Het bloedresultaat van een medische oncologiepatiënt: wat ... · Hyperglycemie > 250. Glucose -...

Het bloedresultaat van een medische oncologiepatiënt: wat moet je weten?

22/05/2018

Eline Naert / Medische Oncologie

Hoe wordt het resultaat uitgedrukt?

België Nederland

Hemoglobine g/dL mmol/L

Erytrocyten = RBC 10^6/µL 10^12/L

Ureum mg/dL mmol/L

Creatinine mg/dL mmol/L

Bilirubine mg/dL µmol/L

Omrekenen via tabel (N Engl J Med 1998)

Referentiewaarden

Per definitie vindt men voor elke test bij 5% van een “normale” populatie een “abnormaal” resultaat!!!

Leeftijd Lipiden

Geslacht Hormonen

Ethniciteit CK

Vals positieve/negatieve resultaten???

Pre-analytische fase

• Afname op correcte plaats• Patiëntenidentificatie• Nuchter bij glucose – cholesterol – triglyceriden• Patiëntgerelateerde zaken: fysieke activiteit – zwangerschap – roken - medicatie• Transport: temperatuur - snelheid

Analytische fase

• Monsterwisseling• Technisch defect toestel• Interferentie door bv medicatie

Post-analytische fase

• Referentiewaarden

M. BERTH, K. BAFORT ET AL

HEMOLYSE!!!(K, LDH, AST)

Bloedbuizen

EDTAWBC, RBC, Thr

CitraatStolling

Li-heparineurgentie

Serum

NaFluorideGlucose

Volgorde van bloedafname

VOETTEKST6 /

Serum

CitraatStolling

Li-heparineurgentie

EDTAWBC, RBC, Thr

NaFluorideGlucose

Casus 1

♀, 42 jaarBorstcarcinoma

adjuvantECdd C3

Beperkte vermoeidheid bij

normale activiteiten

Huidige waarde Referentiewaarde

Hemoglobine 8,5 g/dL 11,8 – 14,8

Leukocyten = WBC 3200 10^6/L 3650 – 9300

Neutrofielen 1100 10^6/L 1500 – 6000

Bloedplaatjes 132 10^9/L 171 - 374

Uitwerking anemie

�HOE?

�DOEL = opsporen van een mogelijke oorzaak1/ Bloedverlies2/ Verhoogde afbraak3/ Verminderde aanmaak

Microcytair (MCV < 80) Normocytair (MCV 80 -100) Macrocytair (MCV > 100)

Ijzertekort Hemolyse Vitamine B12/foliumzuur deficiëntie

Thalassemie Aplastische anemie Methotrexaat / zidovudine

Sideroblastenanemie Bloedverlies Alcoholisme

Anemie door chronische ziekte

Hypothyroïdie

Haptoglobine – LDH – reticulocyten -

bilirubine

Ferritine – TSAT – Fe – TIBC

Behandeling anemie

�BEHANDELING

�Transfusie (bij klachten of Hb < 7 à 8 g/dL)�Injectafer: berekening cumulatieve ijzerdosis bij ABSOLUTE/FUNCTIONELE ijzerdeficiëntie

�EPO (Aranesp): bij niet-curatieve behandeling bij FUNCTIONELE/GEEN ijzerdeficiëntie

Hb (g/dL) 35 < 70 kg lichaamsgewicht ≥ 70 kg lichaamsgewicht

< 10 1500 2000

≥ 10 1000 1500

RBC – Te veel

�Oorzaken:�Hemoconcentratie/uitdroging�Ziekte van Vacquez = Polycythemia vera

�Behandeling:• Hydrateren• Verwijzing hematologie

Casus 2

♂ 62 jaarProstaatcarcinomaGemetastaseerd

Taxotere38,3°C



Leukocyten 1500 10^6/ 3650 – 9300

Neutrofielen 310 10^6/L 1500 – 6000


CRP 290 mg/L < 5

WBC – referentiewaarden

�WBC + formule!�Granulocyten

• Neutrofielen• Eosinofielen• Basofielen

�Lymfocyten�Monocyten

�CHEMO?�Meestal veilig vanaf > 1000/µL neutro’s

Normaalwaarde

WBC 3500 – 9500 /µL

Neutrofielen 39 – 75 %

Lymfocyten 16 – 45 %

Eosinofielen 0.5 – 5%

Absoluut aantal neutrofielen (#/µl)

Normaal > 1500

Graad 1 1500 - LL

Graad 2 1000 - 1500

Graad 3 500 - 1000

Graad 4 < 500

Neutropenie

�Behandeling:• Altijd ANTIBIOTICA!• Groeifactoren in primaire of secundaire preventie (volgens terugbetaling)

Neutropenie < 500/µL = infectierisico ↑↑↑

Neutropenie + koorts = SPOED

Febriele neutropenie

DEFINITIE:≥ 38.3°C 1-malig of ≥ 1 uur ≥ 38,0 °C

EN< 500 ANC/mm3

RISICOPATIËNTEN?

- Neutropenie graad IV (< 500/mm³)- Snelle daling van neutrofielen- Langdurige neutropenie ( > 5 dagen)

WBC - afwijkingen

�Infectie:�Leucocytose�Linksverschuiving (%)

• Staafkernigen ↑ (voorlopers van neutro’s)• Teken van bacteriële infectie

�R/ AB zo nodig

�Verhoogd aantal voorlopers�Overdreven beenmergstimulatie�Leukemie�Myelofibrose

C-reactief proteïne

�Geproduceerd door de lever als een acute fase reactie op:�Infectie�Inflammatie�Trauma

�Symptomen en behandeling afh. v. oorzaak

CRP mg/L

normaal < 5.0

Casus 3

♂ 43 jaarTestiscarcinoma

AdjuvantBEP C3d8

Huiduitslag

Thrombocyten - referentiewaarden

�Bloedplaatjes�Stolling �Grote reserve!

�Bloedingsrisico?�Afhankelijk van procedure�Mineur trauma�Spontaan

�CHEMO?�Meestal veilig vanaf >100.000/µL

Normale waarden

Bloedplaatjes (#/µL) 150.000 – 450.000

Sterk verhoogd risico op bloeding

Plaatjes/µL

Bij licht trauma < 50.000

Spontaan <10.000

Thrombopenie - symptomen

�Bloedingen

�Petechiën

�Ecchymosen

�Hematomen

Thrombopenie – Oorzaken

�Chemotherapie

�Medicamenteus

�Beenmerginvasie

�Toxisch (vb. alcohol)

�MDS

�Infecties/sepsis, …

�Behandeling zo mogelijk oorzakelijk!

Thrombocytentransfusie?

�< 10.000/µL zonder extra risicofactoren

�< 20.000/µL risico-indicatoren: �zware mucositis, �sepsis�hoge koorts (> 38.5°C)�hypertensie�stoldefecten�CNS pathologie�retinale bloedingen...

�< 30.000/µL met lichte persisterende mucosale bloedingen (epistaxis/vaginaal/urinair/RBPA/...)

�< 40.000/µL met duidelijke persisterende mucosale bloeding

�< 40.000/µL pre-punctie tenzij sternale

�< 60.000/µL massieve of persisterende actieve bloeding (+ controle stolfactoren !) preoperatief

Thrombocytose

�Verhoogd risico op thrombosen (en bloedingen)

�Oorzaak: reactief, hypo-/asplenie, beenmergziekten, …

�Behandeling afh. v. oorzaak.�Evt aspirine bij verhoogd thrombose risico

Casus 4

♀ 76 jaarOvariumcarcinoma

Taxol weeklyC8

Droge mondDorst +++



Leukocyten 1900 10^6/L 3650 – 9300

Neutrofielen 1400 10^6/L 1500 – 6000

Bloedplaatjes 134.000 10^6/L 171 - 374

Casus 4

♀ 76 jaarOvariumcarcinoma

Taxol weeklyC8

Droge mondDorst +++


Hemoglobine 10,1 g/L 11,8 – 14,8

Leukocyten 1900 / mm3 3650 – 9300

Neutrofielen 1400 / mm3 1500 – 6000


Creatinine 1,4 mg/dL 0,55 – 0,96

Glucose 378 mg/dL 74 - 106

Glucose – waarden

Normaal Glucose (mg/dL)

Nuchter 65 - 126

Niet nuchter < 200

Diabetes Glucose (mg/dL)

Nuchter > 126

Niet nuchter > 200

Richtwaarden DM Glucose (mg/dL)

Hypoglycemie < 65

Nuchter 70-120

Niet nuchter <200

Hyperglycemie > 250

Glucose - Hyperglycemie

Glucose - Hyperglycemie

�Oorzaak: �Diabetes +/- cortisone, voeding, infectie, stress,…

�Behandeling: �Metformine�Sulfonylurea�Incretinomimetica�DPP-4-inhibitoren�Insuline, …�Soms: insuline spuitpomp en IV vocht

Glucose - Hypoglycemie

Glucose - Hypoglycemie

�Oorzaak: �Te hoge dosis

insuline/sulfonylurea�Insulinoom�Te weinig gegeten�Sport�Alcohol�…

�Behandeling�Suikerrijke voeding of drank

�IV glucose�Glucagon

Casus 5

♂ 63 jaarMondbodemkanker

RT + cisplatinumDiarree en braken

Anorexie en zwakte


Hemoglobine 11 g/L 11,8 – 14,8

Leukocyten 1900 / mm3 3650 – 9300

Neutrofielen 1400 1500 – 6000

Bloedplaatjes 134 171 - 374



Creatinine - achtergrond

�Creatine (SPIER) ----------------------------------> Creatinine (BLOED)

�Constante loslating in bloed via spieren en wordt gefilterd door de nieren.

� Maat voor filterwerking (= nierfunctie)

� eGFR = inschatting van klaring

�Nieren helpen bij het uitscheiden van medicatie!

�Referentieparameter bij urineonderzoek

Spiermassa

Nierfilter

Creatinine - waarden

Creatinine (mg/dL) eGFR (mL/min)

Vrouw 0.55 - 0.96 +/- 120

Man 0.72 - 1.17 +/- 120

Nierinsufficiëntie eGFR (ml/min)

Stadium 1 90 – 120

Stadium 2 60 – 90

Stadium 3A 45 – 60

Stadium 3B 30 – 45

Stadium 4 15 – 30

Stadium 5 <15

Creatinine ~ spiermassa

� Dialyse

Acute nierinsufficiëntie - Oorzaken

Pre-renaal

• Dehydratatie• Shock

Renaal

• Medicamenteus• Auto-immuun• Vasculair• Idopathisch

Postrenaal

• Obstructie urethra

• Obstructie blaas• Obstructie

ureters

VULLEN NEFROLOGIE OBSTRUCTIE

Casus 5

♂ 63 jaarMondbodemkanker

RT + cisplatinumDiarree en braken

Anorexie en zwakte


Hemoglobine 11 g/L 11,8 – 14,8

Leukocyten 1900 / mm3 3650 – 9300





DRINKEN / IV VOCHT !!!

Casus 6

♂ 42 jaarLongkanker

Nieuwe diagnose

Nausea en brakenHoofdpijn en verwardheid



Leukocyten 4200 / mm3 3650 – 9300


Bloedplaatjes 234.000 / mm3 171 - 374



Ionen – normaal waarden

Electrolyten Referentiewaarden (mmol/L)

Natrium 135 – 145

Kalium 3.6 – 4.8

Chloride 98 – 106

Calcium 2.12 – 2.62

Magnesium 0.70 – 1.05

Fosfaat 0.80 – 1.45

Bicarbonaat 22 – 29

Casus 6

♂ 42 jaarLongkanker

Nieuwe diagnose

Nausea en brakenHoofdpijn en verwardheid



Leukocyten 4200 / mm3 3650 – 9300





Natrium 115 mmol/L 135 - 145

Natrium

�Regulator van de vochtbalans

�Natrium bevindt zich voornamelijk extracellulair = in het bloedplasma

�Homeostase via nieren�Zout excretie / heropname�Water uitscheiding / heropname � ADH + dorst

Electrolyten Normaal (mmol/L)

Natrium 135 – 144

Hyponatriëmie - Symptomen

�Hoofdpijn

�Nausea/braken

�Zwakte

�Verwardheid

�Verminderd bewustzijn

�Epilepsie

�Coma

Natrium (mmol/L)

Hypo < 135

Ernstig < 125

Hyponatriëmie - Oorzaken

�Medicamenteus

�Vochtafdrijvers!�Corticoïden

�Renaal verlies

�Gastro-intestinaal verlies

Water >>>> zout

Volumestatus

Hyponatriëmie – Diagnose/Therapie

�Diagnose�Klachten vanaf Na < 125 mmol/L�Osmolaliteit en 24h-urine

�Therapie�Oorzakelijk �Trage substitutie!

• Hypertoon zout• Risico op pontiene demyelinisatie

Hypernatriëmie - Symptomen

�Dorst

�Gedaald bewustzijn

�Convulsie

�Coma

Natrium (mmol/L)

Hyper > 144

Ernstig > 150

Zout >>>> water

Hypernatriëmie – Oorzaken/behandeling

�Onvoldoende waterinname

�Toegenomen waterverlies�Vochtverlies bij bv brandwonden�Diuretica�Diabetes insipidus�…

�Toename van Natrium

� Oorzakelijke behandeling en IV hypotoon vocht

Zout >>>> water

Casus 7

♀ 47 jaarBorstkanker

EC dd

Braken en diarreeHartkloppingen

Zakt door de benen



Leukocyten 2500 / mm3 3650 – 9300



Kalium

�Voornamelijk intracellulair

�Belangrijk!

�Myocardgeleiding

�Zenuwgeleiding

Electrolyten Normaal (mmol/L)

Kalium 3.6 – 4.8

EKG!!!

Hypokaliëmie - Symptomen

�Spierzwakte tot verlamming

�Spierkrampen

�Rhabdomyolyse

�Hartritmestoornissen!�Extrasystolen �AV-blok�Torsades de pointes�Ventrikel fibrillatie�Hartstilstand

Kalium (mmol/L)

Hypo < 3.5

Ernstig < 2.5

Hypokaliëmie - Oorzaken

Shift EC � IC

• Alkalose• Insuline• Β2 mimetica

Te weinig inname

• Alcoholisme• Anorexia

Te veel verlies

• Intestinaal• Braken• Diarree• Maagsonde in

suctie• Laxativa

• Renaal• Tubulaire acidose• Erfelijke

aandoeningen• HypoMg

• Medicamenteus• Diuretica• Ifosfamide• Steroïden

• Hormonaal…

Hypokaliëmie - Behandeling

�Oorzaak

�Suppletie!�Kaliumchloride of –fosfaat�UltraK�Bananen�…

�Kalium sparende diuretica (Aldactone)

Hyperkaliëmie - Symptomen

�Spierzwakte

�Oedemen

�Hartritmestoornissen�ECG veranderingen�Ventrikelfibrillatie�Hartstilstand

Kalium (mmol/L)

Hyper > 4.8

Ernstig > 6.0

Hyperkaliëmie - Oorzaken

Shift IC � EC

• Acidose• Hyperglycemie• Hemolyse• Trauma/brandwonden

Te veel inname

• Supplementen• Geneeskundige

kruiden (vbpaardenbloem)

Te weinig verlies

• Nierinsufficiëntie• Hypovolemie• Hypoaldosteronisme• Medicatie

• Β blokkers• NSAID• Lanoxine

CAVE pseudohyperK bij

- gestuwde bloedafname- thrombocytose

Hyperkaliëmie - Behandeling

�Stabiliseren van myocardcellen�Calcium (gluconaat)

�Kalium naar intracellulair forceren�NaHCO3

�Insuline + glucose�β2-mimetica (beperkt effect)

�Dialyse

�Kayexalaat (traag)

Casus 8

♂ 59 jaarBlaaskanker

Cisplatinum/gemcitabine

Dorst – droge mondConcentratiemoeilijkheden

- sufheid



Leukocyten 2100 / mm3 3650 – 9300


Bloedplaatjes 102 10^9/ mm3 171 - 374

Calcium

�Gebonden aan albumine!�Totaal Calcium ≠ geïoniseerd

�Botmineraal

�Stolling

�Zenuwgeleiding

�Spiercontracties

Electrolyt Normaal (mmol/L)

Calcium 2.12 – 2.62

Hypocalciëmie - Symptomen

�Neurologisch�Extrapyramidaal S�Krampen tot tetanie�Convulsies

�Cardiaal�QT-verlenging�ST-daling�Ritmestoornissen

�Diarree

Calcium (mmol/L)

Hypo < 2.62

Corrigeren voor albumine!

Hypocalciëmie - Oorzaken

�Hypomagnesiëmie�Alcohol, cisplatinum, cetuximab, …

�Vitamine D-gebrek

�Medicatie: �Lisdiuretica , Xgeva, Zometa

�Rhabdomyolyse

�Acute pancreatitis

�Leverchirrhose

�Dialyse

Hypocalciëmie - Behandeling

�Oorzakelijk

�Calcium tabletten

�Calcium IV

59 /

ACUUT:

Insufficiëntie

CHRONISCH:

Polyurie

Polydipsie

Lithiasis

Calcinosis

Insufficiëntie

Anorexie

Dyspepsie

Nausea

Braken

Pancreatitis

Constipatie

Ileus

Dehydratatie

Gewichtverlies

Spierzwakte

Botpijn

Myopathie (proximaal)

Hypotonie

Pruritus

Concentratie ↓

Verwardheid

Vermoeidheid

Stupor

Coma

QT interval ↓

PR interval ↑

Arytmie

Bradycardie

Hypertensie

Hypercalciëmie - SymptomenCalcium (mmol/L)

Hyper > 2.62

Corrigeren voor albumine!

Hypercalciëmie - Oorzaken

�Botmetastasen

�Paraneoplastisch

�Hyperparathyroidie

�Immobiele patiënt

�Medicatie (bvb lithium)

�Te veel vitamine D of calcium supplementen

�Genetische syndromen

…

Hypercalciëmie - Behandeling

Ca excretie �

• NaCl• Loopdiuretica

Botresorptie �

• Bisfosfonaten• Denosumab• Calcitonine• Dialyse• Steroïden

Casus

�♂ 54jr

�Gemetastaseerd HHca

�Hevige krampen in de kuiten

�Labo�Na 131 (135 – 145)�K 3.1 (3.6 – 4.8)�Calicum 2.1 (2.12 – 2.62)�Mg 0.51 (0.70 – 1.05)�Fosfaat 0.70 (0.80 – 1.45)

Magnesium

�Magnesium belangrijk voor neuronen, spieren en veel enzymen.

�Hypomagnesiëmie vaak geassocieerde hypoK of hypoCa

Electrolyt Normaal (mmol/L)

Magnesium 0.70 – 1.05

Hypomagnesiëmie – Symptomen en behandeling

�Symptomen�Krampen, spasmen tot tetanie�EKG afwijkingen�Verwardheid, ataxie tot coma

�Behandeling:�Substitutie

Magnesium (mmol/L)

Hypo < 0.7

Ernstig < 0.3

Casus - Antwoord

�♂ 54jr



�Labo�Na 131 (135 – 145)�K 3.1 (3.6 – 4.8)�Calcium 2.1 (2.12 – 2.62)�Mg 0.51 (0.70 – 1.05)�Fosfaat 0.70 (0.80 – 1.45)

Casus

�♂ 54jr



�Labo�Na 134 (135 – 145)�K 3.2 (3.6 – 4.8)�Mg 0.57 (0.70 – 1.05)�Fosfaat 0.30 (0.80 – 1.45)

Hypofosfatemie - Symptomen

�Symptomen:�Spierzwakte, rhabdomyolyse�Respiratoir falen�Hartritmestoornissen�Hartfalen�Hemolyse

Fosfaat (mmol/L)

Hypo < 0.80

Ernstig < 0.32

Fosfaat (mmol/L)

Normaal 0.80 – 1.45

Hypofosfatemie – Oorzaken en behandeling

�Oorzaken: �Sepsis�Vitamine D deficiëntie�Diarree�Maagsuctie�Refeeding syndroom�Polyure fase na acute nier

….

�Behandeling: substitutie!�Zeker bij fosfaat < 0.32 mmol/L

Casus - Antwoord

�♂ 54jr


�Algemeen wat verzwakt

�Labo�Na 134 (135 – 145)�K 3.2 (3.6 – 4.8)�Mg 0.57 (0.70 – 1.05)�Fosfaat 0.30 (0.80 – 1.45)

Casus 9

♀ 59 jaarOnder nolvadex owv

borstkankerGeelverkleuring huid

en ogen


AST 581 U/L 0 - 31

ALT 737 U/L 7 - 31

jGT 606 U/L < 36

Alkalisch fosfatase 505 U/L 30 -120

Totaal bilirubine 5,1 mg/dL 0,2 – 1,1

Direct bilirubine 4,58 mg/dL ≤ 0.45

Levertesten

�Geeft idee over functie van en schade aan de lever

�Stolling!

�Albumine

Levertest Normaalwaarden

Totaal bili 0.2 – 1.1 mg/dL

Direct bili ≤ 0.45 mg/dL

Indirect bili 0.1 – 0.8 mg/dL

AST 0 – 31 U/L

ALT 7 – 31 U/L

gamma-GT <36 U/L

Alkalisch fosfatase 30 – 120 U/L

Stollingstest Normaalwaarde

INR 0.9 – 1.1

aPTT 28.9 – 38.1 sec

Levertesten

�Ongeconjugeerd = indirectbv. Hemolyse

�Geconjugeerd = directbv. Galwegobstructie

ongeconjungeerd

Levertesten

�Meestal geen symptomen

�Soms icterus (slechte prognose)�Leverfalen �Obstructieve icterus

�Oorzaken: �Metastasen�Virale infectie�Toxisch

…

�Behandeling afhankelijk van oorzaak

Casus 9

♀ 59 jaarOnder nolvadex owv

borstkankerGeelverkleuring huid

en ogen


AST 581 U/L 0 - 31

ALT 737 U/L 7 - 31

jGT 606 U/L < 36

Alkalisch fosfatase 505 U/L 30 -120

Totaal bilirubine 5,1 mg/dL 0,2 – 1,1

Direct bilirubine 4,58 mg/dL ≤ 0.45

Obstructie galwegen door levermetastase

Tumormarkers

�NIET tumorspecifiek�Roken�Medicatie�Ontsteking�Benigne tumoren�5% van normale bevolking

�Nut�Hulp bij diagnose�Respons op therapie voorspellen�Monitoring na einde therapie

Tumormarkers

Borstkanker:

CA 15.3

Eierstokkanker:

CA 125

Darmkanker:

CEA

Pancreaskanker:

CA 19.9

Prostaatkanker:

PSA

Teelbalkanker:

Alfa-FP

Bèta-HCG

Tumormarkers

VOETTEKST77 /

Evolutie Absolute waarde

Vragen?

Het bloedresultaat van een medische oncologiepatiënt: wat ... · Hyperglycemie > 250. Glucose -...

Documents

Transcript of Het bloedresultaat van een medische oncologiepatiënt: wat ... · Hyperglycemie > 250. Glucose -...