Het systeem van duaal lerenvloek of zegen?

Inspiratienota 90A, september 2016

1

Auteur: Serge Huyghe, expert onderwijs ETION

Het systeem van duaal leren1. Wat is duaal leren?

2. Is het bedrijfsleven hier klaar voor?

2.1. Samen opleiden op maat

2.2. Voldoende twerkstellingsplaatsen?

2.3. Beleidsvoorstellen om bedrijven te dynamiseren

3. Beleidsaanbevelingen om gevaren te counteren

3.1. Lessen op werkvloer in plaats van duaal leren?

3.2. Eerst modernisering secundair onderwijs

3.3. Wat met de zwakkere leerling?

3.4. Duaal leren: niet alles zaligmakende oplossing

2

1. Wat is duaal leren?

3

• Bij duaal leren wordt het grootste deel van de competenties op de werkvloer verworven.

• Met de uitbouw van een stelsel duaal leren wil de Vlaamse regering vanaf september 2017 de arbeidsmarktgerichte opleidingen in het secundair onderwijs opwaarderen.

• Dit kan je alleen maar toejuichten.• Toch dringen zich enkele kritische vragen en

pertinente bedenkingen op.

2. Is het bedrijfsleven hier klaar voor?

4

• Een goede begeleiding vraagt van het bedrijf een flinke tijdsinvestering.

• Er is in het bedrijf nood aan een krachtige leeromgeving met kwaliteitsvolle begeleiding van de lerenden.

• De mentoren op de werkvloer hebben dus echt wel pedagogische bekwaamheid nodig.

• Dikwijls wordt naar Duitsland verwezen, maar de situatie is niet te vergelijken met het Vlaamse KMO-landschap.

2.1. Samen opleiden op maat

5

• Bij duaal leren moet altijd vertrokken worden van de onderwijsbehoeften van de lerende, niet van de behoeften van de arbeidsmarkt.

• Vormings- en arbeidsmarktcomponent zijn 1 geheel. De werkplek is een leerplek.

• De koppeling aan een leerwerkplek moet kaderen binnen de leerloopbaan van de jongere.

• Er is tevens nood aan erkenning van bedrijven via een efficiëntie erkennings- en certificeringsprocedure.

2.2. Zijn er voldoende tewerkstellingsplaatsen?

6

• Momenteel vinden niet alle jongeren uit het stelsel leren en werken een tewerkstellingsplaats.

• Aandacht voor voldoende tewerkstellingsplaatsen is dus zeker op zijn plaats.

• Er moet bovendien voorkomen worden dat dit systeem zorgt voor onvoldoende opleidingscapaciteit voor andere vormen van werkplekleren zoals de stage.

2.3. Beleidsvoorstellen om bedrijven te dynamiseren

7

• Voorkom potentiële drempels zoals extra plan- of administratieve lasten.

• De jongere moet goed voorbereid zijn. Een goede basisopleiding is onontbeerlijk.

• Er moet duidelijkheid zijn over wat duaal leren verwacht van het bedrijf.

• Zorg voor een subsidiesysteem voor de werkgevers.

• Ontwikkel degelijke ondersteuning voor bedrijven met aandacht voor de KMO.

3. Beleidsaanbevelingen om gevaren te counteren

8

Duaal leren moet leiden tot opwaardering van het huidig systeem van leren en werken en andere vormen van beroepsgericht onderwijs.

Maar het systeem, zoals het nu ontworpen is, houdt enkele gevaren in.

We stellen enkele kritische vragen.

3.1. Lessen op de werkvloer in plaats van duaal leren?

9

Is er echt nood aan een nieuw ‘systeem’?Kunnen de knelpunten die er nu zijn – in de overgang bedrijfsleven-onderwijs – niet opgelost worden met een vorm van lessen op de werkvloer waar de leerkracht nog altijd de leerling coacht?

Voordelen:- De leerling is zeker van goede pedagogische

begeleiding.- De leerkracht houdt voeling met het bedrijfsleven.- Het leerproces blijft eenduidig.

3.2. Eerst modernisering secundair onderwijs

10

• De invoering van het systeem van duaal leren gebeurt zonder dat de definitieve krijtlijnen voor de modernisering van alle graden van het secundair onderwijs zijn vastgelegd.

• Nochtans is dit breder kader onontbeerlijk.

• Men laat te veel verschillende scenario’s open voor de al dan niet integratie van de bestaande structuren (leertijd, deeltijds beroepssecundair onderwijs…) in het systeem van duaal leren.

3.3. Wat met de zwakkere leerling?

11

• We moeten opletten dat duaal leren niet leidt tot dualisering van het arbeidsmarktgericht onderwijs waarbij het voltijdse onderwijs een soort B-stroom wordt.

• Voor jongeren die leermoe of niet arbeidsrijp zijn, wordt een zogenaamd NAFT-traject voorzien. De link met leren en werken is in deze welzijnstrajecten echter voor een groot stuk zoek.

• We moeten opletten dat de zwakkere jongeren niet uit de boot valt.

3.4. Duaal leren is niet alles zaligmakende oplossing

12

• We mogen niet denken dat we met het systeem van duaal leren onmiddellijk een aantal andere complexe knelpunten gaan oplossen zoals: de ongekwalificeerde uitstroom, meer technisch geschoolden…

• Andere maatregelen dringen zich hiervoor op, onder andere een doorgedreven hervorming van ons secundair onderwijs.

Download de volledige inspiratienota via

http://etion.be/kennisbank/het-systeem-van-duaal-leren-zegen-vloek

13