Het DNA van de EUDe ‘Stille Staat’

ontcijferd

A) EU-geschiedenis

B) Europese misvattingen

1. Mythe van de ‘permanente evolutie’ van de EU

2. Geen natiestaat = geen ‘staat’

1) Mythe van de ‘permanente evolutie’

• heel vaak voorstelling over automatische federalisering v/d EU

• Europese eenmaking is een ononderbroken / eenduidig traject dat gestaag vooruit gaat?

1 eenmakende beweging

• Populair verhaal: na de tweede wereldoorlog en eindigt in 1 eenmakende beweging bij het Verdrag van Lissabon.

• Terwijl het een historisch proces is met hiaten, haperingen en aanzelingen, belangentegenstellingen en belangrijke veranderingen van richting.– EU in op nieuwe weg met Verdrag Rome en ‘hersticht’ in 1986

(Eenheidsacte).– Toetreding VK (1973) is iets anders van 10 Oost-Europese landen

(2005 - geleid tot ‘kolonisering’ van die nationale economieën)

• Idee van 1 beweging, sluit tussenkomst uit. Alsof EU niet kan hersticht worden.

Vooruitstrevend

• De EU is een vooruitstrevend project dat democratisch en sociaal is en zorgt voor vrede.

• Stichtingsmythe: “vrede bewaren in Europa”, suggereert dat dat hoger doel nog steeds centraal staat

‘Work in progress’

• Mythe met grootste impact… • EU als ahistorisch, teleologische en apolitiek project (zonder

conflicten, klassenbelangen, …) Suggestie tendens naar moderne staat / automatische ‘federalisering’

• EU werd en wordt gaandeweg democratischer en socialer. EU is niet ok? Het wordt beter.

• Alle kritiek gepareerd: ‘we gaan daar iets aan doen’ , ‘het wordt beter’, ‘het zou moeten zijn’, ‘dat komt later nog’, ‘het is toch al beter dan’ …

• We laten ons leiden door de mythe van een proces dat stap per stap vooruit zou gaan. Dat weerhoudt ons van structurele analyses over de actuele aard van de EU en het EU-project.

2) Geen natiestaat dus geen ‘staat’

Oefening: volgende woorden van toepassing op de EU?: ‘governance’, beleid, overheid , ‘staats’, ‘staats(her)vorming’, regime’, …) Indien ja, is de consequentie dat we de EU als staatsstructuur moeten begrijpen.

• EU vaak afgezet tegen enerzijds ‘natiestaat’ en anderzijds ‘supranationale instelling’.– EU zou iets ‘ertussenin’ zijn.

• Yves Salesse duidde al op dynamische karakter constructie• Sinds de eenheidsactie (Delors - 1986) kunnen zeggen dat

de EU bouwt aan staatsstructuren / buiten de schema’s van de 19de eeuw

C) Het DNA van de EU• EU is historisch project van:– nationale burgerijen en kapitaal (doorvoeren maatregelen

die nationaal niet haalbaar zijn), – multinationale bedrijven (winstmaximalisatie), – Europese technocraten

• In kader kapitalisme en klassenstrijd• Kapitalisme heeft een staatkundig project

nodig, begrijp ook neoliberalisme als

staatsfilosofie en zo’n project

Politiek economische context

• Historisch: minder nadruk leggen op wat er na WO II gebeurde, meer ,nadruk op context economische crisis van jaren ‘70 en ‘80, nieuwe regulatie economie

• Economisch: (‘vrije’) interne markt heeft als doel de productiekrachten (arbeid kapitaal, grondstoffen) beter te alloceren – ‘vrijheden’ voor kapitaal (winstmaximalisatie)

• Politiek: kapitalisme onder beter omstandigheden dan fordisme = democratische draai terug = klassedecompositie– Nationale democratieën buitenspel zetten– Controle en repressieapparaat opbouwen

DNA is ondeelbaar

DNA: interne markt / winstmaximalisatie niet realiseerbaar zonder antidemocratische tendens (cfr. Naomi Klein)

D. Hypothese ‘stille staat’• Wat is Europese Unie?

ipv “zou moeten” / “kan worden” / “moest worden” …

• Werkhypothese: nieuw soort staatstructuur

1. Vrije interne markt2. Antidemocratische tendens3. ‘Flou artistique’ Européen

• Horizontale vs. verticale integratie

1. Interne markt

• Goederen (Schengen, interne vrije markt goederen)

– Grondstoffen (EU imperialisme / EPA’s / handelsbarrieres, landbouwsubsidies)

• Diensten (Schengen, vrij verkeer diensten, Bolkenstein, …)

• Personen (Arbeidskrachten, fort Europa, …)

• Kapitaal (muntunie, ECB, vrij verkeer kapitaal, belastingen, implicaties schuldencrisis?)

• Gelijkenis tussen ‘vrijheden’ en opsomming ‘productiekrachten’ (arbeid, kapitaal, grondstoffen)– Vrijheid = vrij alloceren– Typische objectivering van personen, diensten, natuur…

• Proces van ‘horizontale integratie’ – politiek vermomd als economie– In Oost-Europa als ‘kolonisatie’ gezien

2. Antidemocratische tendens• Terugdraaien nationale democratie / ‘mechanismes voor

soevereiniteit’ (‘associatieve democratie’)• ‘Big Brother in Europa’ (boek Raf Jespers)

– Integratie defensie en politie op EU-schaal (voor de veiligheid)– Ingezet op zelfde moment als interne markt (!)

• Systeem van ‘verticale integratie’– De lidstaten integreren niet in elkaar in de EU / ze integreren elk apart

in de EU• Bvb. Frans gerecht en Belgisch gerecht integreren in EU juridisch systeem,

maar niet in elkaar.• Gescheiden publieke opinies.

– historische les voor Europese burgerij(en) dat arbeidersbeweging en anderen binnen Civiele Samenleving ruimtes voor subversie zoeken / zonder CS rondom de kern van de EU is de deur op slot.

‘Verticale integratie’

• Beperkte Europese civiele maatschappij – ruimte voor politieke en sociale bewegingen met een ander

project voor de EU uiterst beperkt– grote controle op bestaande EU civiele maatschappij =

‘Brussels bubble’ + enkele propagandistische programma’s (Erasmus, …)

– ESF & grondwetreferenda gaan hier tegenin (niet toevallig verstrengelde bewegingen)

• Vergelijkbaar met systeem van ‘ideologische verzuiling’ (België, Nederland, Zwitserland), ‘communautaire verzuiling’ (België, Spanje, Zwitserland, …), ‘etnische verzuiling’ (VSA, Zuid-Afrika, Israël, …)

3. ‘Flou artistique’ Européen

• Onduidelijkheid over ‘grenzen’ EU– Juridisch & Territoriaal

• ‘Eenmaking’ = structuur EU (!)– Structuur moderne natiestaten was veel

statischer / structuur EU is dynamisch (als aanpassing aan kapitalisme van vandaag of als aanpassing

aan de werkende klasse van vandaag?)

– niet gedragen door grondwet– ‘processtructuur’

Onduidelijkheid over ‘grenzen’ EU

• Juridisch & Territoriaal– Is bij overlopen EU-instellingen strikt onderscheid met nationale

instellingen nog correct? (gezien verticale integratie)– Statuut ‘Kandidaatlidstaten’ (via acquis wetgeving helemaal afstemmen)

– ‘Schengen’ voor zowel lidstaten als niet-lidstaten– Zwitserland, Noorwegen, Monaco etc… functioneel binnen kader EU– Monaco, Vaticaanstad, San Marino, Andorra in €uro– Meerderheid 27 EU-lidstaten in Raad van Europa

• i.p.v. ‘Lidstaten’ spreken over ‘substaten’ = lidstaten + andere categorieën zoals kandidaten enz. ene ‘substaat’ weegt meer dan andere

• Reflectie over soevereiniteit natiestaten Europa?

‘Eenmaking’ = structuur EU

• Onconstitutioneel & processtructuur – Itt. Constitutie moderne staten 19de eeuw– Opmerkelijk: geen revolutie / geen constituerend

moment dat ‘volk’ ‘soevereiniteit’ geeft

• Onduidelijkheid over grenzen altijd verbonden geweest met processtructuur / altijd buiten EU zaken opgezet voor EU

• ‘Functionalisme’ (ipv ‘federalisme’, ‘nationalisme’)

E. Politieke stellingen1) Mythe van de ‘permanente evolutie’2) Voorbij ‘natiestaat’ of ‘supranationale instelling’3) EU-neoliberalisme is niet ‘slecht’4) “De EU faalt!”5) “Er is te weinig ‘politieke integratie’!”6) EU en nationale politiek zijn niet gescheiden7) Bracke en De Wever zijn geen nationalisten8) “We stappen wel uit de EU!”9) EU herstichten10) Beweging maken

1) Mythe van de ‘permanente evolutie’

• Ontkrachten door historisch en politiek te denken.

want

2) Voorbij ‘natiestaat’ of ‘supranationale instelling’

• EU heeft een eigen historische dynamiek die anders is dan de moderne natiestaten en anders is dan die van een supranationale instelling.

• Wie dat negeert komt niet aan politieke alternatieven toe, omdat die kennis veronderstellen over waar de macht zit en hoe die vast zit aan het kapitaal.

ondertussen

3) EU-neoliberalisme is niet ‘slecht’

Beetje filosofie:• Neoliberalisme is niet slecht, het is kapitalisme met

alles er op en er aan. • Ze gaan niet ophouden omdat we zeggen dat ze stout

zijn.• Beter materialisme en consequenties als kapstok dan

idealisme en intentionalisme.

dus niet

4) “De EU faalt!”

• Vaak gehoord onder ‘verontwaardigde’ progressieven– Bvb. bij aanpak schuldencrisis Griekenland– Bvb. Bij discussies verdragen– Bvb. Ivm vluchtelingen problematiek

• Wat als EU nu eens goed tot zeer goed werkte?– En wij de doelen van de EU fout inschatten…– En sommigen de echte doelen (on)bewust verbergen…

• De EU faalt NIET = ze is niet vooruitstrevend

of…

5) “Er is te weinig ‘politieke integratie’!”

• Er is niet op alle vlakken ‘horizontale integratie’, maar het EU-project is niet enkel of teveel ‘economisch’

• Het is al pure politiek en het gaat over macht en keuzes

maar!

6) EU en nationale politiekzijn niet gescheiden

• Scheiding is ‘optische illusie’• “wanneer nationale parlementen Europese

regelgeving goedkeuren zijn het Europese instellingen” (Middeleers, assistent HVR)

• Idem voor regeringen en andere instellingen

en

6) Nieuwe scheidslijnen

• Discussie tussen ‘federalisten’ en ‘soevereinisten’ is achterhaald– Federalisten houden mythe van federale staat in stand, maar zijn vaak zeer functioneel in

opbouw EU (volgens belangen kapitaal) PH Spaak– Rechtse soevereinisten beschermen belangen nationale burgerij (maar aanvaarden EU)– Linkse soevereinisten hebben punt rond democratie maar overschatten soevereiniteit volk in

lidstaten (natiestaten)

• In de toekomst zak het Europese debat op gang komen volgens een andere tegenstelling: – Functionalisme (HVR) vs constitutionalisme (democratisch links)

by the way

7) Bracke en De Wever zijn geen nationalisten

• Soevereiniteit België (en Vlaanderen!)is aan het verdwijnen– Hof verdedigd soevereiniteit grondwet niet– Idem met kleine substaten, Oost-Europa– soevereiniteit staat niet langer beschermd door nationale

burgerij

• Aanvaarden deze EU Vlaamse afhankelijkheid– onafhankelijkheid van vakbond en werkvolk– geen ‘soeverein volk’ voor ogen

Er zijn er die zeggen…

8) “We stappen wel uit de EU!”

Typische reactie• Je kan niet uit de EU stappen• Juridische & territoriale ‘grenzen’ zijn ruimer dan

lidmaatschap• Kan een natiestaat in Europa nog democratisch

functioneren?

dus

9) EU herstichten

• Uitdaging voor onze generatie is EU herstichten– Wil zeggen instellingen die niet democratisch kunnen functioneren afschaffen– Instellingen die wel democratisch kunnen functioneren herdemocratiseren

(parlementen?)– Wil zeggen nieuwe instellingen opbouwen– Wil zeggen constitutie

• Uitdaging socialisme 21ste eeuw in Europa• Enige kans is bewuste Europese werkende klasse (historische

taak socialisme)

door

10) Beweging maken

• Uitbouw eigen ruimtes (organisaties, fora, netwerken, …) binnen Europese CS is cruciaal– Taak Belgen centraal

• Wonen rondom instellingen• Opvallend dat Vlaamse en Franstalige publieke opinies rondom

de EU-instellingen bij de minst gepolitiseerde (over EU) zijn

– Fusie nastreven tussen Nederlandtalige en Franstalige publieke opinie en ‘Brussels bubble’• ESF 2014 naar Brussel halen

en nu concreet… hoe doen we dat al?