Het BuitenlandTuin- en landschapsarchitectuur

Inhoudsopgave

Voorwoord 2

Stadstuinenbiotopen getransformeerd 6Bosbeek 7Bergstroom 10Jungle 13Steenoever 16

spelen met geometrie 18Vierkant 20Torsie 23Streng 26Vier seizoenen 29

patronen weven 32Mozaïek 33Vlechtwerk 36

LandschapstuinenDiabolo 42In vorm 48Buitenplaats 52Zandheuvel 54Bloemlezing 56

BedrijfstuinenDe rode draad 60Behaaglijk 62Kruidhof 64Instroom 66

Landschappelijke projectenKinderspel 70Archetype 72Schuilhut 74

Colofon 76

Voor u ligt een bloemlezing van 10 jaarontwerpactiviteiten van het Buitenland.De indeling van het boek geeft goed weerwat de diverse werkterreinen zijn. Maarook -en dat is misschien belangrijker- watde specifieke ontwerpfilosofie is van hetBuitenland. Ook in de korte toelichtendebeschrijvingen van de afzonderlijke pro-jecten probeert het boek die typerendeontwerpopvattingen te verduidelijken.

Het boek is opgedeeld in 4 hoofdstukken:stadstuinen, landschapstuinen, bedrijfs-tuinen en landschappelijke projecten.Een afwisseling van tuin en landschap,van kleinschalige en grootschalige pro-jecten passeert de revue. Zowel het pri-vate als het publieke domein komenvoorbij.Het gaat over tuin- en landschapsarchi-tectuur in dit boek. Een lastig onder-scheid.Wanneer is iets een tuin, wanneerwordt het een landschap?De begrippen lijken twee schalen te im-pliceren, klein en groot. In het begriplandschapstuin wordt dat het sterkstduidelijk. De landschapstuin heeft land-schappelijke proporties en is daarmee‘groot’, en tegelijkertijd is het een privé-domein, afgebakend van dat landschap

en dus begrensd en ‘klein’. Voor een tuin-en landschapsarchitect is er geen onder-scheid tussen de twee wat betreft de in-houd van de ontwerpactiviteit.Het gaat bij beide om het tranformeren,architectonisch bewerken van natuur.Beide componenten zijn belangrijk: denatuur is het bouwmateriaal, de speci-fieke opvatting van de ontwerper over dienatuur wordt vertaald in vorm, materiaalen ruimte.

Voor het Buitenland is tuinarchitectuurin de eerste plaats ruimte creëren. Eentuin is een ruimtelijke compositie, eentuin wordt ervaren als ruimte. In dit as-pect komt de architectuurcomponent totexpressie. Een plattegrond van hetBuitenland is altijd een afgewogen endoorwrochte compositie van vlakken(geometrische, dan wel organische). In dederde dimensie staat deze vlakverdelingvoor een indeling in massa en ruimte. Dein de tuin toegepaste planten en dodematerialen zijn er niet alleen vanwegehun interessante vorm, textuur of kleur,maar dienen die ruimtelijke compositiete ondersteunen en te visualiseren,beleefbaar te maken. Het Buitenlandbesteedt veel tijd en aandacht aan de zo-genaamde ruimtelijke aspecten. Aan demaat, de richting en de schakeling vanruimten, en vooral ook aan de beleving

het buitenland4

Voorwoord

het buitenland 5

daarvan, vaak langs zichtlijnen vanaf be-langrijke plekken of routes in de tuin.

Voor het Buitenland zijn vormgeving ennatuur dus beide belangrijk in eentuinontwerp. Soms ligt het accent meerop de één en soms meer op de ander. Datwordt in dit boek goed geïllustreerd in hethoofdstuk Stadstuinen.Tuinen waarin detransformatie van natuur het belangrijkstis worden bij elkaar gebracht onder‘Biotopen getransformeerd’.Tuinen waarin vorm beeldbepalend is zijnsamengebracht in ‘Spelen met geometrie’en in ‘Patronen weven’.Dezelfde categorieën zijn ook te onder-scheiden bij de grotere tuinen die in deandere hoofdstukken zijn ondergebracht.Daar is geen expliciete onderverdelinggemaakt.Een tweede belangrijk ontwerpuitgangs-punt van het Buitenland is de verbindingvan woning en tuin. Zeker een stadstuinwordt vaak vanuit de woning beleefd.Zichtlijnen vanuit belangrijke vertrekken,in de woning toegepaste materialen,kleur, vormen kunnen belangrijke aan-knopingspunten zijn voor het ontwerp.Een voorbeeld is Vlechtwerk waarbij deramen in de gevel de basis werden voor decompositie van het grondvlak van de tuin.Van grote invloed, maar soms bijna on-merkbaar in ontwerpen binnensluipend,

is de Japanse tuin. Mijn passie voortuinen is ooit ontstaan in een Japansetuin. De combinatie van miniaturisering,detaillering en materiaalgebruik en vooralook de filosofische of metaforischeduiding van tuinen en tuinelementenvind ik fascinerend. Het duidelijkst merk-baar is de Japanse sfeer in Steenoever,overigens zonder daar een ‘Japanse’ tuinte hebben willen ontwerpen.

Natuur, landschappen, steden zijn altijdeen grote inspiratiebron. Op vakanties verweg of tijdens wandelingen langs deWaaldichtbij, dringen zich altijd de grafische ofarchitectonische kwaliteiten op van deomgeving.Vaak vastgelegd in inmiddelsontelbare foto’s, dia’s en films.

DankwoordIk wil allen danken voor hun vertrouwendat ze mij hebben gegeven om in de voor-bije jaren mijn passie uit te kunnenvoeren.Ik wil Inge bedanken voor onze gedeeldeinspiraties in het algemeen en voor deprachtige uitvoering van dit overzicht inhet bijzonder.

het buitenland6

1

het buitenland 7

De kracht van stadstuinen is dat ze besloten zijn. Ze sluiten hun

omgeving buiten en vormen zo naar binnen gekeerde mini-oasen.

biotopen getransformeerd 6

Bosbeek 7

Bergstroom 10

Jungle 13

Steenoever 16

spelen met geometrie 18

Vierkant 20

Torsie 23

Streng 26

Vier seizoenen 29

patronen weven 32

Vlechtwerk 33

Mozaïek 36

Stadstuinen

het buitenland8

biotopen getransformeerd

De tuin als miniatuurlandschap, als getemde

wildernis; typische natuurelementen

ondergaan een architectonische bewerking

9het buitenland

Bosb

eek

het buitenland10

Bosbeek

het buitenland 11

Een al aanwezige verhoogde plantenbak onderging een meta-

morfose en werd beek. De verhoogd uitgevoerde beek werd

beplant met in de natuur voorkomende waterplanten, water-

weegbree en gele lis. De beek wordt begeleid door een wilgen-

tenen scherm: een lijnvormige verwijzing naar de rietvelden.

Op de andere oever bevindt zich het bos van acacia en bam-

boe, met als onderbeplanting varens en hostas. Een splitstrook

refereert aan een zandstrandje. Het terras maakt het strakke

natuurtafereel van een afstand beleefbaar.

het buitenland12

Bergstroom

Deze tuin ligt dieper dan het straatniveau (een erfenis uit de Romeinse tijd).

Het tuinontwerp moest daarom in ieder geval een oplossing bieden voor mo-

gelijke wateroverlast vanuit de hoger gelegen omgeving. De waterberging werd

als strakke kiezelstroom vormgegeven. De stroom is zo ontworpen dat het wa-

terpeil ervan bij overstroming kan stijgen.Wanneer de stroom buiten zijn

oevers treed sijpelt het water weg in de bodem en komt het ten goede aan de

planten. Een slingerpadmet brug verbindt de twee verblijfplekken; de een is in

hout en de ander is in split uitgevoerd. Grassen verwijzen naar een rietachtige

oeverbeplanting. De grassen, het hout van brug en terras, de waterschaal en

het Boeddhabeeld geven de tuin een mystieke Oosterse sfeer.het buitenland 13

het buitenland14Bergstroom

het buitenland 15

Jungle

het buitenland16

Een weelderige wildernis, getemd binnen

een strakke ordening van de ruimte.

Planten met groot blad, klimmende lianen,

wuivende bamboes en grassen geven deze

tuin een jungleachtig tintje. De diverse

open plekken zijn geordend langs een cen-

trale as, die zijn basis heeft in de aangren-

zende kantoorruimte. Een stalen rooster

voorin de tuin functioneert als loopbrug en

tegelijkertijd als beschaduwde loungeplek.

Elk seizoen draagt bij aan de beleving van

deze getemde exotische wereld. In het

voorjaar is er de stortvloed van blauwe

regen van pergola en trap, in de zomer het

bombardement van groot blad in vele

groentinten, met in de herfst in geel een

vlammend afscheid. Dit alles wordt

gadegeslagen vanonder de zacht ruisende

en schaduwbrengende zwarte bamboe, die

reikt tot het dakterras.

het buitenland 17

Jungle

het buitenland18

Steenoever

De eigenaren van deze voortuin zijn liefhebbers van gebeeldhouwde steen. De vraag

was een reusachtige sculpturale steen te exposeren. Behalve een opvallende,warme

kleur had de steen ook een markante vorm. Deze vorm was de aanleiding om het

reuzenei te presenteren in een compositie van ellipsen. De ellipsen representeren

stenen die willekeurig gestrooid zijn over de oeverlijnen van een groene rivier. Een

thema typerend voor de Japanse tuin. Behalve de gebeeldhouwde steen represen-

teren ook vormgesnoeide Japanse azaleastruiken oeverstenen.Tegenhanger van de

gekromde, in cortenstaal uitgevoerde ellipsen zijn rechtlijnige stroken natuursteen.

De natuurstenen oever vormt een pregnante en textuurrijke tegenhanger van de

groene bedding. De beleving van een gigantisch ei dat door een reuzenvogel in een

groen nest is gelegd is bijna onontkoombaar.

het buitenland 19

het buitenland20Steen

oever

het buitenland 21

spelen met geometrie

De tuin als een speelse compositie van

perfecte vormen (vierkant, cirkel, ellips).

De natuur onderwerpt zich aan de vorm.

het buitenland22

Vierkant

het buitenland 23

De belangrijkste wens van deze tuineigenaren was een vijver om bij te zitten.

De dominante rol van de vijver wordt onderstreept door de vierkante vorm:

perfecte geometrie als omkadering van pure natuur. Een brede rand op de ver-

hoogd aangelegde vijver versterkt de vorm nog eens, en biedt tegelijkertijd

extra zitgelegenheid. Met het vierkant wordt vrijelijk gespeeld in deze tuin:

vijver en terras zijn twee geschakelde vierkanten. Het terras is opgebouwd uit

vele vierkante koppelstones. Het splitvlak naast de vijver is een vierkant

waaruit een vierkant is weggesneden. De architectonische compositie heeft

ook in deze tuin een uitbundig tegenwicht van groen gekregen. Een waterlelie

in de vijver en weelderige planten als Wisteria floribunda (over de pergola),

bamboe (niet woekerende), Miscanthus en de transparante Koelreuteria

paniculata (blazenboom) leveren hun bijdrage op het droge.

het buitenland24Vierkan

t

het buitenland 25

Torsie

het buitenland26

Een tuinontwerp is maatwerk. Wanneer de eigenaardigheden van de

voorhanden locatie aan het licht worden gebracht ontstaat een specifiek

ontwerp. In deze tuin staat de berging onder een schuine hoek met de

achtergevel. Er zijn dus 2 richtingen in de tuin. Deze oriëntaties zijn allebei

opgepakt. De ene richting wordt opgepakt door berging, pergola en terras bij

de woning, de andere richting wordt opgepikt door terras met vijver. Waar

de richtingen elkaar overlappen ontstaat een verwrongen ontmoeting: de

pergola hangt gedraaid boven het terras. Een morrend samenzijn.

Eyecatcher op het terras is de whitewash steigerhouten loungeset. Bamboe,

grijze prairiegrassen en purperbladige bladplanten ondersteunen het

strakke ontwerp.

het buitenland 27

Torsie

het buitenland28

Streng

het buitenland 29

Een beplantingsplan maken bij een ontwerp

van een ander is niet eenvoudig. De eerste

stap is toch altijd: het grondplan naar eigen

hand zetten. In het aangereikte grondplan

waren vier verhoogde plantenbakken

opgenomen, verankerd aan een willekeurig

bestratingspatroon. De ontwerpaanpassing

bestond eruit de vierkante vorm van het

hoofdterras nog een keer te herhalen, als

grasvlak. De vierkanten werden diagonaal

geschakeld en vormden zo afzonderlijk het

hart van twee aangrenzende tuinkamers.

Deze kamers werden zichtbaar door het

plaatsen van een pergola en van twee reek-

sen leibomen (sierperen). De plantbakken

werden in paren van twee toegedeeld aan de

vierkanten. Door de bakken slechts met twee

plantsoorten, in een grid, te beplanten werd

de rechthoekige vorm ervan benadrukt. In de

tuin is de aanwezigheid en schakeling van de

diverse rechthoekige vormen goed te er-

varen. De beplanting onderstreept die, is niet

bedoeld om er mee te contrasteren.

het buitenland30Stren

g

het buitenland 31

4 Seizoenen

het buitenland32

De tuineigenaren, liefhebbers van tuinbeelden,wilden in de achtertuin een cen-

trale plek voor een karakteristiek beeld. Het beeld domineert de tuin. Enerzijds

door de prachtige verbeelding van de 4 seizoenen, anderzijds door de opval-

lende ellipsvorm die het beeld omringt. De ellips ligt als een eiland in een

tuinkamer, die afgegrensd wordt door beukenhagen. Deze zijn in gebogen vor-

men gesnoeid om de ellipsvorm te accentueren. Voorjaar en herfst vormen de

hoogtepunten in deze tuin. In de lente bepalen witbloeiende leiperen, de grote

bloemen van zachtroze klaprozen ‘Karine’ in een veldje met Luzula nivea het

beeld. De goud verkleurende beukenhagen en een boom met ontelbare rode

sierappeltjes domineren het herfstbeeld. Ondertussen wordt het draaibare

beeld steeds met het bijpassende seizoensgezicht naar voren gericht.

het buitenland 33

4Seizoen

en

het buitenland34

patronen weven

De tuin geordend in een patroon van zich

herhalende vaste vormen.

De natuur schikt zich binnen het dessin.

het buitenland 35

Mozaïek

het buitenland36

Uitgangssituatie was een tuin die zich

plooide om een hoek aan de achterzijde van

de woning. De knik veroorzaakte een

tweedeling: een bloemrijke achtertuin met

klimrozen en hortensia’s, en een zijtuin met

een moestuin, die binnen een buxusgrid was

aangelegd. De ontwerpopgave was tweeledig.

Eén: wegpoetsen van de knik en daarmee de

twee tuinen ruimtelijk met elkaar verbinden.

Twee: behoud van het karakter van de tuinen,

maar deze wel in een nieuwe vorm gieten. De

oplossing voor de knik werd gevonden in een

mozaïekpatroon van gekantelde vierkanten,

dat in beide tuinen domineert. De

ruitvormige buxusperken in de achtertuin

worden doorgezet in de zijtuin, in de vorm

van door betonbielzen ingekaderde vierkan-

ten. De verbinding van de tuinen is goed

zichtbaar vanaf het houten, met doek

overdekte eetterras: een lange zichtas brengt

zelfs de uiterste hoek in de zijtuin binnen

oogbereik. De grote tuinlengte wordt verder

beleefbaar door een lange pergola die de

achtergevel van de woning begeleidt. De per-

gola is er ook ter ondersteuning van de vele

bloeiende en geurende klimmers, zoals klim-

roos, druif en kamperfoelie. De tuin heeft een

oosters sfeertje gekregen door de vele details

in de fraaie zitkussens, parasols, lampjes en

zitbankjes.

het buitenland 37

Mozaïek

het buitenland38

Vlechtwerk

het buitenland 39

De wens was een strak ontwerp, passend

bij het moderne huis. Planten kregen

toch ook een belangrijke rol toebedeeld.

Aanleiding voor de vlechtwerk composi-

tie van lijnen vormden de vele lange,

smalle ramen in de woninggevels. Deze

verticale stroken werden in het ontwerp

gekanteld in het horizontale vlak van de

tuin. De smalle strips worden aan elkaar

geregen door bredere stroken, die er

haaks opstaan. Het resultaat is een

vlechtwerk van planten en dode ele-

menten, in voor- en achtertuin. Het

blauwgrijs van de woninggevels komt

terug in de tuin en zorgt voor een mooie

samenhang. Alle kleuren doen iets met

elkaar. Het purper van de bodembe-

dekkende Heuchera contrasteert met de

grijstinten en accentueert deze daardoor.

Het wit van herfstanemonen en bodem-

bedekkende geranium ondersteunt het

grijs. De toegepaste planten geven een

mediterraan tintje aan de tuinen: in de

achtertuin veel lavendel, en in de voor-

tuin hemelsblauw bloeiend loodkruid en

-met kleine borsteltjes bloeiend- Pen-

nisetum ‘Little Bunny’. Textuurrijke ma-

terialen dragen bij aan de detaillering:

wilgentenen schermen, smalle klinker-

tjes in de paden.

het buitenland40Vlech

twerk

het buitenland 41

het buitenland42

2

het buitenland 43

Landschapstuinen hebben soms de maat van een landschap, maar

worden vooral door landschap omgeven. Dat landschap moet voel-

baar zijn in de tuin. Soms zijn de tuinen zelf een miniatuur van het

omringende landschap (ontwerp Zandrug).

Diabolo 42

In vorm 48

Buitenplaats 52

Zandheuvel 54

Bloemlezing 56

Landschapstuinen

het buitenland44

Diabolo

het buitenland 45

In deze tuin is een totaalcompositie zichtbaar: alle gebouwen en

tuinen zijn onlosmakelijke elementen van één architectonisch

bouwwerk. Het bouwwerk zelf is ingebed in haar natuurlijke tegen-

pool: het Achterhoekse landschap opgebouwd uit weilanden en bos.

Bloeiende planten zijn een belangrijk element in deze tuin. In de

voortuin zijn ze geordend in een formele Renaissancetuin van

geschoren buxusblokken. In de achtertuin groeien ze vrijuit en

weelderig in borders aan weerszijden van een dynamisch slin-

gerend gazon, in de vorm van een diabolo. De vele beukenhagen

vormen de ruggengraat van het complex en omkaderen de afzon-

derlijke tuinen. Eén ervan heeft een zwembad, waarvan het water

wordt verwarmd door zonne-energie. Lange zichtlijnen maken de

schakeling van de onderscheiden tuinen zichtbaar. Met elkaar vor-

men ze de visuele ruggengraat van de tuin en tonen ze de enorme

maat van de tuin. Ook hier geldt dat het omringende landschap

vanuit elke tuin altijd zichtbaar is.

het buitenland46Diab

olo

het buitenland 47

het buitenland48

het buitenland 49

Diab

olo

het buitenland50

De eigenaar van deze tuin wilde eigenlijk alleen in vorm gegoten

groen: strak geschoren hagen, dakbomen boven het terras, zuil-

bomen langs de lange oprijlaan, leibomen op de erfgrens. De

Annabelle Hortensia’s rond het terras en de rhododendrons in de

achtertuin vormen daarop de enige uitzondering. Alles onder con-

trole ……….

De veelheid aan in toom gehouden groen geeft een formeel tintje

aan de tuin. Toch wordt die flink genuanceerd door de vele

ontspannen ogende elementen: de sfeervolle veranda in klassieke

Engelse stijl, het pleintje met de jacuzzi, de boomgaard met speel-

gelegenheid voor de kinderen, de rustbrengende landelijke

omgeving. De tuin is erg lang. De grote afstanden in de tuin worden

binnen het visuele bereik gebracht door lange zichtlijnen, waarin

poorten zijn opgenomen. Deze bieden doorkijkjes naar de verte.

Het omringende rustgevende landschap is altijd in beeld, waar je

ook zit of beweegt in de tuin.

het buitenland 51

In vorm

het buitenland52

Invorm

het buitenland 53

het buitenland54

Buitenplaats

het buitenland 55

Voor dit monumentale complex

is een masterplan ontwikkeld.

Door de komst van een nieuwe

Bed&Breakfast met bijbe-

horende tuin en zwemvijver,

moest het privédomein opnieuw

worden gedefinieerd en afgebak-

end. Een langemuur,modern uit-

gevoerd in grijs stucwerk, moest

voor de afscheiding van beide

tuingedeelten zorgen. Tegelijker-

tijd moest de muur zodanig

groen worden vormgegeven dat

er in ruimtelijke zin een zicht-

bare verbinding ontstond tussen

de twee tuinen.

De fruitbomen die de muur over

de gehele lengte begeleiden, vor-

men enerzijds de afronding van

het privédomein en anderzijds

de basis van de tuin van het gas-

tenverblijf. Deze tuin wordt

omkaderd door in bogen ge-

plante knotwilgen, die uitmon-

den in een boomgaard. Het

complex krijgt een enorme

lengte door de schakeling van de

boomgaard met de erachter

liggende weide, die aan twee zij-

den door lange boomrijen wordt

geflankeerd. Die lengte is vanaf

de parallel aan de tuin liggende

dijk, goed te ervaren.

het buitenland56

De tuin ligt binnen een typisch Brabants

landschapselement: een (naald)bos, op

opgestoven zand.

Heidevelden en vennen zijn de trouwe

begeleiders van dergelijke bossen. Met

die karakteristieken in het achterhoofd

is een plan ontwikkeld. Daarnaast was

er behoefte aan een natuurlijke water-

berging bij het -volgens ecologische

principes gebouwde- huis. Hergebruik

van water is een belangrijk onderdeel

van de duurzaamheidsfilosofie. De wa-

terplas ligt tegen de veranda van het

huis, en heeft een tweede (avond)terras,

dat via stapstenen in het water te

bereiken is. Aan het water grenst een

gazon, dat de open plek in het bos visu-

aliseert. Het gelobde gazon vloeit tussen

een aantal opgeworpen zandheuvels

door in de richting van het bos. De

heuvels refereren aan het stuifzand. Het

bos is toegankelijk gemaakt door

slingerpaden, maar ook door een lang

recht padmet open plekken die vanaf de

woning zichtbaar zijn.

het buitenland 57

Zandheuvel

het buitenland58

Bloemlezing

het buitenland 59

Dit is een tuin van verwoede plantenverzamelaars. Na 10-tallen jaren bij elkaar

brengen van bijzondere bomen, heesters en planten is de tuin nu toe aan een

reorganisatie. Aan de privétuin grenst een enorme boomgaard met vele fruit-

bomen van oude rassen, die tegelijkertijd ook als arboretum kan worden

opgevat door de vele boomsoorten die er zijn ondergebracht. De ontwerpvraag

voor de privétuin is:een beplanting met minder onderhoud en meer rust in de

enorm gevarieerde beplanting. Bestaande planten mogen worden hergebruikt,

maar er zal zeker afscheid genomen moeten worden van oude bekenden. Eerst

is een masterplan ontwikkeld. De centrale ligging van de woning op de

tuinkavel genereert automatisch 4 zijtuinen. De uitdaging was om die tot een

samenhangend geheel te weven,maar ook een eigen identiteit te geven. Elk van

de zijtuinen heeft daartoe een centrale blikvanger gekregen. Deze is steeds langs

lange zichtlijnen, vanaf terrassen of knooppunten van paden beleefbaar. De de-

taillering van de tuinen vormt de volgende opgave.

het buitenland60

3

het buitenland 61

Bedrijfstuinen weerspiegelen de corebusiness (zorg, onderwijs,

kinderopvang) en zijn het ruimtelijke visitekaartje van de bedrijfs-

gebouwen. In de tuinen zelf wordt geparkeerd, gespeeld,

gepauzeerd. Binnen, in de vergaderruimte wordt ervan genoten.

De rode draad 60

Behaaglijk 62

Kruidhof 64

Instroom 66

Bedrijfstuinen

het buitenland62

De rode draad

het buitenland 63

Een parkeerterrein bij een gebouw

moet meer dan een autostalling

alleen zijn. Het is het presenteerblad

voor dat gebouw. In het ontwerp van

dit plein zijn de opvallende karakter-

istieken van het markante, indus-

triële gebouw weerspiegeld. De

gebogen vorm van het gebouw en het

pregnante rood van de bakstenen en-

tree en gevelplint vormen het aan-

knopingspunt voor de vloeiende rode

lijnen in de verharding van het plein.

De lijnen zorgen voor een elegante

dynamiek en leiden de auto’s vanzelf-

sprekend naar de parkeervakken in

het plein. Het groen onderstreept de

vloeiende bewegingen. De gekromde

blokken van lavendel, taxus en buxus

hebben een bijna sculpturale uitstra-

ling en geven een statige flow aan het

plein. De vormen worden buiten het

terrein doorgetrokken waardoor een

interessant samenspel tussen binnen

en buiten ontstaat.

het buitenland64

Het groen in deze tuin is er slechts ter ondersteuning van het ingetogen

maar karaktervolle gebouw.

De gevels hebben door de plaatsing van de grote ramen een regelmatige

opbouw, en staan symmetrisch en onder dezelfde hoek ten opzichte van

de entree. De gebouwvleugels omarmen het plein op een bijna gerust-

stellende manier. Er was weinig ruimte voor groen (zoals vaker bij par-

keerterreinen het geval is). Het groen heeft ook weinig ruimte genomen,

maar heeft wel een markante verschijningsvorm gekregen. Klassiek en

daarmee passend bij het gebouw. De taxuskegels en beukenhagen ac-

centueren de raampartijen. Door de hagen ook de parkeerstroken te laten

begrenzen ontstaat er een heldere geleding van de pleinruimte. De

bomen in het hart van het plein staan voor een deel in één lijn met de

bomenrijen die het voorplein bij de terreiningang flankeren. Voorplein

en hoofdplein worden daarmee één ingetogen geheel.

het buitenland 65

Behaaglijk

het buitenland66

Kruidhof

het buitenland 67

Deze praktijk voor Natuurgeneeswijzen herbergt een aantal praktijkruimten en

een zwembad die aan een binnentuin zijn gelegen. Er was behoefte aan een rust-

gevende groene plek waarin cliënten zich zouden kunnen terugtrekken.Twee ga-

lerijen vormen de open verbinding tussen het gebouw en de binnentuin. De

associatie met een omkaderde kloostertuin met daarbinnen buxusperken met

medicinale kruiden ligt voor de hand. De ruimtelijke indeling van de tuin is sterk

bepaald door een schuin op de andere gevels staande, langemuur.Twee haaks op

elkaar staande rechthoeken worden elk aan een zijde begrensd door een

driehoekig buxusperk. Eén van de rechthoeken fungeert als gazon. De andere

rechthoek is ingevuld als een pleintje met een waterbassin, dat op het kruispunt

van twee haakse banen is gelokaliseerd. De overdekte galerijen worden in de tuin

herhaald in de vorm van pergola’s die als zitplek of als loofgang fungeren. De

sfeer van een courtyard wordt daarmee versterkt.

het buitenland68

Instroom

het buitenland 69

Dit speelterrein bij een kinderop-

vang wordt gekenmerkt door zijn

rare vorm. Het hoofdzakelijk

driehoekige hoofdplein heeft op

één van de twee punten een ver-

lengstuk dat afbuigt van het plein

omdat het georiënteerd is op een

deur die naar de entree leidt. In

het ontwerp is getracht om voor-

en hoofdplein in één en dezelfde

structuur te integreren. Deze ba-

sisstructuur wordt gevormd door

een raster van rode tegelbanen

binnen een basisvlak van grijze

betontegels. Het raster heeft de

richting gekregen van de lange

schuine zijde van het plein. Bin-

nen het raster zijn een aantal

rechthoeken met speelelementen

opgenomen. Behalve het raster

zijn twee boogvormige hagen

waarin sierpeerboompjes zijn ge-

plant, beeldbepalend. De haag-

boog in het hoofdplein betrekt de

eerder besproken geknikte aan-

hangsel bij het driehoekige plein.

Verder geeft deze haag een omar-

mende beschutting aan de speel-

toestellen. Een gazon met een

schaduwbrengende purperbladige

boom vult de hoek.

het buitenland70

4

het buitenland 71

Nederland is een ‘verzonnen’ land. Nederland is gemaakt land, is

landschap. In zeer diverse verschijningsvormen, die een af-

spiegeling zijn van de ontginning van zand, klei, veen en löss en

van het temmen van zee, rivier en plas. Elke tijd levert nieuwe in-

valshoeken ten aanzien van het gebruik en inrichting van die land-

schappen. Duurzaamheid, ecologie zijn belangrijke nieuwe

vormgevingsprincipes (Archetype, Kinderspel)

Kinderspel 70

Archetype 72

Schuilhut 74

Landschappelijkeprojecten

het buitenland72

Het betreft hier de groene inrichting

binnen een stedenbouwkundig plan

met woningen die volgens de

principes van duurzaam bouwen zijn

gerealiseerd. Het winnende plan

wordt gedragen door twee peilers: de

verwijzing naar het typische Bra-

bantse landschap en de integratie van

ecologische principes in het ontwerp.

Archetypisch voor het Brabantse land-

schap zijn de door beken doorsneden

dekzandruggen. De mens zette dat

basislandschap naar zijn hand. Langs

de beken begraasden de koeien de

beemden en zorgden houtwallen voor

geriefhout; op de ruggen werd

gewoond in typische langgevel-

boerderijen die gecentreerd lagen

rond een brink. In het plan werd een

aanwezige sloot omgevormd tot een

meanderend beekje met een plas als

regenwaterberging. Ook de beplanting

in de straten visualiseren de twee

planpeilers. In de dwarsstraten func-

tioneert het groen als ecologische

verbindingslijn tussen de beek aan de

ene zijde en een kanaal aan de andere

zijde van de wijk. In de hoofdstraten

verwijzen de leibomen en hagen naar

de oude boerderijbeplantingen. De

centrale brink werd beplant met

eikenbomen.

het buitenland 73

Archetype

het buitenland74

Kinderspel

het buitenland 75

Een park in de Achterhoek was toe aan renovatie en uitbreiding. Het oude park

werd doorkruist door een beek. Het nieuwe plan beoogde het water in dit beeld-

bepalende element langer vast te houden. De aanleg van enkele stuwen en de

verwijding tot bergingsvijver moesten daarvoor zorg dragen. Het water zou

daarmee over een langere periode ten goede komen aan het groen en een vi-

sueel aantrekkelijk element worden. Het bestaande hertenkampje in het

donkere, oude parkdeel werd naar de zonniger, nieuwe uitbreiding verplaatst.

Het park kreeg een educatieve bestemming, met een vlindertuin en wandel-

routen langs benoemde planten en bomen. Kinderen werden ook bij de realisatie

van het nieuwe deel betrokken: ze mochten hier de bomen planten. De

bestaande begraafplaats werd door een logischer ontsluiting beter in het nieuwe

park geïntegreerd.

het buitenland76

Een recreatiepark werd fors uitgebreid

met een veld met bungalows. De nieuwe

stenen woningen dienden snel in de

groene idylle van het bestaande park te

worden opgenomen. De nieuwe aanplant

was fors van postuur. Grote bomen en

heesters moesten ervoor zorgen dat de

nieuwe gasten al direct van hun privacy

konden genieten.

het buitenland 77

Schuilh

ut

Colofon

Auteur:

Marijn Vereijken

www.hetbuitenland.nl

Redactie & productie:

Het Buitenland (Marijn Vereijken)

Winterworks (IngeWinter)

Concept & grafisch ontwerp:

Winterworks (IngeWinter)

www.winterworks.nl

Fotografie:

Het Buitenland (Marijn Vereijken)

IngeWinter (p 55)

ChrisWilms (p 33, 34 - 2e foto, 35)

Fred Bosch (p 52, 53 - 2e foto)

Christel (p 11)

Steen in ‘Steenoever’: Adri Verhoeven www.adriverhoeven.nl

Beeld in ‘4 Seizoenen’: Wilfrie Linssen www.wilfrielinssen.nl

� Het Buitenland 2011

Vanaf 1990 is Marijn Vereijken met veel passie actief inde tuinarchitectuur.Na een studie Landschapsarchitectuur aan de Landbouw-universiteit in Wageningen besloot hij zijn eigen ontwerp-bureau het Buitenland op te richten.Het bureau is gevestigd in Lent (Nijmegen-Noord).

De belangrijkste bureauactiviteiten zijn:- Ontwerp van publieke buitenruimten, privétuinen,

bedrijfstuinen- Ontwerp van prairietuinen voor particulieren en

instellingen- Verzorgen van workshops tuinontwerp en schetsadviezen

aan huis- Regievoering bij de ontwerpuitvoering- Begeleiding natraject (onderhoud en renovatie)- Doceren van tuinontwerp in een beroepsopleiding tuin- en

landschapsarchitectuur

Met 2 landschapsprojecten viel het Buitenland (binnen eensamenwerkingsverband) in de prijzen. De eerste prijs werdtoegekend aan de inzendingen Archetype en Kinderspel.In tuintijdschriften zijn artikelen verschenen over het Buiten-land (‘Nieuw Tuintalent’) en zijn een aantal tuinontwerpenbelicht (Bosbeek, Oase, Vierkant, Diabolo, In Vorm)

het buitenlandtuin- en landschapsarchitectuur

vrouwe udasingel 2206663 gw lent (nijmegen)t: 024 3578976m: 06 23677572hetbuitenland@xs4all.nlwww.hetbuitenland.nl

marijn vereijken