H íng dÉn c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng th«n b¶n ... · 5 C¬ së Nh÷ng...

H íng dÉn c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng th«n b¶n vµ x·

Sheelagh O’reilly

Th¸ng 11 n¨m 2001

Bé N«ng NghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n Ch ¬ng tr×nh Ph¸t triÓn N«ng th«n MiÒn nói ViÖt Nam - Thôy §iÓn 1996-2001

3

Môc lôc

C¬ së....................................................................................... 5

Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn x©y dùng thªm........................................ 5

PhÇn 1. Giíi thiÖu vÒ x©y dùng kÕ ho¹ch Qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng......................................................................................... 9

ChÝnh s¸ch míi cña nhµ n−íc vÒ qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng........ 9 §Æc ®iÓm chñ yÕu cña ph−¬ng ph¸p thùc hiÖn viÖc qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng th«n b¶n/x·. ....................................................... 10 Çc b−íc chÝnh trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh .............................. 13

PhÇn 2. X¸c ®Þnh vµ §iÒu tra Çc Khu vùc rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý.................................................................... 21

Giíi thiÖu ............................................................................... 21 B−íc Mét: Ph©n lo¹i vµ lËp b¶n ®å vÒ çc lo¹i rõng kh¸c nhau ë th«n, b¶n................................................................................ 22 B−íc Hai: §iÒu tra ®Ó x¸c ®Þnh çc khu vùc rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý ................................................................................... 25 B−íc Ba: X¸c ®Þnh çc khu vùc rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý & Häp th«n ................................................................................ 35 Th¶o luËn nhãm cña Nhãm c«ng t¸c hiÖn tr−êng vµ th«ng tin viªn th«n, b¶n ........................................................................ 35 B¶ng mÉu §iÒu tra................................................................. 38 B¶ng mÉu §iÒu tra................................................................. 47

PhÇn 3. ChuÈn bÞ cho KÕ ho¹ch Qu¶n lý vµ B¶o vÖ Rõng cÊp Th«n, b¶n ...................................................................... 55

Giíi thiÖu ............................................................................... 55 B−íc Mét: Ph©n tÝch thÞ tr−êng (b¶n ®å thÞ tr−êng) ................ 56 B−íc Hai: Ph©n tÝch loµi (B¶ng ph©n lo¹i xÕp h¹ng).............. 56 B−íc Ba: Ph©n tÝch Tæ chøc .................................................. 57 B−íc Bèn: X©y dùng KÕ ho¹ch Qu¶n lý vµ B¶o vÖ Rõng cÊp Th«n, b¶n .............................................................................. 57

5

C¬ së Nh÷ng h−íng dÉn trong tµi liÖu nµy ®· ®−îc sö dông ®Ó x©y dùng ph−¬ng ph¸p Qu¶n lý vµ B¶o vÖ rõng trong ch−¬ng tr×nh MRDP. Cã mét sè ®iÓm cÇn ghi nhí sau ®©y khi xem b¶n h−íng dÉn: 1. C«ng viÖc nµy vÉn cßn tiÕp tôc. TiÕp theo viÖc tæng kÕt cho qu¸ tr×nh cñng cè cña ch−¬ng tr×nh MRDP, râ rµng lµ cÇn thiÕt ph¶i thay ®æi nhiÒu ®iÓm ®Ó ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc ¸p dông réng r·i víi nh÷ng nguån lùc hiÖn cã ë cÊp HuyÖn nh− sÏ ®−îc chØ ra d−íi ®©y. 2. MÆc dï theo kÕ ho¹ch ban ®Çu, c«ng viÖc sö dông nh÷ng h−íng dÉn nµy sÏ chØ tiÕn hµnh t¹i mét th«n ë Yªn B¸i ( th«n Giµng Cµi, x· Nµm Lµnh, huyÖn V¨n ChÊn) vµ mét th«n ë Hµ Giang ( th«n NËm Ty, x· NËm Ty, huyÖn Hoµng Su Ph× ), nh−ng tØnh Yªn B¸i ®· më réng ph¹m vi thö nghiÖm ra tæng céng 8 th«n t¹i 5 x· trong 4 huyÖn. Do vËy, çc huyÖn ë tØnh Yªn B¸i ®· giao h¬n 6000 ha ®Êt rõng cho çc th«n qu¶n lý theo quy ®Þnh vµ luËt lÖ ®Þa ph−¬ng. 3. ViÖc t− liÖu ho¸ kÕt qu¶ cña viÖc sö dông nh÷ng h−íng dÉn tËp huÊn nµy cã thÓ t×m thÊy trong tµi liÖu cñng cè cña ch−¬ng tr×nh MRDP, bao gåm mét nghiªn cøu chuyªn ®Ò chi tiÕt, b¸o ço tæng kÕt cña tØnh Yªn B¸i vµ kÕt qu¶ cña çc cuéc héi th¶o t¹i ®Þa ph−¬ng.

Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn x©y dùng thªm Ch−¬ng tr×nh MRDP kÕt thóc ngµy 31 th¸ng 12 n¨m 2001, v× vËy c«ng viÖc ®· tiÕn hµnh kh«ng thÓ ®−îc tiÕp tôc trong khu«n khæ ch−¬ng tr×nh hiÖn thêi. Mét sè vÊn ®Ò ®· ®−îc nªu lªn trong qu¸ tr×nh lµm viÖc vµ tæng kÕt xem vÊn ®Ò nµo cÇn ®−îc cÊp tØnh xem xÐt nÕu tØnh sÏ sö dông ph−¬ng ph¸p nµy cho viÖc qu¶n lý ®Êt rõng trªn diÖn réng h¬n. Dù tÝnh kho¶ng 100 x· ë Yªn B¸i cã thÓ cã ®Êt phï hîp ®Ó giao cho x· vµ th«n qu¶n lý theo quy ®Þnh vµ luËt lÖ ®Þa ph−¬ng. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh liªn quan chñ yÕu ®Õn quy tr×nh vµ lÞch thêi gian cña çc ho¹t ®éng h¬n lµ kiÓm chøng vÒ tÝnh h÷u dông cña toµn bé ph−¬ng ph¸p nµy. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh lµ: 1. ViÖc tæng kÕt cñng cè cña ch−¬ng tr×nh MRDP cho thÊy râ rµng quy tr×nh hiÖn nay ®ßi hái ng−êi d©n ë cÊp th«n b¶n ph¶i cam kÕt qu¸ nhiÒu tr−íc khi ®−îc giao ®Êt. §Ó kh¾c phôc ®iÒu nµy, quy tr×nh ®−îc khuyÕn nghÞ nªn ph©n chia thµnh 2 giai ®o¹n. Giai ®o¹n I - LËp tµi liÖu cho ®Õn khi chÝnh thøc duyÖt giao ®Êt: • X¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm – gåm tho¶ thuËn gi÷a tØnh, huyÖn vµ x·; • Tho¶ thuËn vÒ b¶n ®å vµ ranh giíi; • Ph¸c th¶o kÕ ho¹ch qu¶n lý;

6

• LËp nhãm vµ x©y dùng quy ®Þnh quy chÕ; • GiÊy yªu cÇu giao ®Êt cña x· göi huyÖn; • LËp tµi liÖu ®Ó duyÖt giao ®Êt chÝnh thøc cho x·/th«n Giai ®o¹n II - LËp kÕ ho¹ch qu¶n lý chi tiÕt sau khi giao ®Êt • X©y dùng kÕ ho¹ch qu¶n lý theo ph−¬ng ph¸p cïng tham gia • CÊp huyÖn duyÖt chÝnh thøc kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng chi tiÕt • Thùc thi kÕ ho¹ch, gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ c«ng viÖc • Khi cÇn, xem xÐt söa ®æi kÕ ho¹ch th−êng xuyªn theo ph−¬ng ph¸p cïng tham gia 2. CÇn ®¬n gi¶n ho¸ h¬n n÷a quy tr×nh hiÖn nay. ViÖc ®¬n gi¶n ho¸ quy tr×nh vÉn chØ giíi h¹n ë møc ®é nhÊt ®Þnh dï çc kÕ ho¹ch kh«ng chÝnh thøc cña cÊp th«n x· cÇn ®−îc cÊp huyÖn chÊp thuËn. Bëi vËy, cã thÓ cÇn tiÕn hµnh nhiÒu tËp huÊn h¬n cho cÊp th«n x· vÒ kÕ ho¹ch qu¶n lý trong tõng giai ®o¹n cña quy tr×nh. CÇn x¸c ®Þnh nh÷ng khu vùc −u tiªn tr−íc, råi më réng h¬n khi ®· tiÕn hµnh båi d−ìng n¨ng lùc. 3. CÇn xem xÐt chi tiÕt h¬n n÷a vÊn ®Ò gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸. VÝ dô, nÕu kÕ ho¹ch ban ®Çu ®−a mét khu vùc vµo diÖn b¶o vÖ vµ t¸i sinh tù nhiªn trong vßng 5-7 n¨m, th× cã nhiÒu kh¶ n¨ng khu ®Êt nµy thÝch hîp ®Ó trång c©y mËt ®é th−a vµ thu ho¹ch c©y gç nhá, v.v. Qu¸ tr×nh ®i ®Õn nhÊt trÝ söa ®æi kÕ ho¹ch cÇn ®−îc chÝnh thøc ho¸, vµ ra nh÷ng quyÕt ®Þnh liªn quan nÕu cÇn. 4. Trong khi thö nghiÖm ph−¬ng ph¸p nµy, ch−¬ng tr×nh MRDP ®· lµm viÖc theo tõng th«n riªng biÖt. Tuy nhiªn, víi mét sè x· cã rõng tiÕp nèi trªn diÖn tÝch réng, quy tr×nh ®Æt kÕ ho¹ch cã thÓ sÏ hiÖu qu¶ h¬n nÕu thùc hiÖn theo tõng x·. 5. T¨ng c−êng ho¹t ®éng l©m nghiÖp ë cÊp th«n x· sÏ ®ßi hái sù hç trî c¶ tõ çc ch−¬ng tr×nh cña chÝnh phñ vµ çc dù ¸n quèc tÕ tµi trî, nhÊt lµ trong nh÷ng giai ®o¹n ®Çu. §Ó sö dông nh÷ng h−íng dÉn nµy vµo viÖc x©y dùng çc kÕ ho¹ch ®Þa ph−¬ng, cã mét sè vÊn ®Ò lín ph¶i ®−îc xem xÐt víi t− çch lµ mét phÇn trong kÕ ho¹ch tæng thÓ hç trî viÖc qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng ë cÊp th«n x·. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh cã liªn quan ®Õn: • ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai vµ kh¶ n¨ng giao ®Êt ®Õn th«n x· • Møc ®é hiÓu biÕt cña çn bé chÝnh phñ vÒ çc ph−¬ng ph¸p cïng tham gia vµ viÖc x©y dùng çc ph−¬ng ph¸p qu¶n lý lÊy d©n lµm gèc. SÏ cÇn thiÕt cã mét chiÕn l−îc ph¸t triÓn n¨ng lùc hiÖu qu¶.

7

• Çc nguån ®Çu t− ( bao gåm tÝn dông ) vµ çc ®ßi hái vÒ vèn - ®Æc biÖt lµ khi xem xÐt nh÷ng l−u vùc lín ®Ó thay ®æi nh÷ng vïng trång th«ng hiÖu suÊt kÐm, sö dông hÕt chøc n¨ng cña l−u vùc phôc vô cho nh÷ng khu rõng ®a môc ®Ých ë Mï C¨ng Ch¶i ch¼ng h¹n; hay ®Ó chuyÓn ®æi nh÷ng vïng ®Êt träc hoÆc tho¸i ho¸ kh«ng trång c©y n«ng nghiÖp ®−îc thµnh ®Êt s¶n xuÊt, cã lÏ liªn quan ®Õn viÖc sö dông çc lo¹i c©y/cá dïng lµm thøc ¨n gia sóc ®Ó hç trî n«ng d©n ph¸t triÓn doanh nghiÖp gia sóc gia cÇm • TiÕp thÞ s¶n phÈm - gç vµ çc l©m s¶n phô lÊy tõ rõng • Kh¶ n¨ng ph¸t triÓn quü ®Þa ph−¬ng cho qu¶n lý rõng b»ng çch gi÷ l¹i thuÕ, tiÒn ph¹t v.v • Çc chÝnh s¸ch ph©n chia lîi Ých râ rµng dÔ kiÓm so¸t ®Ó tr¸nh kh«ng ng¨n trë l©m nghiÖp ph¸t triÓn d−íi sù qu¶n lý cña ®Þa ph−¬ng

9

PhÇn 1. Giíi thiÖu vÒ x©y dùng kÕ ho¹ch Qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng

ChÝnh s¸ch míi cña nhµ n−íc vÒ qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ch−¬ng tr×nh 327 lµ ch−êng tr×nh nhµ n−íc chÝnh trong lÜnh vùc l©m nghiÖp. Ch−¬ng tr×nh nµy ®· s¾p ®Õn giai ®o¹n kÕt thóc ®Ó b¾t ®Çu mét ch−¬ng tr×nh míi lµ “Ch−¬ng tr×nh 5 triÖu ha rõng”. §©y lµ mét dÞp tèt ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh thö nghiÖm mét h−íng tiÕp cËn c¶i tiÕn míi cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng l©u dµi ë vïng nói cao. GÇn ®©y, Nhµ n−íc võa ban hµnh quyÕt ®Þnh 661/Q§-TTg ngµy 29/7/1998 vÒ môc tiªu, nhiÖm vô, chÝnh s¸ch vµ tæ chøc thùc hiÖn dù ¸n trång míi 5 triÖu ha rõng. Trong quyÕt ®Þnh nµy cã nhiÒu ®iÓm míi trong chÝnh s¸ch rÊt phï hîp vµ thuËn lîi cho viÖc thö nghiÖm kÕ ho¹ch qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng theo céng ®ång cña ch−¬ng tr×nh ®Ò xuÊt nh−: • §Êt rõng phßng hé Ýt xung yÕu sö dông ®Ó b¶o vÖ vµ trång c©y l©m, n«ng kÕt hîp víi môc ®Ých s¶n xuÊt vµ lµm chøc n¨ng phßng hé ®−îc ®−îc giao ®Êt nh− ®èi víi ®Êt rõng s¶n xuÊt vµ ®−îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. • Trång vµ khoanh nu«i b¶o vÖ ®èi víi rõng phßng hé Ýt xung yÕu ®−îc h−ëng c¸c chÕ ®é −u ®·i: Vay vèn tõ quü hç trî ®Çu t− quèc gia, vèn tÝn dông −u ®·i... • Còng gièng nh− ®èi víi rõng s¶n xuÊt, ng−êi d©n ®−îc quyÒn khai th¸c gç vµ l©m s¶n cña rõng khoanh nu«i t¸i sinh, rõng trång trong khu vùc phßng hé Ýt xung yÕu nh−ng kh«ng lµm ¶nh h−ëng ®Õn chøc n¨ng phßng hé cña rõng vµ ®−îc tù do l−u th«ng s¶n phÈm trªn thÞ tr−êng nh− ®èi víi rõng s¶n xuÊt. • §−îc miÔn thuÕ tµi nguyªn ®èi víi l©m s¶n khai th¸c tõ rõng s¶n xuÊt lµ rõng tù nhiªn ®−îc phôc håi b»ng khoanh nu«i t¸i sinh. §−îc miÔn thuÕ bu«n chuyÕn ®èi víi l©m s¶n phô khai th¸c tõ rõng tù nhiªn.

10

§Æc ®iÓm chñ yÕu cña ph−¬ng ph¸p thùc hiÖn viÖc qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng th«n b¶n/x·. Nguyªn lý “ Phßng hé th«ng qua s¶n xuÊt”

Thùc hiÖn h−íng tiÕp cËn nµy chñ yÕu sÏ lµm t¨ng ®−îc s¶n l−îng cña rõng còng nh− gi¸ trÞ kinh tÕ cho ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng do ®ã ng−êi d©n sÏ cã nhiÒu khuyÕn khÝch vËt chÊt ®Ó ®éng viªn hä trë thµnh ng−êi tÝch cùc tham gia qu¶n lý còng nh− b¶o vÖ ®é che phñ vµ duy tr× t×nh tr¹ng rõng tèt h¬n. Nhµ n−íc kh«ng cã ®ñ kinh phÝ ®Ó tr¶ cho n«ng d©n ®Ó b¶o vÖ tÊt c¶ diÖn tÝch rõng (®Æc biÖt lµ ®èi víi diÖn tÝch lín rõng ®µu nguån Ýt xung yÕu ë vïng cao) trong thêi gian m·i m·i ®−îc. CÇn ph¶i t×m ra mét nguån tµi chÝnh kh¸c ®Ó thay thÕ cho gi¶i ph¸p trªn. Nguyªn lý “Phßng hé th«ng qua s¶n xuÊt” cã nghÜa lµ trong ph¹m vi cña ®¹i ph−¬ng, cÇn cã chÕ ®é qu¶n lý vµ ch¨m sãc çc khu rõng phßng hé Ýt xung yÕu t−¬ng tù nh− ®èi víi rõng s¶n xuÊt vµ khi ng−êi n«ng d©n ®· cã nguån thu nhËp tõ khai th¸c (kÓ c¶ s¶n phÈm chÝnh vµ phô) çc khu vùc rõng phßng hé Ýt xung yÕu ®ã th× mét sè vèn tõ nguån thu nhËp ®ã cÇn ®−îc t¸i ®Çu t− trë l¹i ®Ó b¶o vÖ chøc n¨ng phßng hé cña rõng. Giao ®Êt hay ký kÕt hîp ®ång ®Êt l©m nghiÖp dµi h¹n

HiÖn nay ë nhiÒu khu vùc miÒn nói, chØ cã ®Êt rõng s¶n xuÊt vµ ®Êt v−ên rõng lµ ®−îc giao cho çc hé gia ®×nh (cÊp sæ ®á hoÆc sæ l©m b¹). ViÖc qu¶n lý hÇu hÕt çc khu rõng ®Çu nguån xung yÕu hay Ýt xung yÕu lµ dùa vµo çc hîp ®ång ng¾n h¹n ký kÕt gi÷a çc l©m tr−êng, c¬ quan kiÓm l©m hoÆc çc ®¬n vÞ kh¸c víi çc hé n«ng d©n. Çc hîp ®ång ng¾n h¹n nãi trªn còng ®−îc ¸p dông trong ch−¬ng tr×nh 327, ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng th«n miÒn nói hoÆc çc ch−¬ng tr×nh kh¸c. Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn míi sÏ bao gåm thùc hiÖn çc d¹ng hîp ®ång dµi h¹n hoÆc giao ®Êt rõng ®Çu nguån khu vùc Ýt xung yÕu vµ ®Êt rõng s¶n xuÊt cho çc hé gia ®×nh riªng, çc nhãm hé hay çc tæ chøc kh¸c. Thêi gian ¸p dông cho çc hîp ®ång dµi h¹n hay giao h¼n cã thÓ kh¸c nhau tuú theo mçi n¬i nh−ng nh×n chung cÇn kÐo dµi kho¶ng 25-50 n¨m. Giao ®Êt cho céng ®ång vµ sau ®ã céng ®ång ký çc hîp

®ång phô víi çc hé gia ®×nh hoÆc çc nhãm hé gia ®×nh §Êt rõng s¶n xuÊt vµ rõng ®Çu nguån Ýt xung yÕu sÏ ®−îc Uû Ban Nh©n D©n HuyÖn lµm thñ tôc giao cho céng ®ång (x· hoÆc th«n b¶n) ®Ó qu¶n lý vµ b¶o vÖ chung. Sau ®ã céng ®ång cã thÓ ký kÕt çc hîp ®ång phô dµi h¹n víi çc hé gia ®×nh riªng lÎ, víi çc nhãm hé, víi

11

çc ®oµn thÓ quÇn chóng hoÆc víi toµn th«n b¶n dùa trªn kÕ ho¹ch qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng. ChuÈn bÞ kÕ ho¹ch qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng cña x· hoÆc th«n

b¶n ViÖc UBND huyÖn cã giao ®Êt l©m nghiÖp l©u dµi cho céng ®ång hay kh«ng sÏ lµ phô thuéc vµo viÖc chuÈn y b¶n kÕ ho¹ch qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng cña x· hoÆc th«n b¶n. Môc ®Ých chÝnh cña c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch nµy lµ x¸c ®Þnh cho ®−îc çc “Khu vùc rõng cÇn ®−îc qu¶n lý vµ b¶o vÖ” trong mçi ®Þa ph−¬ng dùa trªn çc tiªu chuÈn sau: • HiÖn tr¹ng vÒ lo¹i rõng vµ ®iÒu kiÖn cña rõng • T×nh h×nh qu¶n lý hiÖn nay • Chøc n¨ng phßng hé cÇn cã vµ møc ®é quan träng • T×nh tr¹ng çc s¶n phÈm gç chÝnh vµ s¶n phÈm phô cña rõng • C¬ héi vÒ mÆt thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm • Kh¶ n¨ng tiÕn hµnh çc d¹ng hîp ®ång (víi hé, nhãm hé hay c¶ th«n b¶n) ̧ p dông çc biÖn ph¸p tiÕn bé kü thuËt vÒ l©m sinh cho viÖc

qu¶n lý rõng s¶n xuÊt vµ rõng phßng hé CÇn c¨n cø vµo qui tr×nh s¶n xuÊt rõng bÒn v÷ng ®Ó x©y dùng çc h−íng dÉn cho viÖc khai th¸c gç vµ çc s¶n phÈm phô tõ khu vùc rõng phßng hé Ýt xung yÕu nh»m n©ng cao thu nhËp cho ng−êi d©n ®ang qu¶n lý rõng ®ång thêi vÉn duy tr× ®−îc ®é che phñ vµ chøc n¨ng phßng hé cña rõng. Çc biÖn ph¸p kü thuËt l©m sinh tiÕn bé ¸p dông cho viÖc qu¶n lý ch¨m sãc rõng trång vµ rõng t¸i sinh tù nhiªn cho c¶ hai lo¹i r−ngf s¶n xuÊt vµ rõng phßng hé cÇn ph¶i ®−îc ®Ò ra nh»m ®¹t ®−îc çc môc tiªu sau: • Duy tr× ®é che phñ tèi thÝch (®é che phñ cã nhiÒu tÇng) • Duy tr× kh¶ n¨ng t¸i sinh tù nhiªn cña rõng phßng hé • N©ng cao møc s¶n xuÊt tèi ®a çc s¶n phÈm phô tõ rõng • §¹t møc tèi thÝch vÒ s¶n l−îng gç cña rõng X©y dùng çc tho¶ thuËn vÒ viÖc ph©n chia thu nhËp/lîi tøc

gi÷a çc hé gia ®×nh vµ céng ®ång nh»m ®ãng gãp quü cho çc ho¹t ®éng qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng

12

X©y dùng vµ ¸p dông c¬ chÕ ph©n chia thu nhËp/lîi tøc thu ®−îc ®èi víi çc s¶n phÈm gç theo qui ®Þnh gi÷a çc hé vµ céng ®ång. ViÖc chän lùa lo¹i c©y gç ®Ó chia sÎ thu nhËp theo qui ®Þnh trªn vµ møc ®é ph©n chia thu nhËp sÏ ®−îc quyÕt ®Þnh bëi ng−êi d©n, th«n b¶n vµ x·. PhÇn chia sÎ thu nhËp sÏ ®−îc t¸i ®Çu t− ngay cho çc ho¹t ®éng qu¶n lý rõng t¹i ®Þa ph−¬ng ®èi víi c¶ hai lo¹i rõng s¶n xuÊt vµ rõng phßng hé (vÝ dô nh− çc ho¹t ®éng chi phÝ cho nhãm b¶o vÖ, x©y dùng v−ên −¬m c©y gièng...). Thêi gian hç trî cña dù ¸n

Ng©n quü cña ch−¬ng tr×nh (MRDP hay HPM) hç trî sÏ tu©n theo çc qui ®Þnh míi trong chÝnh s¸ch ®èi víi ch−¬ng tr×nh 5 triÖu ha rõng (Mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh cho 1 ha/n¨m) cho çc khu vùc rõng trång hay rõng t¸i sinh tù nhiªn. Kho¶n kinh phÝ nµy sÏ ®−îc hç trî trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh (2-5 n¨m) sau ®ã sù hç trî sÏ chÊm døt. Sau thêi gian nµy, VÊn ®Ò mong muèn lµ céng ®ång cÇn tiÕp tôc cã kinh phÝ ®Ó duy tr× çc ho¹t ®éng qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng cña hä mét çch l©u dµi. §iÒu nµy cÇn ph¶i thö nghiÖm ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn míi trong viÖc thµnh lËp quü ph¸t triÓn rõng th«n b¶n/x· nh»m ®¶m b¶o duy tr× ®−îc m« h×nh qu¶n qu¶n lý rõng bÒn v÷ng. Giao tr¸ch nhiÖm x©y dùng qui chÕ vµ gi¸m s¸t cho cÊp x·

Tr¸ch nhiÖm trong viÖc gi¸m s¸t c«ng t¸c thùc hiÖn kÕ ho¹ch vµ x©y dùng qui chÕ trong viÖc thu ho¹ch çc s¶n phÈm phô cña rõng còng nh− s¶n phÈm gç cña çc loµi c©y th«ng th−êng sÏ ®−îc giao cho cÊp x· ®¶m nhiÖm. ViÖc x©y dùng kÕ ho¹ch qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng cÇn bao gåm c¶ çc ®iÒu luËt vµ qui chÕ cho mçi lo¹i rõng vµ mçi khu vùc qu¶n lý rõng kh¸c nhau. Çc ®iÒu kho¶n trong qui chÕ sÏ ®−îc x©y dùng bëi ng−êi d©n trong th«n b¶n. Çc qui ®Þnh hay viÖc cho phÐp khai th¸c çc loµi gç quÝ hiÕm vÉn sÏ tu©n theo çc qui ®Þnh cña c¬ quan kiÓm l©m. CÇn cã sù tham gia cña tÊt c¶ thµnh viªn cña céng ®ång

KÕ ho¹ch qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng sÏ trë thµnh c¬ së cho c«ng t¸c giao ®Êt vµ qu¶n lý ®Êt l©m nghiÖp cña ®Þa ph−¬ng. Do vËy, ®iÒu v« cïng quan träng lµ cÇn coi träng vµ chó ý ®Õn nh÷ng ®ßi hái, mong muèn vµ mäi c¬ héi cña tÊt c¶ mäi ng−êi trong céng ®ång. TÊt c¶ mäi ng−êi cÇn ph¶i tÝch cùc tham gia trong viÖc chuÈn bÞ ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch nµy.

13

Hç trî kü thuËt vµ ®µo t¹o

C¨n cø theo nh÷ng yªu cÇu ®−îc x¸c ®Þnh trong kÕ ho¹ch qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng, nh÷ng yªu cÇu kü thuËt hç trî ph¶i ®−îc ®¸p øng cho céng ®ång ®Þa ph−¬ng ®Ó b¶o ®¶m viÖc thùc thi kÕ ho¹ch. C«ng t¸c nµy cÇn bao gåm c¶ viÖc tiÕn hµnh nh÷ng ®ît nghiªn cøu kh¶o s¸t vµ thùc hiÖn nghiªn cøu øng dông ®Ó hç trî cho viÖc ph¸t triÓn çc ho¹t ®éng qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng bÒn v÷ng (vÝ dô nh−: kh¶o s¸t thÞ tr−êng, thö nghiÖm kü thuËt l©m sinh...) nh− ®· ®Ò ra. Còng cÇn thùc hiÖn viÖc ®µo t¹o cho çn bé ®Þa ph−¬ng, çc l·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng vµ n«ng d©n vÒ çc lÜnh vùc qu¶n lý, kü thuËt mµ hä mong muèn vµ ®Ò nghÞ.

Çc b−íc chÝnh trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh Giai ®o¹n 1: X©y dùng kÕ ho¹ch chung KÕt qu¶ cÇn ®¹t ®−îc: 1. Thèng nhÊt vÒ lÞch thêi gian tiÕn hµnh 2. Lùa chän nh÷ng ng−êi ®¹i diÖn cho céng ®ång sÏ ®¶m nhiÖm çc b−íc x©y dùng kÕ ho¹ch trong ®ã Ýt nhÊt cã 30% lµ phô n÷. Tiªu chuÈn ®Ó x¸c ®Þnh çc khu vùc rõng ®−îc qu¶n lý: 1. T×nh tr¹ng vµ tr÷ l−îng cña rõng. Dù kiÕn sö dông hÖ thèng ph©n lo¹i rõng hiÖn ®ang sö dông ®Ó ph©n lo¹i ®Êt rõng theo çc nhãm sau: Nhãm 1: §Êt trèng cã cá, c©y bôi hay c©y gç r¶i r¸c (Ia, Ib & Ic) Nhãm 2: §Êt rõng non phôc håi (IIa & IIb) Nhãm 3: Rõng tù nhiªn tõ nghÌo ®Õn trung b×nh (IIIa1-2)

B−íc1: Tæ chøc häp th«n b¶n/x· (bao gåm c¶ phô n÷ vµ nam giíi) ®Ó giíi thiÖu nguyªn lý cña ph−¬ng ph¸p qu¶n lý vµ b¶o vÖ

rõng céng ®ång vµ th¶o luËn vÒ çc b−íc chuÈn bÞ tiÕn hµnh.

B−íc 2: X¸c ®Þnh vÞ trÝ vµ vÏ b¶n ®å “çc khu vùc rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý”.

14

Nhãm 4: Rõng tù nhiªn giµu (IV, IIIa3 & IIIb). 2. M« t¶ vÒ hiªn tr¹ng qu¶n lý: VÝ dô, Nh÷ng khu vùc hiÖn ®ang trong hîp ®ång cña ch−¬ng tr×nh 327, Khu vùc ®· ®−îc cÊp sæ ®á, khu vùc ®ang ®−îc qu¶n lý bëi céng ®ång, khu vùc rõng thiªng ... 3. Dù kiÕn ph−¬ng ¸n hîp ®ång qu¶n lý: Ph−¬ng ¸n qu¶n lý ®−îc x¸c ®Þnh bëi ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng ®èi víi çc lo¹i hîp ®ång qu¶n lý thÝch hîp cho mçi khu vùc rõng ®−îc qu¶n lý (hé gia ®×nh riªng lÎ, nhãm hé hoÆc theo th«n b¶n). 4. S¶n phÈm chÝnh. X¸c ®Þnh çc lo¹i s¶n phÈm chÝnh vÒ gç vµ çc lo¹i s¶n phÈm phô kh¸c tõ çc khu vùc kh¸c nhau vµ tõ çc lo¹i rõng kh¸c nhau (hiÖn nay vµ c¶ tiÒm n¨ng). Ph−¬ng ph¸p: VÏ b¶n ®å çc khu rõng cïng víi ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng

Th¶o luËn víi çc nhãm nam, n÷, thanh niªn vµ ng−êi giµ vÒ çc

çch tiÕn hµnh qu¶n lý tèt nhÊt X¸c ®Þnh vµ xÕp lo¹i ph©n h¹ng çc s¶n phÈm gç vµ çc lo¹i s¶n

phÈm phô tõ nh÷ng khu vùc rõng kh¸c nhau. KÕt qu¶ cÇn ®¹t ®−îc: Cã mét b¶n ®å thÓ hiÖn râ rµng t¸c qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng ë th«n/x·, chØ râ çc khu vùc qu¶n lý kh¸c nhau, t×nh tr¹ng hiÖn t¹i cña rõng vµ dù kiÕn ph−¬ng ¸n hîp ®ång qu¶n lý rõng cho mçi khu vùc. T¹i giai ®o¹n nµy, çc qui ®Þnh kü thuËt nµy kh«ng cÇn nªu qu¸ chi tiÕt.

B−íc 3: Tr×nh bµy râ rµng nh÷ng qui ®Þnh kü thuËt chung vµ çc ho¹t ®éng cho mçi khu vùc qu¶n lý vµ mçi lo¹i rõng kh¸c nhau.

15

LÊy vÝ dô: KÕt qu¶ mong muèn: H×nh thµnh ®−îc çc qui ®Þnh kü thuËt cho mçi khu vùc qu¶n lý vµ mçi lo¹i rõng kh¸c nhau. KÕt qu¶ mong muèn: 1. §¹t ®−îc sù thèng nhÊt vÒ ph−¬ng ¸n hîp ®ång qu¶n lý vµ çc qui ®Þnh kü thuËt 2. Dù th¶o vÒ qui chÕ céng ®ång cho mçi khu vùc rõng vµ lo¹i qu¶n lý kh¸c nhau. Néi dung cña kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng: 1. Cã mét b¶n ®å x¸c ®Þnh çc khu vùc qu¶n lý rõng kh¸c nhau, hiÖn tr¹ng rõng vµ ®Êt rõng vµ dù kiÕn ph−¬ng ¸n hîp ®ång qu¶n lý.

Khu vùc qu¶n lý: tõ sè 1 ®Õn sè 5 §iÒu kiÖn: Rõng t¸i sinh sau khai th¸c (IIb) S¶n phÈm chÝnh: Tre nøa vµ gç cÊp thÊp sö dông t¹i ®Þa ph−¬ng Hîp ®ång: Theo nhãm hé (5 nhãm) Qui ®Þnh kü thuËt chung: 1. T¨ng c−êng viÖc tØa th−a vµ ®¶m b¶o mËt ®é c©y tre vÇu. 2. T¨ng c−êng viÖc tØa th−a ®Ó gióp t¨ng sù sinh tr−ëng vµ t¸i sinh

tù nhiªn cña çc loµi c©y gç cã gi¸ trÞ. 3. Thö nghiÖm viÖc trång lµm giµu rõng b»ng çc loµi c©y cã gi¸ trÞ

cao. 4. X©y dùng qui ®Þnh tû lÖ khai th¸c c©y gç

B−íc 4: Häp toµn thÓ céng ®ång th«n b¶n ®Ó th¶o luËndù kiÕn ph−¬ng ¸n qu¶n lý vµ nh÷ng qui ®Þnh trong céng ®ångcho mçi khu vùc rõng vµ lo¹i qu¶n lý kh¸c nhau.

B−íc 5: Tæng hîp kÕ ho¹ch qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng cña th«n b¶n/x·.

16

2. Cã mét b¶n danh s¸ch çc hé gia ®×nh sÏ tham gia vµo mçi lo¹i hîp ®ång qu¶n lý rõng (§ã lµ çc hîp ®ång víi çc hé riªng lÎ, nhãm hé hoÆc th«n b¶n). 3. B¶n Qui ®Þnh kü thuËt chung vµ çc ho¹t ®éng cho mçi khu vùc hîp ®ång qu¶n lý rõng 4. Dù kiÕn qui chÕ céng ®ång ¸p dông cho çc hé riªng lÎ, nhãm hay céng ®ång trong viÖc qu¶n lý çc khu vùc rõng ®−îc giao. 5. Nªu ra ®−îc çc yªu cÇu hç trî trong viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch. VÝ dô, viÖc ®µo t¹o huÊn luyÖn, tiÕn hµnh çc thö nghiªm øng dông, thµnh lËp çc v−ên −¬m c©y gièng... KÕ ho¹ch ®· x©y dùng cÇn ®−îc tr×nh bµy t¹i cuéc häp toµn thÓ th«n b¶n víi sù cã mÆt cña ®¹i diÖn UBND x· vµ huyÖn, Së N«ng NghiÖp, KiÓm L©m... CÇn cã nh÷ng sù ®iÒu chØnh trong kÕ ho¹ch sau khi ®· ®−îc tr×nh bµy. Giai ®o¹n 2: Thùc hiÖn Sù ph©n chia nµy lµ thùc hiÖn ®èi víi s¶n phÈm gç ®−îc thu ho¹ch dùa vµo çc qui ®Þnh kü thuËt vµ qui −íc ®· ®−îc chÊp thuËn mµ viÖc thu ho¹ch nµy vÉn duy tr× ®−îc ®é che phñ cña rõng (dùa trªn nguyªn lý tõ phßng hé ®Õn phßng hé th«ng qua s¶n xuÊt) §iÒu nµy cÇn ph¶i ®−îc th¶o luËn mét çch kü l−ìng vµ cã sù nhÊt trÝ cao trong çc cuéc häp toµn thÓ céng ®ång t¹i th«n b¶n/x· VÒ mÆt c¬ b¶n s¶n phÈm khai th¸c ®−îc sÏ ®−îc ph©n chia theo mét tû lÖ thÝch hîp cho hé gia ®×nh hay çc thµnh viªn trong nhãm (kho¶ng70%) vµ ®Ó ë céng ®ång th«n/x· (kho¶ng 30%). §èi víi diÖn tÝch míi ®−îc trång hay míi gi÷ t¸i sinh, ngay ë n¨m ®Çu tiªn sau khi ký hîp ®ång khã cã thÓ x©y dùng mét çch chi tiÕt nh÷ng h−íng dÉn vÒ viÖc ph©n chia tû lÖ vÒ s¶n phÈm thu ho¹ch (theo sè c©y hay theo m3 gç/ha). §iÒu nµy cã thÓ ®−îc bæ xung theo tõng kho¶ng thêi gian t¹m thêi trong hîp ®ång, vÝ dô: • Trong n¨m ®Çu th× hîp ®ång cã thÓ viÕt:

B−íc 6: Tr×nh bµy vµ ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch

B−íc 1: X©y dùng çc h−íng dÉn vÒ viÖc ph©n chia s¶n phÈm khai th¸c tõ rõng

17

“S¶n phÈm sau nµy hoÆc s¶n l−îng khai th¸c khi ®−îc phÐp thu ho¹ch sÏ ®−îc ph©n chia gi÷a ng−êi qu¶n lý rõng vµ céng ®ång theo nguyªn t¾c chung lµ 70% vµ 30%” • Sau 5 n¨m: Sau khi tæ chøc ®¸nh gi¸ l¹i diÖn tÝch rõng, hîp ®ång ®−îc ®iÒu chØnh nh− sau: “.s¶n phÈm cã thÓ thu ®−îc lµ 6 c©y/ha/n¨m (ghi râ tªn cña loµi c©y gç ®−îc thu ho¹ch). S¶n phÈm nµy sÏ ®−îc ph©n chia gi÷a ng−êi qu¶n lý rõng vµ céng ®ång theo nguyªn t¾c lµ 70% vµ 30%”. KÕt qu¶ mong muèn: Cã ®−îc sù tho¶ thuËn vÒ viÖc ph©n chia s¶n phÈm nh− sau: 1. Sù ®ång ý chÊp thuËn bëi c¶ céng ®ång 2. C¨n cø trªn sù tÝnh to¸n cã kü thuËt cho phÐp møc ®é ®−îc khai th¸c. TiÕn hµnh çc thñ tôc giao ®Êt rõng: 1. TiÕn hµnh x©y dùng çc v¨n b¶n thñ tôc giao ®Êt rõng (s¶n xuÊt vµ phßng hé Ýt xung yÕu) do UBND huyÖn giao cho UBND x· hoÆc céng ®ång nh»m ®¶m b¶o viÖc thùc thi kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng cña th«n b¶n/x·. 2. Céng ®ång thùc hiÖn viÖc ký kÕt hîp ®ång dµi h¹n víi çc hé gia ®×nh, nhãm hé hoÆc th«n b¶n nh− ®· ®−îc nªu râ trong kÕ ho¹ch qu¶n lý cã sù chøng nhËn cña UBND x·. Thêi gian ký hîp ®ång víi ng−êi qu¶n lý b¶o vÖ rõng: CÇn x¸c ®Þnh râ thêi gian: 5, 10, 20...50 n¨m trong hîp ®ång cho phï hîp. Còng cã thÓ Ên ®Þnh mét kho¶ng thêi gian hîp ®ång t¹m thêi thÝch hîp (cã thÓ lµ 5 n¨m) ®Ó sau kho¶ng thêi gian ®ã t×nh tr¹ng cña khu rõng sÏ ®−îc xem xÐt l¹i. Çc ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång kh«ng nªn g¾n chÆt víi viÖc cÊp kinh phÝ cña ch−¬ng tr×nh v× kinh phÝ cña ch−¬ng tr×nh chØ cã trong mét thêi gian ng¾n. Ch−¬ng tr×nh MRDP sÏ kÕt thóc vµo n¨m 2000 nh−ng yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý rõng bÒn v÷ng yªu cÇu hîp ®ång ph¶i ®−îc æn ®Þnh trong mét thêi gian dµi. Çc ®iÒu kho¶n:

B−íc 2: ChuÈn bÞ, tiÕn hµnh giao kho¸n ®Êt rõng

18

Ph¶i thÓ hiÖn râ nh÷ng quyÒn lîi còng nh− tr¸ch nhiÖm cña çc bªn tham gia hîp ®ång c¨n cø trªn c¬ së luËt lÖ ban hµnh vµ qui −íc vÒ rõng. LÊy vÝ dô: Tr¸ch nhiÖm: Uû Ban Nh©n d©n x· vµ céng ®ång th«n b¶n • §¸p øng çc yªu cÇu vµ ®Ò nghÞ vÒ çc mÆt h−íng dÉn, hç trî vµ hoµ gi¶i nh÷ng vÊn ®Ò tranh chÊp. • §ãng gãp ý kiÕn vµ duyÖt kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng • Theo dâi vµ kiÓm tra viÖc thùc thi cña kÕ ho¹ch • Gi÷ mèi quan hÖ gi÷a x· vµ huyÖn ®Ó cung cÊp çc h−íng dÉn cÇn thiÕt cho nh÷ng ng−êi qu¶n lý rõng (hé gia ®×nh, nhãm hé vµ th«n b¶n) Ng−êi qu¶n lý rõng • §¶m b¶o qu¶n lý vµ b¶o vÖ khu rõng ®−îc giao trong suèt thêi gian ký kÕt hîp ®ång. • Khai th¸c s¶n phÈm trong khu rõng ®Ó sö dông c¨n cø trªn çc qui ®Þnh kü thuËt vµ kh«ng lµm h¹i ®Õn chøc n¨ng môc ®Ých phßng hé cña khu rõng. QuyÒn lîi: a) Uû Ban Nh©n D©n x· vµ Céng ®ång..... b) Ng−êi qu¶n lý rõng (hé gia ®×nh, nhãm hé, th«n b¶n) • Çc s¶n phÈm phô trong rõng • Ph©n chia s¶n phÈm/lîi tøc vÒ gç ®−îc khai th¸c c¨n cø theo qui ®Þnh kü thuËt vµ nguyªn lý b¶o ®¶m chøc n¨ng phßng hé cña rõng. KÕt qu¶ mong muèn: §Êt rõng ®−îc giao cho céng ®ång vµ çc hîp ®ång dµi h¹n víi çc hé gia ®×nh, nhãm hé hay th«n ®−îc ký kÕt c¨n cø theo kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng cña céng ®ång ®· ®−îc chÊp thuËn. Nguån kinh phÝ cho quÜ • Kinh phÝ cho c«ng t¸c b¶o vÖ rõng cña nhµ n−íc (hoÆc çc dù ¸n)

B−íc 3: ThiÕt lËp quÜ qu¶n lý ph¸t triÓn rõng vµ qui chÕ thùc hiÖn qu¶n lý rõng céng ®ång th«n b¶n/x·.

19

• TiÒn chi cho trång rõng cña nhµ n−íc (hoÆc dù ¸n) • PhÇn ph©n chia s¶n phÈm cho céng ®ång theo sù tho¶ thuËn • Vèn vay −u ®·I • Çc kho¶n kinh phÝ thu ®−îc tõ çc kho¶n kh¸c Kinh phÝ cña nhµ n−íc/dù ¸n dµnh cho quÜ Kho¶n kinh phÝ cña nhµ n−íc cho viÖc qu¶n lý b¶o vÖ vµ trång rõng sÏ ®−îc c¨n cø theo qui ®Þnh míi cña nhµ n−íc dµnh cho ch−¬ng tr×nh 5 triÖu ha rõng. Nh÷ng th«n b¶n lµm m« h×nh nµy n»m ngoµi ch−¬ng tr×nh nãi trªn sÏ kh«ng ®−îc nhµ n−íc ®Çu t− nªn cã thÓ ®−îc dù ¸n MRDP hç trî vay nguån vèn ban ®Çu ®Ó thiÕt lËp quÜ Nguån kinh phÝ nµy sÏ ®−îc dïng ®Ó hç trî cho çc ho¹t ®éng b¶o vÖ rõng cña céng ®ång, hé gia ®×nh hoÆc nhãm hé, hoÆc cho çc ho¹t ®éng kh¸c cã liªn quan nh−: (X©y dùng çc v−ên −¬m c©y con t¹i ®Þa ph−¬ng, hç trî c¬ së chÕ biÕn l©m s¶n qui m« nhá vµ çc ho¹t ®éng ph¸t triÓn thÞ tr−êng...) Çc nguån kinh phÝ hç trî tõ bªn ngoµi (dù ¸n hay nhµ n−íc) sÏ chÊm døt sau thêi gian 5 n¨m, sau ®ã tÊt c¶ chi phÝ cho çc ho¹t ®éng qu¶n lý rõng sÏ do céng ®ång cña ®Þa ph−¬ng ®¶m nhËn. Qui −íc ho¹t ®éng cña quÜ ph¸t triÓn rõng th«n/x· CÇn tiÕn hµnh lµm çc thö nghiÖm ®Ó t×m ra çch ho¹t ®éng cña quÜ. Ngay trong n¨m ®Çu tiªn khã cã thÓ thµnh lËp ®−îc quÜ, nh−ng dÇn dÇn cÇn ph¶i x©y dùng ®−îc quÜ nµy v× nã rÊt cÇn cho sù bÒn v÷ng l©u dµi cña m« h×nh. Nh÷ng ®iÒu kho¶n râ rµng vÒ qui −íc sö dông çc nguån kinh phÝ kh¸c nhau còng cÇn ®−îc x©y dùng vµ cã sù chÊp thuËn cña tÊt c¶ çc thµnh viªn trong céng ®ång bao gåm: • Tr¸ch nhiÖm cña nh÷ng ng−êi qu¶n lý quÜ • Møc phô cÊp cho nhãm b¶o vÖ • Çc kho¶n chi phÝ cho çc ho¹t ®éng kh¸c nhau • Tû LÖ ph©n chia s¶n phÈm khai th¸c tõ rõng • H×nh thøc vµ møc ®é th−ëng ph¹t

20

• Dù kiÕn thµnh lËp çc tæ chøc Uû Ban Nh©n D©n x· cö mét thµnh viªn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c«ng t¸c qu¶n lý b¶o vÖ rõng. • Nhãm qu¶n lý th«n b¶n cÇn ®¶m nhiÖm viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng cña th«n CÇn thµnh lËp ë mçi th«n mét tæ qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng céng ®ång. Çc ho¹t ®éng bao gåm: • Tuyªn truyÒn phæ biÕn çc luËt lÖ, chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc vÒ ph¸t triÓn vµ b¶o vÖ rõng nh»m n©ng cao sù hiÓu biÕt cña ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng. • Tæ chøc ®µo t¹o huÊn luyÖn kü n¨ng qu¶n lý cho çn bé cÊp huyÖn, x· vµ th«n b¶n. • Tæ chøc ®µo t¹o kiÕn thøc khoa häc (Kü thuËt trång rõng, qu¶n lý ch¨m sãc vµ thu ho¹ch...) cho çn bé ®Þa ph−¬ng vµ n«ng d©n. • TiÕn hµnh ®iÒu tra ®¸nh gi¸ chi tiÕt t×nh h×nh cña rõng ®Ó x©y dùng qui tr×nh h−íng dÉn kü thuËt l©m sinh ®èi víi mçi lo¹i h×nh rõng kh¸c nhau. • TiÕn hµnh çc nghiªn cøu thùc nghiÖm, x©y dùng m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. • TiÕn hµnh nghiªn cøu thÞ tr−êng cho mét sè s¶n phÈm ®−îc lùa chän cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao.

B−íc 4: Thµnh lËp çc tæ chøc cña ®Þa ph−¬ngthùc thi c«ng t¸c qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng

B−íc 5: Çc ho¹t ®éng hç trî kü thuËt c¨n cø trªn kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng.

21

PhÇn 2. X¸c ®Þnh vµ §iÒu tra Çc Khu vùc rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý

Giíi thiÖu Giai ®o¹n Mét trong qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch Qu¶n lý vµ B¶o vÖ Rõng cÊp Th«n, b¶n lµ lËp mét b¶n ®å vµ ®iÒu tra nhanh vÒ çc lo¹i rõng vµ lo¹i ®Êt rõng cã ë th«n,b¶n. Môc ®Ých cña viÖc nµy lµ x¸c ®Þnh râ çc Khu vùc Rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý mµ sÏ cÇn cã çc h×nh thøc qu¶n lý kh¸c nhau trong t−¬ng lai. C«ng viÖc nµy bao gåm 3 b−íc chÝnh víi çc ho¹t ®éng nh− sau: • B−íc Mét: Ph©n lo¹i vµ lËp b¶n ®å vÒ çc lo¹i rõng kh¸c nhau ë th«n, b¶n Ho¹t ®éng 1: Ph©n lo¹i çc lo¹i rõng kh¸c nhau ë th«n, b¶n Ho¹t ®éng 2: LËp b¶n ®å ranh giíi vÒ rõng cña th«n, b¶n Ho¹t ®éng 3: Lùa chän s¬ bé çc khu vùc rõng ®Ó ®−a vµo kÕ ho¹ch qu¶n lý ë th«n, b¶n. • B−íc Hai: §iÒu tra çc khu vùc rõng Ho¹t ®éng 1: §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng cña rõng Ho¹t ®éng 2: §¸nh gi¸ çc loµi c©y chÝnh vµ t×nh tr¹ng t¸i sinh tù nhiªn Ho¹t ®éng 3: §¸nh gi¸ vÒ chøc n¨ng phßng hé vµ tÇm quan träng Ho¹t ®éng 4: §¸nh gi¸ vÒ çc l©m s¶n lµ gç hay phi gç Ho¹t ®éng 5: §¸nh gi¸ vÒ çc nhãm sö dông rõng Ho¹t ®éng 6: Kü thuËt qu¶n lý l©m sinh hiÖn t¹i • B−íc Ba: X¸c ®Þnh “Çc Khu vùc rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý” Ho¹t ®éng 1: Tµi liÖu tæng hîp vÒ “Çc Khu vùc Rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý’ Ho¹t ®éng 2: Häp th«n

22

B−íc Mét: Ph©n lo¹i vµ lËp b¶n ®å vÒ çc lo¹i rõng kh¸c nhau ë th«n, b¶n Ho¹t ®éng 1:

Ph©n lo¹i çc lo¹i rõng kh¸c nhau ë th«n, b¶n Ph−¬ng ph¸p: Th¶o luËn theo nhãm nhá – Th«ng tin viªn th«n, b¶n, l·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng, nhãm lËp kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng. Môc tiªu: §Ó ph©n lo¹i ®−îc tÊt c¶ çc lo¹i rõng kh¸c nhau cã ë th«n, b¶n. C«ng viÖc nµy ph¶i dùa trªn sù ph©n lo¹i cña ®Þa ph−¬ng vÒ çc lo¹i ®Êt kh¸c nhau (bao gåm c¶ çc ph−¬ng thøc qu¶n lý rõng truyÒn thèng vµ çch gäi cña ®Þa ph−¬ng ®èi cho mçi khu vùc rõng kh¸c nhau). PhÇn ph©n lo¹i nµy cµng chi tiÕt cµng tèt v× nã rÊt quan träng. VÝ dô, kh«ng nªn chØ gäi lµ ‘rõng b¶o vÖ’ hay ‘rõng s¶n xuÊt’. Mét sè lo¹i chØ tiªu cã thÓ ®−a vµo trong viÖc ph©n lo¹i nµy lµ: • Lo¹i rõng • Çc loµi c©y chÝnh • Çc s¶n phÈm gç vµ phi gç chñ yÕu • T×nh tr¹ng cña rõng • T×nh tr¹ng sö dông ®Êt hiÖn t¹i • Çc ph−¬ng thøc qu¶n lý rõng truyÒn thèng ë th«n, b¶n LËp b¶ng tæng hîp liÖt kª çc lo¹i rõng kh¸c nhau vµ çc ®Æc ®iÓm chÝnh cña tõng khu vùc. B¶ng tæng hîp nh− ë trang sau cã thÓ lµ mét vÝ dô ®Ó gióp chóng ta x¸c ®Þnh çc lo¹i rõng kh¸c nhau.

23

VÝ dô Lo¹i rõng ChØ tiªu §Êt trèng cã cá hay ®Êt trèng

• Kh«ng cã c©y • Cã thÓ çc khu vùc ch¨n th¶ gia sóc ®Æc biÖt • Cã thÓ lµ ®Êt trèng hiÖn kh«ng sö dông

§Êt trèng cã c©y bôi hay c©y gç r¶i r¸c

• C©y gç, c©y bôi r¶i r¸c • Cã thÓ lµ ®Êt ch¨n th¶ hay ®Êt bá hoang

§Êt rõng trång • Rõng trång víi çc loµi vµ tuæi c©y kh¸c nhau • Çc h×nh thøc qu¶n lý kh¸c nhau (hé gia ®×nh hay tæ chøc quÇn chóng)

Rõng t¸i sinh tù nhiªn sau canh t¸c

• T¸i sinh tù nhiªn sau canh t¸c l−¬ng thùc

Rõng t¸i sinh tù nhiªn sau khai th¸c gç

• T¸i sinh tù nhiªn sau khi khai th¸c gç

Rõng tù nhiªn tõ nghÌo ®Õn trung b×nh

• DiÖn tÝch c©y che phñ trªn 70% • Cã Ýt loµi c©y kh¸c nhau • ChØ cã loµi cho gç gi¸ trÞ thÊp

Rõng tù nhiªn giµu • DiÖn tÝch c©y che phñ trªn 70% • Rõng giµ • Rõng giµu víi nhiÒu loµi vµ c©y vµ th¶o méc kh¸c nhau • Çc loµi c©y cho gç cã gi¸ trÞ cao

Rõng thuÇn tre, nøa

• Khu vùc cã trªn 80% lµ tre nøa • Cã thÓ lµ rõng tre nøa s¶n xuÊt ®ang ®−îc qu¶n lý • Cã thÓ lµ rõng tre, nøa ch−a ®−îc qu¶n lý

Rõng hçn giao tre nøa víi çc loµi c©y kh¸c

• Tre, nøa xen c©y gç •

Rõng thiªng • Khu vùc rõng do céng ®ång qu¶n lý • Rõng giµu vãi nhiÒu loµi c©y kh¸c nhau • Sö dông lÊy mét sè l©m s¶n nhá

V−ên rõng Trång c©y hµng ho¸

Ho¹t ®éng 2:

LËp b¶n ®å ranh giíi rõng th«n, b¶n

24

NÕu ®· cã s½n b¶n ®å lËp kÕ ho¹ch sö dông ®Êt cÊp x· hoÆc th«n (tû lÖ 1: 10.000) th× cã thÓ dïng ngay b¶n ®å nµy ®Ó lËp b¶n ®å ranh giíi. B¶n ®å ranh giíi nªn cã çc th«ng tin sau: VÞ trÝ khu d©n c− Ranh giíi th«n/ x· Çc ®Æc ®iÓm tù nhiªn chÝnh nh−, s«ng, suèi, ao, ®åi, mám nói, vµ tªn riªng cña chóng C¬ së h¹ tÇng cña th«n - ®−êng çi, ®−êng mßn, tr−êng häc Çc khu ®Êt n«ng nghiÖp chÝnh. Sau ®ã x¸c ®Þnh vµ vÏ ranh giíi çc khu vùc víi lo¹i rõng kh¸c nhau trªn b¶n ®å ranh giíi theo kÕt qu¶ ph©n lo¹i rõng ®· lµm ë ho¹t ®éng tr−íc §¸nh m· sè hay ký hiÖu râ rµng ®Ó x¸c ®Þnh tõng lo¹i rõng. ViÖc ph©n lo¹i nµy lµm nÒn t¶ng cho viÖc x¸c ®Þnh “Çc Khu vùc Rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý”. CÇn lµm nhiÒu b¶n sao cña b¶n ®å ranh giíi ®Ó cã thÓ ®em ra hiÖn tr−êng còng nh− ®Ó gióp lËp kÕ ho¹ch chÝnh thøc. Ho¹t ®éng 3:

Lùa chän s¬ bé çc lo¹i vµ khu vùc rõng ®Ó ®−a vµo KÕ ho¹ch b¶o vÖ vµ Qu¶n lý Rõng cÊp Th«n, b¶n Ph−¬ng ph¸p: Th¶o luËn nhãm: L·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng vµ th«ng tin viªn th«n, b¶n (mçi nhãm cã Ýt nhÊt 30% lµ n÷- NÕu Ýt h¬n cÇn mêi thªm ®¹i biÓu cña phô n÷ tham gia)

§iÓm th¶o luËn! Trong giai ®o¹n nµy, ®iÒu quan träng lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc çc khu vùc ®Êt rõng mµ do ng−êi d©n sèng ë ngoµi th«n hay x· ®ang sö dông. Hä cã thÓ lµ nh÷ng ng−êi tõ çc th«n bªn c¹nh hay tõ vïng kh¸c ®Õn canh t¸c ë ®©y. §ång thêi x¸c ®Þnh lu«n çc vÞ trÝ mµ cã thÓ ch−a thèng nhÊt vÒ ranh giíi hay sö dông cña çc lo¹i ®Êt rõng kh¸c nhau. Çc t×nh huèng nµy sÏ cÇn ph¶i ®−îc th¶o luËn kü trong qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng.

25

Tr−ëng th«n vµ çc th«ng tin viªn nªn ®Ò xuÊt tr−íc tiªn vÒ lo¹i vµ khu vùc rõng nµo mµ hä muèn ®−a vµo kÕ ho¹ch. Cã thÓ lµ tÊt c¶ çc lo¹i rõng ®Òu ®−îc ®−a vµo kÕ ho¹ch. MÆt kh¸c, cã thÓ kh«ng ®−a vµo kÕ ho¹ch mét sè khu vùc v× çc khu vùc nµy ®· ®−îc qu¶n lý l©u dµi råi (vÝ dô nh− v−ên hé ®· ®−îc giao cho çc hé ç thÓ). PhÇn lùa chän s¬ bé nµy sÏ ®−îc b¸o ço tr−íc toµn th«n ë cuéc häp th«n ®Çu tiªn ®Ó th¶o luËn vÒ çc ho¹t ®éng lËp kÕ ho¹ch (vµo ngµy thø hai). KÕt qu¶ lùa chän cã thÓ ®−îc ®iÒu chØnh theo ý kiÕn cña ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng.

B−íc Hai: §iÒu tra ®Ó x¸c ®Þnh çc khu vùc rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý Môc tiªu: Môc tiªu cña viÖc ®iÒu tra lµ: Thø nhÊt ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng cña mçi lo¹i rõng

Thø hai, ®Ó ®¸nh gi¸ chøc n¨ng phßng hé (b¶o vÖ) vµ tÇm quan

träng cña mçi lo¹i rõng. Thø ba, ®Ó ®¸nh gÝa vÒ çc s¶n phÈm gç vµ phi gç quan träng

nhÊt tõ mçi lo¹i rõng. Thø t−, ®Ó x¸c ®Þnh ®−îc “çc khu vùc rõng phï hîp do ®Þa

ph−¬ng qu¶n lý” mét çch phï hîp trong mçi vïng mµ sÏ h×nh thµnh nªn c¬ së cña KÕ ho¹ch b¶o vÖ vµ Qu¶n lý rõng cÊp th«n, b¶n. Ph−¬ng ph¸p: Cã thÓ tiÕn hµnh ®iÒu tra cho tõng lo¹i vïng rõng kh¸c nhau mµ ®· ®−îc chän ®−a vµo kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng §èi víi mçi lo¹i rõng, sÏ ®i ®iÒu tra nhiÒu ®iÓm ®Ó thu thËp thong tin. §iÓm sè cÇn lùa chän ®Ó ®i thu thËp th«ng tin sÏ ®−îc quyÕt ®Þnh hîp lý c¨n cø vµo ph¹m vi vµ tÝnh ®a d¹ng cña khu vùc rõng. VÝ dô: • Mét khu vùc rõng tù nhiªn réng lín víi rÊt nhiÒu loµi c©y vµ t×nh tr¹ng kh¸c nhau sÏ cÇn nhiÒu ®iÓm ®iÒu tra h¬n • Mét khu vùc rõng trång cña hé c¬ nhá víi chØ mét loµi c©y sÏ cÇn Ýt ®iÓm ®iÒu tra h¬n. Xin chó ý lµ çc ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra h¬i kh¸c nhau mét chót tuú theo n¬i ®iÒu tra lµ rõng trång ®· thiÕt lËp, rõng trång míi, rõng t¸i sinh tù nhiªn hay rõng tù nhiªn

26

Ho¹t ®éng Mét: §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng rõng

§èi víi rõng tù nhiªn, rõng t¸i sinh tù nhiªn, khu ®Êt trèng Lo¹i rõng:

Sè ®iÓm ®iÒu tra:

1. Tuæi rõng Rõng giµ, rõng tr−ëng thµnh

Rõng ch−a tr−ëng thµnh

§Êt trèng hay rõng t¸i sinh tù nhiªn cßn non

2. DiÖn tÝch c©y che phñ D−íi 25%

Tõ 25 ®Õn 75%

Trªn 75%

3. T¸i sinh tù nhiªn cña c¸c loµi c©y NhiÒu trªn toµn vïng

R¶i r¸c

Kh«ng chót nµo hoÆc rÊt Ýt

4. L−îng x©m lÊn cña cá d¹i ThÊp

Trung b×nh ë mét vµi n¬i

Cao

Lo¹i cá d¹i 5. Søc Ðp cña ch¨n th¶ gia sóc Nhá

Trung b×nh

Lín

B×nh luËn thªm:

27


§èi víi c¸c khu rõng trång hiÖn t¹i Lo¹i rõng:

§iÓm sè:

1. Tuæi cña rõng trång Ngµy trång: Ngµy trång l¹i: 2. Tû lÖ sèng ThÊp 25%

Trung b×nh tõ 25 ®Õn 75%

Cao 75%

3. C¸c loµi c©y t¸i sinh tù nhiªn (gåm c¶ loµi cho rõng trång vµ tù nhiªn) NhiÒu trªn toµn vïng

R¶i r¸c


4. L−îng cá x©m lÊn ThÊp


Cao


Trung b×nh

Lín

B×nh luËn thªm:

28

Ho¹t ®éng Hai: §Õm çc loµi c©y chÝnh vµ c©y t¸i sinh tù nhiªn

®èi víi rõng tù nhiªn vµ rõng t¸i sinh tù nhiªn hçn giao Ph−¬ng ph¸p: xin xem trang sau Lo¹i rõng:

§iÓm sè:

1. Cho tÊt c¶ çc loµi c©y cao h¬n 2 mÐt Tªn loµi chñ yÕu NhiÒu R¶i r¸c Th−a thít 1. 2. 3. 4. 5. 6. 2. §èi víi tÊt c¶ çc c©y bôi vµ c©y t¸i sinh tù nhiªn Tªn loµi chñ yÕu NhiÒu R¶i r¸c Th−a thít 1. 2. 3. 4. 5. 6.

29

Ho¹t ®éng Hai: §Õm çc loµi c©y chÝnh vµ c©y t¸i sinh tù nhiªn Ph−¬ng ph¸p: 1. LËp mét ®−êng c¾t tuyÕn qua vïng rõng cÇn ®iÒu tra. Çch nhau mçi ®o¹n (kho¶ng 100 m) th× dõng l¹i vµ ®¸nh gi¸ vÒ çc lo¹i c©y chñ yÕu vµ t¸i sinh tù nhiªn t¹i ®iÓm ®ã. 2. §èi víi rõng t¸i sinh tù nhiªn, cã thÓ ®iÒu tra b»ng çch ®o bèn l« nhá (diÖn tÝch 2m x 2m) ë mçi ®iÓm ®¸nh gi¸ 3. §Õm sè l−îng vµ tªn çc c©y con vµ c©y bôi trong çc l« vµ ®−a ra ®¸nh gi¸ tæng thÓ cho khu vùc rõng 4. Chän çc l« ®¹i ®iÖn cho t×nh tr¹ng cung cña rõng tiÕn hµnh ®¸nh gi¸

§−êng c¾t tuyÕn

30

Ho¹t ®éng ba: §¸nh gi¸ môc ®Ých phßng hé

TÊt c¶ c¸c khu vùc Lo¹i rõng: §iÓm sè:

1. §é dèc B»ng / ®é dèc nhá

T−¬ng ®èi

Dèc –rÊt dèc

§a d¹ng

2. Møc ®é che phñ ë mÆt ®Êt §Êt trèng

R¶i r¸c - lèm ®èm

Che phñ toµn bé

3.Chøc n¨ng phßng hé (®¸nh dÊu vµo «) B¶o vÖ ®Ønh ®åi vµ s−ên ®åi thÊp

B¶o vÖ khu d©n c−

B¶o vÖ nguån n−íc vµ suèi

B¶o vÖ bê s«ng

Chøc n¨ng kh¸c (®Ò nghÞ nãi râ)

4. B¶ng tãm t¾t ph©n lo¹i tÇm quan träng cña phßng hé ThÊp

Trung b×nh

Cao

B×nh luËn thªm:

31

Ho¹t ®éng Bèn: §¸nh gi¸ çc S¶n phÈm Gç vµ Phi gç TÊt c¶ çc vïng Lo¹i rõng:

§iÓm sè:

S¶n phÈm Tªn loµI Møc ®é phong phó ThÊp Trung b×nh Cao

HiÖn ®¸ng khai th¸c Cã Kh«ng

Ng−êi khai th¸c Phô n÷ Nam giíi Ng−êi ngoµi

Cñi ®un N÷ Nam Ngoµi Gç xÎ Gç trô (lµm cét, xµ) Gç nguyªn liÖu giÊy Tre, nøa, M©y, çc lo¹i sîi kh¸c Qu¶, c©y thùc phÈm kh¸c

32

Ho¹t ®éng Bèn: §¸nh gi¸ S¶n phÈm gç vµ Phi gç

S¶n phÈm Tªn loµi Møc ®é phong

phó ThÊp Trung b×nh Cao

HiÖn ®ang khai th¸c Cã KH«ng


N÷ Nam Ngoµi Cä lîp nhµ MËt ong C©y thuèc S¶n phÈm kh¸c

B×nh luËn thªm:

33

Ho¹t ®éng n¨m: §¸nh gi¸ nhãm ng−êi h−ëng dông rõng

TÊt c¶ c¸c khu vùc Lo¹i rõng:

§iÓm sè:

Ng−êi sö dông chÝnh S¶n phÈm chñ yÕu

Ng−êi h−ëng dông trùc tiÕp & sö dông cho hé

Ng−êi h−ëng dông gi¸n tiÕp & ®Ó b¸n ra thÞ tr−êng

Ng−êi ngoµi sö dông

Nam

N÷

Nam

N÷

Nam

N÷

1.

2.

3.

4.

5.

34

Ho¹t ®éng S¸u: Kü thuËt Qu¶n lý l©m sinh hiÖn t¹i

Lo¹i rõng:

§iÓm sè:

Kü thuËt qu¶n lý l©m sinh

Cã

Kh«ng

1. ThiÕt lËp rõng trång míi

2. Lµm giµu rõng c¸c khu rõng hiÖn cã

3. TØa th−a c©y chÕt, cçi

4. ChÆt, tØa cµnh lµm cñi ®un.

5. Lµm cá trªn mÆt ®Êt

6. Dän s¹ch bôi tre, nøa nhá

7. Dän b¨ng c¶n löa - ®−êng ®i tuÇn rõng

8. Møc ®i tuÇn b¶o vÖ quy ®Þnh

9. Kh¸c

C¸c ý t−ëng ®Ó qu¶n lý trong t−¬ng lai: • • • • •

35

B−íc Ba: X¸c ®Þnh çc khu vùc rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý & Häp th«n Ho¹t ®éng Mét: M« t¶ tãm t¾t vÒ Çc khu vùc rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý Ph−¬ng ph¸p: Th¶o luËn nhãm cña Nhãm c«ng t¸c hiÖn tr−êng vµ th«ng tin viªn th«n, b¶n Môc ®Ých: Sau khi ®iÒu tra xong nhiÒu ®iÓm ë mçi khu vùc rõng, th× sÏ ®¸nh gi¸ vµ tãm t¾t th«ng tin. Môc ®Ých cña viÖc nµy lµ ®Ó lµm mét b¶ng th«ng tin ®Çy ®ñ h¬n vÒ çc khu vùc rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý trong mçi mét lo¹i rõng, nh− sau: Xin chó ý ! §Õn giai ®o¹n nµy cÇn ph¶i chi çc vïng rõng kh¸c nhau thµnh nhiÒu khu vùc rõng nhá do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý c¨n cø vµo t×nh tr¹ng rõng, chøc n¨ng phßng hé, s¶n phÈm vµ nhãm h−ëng dông/ khai th¸c Sau khi chóng ta hoµn thµnh xong phÇn c«ng viÖc nµy, h·y vÏ l¹i B¶n ®å L©m nghiÖp cña Th«n ®Ó thÓ hiÖn ®−îc çc Khu vùc rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý.

Nhãm ng−êi khai th¸c / h−ëng dông tõ rõng

M« t¶ vÒ çc khu vùc rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý

§iÒu kiÖn rõng vµ t×nh tr¹ng t¸i sinh tù nhiªn

Çc chøc n¨ng b¶o vÖ quan träng

S¶n phÈm gç, phi gç chÝnh

36

Tæng hîp th«ng tin vÒ c¸c Khu vùc rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý Lo¹i rõng: M« t¶ vÒ Khu vùc rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý:

M· sè b¶n ®å:

Sè cña tiÓu khu vùc vµ vïng x¸c ®Þnh Sè Vïng

Tæng sè Ph©n lo¹i cho ®iÓm Phßng hé

Cao Trung b×nh ThÊp

Chøc n¨ng phßng hé

C¸c s¶n phÈm gç vµ phi gç chñ yÕu • • • • • • Nhãm ng−êi h−ëng dông chÝnh • • •

37

Ho¹t ®éng 2:

Häp th«n ®Ó tr×nh bµy vµ Th¶o luËn KÕt qu¶ ®iÒu tra Môc tiªu: Cuéc häp th«n cã çc môc tiªu chñ yÕu sau: 1. Tr×nh bµy b¶n ®å l©m nghiÖp cña th«n 2. Tr×nh bµy kÕt qu¶ ph©n lo¹i çc khu vùc rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý vµ kÕt qu¶ ®iÒu tra hiÖn tr−êng 3. LÊy ý kiÖn cña ng−êi d©n ë th«n, b¶n vÒ çc ho¹t ®éng qu¶n lý rõng tr−íc khi x©y dùng KÕ ho¹ch Qu¶n lý vµ B¶o vÖ rõng Th«n, b¶n.

38

B¶ng mÉu §iÒu tra Lo¹i rõng:_____________________________ Ngµy ®iÒu tra_________________________ nhãm ®iÒu tra ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Ho¹t ®éng Mét: §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng rõng

§èi víi rõng tù nhiªn, rõng t¸i sinh tù nhiªn, khu ®Êt trèng Lo¹i rõng:

Sè ®iÓm ®iÒu tra:





Tõ 25 ®Õn 75%

Trªn 75%

3. T¸i sinh tù nhiªn cña c¸c loµi c©y NhiÒu trªn toµn vïng

R¶i r¸c




Cao


Trung b×nh

Lín

B×nh luËn thªm:

39



§iÓm sè:



Cao 75%

3. C¸c loµi c©y t¸i sinh tù nhiªn (gåm c¶ loµi cho rõng trång vµ tù nhiªn) NhiÒu trªn toµn vïng

R¶i r¸c




Cao


Trung b×nh

Lín

B×nh luËn thªm:

40


®èi víi rõng tù nhiªn vµ rõng t¸i sinh tù nhiªn hçn giao Ph−¬ng ph¸p: xin xem trang sau Lo¹i rõng:

§iÓm sè:

1. Cho tÊt c¶ c¸c loµi c©y cao h¬n 2 mÐt Tªn loµi chñ yÕu NhiÒu R¶i r¸c Th−a thít 1. 2. 3. 4. 5. 6. 2. §èi víi tÊt c¶ c¸c c©y bôi vµ c©y t¸i sinh tù nhiªn Tªn loµi chñ yÕu NhiÒu R¶i r¸c Th−a thít 1. 2. 3. 4. 5. 6.

41

Ho¹t ®éng ba: §¸nh gi¸ môc ®Ých phßng hé

TÊt c¶ c¸c khu vùc Lo¹i rõng: §iÓm sè:


T−¬ng ®èi

Dèc –rÊt dèc

§a d¹ng



Che phñ toµn bé




B¶o vÖ bê s«ng



Trung b×nh

Cao

B×nh luËn thªm:

42

Ho¹t ®éng Bèn: §¸nh gi¸ çc S¶n phÈm Gç vµ Phi gç

TÊt c¶ çc vïng Lo¹i rõng:

§iÓm sè:

S¶n phÈm Tªn loµi Møc ®é phong phó ThÊp Trung b×nh Cao



Cñi ®un N÷ Nam Ngoµi Gç xÎ Gç trô (lµm cét, xµ) Gç nguyªn liÖu giÊy Tre, nøa, m©y, çc lo¹i sîi kh¸c Qu¶, c©y thùc phÈm kh¸c

43






Cä lîp nhµ N÷ Nam Ngoµi MËt ong C©y thuèc S¶n phÈm kh¸c

B×nh luËn thªm:

45



§iÓm sè:





N÷

Nam

N÷

Nam

N÷

Nam

46


Lo¹i rõng:

§iÓm sè:


Cã

Kh«ng









9. Kh¸c


47

B¶ng mÉu §iÒu tra Lo¹i rõng: Gç Ngµy ®iÒu tra: 14 - 15/11/1998 nhãm ®iÒu tra: th«n NËm Ty, x· NËm Ty, Hoµng Su Ph× (Nhãm 1)


§èi víi rõng tù nhiªn, rõng t¸i sinh tù nhiªn, khu ®Êt trèng Lo¹i rõng: Gç





Tõ 25 ®Õn 75%

Trªn 75%

3. T¸i sinh tù nhiªn cña c¸c loµi c©y M¹nh trªn toµn vïng

R¶i r¸c




Cao


Trung b×nh

Lín

B×nh luËn thªm:

48



§iÓm sè:



Cao 75%

3. C¸c loµi c©y t¸i sinh tù nhiªn (gåm c¶ loµi cho rõng trång vµ tù nhiªn) M¹nh trªn toµn vïng

R¶i r¸c




Cao


Trung b×nh

Lín

B×nh luËn thªm:

49


®èi víi rõng tù nhiªn vµ rõng t¸i sinh tù nhiªn hçn giao Ph−¬ng ph¸p: xin xem trang sau Lo¹i rõng: Gç

§iÓm sè: 01

1. Cho tÊt c¶ c¸c loµi c©y cao h¬n 2 mÐt Tªn loµi chñ yÕu NhiÒu R¶i r¸c Th−a thít 1. Såi x x 2. QuÕ lîn x x 3. Kh¸o x x 4. Rµng rµng xanh x 5. Bå ®Ò x 6. MËt gÊu x 7. Th«i ba (Ch¨m pa) x x 8. Sßi tÝa x 9. S¬n xoan x 10. Tr¸m x x 11. H«ng x 12. Xoan nhõ x 13. Nhéi x 2. §èi víi tÊt c¶ c¸c c©y bôi vµ c©y t¸i sinh tù nhiªn Tªn loµi chñ yÕu NhiÒu R¶i r¸c Th−a thít 1. Nhéi x 2. QuÕ lîn x 3. H«ng x 4. C«m x 5.Kh¸o x 6. Såi x 7. Däc x

50

Ho¹t ®éng ba: §¸nh gi¸ môc ®Ých phßng hé TÊt c¶ c¸c khu vùc Lo¹i rõng: Gç


T−¬ng ®èi

Dèc –rÊt dèc

§a d¹ng



Che phñ toµn bé




B¶o vÖ bê s«ng



Trung b×nh

Cao

B×nh luËn thªm:

51

Ho¹t ®éng Bèn: §¸nh gi¸ çc S¶n phÈm Gç vµ Phi gç TÊt c¶ çc vïng Lo¹i rõng:

§iÓm sè:

S¶n phÈm Tªn loµi Møc ®é phong phó ThÊp Trung b×nh Cao



Cñi ®un N÷

Nam

Ngoµi

Gç xÎ Gç trô (lµm cét, xµ) Gç nguyªn liÖu giÊy Tre, nøa, m©y, çc lo¹i sîi kh¸c Qu¶, c©y thùc phÈm kh¸c

53



§iÓm sè:





1.

N÷

Nam

N÷

Nam

N÷

Nam

2.

3.

4.

5.

6.

54


Lo¹i rõng:

§iÓm sè:


Cã

Kh«ng









9. Kh¸c


55

PhÇn 3. ChuÈn bÞ cho KÕ ho¹ch Qu¶n lý vµ B¶o vÖ Rõng cÊp Th«n, b¶n

Giíi thiÖu Sau khi hoµn thµnh ®iÒu tra vµ lËp b¶n ®å çc Khu vùc Rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý, b−íc tiÕp theo lµ lËp

T×nh tr¹ng rõng vµ hiÖn tr¹ng t¸i sinh

Chøc n¨ng phßng hé vµ tÇm quan träng phßng hé

Çc s¶n phÈm gç vµ phi gç chñ yÕu

Çc nhãm h−ëng dông rõng

M« t¶ çc Khu vùc Rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý

Ph©n tÝch thÞ tr−êng ®èi víi çc s¶n phÈm gç vµ phi gç chÝnh

ChÊm ®iÓm ph©n lo¹i ®èi víi çc loµi c©y gç vµ phi gç quan träng

Ph©n tÝch tæ chøc ®èi víi qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng

KÕ ho¹ch Qu¶n lý vµ B¶o vÖ Rõng cÊp th«n, b¶n

56

B−íc Mét: Ph©n tÝch thÞ tr−êng (b¶n ®å thÞ tr−êng)

Ph−¬ng ph¸p: Bµi tËp th¶o luËn nhãm víi mét nhãm th«ng tin viªn th«n, b¶n gåm c¶ nam vµ n÷ (mçi mét giíi trªn 30% tæng sè- nÕu Ýt h¬n th× mêi thªm ®¹i diÖn) 1. LËp danh môc çc lo¹i l©m s¶n gç vµ phi gç chñ yÕu ®−îc x¸c ®Þnh th«ng qua ®iÒu tra hiÖn tr−êng 2. VÏ b¶n ®å thÞ tr−êng thÓ hiÖn çc chî trong vµ ngoµi ®Þa ph−¬ng ®èi víi çc s¶n phÈm ®ã 3. §¸nh gi¸ vÒ gi¸ c¶ thÞ tr−êng ®èi víi çc s¶n phÈm kh¸c nhau t¹i çc chî kh¸c nhau 4. Th¶o luËn vÒ kÕt qu¶ vµ lËp mét b¶n ®Ò xuÊt chÝnh liªn quan tíi çc nhu cÇu vµ c¬ héi trong t−¬ng lai ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr−êng cho çc l©m s¶n cña th«n.

B−íc Hai: Ph©n tÝch loµi (B¶ng ph©n lo¹i xÕp h¹ng) Ph−¬ng ph¸p: Bµi tËp th¶o luËn nhãm víi mét nhãm th«ng tin viªn th«, b¶n gåm c¶ nam vµ n÷ (mçi mét giíi trªn 30% tæng sè- nÕu Ýt h¬n th× mêi thªm ®¹i diÖn) 1. LËp danh môc çc loµi c©y gç vµ phi gç chñ yÕu ph¸t triÓn m¹nh ë trong vïng theo kÕt qu¶ ®iÒu tra hiÖn tr−êng 2. §Ò nghÞ çc th«ng tin viªn gîi ý çc tiªu chÝ lËp b¶ng so s¸nh gi÷a çc loµi nµy 3. LËp b¶ng cho ®iÓm xÕp lo¹i (tõ 1 dÕn 10) cña çc loµi kh¸c nhau c¨n cø vµo tiªu chÝ ®· ®Ò xuÊt 4. Th¶o luËn vÒ kÕt qu¶ vµ lËp mét bé nh÷ng ®Ò xuÊt chÝnh vÒ çc c¬ héi vµ nhu cÇu trong t−¬ng lai ®èi víi sù lùa chän loµi vµ çc khÝa c¹nh qu¶n lý mang tÝnh kü thuËt kh¸c

57

B−íc Ba: Ph©n tÝch Tæ chøc Ph−¬ng ph¸p: Bµi tËp th¶o luËn nhãm víi mét nhãm th«ng tin viªn th«ng, b¶n gåm c¶ nam vµ n÷ (mçi mét giíi trªn 30% tæng sè- nÕu Ýt h¬n th× mêi thªm ®¹i diÖn) 1. LËp danh s¸ch hay biÓu ®å thÓ hiÖn çc tæ chøc vµ ç nh©n kh¸c nhau mµ b»ng çch nµy hay çch kh¸c cã liªn quan tíi c«ng t¸c qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng. Nªn bao gåm c¶ nh÷ng tæ chøc cã ë th«n, b¶n vµ x· còng nh− çc tæ chøc bªn ngoµi ë huyÖn, tØnh hay çc tæ chøc kh¸c. 2. LËp b¶ng chØ râ vai trß vµ tr¸ch nhiÖm hiÖn t¹i vµ ®Ò xuÊt trong t−¬ng lai cña çc tæ chøc ë ®¹i ph−¬ng vµ bªn ngoµi nµy liªn quan tíi çc lo¹i h×nh chÝnh cña çc khu vùc rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý ®· ®−îc x¸c ®Þnh th«ng qua ®iÒu tra hiÖn tr−êng B¶ng ph©n lo¹i Qu¶n lý Rõng Khu vùc Rõng do ®Þ a ph−¬ng qu¶n lý Tæ chøc

B−íc Bèn: X©y dùng KÕ ho¹ch Qu¶n lý vµ B¶o vÖ Rõng cÊp Th«n, b¶n KÕ ho¹ch Qu¶n lý vµ B¶o vÖ Rõng cÊp Th«n, b¶n ®−îc lËp b»ng çch tËp hîp çc th«ng tin vµ ý t−ëng thu ®−îc tõ çc cuéc ®iÒu tra hiÖn tr−êng vµ kÕt qu¶ ph©n tÝch thÞ tr−êng, loµi c©y vµ tæ chøc. Néi dung cña KÕ ho¹ch qu¶n lý vµ B¶o vÖ Rõng cÊp th«n, b¶n

58

1. Mét B¶n ®å qu¶n lý vµ B¶o vÖ rõng cÊp th«n, b¶n x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña çc khu vùc rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý mµ sÏ ®−îc ®−a vµo kÕ ho¹ch 2. §èi víi Khu vùc Rõng do §Þa ph−¬ng Qu¶n lý: • Môc tiªu qu¶n lý chÝnh • T×nh tr¹ng hiÖn t¹i cña rõng • Danh s¸ch çc hé sÏ tham gia vµo c«ng t¸c qu¶n lý • §Ò xuÊt ph−¬ng thøc hîp ®ång/ giao • §Ò xuÊt çc gi¶i ph¸p kü thuËt ®Ó qu¶n lý • Dù th¶o quy −íc qu¶n lý cña céng ®ång 1. Yªu cÇu hç trî bæ sung ®Ó thùc hiÖn kÕ ho¹ch. VÝ dô, ®µo t¹o, thiÕt lËp m« h×nh nghiªn cøu øng dông, thiÕt lËp v−ên −¬m v.v...

59

KÕ ho¹ch Qu¶n lý vµ B¶o vÖ Rõng cÊp Th«n, b¶n Th«n:..................................................... X·:............................................... HuyÖn:.................................................... Khu vùc rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý .................................................................................................................... Ký hiÖu b¶n ®å sè: .................... Tæng diÖn tÝch:.......................... 1. Môc tiªu qu¶n lý chÝnh 1. Sè vµ diÖn tÝch cña c¸c tiÓu khu Sè DiÖn tÝch Ký hiÖu b¶n ®å 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 3. XÕp lo¹i phßng hé Cao

Trung b×nh

ThÊp

C¸c chøc n¨ng phßng hé chÝnh • • • • •

60

1. C¸c l©m s¶n lµ gç vµ phi gç chñ yÕu S¶n phÈm Tªn loµI c©y ¦u tiªn qu¶n lý cao

cÊp ¦u tiªn qu¶n lý thø cÊp

5. H×nh thøc hîp ®ång vµ giao ®Ò xuÊt Qu¶n lý cÊp

th«n

Qu¶n lý cÊp

hé

Qu¶n lý cÊp

nhãm hé

Qu¶n lý theo hiÖp héi

H×nh thøc

qu¶n lý kh¸c

ý kiÕn vÒ h×nh thøc ®Ò xuÊt cña hîp ®ång/ giao: 1. C¸c Ho¹t ®éng Qu¶n lý L©m sinh ®Ò xuÊt

61

6.1 Ho¹t ®éng ch¨m sãc vµ nu«i d−ìng • • • • • • • • 6.2 Thö nghiÖm vµ Nghiªn cøu theo dâi • • • • • • • 6.3 C¸c ho¹t ®éng b¶o vÖ • • • • • • 7. Yªu cÇu ®µo t¹o ®Ò xuÊt

62

8. Quy −íc §Ò xuÊt cña Céng ®ång ®èi víi c¸c khu vùc rõng do ®Þa ph−¬ng qu¶n lý

63

9. Danh s¸ch c¸c Hé/ Nhãm Hé/ Nhãm B¶o vÖ tham gia vµo qu¶n lý c¸c khu vùc rõng

H íng dÉn c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng th«n b¶n ... · 5 C¬ së Nh÷ng...

Documents

Transcript of H íng dÉn c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng th«n b¶n ... · 5 C¬ së Nh÷ng...