MAANDBLAD VOOR TWENTEHET LANDSCHAP - DE STRUCTUURDE NATUUR - DE MENSEN - HETLEVEN - DE CULTUUR - DE VOLKS­TAAL - DE GESCHIEDENIS - DE GE­BRUIKEN - DE STREEKBELANGENDE ALGEMENE ONTWIKKELING

HFD. RED. J. W. M. GIGENGACKNR. 7 JULI 1968 7 E JRG.

Uit de inl"oud:

•Hengelo100 jaar

metaalstad

•Redaktie en Administr. TWENTSE POST(waarin opgenomen tijdschrift Twenteland)Beekstr. 5' Hengelo (0.) Tel. 17987Amsterdam-Rotterdam Bank, HengeloPostrekening: 820018 t.n.v. Twentse PostAbonnements·prijs f 4.20 per jaargangLosse nummers 40 cent per exemplaarAdvertentie-tarieven op aanvroag. Gehele of gedeeltelijkeovername ven artikelen enz. zonder toestemming van de Uii·geefster verboden. Alle publicaties blijven eigendom v.d. Uitg,

TWENTSE POST

!'Twentse Taalbank

INDUSTRIE

HENGELO 100 JAAR METAALSTAD

Op 4 september aanstaande is het honderd jaargeleden, dat in het toenmalige dorp Hengelo deMachinefabriek Stork in bedrijf werd gesteld. Totdan toe kende Hengelo uitsluitend een textiel­industrie, waarvan de opkomst ter plaatse vooralwas te danken aan WOLTER TEN CATE (geb.28 aug. 1701 te Hengelo).De stichting te Hengelo van een machinefabriek(ao 1868), die het jaar daaropvolgend reeds werkverschafte aan 200 man, is voor het destijds 5000inwoners tellende weversdorpje van vérstrekkendebetekenis geweest. Thans - honderd jaar later ­dankt de stad Hengelo haar evenwichtige positiein Twente (Nederlands 3de industrie-gewest) nogsteeds aan een bloeiende metaalindustrie, waar­voor een eeuw geleden de basis is gelegd.

WIEG IN BORNE

In het jaar 1859 stichtte C. CRAAN STORK (inDelft opgeleid tot ingenieur) op initiatief van zijnoudere broer CHARLES THEODORUS STORK,die reeds op 14-jarige leeftijd een calico-weverij

Machinefabriek Stork In 1886

2

was begonnen in Oldenzaal, samen met de smidMEYLING een kleine reparatie-werkplaats metgieterij te Borne onder de naam Stork & Meyling.Nauwelijks drie jaar later overleed C. Craan Stork.

Hoewel onbekend met het machinevak en belastmet de leiding van zijn naar Hengelo overge­plaatste bontweverij (1853), nam CHARLES TH. S.de leiding van de fabriek te Borne op zich. Zijnbroer J. E. STORK en zijn gwager H. J. EKKER,medefirmanten in de bontweverij, werden ook fir­manten van de machinefabriek.

Toen MEYLING zich in 1865 als compagnon terugtrok, werd de naam van het bedrijf veranderd inde Machinefabriek van de Gebr. Stork & Co. Dezefabriek heeft vele jaren met de Bontweverij C. T.Stork & Co onder één leiding gestaan. Daar Hen­gelo in die jaren een spoorwegkruispunt was ge­worden, werd het bedrijf van Borne naar dit kerk­dorp verplaatst, waar op 4 sept. 1868 de tegen­woordige machinefabriek in bedrijf werd gesteld.

STORK-HENGELO

De machinefabriek te Hengelo ontwikkelde zichvoorspoedig. Op 1 jan. 1893, toen de beide mede­firmanten van C. T. STORK waren uitgetreden uitde machinefabriek, nam deze zijn drie zonen

TWENTSE POST

Twentse Taalbank

Stonc in 1893

(D. W., H. C. en C. F. STORK) als medefirmantendaarin op. C. T. STORK overleed in 1895.

o D. W. STORK, geb. 4 april 1855 te Oldenzaal,oudste zoon van de stichter, kreeg vooral be­kendheid door zijn stelsel van sociale voorzie­ningen in het belang van het personeel der fa­briek. Hierbij bouwde hij voort op de grondslagdie zijn vader had gelegd; (een eigen ziekte­voorziening dateerde al vanaf de stichting derfabriek te Hengelo, terwijl reeds in 1881 eenpensioenfonds was gesticht). Overleden in 1928.

o H. C. STORK, geb. in 1858, tweede zoon van destichter (door het personeel 'boer Stork' ge­noemd vanwege zijn liefde voor het agrarischbedrijf) was belast met het toezicht op de pro­duktie-afdelingen. Overleden in 1934.

o C. F. STORK, geb. 6 febr. 1865 te Oldenzaal,jongste zoon van de stichter, behaalde in Delfthet diploma werktuigkundig ingenieur en voer­de de technische leiding van de machinefabriek.In die jaren (vanaf 1893) groeide de 430 per­soneelsleden tellende onderneming uit tot eenbedrijf met 2600 werknemers. (In de crisis­jaren liep dit aantal terug tot 1900 man, omdaarna weer snel te stijgen.) Het onderwijs aan

TWENTSE POST

de fabieksleerlingen, gestart in 1868, had devoortdurende belangstelling van C. F. STORK.In 1918 werd een modern ingericht schoolge­bouw in gebruik genomen. C. F. ST. overleedop 18 juli 1934.

WERELD-CONCERN

Na de 2de wereldoorlog (40-45) wist Stork-Hengelode fabriek belangrijk uit te breiden. In 1948 kreeghet bedrijf bij het 80-jarig bestaansjubileum hetpredicaat Koninklijk.

o In 1954 werd Stork door een fusie met de ma­chinefabriek Werkspoor deel van het concernVMFjStork-Werkspoor, met 33 produktieonder­nemingen en verkoopkantoren in het buiten­land, totaal 23000 werknemers tellend, waarvan3000 buiten Nederland.

o Op 15 juli jl. werd b~kend gemaakt dat VMFjStork-Werkspoor een fusie wil aangaan metWilton-Feijenoord-Bronswerk. Het nieuwe çon­cern zal de naam VMFjStork-Wilton dragen enongeveer 31000 werknemers in dienst hebben.

(Zie ook EEUWFEEST STORK, blz. 15.)

3

Twentse Taalbank

SINDS 18451

w. Noordegraaf NV

Hengelo Goortel. 14144 (05400) tel. 2142 (05470)

(introdudieprijs)

NIEUW:

B.G.J.Meekes

(10.975)PURE KLASSE

KRACHT IN EEN VOORNAME'VQRM

AutospuitinrichtingAARDOLIESTR. 16 TEL. 17529

Garage 't Wilbertoffe. B. M .W. dealervoor Hengelo en omstr.

G. OLDE KALTERSloetsweg 372 - HENGELO - Tel. 12807

Heerlijk'

friss~

Magere Vruchten-YoghU rt (aardbeiensmaak )

49ct per halve literDe melkman van de H.C.M. heeft hel.

BMW2002

H. J. BENNINK

HOLLANDIA ondergoedk&usen. sokken, tricotages

Veevoeder, MeststoffenBrandstoffen, ZaaigoedPootgoed. Div. artikelen

W. JohanninkBeckumerstraat 3-5 Hengelo

APPENDAGES enLOONDRAAIERIJ

Manufacturenhandel Industriestraat 88

Alle veevoeders onder ClO-controle

Cöop. Aan~ en Verkoopvereniging

DeurningenTel. 05402-201

Broekhuisde boekhandel

met de grote keu~e!

Enschedesestraat 19 HenQelo

Voor het inrichtenvan Uw woning:

Woninginrichting f.ra ns Ta nkeWeemenatraat 61. - Tel. 12862. - Hengelo (0.)Zie overzichtelijke etalages en 30ûOm2 showroom

AutospuitinrichtingBEVELSBORG

• Jngericht met moderne AUTOSPUIT. enMOFFELCABINE

BINNENHAVEN 68 TEL. 14432

IJzerwaren. Gereed­schappen. Bouwbeslag.Tuin- en Huish. artik.

Van Wezel

Wij verzorgen:

een avond vullend

kleurenfilm'programma

over Twentefora PRI NS, Tuindo'psf,. 28. Hengelo

Transport - MontageKraanverhuur

Tel. Hengelo 19541Tel. Amersfoort 11333

"Wiej veurt van allens"

Souvenier,-,VAN HENGELO EN TWENTE

H. Berger, Brinkstr.

G. J. Schuurmanhef aI1ns, wa'j in hoes gebroekenkönt: KOPKES, SCHOTTELKESen al dee dinge, dee de vrouw

. neudig hef. • Ottoweg 55a

ADVERTEREN IS ETALEREN

Garage stalen anti-sliptraptreden, trappen en bordessen

* Uitglijden bij olie, vet, ijs of sneeuw 'niet meer mogelijk* Zeer lichte en goedkope constructie* Prima referenties van grootindustrie en architecten

J. WARMINKen Zoon

Datsun-dealerVOOR

Hengelo en oRl,geving

DIJKHOf HENGELO- FABRIEK VOOR METAALBEWERKING-

Opgericht 1921Beukweg 4, Tel.13480 / 13581

TWENTSE POST

Twentse Taalbank

KRONIEK VAN DORP EN STAD

C7"\ELDEN - De snelle bevolkingsvermeerde­~ ring van 1675 tot omstreeks het midden van

de 18e eeuw, waarover wij reeds in de Twentse Postvan mei jl. cijfermateriaal gaven, leidde tot grotearmoede en woningnood.

DELDEN IN DE 18de EEUW

In 1749 gelastte de provinciale overheid, dat in allebuurtschappen de sedert 1682 nieuw gebouwdehuizen door de boermannen werden opgetekend;(S.v.B. blz 95; zie voetnoot 1). In het richterambtDelden dienden schoppen, stallen, schuren, stook­hutten, s,chapen- en varkenskotten tot woongele­genheid, terwijl in de richterambten Oldenzaal,Enschede en Borne zelfs werd gesproken van hut­ten, die van turven zijn opgezet. De boermannenvan Driene klagen: 'Dese arme hutten en kamersen schoopen bint aan die menschen vergunt om inte wonen om datse nergens niet kunnen bliven enbuyten niet kunnen liggen.' Minder welwillend' ismen in Langelo (Haaksbergen): 'Veele woningendie op de gemeente (d.i. gemeenschappelijke gron­den) staan so lange als het die Heer Marken Rig­ter en die Goet Heren belieft, anders moeten syvertrekken;' (S.v.B. blz. 361).Er was voor al deze armen in de landbouw geenplaats.

Reeds in 1601 had het bouwland in Delden eente grote omvang gekregen; (6.89% van de totalegrondoppervlakte van dit richterambt) . De hoe­veelheid plaggen, benodigd voor de bemestingvan één mud land, bedroeg gemiddeld dertigwagens (met twee paarden bespannen) of ruimtwintig wagens stalmest; dj. plaggen vermengdmet dierlijke mest. Blijkens het 'Register van depeerden' enz. uit 1602, beschikte het richterambtDelden in dat jaar over 632 paarden om dezeenorme hoeveelheden plaggenmest te vervoerennaar de verspreid liggende kavels; (S.v.B. blz.415 ev. en 528). Ondanks de aanwezigheid vanUitgestrekte woeste gronden, kon men vanwegedit noodlottig bemestings-systeem niet in hetwilde weg ontginnen - de gronden dienden totplaggenland -, zodat de plattelanders genood­zaakt waren op andere wijze in hun bestaan tevoorzien.

De textiel - met aanvankelijk Borne als cen­trum - heeft uitkomst geboden, terwijl later ookde weefindustrie te Hengelo werkgelegenheid ver­schafte aan overtollige arbeidskrachten afkomstigvan het omliggende platteland.

1) De afkorting S.v.B. verwijst naar het standaardwerk van prof. Slicher van Bath:'Een samenleving onder spanning', Uitg. Van Gorcum & Comp. NV. Assen. .1957.

TWENTSE POST

In 1758 heeft in Twente de stad Almelo het hoog­ste gemiddelde burgerlijke vermogen (nI. 941 gld.),gevolgd door de steden Oldenzaal (901 gld.), Del­den (859 gld.) en Enschede (728 gld.). In Deldenis deze vermeerdering van het burgerlijk vermogengepaard gegaan met .een verbetering in de positievan de armen.De crisistoestand in de Twentse textiel omtrenthet midden van de 18de eeuw, veroorzaakt dooreen toenemende buitenlandse konkurentie (Silezië,Engeland, Schotland en Ierland) en aanvangendein 1748, brengt van jaar tot jaar weer een ver­scherping van de armoede met zich mee, terwijltevens de bevolkingsvermeerdering tot stilstandkomt. De hoofdgeldkohieren van 1764-1767 tonen,vergeleken met die van vroegere jaren, een ramp­zalig beeld. Deldener Es telde meer dan 40 0;0 on­vermogenden en Stad Delden 55,6 0J0, In 1765 zijner in het rkhterambt Delden 133 diaconie-armenen 193 onvermogenden. Van deze laatsten wordtgezegd: 'personen en huisgesinnen, welke schoonniet van Diaconyen trecken omdat meest van deRoomse religie syn, egter seer onvermoget en ge­noegsaem armer syn d.an die van den armen leven';(S.v.B., blz. 203 ev., 291 ev. en 350).In het voorjaar van 1765 richtten zich de Statenvan Overijssel tot de gemeentebesturen om zospoedig mogelijk maatregelen te nemen tegenlandloperij en bedelarij ten plattelande. De briefging vergezeld van een instructie, bestaande uit13 artikelen, waarin de diverse werkzaamhedenvan deze 'Armenjagers' waren geregeld. Deze be­hoefden ten aanzien van de bedelaars niet veelconsideratie te gebruiken. 'De bedelaars, vagebon­den en verder quaad volk, zich in het verdrijven,apprehenderen (grijpen) ofte vervolgen tegen haarteweer stellende, hetzij met of zonder geweer, zul­len dezelve geweld met geweld mogen te keer gaanen deswegen onstrafbaar en breukeloos wezen, ten­waare de noodzaakelijkheid daarin moetwillig endemet opset te buiten gegaan mogte sijn.'De 'Armenjagers' genoten een wekelijks tracte­ment van 3 gulden en alle twee jaren 'een nieuwerok'.

Met betrekking tot de bevolkingsvermindering inhet richterambt Delden tussen 1748 en 1795schrijft de historicus SIkher van Bath (blz. 99):'Misschien is het toevallig, maar in de 2de helft vande 18e eeuw, als aan de bevolkingsvermeerderingeen einde is gekomen, hoort men ook weer meerover allerlei ziekten. Toch hebben deze een locaalkarakter. In 1738 heerste er een besmettelijke ziek­te in de Lutte, in 1769 woedde een besmettelijkebrandkoorts in Salland en Twente, in 1772 en 1773waren er "epidemique rotkoortsen" in Hardenberg,Rijssen, Goor, Delden en Hengelo. Waarschijnlijkwaren deze laatstgenoemde ziekten een gevolg van

5

Twentse Taalbank

PORTJE DAMES~, HEREN-,KINDER- PYAMA'S

Deldenerstraat 8 • EN -ONDERGOED,

Hengelo (0.)SCHORTEN, ENZ.A 1t ij d 9 0 e d k 0 0 p

ADVERTEREN IS VERKOPEN

Automobielbedrijf

FIATvanaf;f 3799

Delden.ltr 42Tel. 2120

Doe het selfWij leveren hiervoor P.V.C. vloer- enwandtegels (reeds vanaf H5.80 p. m2),

plakplastics. mozaiek. lijmen. beits etc.VLO ERE N BED R IJ F

A. F. Pierik &F. Boerkamp n. v.

Wolter t. Catestr. 5, Tel. 14064Hengelo (0.)

ERNE

Gasconvectoren, Haarden, Electro­

en SanitairBornsestraat 24 Tel. 16137

H. ter Braak

iMORSINIf,~ SOL ASPE C I A AL ZAAK •.r.ó:1~~~

~Z~~

Weemenstraat en Kotmansweg

i1HOBBYHUIS

Hoek/ort

BLEEKER

VERSTEEG's vearve

veur hoes en earve

Molenstraat 20Hengelo (0.) - Tel. 12207

N.V. Automobielbedrijf

BERGWEG 9, HENGELO~ ~. -.

Ruischer en HartgersVoor eledrische apparaten

en insta IlatiewerkenDRIENERSTRAAT 4 - HENGELO(tel. winkel: 14878 - tel. Installatie-afd. 10436)

CBonneterie SPE~Ittk~Blouses - Rokken ~ Vesten

•Molenstr.5. Tel. 17382. Hena.~

COÖP.

GEDISTILLEERD, WIJN, BIER,LIKEUR, LIMONADE

Fa. Jac. KrabbenbosMolenstrut 18

Hel be,le .dre, voor:

tnschedesestr. 22. Hengelo

HET SPEELGOEDPALEIS

'Ceutelink

~RAIFFEISENBANKBOERENLEENBANK

Perellelweg L.S. Hengelo Tel. 10061Bijkantoren: Oldenz.str. 168, Beukweg 81

• MEUBELEN• TAPIJTEN

• BEDDEN

IEli PETRI voor de modernewoninglnrichtlngllM MARKTSTR. 15

BlOEMSI ERKU NST

:5(. ~unia&~n.

ADVERTEREN IS ETALEREN

Beekstr. 29 Hengelo

BEHANG EN VERF

Fa. Wed. J. WalhofHENGELO

.0PEl• CHEVROlET

Tuindorpstraat 38, Tel. 12751

CBult'ó Sla'iJeriJVOOR VLEES

EN VLEESWARENWEEMEN5TR. 12. TEl. 12752 AHREND Beste leu. weet wa'j doot met oew geeld.

Leav' nich raak zaaj wal wedt.

Kla.n!'n van BISCHOff Telgenflat Hengelo Tel. 7266Denk ter urn. le'j mangs wat op zied.V tur nen krappen of slechten tied.

Binl almaol vol lof voor: Lichtdrukken, Foto- c:>~~AA,,~Breng dan

Ne dame of heer ... copieën, bestekken.~~~

oaw g ••ldZe koml a.llied weer, w.nl:

naor de

Bischoff H J. Krakers2: ~,F ~

I I.;:.:{ ~ Nutsspaorbaank~ ~

HENGELO AANNEMERSBEDRIJF 4'G E\,\\ Now 4 pet rente

hef 'I besle wal er i, Tel. Hengelo 12964 NUTSSPAORBAANKOawertuugt ow van dizze waórheed Nieuwbouw, O"d.rhoud~ en Betonwerken Drienerstraote 43 . HENGEL

6 TWENTSE POST

Twentse Taalbank

de hongersnood, die in 1772 in geheel Overijsselheerste. Rogge en paardebonen werden door deregering overal tegen verlaagde prijzen aan de ar­men gedistribueerd. De roggeprijs was in Twentetot 46 stuiver het schepel gestegen. De gedistribu­eerde rogge werd verkocht tegen 30 stuivers, ter­wijl in normale tijden de prijs ongeveer 24 stuiverbedroeg. In de volgende jaren horen we weer vanallerlei ziekten: in 1779 woedde de rode loop (dy­senterie) in Enschede, Oldenzaal en 't richterambtDelden,' enz.

HORIGHEID

De leus 'boerenland in boerenhand' is in het mid­den der 18de eeuw nog allerminst verwerkelijkt.De feodale structuur wordt in deze tijd in Twentee.chter op revolutionaire wijze sociaal en econo­misch doorbroken door de opkomst van de burgerijin de steden en de kerkdorpen tezamen met dezich snel ontwikkelende textielindustrie enerzijdsen de toenemende betekenis van het eigenerfd(niet-horig) bezit anderzijds. De vermeerderingvan het eigenerfd bezit moet vooral worden toege­schreven aan de toeneming van het aantal keuter­bedrijven; (S.v.B. blz. 307 ev.)

Door de werking van de artikelen 14 en 15 vanhet Hofrecht uit 1546 werd vrij land, door hof­horigen verworven, op de duur hofhorig goed,zodat de horige goederen wel in omvang kondentoenemen, maar niet worden gesplitst of ver­minderd; (S.v.B. blz. 695).

2} Goederen. waarvan het eigendom is overgegaan van de vroegere landsheer. de bis­schop van Utrecht. op de Staten van het gewest Overijssel. Daarnaast lagen in hetrichterambt Delden in de l8c eeuw ook nog horige erven, die in de middeleeuwen

!

Reconstructie van het ste­deke Delden. De oostpoort- 'den porten dar men gheetto Woolde' - stond tussende Zwaan en Aartsen, dewestpoort - 'dar men gheetto Ghoor' - tussen het oudevan Heekshuis en de Engel.

Ontwerp en uitvoering:G. Vrielink, R. v. Domburg

TWENTSE POST

Vergelijkt men het areaal der domeinerven 2),zoals ons dat bekend is uit de verpondingskohie­ren van 1601/2, met dat van de kaarten van1770/85, dan zien we in het algemeen dat de to­tale oppervlakte bouwland in 1770/85 in heren­mudden gerekend veel groter is dan die van1601/2. Sommige erven hebben in 1770/85 onge­veer een zelfde oppervlakte bouwland als in1601/2, maar anderen zagen hun areaal somsverdubbeld worden. In 1601/2 beschikken de ho­rige erven in het richterambt Delden gemiddeldover een groter areaal dan de niet-horige; (S.v.B.blz. 398 en 692).Uit het register 'Ordre en redres over's Landsdomainen van Twenthe' van 9 aug. 1662 blijkthet meeste nieuw aangegraven land te liggenbij stad Delden: in Deldenerbroek (11 7/8mud),Bornerbroek (11 mud). De percelen land wer­

den gewoonlijk gemeten in herenmudden: éénherenmud besloeg een oppervlakte van 0,5322 ha.Blijkens de kaarten, die tussen 1770 en 1785 vande domeinen gemaakt zijn, heeft dezelfde ont­wikkeling van de horige erven zich ook in hetrichterambt Delden op fenomenale wijze voort­gezet. Deze vermeerdering van bouw- en weilandis reëel, de stijging van de gemiddelde bedrijfs­grootte is echter schijn. Door de sneUe bevol­kingsvermeerdering van 1675 tot 1748 waren deboerenerven overbevolkt, terwijl ook het aantalgezinnen, in de vorm van bijwoners en lijftuch­ters 3) sterk was gestegen. De bevolkingsver­meerdering heeft op de horige erven niet toteigendom waren van de proosdij en het kapittel te Oldenzaal.

3) landarbeiders. die afhankelijk waren van de horige boer alsmede ouden van dagen.

7

Twentse Taalbank

VlOS gebouwSelf Service

maaltijden à f 2.50(Ook bij U aan huis)

Beekstr.l0, HengeloTEL. 05400·12612

Timmerfabriek

HanninkHengelo (0.) - Tel. 13701

Levering van:kozijnen, ramen, deuren, trappenenz. voor utiliteits~ en woningbouw

DIVERSEPLAATSEN

Alle boeken over Twente(ook streektaal·literatuur)

Boekhandelt.VoordeDelden

Voor al uw

wapens en munitie

naar

Deldenerstraat 36·38. Telefoon 13041. Hengelo CO.)VASTE GOEDEREN • ASSURANTIËN • HYPOTHEKEN

Makelaarskantoor

ROTTINK N.V.

TU~[N STAJ)I.jUI,HN ST.lAM&RTUSTORI;.N

Delden

Industriestr. B' BORNE· tel. 05409/1166

Molensiraai 15

MOR5ELTBOUWMATERIALENC.V.

WAVIN DEALERP.V.C..rioleringsbuizen. regenwateraf.voerbuizen. draineerbuizen. kiezelbak­ken. ontluchtingskappen. ontluchtings·pannen. dakramen. Plastic folies. Pla­stic schuimprofielen. PolyestergolfplatenVOOR ALLE KUNSTSTOPPEN :

Wapenhandel

HUISKES

ADVERTEREN IS VERKOPEN

Eethuis

,,'t Centrum"

prima keuken

(Eig. B. Droste)

Specialiteit: Zigeuner~Bief

Geopend van 23.30 tot 00.4 uur

BEEKSTRAAT 5 ~ HENGELOo'~.

OPTICI~N

Westen W90nt Weemenstr. 15

Schoenen en reparaties ~:~~~~~aat 19

SJOERD van der LAAN

Automobielbedrijf

Van Laaren

FeütenEnschedesesfr. 127· Tel. 13983 . Hengelo

DAFHET HUIS VOOR

EXCLUSIEVE DAMESKLEDINGBnnkstraat 6, telefoon 13607 ~

SIMCA·DEALER

TINSELBOER JANSENMarktstraat 18 . Tel. 1288 . BORNE

Wilt ge werkelijk bromfiets­

genot? Koop dan een Zun­

dapp, Tomos of Batavette.De beste bromfietsen en de beste service.

Waarom een horloge, dat Utelkens moet opwinden?

Een Zwitsers automatisch horlogewindt zichzelf op !

Ruud KnoeiBORNE

Grotestr. 239 (naast Huish.school)

8 TWENTSE POST

Twentse Taalbank

splitsing der erven geleid, maar tot een vergro­ting van het areaal per erf. Daarentegen werdende niet-horige erven, die met het Hofrecht nietshadden uit te staan, door veelvuldige splitsingensteeds kleiner. En daarmee samenhangend nam't aantal katersteden toe; (S.v.B. blz. 398en694).

De grote armoede op het platteland, aldus Slichervan Bath, kan niet aan het grote adellijke bezitworden toegeschreven; (In 1758 is het percentagevan het adellijk vermogen alleen in de richteramb­ten Delden, Almelo en Diepenheim nog boven de50 procent). De armoede hangt samen met de be­volkingsvermeerdering; (blz. 271 en 299).De positie van de horigen in Twente in de 18e eeuw,vergeleken met de ov.erige plattelandsbevolking,was aanmerkelijk gunstiger: het aantal armen on­der hen was kleiner, terwijl hun sociaal aanzienwas gestegen door de vorming van de grote groe­pen, die zich als klassen beneden de horigen be-

o gonnen af te tekenen, de woners, brinkzitters enkeuters. V,ergeleken bij de niet-horige bedrijven,zijn de pachten, die op de horige bedrijven gebrui­kelijk waren, beduidend lager. Daarentegen warende financiële verplichtingen, voortvloeiende uit dehorigheid (vooral de onregelmatige, zoals versterf,erfwinning en opvaart) lastig te noemen, zondernu in de meeste gevallen bepaald drukkend te zijn;(S.v.B. blz. 688 ev. en 722-727).

Af en toe leest men over min of meer ernstigeincidenten tussen een horige en zijn goedsheer ofgoedsvrouw. Mr. G. J. ter Kuile sr. vermeldt in zijnboek 'Twentsche Eigenheimers' (blz. 27), dat ba­ronesse JUDITH AGNES MULERT, vrouwe vanBackenhagen (havezate onder Deldenerbroek), in1770 drie harer boeren uit Ambt-Delden naar hethaar toebehorende Huis Odink bij Winterswijk hadlaten ontbieden en deze toen 'zonder enige schijnvan recht van hunne vrijheid had beroofd' dooropsluiting in de kelder van dit Huis, waaruit zijwisten te ontvluchten. De motieven tot dit eigen­machtig optreden, dat - aldus Ter Kuile ~ enormveel sensatie maakte in den lande, zijn totaal onbe­kend gebleven en ook uit de procedure, die de Ad­vocaat-Fiscaal van Twente tegen de baronesse aan­bond, blijkt niet of deze gevolg had gegeven aaneen plotselinge ingeving, 'eene boosaartige neiging'dan wel of hier sprake was van 'een gepraemidi­teerd (weloverwogen) voornemen'. Eerst tien jaarlater werd de baronesse veroordeeld tot een scha­devergoeding van 4200 Caroli gulden en tot beta­ling van alle kosten, jura, sportelgelden en advies­kosten, die meer dan 2000 gld. beliepen. Volgensoverlevering heeft de vrouwe van Backenhagen alseen zoen voor haar euveldaad aan de Hervormdekerk van Delden de twee grote koperen kaarsekro­nen geschonken, die inderdaad het jaartal 1781vertonen, aldus Ter Kuile.

TWENTSE POST

De bewoners van Backenhagen gaven al eerderblijk, veel noten op hun zang te hebben. In hethofboek van Delden (ao 1637) staat een vonnistegen een horige opgetekend, die geweigerd had omeen van hem gevorderde dienst met wagen enpaard te presteren. Hij werd tot 'rebell' verklaarden bij verstek tot 50 gld. boete veroordeeld. Enigeweken later verscheen de delinquent zelf voor hetgericht en gaf een enigszins andere beschouwingover de loop van zaken. De plaatsvervangende rent­meester had hem bevolen op Backenhagen te ko­men met paard en wagen, om vandaar een 'juffer'naar Vriezenveen te brengen. Beklaagde had hier­op geantwoord, wel twee paarden te hebben dochgeen wagen, alleen een kar. En, daar de 'juffer' ge­weigerd had op een kar vervoerd te worden, washem de dienst, die hij niet wilde weigeren, onmo­gelijk geworden.

Aan de horigheid is in het begin van de 1ge eeuween einde gekomen. In 1795 (Franse bezetting) isde horigheid nog blijven bestaan, daar deze nietals onvrijheid, maar als een soort erfpacht werdbeschouwd. Aan de horige verplichtingen werd dusook na 1795 op de gebruikelijke wijze voldaan.Eerst door de inlijving van het koninkrijk Hollandin 1810 bij Frankrijk veranderde de toestand. Bijde invoering van de nieuwe rechterlijke organisatieop 1 maart 1811 hielden de hofgerichten op te be­staan. Aan de verpachting van de horige verplich­tingen kwam reeds in 1810 een einde. Na 1816 is dekwestie van de eigendom van de horige erven hetonderwerp van zeer langdurige procedures geweest.Na een geruchtmakende rechtszaak tussen VonBönninghausen en de boer Aarnink in Ootmarsumis er een regeling tot stand gekomen, waarbij devroeger horige boeren tegen betaling van een af­koopsom de volle eigendom van de erven kondenverwerven. Zij, die daartoe niet de middelen beza­ten, konden hun boerderij van het Rijk pachten;(S.v.B. blz. 728).

DROSTENDIENSTEN

Hadden de boeren het juk der horigheid vrijwelsteeds geduldig' gedragen, de aanmatigingen vande drosten van Twente waren hen echter voort­durend een doorn in het oog.In 1748 matigden de drosten zich 't recht aan, omde wanordelijkheden bij 'Maaksmalen' (feestelijkemaaltijden) door zware boeten 'te hunnen profijte'tegen te g'aan.Ook maakte de drost zich meester van het rechtvan ijken van ellen, maten en gewichten. In 1749had 'de Landschrijver van de Drost de Elle van hetStadhuis (Enschede) meegenomen, waardoor hetstadsbestuur zeer in verlegenheid kwam.'De zg. hand- en spandiensten voor de drosten wa­ren ten tijde van de Spaanse oorlog ingevoerd,

9

Twentse Taalbank

A. v. d. Leest RadioEnschede Televisie

R.dio onderdelen • Eledrofechnische artikelenErkend reparateur en installateur

Het bekende adres voor het

leveren van alle bekende merken

gazon~ en motormaaiers(ABNER. BRILL. FOLBATE. HUSQVARNA)

Fijn. H d lil.lijperij I V, I 1,~eer efl,:':SfI,

BLEEKERSTR. 18 - ENSCHEDE

Voor

lijn- en rastercliché's

Clichébedrijf

NV v/h FirmaM. J. v. d. Loeff

Achter 't Hofje 3-7, tel. 19266

Voor Enschede enomgeving:

Stoevelaarstr. 21~27Hengelo. tel. 12164

De weg naar wiesheed

is zoonder eand.

Gratis verkrijgbaar bij

Wiesheed

BOERENLEENBANK

Enschede-Lonnekerde bank voor iedereen!

FAZANTSTR. 116, ENSCH.• Bijkant.: Boule·v..d 1945 Enseh.; Seholt. Reimerstr. 31, lon.

lijst van

Twentse

boeken

Zojuist gereedgekomen

onze nieuwe

Boekh. WITKAM, EfI,sch,De Klomp 22, (tel. 05420/12773)

Te koop: nog enkele ingebondenjaargangen Twentse Post, á f 10.~.

('65, '66 en '67) Adm. van dit blad.

AMUSEMENTSAUTOMATEN

RADIO

TELEVISIE

•HOOR

APPARATENe

Se TEN CATESTAALHARDERIJ

Hessenweg 1 - 9 ~ Tel. 15413

MINTEX ~ REMDIENSTDr. Benthemstr. 35 - Tel. 15418

Gra mofoon platen Pick·Ups

SPE C I A AL Z A A K Hleuwstr. 117 Tel.19909 Hengelo.RA010K0 Boulevard 90Tel. 24869 Enseh.

FA. H. v. d. BERGOLDENZAALSESTRAAT 65 - TEL. 12543

STEUNZOLEN, ELAST. KOUSEN,BREUKBANDEN

Leverancier voor ane ziekenfondsen

Wee rekken kan geet naorzölfbedieningPARAAT

Glanerbrug: biej TET~bushalteIn 'n lunchroom kOl lekker dten en dreenken

I Voor herenkleding Ihet beste bij 93?fÓterfÓ

I Van Loenshof 12, Enschede I

TEL. 10688

Pvrmonhtrut 15' 19ENSCHEDE

Motor defect?

naarJULO

direct I 11

tandwielenPerikweg 52

OLDENZAALSESTRAAT 39

~fOTO GOOO FILM

~

Kalenderdraat 24-:26 Enschede

Machinefabriek

ARENS&Zn

•

Fijnhout. en Triplexhandel

Fa. W. LANGE

Van Loenshof 10 Tel. 15271Filiaal: Oliemolensingel 37 Tel. 16118

Voor' Hmedaille, toen

krans, takof beker: bij ons slaagt u zeker

Ripperdastraat 2a, Enschede

ADOLFS & PENNINK

studieboekefl,pocketbooks • romafl,s

Spelbergsweg 97, Tel. 4538

levert: Fijnhout, Triplex, Hard· en

zachtbaord, Vlas. en spaanplaat enz.

. Een BRIL, die werkelijk pretJig zitis gemaakt door

Remmelt Pit

ADVERTEREN IS ETALEREN

10 TWENTSE POST

Twentse Taalbank

doch in 1631 officieel afgeschaft. Ze werden nadiendoor de drosten eigenmachtig weer in het levengeroepen.In 1752 had drost Charles Bentinck een 500-talboeren gelast in de morgen van 15 december metspaden, houwelen en kruiwagens 'op de hoogeboekholt in 't gericht van Enschede' bijeen te ko­men, waar hun het graven van een 'visscherij'werd opgedragen.In augustus 1753 liet hij 'aan 't Bleekhuis vanWijnand Nijhoff' (Lonneker veld) een kamer tim­meren, die voor hem in het vervolg als jachthuismoest dienen, wanneer hij hier met zijn vriendenkwam jagen en eten.Al zulk werk moest door de boeren zonder enigevergoeding worden verricht, soms midden in deoogsttijd, hetgeen de verbittering van de boerenin de hand werkte.Bij hun drang naar meer vrijheid vonden de boe­ren een voorvechter in de persoon van JOHANDERK VAN DER CAPELLEN TOT DEN POL, diejarenlang heeft geijverd om tot definitieve af­schaffing van de drostendiensten te komen. Op1 nov. 1782 zag hij tenslotte zijn moeite beloond;(L. A. Stroink: 'Stad en Land van Twente', p. 352).De Boerrichters van Twente boden hun voorvech­ter in de Staten op 25 sept. 1783 een op perkamentgeschreven en door hen ondertekende dankbetui­ging aan:"Ter eeuwige en onsterfelijke Gedachtenis vanden Edelmoedigsten Ridder Johan Derk Baronvan der Capellen, Heer van den Pol, Appeltern,Althorst, Hagen ec. Beschreeven in de Ridderschapvan Overijssel ec. ec. Die, in navolging der aloudewaare Ridderen, den onderdrukten bijstand bie­dende, door wijs beleid, onvermoeiden vlijt, stand­vastige verduuring, verachting en overwinning,veelel' wederwaardigheden, zonder dat zijn grotegeest bezweek, de vrijheid van den vrijen landmanin Overijssel, tegen het slaafsche juk van Drosten­diensten, met Gods hulp, heeft verdedigd. Die ookdoor de rechtvaardige uitspraak der Ed. Mog. He­ren Staaten deezer Provincie, Beschermers vanRecht en Vrijheid, het nut zijner loflijke poogingenin de geheele uitroeying van die harde en ver­achtelijke dienstbaarheid heeft bereikt," enz.Voor het richterambt Delden ondertekenden:Hendrik Nijhoff, setter van Hengelo;Hendrik Bruyns, Boerrigter van Woolde;Jan Wessels, Boerrigter van Hengevelde;Hendrik Hiddink, Boerrigter Oele;Gerrit Annink, Boerrigter van Bekkum;Jan ter Hagreyse, Boerrigter van Wedenhoen;Herman ter List, Boerrigter van Deldenerbroek;Jan Hendk. Brasse, Boerrigter van Bentelo;Jan Ottenhof, Boerrigter van den Esch;Egbert Dubbelink, Boerrigter van Aselo.

TWENTSE POST

Bij wijze van zegel had men aan deze dankbetui­ging een gouden gedenkpenning met dito kettingbevestigd, voorzien van het opschrift: 'De nijvreLandman juicht, zijn Vrijheid is hersteld! Capellenzegepraalt op baatzucht en geweld! 1 Nov. Ao 1782'

ONDERWIJS

Op 19 juli 1735 werd door Burgemeesteren, ge­samtlijke Kerkenraet en Gemeensluiden van Del­den, bij meerderheid van stemmen, tot school­meester alhier vercosen de Ed. Arent van Heek.De 'Conditien ende Voorwaerden, waernae een tijt­lick schoolmeyster, van de Magistraat der StootDelden angenomen, sich sal hebben te reguleren,'zijn ons bekend uit een.'Acte van aanstelling vanSchotto Averstege,' schoolmeester te stad Deldenanno 1656, 20 april:

1) Degene tot den Schooldienst sall beroepen wor­den moet sijn van de ware gereformeerde religie,sich begeven tot de kerckliche gemeente en hetH. Nachmael frequenteren;

10) Alle Weckeldagen sullen die Kinder bij somer­tijt ten 6 uyren 's morgens in de schole komen,ten 8 daer weder uet. Ten 9 daer weder in ende

ten 11 daer weder uet. Des naemiddags ten 12daer in en ten 2 weder daer uet. Item ten 3weder daer in en ten 5 weder daer uet;

15) Elcker Kindt 't welk duyts leert, 't sy lesenende schryven off een van beyden, soU alle halvejaer aen den meyster tot schoelgelt betaelenacht stuver.

16) Die Kinder welcken in de latijnsche spraackeonderwesen worden sullen in besondere banekensitten ende yder halff jaer tot schoelgelt geventwaalf stuver.'

Op diverse punten (bevolkingsgroei, horigheid,drostendiensten e.a.) zijn wij uitvoeriger ingegaandan binnen het raam van onze 'kroniek van dorpen stad' de opzet is. In de historische schetsen overandere dorpen en steden in Twente zullen we inverschillende gevallen dan ook naar de 'Kroniekvan Delden' verwijzen.(In het volgende nummer: Delden in de 1ge eeuw.)

Zoekt U een gezellig café in antieke stijl ...

Bezoekt dan

'Het Wapen van Beckum'(Eigenaresse Wed. Boenders)

Geschikt voor diners en partijenRijk in de natuur is het beslist niet te duur.

11

Twentse Taalbank

alMQlo~HOTEL~CAFÉ~RESTAURANT

de CJrlooie CUrouw(TEVENS BENZINE-STATION)

Een van de oudste zaken in TwenteOOTMARSUMSESTRAAT 488 - ALMELO

NutsspaarbankUW bank

Hoofdkantoor AlmeloWIERDENSESTRAAT 22

Bijkantoren te Almelo, Wierden,

Vriezenveen, Rijssen, Nijverdal en

Coevorden

Veur MEUBELS en allens, water zo 6iej komp kieken, naor:

TOON a,d. TuinstraotTel. 3880

In vrogger dage daansen de leu opde deU' 'n veertoer. Weer völ later'n zeuvensproonk. Rechtervoort foxtrot.wals en cha cha cha in niejmoodsedaansscholen:

WimPOLMANOotmarsumsestraat 26 - Tel. 4880

drogisterij - parfumerie

PRlJMERSBornsestraat 72 - Tel. 5650

Het huis voor geschenken

DIVERSE PLAATSEN

DIVERSE PLAA TSEN

c.L.V. LANDBOUWERSBELANG

HaaksbergenC.l.O.-mengvoeders

RuwvoedersBrandstoffen

I d k' " I" e Op ren smorre

Twents ethoes In Maarkeien de grote weg YBn Hengel naor Deamter

[Twentse specialiteiten)

DENKT BIJ HET OPLOSSENVAN UW PROBLEMEN

RU)MTEVERWARMINGOOK AAN AARDGAS

Gem. Energiebedr. Rijssen

Het Twentse Serviezenhuis

Grotestr.79,ALMELONieuwstr.86 Hengelo

Wedgwood, Spode,Royal ~ Copenhagen

CoöperatieDe Landbouwcoöperatie

is een bolwerk ter beveiligingter verdedigingter bevordering

van de economische belangenvan de vrije zelfstandige onder~

nemers in de landbouw te wetende Boeren.COöP. LANDBOUWERS~

BANK EN HANDELSVER.

ADVERTEREN IS ETALEREN

Met onze mengvoeders altijd dehoogste productie. Kunstmeststof­fen; keuze uit vele soorten. Ruimgesorteerd in vaste brandstoffen.Bij ons is het rustig en voordeligtanken voor brommers, auto's entractoren.

C.A. & V.V. BORNERBROEK

BOERENLEENBANKAlbergen

De SPAARBANK voor stad en landMaak gebruik van lopende rekeningen

Alle inlichtingen aan de bank

Coop. "De Lantlbouw" W.A.GOOR

Het adres Iloor:

Mengvoeders onder C. L.O.­

controle, Meststoffen, Brand­

stoffen, Bestrijdingsmiddelen,

Kruidenierswaren, Landbouw­

werkzaamheden enz.

CO OP. Z U I V EL FA BRlEK

De EendrachtROSSUM

~Het best. adres voor alle %ulvelprodukten

Wiej helpt met an debleu; en veuroetgang

van MAARK ELmet wiede umgeffing

• Coöp. Boerenleenbank en• Coöp. landbouwvereniging

BOEREN LEEN BAN K

qoegdamVoor alle bankzaken, Voorschotten,Credieten en lopend rekeningverkeer.

BOEREN LEEN BAN KBornerbroek

• De SPAARBANK • verder allevoor iedereen BANKZAKéN

I,

• VEEVOEDER• KUNSTMEST EN• LANDBOUW·

[BENOD"GDHEDENin de beste kwal:iteiten ! ! !

12

Door groteomzet

lage prijzenbij I

A.B.T.B.ALMELO

HotelHaarhuisZenderen

In 't herte van Twente

BOERENLEENBANK

qoeeróelo='Verzorgt al uw bankzaken. Hoogste spaarrente.

Boerenleenbank De LutteMET KANTOREN TE DE LUTTE

OVERDINKEL. GLANERBRUGHoge rente voor al Uw ingelegde spaar..

gelden. Lage hypo- en voorschot·rente

TWENTSE POST

Twentse Taalbank

STREEKTAAL

MEUGEN, MUTTEN EN ZöLLEN

Meugen kan 't zölfde betekenen as: hooln van."Mags miej nog?" "Jao, 'n kop tusken de duur,aaien met 'n baksteen!" Twee, dee völ van mekaahoolt, meugt mekaa naa geern Zien, mer as tweemanleu mekaa spikantig oop de hoed zint, danmeugt ze mekaa nich.

As oop 'n feestjen nen borrel schunken wödt:"Da'w 't nog lang majt meugen, kriegen zal nog wagaon." Wee van 'n blauwen knoop is, mag daornich van heuren, hee zeg, dat borrels pressenterenmos nich meugen. Jannèwer is nargens good vuur,zegge. "Dat mag wa waor wèèn," zeg 'n preuwerd,"mer hee is toch nich vuur de ganze brouwd!"

'n Zeeken man mag niks, iej kunt er nog gen tuut­ei an kwiet wödden. 'n Dokter menen, hee mosetten. Dow zeg 'n zeeken: "Wat mut, dat mut.Doot miej dan mer 'n ei in 'n kettel." Jao, as nenboer mut, dan zegge: "Geern!"

"lk mag geern wat etten, mer ik mut ook mienerös hebben," zea 'n luierd. Teumig gaon en völlemeugen, dat kan jao nich deugen. De leu zèèn, heezol ook nog lange vingers hebben. Eenmaol hef'n deender em al attrappeerd; dow mosse dreewekke brommen. 't Schient wa, datte daor nichvan leerd hef. Non, wee nich heuren wil, den mutmer veulen!

"Wat hei'j ne drokte, Luuks! Mu'j vaaks hen heui­en?" "Bo nee, Geert, ik gao hen vriejen. Zo'k dannog gengeln?" (treuzelen). As Geert heurt, woeLuuks 'n eugken oop hef, dan zegge, Luuks zoltoch wiezer wèèn:

'n Wicht, dat in de kerke zitTe gapen en te gabbeln,En waor 't geet, of waor 't steet,Van naoberleu mot babbeln

was niks vuur em. Geert kuiert net zo lang, datLuuks zik lat aowertuugen: "Wat zo'k met zonnekizz'bis doon, hier an de Rammelbekke," zegge; enhee brenk eer 't achterhekke; (maken de verkeringoet).

"Wat zö'j!" zuchen de vrouw, dow eren man wassneuveld. "lej mut wa vedan." Hee was völlen oop'n Grebbebaarg, daor mut 't nich dog hebben. Denaobers wollen eer nog hop geewen, 'n enen zeg,eren man moch ees gevangen wèèn nömmen, 'n an­der menen, hee zol misschien de päöl hebben trök­ken (zijn gevlucht), mer zee zeg: "lej mut miejniks wies maken, ik heb jao berich kregen van debörmeister."

TWENTSE flOST

Jans har ne rieke vrouw trouwd, dee al aorig watkringe urn de heurn har. "Daor zö'j nog deune vanbelèèwen!" zèèn de leu. Ze kregen wa geliek. 't Wasaait: "Dow zas, dow zos!" 't Wief har de bokse an,Jans mos 'n helen dag oopzitten en peutjes geewen.In 't eerste gaffe zik der in, hee zeg: lej mut walees 'n oge too kniepen, mer 't wödden met 'n dagslimmer, en antlessen zèère net as Luuks van deRammelbekke:

Men zol de rieke vrouwleu haost,Jan straf mie haal: vervleuken.

"As 't es bie ous vebiej kumst, Gait, moste es inkommen kieken," zeg Jan oet Hoksebaarge tegenzienen naober. ,,'t Za'k dooën, Jan; no 'k wunskediej van 's gelieken, mer ik zal d,iej ook es verwach­ten, Jan. Diene vrouwe mos toe meddebrengen enook de oolde bestevaar." "No, Gait, ik zal 't Jenne­ken en de vaar wal ees zeggen." Jao, Gait en Janhebt het wa dik an. Mer de moor zeg: As dat eiduur geet, zö'j nog ees stinken belèèwen!"

WERKGELEGENHEID

INSTITUUT VOOR WERKGELEGENHEIDIN DE TEXTIEL

ENSCHEDE - Op 2 juli jl. werd in een bijeen­komst in 't gebouw van de Fabrikantenverenigingte Enschede besloten, om op korte termijn een in­stituut op te richten voor de werkgelegenheid inde textielindustrie. Aanwezig waren de voorzittersvan de drie werknemersbonden in de textielindus­trie De Eendracht, Unitas en St. Lambertus, als­mede een aantal distrktsbestuurders van dezebonden. Voorts was er een sterke werkgeversdele­gatie, die onder leiding stond van ir. J. Bosrna.Een belangrijke taak voor dit instituut zal zijn deplanning van de werkgelegenheid op langere ter­mijn. Met name zal ook worden gedacht aan hetinschakelen van vijftigjarigen en ouderen in detextielnijverheid.

De behoefte aan een instituut als hier voor ogenstaat, werd vooral actueel toen een Twents textiel­bedrijf een aanvraag indiende om zestig Turksegastarbeiders te mogen verwerven, terwijl er nogvele Twentse textielarbeiders werkloos zijn.

TOT KIJK IN DE 1ZJCBar ,,'Cwentv Seven" 27

VOOR GEZELLIGHEID EN SFEERBurgemeester Jansenplein 27 Telefoon (05400) 1 23 18 Hengelo (0.)

13

Twentse Taalbank

Tel. 228

Olden~aal

Door de eeuwen heen een meubel­stuk, dat sfeer geeft in elk interieur•.Permanente expositie in onze toon­zalen van vele modellen Geldersekussen- en rankenkasten

Diverse plaatsen

Boerenleenbank

voor iedereen

WAAROM NAAR,

Denekampde bank

C0otmar"um?Karakteristiek stadje, rijkaan folklore, bos en hei,A. N. W. B. - oriënteertafel,'t hoogte punt van Twente.

Schitterende vergezichtenover Twente en Duitsland

SAKSISCHE BOUWKUNST (los hoes c.a.)

* Een typisch landstadje temidden van de bossen* Een ideaal oord voor een rustige vacantie

INLICHTINGEN VVV RIJSSEN TEL. 2303

CJ:2 DE GLIMLACH•• VAN~""ef1. TWENTE

TRACTORENSCHOLTEN

Deurningen

Srnellink

KIP

PHIllPS

KIP

Grens - Nordhorn

tochten in Overijssel

deskundig uitgewerkte

KIPregelt Uw deukt Uw spuit Uw

schade auto uit auto

AUTOSPUlTBEDR.IUITDEUKINR.Esstraat 6 - Tel. 2251 - Oldenzaal

dan 50 toonkamers

de ~aak met meer

Boterstraat 13-15, tel. 2077Eekboerstr. 71, tel. 2708; b.g.g. 2349

OLDENZAAL

Het adres voor tuin-, bloem­en landbouwzaden, bestr.midd.

Molensiraai 6, Ieleloon 2958

ERRESTELEVISI E

Ben Lansink OldenzaalGrotestr. 20 Tel. 2981

eenVoor

TELGENKAtv1P'szaadhandel

Foto's könt nich kieken(Mer oonze 1010" mö'j bekieken)

fotohandel

't Kiekkeske

e.V.-installatieE. HEIDEMANN & Zn

ADVERTEREN IS VERKOPEN

verven

Tel. 2091

tricoleren

drymasteren

Golm.,tr. 47·49

K())~JMllêlnlNlJI{OLDEHZAAL

Antoon HuttenVOOR DE LOOP

EN DE SLOOP

-.

Van Opel. Ford en VW

alle onderdelen IDenekamperstr. 71, Tel. 2863

o\d~ftlaa' I

.. I

~ UjndiensrenOldenzaal - Denekamp

filNDlL Moderne touringcarsUitgebreid reizenprogrammaIn de zomermaanden elke dagen het Duitse grensgebied

Autobus~

ondernemingOldenzaal

. Zoveel schitterende geschenken •••En evenzoveel verschillende smaken.Geef een geschenkbon.

Blij rnet een geschenkbon

G. Morselt.

14 TWENTSE POST

Twentse Taalbank

UIT STAD EN STREEK

VOOR EN TEGEN 'TWENTERAAD'

ENSCHEDE - De Enschedese Gemeenteraad heeftzich op 1 juli unaniem uitgesproken voor het in­stellen van het intergemeentelijk overlegorgaan,de Twenteraad. Door de heer G. E. N. Perik (KVP)werd gesteld, dat dit de bestaande samenwerkingin andere verbanden, zoals de T.O.G. (Twente­Oost Gelderland) en de InteressengemeinschaftRhein-Ems niet in de weg mag staan. Uiteindelijkzal de intergemeentelijke samenwerking moetengroeien naar 'n bovengemeentelijk bestuursorgaan.GOOR - Ook de gemeenteraad van Goor is ak­koord gegaan met het voorstel, toe te treden totde Twenteraad, ofschoon diverse raadsleden be­twijfelden of dit wel zo'n nuttig instituut zal zijn.DIEPENHEIM - Het college van B & W van Die­penheim heeft de gemeenteraad voorgesteld omniet toe te treden tot de Twenteraad, omdat dekleine Twentse gemeenten daarin op grond vanongelijke vertegenwoordiging te weinig inspraakzouden hebben.

ENSCHEDE NU AKKOORDMET RECREATIESCHAP

ENSCHEDE - Nu door het voorlopig bestuur zo­danige wijzigingen in de ontwerpstatuten zijnaangebracht, dat geen twijfel meer behoeft te be­staan over 't feit, dat slecht met instemming van dedeelnemende gemeenteraden de uitvoering en hetbeheer van recreatieve werken ter hand kan wor­den genomen, heeft de Enschedese Gemeenteraadzich 1 juli akkoord verklaard met het instellen vanhet Recreatieschap Twente. De 19 andere 'Twentsedeelnemende gemeenten hadden de regeling reedseerder aanvaard.

RUSLUI-HISTORIE WEER UITGEBREID

VRIEZENVEEN - Doordat de Oudheidkamer Vrie­zenveen de beschikking kreeg over 27 familie­al'chieven, betrekking hebbend op de geschiedenisvan de voormalige Vriezenveense kooplieden, dietwee eeuwen lang handel dreven met het Tsaris­tische Rusland, zijn weer tal van gegevens overdeze interessante periode aan het licht gekomen.Het ligt in de bedoeling, dit nieuwe historische ma­teriaal t.z.t in een publicatie te verwerken.

CONSERVATOR MUSEUM PALTHEHUIS

OLDENZAAL - Het interimbestuur van de Ver.Vrienden van het Palthehuis heeft de heer JohanMolkenboer benoemd tot tijdelijk conservator.

TWENTSE POST

EEUWFEEST STORK

HENGELO - Op donderdag 5 september zal ZijneKoninklijke Hoogheid de Prins der Nederlanden inhet begin van de middag een bezoek brengen aande jubilerende machinefabriek Stork te Hengelo.'s Morgens zal de Prins aanwezig zijn bij de pre­sentatie van het rapport 'The Future of PowerGeneration' (De Toekomst der Energieopwekking),in opdracht van Stork vervaardigd door het Ame­rikaanse instituut Tempo-Center for AdvancedStudies, in samenwerking met Nederlandse hoog­leraren en wetenschappelijke instituten uit bin­nen- en buitenland.Prins Bernhard was reeds' eerder gast op de Tech­nische Hogeschool Twente. Bij de officiële openingvan het hogeschoolcomplex op 14 sept. 1964 brachthij - in gezelschap van de Koningin - een be­zoek aan de campus Drienerlo. De foto toont hemin gezelschap van de eerste rector-magnificus derTHT: prof. dr. G. Berkhoff.De stichting 'Hengelo - 100 Jaar Metaalstad', on­der voorzitterschap van de heer F. van Wezel, eenbekend Hengelo's expediteur, organiseert in deeerste week van september diverse stadsfeesten, dieop zaterdag 31 augustus door de burgemeester vanHengelo officieel zullen worden geopend. Er zalondermeer een grote tentoonstelling worden ge­houden in de omgeving van het stadhuis. Hoeweler overleg is geweest met de organisatoren van hetStork-jubileum, staan de stadsfeesten op zichzelf.Daarnaast wordt het lOO-jarig bestaansfeest vanStork gevierd met diverse evenementen, georgani­seerd door de verschillende personeelsverenigingenvan het bedrijf.Op2,3 en 4 september (van 9-11.30 en van 14-16.30uur) zal ter gelegenheid van het eeuwfeest de fa­briek toegankelijk zijn voor de Hengelose bevol­king.

15

Twentse Taalbank

GENTLEROYVOORVRIJETIJDS-­KLEDING

KONINKLIJKE TEXTIELFABRIEKEN

GEBR. VAN HEEK N.V. ENSCHEDE.

JORZOLINO

11 VAN,'- SERVET

~~KOMPlWI~I. UITZET

IOllNKWlE TmlElfABBIElEI

JOBDü.· lEB IEEME II HillSBEiGEN

voor ~ levensmiddelenguller met zegels •• guller met guldens

Op VéGé-arlikelen sleeds10010 kort. in geldzegels

N.V. Aanneming-Mij. vh.

H. W. TE PASEnschede

Burgerlijke en Utiliteitsbouw

Gewapend Betonbouw

Grond. Water' en Wegenbouw

ERICA-SERVICEDoe het zelf en maak van uw tuineen LUSTHOF. Kosteloos maaktERICA voor U een grondplan.Vraagt inlichtingen.

Gezellig - en lekker - eten of zo maar wat

drinken, U kunt altijd wel iets bedenken om

naar de COSA te gaan.

RESTAURANT

16

HENGELO

TWENTSE POST

Twentse Taalbank