Figuur 7-2- 6 : Gestratificeerde overlevingsfunctie naargelang de evolutie van de afhankelijkheidsgraad van 2001 naar 2002.

Tabel 7-2- 5: Samenvatting van de overlevingsanalyse naargelang de evolutie van de zorgafhankelijkheid tussen 2001 en 2002.

Stratum stijgffrh Total Overleden Censored Percent

Censored

1 0 194 57 137 70.62

2 1 108 55 53 49.07

Total 302 112 190 62.91

Uit een bijkomende Cox proportional hazards regressie-analyse kan afgeleid worden dat bij

toename van de zorgafhankelijkheid het relatieve sterfterisico 67% hoger was (tabel 7-2-6).

Hierbij werd gecorrigeerd voor zorgafhankelijkheid, dementie, depressie en leeftijd (dichotoom).

7-61

Tabel 7-2- 6: Resultaten van de Cox proportional hazards regressie-analyse (n = 299)

Variable DF Parameter Standard

Chi-

Square

Pr >

ChiSq Hazard

95% Hazard Ratio

Confidence Variable Label

Estimate Error Ratio Limits

ffdum1 1 0.03014 0.2849 0.0112 0.9158 1.031 0.59 1.801 FFA (dummy)

ffdum2 1 0.28824 0.2616 1.214 0.2705 1.334 0.799 2.228 FFB (dummy)

ffdum3 1 0.5776 0.36864 2.455 0.1172 1.782 0.865 3.67 FFC (dummy)

stijgffrh 1 0.51108 0.21063 5.8875 0.0152 1.667 1.103 2.519

Toename

zorgafhanke-

lijkheid 2001-

2002?

CXDEM 1 0.2915 0.25378 1.3193 0.2507 1.338 0.814 2.201

Dement

volgens

CAMDEX?

AGE_DICH 1 0.80073 0.21921 13.3426 0.0003 2.227 1.449 3.423

leeftijd

dichotoom

> 82 jaar?

CXDEPR 1 0.54898 0.22542 5.931 0.0149 1.731 1.113 2.693

Depressief

volgens

CAMDEX?

Besluit: Personen die tussen 2001 en 2002 evolueerden van een lage afhankelijkheidsgraad naar

een hogere afhankelijkheidsgraad, hadden een significant hogere kans (p = 0.0004) om te

overlijden dan personen die dezelfde of een lagere afhankelijkheidsgraad vertoonden.

7-62

7.3 OPVOLGING VAN DE EVOLUTIE VAN DE AFHANKELIJKHEIDSGRAAD IN DE TIJD

De evolutie van de afhankelijkheidsgraad in de tijd wordt

hoofdstuk 07 longitudinale studie van de zorgbehoefte...Tabel 7-2- 5: Samenvatting van de...

Documents

Transcript of hoofdstuk 07 longitudinale studie van de zorgbehoefte...Tabel 7-2- 5: Samenvatting van de...