Handleiding voorbereidende les bij Provinciespel

Praktijkonderwijs

Versie 24 mei 2018

INHOUD

Inleiding ......................................................................................................................................................................... 2

Tijdsverloop ................................................................................................................................................................... 2

Wat doet de provincie? ................................................................................................................................................. 3

Filmpje ‘Hoe werkt de provincie?’ ................................................................................................................................. 6

Vragen stellen aan statenleden ..................................................................................................................................... 7

Informatie bezoek provinciehuis ................................................................................................................................... 8

Bijlage 1: Pictogrammen bij ‘Wie bestuurt Nederland?’ ............................................................................................. 10

Bijlage 2: Bordjes ‘Gemeente’, ‘Provincie’ en ‘Tweede Kamer’ ................................................................................... 19

INLEIDING

Binnenkort gaat u met uw klas het Provinciespel spelen in de Statenzaal van uw provinciehuis. Leuk!

Om dit bezoek voor te bereiden, kunt u voorafgaand aan het bezoek in de klas al aandacht besteden

aan wat de provincie is en doet. Dit is niet essentieel , maar zeker een mooie aanvulling op het

programma op het provinciehuis.

U kunt de hele les uitvoeren als voorbereiding op het bezoek of één of enkele werkvormen.

TIJDSVERLOOP

• Introductie 5 min.

• Wat doet de provincie? 20 min.

• Filmpje 5 min.

• Vragen bedenken voor Statenlid 10 min.

• Informatie bezoek Provinciehuis 5 min.

------------------

+/-45 min.

OVINCIE

\

WAT DOET DE PROVINCIE?

DE WERKVORM IN HET KORT

De provincie neemt beslissingen die gaan over de provincie. Maar aan wat voor onderwerpen moet je dan denken? Welke besluiten worden genomen door de gemeente, welke door de provincie en welke door de Tweede Kamer?

In deze werkvorm bedenken leerlingen welk besluit bij welke bestuurslaag hoort.

LEERDOEL

Leerlingen weten over welke onderwerpen de provincie wel en niet mag beslissen.

DUUR

20 minuten

MATERIALEN

• Kleurenprints van de afbeeldingen van gemeente, provincie en Tweede Kamer. • 9 geprinte pictogrammen (zie bijlage 1) • PowerPointpresentatie • (Groene) stickers

HANDLEIDING

1. Vraag alle leerlingen om in een kring te komen zitten.

2. Laat dia 4 zien: ‘Wie bestuurt Nederland?’. Deze PowerPoint begint met een kaart van

Nederland met de vraag: ‘Wie bestuurt Nederland?’. Vraag de leerlingen wie zij denken dat

Nederland bestuurt. Laat vervolgens (het eerste) antwoord invliegen door nogmaals te klikken:

De Tweede Kamer beslist over wetten voor Nederland.

3. Dia 5: Vertel dat de Tweede Kamer niet zomaar alles bepaalt. Nederland heeft namelijk 12

provincies, en 380 gemeenten, en die hebben ook ieder een eigen bestuur. Vraag in welke

provincie ze nu zijn. En in welke gemeente?

4. Dia 6:

a. Sommige beslissingen gelden voor het hele land. De Tweede Kamerleden nemen deze

beslissingen. Bijvoorbeeld: vanaf welke leeftijd mag je brommer rijden en alcohol

drinken?

b. Sommige beslissingen gaan over de provincie. Die worden door de provincie genomen.

Bijvoorbeeld: Op welke plaats komen windmolens te staan?

c. En sommige beslissingen gelden alleen voor één dorp of stad. Die worden door de

gemeente genomen. Bijvoorbeeld: Moet er een zebrapad komen bij een drukke

oversteekplaats?

5. Leg in het midden van de kring 3 bakjes neer (bijvoorbeeld postbakjes). Bij ieder vakje legt u een

bordje: gemeente, provincie, of Tweede Kamer.

Deel daarna de 9 pictogrammen uit.

6. Leg uit dat jullie een opdracht gaan doen. De leerlingen mogen één voor één hun pictogram

laten zien, en voorlezen wat er boven staat geschreven.

7. U geeft een korte toelichting bij iedere pictogram.

Daarna vraagt u de leerling: ‘Wie beslist hierover: de gemeente, de provincie of de Tweede

Kamer?’

De leerling mag het pictogram in het bakje leggen dat volgens hem bij het pictogram hoort.

8. Als alle pictogrammen zijn verdeeld kijkt u de antwoorden klassikaal na. Pictogrammen die in

het juiste bakje liggen krijgen een groene sticker.

Pictogrammen die nog niet in het juiste bakje liggen moeten nog een keer voorgelezen worden.

De klas bedenkt samen wat dan wel het juiste bakje is. Ligt hij op de juiste plek dan krijgt de

pictogram alsnog een groene sticker.

9. Zijn er dingen in Nederland die uw leerlingen graag zouden willen veranderen?

Dat kan van alles zijn. (bijvoorbeeld dat bussen goedkoper moeten worden, dat er meer natuur

moet komen, dat de alcoholleeftijd weer omlaag moet, dat er een sportveld aangelegd moet

worden in de buurt etc.)

10. Inventariseer 2 of 3 ideeën. Wie zou hier een beslissing over moeten nemen? Gemeente,

provincie of Tweede Kamer? Of kan de politiek hier niets aan veranderen?

Let op: we hebben in deze werkvorm ‘Tweede Kamer’ als antwoordoptie gekozen in plaats van ‘het

Rijk’ of ‘de landelijke overheid’. Omdat we verwachten dat deze term het bekendst is bij leerlingen.

In feite beslist de Tweede Kamer samen met de Eerste Kamer over nieuwe wetten. Maar om de

werkvorm zo overzichtelijk mogelijk te houden hebben we ons in het antwoordmodel beperkt tot de

Tweede Kamer.

ANTWOORDMODEL

Pictogram: container Vraag: Wie zorgt ervoor dat het vuilnis wordt opgehaald bij alle inwoners? Omschrijving: Wie bepaalt hoe vaak het vuilnis wordt opgehaald, en op welke dag? En moeten vuilniszakken in een bak aan de weg worden gezet, of gewoon in losse zakken? Wordt het oud-papier apart opgehaald? En plastic afval? Welke bestuurslaag beslist over al deze vragen?

Gemeente

Pictogram: bus Vraag: Wie zorgt ervoor dat er genoeg streekbussen rijden tussen steden en dorpen? Omschrijving: Niet alleen grote steden moeten bereikbaar zijn met de bus, ook in kleine dorpen moeten bussen rijden. Wie zorgt ervoor dat dorpen en steden goed bereikbaar blijven door genoeg bussen in te zetten tussen verschillende plaatsen?

Provincie

Pictogram: OK (controlestempel) Vraag: Wie controleert of gemeenten een goede begroting hebben gemaakt? Omschrijving: Gemeenten moeten ieder jaar bedenken waar het geld aan uitgegeven wordt, en waar geld vandaan komt. Wie controleert of gemeenten een goed plan hebben bedacht waaraan het geld besteed wordt?

Provincie

Pictogram: vlammetje Vraag: Wie bepaalt er hoeveel er wordt geboord naar aardgas in Groningen? Omschrijving: In Groningen zit veel aardgas in de grond. Aardgas wordt gebruikt om huizen te verwarmen, en in het gasfornuis, om mee te koken. Nederland verdient veel geld met de verkoop van aardgas. Maar door alle boringen ontstaan er aardbevingen in Groningen, en gaan veel huizen kapot. Wie bepaalt hoeveel er geboord wordt?

Tweede Kamer

Pictogram: Tank Vraag: Wie beslist waar en wanneer het leger ingezet moet worden? Omschrijving: Het Nederlandse leger heeft soldaten in Somalië, Malie, Afghanistan en nog een paar plaatsen in de wereld. Wie beslist of het leger naar een ander land moet voor een missie?

Tweede Kamer

Pictogram: Biertje en een klok Vraag: Wie beslist tot hoe laat mogen cafés open blijven ? Omschrijving: Cafés hebben een uiterlijke sluitingstijd. Wie bepaalt wanneer alle cafés dicht moeten zijn? (Er zijn ook gemeentes die ervoor

Gemeente

kiezen om geen uiterlijke sluitingstijd in te stellen, cafés mogen dan zelf bepalen tot hoe laat ze open blijven. In sommige gemeenten moeten cafés vroeger dicht dan in andere.)

Pictogram: Jongetje Vraag: Wie moet zorgen dat Jeugdzorg goed geregeld is? Omschrijving: Jeugdhulp is er voor jongeren tot 18 jaar. Wie zorgt ervoor dat er goede zorg is en dat gezinnen geholpen worden als dat nodig is?

Gemeente

Pictogram: bandenspoor Vraag: Wie zorgt er voor onderhoud en reparatie van regionale wegen? Omschrijving: Een regionale weg is geen snelweg, maar een N-weg. Op een N-weg mag je meestal 80 KM per uur rijden.

Provincie

Pictogram: Stapeltje munten Vraag: Wie bepaalt hoe hoog de uitkeringen zijn voor mensen die geen werk hebben? Omschrijving: Je krijgt van de overheid een beetje geld om van te kunnen leven als je geen werk kunt vinden, of als je ontslagen wordt zonder dat dit jouw schuld is. Dit heet een werkeloosheidsuitkering. (vanaf 2016 max. 2 jaar). Wie bepaalt hoe hoog deze uitkering is, en hoe lang je een uitkering krijgt?

Tweede Kamer

FILMPJE ‘HOE WERKT DE PROVINCIE?’

KORTE OMSCHRI JVING ONDERDEEL

De leerlingen kijken een kort filmpje waarin wordt uitgelegd hoe de provincie werkt.

LEERDOEL

Leerlingen leren dat de Provinciale Staten de baas zijn in de provincie. Provinciale Staten worden

gekozen door de inwoners van de provincie.

DUUR

5 minuten.

MATERIAAL

Filmpje op YouTube. Er zit een hyperlink naar het filmpje in de PowerPoint (dia 7). U kunt het filmpje ook

vinden op: https://www.youtube.com/watch?v=E62Qe3JBkhM.

HANDLEIDING

1. Dia 7: Vertel dat de groep een kort filmpje gaat bekijken (1 minuut). Klik op de dia in de

PowerPoint om het filmpje te starten.

De boodschap van de film is dat de Provinciale Staten de baas is in de provincie. Zij bepalen

welke nieuwe regels er komen en ze controleren de gedeputeerden en de commissaris van de

Koning. Inwoners mogen kiezen tijdens verkiezingen wie er in de Provinciale Staten komen.

2. Het filmpje ging voor sommige leerlingen misschien snel. Stel een aantal vragen om de

belangrijkste informatie uit het filmpje kort na te bespreken.

- Wie beslissen er over de plannen voor de provincie?

De Provinciale Staten

- Wie zitten er in de Provinciale Staten?

Mensen van verschillende politieke partijen.

- Hoe bepalen we wie in de Provinciale Staten mogen zitten en dus de beslissingen

mogen nemen voor de provincie?

Door verkiezingen. Nederlanders boven de 18 jaar mogen eens per 4 jaar stemmen voor

de Provinciale Statenverkiezingen.

Extra: vraag aan de leerlingen hoeveel mensen dat ze denken dat er in de Provinciale

Staten van hun provincie zitten. Laat ze gokken.

Aantal Statenleden per provincie (2016)

VRAGEN STELLEN AAN STATENLEDEN

KORTE OMSCHRI JVING ONDERDEEL

De leerlingen bedenken alvast vragen die ze tijdens het bezoek aan het Provinciehuis aan het aanwezig

Statenlid of de aanwezige Statenleden willen stellen.

LEERDOEL

Provincie

Groningen 43 Utrecht 49

Friesland 43 Noord-Holland 55

Drenthe 41 Zuid-Holland 55

Overijssel 47 Zeeland 39

Gelderland 55 Noord-Brabant 55

Flevoland 41 Limburg 47

Leerlingen kunnen de opgedane kennis over wat de provincie doet en wat een Statenlid voor rol heeft,

gebruiken bij het bedenken van vragen voor Statenleden.

DUUR

5 a 10 minuten.

MATERIAAL

-

HANDLEIDING

1. Dia 8: Vertel dat de groep bij het bezoek aan het provinciehuis zeer waarschijnlijk1 een

Statenlid ontmoet. Daar mogen ze ook hun ideeën aan vertellen en vragen aan stellen tijdens

het bezoek aan het provinciehuis.

2. Laat de leerlingen alleen of in duo’s vragen bedenken voor het Statenlid dat op het einde bij het

Provinciebezoek aanwezig is.

Statenleden horen ook altijd graag wat er speelt in de provincie. Dus leerlingen mogen ook

ideeën om de provincie mooier of beter te maken opschrijven. Ze kunnen dan vragen wat het

Statenlid daarvan vindt.

INFORMATIE BEZOEK PROVINCIEHUIS

KORTE OMSCHRIJVING ONDERDEEL

Uitleg over wat de klas te wachten staat op het Provinciehuis. Leerlingen kunnen alvast in groepjes

worden ingedeeld

1 In principe wordt er altijd geregeld dat er het laatste half uur van een bezoek van een klas aan het Provinciehuis

1 of 2 Statenleden aanwezig zijn. Soms zijn zij er zelfs de volledige 2 uur bij, zodat ze tussendoor de leerlingen al

kunnen helpen. Er bestaat echter altijd de kans dat er door omstandigheden geen Statenleden aanwezig zijn.

Wellicht is het goed de leerlingen daar bij voorbaat op voor te bereiden.

DUUR

5 minuten

MATERIAAL

-

HANDLEIDING

1. Geef wat meer praktische informatie over het bezoek aan he t Provinciehuis.

2. Leg uit dat op het Provinciehuis iemand met de klas een spel gaat spelen. Leerlingen hoeven hier

niets voor voor te bereiden.

U kunt de klas alvast in groepjes indelen. Maak groepen van gelijke grootte. Groepjes bestaan uit 3 of 4

leerlingen. Er moeten minimaal 3 groepjes geformeerd worden. U kunt de groepen ook bij de start van

het spel op het provinciehuis in groepjes indelen of dit op dat moment aan de begeleider van ProDemos

overlaten.

BIJLAGE 1: PICTOGRAMMEN BIJ ‘WIE BESTUURT NEDERLAND?’

WIE ZORGT ERVOOR DAT HET VUILNIS WORDT OPGEHAALD BIJ ALLE INWONERS?

WIE ZORGT ERVOOR DAT ER GENOEG STREEKBUSSEN RIJDEN TUSSEN STEDEN EN DORPEN?

GEMEENTEN MAKEN IEDER JAAR EEN PLAN. IN DIT PLAN STAAT WAAR ZE GELD AAN UIT WILLEN GEVEN.

WIE CONTROLEERT DIT PLAN?

WIE BEPAALT HOEVEEL ER GEBOORD WORDT NAAR AARDGAS?

WIE BESLIST WAAR HET LEGER INGEZET WORDT?

WIE BESLIST TOT HOE LAAT CAFÉS OPEN MOGEN BLIJVEN?

WIE ZORGT ERVOOR DAT JEUGDZORG GOED GEREGELD IS?

WIE ZORGT ERVOOR DAT REGIONALE WEGEN GEREPAREERD EN ONDERHOUDEN WORDEN?

WIE BEPAALT HOE HOOG DE UITKERINGEN ZIJN?

BIJLAGE 2: BORDJES ‘GEMEENTE’, ‘PROVINCIE’ EN ‘TWEEDE KAMER’

LANDELIJK (DE TWEEDE KAMER)

PROVINCIE (PROVINCIALE STATEN)

GEMEENTE (GEMEENTERAAD)