Honoré Vinck

Hevige kritiek op de federatieSource: Aequatoria, 22e Année, No. 4 (1959), pp. 145-147Published by: Honoré VinckStable URL: http://www.jstor.org/stable/25838845 .

Accessed: 14/06/2014 07:25

Your use of the JSTOR archive indicates your acceptance of the Terms & Conditions of Use, available at .http://www.jstor.org/page/info/about/policies/terms.jsp

.JSTOR is a not-for-profit service that helps scholars, researchers, and students discover, use, and build upon a wide range ofcontent in a trusted digital archive. We use information technology and tools to increase productivity and facilitate new formsof scholarship. For more information about JSTOR, please contact support@jstor.org.

.

Honoré Vinck is collaborating with JSTOR to digitize, preserve and extend access to Aequatoria.

http://www.jstor.org

This content downloaded from 185.2.32.58 on Sat, 14 Jun 2014 07:25:58 AMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions

- 145 -

cours en vogue de plus en plus repandu, de pratiques religieuses, divinatives, astro

logiques, qui contrastent singulierement avec la pretention de la raison humaine a

controler integralement le monde. Combinant les deux donnees, on voit ainsi naitre et proliferer a l'ombre des grandes religions traditionnelles, des croyances nouvelles, dont les origines sont souvent mal decelables, dont les ambitions - terrestres et

surnaturelles, - sont souvent plus difficiles encore a determiner, mais qui ont tou

tes le double caractere de faire appel vivement a 1'emotion religieuse et de toucher au plus instinctif de la conscience humaine.

Ce sont ces traits si etranges et cependant si caracteristiques de l'ame humai ne du XX' siecle qu'a cherche a preciser Maurice Colinon. Pourquoi l'occultisme

connait-il la vogue que nous savons? Pourquoi devins et voyantes pretendent-ils re

courir a des methodes - scientifiques ? Pourquoi des sectes comme les Adventistes

da septieme jour ou les fideles de la Science chretienne gagnent-ils des adeptes, jusque dans des classes sociales reputees pour avoir l'esprit capable de jugement? De tel les questions meriteraient d'etre meditees aussi bien par les partisans d'un rationa

lisme total que par les tenants des eglises etablies. Aux premiers, cela apprendrait que, quoiqu'ils en aient, l'eternelle inquietude de l'homme survit, en depit de tous les atheismes, de tous les materialismes. Mais peut-etre aux seconds, des reflexions

s'imposeraient-elles sur leurs responsabilites propres; si le christianisme se voit

attaquer par telle ou telle de ces petites religions , il serait sans doute bon de se demander si une certaine aridite rationaliste dans son expose et un manque de

ferveur, ne sont point parmi les causes de ces progres. (Daniel-Rops, Preface a M. Colinon: Faux Prophetes et Sectes d'aujourd'hui 1953).

Hevige kritiek op de federatie. In de Britse pers die belang stelt in de koloniale aangelegenheden wordt onder

de naam Federatie verstaan de fedeiatie van de twee Rhodesias en Nyasaland in wat de Engelsen Centraal Afrika noemen. Deze federatie werd tot stand gebracht door het Britse ministerie van Kolonien op aandringen van de Blanke kolonisten, hoofdzakelijk in Zuid Rhodesie dat reeds een quasi dominion status bezat, en

niettegenstaande scherpe protesten der inlandse bevolking, vooral in Nyasaland, dat aldus in feite eenzijdig ophield protectoraat te zijn. Opstootjes waren daar van het gevolg en een blijvende mistevredenheid, waarvan men de echos geregeld vindt in de pers, en waarvan dit tijdschrift meermalen gewag heeft gemaakt.

Het orgaan van de koloniale tak van de Labour Party Venture o. m. heeft er

herhaaldelijk op gewezen dat zulke toestand op de duur onhoudbaar zou worden en gevraagd dat de belangen der inlanders zouden verzekerd blijven en het witte rassisme van Zuid Rhodesie dat zo sterk gelijkt op de apartheid van hun Zuider buren zou ophouden; zonder degelijke waarborgen op dat gebied zou de Engelse regering niet mogen overgaan tot de verlening van volledig dominion status. Maar niemand zegt hoe die waarborgen voldoende betrouwbaar kunnen zijn voor de toe komat, te meer daar de verzekeringen gegeven voor het oprichten der Federatie dode letter zijn gebleven. Hoe wil men trouwens dat de Regering in Londen an ders zou handelen, nadat ze de eerste stappen op die weg zelf gezet heeft ?

This content downloaded from 185.2.32.58 on Sat, 14 Jun 2014 07:25:58 AMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions

- 146 -

De laatste tijd is er in de communistische pers hevige kritiek gebracht op de inlandse politiek van de Federatie. Vooral Mrs Doris Lessing blinkt erin uit.

Zij is geboortig van Zuid Rhodesie en kent er de toestanden uit jarenlange er

varing. Aangesloten bij de communistische partij, heeft zij scherpe artikelen ge

wijd aan de toestanden in haar geboorteland, en onlangs een boek dat grote ophef

gemaakt heeft, bij zover dat uittreksels en sympathieke uiteenzettingen versche nen tot in rechtse bladen, tot in ons eigen land.

In een artikel van de comm. Daily Worker overgenomen door de Central

African Post schrijft zij o. m. De pers biedt ons twee gans verschillende tafere

len van deze streek : Het een, onder de slogans van partnership , multi-racialis

me, vooruitgang, is de officiele voorstelling, die elke gelijkenis met Zuid-Afrika

loochent; het ander beeld is een grimmig landschap van industriele twisten, ras

sen-onderscheid, verbittering. Volgens de blanke kolonisten is het te vroeg om

primitieven stemrecht te geven. In feite is het te laat: de federatie heeft be

werkt dat de tijd voor goed voorbij is waarin de massa der Afrikanen zou stem

men voor vriendelijke paternalistische blanken. Het ergste dat Afrikanen vreesden

van de federatie is werkelijkheid geworden: ze heeft geleid tot blanke solidariteit doch voor erger verdrukking der zwarten.

In haar boek Going Home, 1957, zet zij die beschouwingenen eh beschrijvingen verder uiteen. Ze noemt de partnership erger dan de apartheid, omdat er hypo krisie bijkomt. Het beeld dat ze schildert van de blanke bevolking is gewoonweg

verschrikkelijk, doch klaarblijkelijk minstens sterk overdreven en kan hoogstens aanvaard worden over een gering percentage van kultureel achterlijken, hoewel er

zeker een grond van waarheid zit in haar beschrijvingen, vooral waar ze de leer.

ijver der inlanders vergelijkt met de houding van de blanke kinderen.

De eeuwige grond-kwestie speelt ook in de Federatie een grote rol. In Noord

Rhodesie, zegt haar boek, weigeren inlanders de leningen der regering voor hun

landbouwbedrijven, omdat ze vrezen dat hun land zal afgenomen worden zodra het

vruchtbaarder geworden is. In Zuid-Rhodesie behoort nog slechts 46 /0 van de

gronden aan de negers, spijts het feit dat er 25 maal meer negers wonen dan

blanken.

Het projekt van de Kariba-dam, dat het grootste kunstmatige meer ter we

reld moet geven, doet 55.000 inlanders verhuizen tegen hun zin natuurlijk. Maar

erger is dat men zich afvraagt waartoe het zal dienen. Men voorziet de oprichting van grote industrieen. Maar daarvoor is de blanke inwijking onvoldoende, en de

negers mogen geen verantwoordelijke goed betaalde funkties vervullen.

Het boek vestigt verder de aandacht op het feit dat de industriele colour

bar niet zozeer veroorzaakt is door de kapitalisten, doch door de vakbonden (van blanke arbeiders). Zij aanvaarden gelijk loon voor gelijk werk, doch ze hebben

door de regering laten bepalen welke werken door negers mogen worden verricht

en welke niet. Men begrijpt wat er van gelijkheid in feite over blijft. Het werk is in heftige termen gesteld. De artikels van Labour leiders

hebben een heel wat zachtere toon, doch hetgeen gezegd wordt verschilt niet.

Dezelfde feiten en kritieken en weinig bemoedigende vooruitzichten tegen 1960,

jaar waarin de konferentie moet plaats hebben die zal beslissen over de toekomst

van de Federatie. Indien de blanke minderheid haar huidige houding volhoudt, is

er weinig kans op een rechtmatige vertegenwoordiging der inlanders, die dan steeds

This content downloaded from 185.2.32.58 on Sat, 14 Jun 2014 07:25:58 AMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions

- 147 -

opstandiger zullen worden. zelfs de vrede in midden Afrika in gevaar brengen. Cf. Aldus bv. Venture, IX, 3 en 4.

Pharmacop6e peule du Niger et du Cameroun.

Le mot hausa magani, forme sur le mot frangais medicament, est passe dans le langage des Peuls nomades et recouvre des recettes qui ont du point de vue euro

peen des valeurs tres differentes. Leur composition, leur technique d'utilisation sont tres variees : plantes, morceaux de peau, poudre de plumes, produits mineraux, cra chats ou simples incantations peuvent etre utilises a des fins curatives ou a titre

preventif. Ces remedes ne sont pas connus des seuls guerisseurs professionnels ; chaque

pasteur porte sur lui son sac de plantes pilees et d'ingredients qui repondent a ses besoins quotidiens. Les femmes qui n'ont pas de sacs de magani, enferment herbes, ecorces et parfums dans le bout noue de leur pagne.

L'auteur presente une centaine de recettes groupees selon une classification fonctionnelle : charmes pour la prosperity du troupeau, remedes contre les maladies, remedes contre la sterilite, pour faciliter les accouchements et la lactation, remedes contre la sorcellerie et les maladies dues aux genies, charmes et philtres d'amour, boissons de la bastonnade ( permettant aux jeunes gens de supporter sans broncher le test de virilite de la bastonnade ), remedes preventifs et curatifs contre les piqu res de serpents, charmes divers preservant des coups de baton, des blessures par le fer, des chutes, des coups de sabots, des fauves, etc.

Un grand nombre de ces remedes font appel aux principes de la magie sympa thique. Ainsi ( recette n 17 ), la fecondite des vaches est assuree, chez les Wodabe de l'Adamawa, par un medicament compose de fruits et d'ecorce de Ficus auxquels on ajoute de l'herbe seche prise dans une souriciere, car, disent les informateurs, la souris a beaucoup de petits. Dans d'autres cas, les animaux n'absorbent meme

pas le medicament - c'est le berger. Chez les Peuls de Madaoua (recette n 6 ), le

proprietaire absorbe des fruits seches et piles de Ziziphus mucronata melanges avec du sel. Quoi qu'il arrive, si des betes du troupeau crevent ou si la pauvrete le force a vendre, des veaux lui naitront. Les remedes destines a la therapeutique humaine utilisent a la fois les connaissances magiques et un empirisme dont certains Euro

peens ont pu apprecier l'efficacite. C'est ainsi que les Peuls de l'Adamawa utilisent les racines de fougere contre les vers intestinaux ( recette n 31). Les Peuls du Ni

ger ( n 33 ) pratiquaient autrefois la vaccination antivariolique a l'aide de preleve sur un varioleux. Les remedes curatifs contre les piqures de serpents sont toujours accompagnes d'incisions pres de la morsure, aussitot que celle-ci a ete constatee.

L'esprit de scepticisme n'est pas absent et une lente evolution se produit; mais les principes negatifs ou tabous ont tendance a disparaitre plus rapidement que les

prescriptions positives de la magie. Faut-il y voir un effet de la loi du moindre effort, les interdits etant en effet plus genants que les prescriptions ?

This content downloaded from 185.2.32.58 on Sat, 14 Jun 2014 07:25:58 AMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions