project project

Om de milieubelasting van materialen te kunnen be-palen zijn de rekeninstrumenten GreenCalc en GPR-Gebouw beschikbaar. Deze instrumenten gebruikten tot voor kort verschillende databases waardoor de milieubelastinguitkomsten voor eenzelfde gebouw of bouwwerk verschillend waren.

HarmonisatieOp initiatief van NIBE, IVAM en W/E adviseurs en met ondersteuning van VROM, DGBC en de Stichting MRPI is er een traject van harmonisatie ingezet. Dit traject kent verschillende fases en loopt al een aantal jaren:Fase 1: opstellen van een geharmoniseerde bepa-lingsmethode, waarin beschreven wordt waaraan de instrumenten moeten voldoen om geharmoniseerde uitkomsten te verkrijgen. Fase 2: maken van een geharmoniseerde nationale database voor bouwproducten als basis voor alle bere-keningen met de instrumenten. Fase 3: onderlinge harmonisatie van de instrumenten GPR-gebouw, GreenCalc en Breeam.nl, interessant hierbij is: de programma’s hebben niet allemaal de-zelfde thema’s die beoordeeld worden, maar bij gelijke thema’s moeten de uitkomsten zo dicht mogelijk bij elkaar liggen.

De fases 1 en 2 zijn afgerond. Aan fase 3 wordt ge-werkt op het moment dat dit geschreven wordt (augus-tus 2010).

Materialen zijn een essentieel onderdeel van onze gebouwde omgeving. Welke bouwmaterialen worden gebruikt is in grote mate bepalend voor de schade die een gebouw toebrengt aan zijn omgeving en het milieu. Het is daarom erg belangrijk dat inzichtelijk wordt welke materialen welke eigenschappen hebben. Het NIBE speelde een maatgevende rol in dit traject.

NatioNale database

RRESEARCH

RRESEARCH

PPUBLICATIES

I

INSTRUMENT

DDUM

O

energie materialen water innovatie ecologie gezondheid

eee

eee

eee

eee

eee

eee

eee

eee eee

eee

eee

eee

e e

OONTWERP

eee eeeeee eee

e

e e

e

e

e

e

AADVIES

eee eee eee eee eee eee

MaaK KeNNis Met de werKgebiedeN

VaN Nibe

Het NIBE heeft in de afgelopen 20 jaar een brede scope van werkgebieden en projecten opgebouwd.

Vraag naar de andere folders uit de reeks ‘projecten’.

Postbus 229, 1400 AE Bussum Telefoon: 035-6948233 Fax: 035-6950042Email: info@nibe.org Internet: www.nibe.org

4 1 Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie

project project

ling in onderdelen in kg weergegeven. Daarnaast worden zaken als levensduur e.d. weergegeven. De productkaarten database bevat dus geen milieu-data, die zijn te vinden in de basisprofielen database.

De afdankscenario database bestaat uit afvalscena-rio’s, die elk hun eigen specifieke milieubelasting met zich meebrengen. Elk materiaal heeft een afvalcode met een bijbehorend afvalscenario. Voor ieder afval-scenario is bepaald welk deel van het materiaal ge-stort, verbrand en/of gerecycled wordt. Het materiaal EPDM heeft de afvalcode 020 waar het afvalscenario van kunststoffen bij hoort. Volgens de bovenstaande gegevens zal 20% van het materiaal gestort worden, 80% verbrand en er wordt niets van het EPDM gere-cycled. De milieudata hiervan zijn weer te vinden in de basisprofielen database. Voor de stort van kunst-stoffen is een basispro-fiel bepaald, evenals voor de verbranding van kunststoffen. De nationale database is aan de Stichting Bouw-Kwaliteit (SBK) in beheer gegeven. De database eigenaren hebben hun eigen database gege-vens gratis beschikbaar gesteld, maar daarvoor licentierechten terug gekregen.

De nationale database is niet via internet te raadple-gen en zal alleen toegankelijk zijn voor degene die een (deel)licentie contract met SBK hebben afgesloten

zoals NIBE. Branches kunnen eenmalig kosteloos hun branchegegevens in de milieudatabase inzien en ver-andervoorstellen voorleggen. De komende jaren zal nog gewerkt worden aan het verder invullen van de natio-nale database.

Inmiddels is duidelijk geworden dat er vanuit het bui-tenland belangstelling bestaat voor de manier waarop wij hier in Nederland een nationale database hebben opgezet. Mogelijk kan dit traject in de toekomst breder getrokken worden.

Harmonisatie instrumentenIn het voorjaar van 2010 is besloten om te starten met de derde fase van het harmonisatietraject, om na het

harmoniseren van de be-palingsmethode (fase 1) en de daaraan verbonden databases (fase 2), ook de rekenregels in de in-strumenten GPR Gebouw en GreenCalc te harmo-niseren (fase 3), zodat er ook eenduidigheid in de rekeninstrumenten komt. Dit traject wordt onder-steund door DGBC en VROM. Daarnaast hebben de partijen afgesproken een toetsingsprotocol op te stellen. Met dit toet-

singsprotocol kunnen eigenaren van rekeninstrumenten hun instrument valideren. Met deze aanpak zorgen W/E adviseurs en Stichting Sureac als eigenaren dat hun in-strumenten op eenduidige manier met de nationale be-palingsmethode en de databases omgaan.

Op termijn zal er in het Bouwbesluit een prestatie geëist worden bij een gebouw of bouwwerk, vergelijkbaar met de EPC-eis.

BepalingsmethodeHet resultaat van fase 1 is de Bepalingsmethode ‘Ma-teriaalgebonden milieuprestaties van gebouwen en GWW-werken’. Deze Bepalingsmethode is geschreven door het NIBE, met ondersteuning van IVAM en W/E adviseurs. De basis voor deze Bepalingsmethode is de NEN 8006:2004, inclusief het correctieblad mei 2007. Stichting MRPI (opgericht door de NVTB) heeft de afge-lopen jaren het initiatief genomen tot het ontwikkelen van de NEN 8006 met toetsingsprotocollen. Dit vormt nu de basis van de bepalingsmethode en de nationale milieudatabase. Doordat de NEN 8006 ontwikkeld is op productniveau zijn er voor de bepalingsmethode op gebouwniveau extra afspraken nodig. De bepalings-methode is gebaseerd op de milieugerichte levens-cyclusanalyse (LCA). De bepalingsmethode inclusief de databases moeten er uiteindelijk toe leiden dat verschillende duurzaamheids-rekeninstrumenten een zelfde uitkomst geven voor de milieubelasting van een gebouw of bouwwerk. Deze milieubelasting kan wor-den uitgedrukt met milieukengetallen op basis van de schaduwprijzenmethodiek zoals Milieu-Index-Gebouw die door GreenCalc gegenereerd wordt.

VROM wil de milieukengetallen opnemen in het nieuwe Bouwbesluit. Op termijn zal er in het Bouwbesluit een prestatie geëist worden bij een gebouw of bouwwerk, vergelijkbaar met de EPC-eis. Deze prestatie eis zal dan kunnen worden uitgerekend met de geharmoniseerde instrumenten GreenCalc en GPR-gebouw.De Bepalingsmethode is in beheer gegeven bij de Stichting BouwKwaliteit (SBK).

Nationale DatabaseDe volgende stap in het harmonisatietraject was het maken van één nationale database, welke door alle instrumenten gebruikt zal worden. Deze nationale da-tabase is door NIBE en W/E adviseurs samen gemaakt. De werkzaamheden zijn inmiddels afgerond en het be-heer is overgedragen. Nu moet de industrie zelf de data nog bekijken en eventueel corrigeren en aanvullen.

De nationale database bestaat uit subdatabases:- Basisprofielen database- Productkaarten database- Afdankscenario database

De basisprofielen database is grotendeels gevuld aan de hand van analyses die met SimaPro 7 (reken-programma) en EcoInvent 2.0 (Zwitserse database) uitgevoerd zijn. Om de getallen te genereren worden er keuzes gemaakt met betrekking tot het gebruik van de beschikbare processen . Als er geen beschik-baar proces is, dan moet deze aangemaakt worden en in sommige gevallen zijn deze aangepast, zodat ze representatief zijn voor de Nederlandse situatie. Verder is er voor het genereren van de data een karak-terisatie methode nodig. Met behulp van deze methode worden de milieueffecten bepaald zoals abiotsche uitputting, broeikaseffect e.d. Op dit moment wordt er gewerkt met de methode CML 2 baseline 2000.De productkaarten database bestaat uit productenkaar-ten welke opgesplitst zijn in materialen. Per materiaal zijn voor de productiefase, gebruiksfase en afvalfase kerncijfers per eenheid aangegeven. Voorbeeld:Het product ‘buitenbeglazing’ wordt in de product-kaart uitgesplitst in verschillende componenten: profiel, beglazingskit, dubbel glas en afstandhou-der. De eenheid is m2 en per m2 wordt de verde-

2 3 Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie