Inspirerende verhalen uit het vavo onderwijs

Dit is een uitgave van ROC Leeuwenborgh

* mei 2018

02 03

04 VoorwoordJos Kusters

05 Achtergrond vavo

o7 Interview Myrea Hofman

o9 InterviewWesley Haex

11 Achtergrondvavo

12Interview Marijntje Zeijen

14 Interview Menno Koolhaas

16 Interview Mélanie Monfrance

18 Achtergrond vavo

20 InterviewYanal Haj Khalaf Allah

22 Interview Skip Frederix

24 Interview Bart Kottelaar

26 Inspiratie Droomberoep

27 Interview Lisa Sulmann

29 Interview Tove Berden

inhoud

“Elke prestatie begint met

de beslissing om het te proberen.”

04 05

Vavo Tour de France:

schrammen, karakter en eeuwige roem!

voorwoordJos Kusters

04

Vavo:onderwijs op maat. Nieuwe kansen,alles ligt weer open

De Tour de France, de meest bekende etappekoers in het wielrennen. De koers heeft alles in zich: bergetappes, massasprints, ploegleiders, barre omstandigheden, in de waaier rijden, afzien en teamwork. Wat de deelnemers bindt, is een grote motivatie en een enorme drive om te winnen. Lang niet alle wielrenners mogen en kúnnen meedoen aan de Tour de France; de selectie is streng. Niet elke wielrenner is in elke etappe van de koers in topvorm en dan lukt het niet bij de besten te eindigen. Zijn het de ene keer de barre omstandigheden, een andere keer is het eigen schuld of komt hij in een valpartij terecht. Maar áltijd stappen ze op de pedalen. Vol met bloedende schaafwonden. Op karakter. Vooruit en verder. Ook al komen ze niet als eerste over de finish of met hun naam in de krant, groot gejuich en respect van toeschouwers en pers valt hen ten deel. Maar uiteindelijk is er maar één winnaar die met eeuwige roem en een goed gevulde portemonnee naar huis gaat. Studeren is te vergelijken met de Tour de France, maar dan is het een meerjaren etappekoers. Ook in een onderwijsloopbaan kan het soms flink tegenzitten. Een problematische thuissituatie, ziekte, pesten, een te hoge druk om de grote hoeveelheid toetsen en examens goed af te kun-nen sluiten. Welke reden het ook is, iemand kan gevallen en beschadigd zijn. Soms zijn er situaties waarbij een duwtje in de rug van ploegleider of

teamgenoten niet werkt en waarbij iemand uit de wind houden niet voldoende is.

Hoe geweldig is het dan wanneer diegene - met littekens van alle schaafwonden - besluit om alsnog alles op alles te zetten? Een lange uitputtende demarrage te plegen? En dan uiteindelijk als winnaar de eindstreep te halen...? Eigenlijk is vavo veel meer dan de Tour de France! Iedereen mag meedoen. Vavo is een fantastische etappe die niet alleen eerherstel maar ook eigenwaarde verstevigt: je hebt het toch maar mooi gefixt!

Vavo Leeuwenborgh kent bijna alleen maar winnaars. Een uitstekende verzorging tijdens elke etappe hoort daarbij. Iedereen mag, nee sterker nog, móet op de voorpagina van elke krant! Onze studenten verdienen ongelooflijk veel respect en eeuwige roem. Daar mogen ze hun hele leven trots op zijn. En die dikke portemonnee? Die komt van-zelf. Want elke werkgever wil doorzetters zoals zij!

Elke student heeft zijn eigen verhaal. Een paar van deze verhalen hebben we in deze uitgave vastgelegd, om u - met trots - te laten zien hoe bijzonder deze vorm van onderwijs is. Jos KustersCollege van Bestuur ROC Leeuwenborgh

achtergrondvavo

Wat is vavo?Het Voortgezet Algemeen Volwassenen Onderwijs is onderdeel van de sector Educatie van ROC Leeuwenborgh waar je het vwo-, havo-, of vmbo-t diploma kunt behalen. Het is een kleinschalige school met uitgebreide, persoonlijke begeleiding, die éénjarige onderwijstrajecten aanbiedt. Binnen het vavo bieden we het examentraject vmbo-t (mavo), het examentraject havo en het examentraject vwo aan. Ook een voortraject havo behoort tot het programma. Dit traject moet toeleiden naar het examentraject havo of mbo niveau 3-4 opleidingen.

06 07

achtergrondvavo

Voor deze korte, intensieve trajecten gelden wel toelatingseisen; één daarvan is dat de student bereid is hard te werken. Er is uitgebreide persoonlijke begeleiding bij de studie, maar ook bij de keuze van een vervolgstudie. De student kan hierbij gebruikmaken van de ondersteuning van het Loopbaanportaal van Leeuwenborgh voor zaken als faalangstreductietraining of een training studievaardigheden. Voor wie?Vavo Leeuwenborgh is bedoeld voor volwassenen en jong-volwassenen vanaf 16 jaar. Er kunnen tal van redenen zijn om te kiezen voor het vavo.

Enkele voorbeeldsituaties:• De student volgt nu het voortgezet onderwijs en denkt dat zijn slagingskansen toenemen waneer hij in een andere, meer volwassen omgeving zijn studie kan voortzetten. Is de student jonger dan 18 jaar? Deze overstap gaat vanzelfspre- kend in overleg met de huidige school.• Gezakt voor het middelbare schoolexamen? Op het vavo hoeven niet meer alle vakken opnieuw gedaan te worden. Tijdens de intake bekijken we welk pakket nodig is om alsnog het diploma te behalen. Hierbij houden we rekening met de huidige ‘slaag-zakregelingen’. Uiteraard is de student vrij het hele programma over te doen.• Het is ook mogelijk om naast het bestaande VO-diploma één of meerdere (nieuwe) vakken, soms op latere leeftijd, te volgen of bestaande kennis op te frissen. De wetgeving biedt het vavo de mogelijkheid om vrijstellingen te verlenen voor vakken die elders zijn doorlopen. De student volgt alleen die lessen waarin hij of zij examen doet. Lichamelijke Opvoeding of Culturele Kunstzinnige Vorming vervallen bij ons.

IntakeprocedureDe intakeprocedure is noodzakelijk om definitief ingeschreven te kunnen worden. Tijdens deze procedure gaan we in op de studiekeuze, vooropleiding en motivatie. Hieruit blijkt dan of de student in aanmerking komt voor een studie aan het vavo.

Voor deze korte, intensieve trajecten gelden wel toelatingseisen; één daarvan is dat de student bereid is om hard te werken.

MyreaHofmanLeeftijd: 20 jaar

Opleiding: vwo

Woonplaats: Valkenburg

“Hier was ik het meisje dat wel wat extra hulp kon gebruiken”

mensInterview

08 09

mensInterview

“In die klas kreeg mijn toekomst vorm”Zijn vader zag het helemaal zitten: Wesley zou over een paar jaar in zijn voetsporen treden en het dakdekkersbedrijf overnemen. Als Wesley dan voor de keuze van een vervolgopleiding staat, is een technische richting bijna een vanzelfsprekendheid. Hij gaat aan de slag in pa’s bedrijf, maar ergens, diep van binnen, knaagt een twijfel… Elk vrij moment is Wesley namelijk in het bos te vinden. Planten, bloemen, bomen en dieren, ze hebben zijn grote interesse. Biologie, dieren verzorgen in een dierentuin, dát zou ook geweldig zijn… Maar, zoals het vaak gaat, het verstand regeert, het gevoel wordt aan de kant gezet.

Eigen wegDan is er ineens de dag dat Wesleys vriendin een kritische vraag stelt: “Ben jij eigenlijk wel gelukkig in wat je doet?” Wesley: “Ze had het feilloos door. Mijn antwoord was “nee”. Ik besloot bij mijn vader op te zeggen en mijn eigen weg te kiezen. Een klap natuurlijk voor mijn vader, maar ik kón niet anders.”

“Ik weet het!”Op m’n 19e ging ik naar het vavo om de havo te doen. Het eerste jaar koos ik voor álle vakken,

Wesley HaexLeeftijd: 28 jaar

Opleiding: havo

Woonplaats: Geleen

“Iedereen zocht mee naar manieren hoe ik de zorg voor mijn kindje en school kon combineren”

Als je op je 17e zwanger wordt, staat je wereld wel even op z’n kop. Emotioneel, rationeel, praktisch. Als je dan zéér, zéér bewust kiest voor je kindje, in staat bent je dochtertje in je eentje op te voeden en nog weet te slagen voor het vwo, dan wéét je: hier staat iemand met karakter.

Stoppen? Geen optie!Het is het verhaal van Myrea Hofman. 2,5 jaar geleden kreeg zij haar vrolijke, lieve, grappige en eigenwijze Charlayne. Op het moment dat ze ontdekte dat ze zwanger was, zou ze net overgaan van 4 naar 5 vwo. Stoppen met school? Geen optie voor Myrea, school moest afgemaakt worden! Myrea: “Ik zou in oktober bevallen. Bleef ik op mijn middelbare school, dan moest ik een jaar missen. School verwees me dan ook naar het vavo, daar waren meer en andere mogelijkheden.”

Hoe kan het wel?“Het is ongelooflijk mooi hoe ik er ontvangen werd. Waar ik op de middelbare school ‘die tienermoeder’ zou zijn, was ik op het vavo ‘de tienermoeder die we juist extra moeten helpen’. Iedereen dacht met me mee en zocht naar manieren hoe ik school en de zorg voor mijn dochtertje kon combineren. Roosters werden omgegooid, uren anders ingevuld. In de intensieve maanden na de geboorte volgde ik slechts een aantal vakken; wat ik afgerond had, hoefde ik het jaar erna niet meer te doen.”

Trots“Het tweede jaar was pittig, volle bak met alle lesstof. Omdat ik er eventjes uit was geweest, kostte het me moeite de draad weer op te pakken. Maar, ik vond het heerlijk om weer naar school te gaan en samen met de verschillende groepjes in de klas en de goede begeleiding van de docenten, is het me gelukt. Het was wel nog even spannend na het examen. Je zou namelijk voor 15.00 uur gebeld worden als je gezakt was. Om 15.00 uur ging de telefoon. Sh*t…. Maar het was één van mijn docenten die belde met de mededeling dat ik geslaagd was. Het team was zo trots op me dat ik het ‘geflikt’ had, dat hij me het persoonlijk wilde vertellen. Hoe geweldig is dat..?”

Pittig“Tijdens het vavo woonde ik met mijn dochtertje bij mijn moeder, zij hielp me met de verzorging van Charlayne. Na het vwo ben ik op mezelf gaan wonen en in september startte ik met de studie Rechten aan de Universiteit Maastricht. Dat bleek echter zó intensief, die druk zorgde voor te veel stress. Daardoor vond ik zelfs het moederschap zwaar. Dat kon niet de bedoeling zijn en ben ik er mee gestopt.”

Nu verder“Komend schooljaar hoop ik te worden toegelaten tot de Pabo. Ik verwacht dat een hbo-opleiding beter te combineren is met mijn huidige situatie. Zo heel af en toe overvalt het me en vind ik het zonde van mijn vwo-diploma; ik heb er zo hard voor gevochten. Maar ik weet zeker dat ik op m’n plek kom.”

“Studenten herkennen mijn verhaal. Het laat hen zien dat er wél kansen voor hen liggen.”

10 11

ik kon namelijk niet kiezen: scheikunde, natuurkunde, biologie en wiskunde. Toen ik les kreeg van de superenthousiaste biologiedocente Jet Radix, viel alles op z’n plek: dít is wat ik wil. Ik zag mezelf óók op die plek staan. Daarnaast, door mijn rol in de leiding van de scouting had ik ervaren dat ik het geweldig vind om jonge mensen iets te leren. Voeg daarbij mijn passie voor biologie en ik wist: ik wil docent biologie worden. Daar, in die klas, kreeg mijn toekomst letterlijk vorm. Daar werd de richting bepaald.”

In voetsporen van docent“Dus, na het vavo op naar Tilburg, naar de hbo lerarenopleiding Biologie. Omdat ik er zo’n groot plezier aan beleefde, rondde ik de opleiding moeiteloos af. Solliciteren maar! Ook bij ROC Leeuwenborgh. Mijn voormalige docente biologie wilde langzaam afbouwen en weet je… ik mocht haar uren invullen. Hoe te gek is dat!? Nu zit ik hier, heel vertrouwd, op mijn oude school.”

Natuur in de klas“Ik probeer mijn lessen levendig te maken met presentaties, filmpjes en doe-dingen. Zo laat ik studenten bladeren meenemen die ze onderweg tegenkomen en die determineren we. Of tijdens schooluitjes lokken we nachtvlinders om ze te onderzoeken en ze daarna uiteraard weer vrij te laten. Op die manier leeft het vak veel meer en komt het veel dichterbij. Soms neem ik mijn gekko Mushu of valkparkiet Sjefke mee. Ik word ook wel de Freek Vonk van school genoemd. Leuk hè?”

Leerlingen herkennen zich“Voor de klas vertel ik ook mijn verhaal. Ik herken mezelf namelijk zó erg in de studenten. “Ik kan het toch niet”, “ik ben toch niet slim genoeg” of “niet voor mij weggelegd” hoor ik vaak. Door mijn verhaal raken ze geïnspireerd, zien ze wel dat ze alle kansen en mogelijkheden hebben. Daar doe ik het voor. Nu begrijp ik mijn vader veel beter dan toen, ik begrijp zijn teleurstelling van toen. Even was het ook moeilijk tussen ons. Maar laatst zei hij tegen me: ‘Ik ben blij dat je destijds die keuze hebt gemaakt’, want hij ziet hoe gelukkig ik ben in mijn vak. Hij is supertrots. En ik trouwens ook.”

1110

Voor laatbloeiers, vastbijters en doorzetters

Eén jaar voor je toekomst

structuur, maar met alle ruimte voor zelfstandige keuzes. Vakken al eerder met positief resultaat afgerond? Die hoeven niet nog eens doorlopen te worden. Start de nieuwe opleiding in september, maar ontbreekt het profielwerkstuk? Maak het!

We zoeken steeds naar oplossingen die de student verder brengt. Want als je bereid bent zó hard te werken voor de volgende stap in je leven, dan verdien je alle support. John KuijpersOpleidingsmanager vavo

Koos LuijtenOnderwijskundig leider vavo

ROC Leeuwenborgh Maastricht

Het vavo. Een bijzondere vorm van onderwijs. Het zijn vooral de studenten die het zo bijzonder maken. Immers ieder van hen, van jongvolwassene tot oudere, kiest bewust voor deze vorm. De redenen? Die variëren. Wat hen bindt, is een gedrevenheid iets te maken van hun toekomst, om hun (nieuwe) toekomst zelf vorm te geven.

De één mist voor de studie van zijn dromen nog een aantal vakken of zou met een ander profiel toch betere aansluiting hebben. Welkom! Schuif in de banken en bijt je erin vast. De ander vindt zijn draai niet in het reguliere voortgezet onderwijs met alle mogelijke gevolgen van dien en voelt zich hier weer als een vis in het water. Het resultaat? In no time een diploma in the pocket. Weer een ander gaf jaren geleden de brui aan school en ging werken. Maar ineens, na jaren, begint het te knagen. Ineens is er het besef dat er meer in zit. Dus gaan de schouders eronder. Eén jaar keihard werken voor een nieuwe toekomst. Om de studenten te ondersteunen in hun ambitie, bieden wij onderwijs en begeleiding op maat. We zorgen voor

achtergrondvavo

12 13

‘Ik hou er wel van als je een beetje gas moet geven’

“Door het vavo gingen alle deuren open”

Tussen het geven van colleges, het begeleiden van scripties en haar eigen wetenschappelijk onderzoek door, weet Marijntje even tijd vrij te maken voor het interview. Haar PhD thesis wordt op dit moment beoordeeld en in 2019 hoopt ze haar onderzoek af te ronden en te promoveren. ‘Het is flink aanpoten, maar het is leuk!’, zegt Marijntje.

“Kom maar op!”Waar Marijntje van kleins af aan droomde van een leven op het toneel, is haar wereld er nu één van wetenschap en onderzoek. ‘Nadat ik het vmbo had afgerond, ging ik naar de havo. Mijn droom: de toneelacademie. Daar ging ik, 16 jaar, havo- diploma op zak, op auditie bij de toneelschool in Maastricht. ‘Te jong’, klonk het harde oordeel en daar stond ze. “Het toneel was mijn droom”, kijkt Marijntje terug, “dus wat moest ik nu? Ik had geen enkel idee. Dan maar naar het vwo, dat zou altijd van pas komen. Het gaf immers ook toegang tot de universiteit. Maar nog eens twee jaar middel- bare school? Dat zag ik niet zitten. Het vavo bleek de uitkomst: 5 en 6 vwo in één jaar. Kom maar op, gas geven! Daar hou ik wel van.”

En nu…?“Het was goed te doen. Natuurlijk, het vroeg wat van je, maar ik had nog genoeg ruimte voor een sociaal leven. Ik slaagde. Weliswaar met een 4,5 voor Frans, maar dat was genoeg om te slagen. Wat was ik blij. Maar… gedurende dat jaar was ik nog niet veel wijzer geworden. Nog steeds wist ik niet wat ik wilde. Biologie was mijn lievelingsvak, maar of dat nu zo’n mooie toekomst beloofde….? Weet je wat?! Ik ga een jaar bachelor doen in Utrecht, ga ik daarna weer naar de Toneelacademie!”

Gevangen door het vak“Zo gezegd, zo gedaan. Ik ging naar de faculteit Sociale Wetenschappen, richting Cognitieve Neuropsychologie. En wat bleek…? Ik raakte enthousiast en gefascineerd door het vakgebied. Ik ben gebleven. Twee Masteropleidingen heb ik gedaan: Arbeids- en Organisatiepsychologie en Sociale en Gezondheidspsychologie. Tijdens mijn Master thesis bleek dat ik onderzoek juist het leukst vond. Dat heeft me doen besluiten om ook nog te gaan promoveren. Nu ben ik aan de slag met een onderzoek naar de manier waarop collega’s elkaar steunen. Wanneer, waarom en hoe ver gaat collegiale hulp? Superinteressant.”

Alles is mogelijk“Het vavo-jaar was een goed jaar. Het was een gemixte klas wat betreft achtergrond - instromers, zittenblijvers, overstappers -, iedereen had dezelfde leeftijd, maar op één of andere manier meer volwassen. Iedereen koos bewust voor deze opleiding, dus de motivatie was groot. Het contact met de docenten, véél persoonlijker dan op de middelbare school.”

“Achteraf ben ik blij dat ik het vavo heb gedaan. Het gooit zó veel deuren open! Het vavo laat zien dat je tot veel in staat bent. Was het er niet geweest, dan had het me veel meer tijd gekost. En de carrière op het toneel? Ik ben blij met mijn huidige werk, maar de liefde is er nog steeds. Nu sta ik in mijn vrije tijd op de planken en daar geniet ik volop van.”

MarijntjeZeijenLeeftijd: 28 jaar

Opleiding: vwo

Woonplaats: Utrecht

mensInterview

“Ik hou er wel van als je een beetje gas moet geven”

14 15

MennoKoolhaasLeeftijd: 22 jaar

Opleiding: vmbo-t

Woonplaats: Sittard

“Motivatie en mentaliteit brengen je altijd verder. Niet alleen in de sport.”

07.00 uur: 7 kilometer zwemmen voor de boeg12.00 uur: 2 uur hardlopen15.00 uur: powernap van 45 minuten16.00 uur: 1,5 uur fietsen

Het is zomaar een dag uit het leven van Menno Koolhaas, triatleet. Swim, run, cycle, sleep and repeat. Wat begon als een spel op 9-jarige leeftijd, is uitgegroeid tot een Olympische droom. In 2020 moet het gebeuren: dan staat Menno met zijn team in Tokio bij de start van de Team Relay, de Olympische variant van de triathlon. 1500 meter zwemmen, 40 kilometer fietsen en 10 kilometer hardlopen. Tot die tijd is het keihard werken en trainen. Met Sittard als uitvalsbasis verlegt Menno elke dag weer zijn grenzen.

Virus te pakkenMenno groeit op in Amstelveen, in de bakkerij van zijn ouders. Een medewerker van zijn ouders doet aan triathlon en daagt vader Johan en Menno uit een keer mee te doen. Vanaf dat moment heeft Menno (toen 9 jaar) het virus te pakken. Hij blijkt zeer getalenteerd en wordt op z’n 14e Nederlands kampioen. De Nederlandse Triathlon Bond volgt hem op de voet en daar is ineens de vraag: wil je komen trainen bij het Nederlands team in Sittard? “Het is natuurlijk fantastisch als je daarvoor gevraagd wordt”, zegt Menno, “maar dat betekende wel dat ik naar Sittard moest verhuizen. Best lastig, op die leeftijd. Ook voor mijn ouders. Maar ze stonden 1000% achter me.”

Geven en nemen“Hoe gek ik ook was van mijn sport, een opleiding vond ik ook belangrijk. Je weet immers nooit hoe het leven loopt. Het CIOS lag voor de hand, maar omdat ik zoveel trainde voor de triathlon, zou het aantal sport-uren van de opleiding te veel zijn. Ik koos voor het vavo: in één jaar deed ik het 3e en 4e jaar van het vmbo-t, naast mijn volle trainingsprogramma. Door de sport kon ik niet altijd bij de lessen aanwezig zijn, maar ik mocht altijd op de support van de docenten rekenen. Op trainingskamp in het buitenland of een wedstrijd? ‘Ga ervoor! We kijken later wel hoe en wanneer je de lesstof inhaalt.’ Ondanks mijn afwezigheid, had ik wel de mentaliteit het te halen. Een dag voor mijn eerste toetsweek bijvoorbeeld, viel ik tijdens een training: sleutelbeen gebroken. Ik kon niet schrijven, ik kon niks. Maar ik zat er wél. Zo werkt het: als jij inzet toont, word je geholpen.” Daarna volgde Menno nog de opleiding Financieel Administratief Medewerker op Leeuwenborgh. In iets meer dan de gebruikelijke 3 jaar behaalde hij ook dát diploma.

Droom achternaNu richt Menno zich volledig op zijn sportieve carrière. En de bakkerij van pap en mam? “Mijn vader is de 5e generatie in de bakkerij. Het zou mooi zijn als dit levenswerk voortgezet wordt en ik ben ook vast van plan op termijn mijn bijdrage te leveren. Maar voor nu heeft mijn vader me op het hart gedrukt: “Ga je droom achterna!”

“Hoe gek ik ook was van mijn sport, een opleiding vond ik ook belangrijk. Je weet immers nooit hoe het leven loopt.”

mensInterview

16 17

‘Ik hou er wel van als je een beetje gas moet geven’

“Je moet het zelf doen, maar iemand moet je wel de kans geven”

Als wetenschapper en onderzoeker heeft Melanie een warm hart voor onderwijs-onderzoek. “Een rechtstreekse voortzetting van mijn onderwijs-ervaringen”, zegt Mélanie. “Het vavo is erg belangrijk voor mij geweest; hier is mijn interesse ontstaan in de ongelijkheid binnen de samenleving en de rol die onderwijs daarin speelt. En die rol is essentieel. Voor mij was het vavo mijn herstelmechanisme.”

In oplossingen denkenOp het eind van de basisschool hoort Mélanie het advies: vmbo kader. “Daar heb ik het moeilijk mee gehad”, kijkt Mélanie terug. “Ik wilde namelijk verder en meer en wist zéker dat ik het in me had. Het voelde alsof ik werd beperkt. De docenten waren echter onverbiddelijk: “Ga je een stap hoger, dan is de kans te groot dat je doubleert.” Mélanie koos voor mbo toerisme, maar dat bleek geen succes. “Frustrerend, want ik wilde zó graag naar school! Ik wist alleen niet wat.” Een jaartje werken volgde. Mijn drive om de havo te halen bleef sterk, het mbo was voor mij te praktijkgericht. Tijdens mijn zoektocht ontdekte ik het vavo. Hoewel Frank Caris, teamondersteuner bij het vavo, de stap van vmbo naar havo ook groot vond, dacht hij wel in oplossingen. Zijn idee: doe naast een aantal havo vakken ook nog een paar vakken op vmbo-t niveau als voorbereiding op de havo vakken in het tweede jaar.”

In the pocket: cum laude“We maken een uitzondering op de uitzondering” gaf Frank aan en dat is precies wat het vavo typeert: ze willen een leerling écht vooruit helpen. Dat werd nog eens bevestigd toen ik op de havo zat. Inmiddels wist ik dat ik de sociaal wetenschappelijke kant op wilde, maar ik vond geen passende hbo-opleiding. Toen waren het de docenten die mij adviseerden: “Jij zit veel meer op je plek op de universiteit. Ga voor het vwo!” Wat een motivatie! Dat deed ik en ik deed 5 en 6 vwo in één jaar. Daarna ben ik sociologie in Tilburg gaan studeren, waar ik m’n bachelor en extended master heb gedaan. En… voor alles cum laude afgestudeerd.”

Kans krijgen“Het vmbo was geen makkelijke tijd. Je bent op een kwetsbare leeftijd, je voelt je niet altijd even sterk. Op het vavo was het heel anders. Daar was ik met gelijkgestemden en samen maakten we er iets van. Natuurlijk, eigen motivatie en doorzettingsvermogen zijn nodig, maar iemand moet je wél de kans geven! Het vavo was mijn eerste leuke schoolherinnering, wat betreft studenten én docenten. Het heeft mij heel veel gebracht: bijzondere vriendschappen, ervaring en zelfvertrouwen. Zonder deze mensen was ik nooit geweest waar ik nu ben!”

MélanieMonfranceLeeftijd: 30 jaar

Opleiding: vwo

Woonplaats: Maastricht

“Het vavo was mijn herstelmechanisme”

mensInterview

18 191818

Gepersonaliseerd leren Wat wil jij?De route start met een intakegesprek met de aspirant-student: in welke situatie zit je nu, welke resultaten behaalde je eerder, wat zijn je toekomstdromen en welke vervolgstudie zou je willen doen, is het haalbaar voor je? Informatie die aangevuld wordt met input van de uitbestedende school of eventuele hulpverleners. Op basis daarvan stellen we het ideale onderwijsprogramma samen: een programma met de vakken waarin de student examen doet. Elke student mag rekenen op een mentor en krijgt, indien nodig, ook nog een begeleider. Off we go: de route is vastgelegd, afspraken gemaakt.

Lat ligt hogerNet als bij vo-scholen zijn de examenprogramma’s van het vavo voorgeschreven door de overheid, maar bij ons ligt de lat een stukje hoger: het examentraject duurt maar 9 maanden. Het vavo vraagt dus nogal wat van de student; motivatie, doorzettingsvermogen en commitment

zijn absolute vereisten om te slagen. De student kiest zelf de werkvorm die het beste bij hem en zijn leerstijl past: klassikale instructie (hoorcollege), zelfstandig werken (werkcollege) en individuele begeleiding (coachingsuur) behoren tot de mogelijkheden.

Vrijheid en verantwoordelijkheidWe zeiden het al: commitment is een vereiste. In tegenstelling tot het reguliere onderwijs wordt een groot beroep gedaan op de zelfstandigheid van de student. Hij wordt zeer gefaciliteerd, maar hij moet het zelf doen. Niet in de les aanwezig? Je eigen verantwoordelijkheid. Het vavo geeft je de kans, maar niet oneindig. ‘Vrijheid in gebondenheid’ zo zou je het kunnen omschrijven.

Maar de meesten grijpen de kans met beide handen aan. Dit is de tijd om persoonlijke groei te realiseren.Voor de meesten is het de tijd van persoonlijke overwinningen. Dat gevoel stuwt je voort. Het vavo brengt je verder.

achtergrondvavo

19

Feedback is belangrijkEen essentieel ingrediënt van gepersonaliseerd leren is ‘dialoog’. Dialoog tussen (oud-) studenten, docenten en mentoren bij het vavo van Leeuwenborgh. Niet alleen geven docenten feedback aan de studenten over hun prestaties, maar meerdere keren per jaar vragen wij onze studenten en alumni-studenten hoe ze het onderwijs beoordelen. Op die manier hebben docent en student een gedeelde verantwoordelijkheid. Samen geven we het onderwijs vorm.

‘Uitgaan van de behoeften en wensen van de student’ en ‘het onderwijs van de toekomst’. Gepersonaliseerd leren. Het voert tegenwoordig alle trendrapporten voor het onderwijs aan. Niet het centraal stellen van een onderwijsprogramma of lesmethode, maar de wensen en behoeften van de student als uitgangspunt nemen.Oke…? Is dat niet logisch..? Voor ons wel!

Elke student een persoonlijke leerroute. Dat is sinds jaar en dag onze werkwijze. Het vavo is er namelijk om studenten kansen te geven. Met een ‘nee’ kunnen we niet veel, wij vragen liever: ‘Wat kun je wél?” Om welke reden dan ook - persoonlijke situatie, andere keuzes - lukte het hen niet in het reguliere voortgezet onderwijs. Maar ze zijn overtuigd: dit is mijn kans. Ik ga ervoor. Juíst die studenten passen niet in een vastomlijnd programma. Geen ‘one size fits all’, maar een eigen leerprogramma. De toekomst tegemoet.

Trend of vanzelfsprekendheid?

20 21

Yanal Haj Khalaf AllahLeeftijd: 17 jaar

Opleiding: vmbo-t

Woonplaats: Voerendaal

“Geloof in jezelf en creëer je eigen kansen. Niemand anders doet dat voor je.”

15 augustus 2015. Yanal Haj Khalaf Allah komt in Nederland aan, samen met met zijn vader, moeder en zus. Ze zijn gevlucht voor de oorlog in Syrië. Grootvader was al vermoord, een oom gearresteerd en langdurig gemarteld, maar wonder boven wonder overleeft hij. Op een dag wordt Yanal door 5 militairen van Syrisch regime gearresteerd en meegenomen naar hun baas. Die zegt 10 minuten later: ‘Rot op!’ en hij laat Yanal gaan. “Ik was op het verkeerde moment op de verkeerde plaats” zegt Yanal later. Voor vader en moeder Haj Khalaf Allah de druppel: “Wij blijven hier geen seconde langer meer.” Het gezin geeft alles op en verkoopt al haar bezittingen om de vlucht naar Nederland te kunnen betalen.

“Ga door”Het AZC in Venlo is hun tijdelijke verblijfplaats. Vanaf dat moment ligt hun lot in handen van de Immigratie- en Naturalisatiedienst. Ineens is daar het bericht: we hebben nog meer tijd nodig om jullie aanvraag te onderzoeken. “Alle hoop ver-vloog. We vreesden dat we onze kans niet zouden krijgen”, kijkt Yanal terug. Een lange periode van onzekerheid breekt aan. Zolang er geen uitsluitsel is over een verblijfsvergunning mogen Yanal (toen 14) en zus Sally (toen 17) niet naar school. Maar, hoe onzeker de toekomst ook is, zo zeker zijn Yanal en Sally: wij leren de Nederlandse taal. No matter what. Met behulp van Youtube en een paar Nederlandse boeken maken zij zich het Nederlands eigen. Yanal: “Ik kon kiezen: of ik bleef in bed liggen, of ik ging aan de slag. Ook al had ik geen richting, ik ben blijven rennen. Het was de enige weg.” Na 3 lange maanden was daar het bericht: het gezin mocht blijven.

Dat kan sneller“In mei 2016 mocht ik naar school, naar de Internationale Schakel Klas, ter voorbereiding op het voortgezet onderwijs. Daar hoorde ik de eerste dag: ‘Je hebt zo’n 2 jaar nodig om uit te stromen.’ Wat…? 2 jaar…? Begon net voor ons de zon te schijnen, krijg je die mededeling. Ik wilde studeren! Maar, omdat mijn zus en ik zelf al Nederlands geleerd hadden, hebben we deze school in 9 maanden afgerond! Mijn volgende doel was Bouwkunde, op mbo 4 niveau.”

Hoge cijfers‘Helaas, we kunnen je niet toelaten, mbo 2 is wel mogelijk’, oordeelde school. Maar dat was niet wat ik wilde, dat zou veel te lang duren.... Maar mijn mentor kwam met een alternatief, zij stelde het vavo vmbo-t voor. Geweldig! Daar was ik blij mee! Voor even…” lacht Yanal, “want toen ik mijn boeken zag voor het nieuwe schooljaar, dacht ik: ‘Wat heb je gedaan?! Dit is onmogelijk!’ Ik begon dit school-jaar dan ook enigszins met lood in mijn schoenen. Maar nu, na de eerste periode sta ik er erg goed voor, dus als ik zo doorga, haal ik het.”

“Universiteit, ik kom eraan”“Hierna wil ik naar de havo, het 4e en 5e jaar in één. Daarvoor ga ik alles op alles zetten; deze zomer ga ik extra wiskunde studeren. Ik geloof erin en ben erg gemotiveerd. Daarna nog het vwo en dan naar de Universiteit. Achteraf ben ik blij dat ik niet ben toegelaten tot mbo 4, want nu ga ik toch maar mooi naar de Universiteit. Net als mijn zus; zij studeert Geneeskunde in Amster-dam. Architectuur is mijn droom. Bijzondere, complexe gebouwen ontwerpen, zoals het Centraal Station van Rotterdam. Dat lijkt me mooi. Zonder Nederland en zonder het geweldige team van vavo en mijn mentor, was dit nooit mogelijk geweest.”

Voor mijn oudersMijn ouders hebben een groot offer gebracht: zij wilden hun kinderen redden en gaven daarvoor álles op. Als ik het maak, dan bewijs ik dat mijn ouders de juiste keuze hebben gemaakt. Dat is mijn motivatie. Maar niet alleen mijn ouders. Iedereen die mij in Syrië heeft geholpen, mijn docenten hier, ik kan hen niet in de steek laten. Ik geloof in de toekomst.”

“Soms denk je dat je geen kans krijgt. Maar dat mag je ook niet verwachten! Je moet je eigen kansen creëren.”

mensInterview

22 23

mensInterview

Skip FrederixLeeftijd: 28 jaar

Opleiding: havo

Woonplaats: Maastricht

“Gefocust op mijn doel, zette ik de schouders eronder en ik haalde het, met hartstikke goede cijfers!”

“Door het vavo kwam ik in de flow. Nu zit ik helemaal op m’n plek”

Hoe zeggen ze dat ook wel eens: “Jij bent nog moeilijker te bereiken dan Koning Willem- Alexander.” Zo ging het met Skip Frederix. Wanneer je hem eenmaal spreekt, wordt direct duidelijk waarom: hij is nogal een bezige bij. Vanuit zijn hbo-studie Social Work werkt hij 32 uur per week als woonbegeleider in de psychiatrie, werkt hij op de momenten buiten zijn stage als zzp’er in de zorg en heeft hij nog een bijbaan in de horeca, omdat ‘het zo leuk is’. Skip: Eén dag per maand heb ik vrij en dat is helemaal prima.”

Pokeren en feesten Skips ‘vlotte babbel’ zorgde ervoor dat iedereen hem na zijn middelbare school adviseerde de verkoop in te gaan. “Op Leeuwenborgh volgde ik de opleiding tot Verkoopspecialist en vond al snel een baan. Op een dag werd ik uitgedaagd voor een potje poker. Ik bleek er best goed in te zijn… Je boekt je eerste winst, je doet nog eens mee aan een wedstrijd en voor je het weet, zit je in het circuit. Pokeren, feesten en geld verdienen. Het was één groot feest. Zes jaar lang alleen maar genieten. Tot het moment dat ik een vriendin kreeg en het tijd werd voor meer structuur. Ik zei mijn jolige leven ‘gedag’ en richtte me op de toekomst. Het was goed geweest. Hbo Social Work was mijn doel.”

Iets te streven“Maar, met mijn vmbo-diploma zou ik nooit toegelaten worden. Nog even vestigde ik mijn hoop op de 21+ toets, misschien gaf die me rechtstreeks toegang tot de opleiding. Maar helaas… Zo kwam ik terecht bij het vavo; in één jaar 4 en 5 havo, ter overbrugging. Vol zelfvertrouwen ging ik aan de slag. ‘Dat piep ik wel even’, dacht ik. Maar poeh, wat viel dat tegen. Ik had het onderschat! Gefocust op mijn doel, zette ik de schouders eronder en ik haalde het, met hartstikke goede cijfers! Het mbo had de volgende stap kunnen zijn, maar ik streefde naar het hbo. Daar zou ik voor moeten vechten.’

Juiste keuze“Achteraf ben ik blij dat ik deze ervaring heb gehad en dat ik de 21+ toets toen niet gehaald heb. Direct overstappen naar het hbo zou me nooit gelukt zijn. Op het vavo kwam ik helemaal in de flow. De omgeving en de sfeer op school waren fijn. Vanaf het eerste moment voelde ik me prettig en veilig. Als ik begeleiding vroeg, kreeg ik die. Zat ik ergens mee, was er altijd iemand die luisterde en hielp. Inmiddels zit ik in het 3e jaar van Social Work. Ik heb de juiste keuze gemaakt, want ik zit helemaal op m’n plek. Waar ik nooit wist wat ik wilde, weet ik het nu zeker. Met mensen omgaan, iets kunnen betekenen, iets bereiken met iemand, al is het het kleinste succesje. Daar ik haal ik voldoening uit.”

24 25

Bart KottelaarLeeftijd: 29 jaar

Opleiding: vwo

Woonplaats: Hilversum

“Trots op die eerste stap”

Op 4 havo vond Bart het wel prima. “School…? Echt geen zin meer in.” En hij stopte. Op z’n 17e zat hij thuis. “Een paar jaar van bijna niks doen volgden”, zegt Bart. “Ja, ik deed vrijwilligerswerk bij het Rode Kruis, maar dat was het. Ik wíst wel dat het anders moest, maar was niet in staat de stap te zetten.”

Tót het moment van de reünie van de middelbare school… Bart: “Ik zag mijn oud-klasgenoten, hoorde wat zij deden, waar ze terecht gekomen waren en wat voor leven ze nu leefden. Toen ging bij mij het licht aan: ik wil óók verder. Ik was 22.”

Klaar voor de start“Nog even oriënteerde ik me op het LOI, maar dat was niets voor mij. Alleen thuis studeren zag ik niet zitten, ik heb behoefte aan sociale interactie. Het vavo was voor mij dan ook de uitkomst. Ik zou beginnen met het afronden van de havo. Ondanks dat ik al een paar jaar geen onderwijs meer volgde, vond ik het goed te doen. Man, wat was ik trots toen ik mijn diploma mocht ophalen! Natuurlijk ook op het diploma zelf, maar vooral op het feit dat ik die eerste stap had gezet.”

Grote interesse“Ik had de smaak te pakken, want ineens lonkte de universiteit. Dan ook maar het vwo! Dat was trouwens best wel pittig, 5 en 6 vwo in één jaar, maar… ik heb het geflikt. Ik had het erg naar mijn zin op school. De klas was leuk - met sommigen heb ik nu nog contact -, iedereen was zeer gemotiveerd, het contact met de docenten vond ik prettig en omdat ik op ‘latere leeftijd’ het vavo gedaan heb, stond ik veel meer open; mijn interesse in de verschillende vakken was veel groter dan toen ik 16, 17 jaar was. Dat helpt natuurlijk erg bij het behalen van je doel.”

Droom gevolgd“Na het vwo lag alles open. Wat ging ik doen? Van jongs af aan had ik een grote interesse in geschie-denis en archeologie. Ik kon helemaal opgaan in de serie Stargate, waarin een archeoloog een grote rol speelde. Zijn werk vond ik fascinerend. En nu studeer ik dus Oudheidwetenschappen, de studie over de oude beschavingen van West- Azië, Griekenland en Rome en hun invloed op de Europese cultuur. Het zal niet makkelijk zijn een baan te vinden in deze sector, maar dat wist ik voordat ik eraan begon. Maar dit is wat ik wílde doen! Het liefst zou ik eeuwig blijven studeren, maar dat is te kostbaar, dat is geen optie.”

“Ik had de smaak te pakken, want ineens lonkte de universiteit.”

mensInterview

26 27

“Toegangsbewijs toekomst”

De wereld om ons heen en het onderwijs zijn volop in beweging. In de voortdurend veranderende informatiemaatschappij worden hoge eisen gesteld aan jongeren. Maar één ding verandert niet: een diploma blijft het toegangsbewijs voor hun toekomst. Voor de studie die zij graag willen volgen of voor hun droomberoep. Bij het vavo helpen we hen deze horde te nemen. Soms door veel aandacht te geven, soms juist door meer ruimte te geven.

inspiratieDroomberoep

LisaSulmannLeeftijd: 19 jaar

Opleiding: havo

Woonplaats: Landgraaf

“Ik sta bewuster in het leven. Het kan namelijk elk moment weer fout gaan.”

mensInterview

28 29

mensInterview

“Studenten met dyslexie helpen. Dat is mijn drijfveer!”

“Zo, vmbo op zak, op naar de havo!”, dacht Tove Berden. Daar dacht school echter anders over: ‘Havo? Nee, dat zit er met jouw dyslexie niet in.’ Tove: “Inderdaad, studeren was lastig, vooral Nederlands was zwak, maar ik had wél de capaciteit. De enige optie was het mbo”, kijkt Tove terug. “Ik ging ernaartoe, maar zat er totaal niet op m’n plek. Te weinig aanbod, te weinig uitdaging. Na 5 weken hield ik het voor gezien.”

Engelengeduld“Bij Leeuwenborgh kwam ik in gesprek met Frank Caris. ‘Misschien zijn er wel mogelijkheden voor de havo’, was zijn eerste opmerking. ‘We gaan onderzoeken waar je goed in bent’, zijn tweede. Wat een andere benadering…. Na een brede oriëntatie stelde ik mijn vakkenpakket samen. Doodsbenauwd was ik natuurlijk voor Nederlands; dat zou nóóit lukken. Maar mijn grote geluk was dat ik mevrouw Gijselaers als docent kreeg. Zij zette zich ongelooflijk voor me in. Een literatuurlijst met 8 boeken...hoe moest ik dat ooit voor elkaar krijgen? Maar jawel, zij had er vertrouwen in en samen gingen we aan de slag. Stap voor stap. Ze gaf me het eerste boekje: dun, relatief eenvoudig taalgebruik. Ik las het uit. Wat een succeservaring was dat! Elke keer werden de boeken iets dikker en het taalgebruik complexer. Ik heb het volbracht! In 1,5 jaar heb ik de havo afgerond.”

Tove BerdenLeeftijd: 27 jaar

Opleiding: havo

Woonplaats: Maastricht

“Van elke goeie dag maak ik iets moois!”

Vanaf haar 6e jaar was er ál-tijd iets. De ene keer had ze last van haar ogen, het andere moment voelde ze zich grieperig. Weer een ander moment verschenen overal vlekken op haar lichaam en weer even later kon ze hele dagen slapen. De écht grote problemen ontstonden vanaf haar 12e. Elke week zag ze wel ergens een ziekenhuis. Hersenscans, bloedtesten, het ging maar door. Niemand wist wat er aan de hand is. Sommigen beweerden zelfs dat ze haar klachten verzon. “Wij gaan door tot we weten wat het is”, zeiden Lisa’s ouders heel stellig. Gelukkig - nou ja, gelukkig - legde twee jaar geleden een arts de puzzel van alle symptomen. Eindelijk was er duidelijkheid: Lisa had de chronische vorm van de ziekte van Lyme. Veroorzaakt door een tekenbeet toen ze 6 was.

20 uur slapen per dag“De ziekte is onvoorspelbaar. Nu heb ik bijvoor-beeld een goede tijd, maar dat kan morgen weer anders zijn. Overigens heb ik inmiddels ook het vertrouwen dat het het altijd weer beter wordt na een slechte periode. Met school is het wel af en toe pittig. Er waren jaren dat ik wel 300 lesuren miste. Thuis studeer ik zo goed en zo kwaad als het kan. Halverwege 5 vwo ging het niet goed met me. Toen ben ik zelfs moeten stoppen en ben ik een jaar thuis geweest. Mijn geheugen liet me in de steek, leren ging niet meer. Ik sliep 20 uur per dag en liep moeizaam.”

Alle hulp“Tijdens mijn revalidatie bij Adelante stelde de begeleiding voor om naar het vavo te gaan. Op het vavo zou ik kunnen instromen op 5 havo. Dat heb ik gedaan. De betrokkenheid en behulpzaamheid zijn immens. Ik hoef slechts 3 uur per dag op school te zijn, maar als dat niet lukt, is het geen

probleem en wordt gekeken naar wat wel kan. Zou ik een keer niet in staat zijn om toetsen te kunnen maken, mag ik ze op een later tijdstip inhalen. Ik voel me vaak niet goed op die momenten, maar heb nog geen gebruik gemaakt van die mogelijkheid. De wetenschap echter dát het kan, stelt gerust. Als roosters onhandig voor mij uitvallen, wordt de boel omgegooid. Alles wordt voor me geregeld.”

Fingers crossed“Omdat mijn geheugen niet altijd goed functioneert, is het voor mij onmogelijk om bijvoorbeeld een week vóór de toetsen te starten met studeren. Tegen de tijd dat ik de toets heb, ben ik weer alles vergeten! Wat ik wel doe, is ruim van tevoren goede samenvattingen maken. Vervolgens ga ik de dag voorafgaand aan de toets van ‘s morgens 08.00 tot 01.00 uur ‘s nachts aan de slag. Dan lees ik ‘s ochtends nog eens snel alles door en dan maar hopen dat het erin zit”, vertelt Lisa lachend. “Ik haal goede cijfers, dat is fijn. Soms, als we een toets terug krijgen en een mede-student heeft een onvoldoende, zegt de docent wel eens: ‘Misschien kun je Lisa eens vragen hoe zij studeert.’ Maar of dat nou zo’n goed idee is, haha…”

Plan B“Ook het meedenken over mijn toekomst is ongelooflijk. Vanaf september wil ik starten met het vwo; twee jaar trek ik ervoor uit. In het eerste jaar ga ik vakken volgen die - stel het zou heel erg mis gaan - me in staat stellen straks toch naar de universiteit te kunnen. Ik moet altijd een plan B achter de hand hebben. Mijn droom is European Studies en misschien ooit wel verhuizen naar het buitenland… Maar eerst maar eens examen doen dit schooljaar!”

30 31

colofonDrukAndi druk ConceptPR & Communicatie ROC Leeuwenborgh / Belinda BiesmansOntwerp & vormgevingMorres & CompanyTekstMaud DelahayeFotografieWouter Roosenboom

Vavo biedt een persoonlijke & intensieve begeleiding. Samen met de student creëren wij een prettige sfeer met een volwassen aanpak.

31

Vavo | ROC Leeuwenborgh Sibemaweg 20 | Maastricht

T: 088-001 53 96 E: administratievavo@leeuwenborgh.nl

Eigen methode“Mijn plan stond vast: ik wilde docent Nederlands worden. Zoals mevrouw Gijselaers mij had geholpen en enthousiast had gemaakt, zo wilde ik ook van betekenis zijn voor anderen. Na mijn toelating tot de hbo leraren-opleiding Nederlands kostte het me nogal wat overtuigingskracht om mijn docenten ervan te overtuigen dat een student met dyslexie de opleiding zou kunnen afronden en dat ik echt wel op de goede plek zat. Het eerste jaar was zwaar; ik had namelijk nog geen idee hoe ik het studeren moest aanpakken. Vanaf dat moment heb ik m’n eigen compensatiestrategieën ontdekt; formules en regels waarmee ik in staat was te beredeneren hoe de taal in elkaar steekt. Ook nu trof ik het met de docenten. Wat een gedrevenheid en liefde voor het vak. Dat raakte me. Voeg daarbij het feit dat ik me als een vis in het water voelde tijdens de stages en mijn keuze werd alleen maar bevestigd. Nu geef ik les op Leeuwenborgh, mbo verzorgende IG (Individuele Gezondheidszorg).”

Echt mens voor de klasNederlands wordt vaak gezien als een ‘moetje’. Maar ik blíjf uitleggen waarom het zo belangrijk is, juíst in de zorg. Denk aan de gesprekken met patiënten en het helder verwoorden van verslagen. Ik ga de lesstof afstemmen op hun vakgebied, maar eerst wilde ik de studenten leren kennen. En zij mij. Persoonlijk contact vind ik namelijk belangrijk; er moet een mens voor de klas staan. Als docent ben je namelijk méér dan alleen degene die vertelt dat je een diploma moet halen.”

Docenten maken het verschilAls ik terugkijk naar het vavo, is het voor mij als persoon goed geweest. Voordat ik er startte, wist ik niet eens wie ik was. Laat staan wat ik wilde. De opleiding heeft bijgedragen aan mijn volwassenwording. En aan mijn zelfvertrouwen! De docenten op het vavo, hebben voor mij het verschil gemaakt. De kansen die ze je geven, hoe ze kijken naar je talenten, de interessante gesprekken die we voerden over het leven, het luisterend oor dat er altijd was en hun tomeloze inzet. Ze vragen veel van je en je moet het zelf doen, maar met een sterke motivatie en een berg energie lukt het.“

Het heeft m’n zelfvertrouwen en eigenwaarde zo’n

boost gegeven… Dat wil ik ook voor

mensen betekenen!

032 032

ROC Leeuwenborgh (Regionaal Opleidingen Centrum) is een van de grootste aanbieders van beroepsonderwijs in Zuid-Limburg, met ruim 8.000 studenten en 850 medewerkers. Iedereen vanaf 16 jaar kan terecht bij ROC Leeuwenborgh, met een aanbod van 150 verschillende opleidingen, volwasseneneducatie en bedrijfsopleidingen. De opleidingen worden gegeven op onze locaties in Maastricht, Sittard en Venlo of in de praktijk, bij leerwerkbedrijven of bij bedrijven die kiezen voor een bedrijfstraining. Vavo is binnen ROC Leeuwenborgh een kleinschalige school met uitgebreide, persoonlijke begeleiding, die éénjarige onderwijstrajecten aanbiedt. Binnen het Vavo bieden we het examentraject vmbo-t (mavo), het examentraject havo en examentraject vwo aan. Daarnaast bieden we een voortraject havo aan.

Voor meer informatie kijk op: www.leeuwenborgh.nl