Hobby Elektronica Actueel IC-handboek - Internet Archive

Hobby Elektronica&

Actueel IC-handboek

Naslagwerk over theorie en praktijkvan de elektronica

eindredactie

Jos Verstraten

aanvulling129

www.hobbyelektronica.nu

Postbus 32.014, 6370 JA Landgraaf

CIP-GEGEVENS

Verstraten, Jos

Hobby Elektronica & Actueel IC-handboek

Groot praktijkboek voor de elektronicus metbouwhandleidingen, theoretische artikelen,componentengegevens en adressenlijsten

Losbladig, geïllustreerdTrefwoord: elektronica

UitgaveVego VOF, Postbus 32.014, 6370 JA Landgraaf . . . . . . . . . . www.vego.nl

www.hobbyelektronica.nu

ContactE-mail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . [email protected]: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 045-533.22.00Fax: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 045-533.22.02

Elektronische pagina-opmaakVego VOF, Landgraaf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . www.vego.nl

POD-productieCPF Landgraaf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . www.cpf-landgraaf.nl

Cover en ringband ontwerpDesign Studio Sensation, Haarlem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . www.ds-sensation.nl

ISBN-1090-805610-4-5

ISBN-13978-90-805610-4-5

NUR468

SISO663.1

DISCLAIMERSamensteller en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een zo betrouwbaar mogelijkeuitgave te verzorgen. Voor eventueel in deze uitgave voorkomende onjuistheden kunnen zijechter geen aansprakelijkheid aanvaarden.

© 2006, Vego VOF, Landgraaf, Nederland

Behoudens de in/of krachtens de auteurswet 1912 vastgestelde uitzonderingen mag niets uitdeze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie,microfilm, software of op welke andere manier dan ook, zonder voorafgaandelijke schriftelijketoestemming van Vego VOF, gevestigd te Landgraaf, die daartoe met uitzondering van iederander door de auteursrechthebbende(n) is gemachtigd.

1

Algemene inhoud

2 Trefwoorden en begrippen2/1 Inhoud2/2 Trefwoorden en begrippen: basiswerk 20042/3 Trefwoorden en begrippen: telecommunicatie2/4 Trefwoorden en begrippen: digitale audiobewerking2/5 Trefwoorden en begrippen: Home Cinema System & HDTV

3 Principes3/1 Inhoud3/2 De natuurkundige basis van de elektronica3/3 Elektronische onderdelen en hun eigenschappen3/4 Schakelingen met passieve componenten3/6 Grondbeginselen van de digitale techniek3/7 Grondbeginselen van de akoestiek en van de audio-techniek3/8 Het hobby-laboratorium3/10 Basis-schakelingen met dioden3/11 Basis-schakelingen met transistoren3/12 Basis-schakelingen met operationele versterkers3/13 Basis-schakelingen met IC’s3/14 Theorie en praktijk van voedingen3/15 Principes van ADC en DAC3/16 Principes van Phase Locked Loop (PLL)3/17 Principes en doelstellingen van vage logica3/18 Principes van energieregeling en -bezuiniging3/19 Principes van computer-elektronica3/20 Theorie en praktijk van telecommunicatie3/97 Experimenteren met de universele analoge trainer3/98 Van principes naar praktijk: denken in hoog en laag3/99 Van principes naar praktijk: universele experimenteerprint

4 Voorbeeldschakelingen4/1 Inhoud4/2 Muziek-elektronica

Inhoud Deel 1 hoofdstuk 1 blz. 1

Deel 1: Algemene inhoud

129

4/3 Amateur-radio4/4 Radio-ontvangers4/5 Robotica4/6 Microcomputer techniek4/7 De bouw van meet-apparatuur4/8 Auto-elektronica4/9 Modelbouw- en afstandsbesturingsschakelingen4/10 Foto-, dia-, film- en video-schakelingen4/12 Luidsprekersystemen4/13 Voedingsschakelingen4/14 Overige schakelingen4/15 Schakelingen voor licht-regeling

5 Home electronics5/1 Inhoud5/2 Radio5/3 Televisie5/4 Video5/5 Audio-Hifi: bandspeelapparatuur5/6 Audio-Hifi: platenspelers5/7 Audio-Hifi: compact disk spelers5/8 Audio-Hifi: digital compact cassette5/9 Audio-Hifi: Surround Sound systemen5/10 Draadloze bediening van AV-apparatuur5/11 MP3, een internationale standaard voor audio compressie5/12 Multimedia: werking en principes van digitale foto-camera’s5/13 Satellietontvangsttechniek5/14 Domotica5/16 CD-uitbreidingen: Photo-CD5/17 CD-uitbreidingen: Video-CD5/18 CD-uitbreidingen: CD-Interactive5/19 CD-uitbreidingen: CD-Recordable5/20 CD-uitbreidingen: DVD, Digital Versatile Disk5/21 CD-uitbreidingen: BD, Blu-ray Disc5/30 PC-uitbreidingen: tuning & upgrading utilities

6 Data-handboek6/1 Inhoud6/2 Dioden6/3 Transistoren6/4 Thyristoren en triac’s6/5 Digitaal geïntegreerde schakelingen6/6 Lineair geïntegreerde schakelingen6/7 Opto-elektronische componenten

Deel 1 hoofdstuk 1 blz. 2 Inhoud


6/8 Elektronische symbolen en hun betekenis6/9 Microprocessoren en hun perifere schakelingen6/10 Connector-systemen en internationale standaarden6/11 Eigenschappen van technische grondstoffen6/12 Foot-prints van de belangrijkste TV-satellieten6/13 Koelprofielen en hun koeleigenschappen6/14 Luidsprekers en hun eigenschappen6/15 Internationale coderingen van halfgeleiders6/16 Nauwkeurige weerstandswaarden met de standaard E-12 reeks6/17 Nomogram voor het bepalen van het toelaatbare vermogen

van weerstanden6/18 Componenten-waarden volgens de IEC-standaard6/50 Interessante buitenbeentjes6/99 Alfabetische data-base van geïntegreerde schakelingen6/100 Functionele data-base van geïntegreerde schakelingen

7 Actueel IC-handboek7/1 Inhoud

8 Nieuwe ontwikkelingen in de vakwereld8/1 Inhoud8/2 Voor werkplaats en laboratorium8/3 Meettechniek8/4 Computer-techniek8/5 Spelletjes en computer-programma’s8/6 Vakliteratuur8/7 Modelbouw8/8 CD-ROM’s8/9 Wetenschap en techniek8/10 Audiotechniek

9 Wetten en regels9/1 Inhoud9/2 MARC

10 Geïllustreerde encyclopedie van de elektronica11 Wat koop ik waar?11/1 Inhoud11/2 Lijst van instellingen11/3 Elektronica onderdelen leveranciers in Nederland11/4 URL’s van 4.784 internationale elektronica- en IT-bedrijven11/5 IC-vertegenwoordigers in Nederland en België11/6 Elektronica onderdelen leveranciers in België

129



11/7 Interessante elektronica-sites op het Internet11/8 IC-fabrikanten op het Internet11/9 Profiel van de belangrijkste IC-fabrikanten



3/8.9

Software voor de ontwerper

Inhoud

3/8.9.1 Kiezen van R- en C- waarden(verschenen in de 29e aanvulling)

3/8.9.2 Protel-Autotrax, een printontwerp programma(verschenen in de 31e aanvulling)

3/8.9.3 Torbase, een transistor database(verschenen in de 37e aanvulling)

3/8.9.4 Qaplus, een PC hardware tester(verschenen in de 38e aanvulling)

3/8.9.5 Ontwerpen met Ultimate(verschenen in de 40e aanvulling)

3/8.9.6 Maximus-CBCS(verschenen in de 41e aanvulling)

3/8.9.7 Torselect, een transistor selectie systeem(verschenen in de 51e aanvulling)

3/8.9.8 CAAD 3.0, een ontwerpprogramma voor luidsprekerboxen(verschenen in de 74e aanvulling)

3/8.9.9 Schema’s tekenen met Electronic Design 96(verschenen in de 75 aanvulling)

Het hobby-laboratorium Deel 3 hoofdstuk 8.9 blz. 1

Deel 3: Principes

129

Vego’s bestelservice voor oude hoofdstukken

Alle hoofdstukken uit dit naslagwerk kunt u afzonderlijk bestellen.Ga hiervoor naar onze internetsite www.hobbyelektronica.nu en klik demenu-optie “Bestellen hoofdstukken” aan.

3/8.9.10 Data verzamelen via “Infofax”-systemen(verschenen in de 76e aanvulling)

3/8.9.11 http://www.vego.nl, een Nederlandstalige site voor de elektronicus(verschenen in de 81e aanvulling)

3/8.9.12 Schema’s tekenen met Abacoms sPlan versie 5.0(verschenen in de 115e aanvulling)

3/8.9.13 Printen ontwerpen met Abacoms Sprint Layout versie 4.0(verschenen in de 111e aanvulling)

3/8.9.14 Fourier Synthese, experimenteren met harmonischen(verschenen in de 89e aanvulling)

3/8.9.15 Oscilloscope for Windows, versie 2.51(verschenen in het 2e basiswerk)

3/8.9.16 Printen ontwerpen met “PCB Designer” versie 1.5.5(verschenen in de 91e aanvulling)

3/8.9.17 De Elektuur IC databank(verschenen in de 92e aanvulling)

3/8.9.18 WWW.ZOEKELEKTRONICA.NL(verschenen in de 93e aanvulling)

3/8.9.19 www.datasheetlocator.com, snel vinden van datasheet’s op het Internet(verschenen in de 94e aanvulling)

3/8.9.20 www.vego.nl/hobby, dé site van “HE&IC”(verschenen in de 101e aanvulling)

3/8.9.21 Frequency Counter for Windows, versie 1.01(verschenen in het 2e basiswerk)

3/8.9.22 Sine Wave generator, versie 3.0(verschenen in het 2e basiswerk)

3/8.9.23 Schakelingen op strip board ontwerpen met Abacoms Loch Master(verschenen in de 113e aanvulling)

3/8.9.24 Frontplaten ontwerpen met Abacoms Front Designer versie 2.0(verschenen in de 114e aanvulling)

3/8.9.25 Een functiegenerator met AudioWave versie 2.0 van Abacom(verschenen in de 116e aanvulling)

Deel 3 hoofdstuk 8.9 blz. 2 Het hobby-laboratorium

Deel 3: Principes

8.9 Software voor de ontwerper

3/8.9.26 Meetwaarden registreren met RealView 2.0 van Abacom(verschenen in de 120e aanvulling)

3/8.9.27 Blokschema’s simuleren met de ProfiLab’s van Abacom(verschenen in de 125e en 126e aanvulling)

3/8.9.28 Edison4, een elektronica ontwerp laboratorium op uw PC(verschenen in de 129e aanvulling)

129

Het hobby-laboratorium Deel 3 hoofdstuk 8.9 blz. 3

Deel 3: Principes


Deel 3 hoofdstuk 8.9 blz. 4 Het hobby-laboratorium

Deel 3: Principes


3/8.9.28

Edison4, een elektronicaontwerp laboratorium op uw PC

KennismakingSpelenderwijs elektrische enelektronische schakelingen opbouwenEdison4 is een 3D-omgeving, waarin uspelenderwijs elektronica schakelingenopbouwt, simuleert, test en meet. Edi-son4 is een uniek hulpmiddel waarmee ual experimenterend de basisprincipesvan de elektriciteitsleer en de elektroni-ca leert. Het programma bevat tientallendriedimensionele realistische afbeel-dingen van elektrische en elektronischecomponenten, die u met de muis naaruw virtuele werktafel of virtueel bread-board sleept en met elkaar verbindt. Na-dien kunt u meetapparatuur toevoegenen uw schakeling in real time uittestenen meten.

Automatisch schema tekenenEen unieke eigenschap van Edison4 isdat de software automatisch het schemavan uw schakeling tekent! In het linkervenster maakt u uw schakeling met rea-listische componenten, in het rechtervenster ziet u onmiddellijk hoe het sche-ma van uw schakeling er uit ziet!

Eenvoudige schema’sop uw virtuele werktafelEenvoudige schema’s, zoals de wet vanOhm demonstratie uit figuur 3/8.9.28-1,

bouwt u met Edison4 snel op uw virtuelewerktafel door de onderdelen met demuis uit de voorraad naar de werktafel teslepen.

Figuur 3/8.9.28-1: Eenvoudige schema’s kunt u

op uw virtuele werktafel sa-

menstellen.

Het hobby-laboratorium Deel 3 hoofdstuk 8.9.28 blz. 1

Deel 3: Principes

129

Hoofdstuk 3/8.9.27

Nadien voegt u de voeding en een paarmeters toe. Tot slot legt u met de muis debedrading tussen de onderdelen. De me-ters geven onmiddellijk de juiste meet-waarden in de schakeling aan. In ditvoorbeeld wordt de totale weerstand vaneen serieschakeling gemeten en destroom die een spanning van 10 V dooreen weerstand van 100 Ω stuurt. De uit-gangsspanning van de voeding is uiter-aard in te stellen door met de muis linksen recht op de knoppen te klikken.

Figuur 3/8.9.28-2: Dank zij het virtuele bread-

board stelt u uw schakelin-

gen realistisch samen.

Schema’s op virtueel breadboardVoor ingewikkelder schema’s kunt u ge-bruik maken van het in Edison4 aanwezi-ge virtueel breadboard, zie figuur3/8.9.28-2. U sleept de onderdelen uitde voorraad naar het breadboard, u zietde aansluitdraden van de componentenvan gaatje naar gaatje springen. Met éénklik van de muis fixeert u de onderdelenop de plaats waar u ze wilt hebben. Na-dien kunt u de aansluitdraden met demuis verplaatsen naar andere gaatjes inhet breadboard als u dat beter uitkomt.

De automatische “Schematic Analyser”Edison4 biedt als unieke extra functie deautomatische “Schematic Analyser” vanfiguur 3/8.9.28-3. Terwijl u op uw virtue-

le werktafel of breadboard uw schake-ling driedimensionaal opbouwt, stelt de“Schematic Analyser” volledig automa-tisch het schema van uw schakeling sa-men. Uiteraard kunt u dit schema na-dien editten, waarbij rubber bandingwordt toegepast. Als u een onderdeelverplaatst, worden de verbindingen vandit onderdeel met de rest van de schake-ling automatisch herstelt. Via het menu“Analysis” kunt u uw schakeling op allemogelijke manieren uittesten en demeetresultaten onder de vorm van gra-fieken op uw scherm zetten.

Figuur 3/8.9.28-3: In het venster van de “Sche-

matic Analyser” ziet u het

schema van uw schakeling

onderdeel na onderdeel

groeien.

De aanwezige onderdelenEdison4 bevat alle standaard elektroni-sche onderdelen, zie figuur 3/8.9.28-4,waarmee u vrijwel iedere analoge of digi-tale schakeling kunt samenstellen:– enkelvoudige schakelaar;– omschakelaar;– drukknop;– relais met omschakelcontact;– motor;

Deel 3 hoofdstuk 8.9.28 blz. 2 Het hobby-laboratorium

Deel 3: principes


– diverse batterijen;– vaste weerstand;– draaipotentiometer;– schuifpotentiometer;– condensator;– spoel;– luidspreker;– diode;– LED, rood, groen en geel;– gloeilampje;– zekering;– bipolaire NPN- en PNP-transistor;– MOSFET N- en P-type;– operationele versterker 741;– timer 555;– logische poorten AND, OR, NAND,

NOR, NOT, XOR;– flip-flop’s van het type D en JK;– latch.

Figuur 3/8.9.28-4: De beschikbare onderdelen

hebben een fotorealistische

weergave.

Opmerkelijk is dat de vormgeving van deIC’s automatisch verandert als u hetbreadboard inschakelt. De platte voor-stelling van figuur 3/8.9.28-4, ideaalvoor ontwerpen op uw virtuele werktafel,verandert dan in een écht DIL-IC.Alle onderdelen werken als hun “echte”soortgenoten:– u kunt schakelaars en potentiometers

met de muis bedienen;– als er stroom door een lampje of een

LED vloeit gaat dit onderdeel licht uit-stralen;

– als er te veel stroom door een zekeringvloeit gaat dit onderdeel defect;

– de luidspreker geeft via uw geluids-kaart geluid;

– als er stroom door de relaisspoel vloeitziet u het contact schakelen.

Parameters van onderdelen instellenEdison4 biedt twee mogelijkheden voorhet instellen van de parameters van decomponenten.Als u in uw virtuele werktafel of virtueelbreadboard op een onderdeel dubbel-klikt, kunt u de basiseigenschappen vande onderdelen instellen, zie figuur3/8.9.28-5, zoals:– stroomversterking van transistoren;– waarde en tolerantie van weerstan-

den, etc.;– spoelspanning van relais;– spanning van batterijen.Deze optie is duidelijk bedoeld voor “be-ginnelingen”, die nog niet veel van elek-tronica afweten. Zij worden niet in ver-warring gebracht door allerlei ingewik-kelde parameters.Dubbelklikt u echter in de “SchematicAnalyser” op hetzelfde onderdeel, dankunt u vrijwel alle parameters van hetSPICE-model instellen, zie figuur3/8.9.28-6, zoals:

129


Deel 3: Principes


Figuur 3/8.9.28-6: Het instellen van de parameters van een transistor in de “Schematic Analyser”.

– temperatuurscoëfficiënten;– inwendige weerstanden;– grensfrequenties;– contactweerstanden;– vertragingen.

Figuur 3/8.9.28-5: Het instellen van de basisei-

genschappen van de on-

derdelen.

Het is duidelijk dat deze optie alleen ge-schikt is voor geoefende elektronici, als

u nog niet veel van elektronica afweetzullen zelfs de namen van de meeste pa-rameters u immers (nog) niets zeggen.

Toleranties instellenOp alle specificaties van een elektro-nisch onderdeel zitten er in het “echte”leven afwijkingen of toleranties. Als u destroomversterking van één specifieketransistor meet als 456, dan zult u vast-stellen dat vrijwel alle andere exempla-ren van dit type een andere stroomver-sterking hebben.Interessant is dat u in het venster van fi-guur 3/8.9.28-6 ook dit kunt simulerendoor het instellen van een “Tolerantie-model”. Als u deze optie aanvinkt kunt uvan iedere parameter niet alleen de ge-wenste waarde instellen, maar ook demaximale positieve en negatieve afwij-king die op die waarde kan zitten. Boven-dien kunt u kiezen tussen een “Unifor-me” of een “Gaussiaanse” distributie vande afwijking. Als u dan vijf identieketransistoren naar uw werkblad sleept zul-


Deel 3: principes


len deze alle vijf iets afwijkende specifica-ties hebben.

Defecte onderdelen invoerenEen interessante optie van Edison4 is datu onderdelen defect kunt maken. In hetvenster van figuur 3/8.9.28-6 staat de pa-rameter “Fault”. U kunt hier bij een tran-sistor selecteren tussen:– None;– RB Open;– RC Open;– BE Short;– BC Short;– CE Short.Bij weerstanden en dergelijke onderde-len staan de opties “Open” en “Short” terbeschikking.Dit is natuurlijk een zeer interessante op-tie voor het onderwijs. De docent kaneen schema invoeren en een of meerde-re onderdelen op een specifieke manierdefect maken. Nadien is het aan de stu-denten om door middel van metingen teachterhalen waar het foute onderdeelzit.

De aanwezige meetapparatuurEdison4 bevat de volgende meetappara-ten, zie figuur 3/8.9.28-7:– eenvoudige digitale meter voor gelijk-

spanning;– eenvoudige digitale meter voor gelijk-

stroom;– eenvoudige digitale meter voor weer-

stand;– digitale universeelmeter;– gelijkspanningsvoeding;– tweekanaals oscilloscoop;– frequentie-analyser;– functiegenerator.De knoppen kunt u bedienen met demuis, de meetresultaten verschijnen on-middellijk in de display’s.

Figuur 3/8.9.28-7: Edison4 bevat een volledig

meetinstrumentarium.

De meetapparatuur instellenNet zoals bij de onderdelen kunt u, doorop een meetinstrument te dubbelklik-ken, de instellingen van het apparaat wij-zigen. Ook hier wordt rekening gehou-den met “starters” en “gevorderden”.Door het dubbelklikken in het venstervan het virtueel werkblad kunt u alleende basisinstellingen van het meetappa-raat wijzigen. Doet u hetzelfde in hetvenster van de “Schematic Analyser”,dan kunt u de eigenschappen van het in-strument heel gedetailleerd instellen.Als voorbeeld hebben wij in figuur3/8.9.28-8 het instellingenvenster van defunctiegenerator weergegegeven.

129


Deel 3: Principes


Figuur 3/8.9.28-9: Met de “Schematic Editor” kan de gevorderde elektronicus ingewikkelde schema’s te-

kenen, testen en evalueren.

In dit voorbeeld hebben wij gekozenvoor een sinusuitgang en dan kunt u deamplitude, frequentie en fase instellen.Kiest u echter voor “General”, het voor-laatste symbooltje, dan kunt u van dezepuls alle specificaties instellen:– stijgtijd;– daaltijd;– positieve pulsbreedte;– negatieve pulsbreedte;– positieve en negatieve amplitude.De laatste selectie “User Defined” geeft ude mogelijkheid een “Signal= f(t)” for-mule in te voeren die de variatie van deuitgangsspanning in functie van de tijdbeschrijft.

Figuur 3/8.9.28-8: Het instellen van de functie-

generator.


Deel 3: principes


De “Schematic Editor”Edison4 biedt de gevorderde elektroni-cus de “Schematic Editor”. Deze editor,voorgesteld in figuur 3/8.9.28-9, heefttien onderdelenbibliotheken met in to-taal 115 analoge en digitale basisonder-delen. Wij noemen dit “basisonderde-len”, omdat bij de meeste onderdelensub-onderdelen ter beschikking staan.Zo kunt u bij de digitale IC’s kiezen tus-sen de TTL, LS, HC, HCT, S, AS en ALSversies. Bij het basisonderdeel “NPN Bi-polar Transistor” kunt u uit niet minderdan 1.061 typenummers kiezen!Het zal wel duidelijk zijn: met de “Sche-matic Editor” tekent, evalueert en test uuw ingewikkelder schema’s.

AnalysesUiteraard beschikt Edison4 over eenhele reeks analyse-werktuigen die u opuw schema’s kunt loslaten. Ook hiergeldt dat er analyses ter beschikkingstaan voor de “starter” en er analyses zijnvoor de “gevorderden”. Een “starter” zalbijvoorbeeld niet veel hebben aan eenBode-plot, omdat een dergelijk begripnietszeggend is.

De DC AnalysesEdison4 heeft drie gelijkspanningsanaly-ses, die u op uw schakeling kunt toepas-sen:– DC node spanning:

Uw cursor wordt, zie figuur3/8.9.28-10, een meetpen waarmee ude gelijkspanning op alle “nodes” vanuw schema kunt meten.

– DC transfer karakteristiek:Geeft het verloop van de gelijkspan-ning op de uitgang in functie van dedriehoekvormig verlopende gelijk-spanning op de ingang.

– Temperatuur analyse:

Geeft de gelijkspanning op de uitgangin functie van de omgevingstempera-tuur.

Figuur 3/8.9.28-10: De meest eenvoudige analy-

se is deze “DC Node Volta-

ge”, waarmee u de gelijk-

spanning op alle punten van

uw schema kunt meten.

De AC Analyses– AC node spanning:

Uw cursor wordt een meetpen, waar-mee u de signaalspanning op alle “no-des” van uw schema kunt meten. Umeet nu echter effectieve waarde, am-plitude, DC-waarde en fase.

– AC transfer karakteristiek:Geeft de amplitude, fase, Bode, Ny-quist en groepvertraging karakteristie-ken tussen een start- en een eindfre-quentie.

– AC time functie:Geeft het verloop van de signaalspan-ningen op diverse punten in functievan de tijd.

– AC transiënt analyse:Het verloop van de uitgangsspanningin functie van de tijd als respons opeen pulsspanning aan de ingang.

129


Deel 3: Principes


Figuur 3/8.9.28-11: Dit Bode-diagram geeft het amplitude- en faseverloop van de uitgangsspanning van

een analoge schakeling in functie van de frequentie van het ingangssignaal.

In figuur 3/8.9.28-11 hebben wij alsvoorbeeld het Bode-diagram van eentweetraps transistorversterker opgeme-ten. Deze grafiek geeft de versterking (indB) en het faseverloop weer van de uit-gangsspanning van de schakeling infunctie van de frequentie van het in-gangssignaal. In dit voorbeeld meten wijde spanningen op drie punten (dit kuntu in het schema heel gemakkelijk aange-ven) en er worden dan ook drie grafie-ken in verschillende kleuren getekend.

De digitale step-by-step analyseEdison4 heeft een zeer handig hulpmid-del, waarmee u het signaalverloop in di-

gitale schakelingen stap na stap kunt vol-gen. Met de step-by-step analyse ziet uwelke punten van uw digitale schakeling“L” of “H” zijn na iedere tijdstap. U kuntalle stappen van een cyclus automatisch“afspelen” of handmatig alle stappen vande cyclus doorlopen. “L” wordt weerge-geven door blauwe vierkantjes, “H” doorrode. In figuur 3/8.9.28-12 hebben wijeven snel in de “Schematic Editor” eenhalf adder getekend en er deze analyseop toegepast.

De digitale timing analyseEdison4 heeft uiteraard een meerka-naals logische analyser, waarmee u het


Deel 3: principes


onderlinge signaalverloop in uw digitaleschakelingen kunt analyseren.

Figuur 3/8.9.28-12: Met de digitale step-by-step

analyse kunt u het signaal-

verloop in digitale schake-

lingen volgen.

Figuur 3/8.9.28-13: Met de digitale timing analy-

se kunt u de waarheidstabel

van een digitale schakeling

onder de vorm van een gra-

fiek weergeven.

U zet in de “Schematic Editor” op de ge-wenste punten een “Voltage Pin”, defi-nieert of dit punt een in- of een uitgangis en wijst er een naam aan toe. Via het

menu “Analysis” en de optie “Digital Ti-ming Analysis” krijgt u het plaatje van fi-guur 3/8.9.28-13 op uw scherm. Uniek isdat u kunt kiezen voor “ideale” of “niet-ideale” componenten. In het laatste ge-val wordt rekening gehouden met devertragingen die u bij het configurerenvan de onderdelen heeft ingesteld. Opdeze manier worden “spikes” zichtbaar.

Macro’s opnemen en afspelenEen voor het onderwijs zeer nuttigefunctie van Edison4 is dat u alle hande-lingen die u in het programma uitvoertkunt opnemen in een macro. Deze ma-cro kunt u nadien weer afspelen en ver-schijnt als een soort videofilmpje op hetscherm. Een zeer interessante optie omsaaie elektriciteitslessen wat dynami-scher te maken!

ConclusieEdison4 is een zeer innovatief program-ma dat zowel voor het technisch onder-wijs en de hobbyist maar ook voor de ge-vorderde elektronicus heel wat experi-menteerplezier in petto heeft!

Specificaties– taal: Engels– handleiding: 54 pagina’s Engels– medium: CD-ROM– anti-kopieer beveiliging: USB-stick– voorbeelden: 20 schema’s, 15 bread-

board opstellingen– fabrikant: DesignSoft Kft., Csengery u.

53, H-1067 Budapest, Hungary

InstallatieSysteemeisenEdison4 stelt minimale eisen aan uw PC:– Pentium III 500 MHz processor;

129


Deel 3: Principes


– 64 MB RAM;– 100 MB harde schijf ruimte;– Windows 98 of hoger;– 24 bit grafische kaart;– SoundBlaster compatibele geluids-

kaart;– een vrije USB-poort voor de meegele-

verde hardware anti-kopieer stick.

Anti-kopieer beveiligingEdison4 is voorzien van een kopieerbe-veiliging onder de vorm van een “Spar-key Dongle”. Dit kleine apparaatje, zie fi-guur 3/8.9.28-14, moet u tijdens de in-stallatie van het programma op eenbepaald moment in een vrije USB-poortpluggen. De installatieroutine schrijfteen unieke code in het geheugen van dedongle en neemt deze code ook op inhet programma. Het resultaat zal duide-lijk zijn. Als u de specifieke dongle nietin uw PC heeft geplugd kunt u het pro-gramma niet opstarten, zie figuur3/8.9.28-15. Zorg er bovendien voor datu de dongle steeds in dezelfde USB-connector plugt, anders gaat het ookmis.

Figuur 3/8.9.28-14: Met deze kleine USB-dongle

wordt het programma bevei-

ligd tegen kopiëren.

InstallatieDe CD-ROM is zelfstartend en na het ge-bruikelijke welkomscherm komt u te-

recht in het venster van figuur3/8.9.28-16, waarin u de directory moetspecificeren waarin u het programmawilt installeren.

Figuur 3/8.9.28-15: Met dit venstertje maakt Edi-

son4 haar ongenoegen dui-

delijk als de specifieke

USB-dongle niet in uw PC

wordt aangetroffen.

Na selectie van de programmafolderworden alle bestanden naar uw hardeschijf gekopieerd. Vervolgens verschijntautomatisch het venster van figuur3/8.9.28-17 op uw monitor, waarin allemet het programma meegeleverde ma-cro’s staan samengevat. Als u op een vandeze macro’s klikt, start Edison4 op,maar stelt vast dat er geen dongle aanwe-zig is en geeft het foutvenstertje van fi-guur 3/8.9.28-15 weer.

Figuur 3/8.9.28-16: Het selecteren van de pro-

gramma directory.


Deel 3: principes


Figuur 3/8.9.28-17: Via dit venster kunt u een van

de vele demonstratie-demo’s

opstarten, macro’s van een-

voudige experimentjes.

De beveiliging installerenPlug eerst nu de USB-dongle in een vrijeUSB-poort. U krijgt nu de bekendemelding “Nieuwe hardware gevonden,zie figuur 3/8.9.28-18. In het venster vanfiguur 3/8.9.28-19 klikt u de optie ”Nee,nu niet” aan. Tot slot kiest u in het vol-gende venster “De software automatischinstalleren”. Na “Volgende” wordt deUSB-driver van de CD-ROM geladen engeïnstalleerd. In de USB-dongle gaat nueen LED’je branden, hét teken dat allesnaar wens is verlopen. Klik nu in het ven-stertje van figuur 3/8.9.28-15 op “OK”,het programma wordt afgesloten. Bij hetheropstarten is Edison4 klaar voor ge-bruik.

Figuur 3/8.9.28-18: Windows heeft de aanwezig-

heid van de USB-dongle op-

gemerkt.

Figuur 3/8.9.28-19: Via dit venster wordt de in-

stallatie van de USB-driver

voor de dongle ingeleid.

De macro’s afspelenOpstartenGa naar “Menu” in de taakbalk, selecteer“Programma’s” en dan “Edison4”. Dub-belklik op “Edison4”, zie figuur3/8.9.28-20. U krijgt nu weer het venstervan figuur 3/8.9.28-17 in beeld. Via ditvenster krijgt u toegang tot de twee pro-gramma’s van het pakket, namelijk “Edi-son” en “Schematic Analyser”. Verderkunt u via de optie “Uninstall Edison”het programma van uw harde schijf ver-wijderen. De overige selecties zijn alle-maal macro’s, die u nu kunt opstartenom aan de hand van de filmpjes enig in-zicht te krijgen in de werking van hetprogramma.

Snelkoppelingen makenNatuurlijk kunt u vanuit het venster vanfiguur 3/8.9.28-17 snelkoppelingen naaruw bureaublad maken voor “Edison” en“Schematic Analyser” zodat u de pro-gramma’s sneller kunt opstarten.

129


Deel 3: Principes


Figuur 3/8.9.28-20: Op deze manier start u de

twee programma’s of de ma-

cro’s op.

Klik met de rechter muisknop op het pic-togram van “Edison” en selecteer de op-tie “Snelkoppeling maken”. In het ven-ster verschijnt een kopie van het picto-gram met de naam “Edison (2)”. Sleepdit met ingedrukte linker muisknopnaar uw bureaublad. Op deze manierkunt u, zie figuur 3/8.9.28-21, de tweeprogramma’s vanaf uw bureaublad snelopstarten.

De macro’s afspelenHet afspelen van de macro’s is de bestemethode om snel met het programmavertrouwd te raken. Als u een van de ma-cro’s uit het venster van figuur3/8.9.28-17 selecteert ziet u het werkven-ster (zie figuur 3/8.9.28-22) van Edison4op uw monitor verschijnen. In dit voor-beeld hebben wij de macro “Transistors”geopend. Dit filmpje geeft een uitsteken-de demonstratie van de basiseigenschap-pen van zowel bipolaire transistoren als

FET’s. U leert hoe deze onderdelen alsversterker werken en ziet de invloed vande stroomversterkingsfactor. U ervaartmeteen ook het verschil in werking tus-sen een bipolaire transistor en een FET.U leert bovendien hoe u meetinstru-menten aan uw schakeling kunt toevoe-gen en hoe u deze instrumenten instelten aan het werk zet.

Figuur 3/8.9.28-21: Handig, twee snelkoppelin-

gen op uw bureaublad naar

de twee programma’s van

Edison4.

Snel aan de slagEen eenvoudig voorbeeldjeNa het bekijken van de macro’s heeft uongetwijfeld al enig inzicht gekregen inde manier waarop Edison4 werkt. Wegaan nu echter zélf aan de slag met eenheel eenvoudig voorbeeldje. In figuur3/8.9.28-23 is een operationele verster-ker getekend, geschakeld als compara-tor. De inverterende ingang wordt inge-steld op de helft van de voedingsspan-ning door middel van de spanningsdelerR1-R2, de niet-inverterende ingang isverbonden met de loper van een poten-tiometer P1. Met dit onderdeel kunt u despanning op de “+” variëren tussen 0 Ven 9 V, de voedingsspanning. Om despanning op de uitgang van de op-ampte registreren gebruiken wij een LED D1,die natuurlijk via een serieweerstand R3met de uitgang van de op-amp wordt ver-bonden.


Deel 3: principes


Figuur 3/8.9.28-22: Aan de hand van de macro’s leert u hoe het programma werkt en hoe u met de meetap-

paratuur moet omgaan.

Figuur 3/8.9.28-23: Wij gaan dit eenvoudig sche-

maatje van een comparator

opbouwen in Edison4.

Door de potentiometer heen en weer teschuiven kunt u de werking van de com-

parator observeren. Vergeet niet, in Edi-son4 gaat een LED echt “branden” alshet onderdeel onder spanning komt testaan.

Een nieuw project startenStart Edison4 op, ga naar het menu“File” en klik op “New”. In het venstertjevan figuur 3/8.9.28-24 kunt u beslissenof u uw schakeling op uw werktafel of opeen breadboard wilt opbouwen. Vink“Use Breadboard” aan als u een bread-board wilt gebruiken. U kunt dan hetaantal rijen en kolommen waaruit hetbreadboard moet bestaan invullen. “1 x1” komt neer op het breadboard dat in fi-

129


Deel 3: Principes


guur 3/8.9.28-2 is voorgesteld. Voor diteenvoudig schakelingetje gaan we ech-ter geen gebruik maken van een bread-board, dus u zet geen vinkje.

Figuur 3/8.9.28-24: In dit venstertje kunt u kiezen

voor ontwerpen op uw werk-

tafel of op een breadboard.

Na “OK” verschijnt het reeds bekendevenster (zie figuur 3/8.9.28-22) op uwmonitor, maar nu natuurlijk leeg.

Weerstanden naar uw werkbladKlik met de linker muisknop op een leegdeel van het bovenste “onderdelenmaga-zijn”. U ziet na iedere klik een set andereonderdelen verschijnen. Klik tot u op depagina belandt waar de weerstanden enpotentiometers staan. Klik met de linkermuisknop op de vaste weerstand metkleurcodering en sleep dit onderdeelnaar uw werkblad.

Onderdelen roterenSommige onderdelen kunt u draaien.Dat doet u door, tijdens het verslepenvan het onderdeel, op de “Ctrl”-toets tedrukken. Op deze manier kunt u deweerstanden R1 en R2 roteren.

Overige onderdelen plaatsenNadat u de weerstanden op uw werkbladheeft gezet kunt u de overige onderde-len op dezelfde manier plaatsen:

– de schuifpotentiometer;– de LED;– de batterij van 9 V;– de operationele versterker 741;– een massa-connectieblokje.

Eerste stap klaarIn figuur 3/8.9.28-25 ziet u het resultaatvan uw inspanningen: alle onderdelenstaan op uw werkblad en wel zodanig ge-plaatst dat u de bedrading netjes en over-zichtelijk kunt uitvoeren. Om een on-derdeel te verplaatsen klikt u er met derechter muisknop op en kiest “Move”. Ukunt nu het onderdeel met ingedruktelinker muisknop verplaatsen.

De “Schematic Analyser” fatsoenerenInmiddels heeft Edison4 alle onderde-len ook in het venster van de “SchematicAnalyser” geplaatst. Een en ander is ech-ter niet zo netjes en u kunt de onderde-len op een overzichtelijkere manier posi-tioneren door er met de linker muis-knop op te klikken en ze naar de gewen-ste plaats te verslepen. Het verplaatsenvan onderdelen in de “Schematic Analy-ser” heeft overigens geen invloed op deplaats van de onderdelen op uw werk-blad.

De “Shift”-toetsSommige onderdelen hebben diverseuitvoeringen. U kunt die selecterendoor, tijdens het verplaatsen van het on-derdeel, op de “Shift”-toets te drukken.Verplaats als voorbeeld maar eens de 9 Vbatterij en klik op “Shift”. U ziet de drieverschillende versies van de batterij eenna een verschijnen.

Onderdelenwaarde instellenVervolgens moet u de onderdelen de ge-wenste waarde geven.


Deel 3: principes


Figuur 3/8.9.28-25: Alle benodigdeonderdelenzijn op uw werkblad geplaatst, we kunnen gaan bedraden!

De weerstand heeft “by default” de vol-gende specificaties:– tolerantie:

+/-20 %– waarde:

100 Ω– vermogen:

50 WDat zijn nogal vreemde parameters, dieu nu moet veranderen. Dubbelklik op deweerstand R1. In het venster van figuur3/8.9.28-26 kunt u nu die drie parame-ters op de door u gewenste waarde instel-len:– tolerantie:

+/-5 %– waarde:

4,7 kΩ– vermogen:

0,2 WHerhaal deze procedure met de drieoverige weerstanden. De parameters vande op-amp en de LED kunt u in Edisonniet wijzigen, wél in de “Schematic Edi-tor”. Van de batterij kunt u de inwendigeweerstand instellen, maar die laten wijop nul staan.

BedradenHet bedraden van uw schema gaat aleven eenvoudig. Ga met de muis naarhet onderste draadje van weerstand R2.Op een bepaald moment ziet u de cursorveranderen in een pennetje in een witte

129


Deel 3: Principes


cirkel. Klik nu op de linker muisknop enga naar de bovenste draad van weerstandR1.

Figuur 3/8.9.28-26: Het instellen van de parame-

ters van de onderdelen.

Op het moment dat u het uiteinde vande draad bereikt laat u de muisknop los.U heeft de verbinding tussen de weer-standen R2 en R1 volbracht! Op dezemanier kunt u uw schema snel bedra-den. Het eindresultaat is geschetst in fi-guur 3/8.9.28-27.

Figuur 3/8.9.28-27: Het bedraden van uw sche-

ma.

Bedrading manipulerenGa met de muis naar een draad, de cur-sor verandert in een handje. U kunt nu,met ingedrukte linker muisknop, de

draad verplaatsen. Klik één keer met derechter muisknop op de draad. Er ver-schijnt een venstertje “Delete”. Klik metde linker muisknop om de draad te ver-wijderen.Klik dubbel met de linker muisknop opde draad. In het venstertje “Wire” kunt uvervolgens de kleur van de draad selecte-ren.

Het schema optimaliserenAlle draadjes die u “soldeert” verschij-nen ook in het venster van de “Schema-tic Analyser”. Maar ook nu moet u beslisteen en ander gaan fatsoeneren. U kliktop een verbinding en ziet “handvaten”,kleine zwarte vierkantjes, verschijnen.Door met de muis op deze vierkantjes tegaan staan en dan links te klikken kunt uuw bedrading verplaatsen, korter makenof langer maken. Uiteindelijk krijgt ueen schema zoals voorgesteld in figuur3/8.9.28-28, een schema dat weliswaarniet optimaal is, maar wél het beste is datEdison4 te bieden heeft. Vergelijk maareens met het schema van figuur3/8.9.28-23!

Figuur 3/8.9.28-28: Het geoptimaliseerde sche-

ma van uw comparatorscha-

keling.


Deel 3: principes


De werking vande schakeling onderzoekenGa met de muis op de knop van deschuifpotentiometer staan. Druk de lin-ker muisknop in en verschuif de knopnaar rechts. Op een bepaald moment,als de knop ongeveer in het middenstaat, ziet u dat de LED gaat branden. Opdat moment wordt de spanning op deniet-inverterende ingang groter dan despanning op de inverterende ingang. Deuitgang van de op-amp versterkt ditspanningsverschil tienduizenden malen,met als gevolg dat de uitgang vastloopttegen de positieve voedingsspanning.Door de serieschakeling van de weer-stand R3 en de LED vloeit een stroom,de LED gaat branden.

Figuur 3/8.9.28-29: Het toevoegen van twee digi-

tale voltmeters die bewijzen

dat de uitgang inderdaad om-

klapt als de spanningen op

de twee ingangen van de

op-amp aan elkaar gelijk zijn.

Meetapparatuur toevoegenU kunt nu uiteraard gaan meten of watwij stellen wel klopt. Klik met de linkermuisknop in het onderste “onderdelen-magazijn” tot u op de pagina met de

meetapparatuur komt. Sleep nu twee di-gitale voltmeters naar uw werkblad ensluit deze aan op de twee ingangen vande op-amp, zie figuur 3/8.9.28-29. De “-”van beide meters gaat uiteraard naar demassa.

Het schemaUiteraard kunt u de twee meters ook inhet schema van de “Schematic Analyser”een mooi plekje geven, zie figuur3/8.9.28-30. Ook in het schema wordende door de meetapparatuur gemetenwaarden in real-time aangegeven.

Figuur 3/8.9.28-30: De twee digitale voltmeters

hebben ook in het schema

een mooi plekje gevonden.

Ontwerpenop breadboardInleidingIn principe kunt u op dezelfde manierals reeds beschreven een schakeling opeen breadboard opbouwen. Tóch zijn erwat kleine verschillen, die overigens heelhandig zijn.

129


Deel 3: Principes


Plaatsen van componentenAls u een weerstand van het “onderde-lenmagazijn” naar het breadboard sleeptziet u opeens dat de weerstand langereaansluitdraadjes krijgt. Als u het onder-deel over het breadboard verplaatst wip-pen de draadjes van gat naar gat. Laat delinker muisknop los op het moment dathet onderdeel op de gewenste plaatsstaat. U kunt nu echter de aansluitdraad-jes van de onderdelen individueel ver-plaatsen. Ga met de cursor naar de plaatswaar de aansluitdraad in het gaatje vanhet breadboard verdwijnt. U ziet de cur-sor veranderen in vier kleine pijltjes. Kliknu op de linker muisknop. U kunt nu deaansluitdraad verplaatsen naar een an-der gaatje in het breadboard.

IC’sAls u een IC van het “onderdelenmaga-zijn” naar het breadboard sleept veran-dert de vormgeving dramatisch. In plaatsvan een enkelvoudige poort wordt hetonderdeel opeens als écht IC weergege-ven met 8 of 14 aansluitpennetjes, onderde vorm van een platte surface mountbehuizing. U plaatst het IC door de lin-ker muisknop los te laten. Als u de cursorverplaatst naar de rechter bovenhoekvan een IC ziet u een geel vierkantje ver-schijnen. Klik met de linker muisknop,het IC krijgt de vorm van een DIL-IC.

Verborgen verbindingen weergevenGe naar het menu “Options” en klik opde twee opties:– Hidden circuit connections;– Hidden breadboard connections.U ziet nu op het breadboard de verbin-dingen tussen de onderdelen, die via hetbreadboard automatisch tot stand zijngekomen, lichtgrijs weergegeven. Als umet de cursor over het breadboard gaat

ziet u de “verborgen” verbindingen ophet breadboard rood omkaderd.

SamenvattingIn figuur 3/8.9.28-31 hebben wij een sa-menvatting gegeven van de speciale op-ties die het programma in petto heeft alsu ontwerpt op een breadboard:– 1: een van de “Hidden breadboard

connections”;– 2: een NOR-poort als DIL en een 741

als surface mount;– 3: een van de “Hidden circuit connec-

tions”.

Figuur 3/8.9.28-31: Het plaatsen van onderdelen

op uw breadboard.

Bedraden van het breadboardDat gaat op dezelfde manier als bedra-den op uw virtuele werktafel. U zet decursor boven een gaatje, klikt met delinker muisknop, legt de draad naar eentweede gaatje en klikt weer links.

Het “Control Panel”InleidingAls u met Edison4 werkt zal het kleinevenstertje van figuur 3/8.9.28-32 u on-


Deel 3: principes


middellijk opvallen. Dit is het “ControlPanel” en dit speelt een zeer belangrijkerol bij het simuleren. De instellingen opdit paneeltje bepalen hoe Edison4 metuw schakeling omgaat.

Figuur 3/8.9.28-32: Het belangrijke “Control Pa-

nel”.

U ziet vier knoppen die de volgende be-tekenis hebben:– DC/AC modus;– Single transient modus;– Continuous transient modus;– Start/Stop knop.

DC/AC modusIn deze modus gaat het programma ervan uit dat alle spanningen en stromenofwel constant zijn, ofwel sinusvormigverlopen. De meetapparaten meten of-wel de gelijkspanning en -stroom, ofwelde effectieve en topwaarden van de si-nusvormige spanningen en stromen. Inwezen moet u deze modus gebruikenvoor schakelingen waar in functie van detijd geen spanning- of stroomvariatiesoptreden. Kortom, schakelingen waaringeen condensatoren worden opgeladenof spoelen zich verzetten tegen stroom-veranderingen. Edison4 berekent nualle stabiele spanningen en stromen inde schakeling en u kunt deze groothe-den meten met de beschikbare meetap-paratuur.

Single transient modusAls u in deze modus op de Start/Stopknop klikt of op gelijk welke schakelaarin het schema voert Edison4 één simula-tie uit die start op tijdstip t0 en stopt opde tijd die u in het “Control Panel” heeftingevoerd. Als u dus een tijd van 10 msinvoert, dan berekent Edison 4 het ver-loop van alle spanningen en stromen ineen tijdsverloop van 10 ms. Let wel datde simulatie op het scherm steeds wordtvertraagd tot ongeveer één seconde. Watzich in de realiteit binnen (om bij ditvoorbeeld te blijven) een/honderdstevan een seconde afspeelt wordt “ver-traagd afgespeeld”, zodat u het procesgoed kunt volgen. Als u in deze moduseen oscilloscoop of frequentie-analyserheeft ingevoerd, zullen deze apparatenhet berekende spanningsverloop bin-nen de simulatietijd op hun scherm zet-ten en niets meer.

Continuous transient modusIn deze modus voert Edison4 een contu-nue simulatie uit, de ingestelde tijd isdus niet de stoptijd van de simulatie.Deze tijd bepaalt nu de snelheid van desimulatie, hoe hoger de ingevoerdewaarde, hoe sneller de simulatie wordtberekend. U stopt de continue modusdoor op de “Start/Stop” knop te klikkenof door te klikken op de knop “AC/DC”.

Werken metde transiënt modusOpladen van een condensatorEen mooi voorbeeld van het toepassenvan de transiënt modus is een demon-stratie van de manier waarop een con-

129


Deel 3: Principes


densator oplaadt. Bouw het schema vanfiguur 3/8.9.28-33 op uw virtuele werkta-fel, gebruik voor S1 de tuimelschakelaar.Stel de waarde van R1 op 1 kΩ en dewaarde van C1 op 1 µF, u weet inmiddelshoe dat gaat.

Figuur 3/8.9.28-33: Aan de hand van dit eenvou-

dig voorbeeld gaan we de

werking van de transiënt mo-

dus bespreken.

De oscilloscoopSleep de oscilloscoop naar uw werktafel.Aan de hand van figuur 3/8.9.28-34 be-spreken we dit nuttige instrument. Descope van Edison4 is een volwaardigtweekanaals apparaat met de bekendeknoppen:– Time:

Stelt de tijdbasis snelheid in.– Amp A en B:

Stelt de gevoeligheid van beide kana-len in.

– Move A en B:Verplaatst de nul-referentie van beidekanalen over het scherm.

– Auto:Stelt alle knoppen op de beste waardevoor het observeren van het aangebo-den signaal.

Figuur 3/8.9.28-34: De tweekanaals oscilloscoop

van Edison4.

Instellen van de meetapparatuurU kunt de scope en de overige meetap-paratuur van Edison4 op drie maniereninstellen:– Stapsgewijs:

Klik op de knoppen “” en “” om dewaarde van de parameters te verho-gen of te verlagen.

– Via het toetsenbord:Klik bijvoorbeeld op de knop “Time”.Er verschijnt een venstertje, zie figuur3/8.9.28-34, waarin u de tijdbasissnel-heid kunt invoeren.

– Alles in een keer:Verplaats de cursor over de scope. Alsde cursor in een vraagteken verandertdubbelklikt u met de linker muis-knop. In het venstertje van figuur3/8.9.28-35 kunt u alle parametersvan de scope in een keer instellen.

Figuur 3/8.9.28-35: Het instellingenvenster voor

de oscilloscoop.


Deel 3: principes


Terug naar de ladende condensatorStel de oscilloscoop als volgt in:– Tijdbasis: 10 ms;– A Amp: 5 V;– A Move: 0 V.Stel vervolgens, zie figuur 3/8.9.28-36,het “Control Panel” in op “Single tran-sient mode” met een simulatietijd van10 ms. Klik nu op de tuimelschakelaar inhet schema. De condensator word nu viade weerstand R1 opgeladen uit de 4,5 Vbatterijspanning. Hoe dit laden verlooptziet u op het scherm van de scope. Decondensatorspanning stijgt in het beginsnel, maar de stijging per tijdseenheidwordt steeds kleiner. Na ongeveer 5 ms isde condensator zo goed als volledig op-geladen: de spanning over het onder-deel benadert de batterijspanning.

Figuur 3/8.9.28-36: Met dit eenvoudige experi-

ment kunt u ontdekken hoe

een condensator oplaad.

Meetresultaten tonenGrafieken in detailOp het scherm van de scope ziet u hetverloop van de condensatorspanning infunctie van de tijd. Dat grafiekje is uiter-aard klein en niet gedetailleerd. Dat kananders! Beweeg de cursor over de oscil-loscoop tot de cursor een vraagtekenwordt. Klik nu op de rechter muisknop.Er verschijnt een pop-up venstertje metde opties:– Diagram;– Formulas;– Delete;– Move.De eerste optie is het interessantst. Klikmet de linker muisknop op “Diagram”.Er verschijnt een nieuw venster in beeld,zie figuur 3/8.9.28-37, waarin de meetre-sultaten op het scherm van de scope nuduidelijk en gedetailleerd worden weer-gegeven.

Figuur 3/8.9.28-37: De meetresultaten van het

scopescherm worden weer-

gegeven in een eigen ven-

ster.

Dit venster biedt weer een heleboel inte-ressante mogelijkheden. Als u met de

129


Deel 3: Principes


muiscursor over de knoppenbalk glijdt,ziet u de diverse opties. Heel interessantis de mogelijkheid om twee cursoren aen b in beeld te zetten, zie figuur3/8.9.28-38. Het programma geeft deabsolute waarden van x- en y-groothedenop de twee cursorpunten en berekentbovendien de verschillen tussen de waar-den van de twee cursorpunten. Op dezemanier kunt u ∆-metingen verrichten.

Figuur 3/8.9.28-38: Met de twee cursoren kunt u

absolute en verschilmetin-

gen uitvoeren in uw grafie-

ken.

Uiteraard kunt u, via het menu “Edit” uwgrafiek printen of exporteren naar degrafische formaten BMP en WMF.

Equation EditorEdison4 werkt uiteraard intern op eenwiskundige manier. Het programma eva-lueert het door u getekende schema enstelt aan de hand van deze analyse eenwiskundige formule op, die bijvoorbeeldhet verloop van een spanning geeft infunctie van de tijd. Dank zij de “EquationEditor” kunt u deze formule bekijken,aanpassen en exporteren. U kunt de for-mule ook kopiëren naar het klembord

van Windows en via “Paste” in uw favorie-te tekstverwerker inplakken. Zoals uweet is het schrijven van wiskundige for-mules in een tekstverwerker een moeilij-ke klus. Edison4 maakt het u dus wel erggemakkelijk!U krijgt toegang tot deze functie door inhet reeds genoemde pop-up venstertjede optie “Formulas” aan te klikken. Inhet venster “Equation Editor”, zie figuur3/8.9.28-39, verschijnt de wiskundigeuitdrukking v(t) = f(t), oftewel het ver-band tussen de momentele waarde vande gemeten spanning en het tijdsver-loop. Via de optie “Settings” kunt u deformule tot in de details editten. U kuntde lettersoort instellen, de relatieve let-tergrootte van exponenten en indexenen de baseshift voor exponenten en in-dexen. In het venster “Sample” ziet u on-middellijk hoe uw instellingen de pre-sentatie van de formule beïnvloeden. Viahet menu “File” kunt u de formule ex-porteren als BMP-, WMF- of MathCad-bestand.

Figuur 3/8.9.28-39: Met deze “Equation Editor”

kunt u de wiskundige formu-

les opsporen, editten en ex-

porteren naar andere pro-

gramma’s.


Deel 3: principes


Werken metde frequentie-analyserInleidingEen frequentie-analyser zult u niet in uwlaboratorium hebben, daar zijn dergelij-ke apparaten te duur voor. Een frequen-tie-analyser bevat een sinusgenerator eneen soort van oscilloscoop. De sinusge-nerator levert geen constante frequen-tie, maar scant een bepaald frequentie-bereik, bijvoorbeeld van 10 Hz tot20 kHz. Dit signaal verschijnt op de uit-gang van de analyser. De ingang van hetapparaat sluit u aan over een onderdeel.In de analyser zit een gelijkrichter eneen logaritmische omvormer die het ge-meten signaal omzet in een dB-waarde.Op het scherm verschijnt de grootte vandeze gemeten dB-spanning in functievan de frequentie van het signaal dat defrequentie-analyser levert. Kortom: meteen dergelijk apparaat kunt u razend-snel de amplitude/frequentie-karakte-ristiek van een schakeling opmeten! Inde échte wereld zijn dergelijke appara-ten peperduur, maar de frequentie-analyser van Edison4 staat gratis ter uwerbeschikking.

Een laagdoorlaat filterEen RC-kring, zoals voorgesteld in fi-guur 3/8.9.28-40, vormt een laagdoor-laat filter. Dat komt omdat de condensa-tor natuurlijk geen constante impedan-tie heeft, maar een impedantie diekleiner wordt naarmate de frequentievan het signaal stijgt. De weerstand en decondensator vormen een spanningsde-ler. Over de condensator komt steedsminder spanning te staan naarmate defrequentie stijgt. Een dergelijk filter is

een ideale basis voor het demonstrerenvan de werking van de frequentie-analyser.

Figuur 3/8.9.28-40: Een RC-kring vormt een

laagdoorlaat filter.

De schakeling in de Edison4 praktijkBouw het schema op volgens figuur3/8.9.28-41. Zet de waarde van de com-ponenten op 1 kΩ en 1 µF. Op de reedsbekende manier krijgt u het venster “Sig-nal Analyzer” in beeld, waarin u de para-meters van het meetinstrument kunt in-stellen:– Display mode: Logarithmic, dB– Signal Amplitude: 1 V– Number of samples: 50– Delay between samples: 50– Display minimum: 10 m– Display maximum: 1.12– Start frequency: 10 Hz– Stop frequency: 10 kHzAls u vervolgens op de knop “RUN” klikt,verschijnt de amplitude/frequentie-karakteristiek van de schakeling onmid-dellijk op het scherm van het meetappa-raat.

Grafieken en formulesNatuurlijk kunt u, net zoals bij de scope,ook nu de grafiek in een eigen vensteraanschouwen en de transferformule vande schakeling bewonderen. In figuur3/8.9.28-42 hebben wij de amplitu-

129


Deel 3: Principes


de/frequentie-karakteristiek van het RC-filtertje van figuur 3/8.9.28-41 in eenvenster gezet. U ziet dat de frequentie-analyser de verticale as keurig ijkt in dBen de horizontale as een logaritmischeschaalindeling geeft.

Figuur 3/8.9.28-41: Het gebruik van de frequen-

tie-analyser bij het opmeten

van de weergavekarakteris-

tiek van een RC-filtertje.

SchoolbordenInleidingHet zal duidelijk zijn dat de bedenkersvan Edison4 de educatieve waarde vanhun programma hoog inschatten. Als ude macro’s heeft doorlopen, dan zult ubij diverse experimenten reeds de“schoolborden” met Engelse tekstenhebben opgemerkt, die nog eens extra

bijdragen aan dat educatieve karakter. Ukunt u eigen schakelingen op een heeleenvoudige manier voorzien van ditsoort geschreven “hints”.

Figuur 3/8.9.28-42: De amplitude/frequentie-

grafiek van de schakeling

van figuur 3/8.9.28-41.

Een schoolbord toevoegenGa naar het menu “Edit” en selecteer“Select shelf”. De standaard onderdelen,links boven in beeld, worden nu vervan-gen door vier “schoolborden” met diver-se afmetingen. Deze kunt u, net zoalsalle componenten, naar uw werktafel sle-pen. Dubbelklik met de linker muisknopop het bord en in een extra venster, ziefiguur 3/8.9.28-43, kunt u nu de tekst in-voegen die u op het “schoolbord” wiltzetten. Op dezelfde manier kunt u detekst die al aanwezig is op een bord edit-ten.

Een macro makenInleidingEdison4 is een educatief programma eneen van de krachtigste hulpmiddelendaarbij is het maken van macro’s. Een


Deel 3: principes


macro registreert alles dat u in het pro-gramma doet en maakt er en soort te-kenfilmpje van dat u nadien kunt afspe-len. U kunt bovendien aan zo’n macrozogenaamde “hints” toevoegen, tekstbal-lonnen die de aandacht vestigen op eenbepaalde actie die u uitvoert.

Figuur 3/8.9.28-43: Het toevoegen van tekstbor-

den aan uw schakeling.

Een nieuwe macro makenGa naar het menu “Edit” en kies “New”.U start nu met een lege werktafel. Gaweer naar het menu “Edit”, selecteer“Macro” en dan “Record”.Ontwerp nu uw demonstratie, dus sleeponderdelen naar uw werktafel, maak ver-bindingen en voeg meetapparatuur toe.Demonstreer nadien de werking van deschakeling door op knoppen te klikkenof aan de knoppen van de meetappara-tuur te draaien.

De macro savenKlaar? Ga dan naar het “Edit” menu, op-tie “Macro” en selecteer “Save as”. Uwmacro wordt nu opgeslagen met de ex-tensie .MAC.

Tekstballonnen toevoegenOpen een zuivere ASCII tekstverwerker,zoals “Kladblok” en schrijf hierin deteksten die u in de teksballonnen wiltplaatsen. Iedere tekst start op een nieu-we regel, witregels zijn niet toegestaan.Klaar? Bewaar dan deze tekstfile in de-zelfde directory waarin u uw macro heeftopgeslagen en geef er dezelfde naamaan, maar met de extensie .MTX.

Hints invoegenGa weer via “Edit” naar “Macro” en selec-teer “Modify hints”. Uw macro wordt nuafgespeeld. Op het moment dat u de eer-ste hint wilt invoegen verplaatst u de cur-sor naar de plaats waar u de hint wilt heb-ben en drukt op de linker muisknop, ziefiguur 3/8.9.28-44. Op het moment datde tekstballon moet verdwijnen van hetscherm klikt u op de rechter muisknop.Ga zo verder tot alle tekstballonnen opde juiste plaats en op het juiste momentzijn ingevoegd. Als de macro is afge-speeld bewaart u hem weer via “Edit”,“Macro” en “Save”.

Figuur 3/8.9.28-44: Het invoegen van “hints” aan

uw macro.

129


Deel 3: Principes


Het .MTX bestandAls u uw macro tekstbestand weer opentziet u (figuur 3/8.9.28-45) dat Edison4uw zuiver tekstbestand heeft aangevuldmet een aantal regels, waarin de plaatsen het moment van verschijnen en ver-dwijnen van iedere hint wordt gedefi-nieerd.

Figuur 3/8.9.28-45: Het door Edison4 automa-

tisch aangepast tekstbe-

stand van uw hints.

Problemen oplossenLeuke kennistestsEdison4 wordt geleverd met een aantalvoorbeelden van “Problems”. Dat zijnschakelingen waar bewust een fout in isaangebracht of schakelingen waarovervragen worden gesteld. Via een scorelijstwordt bijgehouden hoeveel vragen goedof fout worden beantwoord.

Een “Problem” openen.Open het menu “Problems”. U kunt kie-zen uit 14 voorbeelden, open als voor-beeld “VOLTGEN.PRB”. U ziet een leegwerkblad met links boven een scoreborden een grote schroevendraaier. Met deze

schroevendraaier kunt u defecte on-derdelen repareren. Open nu weer hetmenu “Problems”. U krijgt een lijstje mettien problemen, zie figuur 3/8.9.28-46,die u moet oplossen.

Figuur 3/8.9.28-46: Bij het probleem “VOLT-

GEN.PRB” moet u tien vra-

gen beantwoorden.

De vragen beantwoordenDeze “Problems” zijn, zie figuur3/8.9.28-47, vrij simpel. Bij dit “Pro-blem” moet u kiezen welke lamp het felstzal branden, de lamp van 5 W of de lampvan 10 W.

ConclusieDe “Problems” zijn handige hulpmidde-len voor het testen van de basiskennisvan iemand die nét de basisprincipes vande elektriciteit en de elektronica begintte ontdekken.


Deel 3: principes


Figuur 3/8.9.28-47: Een van de vragen die in het

“Problem” “VOLTGEN.PRB”

worden gesteld.

Zélf “Problems” ontwerpenHet unieke van Edison4 is dat u zélf der-gelijke “Problems” kunt ontwerpen. Hetgaat te ver om de procedure hier tot inde details te beschrijven, in de “Help”van het programma staat een duidelijkeEngelse stap-na-stap beschrijving. In hetkort komt het op het volgende neer:

– maak voor ieder probleem uit de seteen schakeling (.CIR file);

– schrijf een source file voor de set(.SRP file);

– compileer dit bestand met het pro-gramma “PROBLEMS.EXE” tot een.PRB file.

U schrijft de source file met een zuivereASCII tekstverwerker, zoals “Kladblok”.Het samenstellen van een venstertje zo-als voorgesteld in figuur 3/8.9.28-47 iseen fluitje van een cent. In figuur3/8.9.28-48 hebben wij een voorbeeldgegevens van de code die u moet invoe-ren om een venstertje als dat van figuur3/8.9.28-47 te ontwerpen.De commando’s heeft u zó onder deknie:– .D (Definition):

De naam van het probleem.– .L (Load):

De naam van en het pad naar het .CIRbestand van de schakeling.

– .Q (Question):De vraag die in het venstertje ver-schijnt.

– .G (Good):Het goede antwoord uit de lijst .A.

– .A (Answer):

129


Deel 3: Principes


Figuur 3/8.9.28-48: Een voorbeeld van de code die u moet schrijven voor het ontwerpen van de vensters

van de “Problems”.

Drie mogelijke antwoorden waaruitde student moet kiezen.

– .C (Score):Het aantal punten dat de studentverdient met een goed antwoord.

– ..Einde van de vensterdefinitie.

Let er op dat in het .SRP bestand géénspaties mogen voorkomen, spaties moetu invoeren door het teken “^” tussen dewoorden te zetten.

De Schematic EditorInleidingDe reeds in figuur 3/8.9.28-9 voorgestel-de “Schematic Editor” is het professione-le tekenpakket in de Edison4 bundel. Ukunt er niet alleen uitgebreide schake-lingen mee tekenen, maar u kunt nadieneen uitgebreid aantal analyses op uwschema loslaten. In de directory“EXAMPLES” vindt u 19 voorbeeldsche-ma’s die u via het “File” menu en de op-tie “Open” kunt bekijken.

De verschillen tussen het tekenen in de“Schematic Analyser” en in de “Schema-tic Editor” zijn groot.

Meer componentenDe componenten in de “Schematic Edi-tor” zitten in tien tab’s:– Basic;– Switches;– Meters;– Sources;– Semiconductors;– Gates;– Flip-flops;– Mixed mode;– Logic IC’s;– Specials.In figuur 3/8.9.28-49 hebben wij de in-houd van deze tien tab’s samengevat.

Meer parameters instellenIn figuur 3/8.9.28-6 hebben wij al eenvoorbeeld gegeven van de overvloed aanparameters die u bij de onderdelen kuntdefiniëren. Dat plaatje geeft het parame-tervenster weer voor een transistor. Maar


Deel 3: principes


Figuur 3/8.9.28-49: De in de “Schematic Editor” beschikbare componenten.

in feite geldt dit voor alle onderdelen enmeetapparaten die u in de “SchematicEditor” ter beschikking heeft.Als voorbeeld geven wij u in figuur3/8.9.28-50 het “Catalog Editor” venster-tje voor een relais met enkelvoudigeomschakelaar. U kunt instellen:– Ipull:

De stroom waarbij het relais inscha-kelt.

– Idrop:De stroom waarbij het relais uitscha-kelt.

– Ropen:De contactweerstand in open toe-stand.

– Rclose:De contactweerstand in gesloten toe-stand.

– Rcoil:De ohmse weerstand van de relais-spoel.

– Lcoil:De inductantie van de relaisspoel.

– Ton:De inschakelvertraging van de schake-laar.

– Toff:De uitschakelvertraging van de scha-kelaar.

Figuur 3/8.9.28-50: In de “Schematic Editor” kunt

u vrijwel alle denkbare para-

meters van de onderdelen

zélf definiëren.

Onderdelen manipulerenU plaatst de onderdelen op uw tekenveldoor er met de linker muisknop op teklikken, het onderdeel naar het tekenvelte slepen en dan weer links te klikken.Klikt u met de rechter muisknop op eenonderdeel, dan verschijnt het pop-upvenstertje van figuur 3/8.9.28-51.

Figuur 3/8.9.28-51: Het pop-up venstertje dat

verschijnt na klikken met de

rechter muisknop op een on-

derdeel.

– Last Component:Het onderdeel wordt geselecteerd enu kunt het verplaatsen.

– Auto Repeat:Als u via “Copy” en “Paste” een kopiemaakt van het onderdeel, worden deparameters overgenomen.

– Wire:U schakelt over naar de bedradings-modus.

– Auto Wire:Als u deze optie aanklikt, worden alleverbindingen die u legt “rubber ban-

129


Deel 3: Principes


ding”: als u een onderdeel verplaatstworden de verbindingen naar en vandit onderdeel automatisch mee ver-plaatst.

– Delete:Het onderdeel wordt verwijderd.

– Rotate en Mirror:Het onderdeel wordt gedraaid of ge-spiegeld, dit laatste is uiteraard be-langrijk voor bijvoorbeeld transisto-ren.

– Properties:Opent het “Catalog Editor” venstervan figuur 3/8.9.28-50, waarin u alleparameters kunt definiëren.

– Diagram:Alleen beschikbaar bij meetinstru-menten die een beeldscherm hebben,opent een extra venster waarin demeetgegevens vergroot worden weer-gegeven.

– Formula:Geeft de transferfunctie van de scha-keling onder de vorm van een wiskun-dige uitdrukking.

Eenheden invoerenIn het venstertje van figuur 3/8.9.28-50moet u vaak numerieke waarden invoe-ren. U kunt hierbij de standaard afkor-tingen toepassen die in de elektronicagebruikelijk zijn. Met andere woorden, uhoeft niet “1000” in te voeren, het pro-gramma begrijpt de invoer “1k” net zogoed. Een overzicht van de afkortingendie Edison4 herkent:– p = pico = 10-12

– n = nano = 10-9

– u = micro = 10-6

– m = milli = 10-3

– k = kilo = 103

– M = mega = 106

– G = giga = 109

– T = tera = 1012

Uw schema bedradenGa via het venster van figuur 3/8.9.28-51naar “Wire”, de cursor verandert in eenpen. Ga naar het punt waar de verbin-ding start (altijd een klein bolletje bij deaansluiting van een onderdeel) en druk opde linker muisknop. Trek de verbindingmet ingedrukte muisknop tot het eind-punt en laat dan de muisknop los. Edi-son4 kan alleen verticale en horizontaleverbindingen maken, het gevolg is datuw verbindingen soms overbodige hoe-ken maken. Geen probleem, klik éénmaal op de verbinding. De verbindingwordt rood en wordt voorzien van eenaantal “handles”, kleine vierkantjes zoalsvoorgesteld in figuur 3/8.9.28-52. Ukunt deze met ingedrukte linker muis-knop verplaatsen en op deze manieroverbodige hoeken uit uw verbindingenverwijderen.

Figuur 3/8.9.28-52: Als u met de linker muisknop

op een verbinding klikt, kunt

u deze verplaatsen en inkor-

ten.

In- en uitgangenSommige analyses eisen dat u uw schemavan in- en uitgangen voorziet. Alle sig-naalbronnen zijn standaard ingesteld als


Deel 3: principes


“INPUT”. Dat ziet u als “Properties” se-lecteert in het venster van figuur3/8.9.28-51 en naar de parameter “IOstate” scrolt.Om de uitgang vast te leggen gaat u naarde onderdelengroep “Meters” en selec-teert “Voltage Pin”. Sleep deze pen naarde plaats in uw schema waar u de uitgangwilt hebben. Via rechts klikken selecteertu “Properties” (zie figuur 3/8.9.28-51).Zet de “IO state” (zie figuur 3/8.9.28-53)op “Output”.In de meeste schema’s kunt u meerdereuitgangen vastleggen.

Figuur 3/8.9.28-53: Het invoegen van een “Volta-

ge Pin” als uitgang van uw

schakeling.

Een analoog voorbeeldInleidingAls voorbeeld van het analoog werkenmet de “Schematic Editor” zullen wij hetschema van een RLC-filter samenstellenen nadien analyseren. Het volledigeschema dat u moet tekenen is voorge-steld in figuur 3/8.9.28-54.Het schema bestaat uit de volgende on-derdelen:

– Sources - Voltage Generator;– Basic - Resistor;– Basic - Capacitor;– Basic - Inductor;– Meters - Volt meter;– Basic - Ground.Zet deze onderdelen op een logischeplaats en maak nadien de onderlingeverbindingen op de beschreven manier.Let op de polariteit van de generator! De“+” moet boven, u moet het onderdeeldus twee keer draaien.

Figuur 3/8.9.28-54: Om u analoog te leren wer-

ken met de “Schematic Edi-

tor” ontwerpen wij dit een-

voudig RLC-filter.

De “Voltage Generator” instellenKlik met de rechter muisknop op de ge-nerator en selecteer “Properties”. In hetvenster van figuur 3/8.9.28-55 kunt uvervolgens alle parameters van de gene-rator instellen:– Label:

Hier kunt u aan de generator eenunieke naam toekennen.

– DC level:Definieert de gelijkspanning op deuitgang van de generator, die stelt uop 0 V.

– Signal:Klikken op deze optie levert het on-derste venster van figuur 3/8.9.28-55op, waarin u de signaalvorm, de ampli-tude, de frequentie en de fase kunt in-stellen. In dit geval kiezen we voor si-nus, 1,0 V, 50 Hz en 0,0 °.

– IO state:

129


Deel 3: Principes


De generator is uiteraard een “Input”onderdeel.

– Fault:U wilt natuurlijk geen defecte genera-tor, dus klikt u “None” aan.


ters van de “Voltage Genera-

tor”.

Figuur 3/8.9.28-56: Het vastleggen van de waar-

de van de drie onderdelen.

R1, L1 en C1 definiërenOp dezelfde manier kunt u de waardenvan de drie passieve componenten vast-leggen, zie figuur 3/8.9.28-56. De overi-ge parameters zijn interessant om mee te

experimenteren, maar die laten wij opdit moment ongewijzigd.

De meter definiërenTot slot stelt u de parameters van de me-ter in, zie figuur 3/8.9.28-57. U moet de“IO state” instellen op “Output”.


ters van de meter.

AnalyseU kunt nu de diverse analyse-algoritmendie in Edison4 zitten op uw schakelingtoepassen. In de inleiding hebben wij aleen overzicht gegevens van alle analysesdie ter beschikking staan. DC-analyseshebben in dit geval niet erg veel zin, zo-dat u via het menu “Analysis” bij de optie“AC Analysis” terecht komt.

Calculate nodal voltagesMet deze analyse kunt u de signaalspan-ning op de diverse punten van uw scha-keling meten. Zoals uit het venster van fi-guur 3/8.9.28-58 blijkt, meet de meterniet alleen de amplitude van het signaal,maar ook de effectieve waarde (rms), hetgelijkspanningsniveau en de fase.

AC Transfer CharacteristicEen veel nuttigere analyse is de “ACTransfer Characteristic”. Deze geeft defrequentie/amplitude-karakteristiek vanuw schakeling. In het venster van figuur


Deel 3: principes


3/8.9.28-59 kunt u de parameters vandeze analyse instellen.

Figuur 3/8.9.28-58: Het venstertje van de “Calcu-

late Nodal Voltages”.


ters van de “AC Transfer

Characteristics”.

– Start frequency:De laagste frequentie van de analyse,stel deze waarde in dit voorbeeld in op10 kHz.

– End frequency:De hoogste waarde van de analyse, steldeze in op 1 MHz.

– Number of points:Het aantal discrete frequenties die inde gekozen frequentieband wordt on-derzocht, hoe hoger deze waarde hoegedetailleerder de analyse.

– Sweep type:In de meeste gevallen kiest u voor “Lo-garitmic”, wij zijn nu eenmaal gewendfrequentie-assen logaritmisch in te de-len.

– Diagram:U kunt hier vier verschillende grafie-ken instellen, in dit geval in een Bode-diagram, de combinatie van amplitu-de en fase, het interessantste.

Het resultaat van de analyse is weergege-ven in figuur 3/8.9.28-60. U kunt “Cur-sor a” instellen op de resonantiepiek enstelt dan vast dat deze piek 20 dB groot isen ligt bij 158,49 kHz.

Figuur 3/8.9.28-60: Het Bode-diagram geeft het

amplitude- en faseverloop in

functie van de frequentie van

het ingangssignaal.

Transient AnalysisDe transiënt analyse geeft het verloopvan de uitgangsspanning als u op de in-gang een eenmalige spanningssprongaanlegt. Om een dergelijke analyse tekunnen uitvoeren moet u de generatorop de ingang instellen op “Unit Step” inplaats van “Sine Wave”. Dat doet u na-tuurlijk in het venster van figuur3/8.9.28-55. Ga nadien via het menu

129


Deel 3: Principes


“Analysis” naar de optie “Transient”. Inhet venster van figuur 3/8.9.28-61 kunt ude tijdsas instellen (“Start display” en“End display”). Stel deze parameters inop 0 s en 30 µs. Klik op “OK”, Edison4 be-rekent nu de transiënt response van uwschakeling en zet deze in het venster vanfiguur 3/8.9.28-62.


ters van een transiënt analy-

se.

Een digitaal voorbeeldDe 7490 tientellerAls voorbeeld van het digitaal werkenmet de “Schematic Editor” behandelenwij de eenvoudige schakeling van figuur3/8.9.28-63: een ordinaire tienteller vanhet type 7490 die wordt aangestuurddoor een clock-generator. U heeft devolgende onderdelen nodig:– Sources - Clock;– Logic IC’s - 7490;– Meters - Voltage Pin (5x);– Basic - Ground (2x).Stel de frequentie van de Clock in op1 kHz en geef de vijf Voltage Pins logi-sche namen.

Figuur 3/8.9.28-62: De resultaten van de tran-

siënt analyse.

Figuur 3/8.9.28-63: Aan de hand van dit eenvou-

dig voorbeeld leggen wij u uit

hoe u digitale schakelingen

kunt analyseren.

Digital Analysis, Step-by-StepDeze handige analyse, waarmee u hetverloop van de logische niveaus in uwschakeling kunt volgen, hebben wij altoegelicht aan de hand van figuur3/8.9.28-12.

Digital Timing AnalysisMet deze analyse krijgt u inzicht in deonderlinge tijdsrelatie tussen de signa-


Deel 3: principes


len die op al uw Voltage Pins verschij-nen. In het venstertje van figuur3/8.9.28-64 stelt u de “End time” in op20 ms.

Figuur 3/8.9.28-64: Het instellen van de tijdsas

van de “Digital Timing Analy-

sis”.

Het resultaat van deze analyse ziet u in fi-guur 3/8.9.28-65: twintig perioden vande clock en het resultaat op de vier uit-gangen van de tienteller.

Interactieve modusInleidingEen prachtige eigenschap van de “Sche-matic Editor” mag niet onvermeld blij-ven: de interactieve modus. In deze mo-dus ziet u de werking van de schakelingin real time. U kunt schakelaars bedie-nen en LED’s en zeven-segment indica-toren reageren op de digitale pulsen inde schakeling. U kunt de waarde vancomponenten veranderen en ziet on-middellijk hoe de schakeling daarop rea-geert.

Een voorbeeldAls mooie demonstratie van deze inter-actieve modus openen wij het voorbeeld“DISPKEY.SCH” dat in de directory“EXAMPLES” te vinden is. Klik nu op

het pijltje naast de knop “Interactievemode On/Off”, zie figuur 3/8.9.28-66.Selecteer “Digital” en klik op de knopmet de gedoofde LED. Het LED’je gaatnu branden en uw schema zit in de inter-actieve modus. U ziet de reeds bekenderode en blauwe vierkantjes die de logi-sche niveaus op de diverse lijnen en in-en uitgangen weergeven, zie figuur3/8.9.28-67. Ga nu met de muiscursornaar het toetsenbordje en klik op eenvan de toetsen. U ziet onmiddellijk hoede logische niveaus in de schakelinghierdoor veranderen en hoe de ze-ven-segment indicator reageert.

Figuur 3/8.9.28-65: De digitale tijd analyse.

Figuur 3/8.9.28-66: De correcte interactieve mo-

dus hangt af van het soort

schakeling dat u heeft ont-

worpen.

129


Deel 3: Principes


Figuur 3/8.9.28-67: De interactieve modus in actie: u ziet de signaalniveaus in real time weergegeven door

rode en blauwe vierkantjes, kunt het toetsenbordje bedienen en de reactie van de indi-

cator bewonderen.

Nadere gegevensEdison4 van DesignSoft wordt in Neder-land en Vlaanderen exclusief per postor-der verkocht doorVego VOFPostbus 320147370 JA Landgraaf (NL)Telefoon: 045-533.22.00Fax: 045-533.22-02E-mail: [email protected]: www.elektronicasoftware.nlHet pakket kost € 129,00 exclusief 19 %BTW.


Deel 3: principes


5/9

Audio-Hifi:surround sound systemen

Inhoud

5/9.1 Het principe van Dolby Surround Sound Pro Logic(verschenen in de 63e aanvulling)

5/9.2 Alternatieven voor Dolby Pro Logic(verschenen in de 64e aanvulling)

5/9.3 Surround sound systemen en hun specificaties(verschenen in de 114e en 115e aanvulling)

5/9.4 De positie van de luidsprekers bij surround sound systemen(verschenen in de 129e aanvulling)

Audio-Hifi: surround sound systemen Deel 5 hoofdstuk 9 blz. 1

Deel 5: Home electronics

129



Deel 5 hoofdstuk 9 blz. 2 Audio-Hifi: surround sound systemen


5/9.4

De positie van de luidsprekersbij surround sound systemen

InleidingGoedkoop, goedkoper, goedkoopstMet de introductie van de DVD heeft demeerkanaalsweergave van geluid in dehuiskamer een nieuwe impuls gekregen.Waren alle voorgaande systemen al bijde introductie tot mislukken gedoemd,met de surround sound die op vrijwel ie-dere moderne video-DVD staat is dat ab-soluut niet het geval. Een grote impuls isnatuurlijk het feit dat surround soundversterkers tegenwoordig voor onbegrij-pelijk lage prijzen worden aangeboden.Een DVD-speler, zes versterkers en zesluidsprekers zijn tegenwoordig te koopvoor nog geen € 200,00. Als voorbeeldziet u in figuur 5/9.4-1 de PhilipsHTS3100, die door Conrad wordt ver-kocht voor € 169,00. Waarlijk een bo-demprijs voor een apparaat met de vol-gende specificaties:– 40 voorkeurzenders;– Dolby Digital;– DTS;– Dolby ProLogic II;– digitale klasse “D”-versterkers;– equaliser;– vermogen: 4 x 25 W + 2 x 50 W;– weergave: DVD, DVD+R, DVD+RW,

DVD-R, DVD-RW, SVCD, VCD, DivX,CD-R, CD-RW, MP3, WMA, JPEG;

– 1 x SCART-aansluiting;

– 1 x S-video-aansluiting;– RGB-signaal via SCART.

Figuur 5/9.4-1: De Philips HTS3100, een

zeskanaals surround sound

systeem dat het uwe wordt

voor slechts € 169,00!

Waar naartoe met al die luidsprekers?Het is dus tegenwoordig voor iedereenmogelijk te genieten van surroundsound. Maar... waar laat u al die luidspre-

Audio-Hifi: surround sound systemen Deel 5 hoofdstuk 9.4 blz. 1


129

Hoofdstuk 5/9.1Hoofdstuk 5/9.3

kers? Een bioscoopzaal is nu eenmaalniet te vergelijken met uw woonkameren de kans dat u uw luidsprekers opti-maal kunt neerzetten rond uw favorietekijk- en luisterstoel is minimaal. In dithoofdstuk zullen wij u wat richtlijnen ge-ven over hoe u de optimale situatie zogoed mogelijk kunt benaderen.

Surround sound systemenNotatieDe diverse surround sound systemenworden steeds weergegeven met tweedoor een punt gescheiden cijfers, bij-voorbeeld “5.1”. Het eerste cijfer geefthet aantal kanalen weer die een volledi-ge audio-bandbreedte heeft, het tweedehet aantal kanalen dat een beperktebandbreedte heeft. “5.1” wil dus zeggendat u de beschikking heeft over zes af-zonderlijke audiokanalen en over zesluidsprekers. Eén van deze kanalen heefteen beperkte bandbreedte. In de prak-tijk komt dit neer op het zogenaamde“subwoofer”-kanaal, dat alleen bedoeldis voor het weergeven van de allerlaagstefrequenties. Men noemt dat ook weleens ten onrechte “subsonische frequen-ties”: frequenties die men eerder voeltdan hoort.Op dit moment zijn er drie surroundsound formaten in omloop:– 5.1;– 6.1;– 7.1.

De situatie in de bioscoopU heeft, afhankelijk van het bedrag dat uheeft besteed aan de aanschaf van eensurround sound systeem, zes, zeven ofzelfs acht speakers in even zoveel mooiedoosjes. Hoe nu de situatie in een bio-

scoop zo goed mogelijk nabootsen zon-der in zwaar conflict te komen met uwhuisgenoten? Het is belangrijk dat weeerst even de situatie in de moderne bio-scoop schetsen. In figuur 5/9.4-2 is dezevoorgesteld. Achter het projectieschermstaan vier luidsprekers, die de drie front-kanalen en het subwooferkanaal voorhun rekening nemen. Achter in de zaalhangt een aantal luidsprekers links enrechts, die het van achteren komend ge-luid voor hun rekening nemen. Links enrechts hangen twee batterijen luidspre-kers, die verantwoordelijk zijn voor deweergave van het linker en rechter ge-luid.Het zal wel zonder meer duidelijk zijndat u deze situatie nooit ofte nummer inde huiskamer kunt benaderen.

Figuur 5/9.4-2: De luidsprekeropstelling van

een 7.1 systeem in een mo-

derne bioscoop.

Het 5.1 formaat in de huiskamerHet 5.1 formaat komt het meeste voor opvideo-DVD’s. De goedkopere surroundsound versterkers ondersteunen alleendit formaat. Het audiomateriaal is op deDVD opgenomen als Dolby Digital 5.1en/of Digital Theatre Sound (DTS) 5.1.

Deel 5 hoofdstuk 9.4 blz. 2 Audio-Hifi: surround sound systemen


9.4 De positie van de luidsprekers bij surround sound systemen

Beide systemen zijn bedoeld voor weer-gave over vijf hoofdkanalen en één sub-wooferkanaal. Deze digitale geluidssyste-men staan garant voor een schitterenddynamisch bereik en volledig geschei-den kanalen. Een 5.1-opstelling bestaatuit vijf breedband luidsprekers: tweevoor de voorkanalen, twee voor de ach-terkanalen en één voor het middenka-naal. Daarbij komt dan nog een subwoo-fer. Een typische opstelling voor een 5.1configuratie is weergegeven in figuur5/9.4-3.

Figuur 5/9.4-3: De opstelling van de zes luid-

sprekers in een 5.1-systeem.

De centerspeaker die het middenkanaalvoor zijn rekening neemt, moet u in feiteonder uw TV of beeldscherm plaatsen.Als dat niet kan, dan kunt u de twee inuw beeldscherm ingebouwde luidspre-kers via de “audio-in” connectoren vanuw TV met de centeruitgang van uw sur-round sound versterker verbinden. Deplaats van de subwoofer is gelukkig nietkritisch. Het menselijke gehoor heeft na-melijk voor deze zeer lage frequentiesmet hun zeer lange golflengte absoluutgeen richtingsgevoeligheid meer.

Het 6.1 formaat in de huiskamerDit systeem is een verdere ontwikkelingvan de 5.1-opstelling. U krijgt nu ookachter de beschikking over een mid-

denkanaal, zodat er een systeem met zesbreedband kanalen ontstaat: twee voor,twee achter, één middenvoor en éénmiddenachter, plus uiteraard de sub-woofer. Het geluid voor middenachterzit verpakt in het signaal voor links- enrechtsachter. Dit geeft een beter geluidrondom, zodat er geen gaten vallen bijgeluiden die van de ene naar de anderekant overlopen. Het geluid springt dusniet ineens van de ene naar de andereluidspreker. Het 6.1 formaat bestaat intwee “smaken”, namelijk Dolby DigitalEX 6.1 en DTS ES 6.1. De optimale op-stelling van de luidsprekers is weergege-ven in figuur 5/9.4-4.

Figuur 5/9.4-4: De optimale luidsprekerop-

stelling bij het 6.1 formaat.

Het 7.1 formaat in de huiskamerBij het 7.1 formaat wordt uw woonkamerverrijkt met niet minder dan acht luid-sprekers! Er komt dus weer een extra ka-naal bij, zodat u dichter in de buurt komtvan de fysieke opstelling van een bio-scoop. Bij 7.1 zijn er aparte kanalen voorlinks-, midden- en rechtsvoor, kanalenvoor surroundlinks en surroundrechts(aan de zijkant) en kanalen voor links-en rechtsachter (vaak aangegeven met“rear” op het onoverzichtelijk connec-torblokje op de achterzijde van uw ver-sterker). Daarbij komt dan uiteraard nogde onontbeerlijke subwoofer. Dit extra

129




kanaal maakt het nog gemakkelijker omeen breder en dichter geluidsveld tecreëren dat u helemaal omringt. In fi-guur 5/9.4-5 is de ideale huiskamerop-stelling van de acht speakers voorge-steld.

Figuur 5/9.4-5: De luidsprekeropstelling bij

het 7.1 formaat.

Tunen vanuw luidsprekersInleidingIn de drie voorafgaande figuren hebbenwij de meest ideale plaats van uw luid-sprekers geschetst. Maar over de plaat-sing van uw speakers valt toch heel watmeer te melden, laten we dit met eenmodewoord maar “het tunen van uw sys-teem” noemen.

AkoestiekUw huiskamer heeft vást niet dezelfdeakoestische eigenschappen als een bios-coopzaal. Die afwijkende akoestische ei-genschappen zorgen op zich al voor eengeluid dat niet klinkt zoals in de bio-scoop. Een belangrijk punt is reflectie.In de bioscoop doet men er alles aan omgeluidsreflectie zo klein mogelijk te ma-ken. De wanden worden bekleed met

een geluidsabsorberend materiaal en degrote hoeveelheid stoelen met stofferingzorgt ook voor een goede absorbtie vanhet geluid. Wat we bedoelen wordt dui-delijk aan de hand van figuur 5/9.4-6.Als u in een volledig kale kamer in uwhanden klapt (bovenste figuur) danhoort u zeer duidelijk een nagalm. Ditwordt veroorzaakt door de reflectie vande geluidsgolven tegen de harde, kalemuren.

Figuur 5/9.4-6: Vermijd zoveel mogelijk dat

de door uw boxen uitge-

straalde geluidsgolven “hard”

kunnen terugkaatsen tegen

muren of andere harde, glad-

de objecten.

De geluidsgolven kaatsen heen en weervoordat zij uitsterven. Dit veroorzaaktniet alleen nagalm, maar kan ook staan-de golven en uitdovende golven veroor-zaken. In het eerste geval versterken degolven elkaar, in het tweede geval ver-zwakken de golven elkaar. Het resultaatvan beide verschijnselen is dat een zeer




onnatuurlijk geluidsbeeld ontstaat. Hetkomt er dus op aan uw kamer zoveel mo-gelijk aan te kleden, zodat de geluidsgol-ven niet hard terugkaatsen, maar diffuusverspreid worden in de ruimte (onderstefiguur). Het dicht schuiven van gordij-nen, iets anders plaatsen van een bank ofeen paar potplanten neerzetten op stra-tegische plaatsen kan de akoestiek vanuw woonkamer aanzienlijk verbeteren.

SpikesOnder de meeste speakerboxen enstandaarden voor de front- en rearspea-kers kunt u spikes plaatsen. Dit zijn, ziefiguur 5/9.4-7, scherpe metalen pootjesdie u via een inslagmoer in de onderkantvan uw boxen kunt bevestigen.

Figuur 5/9.4-7: Met dergelijke “spikes” zorgt

u ervoor dat uw boxen de tril-

lingen van de bassen niet

overdragen op de vloer.

Deze spikes zorgen ervoor dat de bassenniet via de grond in contact komen methet meubilair in de kamer. Dit kan voorresonantie zorgen, een verschijnsel datzich uit onder de vorm van trillende gla-zen en kasten. Deze spikes zorgen er ookvoor dat de speaker vast op de grondstaat. Spikes worden gebruik bij een on-dergrond van tapijt. De scherpe kant

moet wel door het tapijt prikken. Bij eenhouten vloer mag u de spikes natuurlijkniet in de vloer “prikken”, want dan zul-len de spikes volledig hun effect missen.Als u een stenen ondergrond heeft, kun-nen speciale rubberen pootjes bevestigdworden die hetzelfde effect hebben.

Afstand tussen uwfrontspeakers en uw schermU plaatst de linker en rechter frontspea-ker natuurlijk links en rechts van uwbeeldscherm. Het beste is een afstandtussen 0,5 meter en 1 meter. Let er opdat wanneer de speakers niet magne-tisch afgeschermd zijn er verkleuringenop het scherm van een beeldbuis kun-nen ontstaan als u de speakers dichterdan een halve meter bij uw TV zet. Mo-derne LCD- en plasmaschermen hebbengeen last van dit verschijnsel.

Figuur 5/9.4-8: Zet uw linker en rechter

boxen niet te dicht of te ver

van uw scherm: als u de af-

stand te klein of te groot

maakt, dan is er geen zintui-

gelijk verband meer tussen

de grootte van uw luister-

ruimte en de grootte van het

waargenomen beeld.

129




De afstand tussen uw frontspeakers enuw beeldscherm is bepalend voor de“beeldgrootte van het geluid”. Dit wordtverduidelijkt aan de hand van figuur5/9.4-8. Als uw luidsprekers te dicht of tever van het scherm staan zal het geluids-beeld niet meer overeenkomen met hetoptische beeld.

Statieven vooruw front- en rearspeakersDe tweeters in uw boxen zijn de kleineluidsprekertjes die verantwoordelijk zijnvoor het reproduceren van de hoge to-nen uit het geluid. Deze tweeters hebbeneen zeer kleine uitstralingshoek vanmaximaal 20 graden. U moet dus uwboxen zó opstellen, dat de tweeters opoorhoogte staan als u zit, zie figuur5/9.4-9. Alleen dán ervaart u het hoog inhet geluid op de juiste sterkte. Als detweeters veel te laag of veel te hoog staan,zullen de hoge tonen te zwak klinken.

Figuur 5/9.4-9: De tweeters in uw luidspre-

kerboxen moeten op oor-

hoogte staan.

In de meeste gevallen zal dit betekenendat u luidsprekerstatieven moet aan-schaffen. Er zijn maar weinig combisetswaar deze vrijwel onmisbare attributenstandaard worden bijgeleverd. Logisch,want die dingen kosten in de meeste ge-vallen meer dan de luidsprekers! Er is

helaas niet veel keuze, de kans is grootdat u terecht komt bij de in figuur5/9.4-10 voorgestelde VLS120S van Vo-gels. Deze stevige statieven kosten€ 80,00 per paar, wegen zélf 7,6 kg enkunnen boxen tot 3 kg dragen. De luid-sprekerkabel kunt u via de centrale buisdoorvoeren. Handig is dat u de hoogtevan het statief kunt instellen tussen77 cm en 132 cm. Er zijn goedkopere sta-tieven op de markt die deze voorzieningniet hebben, maar het zal duidelijk zijndat u daar erg weinig aan heeft. Het zoual toevallig zijn als de vaste hoogte vol-doet aan figuur 5/9.4-9.

Figuur 5/9.4-10: Het luidsprekerstatief VLS-

120S van Vogels.

Ook nu is het ideale niet haalbaar...In de vorige paragraaf hebben wij u uit-gelegd waarom u de tweeters op oor-hoogte moet opstellen. Prachtig, maarer is een ander verschijnsel dat deze opti-male instelling in de weg kan staan. Datheeft te maken met de plaats waar u uwcenterspeaker kunt opstellen. Vaak




wordt deze onder het beeldscherm ge-zet, maar dat is alles behalve ideaal van-wege het feit dat de tweeter(s) dan veelte laag staat om de hoge tonen optimaalte beluisteren. Een betere plaats is bovenuw beeldscherm, zie figuur 5/9.4-11.Toegegeven, het ziet er niet écht uit,maar u moet wat over hebben voor opti-maal geluid.

Figuur 5/9.4-11: De beste plaats van uw cen-

terspeaker is op de kast van

uw TV.

Bij de getekende opstelling is het vangroot belang dat de tweeters in uw lin-ker-, rechter- en frontspeakers ongeveerop dezelfde hoogte staan. Als er veelhoogteverschil is, dan ontstaat een ver-schijnsel dat in figuur 5/9.4-12 overdre-ven is voorgesteld. Als een vliegtuig vanlinks naar rechts door uw kamer vliegtzal, als er een groot hoogteverschil tus-sen de speakers is, een vreemd ruimtelijkeffect ontstaan.U zult dus een compromis moeten zoe-ken tussen de eis dat alle tweeters op oor-hoogte moeten staan en de eis dat alletweeters ongeveer op dezelfde hoogtemoeten staan.

Beïnvloeden vande basweergave van uw frontspeakersIn de duurdere surround sound verster-kers heeft u de mogelijkheid de frequen-

tieweergave van uw speakers individueelin te stellen. Goedkope systemen heb-ben deze optie niet.

Figuur 5/9.4-12: Een tweede eis is dat de

tweeters in alle frontspeakers

op ongeveer dezelfde hoogte

staan.

De meeste speakerboxen werken meteen basreflexpoort, die u aantreft op deachterzijde van de luidsprekerbehui-zing. U kunt de weergave van de lage to-nen bij dergelijke boxen wat beïnvloe-den door de boxen dichter of verder vande muur te zetten, zie figuur 5/9.4-13.Als u de boxen dicht tegen de muur zet,dan zullen de lagen tonen merkbaar ver-sterkt worden. Hoe verder u de boxenvan de muur zet, hoe minder de basre-flexpoort de lage tonen zal versterken.

Plaatsen van de rearspeakersEerst maar eens een groot misverstanduit de wereld helpen. De luidsprekersACHTER uw stoel heten niet voor nietsREARspeakers! Dat betekent dus dat zeniet NAAST uw bank moeten staan,maar écht ACHTER uw zitplaats! Toege-geven, in heel wat huiskamers zal dezeideale positie niet te realiseren zijn.

129




Figuur 5/9.4-13: Door de afstand tussen de

muur en een basreflex box te

variëren kunt u de weergave

van de lage tonen beïnvloe-

den.

Vanwege de kleine huiskamers in de mo-derne Nederlandse woningen staat debank, waarop de familie naar de TV kijkt,immers vaak tegen de muur van de ka-mer. Er is dan simpelweg geen plaats omde rearspeakers ook écht achter de kijk-positie te plaatsen en dus plaatst u dezeluidsprekers, noodgedwongen, naast debank. Als het surround sound effect inuw woonkamer niet klinkt zoals in debioscoop, dan is de niet ideale positievan de rearspeakers daar meestal schuldaan.Als uw luisterruimte groot genoeg is omde rearspeakers ook echt achter de luis-terpositie te zetten geldt de opstellingvan figuur 5/9.4-14 als richtlijn. Er be-staat geen universele regel voor de hoekdie de luidsprekers achter u moetenhebben ten opzichte van uw scherm enuw luisterpositie. Maar bij de meeste op-names gebruikt men een hoek tussen de110° en 130°.Als u luistert naar 6.1 (Dolby EX of DTSES), plaats dan uw rearspeakers wél

naast u, in plaats van achter u. De zoge-naamde back-rear speaker moet danrecht achter u staan.

Figuur 5/9.4-14: De opstelling van de rear-

speakers als u plaats genoeg

heeft.

Als u gebruikt maakt van een 5.1 opstel-ling is het aan te raden de speakers ach-ter u naar het midden van de luisterposi-tie te keren, zie figuur 5/9.4-15.

Figuur 5/9.4-15: Bij het 5.1 formaat moet u de

rearspeakers verdraaien in

de richting van de luisterposi-

tie.

Uiteraard geldt voor de hoogte van derearspeakers hetzelfde als voor de front-speakers, dus opstelling op oorhoogte,maar dit is niet altijd mogelijk. Probeer




in ieder geval uw speaker niet hoger dan60 cm boven oorhoogte te plaatsen.

De subwooferInleidingVeel luisteraars naar surround soundfilms zetten het volume van de subwoo-fer veel te hoog. Toegegeven, het is eensensationele gewaarwording, maar hetgebulder heeft weinig te maken met eenzo natuurgetrouwe reproductie van hetopgenomen geluid. Het laag van eensubwoofer kan heel wat subtieler zijn,door het produceren van krachtige sub-sonische frequenties met weinig bijeffec-ten. Subwoofers zijn enorm veelzijdig enin staat enorme stoten laagfrequentenergie af te geven, maar dat vereist welkwalitatief hoogwaardige luidsprekersen behuizingen en een goede instellingvan de karakteristieken van het subwoo-fer kanaal van uw surround sound ver-sterker.

De subwoofer bij goedkope systemenIn de inleiding hebben wij u kennis latenmaken met een zeer goedkoop surroundsound systeem van Philips. Daar wordteen “subwoofer” bijgeleverd, maar ukunt er zonder meer van uitgaan dat dekwaliteit daarvan niet voldoet. Een goe-de subwoofer met behuizing kost im-mers meer dan die € 169,00 die dát sys-teem compleet kost. Aan subwoofers enhun behuizing worden immers nogalwat eisen gesteld!

Speciale subwoofer luidsprekersOm echt subsonisch laag te reproduce-ren is een totaal ander soort luidsprekernodig, normale luidsprekers kunnen datgewoonweg niet. Subwoofer luidspre-

kers zorgen voor een geweldig hogedruk in de kast en zowel de luidsprekerals de kast dienen daarom als een soortvan tank gebouwd te zijn om tegen eendergelijke belasting bestand te zijn. Elkzwak punt tast de geluidskwaliteit aan enhet realisme gaat er door verloren.Een goede subwoofer luidspreker wordtgekenmerkt door de onderstaande spe-cificaties:– Overgedimensioneerde magneten

Net als een grote motor in een kleineauto, maakt een grote magneet deluidsprekerweergave levendiger en ef-ficiënter. Door extra magnetischekracht toe te voegen verkrijgt u meercontrole over het geluid, krijgt u eensnellere reactie op geluidspieken enheeft de speaker een betere transiëntresponse.

– ConusconstructieDe grote interne drukopbouw bij eensubwoofer brengt voortdurend het ri-sico met zich mee dat de conus van dewoofer wordt vervormd. In dat gevalwordt het laag vaag en traag. Goedesubwoofers maken gebruik van ver-schillende soorten materialen enverstevigende harsen om de conus zostijf mogelijk te maken. Goede sub-woofers maken gebruik van een pad-denstoelconstructie, die werkt als eenringvormige gordel, waarmee de alge-hele stijfheid van de conus wordt ver-groot en het dynamisch gedrag wordtverbeterd.

– ConusophangingDe ophanging van de conus aan hetluidsprekerchassis bestaat uit een ron-de rand aan de voorzijde, stijf genoegom omslaan onder de druk binnen inde kast te weerstaan. Deze speciaal ge-vormde rand zorgt ervoor dat de spoelen de magneet zich over de gehele

129




slag concentrisch kunnen bewegen.De weerstand die ze vormen is zo ge-kozen dat deze aan de uiteinde van detoegelaten slag progressief toeneemt.Op deze manier is de geluidskwaliteitaanzienlijk beter dan wanneer de co-nus aan het einde van de slag plotse-ling tot stilstand wordt gebracht. Deeenheden in de topmodellen hebbeneen dubbele ophanging aan de ach-terzijde die het gedrag bij zeer hoogvolume drastisch verbetert.

– VentilatieIn goede systemen worden honder-den watt’s in de subwoofer gepompt.Goede subwoofers hebben een zeeropen constructie voor betere koelingen er is tevens uitgebreide ventilatiemogelijk tussen de verschillende in-terne ruimten achter de conus en inde magneet. De daardoor vrije lucht-stroom aan de achterzijde van de luid-sprekereenheid biedt twee voordelen.In de eerste plaats wordt de bewegingvan de conus minder belemmerd. Tentweede treden er minder bijgeluidenop van lucht die zich door kleine ope-ningen perst.

– KastSubwoofer kasten bezitten uitgebrei-de verstevigingen en zeer dikke wan-den om een inert geheel te krijgen. Zoworden bijgeluiden voorkomen enbent u ervan verzekerd dat alleen debeweging van de conus geluid produ-ceert. Bij de meeste modellen zorgteen afzonderlijke, verzegelde verster-kerruimte dat de luchtdruk in de kastgeen invloed kan hebben op de deli-cate versterker elektronica. In figuur5/9.4-16 ziet u bijvoorbeeld een sub-woofer in een zogenaamde bandpassbehuizing. Let op de dikte van het toe-gepaste plaatmateriaal!

Figuur 5/9.4-16: Een foto van een subwoofer-

behuizing, samengesteld uit

zeer dikke houten multiplex

platen.

Behuizingen van subwoofersSubwoofers kunt u in drie soorten behui-zingen inbouwen:– gesloten behuizing;– basreflex behuizing;– bandpass behuizing.

De gesloten behuizingDe meest eenvoudige vorm van kastmon-tage is de volledig gesloten box, zie fi-guur 5/9.4-17. Ondanks deze eenvoud isde laagweergave vaak heel erg goed enstrak.De voordelen van de gesloten behuizing:– compacte kast;– geleidelijke afval in het laag (12 dB

per octaaf);– zwaar belastbaar;– uitstekende transiëntweergave;– eenvoudige kastconstructie;




– minder kritisch voor ontwerpen con-structiefouten.

De nadelen zijn:– niet erg efficiënt;– lagere belastbaarheid en hogere ver-

vorming in het hogere basbereik.In figuur 5/9.4-18 hebben wij de invloedvan de kastafmetingen op de weergave-karakteristiek samengevat.

Figuur 5/9.4-17: Een voorbeeld van een ge-

sloten behuizing voor uw

subwoofer.

Figuur 5/9.4-18: Invloed van de kastafmetin-

gen op de weergave bij een

volledig gesloten kast..

De basreflex behuizingEen populaire manier van inbouwen vansubwoofers is de basreflex of gepoortebehuizing, zie figuur 5/9.4-19. Deze be-

huizingen hebben een “tuned pipe” dieervoor zorgt dat de geluidsgolven, die deachterzijde van de conus in de behuizingopwekt, in fase aan de voorzijde van dekast worden uitgestraald. De pijp zorgtdus als het ware voor een langere weg diede geluidsgolven moeten afleggen.Daardoor verschijnen zij in fase aan devoorzijde en versterken de geluidsgolvendie de luidspreker aan de voorzijde uit-straalt. Dat geldt natuurlijk alleen vooreen bepaalde golflengte. Geluiden diedeze golflengte hebben, worden flinkversterkt. Vooral voor de liefhebbers vanzeer diepe en harde bas is dit dus de bes-te oplossing.De voordelen van een basreflex behui-zing zijn:– 3 dB tot 4 dB efficiënter dan een geslo-

ten box;– minder vervorming en hogere belast-

baarheid in het hogere basbereik;– mits goed ontworpen en gebouwd,

diepere bassweergave.De bassreflex behuizing heeft ook nade-len:– grotere kast;– zeer kritisch wat betreft ontwerpen

constructiefouten.In figuur 5/9.4-20 zijn de karakteristie-ken van een dergelijke behuizing sa-mengevat.

Figuur 5/9.4-19: De typische uitvoering van

een basreflex behuizing.

129




Figuur 5/9.4-20: Het verband tussen afme-

tingen van de kast en de fre-

quentieweergave.

De bandpass behuizingDit is een behuizing waarbij de speakerin de kast is ingebouwd, zie figuur5/9.4-16, en het geluid via een of tweezogenaamde poorten naar de buitenwe-reld ontsnapt. Afhankelijk van het typeheeft u een gesloten of gepoorte ruimteachter de speaker en altijd een gepoorteruimte vóór de speaker. De versie mettwee poorten heet dual-reflex-bandpass(of 6de orde bandpass), de uitvoeringmet een enkele poort wordt single-reflex-bandpass (of 4de orde bandpass)genoemd.De voordelen van dergelijke behuizin-gen:– hoge efficiëntie en diep doorlopende

bas;– goede demping van de speaker, hoge

belastbaarheid;– speaker afgeschermd, zodat de kwets-

bare conus is beschermd tegen rond-slingerende voorwerpen.

De nadelen:– moeilijk ontwerp en ingewikkelde

constructie;– woofer is “onhoorbaar” overbelast-

baar;– transiëntweergave sterk afhankelijk

van de gekozen afstemming, klinktmeestal “traag”;

– grote kast.In figuur 5/9.4-21 is de invloed van dekastafmetingen op de weergave ge-schetst.

Figuur 5/9.4-21: De invloed van de afmetin-

gen van de behuizing op de

weergave bij een bandpass

behuizing.

De integratie vaneen goede subwoofer in uw systeemVoordat u overweegt een subwoofer aante schaffen is het belangrijk de groottevan uw kamer te bekijken en kwaliteit,merk en type van het systeem waarmeedeze gebruikt zal gaan worden. Het ligtvoor de hand dat investeren in een zwaresubwoofer weinig zin heeft wanneerdeze wordt gecombineerd met een laagbelastbaar, doorsnee luidsprekersys-teem. Evenmin heeft het zin een kleinesubwoofer te combineren met kolossaleluidsprekers voorzien van zwaargewichtversterkers. En ook is het onverstandigeen subwoofer met lijningang te kopenals uw versterker de benodigde uitgangniet heeft.De opstelling van een subwoofer volgtmin of meer hetzelfde patroon als dievan gewone luidsprekers. Geplaatst te-gen een vlakke wand wordt bij een basre-flex kast het laag benadrukt, in de hoekis dat effect nog sterker, maar kan eenboemerig effect ontstaan. Meent u dat




uw systeem best een extraatje kan gebrui-ken, kies dan voor de hoek, maar als uwopstelling plus kamer nu al een dreu-nend effect hebben, vermijdt deze dan.Om optimaal resultaat te bereiken metde populaire hoekopstelling plaatst ueen basreflex subwoofer zo ver mogelijkin de hoek. Trek hem dan stap voor stapweer terug (een paar centimeter) enluister welk effect dat heeft. Zoek dan depositie die een gelijkmatig en gecontro-leerd resultaat geeft, naast de diepstebas. Heeft u de optimale positie van desubwoofer gevonden, laat deze dan staanen houdt deze plaats aan voor de bestelaagweergave van uw systeem in de homecinema kamer.

Opstelling in de kamerLage tonen hebben minder richting danmidden en hoge frequenties, waardoorsubwoofers op vele manieren opgesteldkunnen worden, zelfs terzijde in de ka-mer zal goed werken. Een vuistregel isdat opstelling in een hoek meer laaggeeft. Experimenteren is belangrijk omeen optimaal effect te bereiken.

Test DVD’sInleidingDiverse uitgevers brengen test DVD’s opde markt, waarmee u uw surround soundinstallatie zo uitgebreid mogelijk kunttesten. De meeste DVD’s bevatten, naasttrailers van films met uitstekend sur-round sound geluid, een grote hoeveel-heid testsignalen, waarmee u de plaatsvan uw luidsprekers kunt optimaliserenen de frequentieweergave kunt tunen.Dit laatste natuurlijk in de veronderstel-ling dat uw surround sound versterkerdaar mogelijkheden voor heeft.

Cara Test DVD SurroundDeze Duitstalige bundel, zie figuur5/9.4-22, bevat twee DVD’s met diversetests voor het instellen van uw surroundsound speakers en een uitleg over de ide-ale opstelling van uw systeemcomponen-ten.Deze DVD kost € 41,00 en is geprodu-ceeerd in 2005.

Figuur 5/9.4-22: De Cara Test DVD Surround.

Digital Video EssentialsDe nieuwe, verbeterde Digital VideoEssentials systeem calibratie DVD, zie fi-guur 5/9.4-23, is eindelijk beschikbaar.Volgens Joe Kane, producent van dezeDVD, laat deze remake een enorme ver-betering zien ten opzichte van de oude.In vergelijking met de oude is niet alleenhet scala aan mogelijkheden en vernieu-wingen uitgebreid, maar ook de naviga-tie sterk vereenvoudigd. Ook de leek kanna het lezen van de instructie met dezeschijf omgaan. Alle tekortkomingen vande vorige editie zijn geëlimineerd en denieuwste ontwikkelingen op beeld en ge-luid zijn in deze versie verwerkt en niet tevergeten is het geheel natuurlijk gemas-tered in High-Definition. De videosectietest de resolutielimieten van uw systeem

129




en helpt u de meest nauwkeurige kleur-balans in te stellen, terwijl het audiodeelu verzekert van een optimale speakerop-stelling en juiste balans tussen de luid-sprekers onderling. Vanzelfsprekend isdeze DVD gemastered in Dolby Digitalen DTS, inclusief een 6.1 versie voor bei-de formaten. Deze DVD van het label“Joe Kane Productions” kost € 29,95.

Figuur 5/9.4-23: De “Digital Video Essentials”

is een test DVD die is sa-

mengesteld door Joe Kane,

een absolute specialist op

surround sound gebied.




5/14

Domotica

Inhoud

5/14.1 Introductie tot domotica(verschenen in de 105e aanvulling)

5/14.2 Domotica protocollen5/14.2.1 Het X10 protocol

(verschenen in de 106e en 107e aanvulling)

5/14.3 Domotica systemen5/14.3.1 Het Dobiss SX-systeem

(verschenen in de 108e en 109e aanvulling)5/14.3.2 Het KlikAanKlikUit systeem van Pan-Trade

(verschenen in de 110e aanvulling)5/14.3.2a De TPC-200 computer interface van het KlikAanKlikUit systeem

(verschenen in de 122e aanvulling)5/14.3.3 Het Nikobus systeem van Niko

(verschenen in de 112e en 113e aanvulling)5/14.3.4 Het TeleTask systeem van TeleTask/StagoBel Electro

(verschenen in de 117e en 118e aanvulling)5/14.3.5 Het AlfaStar 128 systeem van Alfa Sprint Service

(verschenen in de 119e aanvulling)5/14.3.6 Het FS20 systeem van Conrad Electronic en ELV

(verschenen in de 121e aanvulling)5/14.3.7 Het Xanura systeem van Eaton-Holec

(verschenen in de 124e en 125e aanvulling)5/14.3.8 Het Marmitek X-10 Home Automation System

(verschenen in de 127e en 128e aanvulling)

Domotica Deel 5 hoofdstuk 14 blz. 1


129



5/14.4 Inbraakalarm systemen5/14.4.1 SAFEGUARD™ draadloos inbraakalarm van Marmitek

(verschenen in de 123e aanvulling)5/14.4.2 GIGACAM 4™ draadloze camerabewaking van Marmitek

(verschenen in de 124e aanvulling)5/14.4.3 GSMGUARD300, draadloos inbraakalarm met GSM-communicatie

(verschenen in de 129e aanvulling)

Deel 5 hoofdstuk 14 blz. 2 Domotica


5/14.4.3

GSMGUARD300, draadloos in-braakalarm met GSM-communicatie

KennismakingGéén PTT-lijn noodzakelijkDe meeste inbraakalarm systemen kuntu aansluiten op een vaste PTT-lijn. Decentrale geeft dan, bij een alarmmel-ding, een ingesproken boodschap dooraan een aantal ingeprogrammeerde tele-foonnummers. Nu echter steeds meermensen geen vaste PTT-aansluitingmeer hebben en alleen gebruik makenvan een draagbare GSM-telefoon, wor-den deze alarmsystemen een beetje ou-derwets.Bovendien zijn er tal van situaties te be-denken, waar geen vaste PTT-aansluitingter beschikking staat, zoals:– vakantiehuisje;– stacaravan;– garage;– stallen;– magazijnruimte.Wilt u dergelijke objecten tóch beveili-gen met een inbraakalarm systeem, dankunt u gebruik maken van de innovatie-ve GSMGUARD300 van Marmitek. DeGSMGUARD300 is een draadloos in-braakalarm systeem dat géén vaste tele-foonaansluiting nodig heeft. De centralebevat een GSM-telefoon die contactzoekt met 06-nummers en alarmmel-dingen geeft via SMS-berichten, bijvoor-beeld “Trouble!” of “Detect Switch ON”

als een van de sensoren een inbraakheeft gedetecteerd. Via SMS-berichtenkunt u met uw draagbare telefoon com-mando’s aan de centrale geven, bijvoor-beeld om een lamp in te schakelen(“RELAY-ON”) of om de status van hetsysteem te checken (“CHECK”).De GSMGUARD300 is dus ideaal voorhet beveiligen van uw vakantiehuis, sta-caravan, garage, stal of magazijnruimte.Bovendien kan het systeem eventueelworden gevoed uit een 9 V accu, zodatzelfs geen 230 V aansluiting noodzake-lijk is.

Voornaamste kenmerkenDe voornaamste kenmerken van hetGSMGUARD300 systeem zijn:– draadloos alarmsysteem met SMS-

melding via GSM;

Domotica Deel 5 hoofdstuk 14.4.3 blz. 1


129

Hoofdstuk 3/8.10.13Hoofdstuk 5/14.4.1

– u heeft geen vaste telefoonaansluitingnodig;

– maakt gebruik van het GSM-netwerkvia een SIM-kaart in de centrale;

– u ontvangt bij een alarmmelding eenSMS-bericht op uw draagbare tele-foon;

– u kunt overal waar GSM-bereik is hetalarmsysteem controleren door eenSMS-bericht naar uw centrale te stu-ren;

– ideaal voor het beveiligen van objec-ten die vér van de bewoonde wereldstaan;

– eventueel kan het systeem gevoedworden uit een 9 V accu, dank zij hetstroomverbruik van slechts 125 mAhoeft u deze accu slechts zelden op teladen of is opladen uit zonnepanelenmogelijk;

– u kunt het alarm via een SMS-berichtop afstand in- en uitschakelen;

– dank zij een ingebouwd relais kunt uop afstand verlichting of apparatuurschakelen;

– u kunt maximaal drie GSM telefoon-nummers programmeren voor hetontvangen van de alarmmeldingen.

Hoe werkt het systeem?De GSMGUARD300 is een draadloosalarmsysteem dat werkt met GSM-telefonie en met SMS-meldingen, zie fi-guur 5/14.4.3-1. Als de GSMGUARD300een alarmmelding ontvangt van een vande sensoren, belt de centrale via hetGSM-netwerk automatisch drie door uingeprogrammeerde 06-nummers engeeft een SMS-melding onder de vormvan een duidelijke Engelse tekst. U weetdus onmiddellijk wat er aan de hand is!U kunt overal waar GSM-bereik is hetGSMGUARD300 alarmsysteem controle-ren.

Het GSMGUARD300 basispakketDe GSMGUARD300 basisset, zie figuur5/14.4.3-2, bestaat uit:– 1 x Mobile SMS Guard 300 alarmcen-

trale;

Deel 5 hoofdstuk 14.4.3 blz. 2 Domotica


14.4 Inbraakalarm systemen

Figuur 5/14.4.3-1: Het werkingsprincipe van de GSMGUARD300.

– 2 x draadloze raam/deur-sensorWDS300;

– 1 x alarmsirene met geluidsniveau van105 dB;

– 1 x GSM antenne op magneetvoet,900/1.800 MHz dual band;

– 1 x 9 V netstekkervoeding voor de cen-trale.

Figuur 5/14.4.3-2: De basisset van het GSM-

GUARD300 inbraakalarm

systeem.

Wat heeft u extra nodig?Naast deze basisset heeft u de volgendeonderdelen nodig:– 1 x pre-paid SIM-kaart met eigen

06-nummer, PIN-code en PUK-code;– een mobiele telefoon om uw Mobile

SMS Guard 300 centrale met SIM-kaart te testen en PIN-code vrij te ma-ken;

– schroef- en boormateriaal om de cen-trale en/of de sensoren te bevestigenaan wand of muur.

De centrale Mobile SMS Guard 300De centrale Mobile SMS Guard 300,voorgesteld in figuur 5/14.4.3-3, vormtuiteraard het hart van het systeem. Hetkleine kastje bevat 17 toetsen, waarmee u

het systeem gemakkelijk kunt bedienenen de alarmnummers programmeert.Via vijf LED’s kunt u de status van het sys-teem aflezen. Bij het initialiseren en pro-grammeren van het systeem heeft u veelhulp van het tweeregelige alfanumeriekLCD-scherm, waarin duidelijk wordtaangegeven waar u mee bezig bent enwat de eerstvolgende logische stap is.

Figuur 5/14.4.3-3: De centrale Mobile SMS-

Guard 300 van het GSM-

GUARD300 systeem.

InstallatieInleidingDe Marmitek GSMGUARD300 bestaatstandaard uit een Mobile SMS Guard300 centrale en twee deur/raam-sensoren. U bevestigt de deur/raam-sensoren (met tape of een schroefje) aanhet kozijn. De permanente magneet be-vestigt u aan het raam of de deur preciester hoogte van de sensor op het kozijn(let op, dit moet zeer nauwkeurig!). Umaakt de SIM-kaart met een mobiele te-lefoon PIN-code vrij en plaatst deSIM-kaart vervolgens in de Mobile SMSGuard 300 centrale. Volg de installatie-

129




aanwijzingen op het display en uw huis isvolledig beveiligd!

De SIM-kaart testenen PIN-code vrij makenMaak de SIM-kaart van de GSM-providervan uw keuze PIN-code vrij door deze ineen mobiele telefoon te installeren. Ge-bruik de handleiding van uw mobiele te-lefoon om de SIM-kaart te activeren.Controleer vervolgens met uw mobieletelefoon of u met de SIM-kaart SMS-berichten kunt versturen en ontvangen.Controleer met uw mobiele telefoon ofhet bereik van de SIM-kaart groot ge-noeg is op de locatie waar u de MobileSMS Guard 300 centrale wilt plaatsen,bijvoorbeeld in een kast.

Installeren van de SIM-kaartOpen het klepje aan de achterzijde vande Mobile SMS Guard 300 centrale doorde twee schroefjes los te draaien en deklep naar beneden te schuiven, zie fi-guur 5/14.4.3-4. Open de SIM-kaarthouder door het gele lipje naar links tebewegen. Het zwarte klepje (1), deSIM-kaart houder, kan geheel uit de Mo-

bile SMS Guard 300 centrale worden ver-wijderd. Plaats de SIM-kaart met dechipzijde naar boven, deze zijde maaktstraks contact met de Mobile SMS Guard300 centrale. Er is in de SIM-kaart hou-der een identiek hoekje uitgespaard, zo-dat de SIM-kaart precies past.

Instellen van een beveiligingscodeVervolgens moet u de Mobile SMSGuard 300 centrale voorzien van een be-veiligingscode, waardoor de centralekan communiceren met de alarmsenso-ren. Links boven de SIM-kaart houderziet u een zwart blokje met acht schake-laartjes (2). Deze vormen samen de be-veiligingscode voor uw alarmsysteem.Zet deze acht schakelaartjes in een wille-keurige stand en noteer de beveiligings-code. Deze code heeft u later nodig omde deur/raam-sensoren op dezelfdecode in te stellen! Schuif het dekseltjeweer op zijn plek en schroef het vast. Metdeze acht schakelaars kunt u dus binaireen cijfercode tussen “000” en “255” in-stellen. Deze code, die u ook op dealarmsensoren moet instellen, zorgt er-voor dat uw SMSGUARD300 systeem




Figuur 5/14.4.3-4: Het installeren van de nieuwe SIM-kaart in de Mobile SMS Guard 300 centrale.

niet gestoord kan worden door een iden-tiek systeem in de buurt.

Installeren van deMobile SMS Guard 300 centraleSchroef de meegeleverde antenne op deantenneconnector aan de linkerzijdevan de centrale. Zorg dat de antennerechtop staat, dus altijd naar boven wijst.Kies een geschikte plaats voor de centra-le, rekening houdend met de aanwezig-heid van een 230 V wandcontactdoos alsu niet voor accuvoeding kiest.Monteer of plaats de centrale op een plaatsdie voor inbrekers niet gemakkelijk is te ont-dekken, dit in verband met het voorkomenvan sabotage.Sluit de netadapter aan op de linker kantvan de Mobile SMS Guard 300 centraleen steek de adapter in het stopcontact.Voor optimaal bereik is het aan te beve-len de centrale zoveel mogelijk in hetmidden van het te beveiligen object teplaatsen. Op deze wijze is immers de af-stand tussen de centrale en de sensorenzo kort mogelijk en maakt u optimaal ge-bruik van het bereik. U moet rekeninghouden met de volgende punten:– monteer de centrale niet te dicht bij

grote metalen objecten, zoals radiato-ren, fornuis, etc;

– zet de centrale niet te dicht bij andereelektronische apparatuur, zoals eentelefooncentrale, computer of TV.

De centrale kan door middel van tweeschroeven worden opgehangen. Aan deachterzijde van de centrale zijn hiervoortwee slotgaten aanwezig.

De centrale in gebruik nemenSchakel de Mobile SMS Guard 300 cen-trale aan met de AAN/UIT-knop aan delinkerzijde. Op het display verschijnt demelding: “GSM SECURITY”. De centrale

gaat nu terugtellen van 90 seconden tot0. Daarna verschijnt de tekst “NormalDetect SW: OFF” en gaat het LED’je “Sys-tem” één keer per seconde knipperen.Het “GSM” LED’je knippert eerst iedereseconde en na ongeveer twintig secon-den één keer per drie seconden.

Figuur 5/14.4.3-5: De samenstelling van de

raam- en deursensor

WDS300.

Indien het “GSM” LED’je iedere secon-de blijft knipperen, dan werkt het mo-dem niet goed: er is geen contact methet GSM-netwerk. Zet de Mobile SMSGuard 300 centrale uit, wacht tien secon-den en zet deze daarna weer aan. Indienhet “GSM” LED’je na een minuut nogsteeds iedere seconde knippert dan kuntu het nog eens proberen met eenSIM-kaart van een andere provider. Blijftde “GSM” LED uit, dan heeft u deSIM-kaart niet goed geplaatst.

Monteren van de deur/raam-sensorenDeze sensoren WDS300 bestaan uit, ziefiguur 5/14.4.3-5, een permanent mag-neetje en een magnetische sensor. Desensor wordt op het kozijn gemonteerd,de magneet op de deur of het raam.

129




Als het raam of de deur gesloten zijn, zithet magneetje dicht bij de sensor. Wordtdeur of raam geopend, dan wordt de af-stand tussen magneetje en sensor groter.De sensor detecteert dit en stuurt eenalarmsignaal naar uw centrale.Schuif de boven- en onderkant van el-kaar, zie figuur 5/14.4.3-6. U ziet nu deruimte (1) om een 9 V batterij te plaat-sen. Schuif de bovenkant nog verder. Uziet nu een zwart blokje met acht schake-laartjes (2). Gebruik dezelfde beveili-gingscode als u heeft ingesteld in de Mo-bile SMS Guard 300 centrale. Op dezemanier wordt een uniek communicatie-kanaal tussen úw sensoren en úw centra-le ingesteld.Plaats een 9 V batterij (niet meegele-verd) in het batterijvak van de sensor enschuif de bovenkant weer dicht.Plaats de sensor bij voorkeur zo hoogmogelijk, dit geeft het beste bereik. Mar-keer vervolgens de plaats voor de zenderen de magneet. Plaats de magneetscha-kelaar niet direct op een metalen onder-grond. In geval van metalen kozijnen, of

bij met metaal verstevigde kunststof ko-zijnen, is het verstandig een stukje houtof plastic van minimaal 5 mm dikte tus-sen de magneetschakelaar en het kozijnte plaatsen. Op metalen kozijnen mag deruimte tussen de sensor en de magneetniet meer dan 3 mm bedragen als dedeur of het raam gesloten is.Zet de deur/raam-sensor aan met deschakelaar aan de linkerzijde. Het rodeLED’je gaat branden. Plaats de perma-nente magneet aan de rechter zijde te-gen de sensor. Zodra het rode LED’je uitgaat, hebben ze goed contact. Monteerhet magneetje zodanig dat het rodeLED’je op de sensor uit blijft als raam ofdeur gesloten is. Hou bij gesloten raamof deur de afstand tussen het zenderdeelen de magneet zo klein mogelijk. Wan-neer u de plaats van de sensor definitiefheeft bepaald raden wij u aan om ook demagneet met schroeven vast te zetten.Bij schuiframen mogen de sensor en demagneet niet horizontaal langs elkaarschuiven, maar moet u de sensor en demagneet zo plaatsen dat, wanneer hetraam wordt dichtgeschoven, de magneeten de sensor elkaar verticaal benaderen.

De sirene aansluitenU kunt de sirene direct aansluiten op deMobile SMS Guard 300 centrale. Op deachterzijde van de centrale vindt u hetaansluitschema. Bevestig de rode draadvan de sirene in de “+” connector en dezwarte draad in de “-” connector. Als u desirene niet aansluit, kies dan in de Setupmode voor “Buzzer off”.

Lamp aansluitenDe Mobile SMS Guard 300 heeft een in-gebouwd relais. Dit biedt u de mogelijk-heid om bijvoorbeeld een lamp aan tesluiten, die via de SMS-commando’s




Figuur 5/14.4.3-6: Het plaatsen van de batterij

en het instellen van de bevei-

ligingscode in de sensoren.

“RELAY-ON”, “RELAY-OFF” en “CON-TROL” te schakelen is. Op de achterzij-de van de Mobile SMS Guard 300 centra-le vindt u het aansluitschema. Bevestigde twee draden in de betreffende con-nectoren op de achterzijde van de cen-trale.

GebruikersinstellingenTelefoonnummer instellenDruk, na het inschakelen van de centra-le, op de “Setup” toets en kies 1 (1:TEL).Toets het telefoonnummer in waarop ude SMS-alarmmeldingen wilt ontvangen.Begin steeds met een + en de landcodevan het nummer waarop u de meldingenwilt ontvangen. Druk op “Enter” zodra uklaar bent met invoeren. Druk op “” alsu nog een tweede of derde nummer wilttoevoegen. Om de ingevoerde telefoon-nummers te bewaren, drukt u nogmaalsop de “Setup” en drukt daarna op 4: (4:SAVE). U krijgt de melding “Save OK!,SETUP Exit”. Druk op “Setup” omweer in het Setup-menu te komen.

Meldingstijden kiezenDruk op “Setup” en kies 2 (2: TIME).“SMS Delay” geef in seconden aan nahoeveel tijd u een SMS-bericht van eenalarmmelding wilt ontvangen. Voer eengetal naar keuze in tussen de 0 en 99 se-conden. Druk op “Enter”. Druk “”,“SMS Period”, hiermee stelt u in om hoe-veel tijd er SMS-jes worden verzonden.Voer een getal naar keuze in tussen de 1en 20 minuten.Druk “”, “Buzzer Delay”, hiermee steltu in na hoeveel seconden ná een alarm-melding de sirene af moet gaan. Voereen getal naar keuze in tussen de 0 en 99seconden.

Druk weer op “”, “Buzzer Rep”, hier-mee stelt u in hoe lang de sirene afgaat.Voer een getal naar keuze in tussen de 0en 99 minuten.Druk om alle instellingen te bewaren opde “Setup” knop en kies voor 4 (4:SAVE). U krijgt de melding “Save OK!,SETUP Exit”. Druk “Setup” om weerin het Setup-menu te komen.

Relais schakelenAls u een lamp heeft aangesloten op hetrelais kunt u in het Setup-menu het re-lais en dus de lamp in- of uitschakelen.Druk op “Setup” en kies 3 (3: RELAY). Inhet scherm verschijnt “Relay OFF, (1)ON, (2) OFF”. Druk op de numerieketoetsen “1” of “2” voor het aan of uitzet-ten van het relais. Druk “Enter”. Drukweer “Setup” om in het Setup-menu tekomen. Het LED’je “Relay” knippert omaan te geven dat het relais aan staat.

Gebruik van het systeemDe beveiligde ruimte verlatenKies wat voor melding u wilt ontvangenbij een alarm. De Mobile SMS Guard 300centrale heeft sneltoetsen om de modi“SMS-berichten aan” en/of “Sirene aan”aan te zetten. Druk één keer op de nu-merieke toetsen “6”, “7” of “8” om de be-treffende functie aan te zetten. Nog éénkeer drukken en de functie wordt uitge-zet:– toets “6”:

SMS on/off (alleen SMS-berichtenaan/uit);

– toets “7”:Buzzer on/off (sirene aan/uit);

– toets “8”:SMS and Buzzer on/off (SMS-berichten én sirene aan/uit).

129




Bij uitschakeling van de SMS- en/of desirene-alarmen zullen ter waarschuwingde rode LED’s “SMS OFF” en “BuzzerOFF” knipperen. Dit kan verder geenkwaad.Na het instellen van wel of geenSMS-berichten en/of sirene-alarm druktu op de “Reset” knop. U heeft nu 90 se-conden de tijd (uitlooptijd) om de bevei-ligde ruimte te verlaten.Als het relais nog aan stond, wordt dit nuuitgeschakeld. Als u het relais ingescha-keld wilt houden, kunt u in plaats van opde “Reset” knop op de toets “0” drukken.Nu worden de sensoren ook 90 secon-den uitgeschakeld, maar blijft het relaisaan staan.Voordat u op de “Reset” knop drukt,moet het display “Normal” aangeven alsteken dat alle contacten van de sensorengesloten zijn. Als een van de contactenopen staat geeft het display “Trouble”aan en het LED’je “Wireless Switch”knippert. U moet dan onderzoeken welkraam of welke deur dit alarm veroorzaakten dit raam of deze deur sluiten alvorensop de ‘Reset" te drukken.

De beveiligde ruimte betredenAls u binnenkomt opent u een beveilig-de deur en de sensor op deze deur zal ui-teraard een alarm naar de centrale stu-ren. U moet dus onmiddellijk het SMS-alarm en de sirene uitzetten. U kunt ditsnel en gemakkelijk uitzetten door desneltoets “8” te gebruiken. Bij uitschake-ling van een van de twee beveiligingenzullen ter waarschuwing de rode LED’jes”SMS OFF" en “Buzzer OFF” branden.Dit kan verder geen kwaad.Als u een raam of deur opent waaraaneen sensor is gekoppeld, zal ook bij deuitschakeling van de SMS- en sirene-functie, de Mobile SMS Guard 300 cen-

trale tóch een melding geven. Dit kanverder geen kwaad en heeft als voordeeldat een inbreker, die de centrale per toe-val heeft ontdekt en het alarm heeft uit-gezet, tóch niet ongemerkt zijn gang kangaan. U kunt eventueel de centrale reset-ten door het indrukken van de groteronde “Reset” knop.

Figuur 5/14.4.3-7: De samenstelling van het

SMS-bericht dat de centrale

naar uw draagbare telefoon

verstuurt.

Resetten bij een alarmmeldingAls de Mobile SMS Guard 300 centraleeen melding van een van de sensorenontvangt, dan stuurt de centrale eenSMS-bericht naar de door u opgegeventelefoonnummers. Dat SMS-bericht zieter ongeveer uit als voorgesteld in figuur5/14.4.3-7, afhankelijk van of u de sireneen/of het relais heeft aangesloten.Afhankelijk van uw instellingen (relaisaan/uit, sirene aan/uit, sireneen SMS-alarm aan/uit) krijgt u deze meldingenin uw telefoonscherm.




Figuur 5/14.4.3-8: De commando’s die u via SMS naar de centrale kunt versturen.

Afhankelijk van de tijd die u heeft inge-steld op de centrale krijgt u eenSMS-bericht totdat u de Mobile SMSGuard 300 centrale heeft gereset. Bij eenalarmmelding kunt u nu actie onderne-men door bijvoorbeeld terug naar huiste gaan of de buren/beheerder te waar-schuwen.Bij thuiskomst moet u (of de buren/be-heerder) de Mobile SMS Guard 300 cen-trale resetten met de “Reset” knop. Daar-mee wordt het alarm uitgezet.Als u zeker bent dat er loos alarm is of dealarmsituatie is opgelost, kunt u ook opafstand de Mobile SMS Guard 300 cen-trale resetten.Stuur daarvoor een SMS-bericht naar decentrale met de tekst (in hoofdletters)“RESET”. De centrale zal nu op dezelfdemanier worden gereset als met de “Re-set” knop.

Uw systeem op afstand bedienenU kunt met de Mobile SMS Guard 300centrale communiceren door het sturenvan SMS-berichten. Deze zijn samenge-vat in figuur 5/14.4.3-8. Type het tekst-bericht in de SMS-functie van uw mobie-le telefoon en verzend dit naar het num-mer van de SIM-kaart in de centrale. Letop de juiste schrijfwijze en de aanwezig-heid van afbreekstreepjes!Als u een typefout maakt, krijgt u de mel-ding terug “WRONG INSTRUCTION!”.Check dan of u het woord goed heeft ge-speld, hoofdletters heeft gebruikt en (in-dien nodig) een verbindingsstreepjeheeft gebruikt.

Uw systeem op afstand uitlezenDe Mobile SMS Guard 300 centrale kan,na een alarmmelding of als antwoord opuw SMS-bericht, een SMS sturen met de

129




tekstregels die in figuur 5/14.4.3-9 zijnsamengevat.

OpmerkingenControleer minimaal twee keer per jaarof het alarmsysteem nog werkt. Forceerzelf een alarm terwijl u in huis bent.Daarmee controleert u meteen de wer-king van de SIM-kaart. Controleer ooktwee keer per jaar of het beltegoed op deSIM-kaart nog toereikend is. Dit kandoor de SIM-kaart in een mobiele tele-foon te zetten en volgens de aanwijzin-gen van de GSM-provider te controlerenof er nog beltegoed aanwezig is. Waar-deer op tijd het pre-paid tegoed op!

Technische gegevensMobile SMS Guard 300 centrale– display:

dot matrix LCD met schermverlich-ting en 2 x 16 karakters

– GSM Modem:900 MHz/1.800 MHz dual band

– LED indicatoren:GSM Indicator, Systeem Indicator,SMS Alarm Indicator, Buzzer AlarmOff Indicator, Detect Switch Indica-tor, Buzzer Indicator, Control RelayIndicator

– frequentie deur/raamsensoren:433,92 MHz

– relais output:24 VDC, 1 A250 VAC, 1 A

– voeding:9 VDC

– stroomverbruik:210 mA actief125 mA stand-by

– afmetingen:230 mm x 149 mm x 46 mm

Raam/deur-sensoren– principe:

permanente magneet met magneti-sche sensor

– voeding:




Figuur 5/14.4.3-9: De SMS-meldingen die de centrale naar uw telefoon stuurt.

9 VDC

– stroomverbruik:5,8 mA

– afstand tot centrale:maximaal 10 tot 30 m, afhankelijk vanplaatselijke omstandigheden

– afmetingen:110 mm x 34 mm x 26 mm

Commerciële gegevensHet GSMGUARD300 inbraakalarm sys-teem is een product van:Marmitek BVPostbus 4257, 5604 EG EindhovenEmail: [email protected]: www.marmitek.com

Het GSMGUARD300 systeem wordt on-der andere geleverd door:Vego VOFPostbus 32.014, 6370 JA LandgraafTel: +31-(0)45-533.22.00Fax: +31-(0)45-533.22.02Email: [email protected]: www.inbraakalarm.nu

De basisset kost € 374,37, extraraam/deur-sensoren WDS300 € 53,12.Genoemde prijzen zijn exclusief 19 %BTW.

129




6/6.18

Sensor-IC’s

Inhoud

6/6.18.1 Temperatuur-sensoren(verschenen in de 24e aanvulling)

6/6.18.2 Magnetische sensoren(verschenen in de 24e aanvulling)

6/6.18.3 Druksensoren(verschenen in de 32e aanvulling)

6/6.18.4 Vochtsensoren(verschenen in de 56e aanvulling)

6/6.18.5 Gas- en rooksensoren(verschenen in de 61e aanvulling)

6/6.18.6 Thermokoppel sensoren(verschenen in de 62e aanvulling)

6/6.18.7 Kantelsensoren(verschenen in de 85e aanvulling)

6/6.18.8 Sensoren voor afstandsmetingen(verschenen in de 86e aanvulling)

Lineair geïntegreerde schakelingen Deel 6 hoofdstuk 6.18 blz. 1

Deel 6: Data-handboek

129



6/6.18.9 Magneto-resistieve sensoren(verschenen in de 87e aanvulling)

6/6.18.10 Silicium temperatuur sensoren van de KTY-serie(verschenen in de 98e aanvulling)

6/6.18.11 Rekstrookjes in theorie en praktijk(verschenen in de 100e aanvulling)

6/6.18.12 Meten van kleine verplaatsingen(verschenen in de 100e aanvulling)

6/6.18.13 Contactloze positiebepaling met PSD’s: Position Sensing Detectors(verschenen in de 129e aanvulling)

Deel 6 hoofdstuk 6.18 blz. 2 Lineair geïntegreerde schakelingen


6/6.18.13

Contactloze positiebepaling metPSD’s: Position Sensing Detectors

InledingMet licht positie bepalenFotodetectoren die de helderheid vanlichtbronnen bepalen worden op groteschaal toegepast, denk maar eens aan ca-mera’s, streepjescodelezers en laserprin-ters. Ze vormen een belangrijk onder-deel van de meeste wetenschappelijkeinstrumenten die de lichtintensiteit ofde kleur meten.Er is echter nog een andere categorie de-tectoren waarbij het niet in de eersteplaats gaat om het meten van de intensi-teit van lichtbronnen. Alhoewel dezecomponenten voor allerlei doeleindenworden gebruikt, zult u waarschijnlijkniet van het bestaan ervan op de hoogtezijn. Zo worden deze detectoren toege-past in medisch onderzoek om de snellebewegingspatronen van het menselijkoog te volgen. Tevens worden ze ge-bruikt om 3D modellen van lichaamsbe-wegingen op te stellen: met name in desportwereld van belang om de belastingvan spieren en gewrichten onder extre-me omstandigheden te kunnen bepalen.Wetenschappers vertrouwen op dergelij-ke componenten om lasers, lichtbron-nen en spiegels af te regelen binnen frac-ties van millimeters.Deze technologie maakt verder deel uitvan ultrasnelle, nauwkeurige automati-

sche focusseringsmethoden voor opti-sche systemen waaronder microscopen.Op industrieel gebied worden deze de-tectoren toegepast voor het instellen vanhet gereedschap van werktuigmachinesen voor trillingsanalyse.

PSD, Position Sensing DetectorIn plaats van het kwantificeren van dehelderheid van een lichtbron is dit typemetingen bedoeld voor het vinden vande positie in de ruimte. Daarom wordtdeze categorie sensoren in het algemeenaangeduid met “position sensing detec-tors” afgekort tot “PSD”. In het Neder-lands gaan deze detectoren door het le-ven onder de benaming “componentenvoor optische positiebepaling”.PSD’s worden toegepast voor het metenvan de hoek, rechtheid, locatie, hoogte,

Lineair geïntegreerde schakelingen Deel 6 hoofdstuk 6.18.13 blz. 1


129

Hoofdstuk 6/6.18.8

centrering, uniformiteit van de opper-vlakte, afstand, verplaatsing en trilling.Deze technologie heeft bij diverse fabri-kanten, zoals UDT Sensors en OSIOptoelectronics, geleid tot het op demarkt brengen van een aantal uiterstnauwkeurige detectoren en specifiekeoptische instrumenten die in tal van ge-bieden in wetenschap en industrie wor-den toegepast.

Optische sensorenHet is belangrijk om u te realiseren datoptische positiebepalende instrumentengeen beeldverwerkende systemen als ca-mera’s en array’s (CCD’s) zijn. De laatstevereisen bemonstering en beeldverwer-kende elektronica. Om de locatie vaneen optische gebeurtenis op hun opper-vlak met een hoge resolutie te kunnenberekenen, zijn een computer en beeld-analyse software nodig. Hierdoor is hetgebruik van beeldverwerkende systemenvoor ruimtelijke metingen relatief traag.In plaats daarvan “kennen” positiesenso-ren de plaats van een lichtstip op hun op-pervlakte, dat wil zeggen dat de foto-stroom die ze produceren recht evenre-dig is met de positie. Het zijn analoge ensnel werkende componenten. Daaromworden optische positiebepalende in-strumenten toegepast wanneer snelheid,resolutie en eenvoud noodzakelijk zijn,dat in tegenstelling tot camera’s en ar-ray’s waarbij analyse wordt vereist.

De sensorenOm optische positiebepalende instru-menten te kunnen begrijpen, is het be-langrijk dat u iets meer te weten komtover de sensoren die hierbij worden toe-gepast. Deze vormen het hart van het sys-teem en kunnen in twee groepen wor-den opgesplitst:

– gesegmenteerde (onderverdeelde)sensoren;

– continue sensoren.

GesegmenteerdesensorenOpbouwDit type optische sensor wordt ook welaangeduid met quadrant of tweecels de-tector. De componenten hebben twee ofvier afzonderlijke fotogevoelige elemen-ten die zijn gescheiden door een minus-cule spleet, zie figuur 6/6.18.13-1. In fi-guur 6/6.18.13-2 is een voorbeeld gege-ven van hoe zo’n detector er in depraktijk uitziet.

Figuur 6/6.18.13-1: Opbouw van een gesegmen-

teerde detector.

Deel 6 hoofdstuk 6.18.13 blz. 2 Lineair geïntegreerde schakelingen


6.18 Sensor-IC’s

Figuur 6/6.18.13-2: De vertaling van figuur

6/6.18.13-1 naar de realiteit.

WerkingEen lichtstip die slechts één elementraakt, produceert een fotostroom in datbetreffende element. Wordt de lichtstipover het oppervlak van de detector ver-plaatst, dan wordt de energie gedistribu-eerd tussen aanliggende elementen. Deverhouding tussen de fotostromen op deuitgangen van deze elementen bepaaltde positie van de lichtstip op het opper-vlak.Het is belangrijk om te weten dat de de-tector alleen positie-informatie geeftover een lineaire afstand van de lichtstip-diameter. Anders zal wel bekend zijn dater een bepaald segment wordt belicht,maar niet exact op welke plaats. Bij hetwerken met lasers kan daarom defocus-seren noodzakelijk zijn om het maxima-le bereik te kunnen halen.Bij een gesegmenteerde sensor is nogeen ruimtelijke overweging erg belang-rijk. De reactie op een verplaatsing vaneen cirkelvormige lichtstip is niet echt li-neair.Dit komt omdat de verhouding van deverplaatsing van de lichtstip ten opzichtevan het percentage van het bereik datverschuift tussen aanliggende segmen-ten niet lineair is. Een logisch gevolg vande “dode zône” tussen de afzonderlijkesensoren op de chip.

ToepassingenOm deze reden kunnen gesegmenteer-de sensoren het best worden toegepastals nulpunt- en middelpuntbepalendecomponenten. Voor dergelijke applica-ties zijn hun prestaties ongeëvenaard.Testen in praktijksituaties hebben aan-getoond dat de herhaalbaarheid 0,1 µmbedraagt. Deze hoge resolutie is te dan-ken aan de bijna perfecte reactie unifor-miteit tussen de elementen. Ook werkengesegmenteerde componenten metlichtniveau gevoeligheden die 1 pW be-naderen met veel donkerder bronnendan bij de continue positiebepalende de-tectoren het geval is.

De SPOT-serieDe SPOT-serie van OSI Optoelectronicsbestaat uit dubbele detectoren en qua-drantdetectoren, samengesteld uit PINfotodioden. De componenten bevattentwee of vier discrete elementen op eensubstraat. Wordt er een lichtstraal pre-cies op het midden van een quadrantde-tector gericht, dan zullen de uitgangs-stromen van elk van de elementen gelijkzijn waarmee het centrum of nulpuntwordt aangegeven. Als de lichtstraal zichverplaatst, zal er een onbalans in de stro-men ontstaan waarmee wordt aangege-ven dat de lichtstraal zich uit het middenbevindt.De maximale vermogensintensiteit be-draagt 10 mW/cm2.De SPOT-2D, zie figuur 6/6.18.13-3, isde meest eenvoudige uitvoering. De sen-sor is een enkele as detector met tweediscrete elementen. De SPOT-4D enSPOT-9D zijn quadrantdetectoren dielichtverplaatsingen langs twee assen de-tecteren.De componenten zijn uiterst stabiel overlangere termijn en binnen het gespecifi-

129



6.18 Sensor-IC’s

ceerde temperatuurbereik en biedeneen snelle reactietijd bij een positie reso-lutie van 0,0005 inch. De specificatiesvan deze typen zijn weergegeven in de ta-bel van figuur 6/6.18.13-4.

Figuur 6/6.18.13-3: De SPOT-2D, de eenvoudig-

ste sensor uit de SPOT-

seri e.

SpecificatiesIn figuur 6/6.18.13-5 is de cross-over ka-rakteristiek van een dubbele sensor

weergegeven. Voor deze grafiek werd desensor belicht met een lichtstraal meteen diameter van 20 µm en een golfleng-te van 970 nm. In figuur 6/6.18.13-6 is detypische spectrale gevoeligheid van deSPOT-serie getekend, terwijl uit figuur6/6.18.13-7 de genormaliseerde donker-stroom volgt in functie van de reversebiasspanning over de PIN-diode.

Figuur 6/6.18.13-5: De cross-over karakteristiek

van een typische dubbele

sensor uit de SPOT-serie.



6.18 Sensor-IC’s

Figuur 6/6.18.13-4: Overzicht van de specificaties van de SPOT-familie.

Figuur 6/6.18.13-6: De spectrale gevoeligheid

van de SPOT-serie.

Figuur 6/6.18.13-7: De genormaliseerde donker-

stroom in functie van de re-

verse biasspanning over de

dioden.

VoorbeeldschakelingIn figuur 6/6.18.13-8 is het standaard-schema getekend, waarmee u de uit-gangsstromen van gesegmenteerdePSD’s kunt omzetten in twee spannin-gen X en Y, die de positie van een licht-spot op het oppervlak van de sensor ineen tweedimensioneel assenstelsel vast-leggen. De vier donkerstromen A, B, Cen D worden door middel van de opera-

tionele versterkers A1 omgezet in span-ningen. Deze vier spanningen wordenaangeboden aan drie verschilverster-kers, die er bepaalde wiskundige bewer-kingen op loslaten. Nadien worden deuitgangsspanningen van deze differenti-ele versterkers aangeboden aan tweeanaloge delers.Waarom deze wiskundige bewerkingennoodzakelijk zijn volgt uit figuur6/6.18.13-9. Deze figuur geeft de tweewiskundige uitdrukkingen, die het ver-band tussen de vier diodestromen en deX- en Y-spanningen vastleggen.

Figuur 6/6.18.13-9: De twee wiskundige uitdruk-

kingen, die de vier donker-

stromen A, B, C en D omzet-

ten in de X- en Y-waarden

van een tweedimensioneel

ruimtelijk assenstelsel.

Continue sensorenInleidingMoet er bij positiebepalende toepassin-gen over een groot ruimtelijk bereik wor-den gemeten dan zijn continue sensorende juiste keus.

129



6.18 Sensor-IC’s

Figuur 6/6.18.13-8: Het standaardschema, waarmee u de vier diodestromen kunt omzetten in twee span-

ningen die de positie van de lichtstip op het gevoelig oppervlak van de sensor defini-

eren in een (x,y)-assenstelsel.

Het belangrijkste verschil tussen geseg-menteerde sensoren en continue typenis dat de laatste bestaan uit een enkele fo-todiode. Er is geen spleet of dood gebiedtussen de cellen aanwezig.Bij continue positiebepalende sensorenwordt de positie bepaald door verdrin-ging van de foto-gegenereerde elektro-nen binnen het substraat en niet doorhet profileren van de intensiteitsver-plaatsing op het oppervlak zoals dat bijgesegmenteerde sensoren het geval is.Daarom werkt een twee-assige continuesensor als een paar lichtgevoelige varia-bele weerstanden die de x- en y-positievan een invallende lichtstip meten enomzetten in een stroom.In vergelijking tot gesegmenteerde sen-soren is het grote dynamische bereik het

belangrijkste voordeel van continuePSD’s. De positie van een lichtstip wordttot aan de uiteinden van het actieve op-pervlak bepaald. Het is eveneens belang-rijk om te weten dat deze sensoren hetcentrum van een lichtstip kunnen bepa-len. Hierdoor is de vorm van de lichtstipof de intensiteitsverplaatsing minder vanbelang.

UitvoeringenContinue positiesensoren zijn verkrijg-baar in een- en tweedimensionele confi-guraties en in een viertal varianten, na-melijk:– duo-lateraal;– tetra-lateraal;– pin-cushion;– transparant duo-lateraal.



6.18 Sensor-IC’s

Eendimensionele PSD’sIn figuur 6/6.18.13-10 is de samenstel-ling van een dergelijke sensor weergege-ven. De sensor bestaat uit één fotogevoe-lig PIN-oppervlak. De sensor kan dus depositie van een lichtspot in één dimensiemeten. De lichtspot die op de sensor in-valt heeft twee donkerstromen tot ge-volg, die afvloeien via Y1 of Y2. Uit degrootte van deze twee stromen kan depositie van de lichtspot worden afgeleiden wel volgens de wiskundige uitdruk-king:positie = L/2 * [(Y1 - Y2) / (Y1 + Y2)]waarin L een constante is die een maat isvoor de afmeting in de meetrichting vanhet fotogevoelig oppervlak.

Figuur 6/6.18.13-10: De samenstelling van een

eendimensionele sensor.

Voorbeeld: de 1L2.5Een typisch voorbeeld van een eendi-mensionele PSD is de 1L2.5 van SiTek.Deze sensor is voorgesteld in figuur6/6.18.13-11. De specificaties in het kortsamengevat:– gevoelig oppervlak

2,5 mm bij 0,6 mm– donkerstroom

10 nA max.– capaciteit

2 pF max.– stijgtijd

50 ns max.

– inverse bias20 V max.

– thermische drift100 ppm/°C max.

Figuur 6/6.18.13-11: De 1L2.5 van Sitek is een ty-

pische vertegenwoordiger

van de eendimensionele

PSD’s.

Tweedimensionele PSD’sDeze sensoren hebben, zie figuur6/6.18.13-12, een vierkant oppervlakwaar vier elektroden op zijn aange-bracht. De invallende lichtstip genereertde vier donkerstromen Y1, Y2, X1 enX2.Aan de hand van onderstaande formuleskunnen deze vier stromen worden om-gezet in twee spanningen die de positievan de lichtstip in een (x,y)-assenstelseldefiniëren:positie y = Ly/2 * [(Y1 - Y2) / (Y1 + Y2)]positie x = Lx/2 * [(X1 - X2) / (X1 + X2)]waarin Ly en Lx natuurlijk weer tweeconstanten zijn die een maat zijn voor dexen y-afmetingen van de sensor.

129



6.18 Sensor-IC’s

Figuur 6/6.18.13-12: De samenstelling van een

tweedimensionele sensor.

Duo-laterale sensorenHet duo-laterale type heeft elektrodenop zowel de voor- als achterzijde. Uit deequivalente schakeling kan worden afge-leid dat elk positiesignaal is onderver-deeld in twee delen, maar elk met tweegescheiden weerstandslagen. Deze bena-dering levert een minimale positione-ringsfout op en een zeer hoge resolutie.

Tetra-laterale sensorenTetra-laterale typen hebben vier elektro-den op de voorzijde van de fotodiode.Hierdoor wordt de totale geïnduceerdefotostroom door dezelfde weerstands-laag verdeeld in vier delen. Vergelekenmet duo-laterale typen vertonen tetra-laterale componenten een groter niet-lineair gedrag voor posities die verdervan het mechanische centrum zijn gele-gen. Aan de andere kant produceren te-tra-laterale componenten een kleineredonkerstroom en hebben ze een korterereactietijd. Ook zijn ze wat gemakkelij-ker te gebruiken omdat ze werken meteen minimale, of zelfs zonder, instel-spanning.

Pin-cushion sensorenPin-cushion uitvoeringen zijn in princi-pe verbeterde tetra-laterale componen-ten. Deze vertonen minder niet-lineair

signaalgedrag aan de uiteinden. Ditwordt bereikt door de oppervlaktegevoe-ligheid van de fotodiode groter te ma-ken en door de vorm de elektroden aante passen, zie figuur 6/6.18.13-13. Depin-cushion component biedt allevoordelen van het tetra-laterale type, na-melijk een lage donkerstroom, korte re-actietijd en een minimale instelspan-ning.

Figuur 6/6.18.13-13: De geometrie en het equiva-

lent schema van een pin-

cushion sensor.

In figuur 6/6.18.13-14 wordt de opper-vlakte lineariteit van een tetra-lateralesensor (boven) vergeleken met deze vaneen pin-cushion uitvoering (onder).Commentaar overbodig!

Transparante duo-laterale sensorenTransparante duo-laterale uitvoeringenwerken in principe net zo als de stan-daard duo-laterale typen. Het enige ver-schil zit in de constructie, want hierwordt amorf silicium opgedampt op een



6.18 Sensor-IC’s

transparant substraat. Dat betekent dateen invallende straal dwars door de de-tector heen gaat en er alleen enigszinsverzwakt en diffuus uitkomt.

Figuur 6/6.18.13-14: Vergelijking van de lineariteit

van een tetra-laterale sensor

(boven) en een pin-cushion

uitvoering (onder).

Een voorbeeld: de 2L2De 2L2 van SiTek, zie figuur6/6.18.13-15, is een typische vertegen-woordiger van de klasse van tri-lateraletweedimensionele sensoren. De specifi-caties van deze sensor in het kort sa-mengevat:– gevoelig oppervlak

2,0 mm bij 2,0 mm– donkerstroom

200 nA max.– capaciteit

8 pF max.– stijgtijd

60 ns max.– inverse bias

20 V max.

– thermische drift200 ppm/°C max.

Figuur 6/6.18.13-15: De 2L2, een typische verte-

genwoordiger van de tri-

laterale tweedimensionele

sensoren.

Praktische schakelingenDuo-laterale sensorenIn figuur 6/6.18.13-16 is het standaard-schema getekend, waarmee u de vierdonkerstromen van een duo-laterale

129



6.18 Sensor-IC’s

sensor omzet in de positiespanningen Xen Y. De weerstanden R1 tot en met R22hebben dezelfde waarde en zijn 1 % ty-pen. De waarde van de weerstand Rfhangt af van de waarde van de maximaalte verwachten donkerstroom. Deze is ui-teraard weer afhankelijk van het lichtni-veau dat op de sensor invalt. Als analogedelers wordt geadviseerd gebruik te ma-ken van de AD538 van Analog Devices.

Tetra-laterale sensorenOmdat het contact bij tetra-laterale sen-soren anders is dan bij duo-laterale sen-soren, is de noodzakelijke schakelingook iets anders. Het standaardschema isvoorgesteld in figuur 6/6.18.13-17. Ooknu moeten de weerstanden R1 tot enmet 16 dezelfde precisiewaarde hebben.Met de twee instelpotentiometers BGADJUST wordt de donkerstroom die eengevolg is van de van de onderzijde van desensor gereflecteerde straling gecom-penseerd.

Pin-cushion sensorenIn figuur 6/6.18.13-18 wordt het stan-daardschema voorgesteld waarmee u dedonkerstromen van een pin-cushion sen-sor kunt uitlezen. Ook nu geldt dat dewaarde van de weerstanden R1 tot enmet R15 identiek is.

Auto-collimatorenInleidingBij het meten met PSD’s moet u altijd be-schikken over een lichtbron die een zeersmalle bundel licht uitstraalt en een op-tisch systeem, bestaande uit spiegels enlenzen. Het zou handig zijn als een der-gelijke vrij uitgebreide meetopstellingals één apparaat beschikbaar was.Auto-collimatoren zijn dergelijke volle-dig zelfstandig werkende optische in-strumenten die bestemd zijn voor het be-palen van de hoekpositie van referentieoppervlakken. Ze worden gebruikt wan-



6.18 Sensor-IC’s

Figuur 6/6.18.13-16: Een voorbeeldschakeling voor het uitlezen van een duo-laterale sensor.

neer de vlakheid, de hoek, of de parallel-stand zeer nauwkeurig moet worden ge-meten. Tot de applicaties behoren hetautomatisch uitrichten van spiegels, ser-vobesturing, kwaliteitscontrole en hettesten van oppervlakteplaten, machineoppervlakken en optische componen-ten, vibratie en stabiliteitsmetingen en

het meten van de buiging van bepaaldestructuren.

SamenstellingEen auto-collimator, waarvan figuur6/6.18.13-19 een typisch voorbeeldgeeft, is een optisch stelsel dat bestaat uiteen positieve lens waarbij in het voor-

129



6.18 Sensor-IC’s

Figuur 6/6.18.13-17: Een voorbeeldschakeling voor het uitlezen van een tetra-laterale sensor.

Figuur 6/6.18.13-18: Een voorbeeldschakeling voor het uitlezen van een pin-cushion sensor.

werpsbrandpunt een scherm met eengaatje is aangebracht en een stel kruis-draden of een schaalverdeling. Eenkrachtige infrarood LED met een golf-lengte van 856 nm binnenin het instru-ment produceert een krachtige licht-straal, zie figuur 6/6.18.13-20.

Figuur 6/6.18.13-19: Een auto-collimator is een

onderdeel dat een zeer ge-

bundelde lichtbron bevat, de

noodzakelijke optiek en een

PSD.

Deze straal wordt teruggekaatst met be-hulp van een bundelsplitser en daarnavia de lens gecollimeerd. Wordt dezestraal teruggekaatst via een referentie-spiegel die zich op het te testen objectbevindt, dan keert deze straal terug viade lens en bundelsplitser naar de positie-bepalende detectoren in het apparaat.Veranderingen in de positie van de inval-lende straal op de fotodioden zijn recht-streeks evenredig met de veranderingenin de hoek van de referentiespiegel. Debrandpuntsafstand van de lens bepaaltde invanghoek. Een ingebouwd sperfil-ter voor zichtbaar licht met een golfleng-te beneden 780 nm voorkomt dat omge-vingslicht kan interfereren met hetmeetsignaal. Omdat auto-collimatorenals positiebepalende detectoren in het

ontwerp worden opgenomen, zijn de ge-schikt om over een breed gebied hoekente detecteren met een resolutie van 0,2arcseconde.Een ander voordeel van dit ontwerp isdat er ook vacuüm collimatoren kunnenworden geproduceerd voor het in eengesimuleerde ruimte-omgeving testenvan optische systemen voor satellieten.

Figuur 6/6.18.13-20: Samenstelling van een au-

to-collimator.



6.18 Sensor-IC’s

DG417verbeterde SPST analoge schake-laar



DG421verbeterde analoge schakelaar metlage AAN-weerstand



DG441verbeterde viervoudige SPST ana-loge schakelaar




DG4588-voudige analoge multiplexer



DG50716 kanaals, 8 kanaals, differentiële8 kanaals of differentiële CMOSanaloge multiplexer

DG50816 kanaals, 8 kanaals, differentiële8 kanaals of differentiële CMOSanaloge multiplexer

DG509A16 kanaals, 8 kanaals, differentiële8 kanaals of differentiële CMOSanaloge multiplexer

DG5154 bit DAC-schakelaar

DG516DAC, resolutie 10 bit



DG528acht-kanaals multiplexer met ge-heugen

DG529acht-kanaals multiplexer met ge-heugen


DIV100analoge deler

DL330Mzeven-segment display

DL3400zeven-segment display









DLO3900zeven-segment display






DM8856driver voor 7-segment display’s







DMA2381MAC decoder

DMA2386MAC descrambling processor

DMI3110MAC-processor met analoge inter-face

DP8310achtvoudige gelatchte Peripheraldriver

DP8311achtvoudige gelatchte Peripheraldriver

DP83223‘TWISTER’ Networking transceiverdevice

DP83257Player & Device Enhanced FDDIPhysical Layer Controller

DP83266MACSI Device (FDDI MediaAccess Controller en systeem inter-face)

DP83840A10/100 Mb/s Ethernet Physical Lay-er

DP83843‘PHYTER’

DP83850C100 Mb/s TX/T4 repeater interfacecontroller (100RIC8)

DP83858100 Mb/s TX/T4 repeater interfacecontroller (100RIC8)

DP83901ASNIC seriële netwerk interface con-troller

DP83902AST-NIC seriële netwerk interfacecontroller voor twisted pair

DP83905AT/LANTIC AT Local Area Networktwisted pair interface

DP83907AT/LANTIC II

DP8390DNIC netwerk interface controller

DP83910ACMOS SNI seriële netwerk interfa-ce

DP83916SONIC-16 systeem georiënteerdnetwerk interface controller

DP8391Aseriële netwerk interface

DP83924Bviervoudige 10 Mb/s Ethernet Phy-sical Layer - 4TPHY

DP8392Ccoaxiale transceiver interface

DP8393220 MHz SONIC systeem geori-ënteerde netwerk interface control-ler

DP83932C25 MHz SONIC systeem geori-ënteerde netwerk interface control-ler

DP83934SONIC-T systeem georiënteerdnetwerk interface controller met twi-sted pair interface

DP83936AVUL20full duplex SONIC-T systeem geori-ënteerde netwerk interface control-ler met twisted pair interface

DP83936AVUL25full duplex SONIC-T systeem geori-ënteerde netwerk interface control-ler met twisted pair interface

DP83950BRIC Repeater interface controller

DP83953RIC2A repeater interface controllermet Security Features, interne dri-vers en filters

DP839598-Port Lite Ethernet repeater inter-face controller

DP840632 bit parallel foutdetectie en -cor-rectie circuit

DP8421AmicroCMOS programmeerbare 1MDRAM controller/driver

DP8421V-33microCMOS programmeerbare256K/1M/4M DRAM controller/dri-ver

DP8422AmicroCMOS programmeerbare 4MDRAM controller/driver




DP8440programmeerbare 16 bit DRAMcontroller

DP8441programmeerbare 64 bit DRAMcontroller

DP8570Atimer control peripheral (TCP)

DP8571Atimer clock peripheral (TCP)

DP8572Areal time clock (RTC)

DP8573Areal time clock (RTC)

DPL3518ADolby Pro Logic processor

DPL3519ADolby Pro Logic processor met ex-tra opties

DPL3520ADolby Pro Logic processor

DRP3510Adigitale radio processor voorADR/DMX

DRV101spoeldriver met pulsbreedte modu-latie

DRV1100hoogvermogen differentiële dri-ver/versterker

DS1000silicium digitale vertragingslijn met5 aftakkingen

DS1000INDsilicium digitale vertragingslijn met5 aftakkingen

DS10034-tap silicium digitale vertragingslijnmet 4 aftakkingen

DS1004silicium digitale vertragingslijn met5 aftakkingen, hoge-snelheid

Alfabetische data-base van geïntegreerde schakelingen Deel 6 hoofdstuk 99 blz. 27


129(vervolg van aanvulling 127)


DS1007silicium digitale vertragingslijn,7-in-1


DS1012silicium digitale vertragingslijn,2-in-1, met interne logica

DS1013silicium digitale vertragingslijn,3-in-1

DS1020programmeerbare 8 bit silicium di-gitale vertragingslijn

DS1021programmeerbare 8 bit silicium di-gitale vertragingslijn

DS10238 bit programmeerbare timer

DS1033silicium digitale vertragingslijn,3-in-1, lage spanning

DS1035silicium digitale vertragingslijn,3-in-1, hoge snelheid

DS1040programmeerbare one-shot pulsge-nerator

DS1044silicium digitale vertragingslijn,4-in-1, hoge snelheid

DS1045tweevoudige programmeerbare di-gitale vertragingslijn, 4 bit

DS1065oscillator en deler

DS1073oscillator en deler, 3 V

DS1075oscillator en deler

DS1075INDoscillator en deler

DS1200seriële RAM chip

DS1201electronische tag

DS1204Velectronische sleutel

DS1205Smultikey chip

DS1205Vmultikey chip

DS1210niet vluchtige controller



DS1213Bsmart socket

DS1213Csmart socket

DS1213Dsmart socket

DS1216Bsmart watch RAM

DS1216Csmart watch RAM

DS1216Dsmart watch RAM

DS1216Esmart watch RAM

DS1216Fsmart watch RAM

DS1216Hsmart watch RAM

DS1217Aniet vluchtige read/write cartridge

DS1217Mniet vluchtige read/write cartridge


DS1220ABniet vluchtig SRAM, 16 k

DS1220ADniet vluchtig SRAM, 16 k

DS1220Yniet vluchtig SRAM, 16 k


DS1222bank switch chip


DS1225ADniet vluchtig SRAM, 64 k


DS1227kick starter chip


DS1230Wniet vluchtig SRAM, 3,3 V, 256 k


DS1231/Spower monitor

DS1232micro monitor

DS1232LPmicro monitor, laag vermogen

DS1232LPSmicro monitor, laag vermogen

DS12335 V reset controller

DS1233A3,3 V reset controller

DS1233D5 V reset controller

DS1233Mreset controller

DS1236micro manager

DS1236Amicro manager

DS1238micro manager

DS1238Amicro manager

DS1239micro manager

DS1243Yniet vluchtig SRAM met fantoomklok

DS1244niet vluchtig SRAM met fantoomklok, 256 k

DS1244Yniet vluchtig SRAM met fantoomklok, 256 k

DS1245ABniet vluchtig SRAM, 1.024 k

DS1245Wniet vluchtig SRAM, 3,3 V, 1.024 k

DS1245Yniet vluchtig SRAM, 1.024 k

DS1248niet vluchtig SRAM 1.024 k

DS1248Pniet vluchtig SRAM met fantoomklok, 1.024 k

DS1248Yniet vluchtig SRAM met fantoomklok, 1.024 k

DS1249ABniet vluchtig SRAM met fantoomklok, 2.048 k


DS1250ABniet vluchtig SRAM, 4.096 k


DS1250Yniet vluchtig SRAM, 4.096 k

DS1251niet vluchtig SRAM met fantoomklok, 4.096 k

DS1251Pniet vluchtig SRAM met fantoomklok, 4.096 k


DS1258ABniet vluchtig SRAM, 128 k x 16

DS1258Wniet vluchtig SRAM, 3,3 V, 128 k x16

DS1258Yniet vluchtig SRAM, 128 k x 16

DS1259batterij manager

DS1260batterij manager

DS1265ABniet vluchtig SRAM, 8 M

DS1265Yniet vluchtig SRAM, 8 M

DS1267tweevoudige digitale potentiometer

DS1270ABniet vluchtig SRAM, 16 M

DS1270Yniet vluchtig SRAM, 16 M

DS12803-wire naar byte-wide converter

DS1284watchdog timekeeper

DS1285real time clock

DS1285Qreal time clock



DS1287Areal time clock


DS12885Qreal time clock

DS12885Treal time clock


DS12887Areal time clock

DS12C887real time clock

DS1302trickle charge timekeeping

DS1305real time clock met serieel alarm

DS1306real time clock met serieel alarm

DS1307seriële real time clock, 64 x 8

DS1308seriële real time clock, 64 x 8

DS1312niet vluchtige controller met lithi-um-ion batterij monitor

DS13143V niet vluchtige controller met lithi-um-ion batterij monitor

DS1315timer chip

DS1321niet vluchtige controller met lithi-um-ion batterij monitor

DS1330ABniet vluchtig SRAM met batterij mo-nitor, 256 k

DS1330Wniet vluchtig SRAM, 3,3 V, 256 k

DS1330Yniet vluchtig SRAM met batterij mo-nitor, 256 k

DS1336afterburner chip

DS1345ABniet vluchtig SRAM met batterij mo-nitor, 1.024 k


DS1345Yniet vluchtig SRAM met batterij mo-nitor, 1.024 k

DS1350ABniet vluchtig SRAM met batterij mo-nitor, 4.096 k


Deel 6 hoofdstuk 99 blz. 28 Alfabetische data-base van geïntegreerde schakelingen


DS1350Yniet vluchtig SRAM met batterij mo-nitor, 4.096 k

DS1380RAM-port

DS1381niet vluchtige RAM-port

DS1384watchdog timekeeping controller

DS1385real time clock, 4 k x 8


DS1386Pwatchdog timekeeper

DS1387real time clock, 4 k x 8



DS1410Eparallelle poort adapter

DS1412seriële poort adapter

DS14185EIA/TIA-232 3 driver x 5 ontvanger

DS14196EIA/TIA-232 5 driver x 3 ontvanger

DS14285real time clock met niet vluchtigRAM-controller

DS14287real time clock met niet vluchtigRAM-controller

DS14811-draads bus master met overdrive

DS1485real time clock 8 k x 8


DS1487laag vermogen RS-485 1/4 UnitLoad Multipoint transceiver

DS1488real time clock 8 k x 8

DS1489viervoudige lijn ontvanger

DS1489Aviervoudige lijn ontvanger



DS14C232laagvermogen +5 V TIA/EIA-232tweevoudige driver/ontvanger

DS14C238TIA/EIA-232 4x4 driver/ontvanger,enkelvoudige voeding

DS14C241TIA/EIA-232 4x5 driver/ontvanger,enkelvoudige voeding

DS14C335TIA/EIA - 232 3x5 driver/ontvanger,3,3 V voeding

DS14C535EIA/TIA-232 3x5 driver/ontvanger,5 V voeding

DS14C88viervoudige CMOS lijn driver

DS14C89Aviervoudige CMOS ontvanger

DS1501watchdog real time clock

DS1511watchdog real time clock

DS1543niet vluchtig timekeeping RAM, 64k

DS1543Pniet vluchtig timekeeping RAM, 64k


DS1553Pniet vluchtig timekeeping RAM, 64k


DS1556niet vluchtig timekeeping RAM, 1 M

DS1556Pniet vluchtig timekeeping RAM, 1 M

DS1557niet vluchtig timekeeping RAM, 4 M



DS1602elapsed time counter

DS1603elapsed time counter

DS1609tweevoudige port-RAM


DS1615‘intelligente’ temperatuur-sensor

DS1616temperatuur data recorder met drieingangen, 8 bit

DS1620digitale thermometer en thermo-staat

DS1620Rtemperatuur sensor met ingebouw-de thermostatisch geregelde oven


DS1624thermometer met geheugen


DS16292-draads digitale thermometer enreal time clock

DS1632PC power fail en reset controller

DS1642niet vluchtig timekeeping RAM

DS1642-100niet vluchtig timekeeping RAM

DS1642-70niet vluchtig timekeeping RAM


DS1643P-100niet vluchtig timekeeping RAM

DS1643P-70niet vluchtig timekeeping RAM


DS1644Pniet vluchtig timekeeping RAM




DS1666digitale weerstand voor audio-toepassingen

DS1666Sdigitale weerstand voor audio-toepassingen

DS1667digitale weerstand met op-amp

DS1668digitale weerstand

DS1669/Sdigitale weerstand

DS1670systeem controller



DS1685real time clock, 3 V


DS1688real time clock met niet vluchtigRAM-controle, 3 V



DS1691ARS-422/RS-423 lijn drivers mettri-state uitgangen

DS1692tri-state differentiële lijn drivers


DS16F95EIA-485/EIA-422A differentiële bustransceivers

DS1705micro monitor, 3,3 V

DS1706micro monitor, 5 V

DS1707micro monitor, 3,3 V

DS1708micro monitor, 5 V



DS17212-draads digitale thermometer enthermostaat

DS1724programmeerbare analoge/digitalethermometer















DS1776Pi-bus transceiver

DS1780perifere monitor voor CPU



DS1800tweevoudige inverterende logaritmi-sche verzwakker

DS1801digitale dubbele potentiometer

DS1802digitale dubbele potentiometer

DS1803tweevoudige digitale potentiometer,adresseerbaar

DS1804niet vluchtige trimmer potentiome-ter

DS18066-voudige digitale potentiometer



129

DS1807tweevoudige digitale potentiometer,adresseerbaar

DS1810reset controller met push-pull uit-gang, 5 V

DS1811reset controller met open drain uit-gang, 5 V

DS1812reset controller met actief hogepush-pull uitgang, 5 V

DS1813reset controller, 5 V

DS18153,3 V econo-reset met push-pull uit-gang

DS1816reset controller met open drain uit-gang, 3,3 V

DS1817reset controller met actief hoge uit-gang, 3,3 V

DS1818reset controller, 3,3 V

DS1819econo-monitor, 3,3 V

DS18201-draads digitale thermometer

DS1821programmeerbare digitale thermo-staat

DS18221-draads digitale thermometer

DS1832micro monitor chip, 3,3 V

DS1833reset controller, 5 V

DS1834tweevoudige reset controller

DS1836micro-manager, 3,3 V/5 V

DS1844viervoudige digitale potentiometer

DS1866logaritmische trimmer potentiome-ter

DS1867tweevoudige digitale potentiometermet EEPROM

DS1868tweevoudige digitale potentiometer

DS1869‘Dallastat’ digitale rheostaat, 3 V

DS1920temperatuur controller

DS1921temperatuur recorder

DS1971EEPROM, 256 bit

DS1973EEPROM, 4 k

DS2001darlington-array




DS2016statisch RAM, 2 k x 8, 3 V/5 V

DS2058lithium-ion batterij monitor

DS2064statisch RAM, 8 k x 8

DS2105SCSI terminator


DS2107ASCSI terminator

DS2108differentiële SCSI terminator, scha-kelbaar

DS2109SCSI terminator, Plug and Play


DS2117MUltra2 LVD/SE SCSI terminator



DS21352T1 single chip transceiver (SCT),3,3 V

DS21354E1 single chip transceiver (SCT),3,3 V

DS2141AT1 controller

DS2143E1 controller

DS2143QE1 controller

DS2151QT1 single chip transceiver

DS2152T1 single chip transceiver, enhan-ced

DS2153QE1 single chip transceiver

DS2154E1 single chip transceiver, enhan-ced

DS21552T1 single chip transceiver (SCT), 5V

DS21554E1 single chip transceiver (SCT), 5V

DS2164QADPCM processor, G.726

DS2165ADPCM processor, 16/24/32 kbps

DS2165QADPCM processor, 16/24/32 kbps

DS2167ADPCM processor

DS2168ADPCM processor

DS2172bit error rate tester (BERT)

DS2175T1/CEPT elastic store

DS2176T1 receive buffer

DS2180AT1 transceiver

DS2181ACEPT primary rate transceiver

DS2182AT1 line monitor

DS2186transmit line interface

DS2187receive line interface

DS2188T1/CEPT jitter verzwakker

DS21FF424 x 4 16-kanaals T1/E1 framer

DS21FF444 x 4 16-kanaals T1/E1 framer

DS21FT424 x 4 16-kanaals T1/E1 framer

DS21FT444 x 4 16-kanaals T1/E1 framer

DS21Q352viervoudige T1/E1 transceiver, 3,3V

DS21Q354viervoudige T1/E1 transceiver, 3,3V

DS21Q41Bviervoudige T1 framer

DS21Q42viervoudige T1 framer, enhanced

DS21Q43Aviervoudige E1 framer

DS21Q44viervoudige E1 framer, enhanced

DS21Q552viervoudige T1/E1 transceiver (5 V)

DS21Q554viervoudige T1/E1 transceiver (5 V)

DS21S07ASCSI terminator

DS21T05SCSI terminator



DS21T09SCSI terminator, Plug and Play



DS21T26SCSI terminator, 27 line, SE

DS21T27SCSI terminator, 27 line

DS2229SRAM, word wide, 8 M

DS2250(T)microcontroller module

DS2251Tmicrocontroller module, 128 k

DS2252Tmicrocontroller module

DS2282T1 FDL controller/monitor

DS229drievoudige RS-232 transmitter/re-ceiver

DS2291T1 long loop stik

DS232Atweevoudige RS-232 transmitter/re-ceiver

DS2404‘EconoRAM’ time chip

DS2404S-C01tweevoudig poort-geheugen met ti-mer

DS2405adresseerbare schakelaar

DS2406tweevoudige adresseerbare scha-kelaar met 1 k geheugen

DS2407tweevoudige adresseerbare scha-kelaar met 1 k geheugen

DS2409MicroLAN koppelaar

DS24151-draads timer chip

DS24221-draads RAM met teller en 1 k ge-heugen

DS24231-draads RAM met teller en 4 k ge-heugen

DS2430A1-draads EEPROM, 256 bit

DS24331-draads EEPROM, 4 k

DS2434batterij identificatie chip

DS2435batterij identificatie chip met tempe-ratuur histogram

DS2436batterij identificatie/monitor chip

DS2437batterij monitor

DS2438batterij monitor

DS24501-draads viervoudige ADC

DS2480seriële 1-draads lijn driver

DS2480Bseriële 1-draads lijn driver met be-lastingssensor

DS2490USB naar 1-draads brug

DS2502add only geheugen, 1 k

DS2502‘UniqueWare’ add only geheugen

DS2502-E64IEEE EUI-64 node adres chip


DS2505‘UniqueWare’ add only geheugen




DS2506UNW‘UniqueWare’ add only geheugen

DS26C31MCMOS viervoudige tri-state diffe-rentiële lijn driver

DS26C31TCMOS viervoudige tri-state diffe-rentiële lijn driver

DS26C32AMCMOS viervoudige differentiële lijnontvanger

DS26C32ATCMOS viervoudige differentiële lijnontvanger

DS26F31Mviervoudige snelle differentiële lijndriver

DS26F32Mviervoudige differentiële lijn ont-vanger

DS26LS31Cviervoudige snelle differentiële lijndriver

DS26LS31Mviervoudige snelle differentiële lijndriver

DS26LS32ACviervoudige differentiële lijn ont-vanger

DS26LS32Cviervoudige differentiële lijn ont-vanger

DS26LS32Mviervoudige differentiële lijn ont-vanger

DS26LS33Mviervoudige differentiële lijn ont-vanger

DS26LV31T3 V enhanced CMOS viervoudigedifferentiële lijn driver

DS26LV32AT3 V enhanced CMOS viervoudigedifferentiële lijn ontvanger

DS275RS-232 transceiver

DS276transceiver chip, laag vermogen

DS3131bit synchronous HDLC controller

DS3134universele T1 en E1 HDLC control-ler

DS3486viervoudige RS-422/RS-423 lijnontvanger

DS3487viervoudige tri-state lijn driver

DS34C86TRS-422A/423 lijn-driver en/of -re-ceiver

DS34C86Tviervoudige CMOS differentiële lijnontvanger

DS34C87TRS-422A/423 lijn-driver en/of -re-ceiver

DS34LV86T3 V CMOS viervoudige differentiëlelijn ontvanger

DS34LV87TCMOS viervoudige differentiële lijndriver

DS3603differentiële lijn-driver en/of -recei-ver

DS36276FailSafe Multipoint transceiver

DS36277Dominant Mode Multipoint transcei-ver



DS3658viervoudige hoge stroom peripheraldriver

DS3662viervoudige snelle trapezoidale bustransceiver

DS3668viervoudige ‘Fault Protected Perip-heral’-driver

DS3680viervoudige relais driver

DS3691RS-422/RS-423 lijn driver mettri-state uitgangen

DS3692tri-state differentiële lijn driver

DS3695Multipoint RS-485/RS-422 transcei-ver

DS36950viervoudige differentiële bus trans-ceiver

DS36954viervoudige differentiële bus trans-ceiver

DS3695AMultipoint RS-485/RS-422 transcei-ver

DS3695ATMultipoint RS485/RS422 transcei-vers

DS3695TMultipoint RS-485/RS-422 transcei-vers

DS3696Multipoint RS-485/RS-422 transcei-ver

DS3696AMultipoint RS485/RS422 transcei-ver

DS3697Multipoint RS-485/RS-422 repeater

DS36C200tweevoudige snelle bi-directioneledifferentiële transceiver

DS36C278laag vermogen MultipointTIA/EIA-485 transceiver

DS36C279laag vermogen TIA/EIA-485 trans-ceiver met slaap modus

DS36C280CMOS TIA/EIA-485 transceiver metgecontroleerde slew-rate

DS36F95EIA-485/EIA-422A differentiële bustransceiver

DS3803niet vluchtig SRAM SIMM, 1.024 k

DS3862achtvoudige snelle trapezoidalebus transceiver

DS3883ABTL 9 bit data transceiver

DS3884ABTL Handshake transceiver

DS3886ABTL 9 bit latching data transceiver

DS3893ABTL turbo-transceiver

DS3896BTL trapezoidale transceiver

DS3897BTL trapezoidale transceiver

DS38C86ACMOS BTL 9 bit latching datatransceiver

DS4201audio DAC, USB

DS481laag vermogen RS-485/RS-422Multipoint transceiver met SleepMode

DS485laag-vermogen RS-485/RS-422Multipoint transceiver

DS5000microcontroller module

DS5000FPmicroprocessor chip

DS5001FPmicroprocessor chip, 128 k

DS5002FPmicroprocessor chip

DS55451tweevoudige peripheral driver




DS56tweevoudige temperatuur compara-tor

DS60temperatuur sensor, graden Celsi-us

DS752-draads thermische controller

DS75107tweevoudige lijn ontvanger

DS75110Atweevoudige lijn driver

DS75150tweevoudige lijn driver

DS75154viervoudige lijn ontvanger

DS75160AIEEE-488 GPIB transceiver

DS75161AIEEE-488 GPIB transceiver

DS75176BMultipoint RS-485/RS-422 transcei-ver

DS75176BTMultipoint RS-485/RS-422 transcei-ver





DS75454peripheral driver


DS7820Atweevoudige lijn ontvanger

DS7831tweevoudige tri-state lijn driver

DS78C120tweevoudige CMOS compatibeledifferentiële lijn ontvanger

DS78C20tweevoudige CMOS compatibeledifferentiële lijn ontvanger

DS78LS120tweevoudige differentiële lijn ont-vanger met ruis-filtering enFail-Safe

DS80CH10energie manager

DS80CH11energie manager

DS8641viervoudige Unified Bus transceiver

DS8654driver voor 7-segment display’s


DS87C530real time clock met EPROM

DS8820Adifferentiële lijn-driver en/of -recei-ver

DS8820Atweevoudige lijn ontvanger


DS8831single-ended lijn-driver en/of -recei-ver

DS8832single-ended lijn-driver en/of -recei-ver



129

DS8838viervoudige Unified Bus transceiver





DS8884Adriver voor 7-segment display’s

DS88C120RS-422A/423 lijn-driver en/of -re-ceiver


DS88LS120RS-422A/423 lijn-driver en/of -re-ceiver

DS8921differentiële lijn driver/ontvanger

DS8921Adifferentiële lijn driver/ontvanger

DS8921ATdifferentiële lijn drivers/ontvanger

DS8922tri-state RS-422 tweevoudige diffe-rentiële lijn drivers en ontvangers

DS8922Atri-state RS-422 tweevoudige diffe-rentiële lijn drivers en ontvangers

DS8923RS-422A/423 lijn-driver en/of -re-ceiver

DS8923Atri-state RS-422 tweevoudige diffe-rentiële lijn drivers en ontvangers

DS8925Local Talk tweevoudige driver/drie-voudige ontvanger

DS8935LocalTalk tweevoudige driver/drie-voudige ontvanger




DS89C386twaalf kanaals CMOS differentiëlelijn ontvanger

DS89C387twaalf kanaals CMOS differentiëlelijn driver

DS9097COM-poort adapter

DS9097ECOM-poort adapter

DS9097U-091-draads COM poort adapter

DS90C031LVDS viervoudige CMOS differenti-ële lijn driver

DS90C032LVDS viervoudige CMOS differenti-ële lijn ontvanger

DS90C3633,3 V programmeerbare LVDS zen-der en 18 bit Flat Panel Display(FPD) link - 65 MHz

DS90C363A3,3 V programmeerbare LVDS zen-der en 18 bit Flat Panel Display(FPD) link - 65 MHz



DS90C383A3,3 V programmeerbare LVDS zen-der en 24 bit Flat Panel Display(FPD) link - 65 MHz


DS90C3873,3 V LVDS 24 bit tweevoudigePixel Flat Panel Display (FPD) link,SVGA naar UXGA

DS90C401tweevoudige laagspanning differen-tiële (LVDS) driver

DS90C402tweevoudige laagspanning differen-tiële (LVDS) ontvanger

DS90CF3633,3 V LVDS zender en 18 bit FlatPanel Display (FPD) link - 65 MHz

DS90CF363A3,3 V LVDS zender en 18 bit FlatPanel Display (FPD) link - 65 MHz

DS90CF3643,3 V LVDS ontvanger en 18 bitFlat Panel Display (FPD) link - 65MHz

DS90CF364A3,3 V LVDS ontvanger en 18 bitFlat Panel Display (FPD) link - 65MHz

DS90CF3833,3 V LVDS 24 bit Flat Panel Dis-play (FPD) link - 65 MHz

DS90CF383A3,3 V LVDS zender en 24 bit FlatPanel Display (FPD) link - 65 MHz

DS90CF3843,3 V LVDS ontvanger en 24 bitFlat Panel Display (FPD) link - 65MHz

DS90CF384A3,3 V LVDS ontvanger 24 bit FlatPanel Display (FPD) link - 65 MHz

DS90CF561LVDS 18 bit Color Flat Panel Dis-play (FPD) link

DS90CF562LVDS 18 bit Color Flat Panel Dis-play (FPD) link

DS90CF563LVDS 18 bit Color Flat Panel Dis-play (FPD) link - 65 MHz


DS90CF581LVDS zender en 24 bit Color FlatPanel Display (FPD) link



DS90CR21121 bit Channel link


DS90CR21321 bit Channel link - 66 MHz


DS90CR2153,3 V Rising Edge Data StrobeLVDS 21 bit Channel en link - 66MHz

DS90CR2163,3 V Rising Edge Data StrobeLVDS 21 bit Channel en link - 66MHz

DS90CR216A3,3 V Rising Edge Data StrobeLVDS ontvanger 21 bit Channel link- 66 MHz





DS90CR2853,3 V Rising Edge Data StrobeLVDS 28 bit Channel - 66 MHz

DS90CR2863,3 V Rising Edge Data StrobeLVDS 28 bit Channel - 66 MHz

DS90CR286A3,3 V Rising Edge Data StrobeLVDS ontvanger 28 bit Channel link- 66 MHz

DS90CR561LVDS 18 bit Color Flat Panel Dis-play (FPD) link

DS90CR564LVDS 18 bit Color Flat Panel Dis-play (FPD) link - 65 MHz

DS90CR581LVDS zender en 24 bit Color FlatPanel Display (FPD) link



DS90LV017enkelvoudige snelle differentiëledriver

DS90LV018A3 V LVDS enkelvoudige CMOS dif-ferentiële lijn ontvanger

DS90LV0193,3 V of 5 V LVDS driver/ontvanger

DS90LV027LVDS tweevoudige snelle differenti-ële driver

DS90LV028A3 V LVDS tweevoudige CMOS dif-ferentiële lijn ontvanger

DS90LV031A3 V LVDS viervoudige CMOS diffe-rentiële lijn driver

DS90LV032A3 V LVDS viervoudige CMOS diffe-rentiële lijn ontvanger

DS90LV047A3 V LVDS viervoudige CMOS diffe-rentiële lijn driver

DS90LV048A3 V LVDS viervoudige CMOS diffe-rentiële lijn ontvanger

DS9104digitale ring decoder

DS92LV010ALVDS enkelvoudige transceiver,3,3 V en 5 V

DS92LV090Anegen kanaals bus LVDS transcei-ver

DS92LV102116 MHz - 40 MHz 10 bit serializer

DS92LV121016 MHz - 40 MHz 10 bit deseriali-zer

DS92LV222Atwee kanaals bus LVDS multi-plexed repeater

DS96172RS-485/RS-422 viervoudige diffe-rentiële lijn driver

DS96173RS-485/RS-422 viervoudige diffe-rentiële lijn ontvanger

DS96174RS-485/RS-422 viervoudige diffe-rentiële lijn driver

DS96175RS-485/RS-422 viervoudige diffe-rentiële lijn ontvanger

DS96176RS-485/RS-422 differentiële bustransceiver

DS96177RS-485/RS-422 differentiële busrepeater





DS9636ARS-423 tweevoudige lijn driver metprogrammeerbare slew-rate

DS9637Atweevoudige differentiële lijn ont-vanger

DS9638RS-422 tweevoudige snelle diffe-rentiële lijn driver

DS96F172MEIA-485/EIA-422 viervoudige diffe-rentiële driver

DS96F173MRS-485/RS-422 viervoudige diffe-rentiële ontvanger

DS96F174CEIA-485/EIA-422 viervoudige diffe-rentiële driver

DS96F174MEIA-485/EIA-422 viervoudige diffe-rentiële driver

DS96F175CRS-485/RS-422 viervoudige diffe-rentiële ontvanger

DS96F175MRS-485/RS-422 viervoudige diffe-rentiële ontvanger

DSP101DSP-compatibele sampling ADC

DSP102DSP-compatibele sampling dubbe-le ADC

DSV14196EIA/TIA-232 5 driver x 3 ontvanger,3,3 V voeding

Letter E

EF6805U38 bit microcomputer

EF9345HMOS2 ‘semi-graphic display’-processor

EFG71891PDDTMF-generator voor binaire enhexadecimale codes

EFG7189PDDTMF-generator voor binaire enhexadecimale codes

EL1056ACzeer snelle PIN driver

EL1056Czeer snelle PIN driver

EL1502Choogvermogen differentiële ADSLtransceiver

EL1503Choogvermogen differentiële ADSLlijn driver

EL1504Cdifferentiële ADSL lijn driver

EL1505Cdifferentiële ADSL lijn driver

EL1881Cvideo sync separator

EL2001Claagvermogen buffer versterker, 70MHz

EL2002Claagvermogen buffer versterker,180 MHz

EL2003Cvideo lijn driver, 100 MHz

EL2008Cbuffer versterker, 55 MHz, 1 A

EL2009Cbuffer versterker, 90 MHz, 1 A

EL2020Cstroomtegengekoppelde versterker,50 MHz

EL2021CPIN driver


EL2033Cvideo lijn driver, 100 MHz

EL2044Coperationele versterker, 60 Mhz,A = 1

EL2045Coperationele versterker, 100 MHz,A = 2



EL2072Cbuffer met gesloten lus, 730 MHz

EL2073Coperationele versterker, 200 MHz,A = 1

EL2074Coperationele versterker, 400 MHz

EL2075Coperationele versterker, 2 Ghz,A = 10

EL2082Canaloge vermenigvuldiger, cur-rent-mode

EL2090C100 MHz video versterker metdrempel-restauratie

EL2099Cvideo distributie versterker

EL2110Cvideo operationele versterker

EL2111Cvideo operationele versterker



EL2140Cdifferentiële twisted-pair kabel dri-ver, 150 MHz

EL2141Cdifferentiële twisted-pair kabel dri-ver, 150 MHz

EL2142Cdifferentiële lijn ontvanger, 150MHz

EL2150Coperationele versterker, enkelvou-dige voeding, 125 MHz

EL2157Coperationele versterker, enkelvou-dige voeding, 125 MHz


EL2166Cstroomtegengekoppelde versterkermet disable, 110 MHz

EL2170Cstroomtegengekoppelde versterker,70 MHz, 1 mA


EL2176Cstroomtegengekoppelde versterkermet disable, 70 MHz, 1 mA

EL2180Cstroomtegengekoppelde versterker,250 MHz, 3 mA

El2186Cstroomtegengekoppelde versterkermet disable, 250 MHz, 3 mA

EL2210Ctweevoudige video operationeleversterker




EL2244Ctweevoudige operationele verster-ker, 60 MHz, A = 1

EL2245Ctweevoudige laagvermogen opera-tionele versterker, 100 MHz, A = 2

EL2250Ctweevoudige operationele verster-ker, enkelvoudige voeding, 125MHz

EL2252Ctweevoudige comparator/PIN ont-vanger, 50 MHz

EL2270Ctweevoudige stroomtegengekoppel-de versterker, 70 MHz, 1 mA

EL2276Ctweevoudige stroomtegengekoppel-de versterker met disable, 70 MHz,1 mA



EL2310Cdrievoudige video operationele ver-sterker




EL2344Cdrievoudige operationele verster-ker, 60 MHz, A = 1

EL2357Cdrievoudige operationele verster-ker, enkelvoudige voeding, 125MHz

EL2360Cdrievoudige stroomtegengekoppel-de versterker, 130 MHz


EL2410Cviervoudige video operationele ver-sterker




EL2444Cviervoudige operationele verster-ker, 60 MHz, A = 1

EL2445Cviervoudige operationele verster-ker, 100 MHz, A = 2

EL2450Cviervoudige operationele verster-ker, enkelvoudige voeding, 125MHz

EL2460Cviervoudige stroomtegengekoppel-de versterker, 130 MHz

EL2470Cviervoudige stroomtegengekoppel-de versterker, 70 MHz, 1 mA

EL2480Cviervoudige stroomtegengekoppel-de versterker, 250 MHz, 3 mA

EL400C200 MHz stroomtegengekoppeldeversterker

EL4083Cvier-quadrant vermenigvuldiger,stroom-mode

EL4089Cvideo versterker met DC-restauratie

EL4093Cvideo versterker metDC-restauratie, 300 Mhz



129

EL4094Cvideo fader

EL4095Cvideo fader met multiplexer

EL4331Cdrievoudige 2:1 video multiplexer, A= 1

EL4332Cdrievoudige 2:1 video multiplexer, A= 2, 300 MHz

EL4390Cdrievoudige video versterker metDC-restauratie, 80 MHz

EL4393Cdrievoudige video versterker metdisable

EL4421Cvideo versterker met multiplexer-ingang


EL4430Cvideo instrumentatie versterker

EL4431Cvideo instrumentatie versterker





EL4450Cbreedbandige vier-quadrant analo-ge vermenigvuldiger

EL4451Cversterker, A = 10 en A = regelbaar

EL4452Cversterker, A = 10 en A = regelbaar

EL4453Cvideo fader

EL4581Cvideo sync-scheider

EL4583Cvideo sync-scheider

EL4584Chorizontale genlock, 4FSC

EL4585Chorizontale genlock, 8FSC

EL5144Cversterker, enkelvoudige voeding,rail to rail, 100 MHz


EL5181Czeer snelle comparator, 8 ns

EL5185Czeer snelle comparator, 4 ns

EL5191Cstroomtegengekoppelde versterker,1 GHz



EL5196Cversterker met vaste versterkings-factor, 600 MHz

EL5197Cversterker met vaste versterkings-factor, 300 MHz

EL5210Ctweevoudige operationele verster-ker, rail to rail

EL5220Ctweevoudige operationele verster-ker, rail to rail



EL5281Ctweevoudige zeer snelle compara-tor, 8 ns




EL5292Ctweevoudige stroomtegengekoppel-de versterker, 600 MHz

EL5293Ctweevoudige stroomtegengekoppel-de versterker, 300 MHz



EL5396Cdrievoudige versterker, vaste ver-sterkingsfactor, 600 MHz

EL5397Cdrievoudige versterker, vaste ver-sterkingsfactor, 300 MHz

EL5410Cviervoudige operationele verster-ker, rail to rail, 25 MHz

EL5420Cviervoudige operationele verster-ker, rail to rail

EL5421Cviervoudige buffer, rail to rail, 12MHz

EL5444Cviervoudige versterker, enkelvoudi-ge voeding, rail to rail, 100 MHz

EL5481Cviervoudige comparator, 8 ns




EL6201Claagvermogen laser-diode driver enoscillator met disable, 450 MHz

EL6252Ctweekanaals laser-diode driver enoscillator

EL6253Cdriekanaals laser-diode driver enoscillator

EL6255Cvierkanaals laser-diode driver enoscillator

EL6257Cvierkanaals laser-diode driver enoscillator

EL6258Cdriekanaals laser-diode driver enoscillator en APC versterker

EL6259Cvierkanaals laser-diode driver enoscillator, lage ruis

EL6261Cviervoudige voorversterker, 60 MHz

EL6270Claser-diode driver met oscillator enAPC-versterker

EL6272Claser-diode driver en oscillator

EL6273Cdriekanaals laser-diode driver metoscillator en APC-versterker

EL6275Cvierkanaals laser-diode driver metoscillator


EL6277Cdriekanaals laser-diode driver metoscillator


EL6290Claser-diode driver met waveform-generator

EL7104Czeer snelle MOSFET driver

EL7154Czeer snelle PIN MOSFET driver

EL7155CPIN MOSFET driver

EL7156CPIN MOSFET driver, 40 MHz

EL7182Czeer snelle CCD MOSFET driver,twee fasen

EL7202Czeer snelle tweevoudige MOSFETdriver

EL7212zeer snelle tweevoudige MOSFETdriver


EL7232Czeer snelle tweevoudige MOSFETlijn driver met 3-state uitgang


EL7243Czeer snelle tweevoudige CCDMOSFET driver


EL7412Czeer snelle viervoudige MOSFETdriver

EL7457Cviervoudige CMOS driver, niet in-verterend, 40 MHz

EL7556ACprogrammeerbare DC/DC omvor-mer voor CPU-voeding

EL7558ACinstelbare DC/DC omvormer voorCPU-voeding, 8 A

EL7562CDC/DC omvormer, step-down, 2 A

EL7564CDC/DC omvormer, step-down, 4 A

EL7571Cprogrammeerbare DC/DC omvor-mer

ESDA25B1TRANSIL-array voor data-lijn pro-tectie

ESDA25DB3TRANSIL-array voor data-lijn pro-tectie

ESDA6V1S3TRANSIL-array voor data-lijn pro-tectie

ESDA6V1U1TRANSIL-array voor data-lijn pro-tectie

ESDA6V2S6TRANSIL-array voor data-lijn pro-tectie

ESM1600Bviervoudige comparator

ESM1600BFPviervoudige comparator

ESM1602Bviervoudige comparator

ESM1602BFPviervoudige comparator

ESM2012DVNPN darlington vermogen module







ESM6045AVNPN darlington vermogen module


ETC5054Dserieel CODEC-filter

ETC5054D-Xserieel CODEC-filter

ETC5054FNserieel CODEC-filter

ETC5054FN-Xserieel CODEC-filter

ETC5054Nserieel CODEC-filter

ETC5054N-Xserieel CODEC-filter

ETC5057Dserieel CODEC-filter

ETC5057D-Xserieel CODEC-filter

ETC5057FNserieel CODEC-filter

ETC5057FN-Xserieel CODEC-filter

ETC5057Nserieel CODEC-filter

ETC5057N-Xserieel CODEC-filter

ETC5064Dserieel CODEC-filter met vermogenversterker

ETC5064D-Xserieel CODEC-filter met vermogenversterker

ETC5064FNserieel CODEC-filter met vermogenversterker

ETC5064FN-Xserieel CODEC-filter met vermogenversterker

ETC5064Nserieel CODEC-filter met vermogenversterker

ETC5064N-Xserieel CODEC-filter met vermogenversterker

ETC5067Dserieel CODEC-filter met vermogenversterker

ETC5067D-Xserieel CODEC-filter met vermogenversterker

ETC5067FNserieel CODEC-filter met vermogenversterker

ETC5067FN-Xserieel CODEC-filter met vermogenversterker

ETC5067Nserieel CODEC-filter met vermogenversterker

ETC5067N-Xserieel CODEC-filter met vermogenversterker

ETL94444 bit NMOS microcontroller

Letter F

FCD830opto-koppelaar

FCD830Aopto-koppelaar

FCD830Bopto-koppelaar

FCD830Copto-koppelaar

FCD830Dopto-koppelaar







FCH101DTL poortschakeling














FCH281DTL digitale rekenkundige schake-ling

FCH291DTL digitale rekenkundige schake-ling

FCH3014 bit DTL decoder



FCJ101DTL flip-flop(s)




FCJ141DTL tienteller





FCL101DTL poortschakeling

FCY101DTL poortschakeling

FIC5401IC voor gas-sensor

FIC5603IC voor gas-sensor

FMS2701QSCmonitor voor voeding en tempera-tuur

FND317zeven-segment display





Letter G

G8860(X)DTMF decoder

G8865DTMF filter

GS100T300-1570 W / 100 W DC/DC omvormer



GS100T300-570 W - 100 W DC-DC omvormer

GS120T48-3.3120 W / 175 W DC/DC omvormer

GS15T48-515 W DC/DC omvormer

GS15T5-5.215 W DC/DC omvormer voor ECL

GS175T48-12120 W - 175 W DC/DC omvormer




GS1T5-5D151 W drievoudige DC/DC omvormer

GS1T70-D540/1ISDN DC/DC omvormer



GS1T70-D540FISDN DC/DC omvormer

GS20AC-1220 W AC/DC adapter




GS2T12-92 W DC-DC omvormer

GS2T12-9A2 W DC-DC omvormer

GS2T12-9S2 W DC/DC omvormer

GS2T48-D122 W tweevoudige DC/DC omvor-mer

GS2T5-12DC/DC omvormer




GS2T5-D12tweevoudige DC/DC omvormer

GS2T5-D52 W tweevoudige DC/DC omvor-mer

GS2TX-92 W DC/DC-omvormer







GS3T5-3.33 W DC/DC omvormer

GS3T5-5.23 W DC/DC omvormer voorECL-sturing

GS4T48-54 W DC-DC omvormer

GS5AC-40ISDN AC/DC omvormer





129



GS70T300-3.570 W - 100 W DC/DC omvormer

GSAC-8.507BCbatterijlader

GS-C200besturing voor stappenmotor

GS-C200Sbesturing voor stappenmotor

GSCC-7.007BSbatterij spaarder

GSCC-8.507BCbatterijlader

GS-D2002 A / 2,5 A bipolaire besturing voorstappenmotor

GS-D200M2,5 A besturing voor stappenmotor

GS-D200S2 A/ 2,5 A bipolaire besturing voorstappenmotor

GS-D250M2,5 A stappenmotor besturing

GS-D350M5,6 A stappenmotor controller

GS-D500A100 V / 5A controller voor stappen-motoren

GS-DC200besturing voor stappenmotor

GS-DC200Sbesturing voor stappenmotor

GS-DC200SSbesturing voor stappenmotor

GS-F8MB-SIMM8 MB SIMM flash-module

GS-P15-Abidirectionele data-lijn bescherming

GS-P8-Abidirectionele data-lijn bescherming

GS-P8-Ebidirectionele data-lijn bescherming

GS-R100550 W step-down geschakelde stabi-lisator

GS-R1012120 W step-down geschakelde sta-bilisator

GS-R21827 W schakelende voeding

GS-R280BEbatterij vervanger

GS-R400V20 W - 140 W step-down gescha-kelde stabilisator

GS-R400V/2step-down geschakelde stabilisator

GS-R400VB20 W - 140 W step-down gescha-kelde stabilisator

GS-R40520 W - 140 W step-down gescha-kelde stabilisator

GS-R405/2step-down geschakelde stabilisator

GS-R405S20 W - 140 W step-down gescha-kelde stabilisator







GS-R4840N44 W negatieve geschakelde stabi-lisator

GS-R4840NV36 W negatieve geschakelde stabi-lisator

GS-R5121220 W drievoudige step-down ge-schakelde stabilisator

GS-R51212S31 W drievoudige step-down ge-schakelde voeding

GS-R51515S31 W drievoudige step-down ge-schakelde voeding

GT656IC voor home-bus systemen

GTLP16612A18 bit TTL/GTLP bus transceiver,CMOS

GTLP6C816GTLP/TTL 1:6 clock driver

Letter H

H10gas-sensor

H11A1opto-koppelaar

H11A2opto-koppelaar

H11A3opto-koppelaar

H11A4opto-koppelaar

H11A5opto-koppelaar

H11AA1opto-koppelaar

H11AV1opto-koppelaar



H11B1opto-koppelaar

H11B2opto-koppelaar

H11B255opto-koppelaar

H11B3opto-koppelaar

H11C1opto-koppelaar

H11C2opto-koppelaar

H11C3opto-koppelaar

H11C4opto-koppelaar

H11C5opto-koppelaar

H11C6opto-koppelaar

H11D1opto-koppelaar

H11D2opto-koppelaar

H11D3opto-koppelaar

H11D4opto-koppelaar

H11F1opto-koppelaar

H11F2opto-koppelaar

H11F3opto-koppelaar

H11J1opto-koppelaar

H11J2opto-koppelaar

H11J3opto-koppelaar

H11J4opto-koppelaar

H11J5opto-koppelaar

H11L1opto-koppelaar

H11L2opto-koppelaar

H24A1opto-koppelaar

H24A2opto-koppelaar

HA12044compander/ruisonderdrukker

HA1608spannings-referentie

HA23080OTA

HA-240040 MHz vierkanaals programmeer-bare versterker



HA-240630 MHz vierkanaals digitaal pro-grammeerbare versterker

HA2420sample & hold

HA-2425

3,2 µs S&H versterkerHA-2444

50 MHz vierkanaals selecteerbarevideo-versterker

HA-2444/883vierkanaals selecteerbare video-versterker

HA-2500/883nauwkeurige operationele verster-ker, hoge slew-rate

HA-2502/883nauwkeurige operationele verster-ker, hoge slew-rate

HA-250512 MHz operationele versterkermet hoge ingangsimpedantie

HA-2510/883operationele versterker, hogeslew-rate

HA-2512/883operationele versterker, hogeslew-rate

HA-251512 MHz operationele versterker,hoge ingangsimpedantie

HA-252020 MHz operationele versterker,hoge ingangsimpedantie, hogeslew-rate, ongecompenseerd

HA-2520/883operationele versterker, hoge in-gangsimpedantie, hoge slew-rate,ongecompenseerd


HA-2522/883operationele versterker, hoge in-gangsimpedantie, hoge slew-rate,ongecompenseerd


HA-2529/883operationele versterker, hoge uit-gangsstroom, hoge slew-rate, on-gecompenseerd

HA-2539600 MHz operationele versterker,zeer hoge slew-rate

HA-2540400 MHz operationele versterker,snelle insteltijd

HA-254140 MHz operationele versterker,snelle insteltijd

HA-2541/883breedband operationele versterker,zeer hoge slew-rate

HA2542operationele versterker

HA-254270 MHz operationele versterker,zeer hoge slew-rate



(wordt vervolgd)

7/1

Inhoud Actueel IC-handboekaanvulling 121 t.e.m. 129

Accu schakelingen7/243 ISL9204 subminiatuur lader voor lithium-ion cellen (aanv. 124)7/260 MAX1555 acculader uit USB voor lithium-ion cellen (aanv. 127)7/273 MCP73826 controller voor het laden van lithium-ion cellen (aanv. 128)7/284 MAX1665S beveiligingsschakeling voor lithium-ion accupack’s (aanv. 129)

Audio, diversen7/218 AD5228 drukknop bestuurde potentiometer met 32 standen (aanv. 122)7/227 SP0102BE3 zeer gevoelige subminiatuur microfoon (aanv. 123)7/244 NJM2761 analoge audiobegrenzer voor luidsprekerbescherming (aanv. 125)7/247 NJM2194 analoge “SRS Dialog Clarity” processor (aanv. 125)7/249 NJM2190 analoge “SRS HEADPHONE” processor (aanv. 125)7/253 NJM2133 stereo audio DAC voor 16 bit PWM-audiostreams (aanv. 125)7/263 MAX5456 stereo potentiometer met drukknop bediening (aanv. 127)7/269 PT2353H filter voor subwoofer kanaal (aanv. 128)7/270 PT2387 sound processor voor kunstmatig 3D-effect (aanv. 128)7/271 PT2399 digitale echo en nagalm processor (aanv. 128)7/277 THAT2252 logaritmische omzetter voor lineaire dB-metingen (aanv. 129)7/278 THAT4315S “Audio Engine” met VCA en RMS-detector (aanv. 129)

Audio, eindversterkers7/214 ZXCD1010 driver voor klasse-D audio BTL eindversterker (aanv. 121)7/233 LM4910 capaciteitsloze hoofdtelefoon versterker (aanv. 123)7/246 NJU8754 1,2 W klasse D versterker met analoge ingang (aanv. 125)

Audio, voorversterkers7/232 LMV1032-25 microminiatuur versterker voor elektret microfoons (aanv. 123)7/252 NJM2110 versterker voor twee elektret microfoons (aanv. 125)7/255 NJM2153 ruisonderdrukker voor audiobronnen (aanv. 126)7/262 MAX4063 voorversterker voor differentiële microfoons (aanv. 127)7/275 THAT1512 audio voorversterker met extreem lage ruis (aanv. 128)7/276 THAT1250 verschilversterker voor audiotoepassingen (aanv. 129)

129


Deel 7: Actueel IC-handboek



Beveiliging7/248 NJM2146B stroom en spanning monitoring schakeling (aanv. 125)

Datacommunicatie7/220 iC-DL zeskanaals linedriver met 200 mA bij 24 V uitgangen (aanv. 122)7/237 ISL24010 achtvoudige level-shifter tot +40 V en -20 V (aanv. 124)

Detectorschakelingen7/266 XC6108CxxA/B spanningsdetector met separate sense pen (aanv. 128)

Diversen7/215 ZXSC440 lader voor flitselco’s (aanv. 121)7/240 X90100 elektronisch programmeerbare condensator (aanv. 124)7/259 LTC6943 dubbele omschakelaar voor geschakelde condensatoren (aanv. 127)7/279 DS3906 drievoudig digitaal instelbare weerstanden met geheugen (aanv. 129)

Digitale schakelingen7/250 NJM2103 systeem reset schakeling (aanv. 125)7/280 TS803R microprocessor reset schakeling (aanv. 129)

Domotica7/209 ELM341 low power thermostaat met 3 V voeding (aanv. 121)7/258 LT3469 driver voor piëzo-ceramische luidsprekers (aanv. 127)

Filters7/264 MAX280 vijfde orde “All Pole” laagdoorlaat filter (aanv. 127)

Inbraakbeveiliging7/210 M3710 sirenebesturing met knipperlicht (aanv. 121)

Hoogfrequent schakelingen7/226 MAV-UHF-479 audio/video modulator/zender op UHF kanaal 22 (aanv. 123)7/257 MAX7044 kristalgestuurde 300 MHz zender voor digitale gegevens (aanv. 126)7/261 MAX3538 spanningsgestuurde versterker voor VHF en UHF (aanv. 127)

Motorbesturing7/251 NJU7345 driver voor 5 V motoren met vastloop beveiliging (aanv. 125)

Optische schakelingen, indicatoren7/225 LM2796 pulsbreedte gemoduleerde driver voor zeven witte LED’s (aanv. 122)7/228 CL2 constante 20 mA stroombron voor LED’s (aanv. 123)7/274 SC635 “flitslicht” driver met ladingspomp voor LED’s (aanv. 128)7/282 CL6 100 mA stroombron voor de voeding van LED’s (aanv. 129)7/285 HV809 spanningsgenerator voor EL panelen (aanv. 129)

Optische schakelingen, zenders/ontvangers7/219 iC-LQ subminiatuur ontvanger van gemoduleerd licht (aanv. 122)7/222 iC-WJB driver voor batterijgevoede miniatuur laserdioden (aanv. 122)7/254 NJL5902R subminiatuur fotoreflector (aanv. 126)

Oscillatoren7/212 VC-800 subminiatuur VCO, bereik van 8,192 MHz tot 51,840 MHz (aanv. 121)7/268 XC2311 afstembare kristaloscillator (aanv. 128)



Schakelaars7/217 ADG849 subminiatuur elektronische omschakelaar, 0,5 Ω, 400 mA (aanv. 122)7/272 MC14490 zesvoudige debouncer voor mechanische schakelaars (aanv. 128)

Sensoren, fysische grootheden7/207 1865 krachtsensoren van 0 psi tot 30 psi (aanv. 121)7/211 ZNI1000 subminiatuur temperatuursensor van -55 °C tot +150 °C (aanv. 121)7/213 AD22151 magnetische veldsensor met lineaire uitgang (aanv. 121)7/230 MLX90601B infrarode contactloze thermometer van -20 °C tot +120 °C (aanv. 123)7/238 EL7900 sensor voor het meten van het omgevingslicht (aanv. 124)

Sensoren, spanning en stroom7/216 HTS 10-P geïsoleerde stroomsensor tot 10 A volgens Hall-principe (aanv. 121)

Vermogenselektronica7/221 iC-JE energiezuinige en intelligente relaisdriver (aanv. 122)7/223 TA8028S pulsbreedte modulator voor 24 V gelijkstroom belastingen (aanv. 122)7/224 MP6901 drievoudige complementaire darlington, 80 V bij 4 A (aanv. 122)7/256 LM5100 High en Low Side driver voor MOSFET’s in brugschakeling (aanv. 126)7/281 HV9901 universele relaisdriver tot 450 V (aanv. 129)

Versterkers, op-amp’s en buffers7/231 LM675 power op-amp tot 3 A bij 60 V (aanv. 123)7/234 AD834 500 MHz vier-quadrant analoge vermenigvuldiger (aanv. 124)7/235 AD526 zeer nauwkeurige software programmeerbare versterker (aanv. 124)

Video schakelingen7/208 AD8074 500 MHz drievoudige videobuffer met disable (aanv. 121)7/245 NJM2505 storingsonderdrukker voor lange videokabels (aanv. 125)7/265 NJM2595 video verdeelversterker, 5-IN naar 3-UIT (aanv. 127)7/283 LT6557 breedbandige video distributie versterker (aanv. 129)

Voedingselektronica7/229 PTN78060W submin. 3 A regulator met instelbare uitgangsspanning (aanv. 123)7/236 X60008A-50 zeer nauwkeurige 5,000 V spanningsreferentie (aanv. 124)7/239 ISL88041 alarmmonitor voor vier voedingsspanningen (aanv. 124)7/241 ISL6141 stroombegrenzer voor 2,7 V, 3,3 V en 5,0 V voedingen (aanv. 124)7/242 ISL9007 miniatuur spanningsstabilisator, 3,3 V @ 400 mA (aanv. 124)7/267 XC31P temperatuursafhankelijke spanningsbron (aanv. 128)

129



7/276

THAT1250, verschilversterkervoor audiotoepassingen

KennismakingDe THAT1250 van THAT Corporation iseen zeer nauwkeurige verschilverster-ker, waarvan het ontwerp is geoptimali-seerd voor het ontvangen en verwerkenvan kwalitatief hoogwaardige symmetri-sche audiosignalen. De totale harmoni-sche vervorming bedraagt slechts0,0006%! De schakeling heeft een span-ningsversterking van exact 0 dB, zodat ude THAT1250 moet zien als buffer, im-pedantie-aanpasser en omzetter van sym-metrisch signaal naar asymmetrisch sig-naal voor verdere verwerking.

Technische gegevens– fabrikant

THAT Corporation– behuizing

DIL-8, SO-8– aansluitgegevens

figuur 7/276-1– intern blokschema

figuur 7/276-2– voedingsspanning

±3 V min. ±18 V max.– voedingsstroom

±2,0 mA typisch, ±2,8 mA max.– ingangsspanning

21,5 dB typisch– ingangsimpedantie

18 kΩ typisch– CMRR

50 dB typisch– totale harmonische vervorming

0,0006 % typisch (1 kHz, 10 V, 2 kΩ)

Figuur 7/276-1: Aansluitgegevens van de

THAT1250.

– klein signaal bandbreedte8,6 MHz typisch (2 kΩ, 10 pF)

– uitgangsruis-103 dB typisch (22 Hz - 22 kHz)

– slew rate12 V/µs typisch (2 kΩ, 300 pF)

– fout op de versterking±0,1 dB typisch

– uitgangsspanningvoedingsspanning ±2 V typisch

– uitgangsoffset±7 mV max.

– kortsluitstroom

Deel 7 hoofdstuk 276 blz. 1


129

±25 mA typisch– resistieve belasting

2 kΩ min.– capacitieve belasting

300 pF max.

Figuur 7/276-2: Intern blokschema van de

THAT1250.

VoorbeeldschakelingenIn figuur 7/276-3 is de standaard toepas-sing van de THAT1250 getekend. Eensymmetrisch audiosignaal wordt doorhet IC omgezet in een asymmetrischeuitgangsspanning met de massa als refe-rentie.In figuur 7/276-4 wordt het IC gebruiktals zeer nauwkeurige menger, die desom berekent van twee ingangsspan-ningen Input1 en Input2.

Figuur 7/276-3: De THAT1250wordt gebruikt

voor het omzetten van een

symmetrisch lijnsignaal in

een asymmetrisch uitgangs-

signaal.

Figuur 7/276-4: De THAT1250 in gebruik als

mengversterker.



THAT1250, verschilversterker voor audiotoepassingen

7/277

THAT2252, logaritmischeomzetter voor lineaire dB-metingen

KennismakingDe THAT2252 is een schakeling die degrootte van de effectieve wisselstroomdie wordt ingevoerd via pen 1 omzet ineen gelijkspanning op de uitgang dierecht evenredig is met het logaritme vande ingangsstroom. De schakeling is spe-ciaal ontworpen voor het meten van deeffectieve waarde van audiosignalen viaeen dB-meter met een lineaire schaal.Het dynamisch bereik van de schakelingin groter dan 80 dB bij een bandbreedtetot 20 kHz. De crest factor ongevoelig-heid is groot: bij een factor 8 is de foutniet groter dan 1 dB, vergeleken met deuitgangswaarde bij een zuivere sinus-stroom in de ingang. De schakeling is on-dergebracht in een ruimtebesparendeSIL-8 behuizing.



SIL-8– aansluitgegevens


figuur 7/277-2– vereenvoudigd werkingsprincipe


±4 V min., ±15 V max.


THAT2252.


THAT2252.



129

– voedingsstroom±1,0 mA typisch, ±3,0 mA max.

– biasstroom ingang5 nA typisch, 8 nA max.

– ingangsstroom1 mA max.

– offsetspanning ingang8 mV typisch, 16 mV max.

– schaalfactor6,1 mV/dB typisch

– lineariteit1 µA<Iin<100 µA: 0,1 dB100 nA<Iin<361 µA: 0,5 dB31,6 nA<Iin<1 mA: 1,0 dB

– crest fout3,5: 0,2 dB5,0: 0,5 dB8: 1,0 dB

– maximale frequentie voor 1 dB foutIin >100 µA: 80 kHzIin >10 µA: 74 kHzIin >1 µA: 30 kHzIin >100 nA: 4 kHz

– temperatuurscoëfficiënt0,33 %/°C

VoorbeeldschakelingIn figuur 7/277-4 is de door de fabrikantvoorgeschreven standaard schakeling

rond de THAT2252 voorgesteld. De in-gangsspanning wordt via de scheidings-condensator Cin en de weerstand Rin om-gezet in de noodzakelijke ingangsstroomdie via pen 1 in het IC wordt gevoerd.

Figuur 7/277-4: De door de fabrikant voorge-

schreven standaard schake-

ling rond de THAT2252.



THAT2252, logaritmische omzetter voor lineaire dB-metingen

Figuur 7/277-3: Vereenvoudigd intern blokschema, waaruit de werking van de schakeling kan worden

afgeleid.

7/278

THAT4315S, “Audio Engine”met VCA en RMS-detector

KennismakingDe THAT4315S van THAT Corporationbevat een VCA, een spanningsgestuurdeversterker, en een effectieve waarde ge-lijkrichter. Met deze beide blokken kaneen groot aantal audioschakelingen wor-den ontworpen, zoals ruisonderdruk-kers, compressors, limitters, AGC’s, ex-panders en geluidsvervormende schake-lingen. De technologie die bij hetontwerpen van de THAT4315S werd ge-bruikt, grijpt terug op de lange ervaringvan de fabrikant met het ontwerpen vanDBX-ruisonderdrukkers. Beide deel-schakelingen zijn lasergetrimd voor mi-nimale vervorming en vereisen een mini-maal aantal externe componenten.



QSOP-16– aansluitgegevens



+4 V min., +16 V max.– voedingsstroom

+1,6 mA typisch, +3,5 mA max.– referentiespanning

2,4 V min., 2,6 V max.

– interne weerstandsdeler Ra/Rb20 kΩ typisch

Figuur 7/278-1: Aansluitgegevens en blok-

schema van de THAT4315S.

Specificaties VCA– ingangsstroom

500 µA max.– versterkingsregeling

-50 dB tot +50 dB– versterking bij 0 V stuurspanning

-1,0 dB min., +1,0 dB max.– transferkarakteristiek

6,0 mV/dB– temperatuurscoëfficiënt

+0,33 %/°C– uitgangsoffset

0 dB versterking:1 mV typisch, 15 mV max.



129

+15 dB versterking:3 mV typisch, 30 mV max.+30 dB versterking:10 mV typisch, 50 mV max.

– uitgangsruis-98 dB typisch

– totale harmonische vervorming0,07 % typisch, 0,15 % max.

Specificaties RMS-detector– uitgangsspanning bij iin=7,5 µA RMS

-9 mV min., +9 mV max.– afwijking in de omzetting

1 dB typisch, 3 dB max.– resistieve belasting

2 kΩ min.– capacitieve belasting

150 pF max.

Werking VCADe VCA is stroomgestuurd. Via een ex-terne weerstand wordt de ingangsspan-ning omgezet in een stuurstroom. De INpen staat op een gelijkspanning die on-geveer gelijk is aan VREF. Het wordt aan-bevolen deze pen via een scheidingscon-densator met de ingangsspanning te ver-binden. De uitgang van de VCA is ookeen stroom, geïnverteerd ten opzichtevan de ingangsstroom. Deze stroommoet via een op-amp worden omgezet ineen uitgangsspanning. De versterkingvan de VCA wordt geregeld door destuurspanning tussen de pennen EC+ enEC-. De versterking (in dB) is recht even-redig met het spanningsverschil tussendeze ingangen met een transferfunctievan 6,0 mV/dB. De beide spanningenmogen niet meer dan 0,5 V groter ofkleiner zijn dan de referentiespanning.

Werking RMS detectorDe RMS detector richt de ingangsstroomgelijk en zet de gelijkgerichte stroom om

in een logaritmische spanning. De uit-gangsspanning is dus recht evenredigmet de dB-waarde van de effectieve waar-de van de ingangsstroom. Ook bij dezeschakeling staat de ingangspen op eengelijkspanning die ongeveer gelijk is aande interne referentiespanning. De aan-geboden spanning wordt via een externeweerstand omgezet in de noodzakelijkestroom. De RMS detector is in staat in-gangssignalen tot ongeveer 10 mV min.nauwkeurig om te zetten.

VoorbeeldschakelingenIn figuur 7/278-2 wordt de THAT4315Stoegepast in een signaalcompressor meteen compressieverhouding van 2:1. Destatische versterking bedraagt 0 dB, deresponstijd -125 dB/s.In figuur 7/278-3 wordt een expandervoorgesteld met een expansieverhou-ding van 1:2. Deze schakeling is het com-plementaire circuit voor de compressorvan de vorige figuur. In de tabel van fi-guur 7/278-4 worden de (gemeten) ka-rakteristieken van de gecombineerdeschakelingen gegeven.In de figuren 7/278-5 en -6 is een com-pandersysteem voorgesteld dat is ontwik-keld voor het draadloos via een FM-gemoduleerde zender versturen van eenmicrofoonsignaal. De compressor van fi-guur 7/278-5 comprimeert niet alleenmet een factor 2, maar is voorzien vaneen pre-emphasis filter dat het hoogfre-quent versterkt. Op deze manier helpthet systeem bij het onderdrukken vanruis. Bij 1 kHz heeft de schakeling eenversterking van 6,3. Deze grootheidloopt op tot 63,7 bij 20 kHz. Natuurlijk isde compressor van figuur 7/278-6 voor-zien van een de-emphasis, die de band-breedte van het compander-systeemweer recht trekt.



THAT4315S, “Audio Engine” met VCA en RMS-detector

Figuur 7/278-2: De THAT4315S toegepast als compressor.

Figuur 7/278-3: De THAT4315S toegepast als expander.

129




Figuur 7/278-4: De gemeten specificaties

van de combinatie compres-

sor/expander.

Figuur 7/278-5: Een compressor met ingebouwd pre-emphasis filter voor draadloze microfoons.




Figuur 7/278-6: De expander met de-emphasis filter die bij het schema van figuur 7/278-5 hoort.

129




7/279

DS3906, drievoudige digitaal instel-bare weerstanden met geheugen

KennismakingDe DS3906 van Dallas Semiconductorbevat drie regelbare weerstanden meteen maximale waarde van 2,5 kΩ (R0,R1) respectievelijk 1,4 kΩ (R2). De drieweerstanden kunnen via I2C-besturingingesteld worden op 64 waarden pluseen “high-Z”-stand. De ingestelde waar-den worden opgeslagen in eennon-volatile geheugen, zodat de instel-lingen niet verloren gaan bij het uitscha-kelen van de voedingsspanning.De 64 instelbare waarden volgen een se-mi-logaritmisch verloop. Als de weer-standen worden overbrugd met een vas-te weerstand van een bepaalde waarde,krijgen de drie instelbare weerstandeneen vrijwel lineaire indeling, zie figuur7/279-1.De schakeling bevat bovendien 16 bytesEEPROM die door de gebruiker kunnenworden beschreven via I2C-commando’s.Maximaal acht identieke IC’s kunnen opéén I2C-bus worden aangesloten.De DS3906 is ideaal voor het volledig au-tomatisch afregelen van schakelingen,het compenseren van offset’s en het ge-nereren van gelijkspanningen voor hetbesturen van andere IC’s.Dank zij het groot voedingsbereik van2,7 V tot 5,5 V kan de schakeling ingezetworden in diverse technologieën en metalle mogelijke TTL-versies.

Figuur 7/279-1: Het weerstandsverloop van

de drie elektronische instel-

weerstanden.



129


Dallas Semiconductor– behuizing

µSOP-10– intern blokschema

figuur 7/279-2– aansluitgegevens


+2,7 V min., +5,5 V max.– voedingsstroom

130 µA typisch, 250 µA max.– spanning over weerstanden

+5,5 V max.– stroom door weerstanden

5 mA max.– tolerantie weerstanden

±20 % max.– temperatuurscoëfficiënt weerstanden

60 ppm/°C typisch– high-Z waarde

5,5 MΩ min.– I/O-capaciteit weerstanden

10 pF max.– SCL klokfrequentie

400 kHz max.– EEPROM schrijftijd

20 ms max.– EEPROM schrijfcycli

50.000 min.

ProgrammeringIn figuur 7/279-4 is de geheugenmapvan de DS3906 voorgesteld plus de drieregisters waarin de waarde van de weer-standen wordt opgeslagen. Uit figuur7/279-5 volgt het verband tussen deweerstandswaarde en de code die in deregisters wordt geschreven. In figuur7/279-6 is een schrijfactie vanuit deI2C-bus naar een DS3906 voorgesteld. Deactie bestaat uit het verzenden van driebytes:

– slave adres van de DS3906;– register of geheugen adres:– inhoud van het register of geheugen-

adres.


DS3906.


DS3906.



DS3906, drievoudige digitaal instelbare weerstanden met geheugen

Figuur 7/279-4: De geheugenmap van de DS3906.

Figuur 7/279-5: De data voor de weerstandswaarden.

129




Figuur 7/279-6: Een volledige schrijfcyclus naar de DS3906.




7/280

TS803R, microprocessorreset schakeling

KennismakingDe TS803R van TSC is een eenvoudigrecht-toe-recht-aan reset-circuit voor mi-croprocessoren en andere digitale scha-kelingen. De schakeling meet de groottevan de voedingsspanning en levert een“L” op de RESET-uitgang als de waardevan de voedingsspanning onder een be-paalde waarde daalt. De schakeling is be-schikbaar voor systemen die werken op5V, 3,3 V en 3 V. De schakeling is onge-voelig voor smalle glitches op de voe-dingsspanning en heeft een inschakel-vertraging van 140 ms. Dank zij het lageeigen stroomverbruik is de schakelinggeschikt voor batterijgevoede appara-tuur. De RESET-uitgang is eenopen-drain die met een externe pull-upweerstand moet worden belast.


TSC– behuizing

SOT-23– aansluitgegevens


figuur 7/280-2– timing diagram


1,0 V min., 5,5 V max.

– voedingsstroom5 µA max.


TS803R.


TS803R.

– resetspanning VTH

TS803RCXB: 4,20 VTS803RCXE: 2,93 VTS803RCXF: 2,70 V

– tolerantie resetspanning0,985 * [VTH] min., 1,015 * [VTH] max.,



129

– temperatuurscoëfficiënt30 ppm/°C typisch

– RESET spanning “L”0,5 V max. (1,2 mA)

– RESET spanning “H”0,8 * Vcc min.

Figuur 7/280-3: Werkingsprincipe van de

TS803R.

VoorbeeldschakelingIn figuur 7/280-4 is de standaardschake-ling rond dit IC voorgesteld. Commen-taar overbodig!

Figuur 7/280-4: Standaardschakeling rond

de TS803R.



TS803R, microprocessor reset schakeling

7/281

HV9901, universelerelaisdriver tot 450 V

KennismakingDe HV9901 van Supertex Inc. is eenBiCMOS/DMOS universele relaisdriverdie werkt met pulsbreedte modulatievoor het aansturen van de spoel van eenrelais. De schakeling is zó ontworpen datbijvoorbeeld een 5 V relais kan wordengevoed uit een gelijkspanning van 10 Vtot 450 V of uit een wisselspanning tot240 V, zonder dat ook maar één onder-deel moet worden aangepast. De schake-ling heeft een interne hoogspanningsre-gulator die de interne PCM-schakelingvoedt. Daarnaast is een instelbare laag-spanningsregulator ingebouwd, die kanworden gebruikt voor het voeden van destuurschakeling. De inschakelstroom, in-schakeltijd en houdstroom worden ge-programmeerd met twee weerstandenen een condensator.De frequentie van de pulsbreedte modu-lator kan:– worden gesynchroniseerd met een ex-

terne clock;– worden gesynchroniseerd met andere

HV9901’s in het systeem, waarbij desynchronisatiefrequentie gelijk wordtaan de hoogste vrijloopfrequentie vande individuele schakelingen.

Via de Enable Input ENI kan het relaisworden in- en uitgeschakeld. De polari-teit van deze ingang wordt bepaald doorde spanning op de Enable Polarity POL

ingang. De stroom door de relaisspoelwordt in de gaten gehouden door eenkleine stroomsensor weerstand die in se-rie met de relaisspoel wordt opgeno-men.


Supertex Inc.


HV9901.



129

– behuizingSO-16

– intern blokschemafiguur 7/281-1

– aansluitgegevensfiguur 7/281-2

– waarheidstabel besturingfiguur 7/281-3

– voedingsspanning10 V min., 450 V max.

– voedingsstroom2,0 mA max.

– uitgangsspanning regulator 1 (VDD)8,5 V min., 9,5 V max.

– uitgangsspanning regulator 2 (VCC)2,0 V min., 5,5 V max.

– uitgangsstroom regulator 21,0 mA max.

– ingebouwde bandgap referentie1,20 V min., 1,30 V max.

– oscillatorfrequentie20 kHz min., 140 kHz max.

– MOSFET-driver uitgang “L”0,3 V max.

– MOSFET-driver uitgang “H”VDD - 0,3 V min.

VoorbeeldschakelingIn figuur 7/281-4 is de standaardschake-ling rond de HV9901 voorgesteld.

Figuur 7/281-2: Aansluitgegevens.

Figuur 7/281-4: Standaardschakeling rond

de HV9901.



HV9901, universele relaisdriver tot 450 V

Figuur 7/281-3: Waarheidstabel van de besturing van de HV9901.

7/282

CL6, 100 mA stroombronvoor de voeding van LED’s

KennismakingDe CL6 van Supertex Inc. is een constan-te stroombron die een gelijkstroomvan 100 mA levert voor het voeden vanLED’s met hoge intensiteit. De schake-ling is ontworpen voor de standaard in-dustriële voedingsspanningen van 12 V,24 V of 48 V. De schakeling is echter be-stand tegen voedingsspanningstransi-enten tot 90 V en heeft een GND-tag dieniet-geïsoleerde koeling mogelijkmaakt. De CL6 is beveiligd tegen te hogetemperatuur. Als de chip-temperatuurgroter wordt dan +135 °C schakelt deschakeling zichzelf uit. De stroom wordtweer ingeschakeld als de temperatuurvan de chip is gedaald tot +105 °C.


Supertex Inc.– behuizing

D-PAK, TO-220– intern blokschema



6,5 V min., 90 V max.– stroom naar VDD-pen

3,0 mA min., 10 mA max.– stroom naar OUT-pen

90 mA min., 110 mA max.

– shut-off spanning op VDD-pen1,0 V max.

– overtemperatuur beveiliging+120 °C min., +150 °C max.


CL6.


twee behuizingen van de

CL6.

ToepassingsvoorbeeldIn figuur 7/282-3 is de standaard schake-ling rond de CL6 voorgesteld. De



129

VDD-pen wordt verbonden met de voe-dingsspanning. In figuur 7/282-4 wordtvoorgesteld hoe de LED-stroom kan wor-den bestuurd via een elektronische scha-kelaar in de VDD-lijn. In figuur 7/282-5wordt de CL6 toegepast in een twee-draads-toepassing. De LED-stroom stijgttot ongeveer 107 mA.

Figuur 7/282-3: De standaard schakeling

rond de CL6.

Figuur 7/282-4: Het aan- en uitschakelen van

de LED-stroom door middel

van een elektronische scha-

kelaar.

Figuur 7/282-5: De CL6 in een tweedraads-

toepassing.



CL6, 100 mA stroombron voor de voeding van LED’s

7/283

LT6557, breedbandigevideo distributie versterker

KennismakingDe LT6557 van Linear Technology bevatdrie zeer breedbandige videoverster-kers. Bij een signaal van 2 V top-tot-topaan de ingang bedraagt de bandbreedte400 MHz en de slew-rate 2.200 V/µs. Deuitgangsspanning kan de voedingsspan-ning tot 0,8 V benaderen, zodat zelfs uiteen enkelvoudige standaard +5 V voe-ding een genormeerd videosignaal kanworden geleverd. De drie versterkershebben een spanningsversterking van2 x en zijn bedoeld voor het versterkenen distribueren van de R-, G- en B-componenten van een analoog videosig-naal. Met één externe weerstand kanmen het gelijkspanningsniveau op dedrie ingangen fixeren, waardoor uitge-breide externe clampschakelingen over-bodig zijn. Iedere versterker heeft eigenvoedings- en massapennen, zodat opti-male voedingsontkoppeling mogelijk isen de kanaalscheiding maximaal is. Deschakeling heeft een laag actieve Ena-ble/Shutdown-pen.


Linear Technology– behuizing

SSOP-16, DFN– intern blokschema

figuur 7/283-1


– voedingsspanning3,0 V min., 7,5 V max.


LT6557.

– voedingsstroom, actief67,0 mA typisch, 75,0 mA max.

– voedingsstroom, shutdown1 mA max.

– ingangsoffset12 mV typisch, 40 mV max.

– biasspanning1,25 V typisch

– ingangsstroom35 µA typisch, 100 µA max.

– ingangsweerstand90 kΩ min., 200 kΩ typisch



129

– ingangscapaciteit1,5 pF typisch

– spanningsversterking2 * typisch

– onderlinge afwijking versterking±0,5 % typisch, ±3,0 % max.

– uitgangsspanning0,9 V min. (5 V voeding)4,1 V max. (5 V voeding)

– kortsluitstroom±70 mA min., ±100 mA typisch

– slew rate1.400 V/µs min., 2.200 V/µs typisch

– -3 dB bandbreedte400 MHz typisch (2 V signaal)

– -0,1 dB bandbreedte120 MHz typisch (2 V signaal)

– overspraak-80 dB typisch

– transiënt responsefiguur 7/283-3

– faseverschil0,05 ° typisch


LT6557.

Figuur 7/283-3: De response van de uitgang

op een smalle puls op de in-

gang.

VoorbeeldschakelingIn figuur 7/283-4 is de standaard schake-ling rond de LT6557 weergegeven alsversterker van de Pr-, Pb- en Y-signalen.

Figuur 7/283-4: De LT6557 als breedbandige

video distributieversterker.



LT6557, breedbandige video distributie versterker

7/284

MAX1665S, beveiligingsschakelingvoor lithium-ion accupack’s

KennismakingDe MAX1665S van Maxim beschermt deafzonderlijke cellen in lithium-ion accu-pack’s tegen te hoge spanning, te lagespanning, te hoge stroom en overlading.De schakeling kan worden toegepast bijpack’s die uit twee, drie of vier cellen be-staan. Het zeer lage eigen stroomver-bruik van 2 µA zorgt ervoor dat de scha-keling de pack’s niet ontlaadt. DeMAX1665S bestuurt twee externe N-kanaals MOSFET’s die door aan of uit teschakelen de cellen beschermen tegeneen te hoge of een te lage celspanning.De cellen worden opgeladen tot de cel-spanning gelijk wordt aan 4,3 V. Als éénvan de celspanningen deze drempeloverschrijdt wordt de MOSFET die de la-ding regelt uitgeschakeld. De MOSFETdie de ontlading regelt is aan tot een vande celspanningen de kritische drempelvan 2,5 V benadert. Dan wordt dezeMOSFET uitgeschakeld, zodat de cellenniet verder ontladen kunnen worden.De inwendige weerstanden van deMOSFET’s worden gebruikt als stroom-sensor weerstand. De cellen worden ge-laden of ontladen als de spanning overde MOSFET’s kleiner is dan 250 mV.Een hogere spanning duidt op te hogelaad- of ontlaadstroom van het pack, deMOSFET’s worden dan naar sper ge-stuurd.


Maxim– behuizing

SO-8


MAX1665S.


– voedingsspanning24 V max.

– voedingsstroom, actief30 µA max.

– voedingsstroom, standby2 µA max.

– B2P spanning4 V min., 10 V max.



– drempel te hoge spanning



129

4,20 V min., 4,24 V max.– drempel te lage spanning

2,4 V min., 2,6 V max.– drempel te hoge stroom

±180 mV min., ±320 mV max.– CHG en DSG uitgangsstroom

10 mA min.

Werking van de schakelingDe werking van de MAX1665S wordt hetbest begrepen door bestudering van de“waarheidstabellen” in de figuren7/284-2 en -3. In figuur 7/284-2 wordtde werking van de schakeling beschre-ven als het accupack wordt ontladen, infiguur 7/284-3 als het pack wordt gela-den.Een interne clockgenerator bestuurt hetvolledige proces. Zo worden, als een tehoge laad- of ontlaadstroom wordt ge-

constateerd, de twee MOSFET’s naarsper gestuurd. De schakeling zal echterom de 150 ms de MOSFET’s heel evennaar geleiding sturen om te controlerenof de conditie “te hoge stroom” nogsteeds aanwezig is. Is dat niet het geval,dan worden de MOSFET’s weer in gelei-ding gestuurd. De interne timing van demeetcyclus kan afgeleid worden uit fi-guur 7/284-4, het “state diagram” van deschakeling.

VoorbeeldschakelingenIn figuur 7/284-5 wordt het schema tus-sen de lithium-ion cellen, de tweeMOSFET’s en de MAX1665S samenge-vat voor accupack’s die bestaan uit twee,drie en vier cellen.



MAX1665S, beveiligingsschakeling voor lithium-ion accupack’s

Figuur 7/284-2: “Waarheidstabel” van de schakeling bij het ontladen van het pack.

Figuur 7/284-3: “Waarheidstabel’ van de schakeling bij het laden van het pack.

Figuur 7/284-5: De voorgeschreven schakeling rond de MAX1665S bij twee, drie en vier cellen.

129




Figuur 7/284-4: State diagram, waaruit de timing van het gehele bewakingsproces kan worden afge-

leid.

7/285

HV809, spanningsgeneratorvoor EL panelen

KennismakingEL (elektroluminiscentie) panelen wor-den steeds vaker toegepast als achter-grondbelichting van LCD-schermen endergelijke. Deze panelen worden aange-stuurd met een wisselspanning van diver-se honderden volt en dan niet zomaareen wisselspanning, maar een absoluutsymmetrische blokspanning. De HV809van Supertex Inc. is een schakeling dieuit een gelijkspanning van maximaal200 V de noodzakelijke blokspanninggenereert voor het aansturen van hetlichtgevende paneel.De amplitude van de uitgangsspanningis gelijk aan twee maal de waarde van deingangsspanning. De schakeling bevattwee oscillatoren, een lineaire span-ningsregulator en een hoogspannings ty-pe-H brug. De frequentie van het uit-gangssignaal wordt bepaald door een ex-terne weerstand tussen de pen REL-OSC ende massa. Het EL-paneel wordt gevoedtussen de pennen VA en VB.


Supertex Inc.– behuizing

SO-8, TO-220– intern blokschema


figuur 7/285-2– ingangsspanning

50 V min., 200 V max.– voedingsstroom

70 mA max.


HV809.

– interne voedingsspanning8 V min., 12 V max.

– spanning tussen VA en VB

2 * HVIN

– chopperfrequentie320 Hz min., 1,2 kHz max.

– weerstandswaarde versus frequentieREL-OSC = 1,0 MΩ: 400 HzREL-OSC = 390 kΩ: 1,0 kHz

– capacitieve belasting350 nF max.



129


HV809.

VoorbeeldschakelingIn figuur 7/285-3 is de standaardschake-ling rond de HV809 voorgesteld. Met deschakelaar kan het IC worden in- en uit-geschakeld, dus de backlight verlichtingworden bediend.



HV809, spanningsgenerator voor EL panelen

Figuur 7/285-3: Het door de fabrikant voorgeschreven schema rond de HV809.

8/6

Vakliteratuur

Inhoud

8/6.1 Vego’s groot elektronische sensoren boek(verschenen in de 101e aanvulling)

8/6.2 Vego’s groot operationele versterker boek(verschenen in de 101e aanvulling)

8/6.3 Takkenbos elektronica(verschenen in de 101e aanvulling)

8/6.4 Het op-amp experimenteer boek(verschenen in de 127e aanvulling)

8/6.5 Alle Nederlandstalige elektronica boeken op één site(verschenen in de 127e aanvulling)

8/6.6 Elektronica boeken van Uitgeverij Segment (Elektuur)(verschenen in de 129e aanvulling)

Vakliteratuur Deel 8 hoofdstuk 6 blz. 1

Deel 8: Nieuwe ontwikkelingen in de vakwereld

129



Deel 8 hoofdstuk 6 blz. 2 Vakliteratuur


8/6.6

Elektronica boeken vanUitgeverij Segment (Elektuur)

305 SchakelingenAuteur: Redactie ElektuurFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 416 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-056-0ISBN-13: 978-90-5381-056-9Prijs: € 24,50

305 schakelingen een onuitputtelijke bron van elektronica-inspiratie. Voor een deel wor-den complete schakelingen gepresenteerd, daarnaast een aantal deeloplossingen vooruiteenlopende elektronische problemen. Niet in de laatste plaats vormen deze 305 scha-kelingen echter de basis voor compleet nieuwe ideeën. De volgende rubrieken zijn we-derom in ruime mate in deze uitgave vertegenwoordigd: meten en testen, HF, generato-ren en oscillatoren, computer en periferie, audio en video, spel en hobby, telefoontech-niek, huis en tuin, laders en voedingen.


Kenners van de 300-serie weten wat ze kunnen verwachten. 307 schakelingen bevatveel compleet uitgewerkte elektronica-ontwerpen, daarnaast ideeën die de aanzet kun-nen zijn tot geheel nieuwe ontwerpen. De volgende rubrieken komen in deze uitgaveweer aan bod: meten en testen, hoogfrequent, PC-hardware en -periferie, audio en vi-deo, hobby en modelbouw, microprocessoren, huis en tuin, acculaders en voedingen.


Dit is de negende uitgave in de 300-serie met wederom een uitgebreid scala aan schake-lingen, deeloplossingen en elektronica-ideeën. Dit boek is onderverdeeld in rubrieken,zodat nu alle verwante schakelingen overzichtelijk bij elkaar staan. Voor het overgrote

Vakliteratuur Deel 8 hoofdstuk 6.6 blz. 1


129

deel brengt 308 schakelingen precies wat u ervan verwacht. Software speelt in de elek-tronica echter een steeds belangrijkere rol, vandaar dat dit boek ook enige bijdragen be-vat die uitsluitend een stukje software behandelen.De volgende rubrieken komen in dezeuitgave weer aan bod: meten en testen, hoogfrequent, PC-hardware en -periferie, audioen video, hobby en modelbouw, microprocessoren, huis en tuin, acculaders en voedin-gen.


309 schakelingen bevat veel compleet uitgewerkte elektronica-ontwerpen, maar ookideeën die de aanzet kunnen zijn tot geheel nieuwe, eigen ontwerpen. De volgende ru-brieken komen in deze uitgave weer aan bod: meten en testen, hoogfrequent, computeren periferie, audio en video, hobby en modelbouw, microprocessor, huis en tuin en voe-dingen.

35 Elektuur ToppersAuteur: Peter van BeeckFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 270 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-190-7ISBN-13: 978-90-5381-190-0Prijs: € 29,50

Dit boek bevat een selectie uit populaire projecten uit het elektronica maandblad Elek-tuur. Daaronder bevinden zich zowel moeilijke en eenvoudige als digitale en analogeschakelingen, met een serieuze of een speelse toepassing. Een greep uit de inhoud: ac-cu-revitalisator, PIC-ontwikkelsysteem, GSM-detector, 89S8252 Flash-Board,20/40 MHz logic analyser, audioversterker Crescendo, dataspion, de beroemde Ga-meBoy Digitale Sampling Oscilloscoop, digitale HF-wattmeter, condensator ESR-tester,AM-ontvanger, LED-kerstboom, stappenmotorsturing.

Audio en HiFi-buizenAuteur: Rainer zur LindeFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 253 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-076-5ISBN-13: 978-90-5381-076-7Prijs: € 24,50

Op HiFi-gebied is de buis weer zeer actueel mede dankzij de sterk verbeterde uitgangs-transformatoren. De documentatie over elektronenbuizen wordt door de introductie vandit databoek weer voor iedereen bereikbaar.Naast tabellen met specifieke gegevens vanbuizen worden ook de belangrijkste karakteristieken getoond, zodat het gedrag van eenbuis onder verschillende omstandigheden inzichtelijk wordt. Daarnaast wordt in het kortinformatie gegeven over de speciale eigenschappenvan de verschillende typen. De keu-ze van de opgenomen typen is bewust beperkt tot het gebied der HiFi- en instrumentver-sterkers. Juist dat gebied is nog altijd interessant voor HiFi-enthousiastenen muzikantendie het experiment niet schuwen. Daarnaast toont dit naslagwerk een groot aantal sche-ma’s van gerenommeerdeproducten uit het buizentijdperk.Wie specifieke gegevens van

Deel 8 hoofdstuk 6.6 blz. 2 Vakliteratuur


6.6 Elektronica boeken van Uitgeverij Segment (Elektuur)

buizen zoekt, vindt die in dit boek!

Audio par excellenceAuteur: Peter van BeeckFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 208 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-188-5ISBN-13: 978-90-5381-188-7Prijs: € 24,50

Dit boek bevat een collectie van artikelen uit Elektuur, met als thema “natuurgetrouwege-luidsweergave”.Er worden zowel voor- als eindversterkersbehandeld, alsook een aantalluidsprekerkasten. Bovendien treft u er een aantal nuttige schakelingen in aan die bij hetontwerpen van geluidsinstallaties goed van pas komen, zoals een digitale clip-ping-indicator waarmee oversturing op CD’s aangetoond kan worden. Het boek schenktaandacht aan de realisatie van audio-versterkers, zonder de daarbij noodzakelijke theo-retische achtergronden te diepgaand te behandelen. Eenieder die een beetje handig ismet soldeerbout en tin, is met dit boek in staat zijn eigen high-end geluidsinstallatie tebouwen.

Audio-elektronicaAuteur: Robert SontheimerFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 231 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-193-1ISBN-13: 978-90-5381-193-1Prijs: € 29,50

Ontwerpen van schakelingen gaat in dit boek hand in hand met het begrijpen ervan. Bijalle beschrijvingenvan alle componenten en modules probeert de schrijver begrijpelijk temaken wat er eigenlijk gebeurt. Daartoe behoort de nodige achtergrondkennisover kwa-litatieve aspecten van de audio-elektronica (ruis, brom, vervorming), maar tevens kennisvan de gebruikte onderdelen (zowel passief als actief) en inzicht in de toepasselijke nor-men en standaarden (decibel, RIAA, stekerverbindingen). In hoofdstuk vier wordt inge-gaan op de belangrijkste basisschakelingenmet operationele versterkers, componentendie in de moderne audio-elektronica een vaste plaats hebben verworven. In veel van dein dit boek beschreven schakelingenkomen variaties op deze basisschakelingenkeer opkeer terug. Na uitgebreide (bouw-)beschrijvingen van allerlei effecten andere appara-tuur (waaronder companders, mengpanelen, niveaumeters, basisbreedteregelaars,hoofdtelefoonversterkers,playback-versterkersen limiters) sluit een verzameling tips entrucs, onder andere ten behoeve van het foutzoeken,de cirkel tussen theorie en praktijk.

AVR microcontrollersAuteurs: Safinaz & Francesco VolpeFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 224 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-091-9ISBN-13: 978-90-5381-091-0Prijs: € 32,55

De AVR-familie van Atmel bestaat uit een aantal 8 bit microcontrollers. Ze hebben eenzogenaamde RISC-instructieset en zijn geschikt voor zeer uiteenlopende toepassingen.Deze qua programmeermogelijkhedenop de programmeertaal C aangepaste microcon-trollers kunnen eenvoudig “in system” worden geprogrammeerd. Hiervoor staan diverseC- en BASIC-compilers ter beschikking. Met de in dit boek beschreven assembler en si-

129




mulator staat niets het zelf programmeren van deze aantrekkelijke serie microcontrollersmeer in de weg. Naast de ontwikkelsoftware wordt ook een aantal praktische toepassin-gen met de bijbehorende kant-en-klare softwareroutines voorgesteld.

Basiscursus ElektronicaAuteur: Michael EbnerFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 232 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-191-5ISBN-13: 978-90-5381-191-7Prijs: € 23,50

Er zijn talloze diepgravende elektronica leerboeken op de markt. Wie echter elektronica-kennis voor dagelijks gebruik wil hebben, zit op zo’n wetenschappelijkverantwoorde ver-handeling niet te wachten. Indien dit ook voor u geldt, dan is dit boek voor u bestemd:voor de beginnende elektronicus, voor de middelbare scholier, voor de hobbyist én vooriedereen die belangstellingvoor de elektronica heeft. En dus voor iedereen die een korte,begrijpelijke en bovenal betaalbare inleiding tot dit interessante vakgebied wenst. Dezebasiscursus maakt u vertrouwd met de analoge (laagfrequent-)techniek, letterlijk de ba-sis van alle elektronica.

Basiscursus MicrocontrollersAuteur: Burkhard KainkaFormaat: 14 x 21 cm, gebondenOmvang: 232 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-178-8ISBN-13: 978-90-5381-178-8Prijs: € 19,50

Deze basiscursus microcontrollers wordt gecombineerd met het 89S8252 Flashboarddat eerder werd gepubliceerd in Elektuur. Daar blijft het in dit boek echter niet bij. Aan dehand van verschillende controllerschakelingenen meerdere programmeertalenwordt detechniek verduidelijkt. In totaal worden er drie controllers uit de 8051-familie gebruikt, vande kleine 89C2051 tot de AN2131 voor USB-toepassingen.De programmeerhulpmidde-len variëren van assemblers, via Basic-52 en BASCOM-51 tot verschillendeC-compilers.In de loop van het boek krijgt de lezer steeds meer vaardigheid om eigen ideeën naar eenmicrocontroller schakeling om te zetten. Alle voorbeeldprogramma’s zijn te vinden op dewebsite van de auteur. Dat heeft als bijkomend voordeel dat steeds de meest actuele ver-sie beschikbaar is.

Belichtingstechniek voor podium en discoAuteur: Michael EbnerFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 268 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-141-9ISBN-13: 978-90-5381-141-2Prijs: € 37,50

In dit boek wordt uitvoerig ingegaan op zowel de belichtingsapparatuur als het gebruikvan die apparatuur binnen het kader van artistiek belichtingswerk. Daarnaast komen ookenige randgebieden ter sprake, zoals een stukje sterkteleer voor belichtingsconstructiesen een uiteenzetting over de weten regelgeving voor openlucht- en theaterevenemen-ten. Op de CD-ROM bij dit boek vindt u een complete versie van het programma“ProRigglight”, waarmee de (vereiste) sterkte van een truss-constructie kan worden berekend.Daarnaast bevat de CD-ROM het zeer veelzijdige (shareware) lichtbesturingsprogram-




ma “LightControl Mini”, waarmee complete presentaties en voorstellingen geprogram-meerd kunnen worden uitgelicht.

Besturen via internetAuteur: Jürg OchsFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 160 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-148-6ISBN-13: 978-90-5381-148-1Prijs: € 21,85

Via internet heeft u de mogelijkheid om huis en haard vanaf waar dan ook ter wereld in degaten te kunnen houden of te besturen. Daarvoor heeft u een server nodig (een afge-dankte PC of een speciaal voor dit doel aangeschaftemini-PC) plus een bescheidenhoe-veelheid software. Daarmee wordt de mogelijkheid geschapen vanaf elke plek ter wereld(vooropgesteld dat er een PC met internetaansluiting beschikbaar is) thuis de verlichtingin en uit te schakelen, de verwarming in te stellen en talloze andere zaken te regelen. Ditboek vertelt hoe u dit soort zaken in beginsel aanpakt. De auteur beschrijft het internet ende mogelijkheden die het biedt, alsmede de vereiste infrastructuur en de noodzakelijkehard- en software om een internet-automatiseringsproject te realiseren. De diverse as-pecten worden daarbij met voldoende diepgang voor een goed begrip van de materie eneen gedegen eerste kennismaking met de internet-automatisering besproken.

Bliksemafleiders plannen en installerenAuteur: Hans-Joachim GeistFormaat: 14 x 21 cm, gebondenOmvang: 152 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-174-5ISBN-13: 978-90-5381-174-0Prijs: € 17,50

Nog steeds bestaan er allerlei volkswijsheden die voorschrijven wat je bij onweer wel enniet mag doen. Wat hierbij zin en onzin is, lees je in het eerste deel. Daarin ook het nodigeover onweer-meteorologie en de verschillende vormen van onweer. Het tweede deelgaat over bliksemafleiding. Daarmee worden de maatregelen bedoeld die een gebouwbeschermen tegen de gevolgen van een blikseminslag. Aan de hand van vele voorbeel-den, tekeningen en foto’s wordt de werking van bliksemafleidersverduidelijkt.Gewapendmet deze kennis is het mogelijk om zélf een bliksemafleideraan te leggen of tenminste bijde planning competent mee te kunnen praten. Daarnaast bevat dit boek vele tips alsook(internet-)adressenvan fabrikanten en leveranciers, die zich in algemene zin of zeer spe-cifiek met dit thema bezig houden.

BuizenversterkersAuteur: Rainer zur LindeFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 240 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-124-9ISBN-13: 978-90-5381-124-5Prijs: € 29,50

Buizenversterkers mogen zich verheugen in een warme belangstelling. Vrijwel elk be-langrijk HiFi-merk biedt een topversterker met buizen aan. Rainer zur Linde houdt zich aljaren met buizenversterkers bezig en geeft zijn kennis in dit boek aan de lezer door. Aande hand van een aantal klassieke ontwerpen wordt aangegevenwaar verbeteringenkun-nen worden aangebracht en waarmee rekening moet worden gehouden bij het vervan-

129




gen van buizen. Zowel theorie als praktijk komen uitvoerig aan bod, daarmee wordt ditspecialisme voor iedereen toegankelijk. Een schemaverzameling en een symptoom/di-agnoselijst completeren dit boek.

Compendium Elektrotechniek En ElektronicaAuteurs: Sjoerd Op ‘t Land e.a.Formaat: 10 x 15 cm, gebondenOmvang: 623 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-200-8ISBN-13: 978-90-5381-200-6Prijs: € 34,50

Dit boek is samengesteld door studenten en docenten van de Universiteit Twente. In hetboek komen zowel theorie als praktijk aan bod. In het theoretische deel komen wiskunde,informatica, fysica, meettechniek, signaal- en systeemtheorie en elektronica aan deorde. Het praktische deel is onderverdeeld in de hoofdstukken componenten, audio/vi-deo en voedingen. Het is een verzameling informatie die regelmatig van pas komt vooriedereen die met elektrotechniek te maken heeft. Van pinouts van stekkers en IC’s totkleurcodes van weerstanden en schema’s van spanningsregelaars.

Computerbestuurd waterleidingsysteemAuteur: Ralf PagelFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 180 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-109-5ISBN-13: 978-90-5381-109-2Prijs: € 34,50

Dit boek beschrijft drie regenwaterleidingsystemen van verschillende complexiteit. Hetzwaartepunt ligt daarbij op de vele technische aspecten, die niet in een specifiek vakge-bied zijn onder te brengen. Alle relevante thema’s, van graafwerkzaamhedenvia leiding-installatie tot microcontroller besturing, worden op overzichtelijke wijze behandeld. Hier-bij wordt de lezer duidelijk getoond welke zaken belangrijk zijn. Het boek wordt afgerondmet de beschrijvingvan een analoge en een microcontrollerbesturing voor een regenwa-terleidingsysteem. Lezers met voldoende vakkennis kunnen de beschreven installatiesnabouwen, voor anderen kan het een kennismaking met deze techniek zijn of een hulp-middel bij de beoordeling van offertes.

De I2C-bus

Auteur: G. H. K. DamFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 192 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-143-5ISBN-13: 978-90-5381-143-6Prijs: € 29,50

De Inter-IC-bus vormt al jaren dé verbindingsschakel tussen IC’s. Met de juiste softwarevoor de besturing, de CD-ROM bij dit boek staat er vol mee, en vaak een heel klein beetjehardware zijn dan leuke dingen te doen. Het grote aantal kant-en-klare projecten in ditboek met, in vrijwel alle gevallen, de bijbehorende software en printontwerpen op deCD-ROM, leveren voldoende mogelijkheden alle finesses van deze bus te exploreren.De resterende gegevens op de CD-ROM, specificatiesen datasheets, vormen daarnaasteen solide basis om ook eigen ontwerpen te kunnen realiseren.




Digital Signal ProcessingAuteur: James D. BroeschFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 180 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-095-1ISBN-13: 978-90-5381-095-8Prijs: € 36,50

Dit boek breekt het ingewikkelde onderwerp DSP in gemakkelijk te begrijpen delen engeeft vanzelfsprekende, praktische uitleg van de belangrijkste begrippen. Bovendienzorgt de bijgeleverde “DSP Calculator” software voor dynamische demonstraties van degeleerde begrippen uit de tekst. Het is een virtueel laboratorium om met basis-DSP te ex-perimenteren. Binnen de kortste keren ontwerpt u digitale filters! Wat u uit dit boek leert:een duidelijk model van een algemeen DSP-systeem, de wiskunde achter DSP-ontwerpen, de principes van periodieke bemonstering, een heldere inleiding tot de dis-crete Fourier transformatie, Fast Fourier transformatie en andere belangrijke hulpmidde-len, uitgebreide informatie over de belangrijkeFIR en IIR digitale filters, een praktische eninformatieve uitleg over bundeling en het gebruik ervan, toepassingen, aanwijzingen.

Digitale satellietsystemen plannen en zelf installerenAuteur: Hans-Joachim GeistFormaat: 14 x 21 cm, gebondenOmvang: 160 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-166-4ISBN-13: 978-90-5381-166-5Prijs: € 17,50

Satelliettelevisie is aantrekkelijk! En het wordt nog aantrekkelijker als u het steeds duur-der wordende kabelabonnementkunt opzeggen en u de kosten van de installatie van eendigitaal ontvangsysteemkunt besparen. Dit boek wijst de weg voor de doe-het-zelver.Ditboek is bedoeld voor iedereen die zelf een ontvangsysteemvoor digitale satelliettelevisiewil installeren of een bestaande analoge installatie geschikt wil maken voor digitale ont-vangst. Ook wanneer uw digitale ontvangsysteem niet of niet meer goed werkt, kan ditboek u verder helpen. Naast de vele tips worden in deze praktijkgids alle gangbare sys-teemcombinatiesvoorgestelden door middel van uitvoerige illustraties verduidelijkt.Stapvoor stap wordt de opzet van een satelliet-ontvangsysteem verklaard en de velekneepjes van het vak helpen u tijd en geld te besparen.

EDiTS Pro digitale modeltreinbesturingAuteur: Steffen van de VriesFormaat: 17,5 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 252 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-132-XISBN-13: 978-90-5381-132-0Prijs: € 29,50

Met de ontwikkeling van EDiTS Pro heeft het digitale treinbesturingssyteem EDITS eenwaardige opvolger gekregen. Een compleet nieuw hardware-ontwerp voor de controllerin combinatie met zeer gebruiksvriendelijke controllersoftware maken nu echte model-treindienstleiding mogelijk. Een demoversie vindt u op de CD-ROM bij dit boek. Dankzijde toepassing van microcontrollers kunnen met minder onderdelen een hogere betrouw-baarheid en complexere functies worden gerealiseerd. Ook het nabouwen wordt hier-door aanzienlijk vereenvoudigd. Compatibiliteit stond ook bij de ontwikkeling van EDiTSPro voorop. Naast de EDITS-wisseldecoder, -seindecoder, -retourmodule en -booster,werken ook de meeste Märklin-modules goed met EDiTS Pro samen. EdiTS Pro onder-

129




steunt zowel het oude als het nieuwe Motorola-formaat, zodat besturing van de moderne4-functie-locdecodersgeen enkel probleem is. Verder bevat dit boek zeer veel tips en in-formatie over het gebruik van bestaande “Digital-”componentenbinnen EDiTS Pro, com-pleet met uitgewerktebaanvoorbeeldenen een uitgebreid aanhangselmet technische in-formatie.

Elektrische apparatuur in huisAuteur: Hans-Joachim GeistFormaat: 14 x 21 cm, gebondenOmvang: 165 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-122-2ISBN-13: 978-90-5381-122-1Prijs: € 17,50

Dit boek beschrijft hoe elektrische apparatuur, met inachtneming van de voorschriften,veilig gerepareerden getest kan worden. Aan de hand van een groot aantal voorbeelden,illustraties en tekeningen geeft de auteur inzicht in de werking van elektrische apparaten.Want alleen als u weet en begrijpt hoe een apparaat werkt, kunt u het repareren. Vervol-gens wordt de reparatie aanpak van elektromotor tot wasmachine met behulp van syste-matische foutzoekmethoden en reparatierecepten beschreven. Dit gebeurt in de vormvan vele tips en adviezen voor het repareren van zowel kleine als grote huishoudelijkeapparaten en er wordt aangegeven welke fouten vaak voorkomen en hoe ze vermedenkunnen worden.

Elektronica echt niet moeilijk 1,2,3Auteur: A. SchommersFormaat: 14 x 21 cm, gebondenOmvang: 619 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-028-5ISBN-13: 978-90-5381-028-6Prijs: € 37,50

In deze 3-in-1-band wordt de elektronica vanuit de praktijk benaderd. Dat wil zeggen veelpraktijk in de vorm van experimenten en een minimum aan theorie. Zo raakt u stap voorstap vertrouwd met de behandelde onderwerpen. Daarbij ontstaan gaandeweg ook eenflink aantal praktisch bruikbare schakelingen. Het gaat bij de elektronica hobby tenslotteom het bouwen of uitdenken van allerlei praktische of leuke schakelingen. Aan het eindvan elk deel is een aanhangsel opgenomen met aanvullende informatie en de gegevensvan een groot aantal elektronische componenten, zodat u na dit boek ook eigen ideeënen experimenten kunt aanpakken.

Elektronica echt niet moeilijk 4Auteur: A. SchommersFormaat: 14 x 21 cm, gebondenOmvang: 240 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-015-3ISBN-13: 978-90-5381-015-6Prijs: € 17,50

In dit vierde deel onthult de schrijver u de geheimen van de opto-elektronica, vanaf degrondbeginselen tot moderne toepassingen in bijvoorbeeld de computertechniek.Via ex-perimentenwordt u stap na stap vertrouwd gemaakt met de opto-elektronica.Daarbij ont-staan gaandeweg ook een flink aantal praktisch bruikbare schakelingen. Aan het eindvan het boek zijn de gegevens van een aantal opto-elektronischecomponenten opgeno-men, zodat ook de nodige informatie beschikbaar is voor eigen ideeën en experimenten.




Elektronica en Visual Basic: experimenten met de PCAuteur: Burkhard KainkaFormaat: 14 x 21 cm, gebondenOmvang: 188 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-147-8ISBN-13: 978-90-5381-147-4Prijs: € 27,50

In dit boek vindt u een aantal experimenten met de seriële interface, die zowel de elektro-nische mogelijkheden als de aanpak van de programmering treffend illustreren. Alle ex-perimenten worden mede door eenvoudige Visual Basic programma’s gerealiseerd. Eni-ge voorbeelden: meten van grootheden als tijd, licht, temperatuur en spanning,AD-omzettermet één transistor, voltmeter, grafische weergave van meetresultaten, logicanalyser, null-modem verbinding, gegevensoverdracht door middel van licht. Het boekgaat ook dieper in op het programmeren van Windows. Er wordt getoond hoeAPI-aanroepen direct met behulp van Visual Basic kunnen worden uitgevoerd. Boven-dien wordt beschreven hoe een nieuwe DLL voor de seriële poort in Delphi 4 kan wordenopgezet. De bij dit boek geleverde CD-ROM bevat alle voorbeeldprogramma’s en debroncode van de DLL’s.

Elektronica Kunst & Kunde, 1: Analoge techniekenAuteurs: P. Horowitz & W. HillFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 547 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-064-1ISBN-13: 978-90-5381-064-4Prijs: € 44,50

In dit eerste deel van deze serie onder meer de volgende onderwerpen:nuttige deelscha-kelingen zoals spanningsvolgers, schakelaars, stroombronnen, stroomspiegels, ver-schilversterkers, balans- en cascode-configuraties JFET’s en MOSFET’s, FET’s versusbipolaire ontwerpen, ESD, FET-versterkerschakelingen, analoge schakelaars, actievegelijkrichters, logaritmische converters, piekdetectoren, diëlektrische absorptie, enkelzij-dig gevoede opamp’s, opamp’s met FET-ingangen,actieve filters, filters met constante Qof constante bandbreedte, filters met geschakelde condensatoren, laagdoorlaatfilterszonder offset, met één potmeter afstembare notchfilters, oscillatoren, discrete en geïnte-greerde spanningsregelaars, veilig werkgebied, thermische weerstand en koeling, scha-kelende voedingen, “crowbar”-schakelingen, lineaire precisie-ontwerpen, autonul-ling-versterkers, scheidingsversterkers, ruisgeneratoren, meettechnieken, ruisarme ont-werptechnieken, afscherming en aarding.

Elektronica Kunst & Kunde, 2: Microcomputers,digitale technieken en hoogfrequenttechniekAuteurs: P. Horowitz & W. HillFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 575 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-065-XISBN-13: 978-90-5381-065-1Prijs: € 44,50

In dit tweede deel aandacht voor onder meer de volgende onderwerpen: phase-lockedloop schakelingen, opto-elektronica, busschakelingen, capacitieve belasting, bekabe-ling, interfacing, timing, naaldpulsen, klokvertraging, monostabiele multivibratoren, deIBM-PC en de Intel-familie, RS232-kabels, seriële poorten, ASCII, modems, SCSI, IPI,GPIB, parallelle poorten, local-area-networks, de 68000 microprocessorfamilie, perifere

129




LSI-chips, geheugen, programmeerbare instrumenten, prototyping, het ontwerpen vanprintplaten, wire-wrap-technieken, CAD/CAM technieken, de bouw van schakelingen,HF-modules, vereenvoudigd ontwerp van HF-versterkers en high-speed schakelaars,batterijen, accu’s en zonnecellen, micropower-regelaars, op-amp’s en microprocesso-ren, methoden om de bandbreedte te beperken, middeling.

Elektronica Kunst & Kunde, 3: Praktijkboek bij deel 1Auteurs: P. Horowitz & T. C. HayesFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 443 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-078-1ISBN-13: 978-90-5381-078-1Prijs: € 44,50

In dit derde deel wordt door middel van elf lessen en practica de in deel 1 beschre-ven theorie verder uitgediept. Enerzijds levert dit handboek met elf praktijkproeven hetmateriaal voor een semesterlange cursus analoge elektronica. Anderzijds vormt het eengedegen aanvulling op een aantal geselecteerde onderwerpen uit deel 1. In lessen wordteen aantal onderwerpen uit het theorieboek nader uiteengezet. Voorbeelden en uitlegaan de hand van analogieën met een groot aantal figuren bevorderen de toegankelijk-heid van de stof. Verder biedt dit handboek bij elk hoofdstuk korte samenvattingenvan deinhoud en, voor de lezer die nog niet zo vertrouwd is met dit vak, een verklarend overzichtvan het gebruikte jargon en de vaktermen.

Elektronica Kunst & Kunde, 4: Praktijkboek bij deel 2Auteurs: P. Horowitz & T. C. HayesFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 443 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-079-XISBN-13: 978-90-5381-079-8Prijs: € 44,50

Dit handboek komt aan twee wensen van de lezers van Elektronica,Kunst & Kunde 2 (hettheorieboek) tegemoet. Enerzijds levert dit handboek met elf praktijkproeven het materi-aal voor een semesterlange cursus digitale elektronica. Anderzijds vormt het een gede-gen aanvulling op een aantal geselecteerde onderwerpen uit deel 2. Met name wordenkwesties behandeld die belangrijk zijn wanneer u voor de eerste keer met het onderwerpin aanraking komt. De meeste lessen worden gevolgd door een uitgewerkt voorbeeld.Daarin wordt niet alleen een oplossing voor een bepaald probleem aangeboden maar te-vens een procedure om het type probleem aan te pakken.

Elektronica Kunst & Kunde, 5: Uitwerkingen bij deopgaven en experimenten uit deel 1 en 3Auteur: Michael HerzogenrathFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 254 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-119-2ISBN-13: 978-90-5381-119-1Prijs: € 24,50

Dit boek bevat de uitwerkingen van de opgaven en experimenten uit de delen 1 en 3 vande serie “Elektronica, Kunst & Kunde”. De schrijver gaat aanzienlijk verder dan een sim-pele opsomming van de antwoorden. Ook de wijze(n) waarop naar een oplossing kanworden toegewerkt wordt gepresenteerd. Zo wordt de toch al hoge kwaliteit van het indeze serie geboden studiemateriaal, zeker bij zelfstudie, nog verder verbeterd. Daarmee




wordt de analoge techniek uit deze serie op gepaste wijze afgerond.

Elektronica voor theatertechniciAuteur: Michael EbnerFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 240 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-180-XISBN-13: 978-90-5381-180-1Prijs: € 23,50

Dit boek vormt een gids door elektronicaland voor de theatertechnicusen reikt de vereis-te basiskennis aan van onderdelen (weerstanden, condensatoren, dioden, transistoren,operationele versterkers, geïntegreerde schakelingen, enzovoort) en apparatuur (meng-panelen, vermogensversterkers, (wissel)filters, limiters, dimmers). Alle schema- en re-kenvoorbeelden zijn afkomstig uit of verwant aan de theatertechniek. Dit boek stelt de le-zer in staat om schema’s van analoge laagfrequent-apparatuur te lezen en (in grote lij-nen) te begrijpen, eventuele defecten in die apparaten op te sporen en te verhelpen, aande hand van een reeks praktische tips zelf eenvoudige schakelingen te ontwerpen en le-vert daarmee een belangrijke bijdrage aan de vakkennis van de theatertechnicus.

EMC en productontwikkeling: voldoen aan deEuropese EMC-richtlijnAuteur: T. WilliamsFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 320 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-107-9ISBN-13: 978-90-5381-107-8Prijs: € 41,95

Deze Nederlandseeditie is gebaseerd op de geactualiseerde tweede editie van “EMC forproduct designers”. De auteur beschrijft de toepassing van EMC-ontwerptechnieken bijde ontwikkeling van producten. Er wordt uitgebreid aandacht besteed aan genormeerdetest- en meetmethoden, de layout van grote systemen, aarde en massa, layout en afslui-ting van de bekabeling en de specificaties van componenten De inhoud van dit boek sa-mengevat in trefwoorden: Wat is EMC?, normen, EMC-metingen, interferentie en koppe-ling, layout en massa, digitale en analoge ontwerptechnieken, interfaces, filteren en af-schermen, EMC en management, ontwerp-checklist, CAD voor EMC en tabellen enformules.

Essenties van de hoogfrequent-elektronicaAuteur: Jon B. HagenFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenFormaat: 360 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-093-5ISBN-13: 978-90-5381-093-4Prijs: € 39,50

Dit uiterst toegankelijke en veelomvattende boek biedt een inleiding in de basisconcep-ten en -schakelingen van hoogfrequente systemen, waarbij aandacht wordt besteed aande fundamentele principes die voor alle radiosystemen gelden, variërend van geïnte-greerde data-transceivers tot grootvermogenomroepzenders.Aan de orde komen onderandere: filters, versterkers, oscillatoren, aanpassingsnetwerken, modulatoren, ruisarmeversterkers, PLL-schakelingen, transmissielijnenen transformatoren. Bij de behandelingvan elk onderwerp wordt de nadruk gelegd op fysische inzichtelijkheid,zonder dat daarbijeen strikte analyse uit het oog wordt verloren. Toepassingenvan hoogfrequentsystemen

129




worden beschreven op gebieden als communicatie, radio- en televisie-omroep, radar enradio-astronomie.Het boek telt talloze opgaven en veronderstelt slechts een elementairekennis van elektronica en analysemethoden.

Frequentietabellen 2004/2005 voor scannersAuteur: Jan VölkersFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 420 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-173-7ISBN-13: 978-90-5381-173-3Prijs: € 27,50

Al bijna 25 jaar beleven de scannerluisteraarsveel plezier aan hun scanner-hobby dank-zij de uitvoerige frequentietabellen in dit boek. Hier staan alle actuele frequenties van in-stanties en bedrijven die via de ether met elkaar communiceren, zeer overzichtelijk enkeurig gesorteerd bij elkaar. Omdat frequenties waarop de verschillende instanties metelkaar communiceren aan verandering onderhevig zijn, bevat deze editie 2004/2005 ge-heel bijgewerkte en uitgebreide informatie. Waar nodig werd de rubricering aangepastaan de laatste ontwikkelingen. Nog meer hoofdstukken hebben nu een uitvoerige inlei-ding met relevante informatie. Daarnaast is een appendix toegevoegd met informatieover de stand van zaken rond het Trunking-netwerk C2000.

Frequentietabellen 2006/2007 voor scannersAuteur: Johan BeckFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 208 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-197-4ISBN-13: 978-90-5381-197-9Prijs: € 24,50

Omdat frequenties waarop de verschillende instanties met elkaar communicerenaan ve-randering onderhevig zijn, bevat ook deze editie 2006-2007 weer geheel bijgewerkte enuitgebreide informatie. De nieuwe auteur Johan Beck heeft, nu het C2000-netwerk voorhulpdiensten is ingevoerd, een aantal nieuwe interessante items toegevoegd. Nieuw isbijvoorbeeld het landelijk trunkingnet Entropia, de uitbreiding van de luchtvaartfrequen-ties en het hoofdstuk kerkradio. Verder in deze 19e druk bedrijfsbrandweer, medische-en paramedische diensten, zendamateurs, scheepvaart, busbedrijven, spoorwegen,taxibedrijven, rijscholen, bewakingsdiensten, burger- en militaire luchtvaart,FM-omroepstations en voetbalstadions.

Gitaarelektronica: sounds, versterkers en effectenAuteur: Gerhard HaasFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 222 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-110-9ISBN-13: 978-90-5381-110-8Prijs: € 29,50

Dit boek vertelt enerzijds hoe een bepaalde sound ontstaat en levert anderzijds de infor-matie om een naar persoonlijke smaak samengestelde versterker te bouwen. De basisdaarvoor is een modulair opgezet systeem, waaraan bovendien een aantal effectmodu-les kunnen worden toegevoegd. Nabouwen is dankzij onderdelen van hoge kwaliteit enuitgebreid geteste schakelingen gemakkelijk te doen. Gitaristen geven meestal de voor-keur aan buizenversterkers. De karakteristieke eigenschappen van elektronenbuizenzijn in hoge mate bepalend voor de sound. Een groot deel van de schakelingen in dit boek




is dan ook voorzien van elektronenbuizen. Halfgeleiders vervullen daarbij vaak een on-dersteunende taak.

Handboek PA-TechniekAuteur: Michael EbnerFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 280 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-168-0ISBN-13: 978-90-5381-168-9Prijs: € 37,50

Het thema public address is in dit boek over verschillende onderwerpen verdeeld. Heteerste deel behandelt de basiskennis en verklaart begrippen uit de elektro-akoestiek, degebruikelijke eenheden en de eigenschappen van geluid. Dan volgen de losse compo-nenten in een PA-installatie: kabels, signaalbronnen, mengtafels, effectapparatuur, luid-sprekers en boxen, eindtrappen en de monitorinstallatie.De grote verscheidenheiden dezeer uiteenlopende uitrusting van de beschreven apparatuur maakt dit hoofdstuk bijzon-der interessant. De met dit hoofdstuk verworven kennis zal zijn nut bewijzen bij aankoop-beslissingen en ertoe bijdragen om miskopen te vermijden. Op de CD-ROM bij dit boekstaat een aantal speciaal voor dit boek opgenomenWAV-bestandenmet een demonstra-tie van verschillende effecten. Daarnaast bevat de CD-ROM het programma “Audiotes-ter”: een twee-kanaals FFT-analyser.

Het elektronicaboek zonder titelAuteur: Peter van BeeckFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 472 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-158-3ISBN-13: 978-90-5381-158-0Prijs: € 29,50

Maak een boek over elektronica, maar niet te moeilijk en óók nog leuk. Het is dan ook eenovervloedig boek geworden. Weliswaar zonder titel, maar verder met alle ingrediëntendie een boek over elektronica interessant én leuk kunnen maken. Een greep uit de in-houd: transport van elektriciteit, vermogen en verbruik, laagfrequent wattmeter, conden-satoren in de praktijk, capaciteitsmeter, de decibel, zenerdiode, zenerdiode-tester, koe-ling van halfgeleiders, transistor verkeerd, transistoren FET-tester, de timer 555,555-looplicht, CMOS onlogisch gebruikt, Ub- naar 2*Ub-converter, hoog- en laagdoor-laatfilters, fysiologische volumeregeling, luidsprekerkabel, luidspreker-impedantiemeter,foutzoeken in versterkers, elektromagnetische golven, warmte, licht en straling,VHF-ontvanger, Peltier-elementen.

In System Programmable: GAL’s, CPLD’s, PAL’sAuteur: Andreas HeppnerFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 300 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-165-6ISBN-13: 978-90-5381-165-8Prijs: € 35,50

ISP staat voor “In System Programmable”, een IC kan op de print worden geprogram-meerd. Daarbij worden digitale en analoge schakelingen als inwendige schakeling vaneen IC door middel van software opgebouwd én bedraad. Zelfs in ingesoldeerde toe-stand kan de inwendige schakeling van een digitaal of analoog IC volledig veranderdworden. Compleet opgebouwde elektronische apparatuur kan nu binnen de levensduur

129




via in system programmeren opnieuw geconfigureerd, dus omgebouwd worden. Bij deanaloge schakelingen worden daarbij vrijwel uitsluitend instrumentatieversterkers ge-bruikt. Het programmeren kan ook buiten de print in een gewone IC-socket plaatsvinden.Dit boek omvat een inleiding in de ISP-techniek. Daarbij wordt een aantal printen, inclu-sief layout en testprogramma’s voorgesteld, waardoor het zeer eenvoudig wordt om metdeze techniek aan de slag te gaan. Bij de meeste experimentenkan de oscilloscoop in dekast blijven. Op de CD-ROM bij dit boek vindt u de ontwerpvoorbeeldenen testprogram-ma’s, de printlayouts, alle noodzakelijke software en een ruime sortering datasheets enapplication notes. De software is zowel voor digitale IC’s met schakelingenvan gemiddel-de afmetingen, als voor analoge IC’s kosteloos. De ontwikkeling die meer dan twintig jaargeleden met de PAL-IC’s begon, wordt met de ISP-technologie voorlopig afgerond.

Inbraak-alarmsystemen met succes geïnstalleerdAuteur: Hans-Joachim GeistFormaat: 14 x 21 cm, gebondenOmvang: 165 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-123-0ISBN-13: 978-90-5381-123-8Prijs: € 16,25

Wie huis en haard wil beschermen zal bijtijds de juiste beveiligingsmaatregelen moetentreffen. Vaak zijn alleen uitgekiende technische beveiligingsmaatregelen opgewassentegen de moderne inbraakmethodes. Dit boek gaat uitvoerig in op de theorie en praktijkvan de hedendaagse beveiligingstechniek. Aan de hand van een groot aantal voorbeel-den, illustraties en tekeningenworden planning, uitvoering en inbedrijfstellingvan moder-ne beveiligingsinstallaties beschreven. Verder wordt er een aantal goed doordachte be-veiligingsconcepten voorgesteld, die de lezer als uitgangspunt voor zijn eigen situatiekan gebruiken. Een en ander wordt beschreven met de eisen die door verzekeringsmaat-schappijen worden gesteld als uitgangspunt. Ook wanneer u uw waardevolle bezittingenniet wilt verzekeren, bereikt u door te voldoen aan deze, op een langdurige ervaring ge-baseerde eisen, een effectieve beveiliging. Dankzij de gedetailleerde illustraties en uit-voerige, met vele tips en adviezen gelardeerde beschrijvingen, verkrijgt u de kennis dievoor het installeren van een modern inbraakalarmsysteem nodig is.

Infrarood DatatransmissieAuteur: Frank WohlrabeFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 296 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-152-4ISBN-13: 978-90-5381-152-8Prijs: € 29,50

IR-techniek lijkt op het eerste gezicht simpel, maar tóch zitten er complete ontwerpfiloso-fieën achter IR-datatransmissie. Hoewel een IR-afstandsbediening ogenschijnlijk eensimpel ding is, hebben we hierbij wel te maken met een apparaatje met een eigen trans-missieprotocol. Foutcorrectiesystemen moeten daarbij garanderen dat het uitgezondensignaal aan de ontvangstzijdeook juist geïnterpreteerdkan worden. Met opzet wordt hierin meervoud geschreven, want zoals zo vaak in elektronicaland, zijn er ook op IR-gebiedveel dingen parallel ontwikkeld. Het gevolg is dat de opbouw van het IR-signaal meestalvan merk tot merk verschilt. Japan heeft een eigen norm, Philips heeft een eigen norm enzo zijn er nog een aantal te noemen. Dat alles maakt het er voor een ontwerper niet ge-makkelijker op. Dit boek geeft een overzichtelijk beeld van de betrekkelijke chaos inIR-land. Ook op het gebied van software wordt het nodige aan informatie gegeven. Deauteur beschrijft een aantal beproefde algorithmen, zodat u kunt putten uit een solide ba-sis voor uw eigen ontwerpen.




Kleine zenders voor zelfbouw, ontwerpen voor deexperimenterende electronicusAuteurs: Rudolf F. Graf & William SheetsFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 312 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-167-2ISBN-13: 978-90-5381-167-2Prijs: € 38,50

Dit boek beschrijft de werking en bouw van twintig audioen videozenders. Daarmeebiedt het aan de amateur elektronicus, technicus, zendamateur en andere radio enthou-siasten het noodzakelijke materiaal om zich verder te bekwamen op dit gebied. De zen-ders, sommige eenvoudig, andere meer gecompliceerd, werden speciaal ontworpenvoor het gebruik door amateurs. Ze werken tussen 150 kHz en 1.300 MHz. De technie-ken hebben zich inmiddels bewezen en er worden eenvoudige, goedkope en nog steedsgoed verkrijgbare onderdelen gebruikt. De schakelingen zijn probleemloos na te bou-wen. Om dat te bereiken hebben de auteurs veel aandacht besteed aan de testprocedu-res voor elke schakeling, de onderdelenlijst, instructies voor het vervaardigen van despoelen en voor de afregeling. Bij de meeste schakelingen is bovendien een printontwerpafgedrukt.

Lasers in theorie en praktijkAuteur: Dirk R. BaurFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 232 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-069-2ISBN-13: 978-90-5381-069-9Prijs: € 33,55

Als het gaat over het zelf toepassen van een laser, lopen veel mensen er in een groteboog omheen. Om de laser en zijn toepassingen ook van dit laatste stukje mystiek te ont-doen, behandelt dit boek in twee delen hoe lasers werken en een aantal praktische scha-kelingen en experimenten. Zo komen in het eerste deel thema’s als lasertypes, lasermo-des, golflengtes, choppen en scannen en een aantal toepassingsvoorbeelden aan deorde. Het tweede deel houdt zich vervolgens bezig met de praktijk. Hierbij worden zakenals een alarmsysteem, afstandsmeter, seismograaf, impulsteller en opto-ontvanger be-schreven. Een aantal van deze schakelingen kan als module in een groter ontwerp wor-den toegepast. Verder leveren de vele tips en trucs uit de praktijk en het laatste hoofdstukmet belangrijke informatie over speciale lasercomponenten, de resterende ingrediëntenvoor een helder totaalbeeld van de lasertechniek.

Luidsprekerkasten ontwerpenAuteur: Vance DickasonFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 398 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-137-0ISBN-13: 978-90-5381-137-5Prijs: € 37,50

Dit boek levert de kennis en de methodes om een kastontwerp via computersimulatie enmeettechniekenoptimaal te ontwerpen. Beschrevenwordt niet alleen hoe u op eenvoudi-ge wijze precies de juiste componenten en behuizingen kiest en het systeem op oogstre-lende wijze afwerkt, maar ook hoe u uw favoriete muziek op de juiste manier naar uw zelf-gebouwde, letterlijk luisterrijke luidsprekersysteem stuurt. Centraal staat daarbij het ge-bruik van Thiele/Small-parameters, waarmee het gedrag van een luidsprekerchassis

129




eenduidig kan worden beschreven. Nabouwvriendelijke, hoogwaardige ontwerpen, ge-makkelijke methoden om uw projecten zelf te testen en een zeer uitgebreid literatuur-overzicht! Tenslotte een geheel nieuw hoofdstuk. Hierin worden twee zelfbouwprojectenbeschreven: een compleet home theater-systeem plus een zeer hoogwaardige studio-monitor.

Luidspreker-meettechniekAuteur: J. D’AppolitoFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 380 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-116-8ISBN-13: 978-90-5381-116-0Prijs: € 34,50

De technologie van luidsprekers heeft de afgelopen dertig jaar verbazingwekkendevoor-uitgang geboekt. Ondanks dat, zijn de methodes om de kwaliteiten van een luidspreker temeten niet erg goed beschreven. Dat wil zeggen, tot nu toe. Om deze meetmethodesgoed over te kunnen brengen, presenteert de auteur in dit boek naast de noodzakelijkebasiskennis een groot aantal voorbeelden en tests. De gevolgde meetprocedures kunt uook zelf uitvoeren, zodat ook alle getoonde tussenresultaten op de voet kunnen wordengevolgd. Verder worden in het aanhangsel (meet-)microfoons en een meet-programmabesproken, dat in combinatie met een conventionele PC-geluidskaart vrijwel alle profes-sionele metingen mogelijk maakt.

Moderne High-End buizenversterkersAuteur: Menno van der VeenFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 256 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-089-7ISBN-13: 978-90-5381-089-7Prijs: € 39,50

De combinatie van klassieke techniek met moderne componenten heeft geleid tot eenware revival van de buizenversterker.De toepassing van de in de afgelopen 15 jaar doorde auteur ontwikkelde ringkern-uitgangstransformatoren heeft daar mede toe bijgedra-gen. Naast de beschrijving van schematuur en zelfbouw van eenvoudig na te bouwenmoderne high-end buizenversterkers met een uitgangsvermogen van 10 W tot 100 W,worden bijzondere buizenversterkers met ringkerntransformatoren besproken: innova-tieve oplossingen voor perfecte audiokwaliteit. Zowel de zelfbouwer als degene die ken-nis en inzicht wil verwerven in de complexe materie van transformatoren, buizenverster-kers en audiosignaalverwerking zal dit boek met plezier ter hand nemen.

Modules voor studio- en PA-systemenAuteur: G. HausFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 256 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-066-8ISBN-13: 978-90-5381-066-8Prijs: € 34,50

Na een korte theoretische inleiding komt in dit boek een aantal ontwerpen aan de ordevoor gebruik bij audiorecording,zaalversterkingen PA-techniek.Apparatuurvoor de con-sumenten is meestal niet geschikt voor professioneel gebruik of biedt niet de gewenstemogelijkheden en de professionele apparatuur is onbetaalbaar. Met de hier gepresen-teerde ontwerpen is consumentenapparatuur echter uitstekend naar een professioneel




niveau te tillen. De kwaliteit van de modules voldoet aan door diverse radio-omroepengestelde eisen. Een greep uit de inhoud: aanpassings-en verdeelversterker,actief schei-dingsfilter, microfoon/lijnversterker-module, equalizer-module, compacte modulairemengtafel, symmetrische signaallijnen en meettechniek.

MRB: Meten, regelen en besturen met de PCAuteur: Andreas HeppnerFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 316 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-189-3ISBN-13: 978-90-5381-189-4Prijs: € 32,50

Dit boek is bedoeld voor scholieren en studenten, voor hobby-elektronici, geïnte-resseerde technici en ingenieurs die zijdelings wel eens met elektronica te maken krij-gen. Het biedt een handreiking bij de eerste kennismaking met de MRB-techniek, maargaat tevens dieper in op het werken met deze techniek. Iedereen die in deze techniek ge-interesseerd is, kan daar ook mee omgaan. Voor de beginner is in hoofdstuk 1 van ditboek een datadisplaybeschrevendat kan worden uitgebreid tot een systeem van compu-tergestuurdeverlichtingsschakelaars.Daarna worden diverse mogelijkhedenvoor de op-bouw van een MRB-systeem beschreven, waarbij de lezer tegelijk kennis opdoet over dewerking van de betreffende schakelingen. Hierna is de lezer in staat de juiste schakelingte ontwerpen voor zijn eigen, specifieke MRB-systeem.

Microfoons in theorie en praktijkAuteur: Thomas GörneFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 304 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-059-5ISBN-13: 978-90-5381-059-0Prijs: € 29,50

Elke al dan niet digitale geluidsregistratiedankt haar aantrekkingskrachtaan analoge ge-luidsomzetters.Aan microfoons dus, die het akoestische signaal in een elektrische span-ning omzetten. Aan de hand van dit boek leert u de gegevens van fabrikanten kritisch tebeoordelen, de voor de eigen toepassing meest geschikte microfoons uit te zoeken endeze ook volgens de regelen der kunst te gebruiken. Eerst wordt ingegaan op de theoreti-sche achtergronden, vervolgens komt de praktische omgang met microfoons aan deorde. Zowel het theoretischeals het praktische deel van het boek zijn van uitvoerige voor-beelden en talloze afbeeldingen voorzien. Er zal dus vrijwel geen enkele vraag onbeant-woord blijven. In het aanhangsel is een aantal veel gebruikte formules samengevat.Dankzij een omvangrijk trefwoordenregister is dit boek tevens geschikt als praktisch na-slagwerk.

Pascal voor de 8051-familieAuteurs: O’Niel & A. V. SomFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 180 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-115-XISBN-13: 978-90-5381-115-3Prijs: € 69,50

Microcontrollers uit de 8051-familie kunnen met de in dit boek beschreven software netzo gemakkelijk en snel worden geprogrammeerd als een PC. Het softwarepakket op demeegeleverde diskette bestaat uit een Pascal cross-compiler en assembler voor Win-

129




dows 3.1/95/98, een uitgebreide 8031-simulatormet onder andere directe toegang tot debelangrijkste SFR’s en poorten via dialoogvensters respectievelijk een simpele muiskliken een gebruikersplatvormmet teksteditor. In de volgende fase kan het programma in demicrocontrollerschakelingworden getest. De vereiste hardware-ontwikkelingkan tot eenminimum worden beperkt indien de eveneens in dit boek beschreven 87C52 sing-le-board-computer wordt toegepast.

PC-architectuurAuteur: Michael B. KarboFormaat: 14 x 21 cm, gebondenOmvang: 231 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-185-0ISBN-13: 978-90-5381-185-6Prijs: € 19,50

Dit boek geeft een diepgaande, samenhangendebeschrijving van de hardware systeem-onderdelen van een PC. Zo worden onder andere zaken als de werking en taakstellingvan processor, RAM, chipsets, BIOS, enz. uitvoerig beschreven. Op deze manier ver-krijgt u een duidelijk en samenhangend beeld van de elementen die samen een PC vor-men en de werking ervan. Bent u op zoek naar informatie om zelf een PC te kunnen bou-wen of upgraden, of gewoon nieuwsgierignaar hoe de architectuur van een PC er uit ziet,dit boekje verschaft de gewenste schat aan informatie. Termen als PCI, DDR-RAM,north/south bridge of 2nd level cache hebben na het lezen van dit boek geen geheimenmeer.

PC-netwerken van A tot ZAuteur: Jes NyhusFormaat: 18,5 x 25,7 cm, gebondenOmvang: 82 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-156-7ISBN-13: 978-90-5381-156-6Prijs: € 9,50

Een netwerk opzetten met uw computers thuis is een kwestie van beginnen. Welke net-werkkaarten, kabels, hubs en switches bestaan er en welke moet u kiezen? Welke proto-collen en stuurprogramma’s zijn er nodig en wat zijn dat eigenlijk? Netwerkbronnen(harddisks, printers, internetverbinding) kun u delen, maar hoe doet u dat? Vragen ge-noeg, deze compactcursus geeft de antwoorden. De inhoud omvat de volgende onder-werpen: netwerktypes, klassiek of fast, kabelsystemen, draadloze netwerken, automa-tisch of handmatig installeren, netwerkbronnen delen, verbindingen opzetten, het net-werk in de praktijk.

PC-poorten onder WindowsAuteurs: B. Kainka & H. J. BerndtFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 288 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-206-7ISBN-13: 978-90-5381-206-8Prijs: € 29,50

De standaardpoortenvan een PC zijn voor veel meer zaken te gebruiken dan een printer,muis, modem of joystick. Was het bij een DOS-PC nog relatief eenvoudig om toegang tekrijgen tot deze poorten, onder Windows is het niet bepaald gemakkelijk. Het is echterwél mogelijk en dit boek beschrijft hoe! Aan de orde komen besturingsschakelingen,meetapparatuur, analoog/digitaal-omzetters, geheugenoscilloscoop, I

2C-toepassingen,




meten met een geluidskaart, meten met een video-capture-kaart. Naast een nauwkeuri-ge en praktijkgerichte beschrijving van de klassieke PC-aansluitingenbeschrijven de au-teurs de zelfbouw en de programmering van een aantal zeer interessante schakelingen,die allemaal op de standaardpoorten kunnen worden aangesloten.

Radio-bouwboek: van detector tot DRM-ontvangerAuteur: Burkhard KainkaFormaat: 14 x 21 cm, gebondenOmvang: 232 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-209-1ISBN-13: 978-90-5381-209-9Prijs: € 29,50

De hoogfrequenttechniek is een van de gebieden waar u ook nu nog uw eigen ideeën re-latief gemakkelijk in praktische schakelingen kunt vertalen. Op dit gebied is er veel datniet kant-en-klaar gekocht kan worden. Detectorradio’s zonder eigen energiebron, een-voudige buizenontvangers met hun onmiskenbare en voor velen aangename klank, uweerste experimenten met digitale omroep (DRM) of speciale amateurband-ontvangers,dat alles kan met relatief eenvoudigemiddelen worden gerealiseerd.Naast de aloude de-tectorontvanger zijn vooral buizenontvangers en de moderne digitale omroep DRM inte-ressante onderwerpen en dan vooral wanneer u een krachtige DRM-buizenontvangerbouwt. Ook in dit boek speelt de PC (met speciale software) bij de afstemming van digi-taal gestuurde kristaloscillatoren een doorslaggevende rol. De broncodes van de in ditboek besproken programmatuur zijn in het aanhangsel in hun geheel afgedrukt.

Robots zelf construerenAuteur: H. W. KatzenmeierFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 232 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-183-4ISBN-13: 978-90-5381-183-2Prijs: € 24,50

Dit boek reikt de roboticus in spé de nodige basiskennis aan van mechanische construc-ties en elektronische systemen. Bovendien worden eenvoudige, gemakkelijk na te bou-wen en goed functionerende systemen beschreven die de fantasie van de lezer zullenprikkelen en een bron van inspiratie zijn voor de eigen creativiteit. In dit boek worden nietalleen bouwbeschrijvingen van complete systemen gegeven, maar wordt ook een grootaantal modulaire componenten beschreven ten behoeve van aandrijving, voortbewe-ging, voeding en sensoren. De beschreven modules kunnen naar believen in eigen mo-dellen worden ingebouwd waarbij aan de combinatiemogelijkheden geen grenzen zijngesteld.

Schakelingen voor de buitenwereldAuteur: G. H. K. DamFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 229 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-140-0ISBN-13: 978-90-5381-140-5Prijs: € 29,50

Dit boek beschrijft hoe u een PC op de buitenwereld kunt laten reageren. De beschrevenzelfbouwschakelingen worden op de standaard aanwezige PC-poorten (de parallelleprinterpoort, de seriële poort of de USB-poort) aangesloten. Deze externe hardware, incombinatie met de software op de CD bij dit boek, tovert de PC om tot besturingscompu-

129




ter of een compleet meet- of regelsysteem, zonder dat u bij wijze van spreken de motor-kap omhoog hoeft te doen. En omdat van de meeste programma’s de broncode is mee-geleverd, hoeft u zich niet tot de hier beschreven voorbeeld-applicaties te beperken,maar kunt u met een beetje kennis van BASIC of een andere programmeertaal uw eigentoepassingen ontwikkelen. Een greep uit de inhoud: de PC als accucapaciteitsmeter,I/U-curves opmeten met de PC, A/D-omzetter voor de Centronics-interface,PC-gestuurde32-kanaals dimmer, 8-kanaals input- en output-kaart, displaysturingvia deCOM-poort, temperatuurrecorder en datalogger, experimenten met de Universal SerialBus, I

2C-interface voor aansluiting op de printerpoort, RC5-codes via de computer,

CAN-bus-interface, programmers voor PIC- en AVR-microcontrollers.

SCSI in detailAuteur: Ulrich WeberFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 300 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-067-6ISBN-13: 978-90-5381-067-5Prijs: € 33,55

SCSI is een universele standaard voor het aansluiten van computerperiferie zoals hardeschijven, CD-ROM-loopwerken, verwisselbare harddisks, tape-streamers, scanners enzelfs digitale fotocamera’s. Wegens zijn veelzijdigheid en de voortreffelijke prestatieswordt SCSI bij professionele computers al lang toegepast en dringt deze standaard nuook op de consumentenmarkt door. De auteur verschaft u de kennis omSCSI-randapparatuuroptimaal in een computer te installeren en de prestatiemogelijkhe-den ten volle te benutten. De opbouw van de SCSI-bus, de commandostructuur inclusiefberichten-sensecodes,de handshake, de afzonderlijke apparaatklassen evenals de ver-schillende standaarden worden in het theoriedeel van het boek uitvoerig besproken. Hetpraktijkgedeelte geeft hulp en raadgevingen bij: de configuratie van de bus, SCSI-kabelsen kabellengtes, het SCSI-BIOS en de apparaatdrivers, software interfaces,SCSI-adapters,de verschillende busbreedtes en -timing, Plug & Play, de meest uiteenlo-pende SCSI-apparatuur,waarbij de nieuwste ontwikkelingen omtrent het modulair opge-bouwde SCSI-3 ook vermeld worden. Een uitgebreide lijst met suggesties voor de oplos-sing van niet alledaagse problemen evenals een meegeleverde CD-ROM met drivers,utilities, programmeerhulpen, voorbeelden en een complete SCSI-2 specificatie rondenhet boek af.

Theorie en praktijk van buizenversterkersAuteur: Peter DielemanFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 240 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-151-6ISBN-13: 978-90-5381-151-1Prijs: € 34,50

In dit boek is getracht alle, voor audiodoeleinden belangrijke, theoretische en praktischebuizenkennis te bundelen. Uiteraard wordt, voor die delen die niet in de signaalweg zit-ten, gewoon gebruik gemaakt van de moderne middelen, zoals transistoren en IC’s. Ookworden hoofdzakelijk moderne ringkerntransformatoren toegepast. In de eerste hoofd-stukken van dit boek wordt de bouw en de werking van buizen toegelicht, daarna wordenelementaire schakelingen bekeken. Deze kennis wordt daarna gebruikt voor de theorievan de eindtrappen en klankregelingen.Er zijn ook twee wat meer losstaande hoofdstuk-ken opgenomen over vervorming en over ruis, microfonie en andere nare bijgeluiden.Vier hoofdstukken beschrijven complete ontwerpen. Hierbij worden van alle onderdelende berekeningen en de ontwerpoverwegingengegeven, waarbij verwezen wordt naar debijpassende hoofdstukken. Tenslotte worden er veel tips gegeven voor de werkelijke




bouw en voor het opmeten van de resultaten.

Voorkomen is beter, over foutzoeken in analogeschakelingenAuteur: R. A. PeaseFormaat: 17 x 23,5 cm, gebondenOmvang: 246 pagina’s, geïllustreerdISBN-10: 90-5381-088-9ISBN-13: 978-90-5381-088-0Prijs: € 34,50

Foutzoeken, zowel in het ontwerpstadium van apparatuur en IC’s als in defecte appara-tuur, vergt een methodische en logische aanpak. Als ontwerper van analoge schakelin-gen bij National Semiconductor heeft Bob Pease methoden en technieken ontwikkeldvoor het “debuggen en troubleshooten” van analoge schakelingen. De oorspronkelijkeartikelen werden uitgebreid en aangevuld met twee extra hoofdstukkenen een appendix.Dat levert een aantal duidelijke uiteenzettingen en “bewezen” methodes op, die u opti-maal voorbereidenom betrouwbareanaloge ontwerpen te kunnen maken. Dit boek laat uontdekken dat foutzoeken ook met behulp van eenvoudige apparatuur kan gebeuren(wat dacht u van een gewone AM-radio) en laat u kennismaken met een aantalstep-by-step procedures.

Bestellen

www.elektuur.nlwww.elektronicaboeken.nlwww.nl.bol.comwww.beslist.nlwww.bruna.nlwww.wilbro.nlwww.nlstore.nlwww.broese.net

129




Hobby Elektronica Actueel IC-handboek - Internet Archive

Documents

Transcript of Hobby Elektronica Actueel IC-handboek - Internet Archive