Gwpresent herfst13 (1)

Thuis op vele fronten

HERFST 2013

P R E S E N TGV

Hondstrouw aan veteranen!

Korpsgeest + eer = draagkracht

Geld (ont)zorgen

Van Griensven zoekt balans

ZINVOL

ZINLOOS

GV Present | Herfst | 2013

‘To have or not to have.’ Dat moet de maker van de nieuwe app ‘fast will’ gedacht hebben.

Enige weken geleden lanceerde hij deze app met als doel, jongeren bewust te maken van hun

eindigheid en dat de verdeling van de spulletjes maar beter op voorhand goed geregeld kan

zijn. Bijkomstigheid was dat de verdeling van de erfenis een spelelement in zich heeft,

aangezien de schenker ook met gemak kan ‘ont-schenken’. De pragmatist in mij is van mening

dat je niet vroeg genoeg kunt leren hoe je adequaat ruzie moet maken om de erfenis.

Bedenkelijk is echter het gegeven dat blijkbaar ook zaken van leven en dood de aandacht niet

meer kunnen vasthouden zonder een portie entertainment… De onderliggende vraag in dit

alles is, wat nou voor jou werkelijk zin en betekenis heeft. Heeft dat vooral te maken met

hebben of met zijn, of is het een combinatie van beide? Vragen die tot overdenken stemmen

en prima passen nu de avonden langer worden. In dit nummer geeft Peter van Uhm antwoord

op de vraag wat zijn leven richting geeft, legt de commandant van de draagploeg van de

reservisten van het Korps Mariniers uit waarom ze doen wat ze doen en stapt de jongste

generatie KMSL-leerlingen volmondig in de traditie van de militaire ceremonies. De rode

draad in ieder verhaal is, dat betekenis geven altijd samengaat met daadkracht, van mens tot

mens (en soms dier). Een hoopvolle gedachte in dit bedrijf, in een tijd waarin de ene jobstijding

de andere in rap tempo opvolgt. Rest nog het probleem van het appje en aan wie je je

kostbaarheden moet nalaten... Dat lost zich - als we zo doorgaan - uiteindelijk vanzelf op.

Vrees ik, tenzij…

Claudia Bisschops

[email protected]

colofon

inhoud

Zin: hebben of zijn? Of gewoon doen!

GV Present

GV Present wordt uitgegeven onder verantwoordelijkheid van de hoofden van dienst van de Diensten Geestelijke Verzorging.

redactie: Claudia Bisschops (hoofdredacteur), Henk Fonteyn (eindredacteur), John van Eenennaam, Hugo Houtgast, Gert de Wolf, Fred Omvlee (webredactie)

redactieadres: [email protected]

adresmutaties: [email protected]

aan dit nummer werkten mee: Wiebe Arts, Robbert Bliek, André Boer, Tineke van Burg-Klaver, Gert van der Ende, Hans van Griensven, Fransjesca van Grimbergen, Trude Hensen, Peter Janssen, Pieter van Lier, Erik van Rosmalen, Piet Thielen, Peter van Uhm, Paul Vlaar, Leerlingen van de KMSL Woensdrecht.

FotoGraFie en illustraties: AVRM, Cynthia Amelsbeek, Paul Knops, Frank Meester, Loesje, Willy Lohmann, Stichting Hulphond, e.a.

VormGeVinG: Wim Balyon (OBT)

druk: OBT bv, Den Haag

GV Present oP Facebook en twitter: www.Facebook.com/GVPresent of www.twitter.com/GVPresentof tweet met #GVPresent

Overname van de inhoud kan alleen geschieden met toestemming van de redactie

ISSN: 2214-2002

Oplage: 57.000

Missies 3 Heroes & villains 5Teamspirit 8 Cartoon 10Ondertussen op facebook 11 Zin in ceremonie 12Eed of belofte 14 Centenkwesties 18Saamhorigheid 20 Kookrubriek 21 Het biechtgesprek 22 Denktank 24De traditiekamer 26 Boek & Film 28Op het lijf geschreven 30

2


De Van Speijk is het eerste M-fregat dat

aan een modificatie is onderworpen. Het

schip kreeg een nieuwe mast met extra

radar- en communicatieapparatuur, de

hangaar werd vergroot en het

helikopterdek verstevigd. Toen het schip

uit het dok kwam, heeft het ruim een jaar

testvaarten, oefeningen en beproevingen

uitgevoerd. Het echte werk begint echter

als de missie begint...

Er klaar voor...en toch weer oefenenOp 12 mei worden het schip en de

bemanning in Den Helder uitgezwaaid.

Voor een deel van de bemanning is dat

een vertrouwde gebeurtenis. Maar de Van

Speijk heeft een relatief jonge bemanning

met veel bemanningsleden die nog niet

eerder een lange reis hebben gemaakt.

Met gemengde gevoelens nemen mensen

afscheid van het thuisfront. Ze zullen

elkaar vijftien weken niet zien. Tegen dat

gemis wordt opgezien. Maar van de andere

kant lonkt de missie. Er is zo lang voor

geoefend. De bemanning is er klaar voor.

Het zou drie weken duren voordat we in

het missie-gebied aankwamen. Die drie

weken worden gebruikt om het team van

mariniers en artsen met de vaste

bemanning te laten integreren. Bij Zuid-

Engeland en in de Middellandse Zee

worden boarding-oefening gedaan

inclusief gewonden. Een goede oefening

voor genoemde extra eenheden. Maar

voor de vaste bemanning voelt het

opnieuw als opwerken. Dan kost het

sommige mensen toch even moeite om

gemotiveerd te blijven. Eenmaal door het

missies

Uit het dagboek van de vlam

Van 12 mei tot en met 23 augustus 2013 nam het fregat Zr.Ms.Van Speijk deel aan de NATO-missie ‘Ocean Shield’. Doel van de missie was het verstoren en voorkomen van piraterij in de wateren voor de kust van Somalië. Aan de missie ging een uitgebreid opwerktraject vooraf.

3Varen is: Samen het leven delen

4


Suez-kanaal en de Rode Zee heen kan het

feitelijke werk beginnen. Langs de Noord-

Somalische kust voeren de mariniers vele

friendly visits aan lokale vissers- en

handelsbootjes uit. Met onze rhibs worden

de dhows benaderd en de bemanning

ondervraagd. Met deze bezoeken wordt

geprobeerd een patroon van werken in

kaart te brengen en mogelijke piraterij in

de kiem te smoren.

Radartjes in het geheelOp dagen dat dit soort acties worden

uitgevoerd, wordt door de Commando

Centrale Officier regelmatig een sitrep over

de scheepsomroep gepraaid. Dit gebeurt

om de hele bemanning van informatie te

voorzien. Want de concrete acties worden

weliswaar door de mariniers uitgevoerd, de

missie doen we met zijn allen. Ieder

bemanningslid aan boord van het schip is

een radartje in het geheel. De mensen van

de technische dienst zouden verhongeren

zonder de man of vrouw in het kombuis;

en de operationele dienst begint niets

zonder de nauten aan dek. Alle

dienstvakken zijn nodig om het schip in de

vaart te houden. Er heerst aan boord van

het schip een groot gevoel van

saamhorigheid. Een gevoel dat nog eens

wordt versterkt door de gezamenlijke

ontspanningsactiviteiten, zoals het samen

sporten of een barbecue op het heli-dek.

gezamenlijk een bijdrage geleverd aan een

veiliger wereld. Ook al hebben we met ons

schip geen concrete acties meegemaakt

- zoals het vangen van piraten - toch kijken

we met elkaar op een goede missie terug.

Bij de meesten leeft het besef dat onze

aanwezigheid voor de kust van Somalië

ertoe deed. Ook ik ben dankbaar. Ik mocht

er zijn voor mensen, door ver van huis het

leven met elkaar te delen. Met een

tevreden gevoel lopen we op vrijdag 22

augustus 2013 de haven van Den Helder

binnen. De mensen die ons in mei hebben

uitgezwaaid, staan ons nu op te wachten.

De binnenkomst wordt extra bijzonder

doordat matroos Danny zijn vriendin ten

huwelijk vraagt. Op een groot spandoek

aan de zijkant van het schip staat

geschreven: ‘Manouk, wil je met me

trouwen? Kus, Danny!’ Als zij ‘ja’ zegt, klinkt

er luid gejuich op vanaf het schip. De hele

bemanning leeft mee. Dat is varen: samen

het leven delen.

Paul Vlaar

[email protected]

We zijn een schip op missie

Uniformen groen en blauw

Mensen met elkaar verbonden

Jij kent mij en ik ken jou.

We zijn een schip op missie

Zoveel mensen zij aan zij

Verschillend maar ook één

als bemanning zijn we ‘WIJ’

Niet ‘ik’, niet ‘jij’, niet ‘zij’

‘Wij’, om vandaag te beamen

We hebben elkaar nodig

deze missie doen we samen.

Denken in ‘wij’Tijdens één van de bezinningsdiensten sta

ik ook bij dit thema stil. Ik citeer in de

dienst woorden die generaal buiten dienst

Peter van Uhm tijdens de Dodenher-

denking op de Dam heeft uitgesproken:

‘Ik besloot te dienen. Omdat ik geloof dat in

dienen de sleutel ligt. Wie dient, denkt niet

alleen in ‘ik’. Wie dient, denkt niet alleen in ‘zij’.

Wie dient, denkt ook in ‘wij’. Daar begint de

overwinning op het onrecht. Want vrijheid,

gelijkheid en rechtvaardigheid, een betere

wereld, die maak je samen’. Als bemanning

van de Zr.Ms.Van Speijk hebben we


oUd-CdS Peter van Uhm ambaSSadeUr van StiChting hUlPhond

“Als het aansluit bij de veteraan, kan de hond een wonder zijn.”

“Ik ontmoette een veteraan die pas na jaren ellende met zijn problemen over de brug kwam. Op mijn vraag hoe het met hem was, zei hij: ‘Nu wel goed.’ Hij had 18 jaar lang zijn mond gehouden! Als hij eerder een signaal had afgegeven, had hij eerder geholpen kunnen worden.”

heroes & villains

“Op de afgelopen Veteranendag was de

stichting Hulphond aanwezig. Ze hadden

een hond waarvan ze niet wisten of hij wel

focus op zijn toekomstige baas zou

houden in een drukke omgeving. Toen een

bepaalde veteraan die de moed opbracht

naar deze happening te gaan, even de

riem in handen kreeg, ging de hond voor

hem zitten. Ter plekke ontstond er een

magisch moment. De mensen die deze

click zagen, kregen er kippenvel van. Nog

nooit hadden ze dat meegemaakt. De

hond keek vervolgens voortdurend naar

zijn baas: waar gaan we naar toe? Met een

match tussen de hond en de veteraan zijn

beiden het beste geholpen.”

5

Er zijn veteranen die niet zomaar losraken van de alertheid die zij tijdens de missie hebben opgedaan. De hond stimuleert

om een andere betekenis te geven.

Waarom bent u ambassadeur geworden van Hulphond?We zullen nooit weten of ik ambassadeur

geworden was als mijn zoon Dennis niet

zou zijn gesneuveld. Deze stichting is

immers voortdurend op zoek naar

ambassadeurs. Om er een paar te noemen:

Frits Wester, Anita Witsier, Anky van

Grunsven. Misschien was het anders ook

wel op mijn pad gekomen. Maar deze

stichting werkt zonder subsidie met

ongeveer vijftig mensen en zo’n

vijfhonderd vrijwilligers. Er is een redelijke

financiële behoefte. De kosten voor het

hele traject tot een hond aan het werk kan,

verschillen per categorie. Maar alleen een

deel van de kosten van een ADL

(Activiteiten bij Dagelijks Leven) hond

wordt vergoed door de

verzekeraar. Als een ADL

hond een jaar is en de

periode van socialisatie

bij een gastgezin overgaat

in een periode van opleiden

bij de stichting, wordt de

hond gekeurd door

een dierenarts.

Is de hond

gezond


verklaard en de opleiding goed afgerond ,

dan vergoedt de verzekeraar 17000 euro

voor plaatsing bij een geaccordeerde

client. Het hele traject kost echter rond de

40000 euro. De andere twee categorieën,

waaronder de hulphond voor veteranen

met PTSS, worden door niemand vergoed

en moeten volledig worden bekostigd uit

donaties en fondsenwerving. Een artikel in

GV Present helpt ook vast!

Verschillende soorten hulphonden“Binnen het project bestaan drie

richtingen om honden op te leiden. Als

eerste hebt je er voor ‘activiteiten dagelijks

leven’. Die honden moeten zo’n 70

verschillende handelingen leren en voor

een deel is dat maatwerk in relatie met wat

voor de cliënt nodig is. De tweede

categorie zijn ‘signaleringshonden’. Zij zijn

soms in staat al een half uur eerder dan de

cliënt aan te voelen dat er een epileptische

aanval aankomt. Dan kan de cliënt tijdig

maatregelen treffen. De ‘veteranenhonden’

vallen ook onder de signaleringshonden.

In de derde groep vinden we de

therapiehonden. Zij hebben een hoge

sensitiviteit, gaan op cursus met kinderen

die autisme hebben of ADHS. Kinderen

krijgen daardoor meer rust en

zelfvertrouwen. In het eerste jaar leren

honden compleet gefocust te zijn op hun

baasje. De chemie tussen de hond en zijn

baas is ontzettend belangrijk. Golden

retrievers en labradors houden van water,

maar mogen het eerste jaar niet het water

in. Dan zouden ze

leren dat ‘water’

leuker is dan hun

baas.”

Uitreiking van de eerste veteranenhond“Ik kende het project Hulphond niet. Twee

directeuren ervan vroegen mij of ik de

eerste veteranenhond aan Patrick

Kaslander wilde uitreiken. Zij hadden niet

door dat er een persoonlijke relatie

bestond tussen mij en deze militair. Patrick

was de AMV-er in de eenheid van Mark

Schouwink en mijn zoon Dennis, toen hun

voertuig door een bermbom opgeblazen

werd. Toen ik zijn naam hoorde, zei ik:

‘Natuurlijk ga ik dat doen!’ Ik heb daar

geen seconde over moeten nadenken. Het

is ook mijn loyaliteit met de militairen. Ik

zeg altijd: wij vragen niet van militairen, wij

eisen! Niemand kan zeggen: ik heb deze

keer geen zin in uitzending, ik ga niet.

Omdat wij eisen moet er ook iets

tegenover staan: goede opleiding, goede

uitrusting en goede zorg.”

Wat kan een hond voor een veteraan betekenen? “Er wordt specifiek gekeken naar de

situatie van de veteraan met PTSS. Is die

wel geholpen met een hulphond? Soms is

een hond niet het juiste middel. De

veteraan en de hond moeten er allebei

goed in functioneren. Een hond brengt

regelmaat, maar moet wel op tijd eten en

drinken krijgen. Verder krijgt hij in de

gaten als het baasje onrustig wordt en

niet-normaal gedrag begint te vertonen.

Dan gaat de hond aan het werk, vraagt

aandacht, legt zijn kop op schoot. Hij

signaleert dat ook ’s nachts, maakt dan het

baasje wakker of als dat niet lukt de

partner. Als een veteraan zijn nachtmerrie

niet beleeft of daar eerder uitkomt,

bevordert dat een betere nachtrust en is

hij de volgende dag meer weerbaar. Neem

Patrick Kaslander. Hij ging bijna het huis

niet meer uit. Dat deed hij alleen met zijn

vrouw, die hij krampachtig vast hield.

Patrick durft nu zelfs winkels in te gaan. In

een menigte of bijvoorbeeld in een

supermarkt blokt de hond automatisch

zijn baas af van de mensen door tussen

hem en anderen in te gaan staan. Toen het

tussen Patrick en zijn hond Vigo aansloeg,

kon hij na verloop van tijd zelfs op TV bij

Pauw en Witteman. Dat is de verdienste

van Patrick en zijn gezin, maar ook die van

zijn hond. Er is meer stabiliteit en rust in

hun gezin gekomen. “

Heeft u en uw vrouw ook iets met honden? “We hebben in ons gezamenlijk leven twee

keer een hond gehad, die beide oud zijn

geworden. Fantastische beesten.

Toen ik wist dat ik CDS zou worden,

hebben we gewacht met een derde, want

6

Ik zeg altijd: wij vragen niet van militairen, wij

eisen! Niemand kan zeggen: ik heb deze keer geen zin in uitzending,

ik ga niet. Omdat wij eisen moet er ook iets tegenover

staan: goede opleiding, goede uitrusting en

goede zorg.

daar geen jaren mee. We moeten met z’n

allen zo volwassen zijn om te begrijpen dat

ieder anders in elkaar steekt en anders op

situaties reageert. Je bent niet gek als het

een keer tegen zit. Praat erover met je

maten, thuis, hulpverleners, je baas. Het

betekent niet dat je ongeschikt bent, maar

dat je hulp nodig hebt. Een percentage van

twintig procent van de mensen heeft na

hun uitzending last van

aanpassingsproblemen. Slecht slapen, kort

lontje. Bij de helft ervan lost zich dat na

verloop van tijd vanzelf op. Maar er zijn er

die ook hulp nodig hebben, maar helaas

geen hulp willen. Bij het vinden van hulp

nadert echter de kans dat het betert en

7


we wisten dat dit een hectische functie

zou worden. Dat wilden we een volgende

hond niet aandoen. Zodra ik met FLO ging,

wilde ik weer een hond. Begin volgend jaar

worden wij gastgezin voor een van de

jonge hulphonden.”

Wat betekent dat gastouderschap? “Na zeven weken wordt de jonge hond

geplaatst en opgevoed voor een jaar.

Daarna moet je de hond afstaan. Dat

betekent dat je goed gedrag in tact moet

houden en verkeerd gedrag moet negeren.

Je mag een hond niet verpesten. Er

worden eisen aan gesteld. Liever geen plek

met kinderen jonger dan vier jaar. Als je al

een hond hebt die niet aan bepaald

gedrag voldoet, krijg je ook geen hond,

want de jonge gaat gedrag overnemen

van de oude. Je moet ook in staat zijn de

hond in contact te brengen met alles wat

in het dagelijks leven zich voordoet.

Omgaan met kinderen, met de trein mee

of naar een restaurant. De hond moet alles

meemaken het eerste jaar. Je moet dus wel

bereid zijn om een actief sociaal leven te

leiden. En je moet affiniteit met honden

hebben. Je moet regelmatig met je hond

naar het project en zij komen regelmatig

bij je thuis. Als er gedrag is waar je geen

raad mee weet, krijg je er hulp bij. Het kan

lastig zijn om een hond na een jaar weer

terug te geven. Maar als je ziet wat voor

geweldig mooi werk zo’n hond kan gaan

doen, willen we dat graag. Na het

werkzame leven van een hulphond,

ongeveer zeven, acht jaar, mag het beestje

met FLO.”

Zijn er maatschappelijk toegangsregels nodig voor hulphonden? “Er zijn winkels en horecagelegenheden of

taxi’s die een hond niet toestaan. Daar is

nog niet een goede regeling voor. Er zou

wetgeving voor moeten komen. Daar ga ik

niet over. Ik ga dat niet aanjagen in de

politieke arena. Daar ben ik principieel in.

Maar een hulphond maakt dat mensen

weer sociaal mobiel worden. Dat betekent

meer dan je kunnen verplaatsen. Een hond

geeft soms gemakkelijk aanleiding tot een

praatje. Hondenbezitters herkennen dat. “

Wat zou u tegen veteranen willen zeggen? “Zit je na je uitzending(en) niet lekker in je

vel? Praat er over, stop het niet weg. Wacht

weer goed komt tot honderd procent. Er

zijn allerlei mogelijkheden en soms is een

veteranenhond een goede keus. Ik

ontmoette een veteraan die pas na jaren

ellende met zijn problemen over de brug

kwam. Op mijn vraag hoe het met hem

was, zei hij: ‘Nu wel goed.’ Hij had 18 jaar

lang zijn mond gehouden! Als hij eerder

een signaal had afgegeven, had hij eerder

geholpen kunnen worden.”

John van [email protected]

Voor meer informatie over Stichting Hulphond:

www.hulphond.nl


8

teamspirit

Waarom bestaat de draagploeg van de mariniers uit reservisten?“In het verleden had het Korps een

draagploeg vanuit de operationele

eenheden, maar omdat zo’n team eigenlijk

geen continuïteit heeft en steeds ad hoc

met de beschikbare mensen moest worden

samengesteld, heb ik enige jaren geleden

de opdracht gekregen om een ploeg te

formeren met reservisten. Als je iets op een

waardige wijze en een kwalitatief

hoogstaand niveau wilt uitvoeren, heb je

continuïteit in de samenstelling van het

team nodig. Wij kunnen dat nu bieden.

We hebben een kernteam van zo’n twaalf

man: acht dragers, een kussendrager,

desgewenst enkele slippendragers en een

OBL. Met dit team oefenen we twee tot drie

keer per maand. Voor een testfase, we

worden namelijk minstens één keer per jaar

getest door het kabinet van Zijner Majesteit,

zelfs één keer per week. Vlak voor een

uitvoering oefenen we nog intensiever. We

zijn gestart in 2009 en hebben nu een

aantal keer daadwerkelijk uitvoering

gegeven. Inmiddels heb ik het verzoek

gekregen om een tweede team in te richten

als back up en een vuurpeloton.”

Wat voor een mensen zoek je voor zo’n draagploeg?“Ik ben op zoek gegaan naar echte

teamspelers. Het gaat er niet om wat ieder

een eer om dit te mogen doen!

Draagploeg reservisten Korps Mariniers: ‘een kwestie van blijvende verbondenheid’

individueel doet, maar om de

teamprestatie. Daarnaast moeten de leden

een goede fysieke gesteldheid hebben en

goed overkomen. Dit betekent een

vloeiende motoriek en uitstraling. Het

moet er allemaal wel strak uitzien. Geen

overgewicht. Als iemand een paar kilootjes

te veel heeft, wordt er wat van gezegd. We

accepteren geen zichtbare tatoeages, ook

geen oorbellen enzo. Snor en andere

gezichtsbegroeiing vind ik prima, met

oefenen, maar als we gaan uitvoeren is het

er af! Dat weet iedereen.

Belangrijk is dat de mensen enthousiast

zijn. Echt willen. De functie in de

draagploeg is op basis van vrijwilligheid,

maar het is geenszins vrijblijvend. We

vragen commitment. Als je het doet, moet

je het goed doen. Dan ben je in principe bij

alle voorbereidingen en oefeningen en je

bent er op tijd. We willen de hoogst

mogelijke kwaliteit leveren en dat

betekent dat elk detail moet kloppen. Het

gaat bij ons om de details. We moeten het

hele jaar, ook tijdens verlof, klaar staan. En

dat staan we. Als het moet, zijn we binnen

een kwartier tot een half uur allemaal

geïnformeerd en staan we stand by.”

Waarom wil iemand zich aansluiten bij een draagploeg?“Het is een eer voor ons om dit te mogen

doen. Wij zijn allemaal marinier en hebben

een blijvende verbondenheid met het

korps. Daar zijn we trots op. Met dit werk

kunnen we een steentje bijdragen aan het

korps. Met zo’n draagploeg bewijs je de

laatste eer aan een omgekomen of

gevallen marinier. Je doet je best om dit zo

mooi mogelijk te doen. Dit wordt

ontzettend gewaardeerd door de

nabestaanden en andere betrokkenen. Het

werd mij gevraagd deze taak op me te

nemen en dan doe je dat voor het korps.

Het geeft mij een goed gevoel dat ik iets

voor het korps kan betekenen en zij

waarderen het.”

Hoe is de taakverdeling?“Ieder lid van de draagploeg heeft zijn

eigen positie in de uitvoering en elke

positie heeft zijn eigen handelingen. Zo

weet iedereen exact wat hij moet doen en

De krijgsmacht kent een aantal geoefende draagploegen die bij koninklijke of

militaire uitvaarten ingezet kunnen worden. Ook het Korps Mariniers heeft een

dergelijke draagploeg, bestaande uit reservisten. Officieel is de draagploeg

samengesteld voor het geval er bij het koninklijk huis iemand komt te overlijden.

Het team kan worden aangewezen een bepaald deel van de draagactiviteiten op

zich nemen. Daarnaast kunnen zij, indien gewenst, een rol spelen bij uitvaarten

van (oud)mariniers. Robbert Bliek is commandant draagploeg. Wij spraken hem

over zijn bijzondere team.

Als het moet, zijn we binnen een kwartier tot

een half uur allemaal geïnformeerd en staan

we stand by.


9

Draagploeg reservisten Korps Mariniers: ‘een kwestie van blijvende verbondenheid’

dat zorgt ervoor dat alle details kloppen.

Als alles strak verloopt is het prachtig om

te doen. Het wel is zo dat iedereen alles

moet kunnen: iedereen oefent dus alle

posities, maar bij de uitvoering hebben we

allemaal onze vaste positie. Dat je weet

hoe het is op andere posities, geeft extra

kracht voor je eigen plek. Het ziet er

eenvoudig uit als je ons bezig ziet, maar

het luistert zo nauw.”

Wat doen de emoties bij een uitvaart met jullie?“Uitvaarten kunnen voor ons heel

emotioneel zijn. Wij zijn ook mens. Als

iemand uit je omgeving wegvalt, is dat

afschuwelijk. Dat voel ik ook, maar wij

moeten daar wel professioneel mee

omgaan en zorgen dat alles tiptop voor

elkaar is. Ook als het dichtbij komt, moeten

we het perfect uitvoeren. Je moet je

emoties zoveel mogelijk buitensluiten,

anders ga je fouten maken. Daarom

oefenen we continu en zien we altijd weer

details die beter kunnen.

We hebben ook de nodige evaluatie-

momenten. Even zonder kist, kop koffie

erbij en bespreken wat we de vorige keer

hebben gedaan, eventueel met beelden

erbij. We zijn heel kritisch naar elkaar. Dat is

het team ook naar mij toe. We zitten in een

militaire organisatie, met militaire

spelregels. Je gaat met respect met elkaar

om, maar je moet openstaan voor kritiek

en er wat mee doen. Als ik als commandant

draagploeg dingen niet goed doe, moeten

ze dat wel tegen mij zeggen. Uiteraard

worden er tijdens het oefenen grappen en

grollen gemaakt. De mariniersgrappen

komen vanzelf naar boven.”

Zijn er contacten met andere draagploegen?“Natuurlijk is er concurrentie met de

draagploegen van andere

krijgsmachtsdelen. We zien elkaar altijd bij

de testmomenten van het kabinet van

zijner majesteit. Je wil stiekem toch de

beste zijn, maar we gaan goed met elkaar

om. Concurrentie houdt je ook scherp. Ik

vind het mooi om te zien als andere

draagploegen ook bezig zijn de kwaliteit

zo hoog mogelijk te krijgen.”

HuGo HoutGast

[email protected]

Je moet je emoties zoveel mogelijk

buitensluiten, anders ga je fouten maken.


10

11


11

ondertussen op facebook

We leven in een boeiende tijd. Er gebeurt van alles binnen

Defensie en door Defensie. Via Facebook en Twitter kun je

dagelijks interessante inkijkjes krijgen, ook op plekken waar je

anders niet komt. Zo is er een mooie fotoreportage over de

opkomst van aspirant-leden van de Luchtmobiele Brigade. Je ziet

de spanning, de ernst en de moeite die geleverd wordt om erbij te

komen. Bekijk de link op: facebook.com/11luchtmobielebrigade

of op onze pagina facebook.com/GVpresent.

Op Curaçao is in augustus weer een nieuwe landmachtcompagnie

aangekomen. Op de pagina facebook.com/GVindewest zie je hoe

zij wegwijs worden gemaakt op het eiland en iets leren van de

cultuur en natuur op het mooie landhuis van de Geestelijke

Verzorging, Ascencion. Ook zie je daar hoe voor een lokaal

weeshuis via de GV praktische steun wordt geboden. Facebook.

com/DefensieCaribischGebied is de nieuwe algemene pagina

over wat Defensie in het Caribisch Gebied vandaag allemaal doet.

Prachtige foto’s en filmpjes van Defensie in het algemeen kun je

vinden op Facebook.com/Defensie-in-beeld. Wil je onze baas

volgen? Kijk dan op facebook.com/Commandantderstrijdkrachten

waar generaal Tom Middendorp verslag doet van zijn werk als

onze CDS.

Ook voor veteranen is er veel te vinden op Facebook. En veteraan

is nu ook de militair in actieve dienst die op uitzending is geweest.

Er zijn besloten groepen zoals ‘ISAF veteranen’ of ‘Marine maten’

waarvoor je je moet aanmelden. Er zijn pagina’s zoals die van

facebook.com/Nederlands-voormalig-Joegoslavië-Veteranen en

natuurlijk facebook.com/Veteraneninstituut. Ken jij een

interessante Facebook-pagina of beheer jij er één: laat het ons

weten!

Als reactie op de onze vorige column over de Tweet Up van de

minister kwam een reactie van Thijs Jansen, te bereiken op Twitter

als @zwaankleefaan: ‘Het verslag van dominee Fred Omvlee van

de Tweet Up van de Minister van Defensie geeft de indruk dat het

erg gezellig was op die bijeenkomst en dat “de vijftig meest

actieve twitteraars van defensie” waren uitgenodigd. Als tamelijk

actief twitterende medewerker voel ik me geraakt door zeer

slechte ervaringen met de manier waarop sommigen op het

ministerie omgaat met kennelijk niet welgevallige teksten en

vragen en leek het me aardig te reageren. (…) Hoewel ik als

officier trouw ben aan leidinggevenden, gehoorzaam aan de

wetten en dienstbaar ben aan de politiek, toch ontkom ik er niet

aan de gedachte te ontwikkelen dat op het gebied van social

media nog een stevige angst bestaat bij ons mooie Ministerie;

zowel aan de top als bij veel medewerkers. (…) In deze

interactieve tijd gelden naar mijn smaak nieuwe wetten en regels.

Luisteren en reageren naar elkaar, maar vooral om kunnen gaan

met kritiek en frisse geluiden.’ Waarvan acte, Thijs!

Wil je ook reageren op dit blad of je hart luchten? Laat het weten

via www.twitter.com/GVPresent of via www.facebook.com/

GVPresent.

Fred omVlee

www.twitter.com/fromvlee

www.twitter.com/GVPresent

[email protected]

12


Zin in ceremonie

Wie uitsluitend zakelijk redeneert, zou vraagtekens kunnen plaatsen bij de talloze militaire toeters en bellen, vlaggen en vaandels, petjes en patjes. Met een motto a la ‘niet lullen, maar poetsen’ zou er nog heel wat bespaard kunnen worden. Wat is zakelijk gezien het rendement van herdenkings- en beëdigingsceremonieën? Waarom zou een regiment collega’s herdenken van twee of meer generaties terug? Afschaffen die hele handel? Of is er in dit alles een zin en betekenis die niet in geld kan worden uitgedrukt? Raadsvrouw Trude Hensen legde de vraag voor aan AM -leerlingen van de KMSL in Woensdrecht.

Bij een ceremonie voel ik me met de anderen verbonden. En de muziek erbij geeft daar vaak nog een extra emotionele lading aan, omdat die soms al een hele lange traditie heeft, zoals ‘The Last Post’...

Je geeft met die ceremonies als defensie

meer bekendheid aan wat je doet en

vooral ook welke inzet het vraagt van

militairen. Veel burgers weten daar niks

van en ik vind het belangrijk om uit te

dragen waar we voor staan. Dat levert

naast al het negatieve nieuws ook

goodwill op.

Ik vind het belangrijk om erbij stil te staan dat wij nu in

vrijheid leven omdat anderen in het verleden hun leven

gaven...Dat is pas echt een hoge prijs!

blikopener


column blikopener

Zin in ceremonie13

Een herdenking geeft nationaal een gevoel

van eenheid, dat kunnen we in Nederland

goed gebruiken volgens mij....

Het is een manier van respect tonen voor hen die zich inzetten voor het

land..... dit moet blijven ....ook jaren nadien.

Er zijn volgens mij genoeg

andere zaken binnen ons bedrijf

waar op bezuinigd kan worden.

Ceremonieën en herdenkingen

horen bij de militaire cultuur en

ik denk dat geen enkele militair

dit zou willen missen!

Het mag wat kosten!

Zou iemand van al die bekwame

controllers, van wie we er bij Defensie

zoveel hebben rondlopen, wel eens

berekend hebben wat al die patjes, badges,

koorden, schildjes, emblemen en medailles

de belastingbetaler jaarlijks kosten? En

toch, je moet er niet aan denken dat we van

al deze versierselen ontdaan zouden

worden om bezuiningingsredenen. Of van

die vele prachtige ceremonies waar we als

militairen het patent op hebben. Prachtig

toch, zo’n gezelschap professionele musici

in militair uniform, als ergens de eed of

belofte wordt afgelegd? Toegegeven,een

aantal bekwame medewerkers is dagen van tevoren aan het

oefenen hoe ze dat vermaledijde vaandel correct binnen

moeten dragen onder de ogen van alle vaders en moeders en

de speciaal hiervoor opgetrommelde militaire

hoogwaardigheidsbekleders. Maar wat is het schitterend als

dat dan allemaal strak wordt neergezet! Daar gaat haast een

zekere stichtende werking van uit! Idem voor de

regimentsherdenkingen en andere plechtigheden, met een

blazer die de Last Post speelt, een vlag die gehesen wordt, het

volkslied dat ten gehore wordt gebracht, de militairen in

correct tenue netjes opgelijnd. Dat is prachtig om te zien en

mee te maken. Vanuit het missiegebied kennen veel militairen

de zogenaamde rampceremonies. ‘Ramp’ is Engels en geen

ander woord voor catastrofe, maar het handelt telkens wel om

een catastrofe, namelijk de ontijdige dood van collega’s bij de

uitoefening van hun taak voor vrede en gerechtigheid en de

wederopbouw van een tientallen jaren door oorlog en geweld

geteisterd land. Zeker, vanuit bezuiningingsperspectief zou je

het een ramp voor de schatkist kunnen noemen, dat

meermalen per week honderden, soms duizenden militairen

van allerlei nationaliteiten urenlang stilletjes staan te staan op

een vliegtuigplatform, met geen ander doel dan een plechtig

saluut voor een gevallen kameraad. Een rekenmeester zou

ongetwijfeld in een cijferstaatje kunnen laten zien hoeveel

productieve arbeidsuren aldus zonder rendement gepasseerd

zijn. Maar gelukkig: iedereen blijft daar met z’n vingers af!

Want we voelen allemaal wel aan dat er in het leven zaken zijn,

waarvan de waarde, zin en betekenis niet in harde valuta

vallen uit te drukken. Ik zeg: zolang voor bovengenoemde

zaken de botte bijl achterwege blijft, is de krijgsmacht ons lief.

Henk Fonteyn

Stil Staan bij het verleden via

CeremonieS en herdenkingen iS ook een

leermoment. het kan menSen doen

beSeffen dat er geStoPt moet worden

met ‘oorlog voeren’....

14


Laten we eerst stilstaan bij het verschil

tussen belofte en eed. Kern van beide is

dat de militair die op voor hem of haar

bindende wijze kan afleggen; de

grondwettelijk vastgelegde vrijheid van

godsdienst en levensbeschouwing biedt

hiervoor de ruimte. Concreet houdt dat in

dat militairen die christelijk zijn de eed

mogen afleggen: zij zweren trouw aan de

Koning en sluiten af met ‘zo waarlijk helpe

mij God Almachtig’. De belofte mag

afgelegd worden door militairen die geen

geloof aanhangen: zij beloven trouw en

sluiten af met ‘dat beloof ik’. Wederom

Militairen kennen vele verplichtingen. Een ervan is het afleggen van de belofte of eed van publiekelijk trouw aan de Koning, gehoorzaamheid aan de wetten en onderwerping aan de krijgstucht. Dit moet zo spoedig mogelijk na aanstelling gebeuren of, indien van toepassing, na het voltooien van de initiële opleiding. Die verplichting maakt het gevoelsmatig voor velen letterlijk een ‘verplicht nummertje’, iets dat je er naast al die andere verplichtingen even bij moet doen. De hoogste tijd om de belofte/eed nader te verkennen.

vanuit de Grondwet: militairen die een

andere dan de christelijke godsdienst

aanhangen, kunnen een voor hen

bindende eed afleggen.

Zo mogen islamitische militairen sinds

Koninklijk Besluit nummer 30 van 1916 (!)

zweren ‘bij Allah, de Almachtige’. Belofte

of eed, de keus is aan de militair, of

eigenlijk aan de mens in het militaire

uniform.

De beëdiging is een bijzonder moment,

dat voor iedere militair een andere lading

heeft. Luitenant Wouter: ‘Ik beschouw het

als het begin van mijn militaire carrière,

met de kanttekening dat

het raar aanvoelt omdat ik

al enige maanden bij de

eenheid zit.’ Soldaat

der tweede klasse

Sydny ervaart het

ook zo, terwijl zijn

ranggenoot

Arne het vooral

als een

publieke

bevestiging

van zijn

militair-

eed of belofte: een nadere verkenning

Wat heb ik nou eigenlijk gezegd?

15


zijn ziet. Opvallend is dat allen de voorkeur

geven aan een beëdiging, zo kort

mogelijk na afronding van de

initiële opleiding; gevoelsmatig

klopt dat beter, valt het logischer

in de militaire loopbaan.

Koning ‘Ik beloof/zweer trouw aan

de Koning’; wat betekent

deze eerste zin van de

belofte/eed anno 2013 voor

militairen? Voor Sydny staat

de koning vooral symbool

voor Nederland, het gaat

hem niet om de persoon. Die

symboliek ervaart luitenant Joey

ook: ‘Ik ben bereid veel te geven

voor mijn werk, waarin ik mij als

militair onderwerp aan de

democratische besluiten.’

Sergeant Tim: ‘Ik zie mijn

inzet onder de

Nederlandse vlag ook wel

als een persoonlijke

verplichting aan de koning.’

WettenMet de tweede zin van de

belofte/eed verplicht de

militair zich tot

‘Gehoorzaamheid aan de

wetten’. Dit is nogal wat; zijn militairen

hierdoor de braafste Nederlanders? Sydny:

‘Je bent je bewust van wat wel en niet

mag. En je bent als militair aan nog meer

wetten gebonden dan burgers, zoals aan

het Militair Strafrecht.’ Arne: ‘Ik houd me

sowieso al aan de wetten, dat wordt door

de beediging niet nog eens versterkt.’ Het

gaat dus om de innerlijke motivatie die

vooral in de (internationale) werksituatie

tot uiting komt.

KrijgstuchtDe derde zin - ‘Onderwerping aan de

krijgstucht’- is gevoelsmatig de minst

gewichtige, maar toch zeker niet

onbelangrijk. ‘Het betekent dat wij ons aan

de regelgeving die bij het beroep hoort

moeten houden,’ aldus Joey. Daar komt

het inderdaad op neer; net zoals

bijvoorbeeld medici en advocaten kent

Defensie regels die buiten wetten vallen

maar wel van wezenlijk belang geacht

worden voor een professionele

taakuitvoerig. Je daaraan binden is dan

ook onvermijdelijk. De drie zinnen én de

bindende uitspraak ter bezegeling maken

de belofte/eed compleet. Het gewicht dat

een militair er aan toekent is een

individuele aangelegenheid, mede

afhankelijk van het moment van

beëdiging. Daarnaast wordt de belofte/

eed publiekelijk, op een kazerne of veld,

maar steeds vaker ook daarbuiten, op een

betekenisvolle locatie, uitgesproken. De

functie daarvan is duidelijk: ten overstaan

van andere Nederlanders, om te beginnen

ouders, familieleden en collega’s, belooft/

zweert de militair zich te richten naar de

opdrachten van de overheid, de wetten te

respecteren en de interne regelgeving te

volgen.

Dit is, in een notendop, wat je eigenlijk

zegt. Maar is hiermee jouw verkenning ten

einde?

wiebe arts

[email protected]


16


17

Dat ik je mis…

Je kust me, je sust me, omhelst me, gerust meJe vangt me,Verlangt meOneindig ontbangt meJe roept meJe hoort meJe redt en verstoort meGelooft me,Berooft meVerstikt en verdooft me

Je ademt en leeft meSiddert en beeft meVertrouwt me,Beschouwt me als mensEn weerhoudt meVan bozige dromenDie op komen dagenDe eenzame vragen van eindig geluk

Met je krullenAls nachtHoe je praat, hoe je lachtHoe je stem zo dichtbij als een engel verzachtIn mijn dromen doorstromen,Oneindige leegtesJe remt meJe temt meJe roert en beweegt me

Ik mis jeIk mis jeIk grijp je, ik gris jeIk wil jeBespeel je,Ik roer en beveel jeOm bij me te blijvenIn donkere nachtenNiet meer te smachten naar jou

Laat me losIk moet nu alleenEn houdt me vast als het nodig isIn gedachtenIk zoek je in alles om me heenMaar al denk ik soms dat het zo beter isKan ik het niet helpen dat ik je soms mis

Ik smoor jeBevroor jeVerlos, en verloor jeWeg naar een andere plek maar ik hoor jeOmarm jeVerwarm jeIk zie je en voel jeIk aai jeIk streel jeIk knuffel en kroel je

Je rijpt meBegrijpt meVerwart en misleidt meHet schrikt me soms afHoeveel ik op je lijk nu

Mijn glimlachMijn tranenMijn liefde voor levenHet spijt me van allesKom help en bevrijd me

Laat me losIk kan het alleenMaar houd me vast als het nodig isIn gedachtenIk vind je in alles om me heen

Maar al denk ik soms dat het zo beter isKan ik het niet helpen dat ik je mis

Ik kus jeIk sus jeIk doof en ik blus jeJe blijft heel dichtbij meMaar in mijn hoofd rust je

Maaike Ouboter

Hoewel iedereen wel eens zal constateren dat er aan het eind van het geld

nog een stukje maand over is, kunnen de meesten het – al dan niet met enig

kunst- en vliegwerk – wel bolwerken en is de bedelstaf geen deel van onze

parate uitrusting. Maar soms gaat het mis. Bijvoorbeeld door een

onverkoopbaar huis na een breuk in de relatie. Of bij langdurige ziekte

waardoor de maandelijkse inkomsten op termijn drastisch naar beneden

gaan. Of na een verkeersongeluk, een herseninfarct, een ingrijpende mutatie

door een vijandelijke actie in het inzetgebied, of een mislukte operatie

waardoor iemand levenslang invalide raakt. In het ergste geval nooit meer in

staat tot een actieve rol in het arbeidsproces, zeker niet in het militaire

beroep met z’n hoge fysieke belasting. Naast alle emotionele en fysieke

onmacht en pijn komt daar dan ook nog eens een terugval van inkomen en

een stijging van uitgaven bij.

OntkennenSoms ook werken we onszelf domweg door eigen onhandigheid en

impulsiviteit in de nesten. Een veel voorkomende storingsreactie is dan de

enveloppen met rekeningen en de aanmaningen van incasssobureau’s

ongeopend bij het oud papier smijten. Doen of er niets aan de hand is, zelfs

het uitgavenpatroon niet aanpassen aan de realiteit en hopen op het

bekende lot uit de loterij of die grote erfenis. Tot de deurwaarder zich meldt.

CENTENKWESTIESmilitaire SteUnfondSen SChieten te hUlP...

Soms is het de bekende glijdende schaal, soms de al even beruchte donderslag bij

heldere hemel. Feit is dat het de beste kan overkomen. Kopzorgen om het slijk der

aarde, dat elk mens nu eenmaal nodig heeft om de onderste laag van de pyramide

van Maslow in stand te houden. De woonlasten, de nutskosten, het schoolgeld of

studiegeld voor de kinderen, reisgeld en de dagelijkse boterhammetjes.


18

defenSiebreed• Stichting Burgerpersoneelsfonds ministerie van

Defensie - www.burgerpersoneelsfonds.nl

Stichting voor actieve en post-actieve

burgermedewerkers van Defensie, hun gezinnen en

nagelaten betrekkingen bedoeld voor financiële nood

met een sociale en/of medische achtergrond.

• Afdeling Individuele belangen behartiging AFMP/FNV

- [email protected]

• Fonds Maatschappelijke Bijstand ACOM - [email protected]

Om in aanmerking te komen is een lidmaatschap van de

AFMP/FNV gewenst. Het Fonds helpt bij problemen

buiten eigen schuld ontstaan en biedt financiële hulp in

de vorm van een lening of schenking (gemaximeerd).

• Stichting het Veteraneninstituut

Deze stichting bemiddelt voor veteranen bij hulptrajecten

en is geen fonds.

• Prins Bernhard Stichting

Deze stichting zet zich in voor bekende en geregistreerde

veteranen en leden BNMO bij aantoonbare financiële

nood en kan overgaan tot een eenmalige lening of gift.

• Stichting Fonds 1815 voor oud-militairen en

nagelaten betrekkingen

Versterkt met een maximum van drie jaar leningen of

giften aan (oud) defensiemedewerkers en nabestaanden.

• Stichting Gezamenlijke Militaire Fondsen (GMF)

Dit fonds is een overkoepelende organisatie van Fonds

1815, Stichting Ereschuld en Dankbaarheid, Stichting

Karel Doormanfonds, Prins Bernhard Stichting en

Stichting Het van Weerden Poelman Fonds

ClaS• Stichting Fonds Koninklijke Landmacht 1940

Stichting voor KL (oud-)militairen en (oud-)burgers die bij voorkeur een gift versterkt.

• Stichting Steunfonds Prinses Irene

Uitsluitend hulp aan voormalige leden van de Prinses Irenebrigade (opgeheven in 1945) en hun

nabestaanden.

• Bond van Oud-Stoottroepers en Stoottroepers (BOSS)

• Stichting Ereschuld en Dankbaarheid

Deze stichting keert kleine bedragen uit.

ClSk• Stichting “Het van Weerden Poelman Fonds”

Deze stichting voor (oud-)luchtmachtmilitairen, hun gezinsleden

en/of nabestaanden versterkt leningen voor maximaal vijf jaar en

in voorkomend geval ook giften.

militaire SteUnfondSen SChieten te hUlP... Geldzorgen, schulden...het valt voor veel mensen

niet mee om daar openhartig over te zijn. Dan

moet het water wel tot liphoogte beginnen te

stijgen. Gelukkig zijn er ook mensen die hun trots

bedwingen en zich melden, vaak het eerst bij de

geestelijke verzorger op locatie, om hun verhaal

te doen. Ook een afspraak met de

bedrijfsmaatschappelijk werker is een optie.

Verstandig, want financiële rampspoed kan een

enorme impact op alle andere terreinen van je

leven hebben: het beïnvloedt je stemming, vreet

mentale energie, leidt niet zelden tot relationele

spanningen en kan voeren tot sociaal isolement.

Oplossing mogelijkMen zegt van rampspoed in het algemeen wel,

dat het te paard komt en te voet gaat. Dat geldt

ook voor financiële sores. Maar het goede nieuws

is wel, dat het meestal op te lossen valt. Met

goede begeleiding en hulp, bijvoorbeeld bij het

opstellen van een strakke budgettering, komt

vaak al na enige tijd licht aan het einde van de tunnel in zicht. Goed nieuws is ook,

dat er een groot aantal fondsen bestaan die zich tot doel hebben gesteld militairen

en veteranen van allerlei soort en snit en hun eventuele gezinnen tot steun te zijn.

En ja, als de sores je volledig buiten jouw eigen toedoen hebben getroffen, zal die

steun misschien gemakkelijker en royaler beschikbaar zijn dan in

het omgekeerde geval. Maar voor wie werkelijk

een nieuw begin wil maken, is vaak meer hulp

beschikbaar dan je durfde hopen. En hoewel een

can do mentaliteit iedere militair siert, wil dat niet

zeggen dat je altijd alles alleen hoeft op te lossen.

Stap – als je jezelf herkent in bovenstaand verhaaltje

– eens binnen bij de geestelijk verzorger of maak

een afspraak met de maatschappelijk werker.

Henk Fonteyn

[email protected]

19


nieUwe initiatieven!Dat uit een droevig voorval soms iets

heel moois kan ontstaan, bewijst de

stichting ‘Stilte aan Dek’. Op 16 oktober

2012 overleed volkomen onverwacht

tubaïst en bassist van de Marinierskapel

Bertus van Aalst na een hartstilstand. Zijn

heengaan sloeg een groot gat in het

harmonieorkest van de Koninklijke

Marine. Ruim 25 jaar was Bertus een

gewaardeerde en toonaangevende

collega in de kapel. Enkele leden van de

Marinierskapel hebben naar aanleiding

van Bertus’ overlijden de stichting ‘Stilte

aan Dek’ in het leven geroepen. Het doel

van deze stichting is om (financieel) op

te komen voor kinderen van militairen

die iets vreselijks is overkomen, zoals ook

de kinderen van Bertus. Mensen kunnen

bij de stichting een aanvraag indienen

en de stichting bekijkt dan of een actie

op poten gezet kan worden. Op verzoek

van de stichting geeft de kapel op 11

oktober a.s. het concert ‘Gorinchem uit,

altijd lastig’. De opbrengst van het

concert gaat naar de kinderen van

Bertus. Als dit initiatief slaagt, wil de

stichting hier een vervolg aan geven

zodat ook anderen een aanvraag kunnen

indienen en er in de toekomst andere

acties ontwikkeld kunnen worden.

Info over het concert ‘Gorinchem uit, altijd

lastig’ en de stichting ‘Stilte aan dek’ kunt u

vinden op de site www.stilteaandek.nl .

HuGo HoutGast CZSk• Stichting Karel Doorman Fonds (KDF)

Dit fonds versterkt alleen giften aan KM (oud)militairen, hun gezinnen, of nagelaten

betrekkingen in geval van geldnood.

• Vereniging Oud Korea Strijders

• Stichting Sociaal Fonds Contact Oud Mariniers

www.contactoudmariniers.com

Deze stichting richt zich op oud-mariniers en hun nagelaten betrekkingen en kan

overgaan tot giften en renteloze leningen in geval van ziekte, ongeval, overlijden etc.

• Stichting Sociaal Fonds Koninklijke Marine

Deze stichting biedt financiële hulp aan (oud) Marine militairen en hun gezinnen op

basis van bemiddeling door DCBMW.

• Stichting MSF - www.stichtingmsf.nl

Voor deze stichting geldt een lidmaatschap van de VBM/NOV en schulden moeten zijn

ontstaan buiten eigen toedoen.

• Het Neptunusfonds

Dit fonds richt zich op (ex-)burgermedewerkers CZSK, DMO, CDC in de regio Den

Helder en biedt financiële hulp in de vorm van een lening of een gift.

Ckmar• Stichting van Houten

Stichting voor KMAR militairen/

burgerpersoneel en hun

gezinsleden met

schuldenproblematiek buiten

eigen schuld om.

• Fonds Sociale Zorg

Marechausseevereniging vzffz@

mareachausseevereniging.nl

bijZondere fondSen• National Fonds voor vrijheid en

Veteranenzorg

www.v-fonds.nl

Dit fonds verstrekt gelden aan

rechtspersonen, dus niet aan

individuen.

20


“Je bent wel een kleine vierhonderd kilometer

en vier uur onderweg naar het appartement

hier in de omgeving van Ramstein. Er zijn

collega’s die hun gezin hebben meegenomen,

maar de meesten hebben een weekeind-

huwelijk. Dat betekent dat je op vrijdagavond

pas thuis bent en zondag alweer in de auto zit.

De weekeinden zijn dus best kort. De meeste

tijd breng je door met je gezin en familie. Verder

word je behoorlijk op je collega’s hier

teruggeworpen. Als je je hier niet openstelt

voor anderen om er samen wat van te maken,

gaat het zeker niet lukken. Zo worden er

gezamenlijke maaltijden gehouden waar we

kunnen genieten van de kookkunst van

collega’s en hun echtgenotes. Ooit geweldig

lekker Thais gegeten! En natuurlijk zijn er de

socials.”

NATO-denken“Het meest bijzondere hier is toch dat je werkt

met buitenlandse collega’s. Als je denkt dat er

maar één manier van werken is, de jouwe, dan

ga je het hier niet redden. Wat te denken van de

strikte manier van denken met bijbehorende

cultuur van Duitsers en Engelsen? En de wat

lossere werkwijze bij de zuidelijke landen? Als je

er samen niet uit wil komen, gaat het niet

lukken. Je kunt niet de zaken er even door

willen drukken. En dan komen er straks nog

heel wat vertegenwoordigers van deze

zuidelijke landen uit Izmir naar hier, omdat de

Luchtmacht uit dat Nato hoofdkwartier

vertrekt. Ook die samenwerking zal slagen, dat

is zeker, omdat ook deze collega’s verder willen

kijken dan hun eigen cultuur.”

Uitwisseling“We praten hier ook heel wat met elkaar. Daar

maken we gewoon tijd voor. Het hele leven

komt in de gesprekken voorbij. Mooi is dat we

bUitenlandPlaatSing SChePt Saamhorigheid

Het is een voorrecht hier te mogen werken

Er werken nog altijd veel collega’s in internationaal verband bij de NATO. Peter Janssen en André Boer werken in Ramstein, het NATO hoofdkwartier van de Luchtmacht in Duitsland. Peter als personeelsman, verantwoordelijk voor alle in- en uitboekers. André als Public Affairs medewerker en fotograaf. Niet op missie, maar toch weinig thuis. Hoe leef je als als buitenlandplaatser en binnenslaper?

leren van elkaars opvattingen. Ja, ook God en

godsdienst komen ter sprake. Er zijn mensen

die geloven en ook collega’s die niet geloven;

de uitwisseling, daar gaat het om, heel

verrijkend.Het niveau ligt hier hoog en

daardoor is het werken hier heel uitdagend.

Vooral je instelling is belangrijk: je moet zelf

wat willen ondernemen en je positief

opstellen naar anderen. Dan heb je hier de tijd

van je leven.”

Wonen in Duitsland“Wonen doen we in een appartement dat

Defensie voor ons beschikbaar heeft gesteld.

De omgeving is prachtig. Heel veel bos. Je kunt

wandelen, joggen en mountainbiken. Soms

komen de vrouwen over. De kinderen ook.

Want vooral als ze nog klein zijn, mis je toch

wel wat van hun ontwikkeling. Natuurlijk is er

Skype. Dat vangt wel het een en ander op,

maar verjaardagen moet je soms overslaan en

een ouderavond op school moet je gewoon

missen. Dat legt ook best een

verantwoordelijkheid op de schouders van de

partners thuis. Maar gelukkig kunnen ze het

goed aan. Toen we voor Ramstein moesten

kiezen, hebben we hier ook goed over

nagedacht. De mensen in de omgeving hier zijn

volledig ingesteld op buitenlandse inwoners.

Zeker als je een beetje je best doet om te

integreren, zijn de mensen heel belangstellend

en behulpzaam. De waard van de dorpskroeg

kent me! Ook als ik met een collega ga fietsen

en we wat gaan eten, is er altijd een vriendelijk

woord van herkenning.”

En de toekomst?“Soms lijkt het wel of je een beetje vergeten

bent door Defensie. Je staat verder weg van de

organisatie. Vroeger was het zo dat als je een

buitenlandplaatsing achter de rug had, je een

plek in Nederland kreeg aangeboden.

Tegenwoordig moet je overal zelf achteraan.

Alsof je voor de organisatie uit beeld bent

geraakt. Als je een keer internationaal geplaatst

bent, trekt dit toch wel. Sommige collega’s staan

hier dan ook na twee jaar weer op de stoep. Ze

konden niet meer aarden op een gewoon

onderdeel en misten de omgeving en de

internationale setting. Maar misschien wordt het

voor ons straks gewoon wel weer De Peel. En dat

is ook goed.”

Pieter Van lier en erik Van rosmalen

21

GV Present | Zomer | 2013culinair met een bite!

21

Hazenrugfilet met vijgensaus en rode kool gegarneerd met kruidenchips Voor 4 personen

Ingrediënten:

4 Hollandse hazenrugfilets

100 gr boter

2 geschilde vijgen

1 eetl appelstroop

mespunt kaneelpoeder

Piet tHielen

Bereiden dag 1

Meng de rode kool met de jeneverbessen, azijn en

suiker en zet dit onder druk minimaal 1 dag in de

koelkast.

Bereiden dag 2

Verhit in een pan de boter en bak de filets rondom

goudbruin en rosé in circa 6 minuten.

Bestrooi ze met peper en zout.

Neem de filets uit de pan en houd ze warm.

Verwijder iets van het braadvocht uit de pan en

voeg de vijgen, appelstroop en kaneelpoeder toe.

Blus met de port en de wildfond en laat alles

inkoken tot 1/3 hoeveelheid.

Pureer de saus in een blender, zeef de saus

en voeg de kaneellikeur toe.

Monteer de saus met de koude boter

en breng hem op smaak met peper en zout

Kruidenchips

Snijd 3 grote aardappelen in flinterdunne plakjes.

Bestrijk 48 plakjes met losgeklopt eiwit. Beleg 24

plakjes met een blaadje verse lavas (maggiplant) en

wat grof gesneden verse bieslook en dek dit af met

24 andere plakjes. Druk de plakjes goed op elkaar.

Verhit de frituurolie tot 160 graden en bak hierin de

kruidenchips krokant en lichtbruin. Bestrooi ze met

wat zout.

Wild!Nu de herfst is aangebroken, staat in veel restaurants wild op het menu. En wild doet me altijd denken aan de hond van

mijn ouders, een kleine onstuimige jachthond. Jaren geleden, toen hij nog ergens tussen pup en aanstormend puber

zweefde, maakten we een wandeling door een wildpark in Duitsland, vlak over de grens. Alles was spannend en hoewel

aangelijnd stoof hij van links naar rechts, jagend op alles wat bewoog. Toen ineens stond hij oog in oog met een hert, zes

keer zo groot als hij, gelukkig gescheiden door een hek. Benieuwd naar zijn reactie volgde ik het schouwspel. Hij zou toch

wel begrijpen dat dit hert echt “out of his league” zou zijn? Hij ging zitten en bekeek het hert aandachtig in een vreemde

mengeling van ontzag en smakelijk hapje tegelijk, alsof hij in zichzelf zijn kansen overwoog bij een eventuele

krachtmeting. Zo heeft hij een poos zitten kijken totdat ontzag het won van smakelijk. De rest van de middag liep hij

beduusd achter ons aan, een wijze levensles rijker….

claudia bisscHoPs


1 dl rode port

2 ½ dl wildfond (basisrecepten)

½ dl kaneellikeur

75 gr koude boter

garnering

Voor de rode kool:

½ rode kool, dun gesneden

½ el jeneverbessen (deze verwijderen

bij het verwarmen van de rode kool)

5 el frambozenazijn

7 el kristal suiker

Serveertip: Serveer bij dit gerecht een gevuld

flensje met canellini-bonen. Zie voor het recept:

www.facebook.com/GVPresent.


22

De zeven deugdenPrudentia (wijsheid - verantwoordelijkheid) score: 8 Ik doe of zeg niets zonder dat ik er over heb nagedacht. Ook al lijkt het

soms voor anderen impulsief, zaken spelen altijd al langer in mijn hoofd.

Ik neem altijd besluiten op basis van de trits: logica, samenhang en

argumenten. Emoties schakel ik daar zoveel mogelijk bij uit, hoewel ze

soms een belangrijke raadgever kunnen zijn: het zgn ‘onderbuikgevoel’.

Door vooraf zorgvuldig af te wegen, heb ik zelden spijt van iets.

Achteraf kan iets wel verkeerd uitpakken, maar daar moet ik dan op

het moment dat het zich voordoet op reageren. Mijn gevoel voor

verantwoordelijkheid is groot, zeker in m’n rol als commandant. Als kind

vonden andere jongens dat ik altijd de baas wilde spelen; nu heet dat

leiderschap. Ik heb graag de controle, inclusief de verantwoordelijkheid.

De controlfreak in mezelf heb ik gelukkig kunnen doseren. In de loop der

tijd heb ik geleerd meer te vertrouwen op anderen, ook omdat het te

veel wordt om allemaal zelf te doen. Dat bevalt me goed.

Iustitia (rechtvaardigheid - rechtschapenheid) score: 8Ik kan niet tegen onrecht, of het nu een ander of mij wordt aangedaan.

Mijn stelregel is dat je als militair leider streng en rechtvaardig moet

zijn. Als ik zelf iets niet logisch of rechtvaardig vind, zal ik die beslissing

niet nemen. Je moet anderen menswaardig, eerlijk en rechtvaardig

behandelen. Rechtvaardigheid heeft voor mij ook met respect te maken.

Dat geldt zowel naar de mensen binnen de organisatie als daarbuiten,

óók in missiegebieden. Zeker binnen onze eigen organisatie draait alles

om mensen, zij maken het verschil, niet in de laatste plaats binnen het

OOCL, waar zoveel verschillende onderdelen bij elkaar komen.

Temperantia (gematigdheid-zelfbeheersing) score: 8Ik ben niet gemakkelijk van mijn stuk te brengen en let er op me niet te

laten leiden door emoties. Soms kan ik wel iets te kort door de bocht zijn,

waardoor ik de discussie doodsla en te weinig luister naar iemands

argumenten. Gelukkig leer ik daar ook van en probeer mensen op dat

gebied beter tot hun recht te laten komen. Voor wat betreft werk en vrije

tijd denk ik dat ik voor de buitenwereld overkom als een workaholic. Dat

heeft er ook mee te maken dat ik vind dat deze functie nu eenmaal die

verantwoordelijkheid met zich meebrengt en mijn maximale inzet

verdient. Omdat ik deze baan mooi vind, is dat is geen straf. Enige punt

ter verbetering is dat ik meer tijd aan mijn gezin en hobby’s, golven en

vissen, zou willen besteden. De fijne kunst van de balans bewaren.

Fortitudo (moed - standvastigheid) score: 8Als ik vind dat iets moet gebeuren, dan blijf ik daaraan vasthouden tot op

het koppige af. Ik ben wel in de loop van de jaren gematigder geworden.

Ik weet wat ik wil, maar ik ben wel te overtuigen met goede argumenten.

Heilige huisjes in de trant van ‘dat hebben we altijd zo gedaan’, zijn voor

mij geen argument. Moed toont zich pas op het moment dat het nodig

is. Ik ben niet altijd van de gemakkelijkste weg of de platgetreden

paden. Ik durf weloverwogen risico’s te nemen, zolang ik er maar zelf

van overtuigd ben.

Fides (geloof) score: 7Van huis uit ben ik rooms-katholiek opgevoed, maar ik ben niet meer

praktiserend. Ik heb niet veel met het instituut kerk. Daarvoor hebben

deze instituten door de eeuwen heen mensen teveel geweld

aangedaan. Het absolutisme van het instituut past mij niet. Ik heb wel

iets met geloof, omdat mensen daar kracht uit putten. Zelf geloof ik in

de evolutietheorie, daar komt het logisch beredeneerbare in mij terug.

En tegelijk maak ik nog iedere morgen drie kruisjes omdat ik dat zo van

thuis uit geleerd heb. De rationele kant in me sluit niet uit dat er niet iets

méér zou kunnen zijn dan het zichtbare bestaan. De andere invulling

van geloof is geloof in eigen kunnen: willen is kunnen. Als je er zelf niet

in gelooft, kun je er een ander niet voor warm krijgen. ‘Make it happen’,

zeg ik altijd. Dat is geen opdracht, meer een ‘state of mind’. Je moet

daarom ook niet blijven hangen in het verleden. Terugkijken, ervan

leren en toepassen in de toekomst. Door ervaring leer je vertrouwen op

eigen kunnen. Als iets niet goed gaat, is mijn natuurlijke reactie wél om

eerst naar mezelf te kijken. Overigens ben ik me er zeer van bewust dat

het resultaat van mijn werk voor een groot deel wordt bepaald door de

mensen om me heen.

Spes (hoop) score: 6Hoop is een slechte raadgever. Hoop past niet bij mijn

levensbeschouwing. Natuurlijk hoop ik dat als iets tegenzit het weer

goed komt. Maar het probleem met hoop is dat het buiten m’n

invloedsfeer ligt. Als ik hoop kan uitschakelen op basis van ratio zal ik

dat zeker doen! Als mensen de poort uit moeten in het uitzendgebied,

dan wil ik niet al te veel hopen, daar voel ik me niet zo prettig bij. Ik wil

er alles aan gedaan hebben dat er een goed plan is en de

randvoorwaarden zijn ingevuld om het goed te laten verlopen.

Caritas (naastenliefde) score: 7‘Heb uw naaste lief’ zit er wel in van thuis uit. Ik probeer alle mensen te

respecteren zoals ze zijn, zonder dat ik het per se met iemand eens hoef

te zijn. Ik zal anderen helpen als het nodig is, tenzij iemand het bewust

ernaar maakt dat het fout gaat. Dan heb ik geen enkele compassie.

Naastenliefde staat voor mij in een breder perspectief van aandacht

hebben voor. Zo heb ik me op uitzending wel eens geërgerd aan de

eenzijdige berichtgeving bij de verschillende aanslagen. Niet alleen

Nederland heeft doden te betreuren gehad. Er zijn ook veel Afghanen

gesneuveld en daar is nauwelijks bij stil gestaan. De keuze om genist te

worden past - achteraf terugkijkend - ook latent binnen caritas: ik wil

iets bouwen zodat anderen daar iets aan hebben.

Inmiddels is het biechtgesprek een beproefd middel: geroemd bij de lezer, gevreesd door de

geïnterviewde… Deze keer is de generaal Hans van Griensven onderwerp van gesprek. De veldheer

die in 2007 - toen als kolonel - de slag om Chora leidde en nu leiding geeft aan de ongeveer 6000

collega’s die samen het OOCL vormen, maakt de innerlijke stand op.

23


biechtgesprek

Indivia (afgunst - jaloezie) score: 2Ik heb een hekel aan negatieve energie. Besteed geen energie

aan zaken die ik niet in de hand heb of die nergens toe leiden.

Daarom ben ik ook niet afgunstig naar anderen. Als iemand het

verder heeft geschopt dan ik, ben ik blij voor die ander. Had ik zelf

misschien ook maar andere keuzes moeten maken. Met de keuze

om militair te worden wist ik dat ik geen miljonair zou worden. Prima.

Ik ben geworden wat ik wilde worden, want ik had de ambitie om

brigadecommandant te worden. Dus ik ben tevreden. Wat hierna

komt, zie ik wel. Waar ik niet tegen kan, is als mensen onrechtmatig iets

verkrijgen. Dan hoop ik dat die persoon zijn verdiende straf krijgt.

Gula (onmatigheid) score: 2Ik eet graag lekker, maar niet overmatig. Ik snoep niet en gebruik zelden

een toetje. Wel heb ik een periode geprobeerd te stoppen met roken.

Maar het is een gewoonte geworden en dat maakt het moeilijk. Daarbij

ben ik bang dat als ik stop, er tien kilo bij komen die ik er niet af kan

sporten; overigens een slechte smoes... Onmatigheid vertaal ik ook naar

de balans houden tussen privé en werk. Militair zijn is een ‘way of life’. De

valkuil is dat je al je tijd in dit vak kwijt kunt. Maar ik heb ook een vrouw

en kinderen, dus het is heel moeilijk om de balans te vinden. Daar moet

je telkens voor waken. Ik maak soms bewust de keuze voor thuis om die

balans te herstellen, omdat ik ook weet dat het vaker doorslaat naar het

bedrijf. Overigens wil ik als commandant wel van alles op de hoogte

blijven, ook tijdens mijn verlof. Ik hoef niet per se op alles te reageren,

maar ik wil wel weten wat er speelt.

Ira (woede - wraak) score: 3Ik ben in het werk zelden echt boos. Thuis raken me dingen wel

dieper. Me laten gaan, schreeuwen, tieren past me niet. Ik wil mijn

zelfbeheersing houden en ik vind het zonde van mijn energie. Laten we

vooral kijken hoe we iets kunnen oplossen.. Ik probeer mijn kinderen

mee te geven wat ik in de loop der jaren heb geleerd. Zoals alle ouders

weten, lukt dat niet altijd, vooral niet bij pubers. Je kunt je dan boos

maken, maar ook dat helpt niet. M’n ervaring is dat ze toch wel horen

wat je zegt en dat je het vroeg of laat terugziet. Wraak is niet mijn ding.

Het zit niet in mijn aard iemand iets na te dragen. Zonde van je energie.

Als ik boos ben, spreek ik het uit en dan ben ik het vaak ook weer snel

vergeten.

Acedia (luiheid) score: 4Ik ben van nature lui, maar ik heb niet de tijd om er iets mee te doen.

Ik doe dingen omdat ik vind dat ze moeten gebeuren, niet omdat ik

om werk verlegen zit. Het verantwoordelijkheidsbesef wint het van de

luiheid. Ik heb ook thuis altijd wel iets om handen, al is het maar in de

tuin werken. Ook gemakzucht is me vreemd. Als ik iets doe, doe ik het

goed. Wel is de perfectionist in mij door de jaren heen afgezwakt. Goed

is nu goed genoeg. Ik zou meer tijd willen hebben voor mijn hobby’s,

maar dan komt mijn quality time met het gezin in het geding. Je moet

nu eenmaal constant keuzes maken, in de hoop dat het de juiste zijn.

claudia bisscHoPs

De zeven zondenSuperbia (hoogmoed - ijdelheid) score: 3Ik ben hierin gemiddeld, net als de meesten van ons. Ik kom graag

netjes voor de dag. Dan houdt het wel op. Ik loop niet te koop met

wat ik bereikt heb. Van de andere kant ben ik natuurlijk ook niet ‘per

ongeluk’ generaal geworden. Ik moet wel nog steeds wennen aan

het feit dat anderen anders op me reageren sinds ik deze status heb

bereikt. Dat is blijkbaar een mythische stap voor mensen. Mijn buurman

bijvoorbeeld vindt me geen generaalstype, omdat ik in zijn ogen een

gewone jongen ben met wie je een biertje kunt drinken. Blijkbaar pas ik

niet in het beeld dat men - mijn buurman - van een generaal heeft en

dat beschouw ik, met zijn argumentatie, als een compliment. Blijkbaar

ben ik mezelf gebleven.

Avaritia (hebzucht - gierigheid) score: 2Ik zal alleen iets kopen als ik er iets mee kan of er iets aan heb. Ben heel

pragmatisch ingesteld. Ook doe ik zelden tot nooit impulsaankopen.

Liever vergelijk ik eerst op internet alle mogelijke opties voordat ik

iets koop, soms tot ergernis van mijn vrouw. Ik ben niet gierig, maar

ik zal mijn geld niet onnodig uitgeven. Dus extreem dure kleren en

producten zal ik niet aanschaffen, als iets minder prijzigs ook goede

kwaliteit heeft. Van huis uit heb ik de waarde van geld meegekregen. We

hadden het goed, maar we hadden geen overdaad. We zijn niets te kort

gekomen, maar zijn bijvoorbeeld nooit als gezin op vakantie geweest. Ik

ben blij met de mogelijkheden die ik nu wel heb.

Luxuria (zucht naar weelde - lust) score: 4Ik vind luxe leuk, maar ik kan goed zonder. Zal ook geen extra onkosten

maken om het luxer te maken. Wel heb ik mijn vrouw pas geleden een

cabriolet cadeau gegeven. Het was een meisjesdroom van haar en nu

was het moment om dit te doen. Waarom doe ik dat? Gewoon omdat

het kan en ik haar dat gun. Als ik iets koop, ga ik voor kwaliteit. Geen

hang naar luxe, wel hang naar kwaliteit, zowel materieel als immaterieel.

Goede kwaliteit van eten is daar ook een wezenlijk onderdeel van. Dat is

toch de Bourgondiër in mij.

Het eindoordeelEen 7,3 voor de deugden en een 2,9 voor de zonden. Een wijs mens schaalt zichzelf bescheiden in, zo ook generaal Van Griensven. Punten van aandacht zijn het gezin en de hobby’s, golven en vissen, die nu toch wel ondersneeuwen. Ook voor een generaal geldt: make it happen!

24

GV Present | Zomer | 2013

De titel suggereert dat het gaat over het

verdwijnen van God uit een

dorpssamenleving op het Friese platteland.

Maar God en de kerk komen nauwelijks ter

sprake in dit boek. Waar Mak wél over

schrijft, zijn de vele veranderingen die in

de laatste halve eeuw plaatsvonden

binnen een Friese dorpssamenleving. Op

een boeiende manier schetst hij het beeld

van een maatschappij waarvan het

kleinschalig- agrarisch karakter met de

daarbij levende opvattingen en

gewoonten verloren is gegaan. Was het

vroeger in de veehouderij de zorg voor het

vee waar alles om draaide, tegenwoordig is

de boerderij een kleine fabriek geworden.

De technologie heeft op een

overweldigende manier haar intrede

gedaan. ‘De schuren kwamen vol te staan

met trekkers, maaidorsers, bietenrooiers,

beregeningsinstallaties, kippers,

spuitmachines, zodenbemesters, maaiers,

laad-loswagens, hydraulische schudders,

kuilblokwagens, voerdoseercontainers,

cultivators...’

Hoe ‘God’ verdweenHoe komt Mak ertoe God bij al deze

veranderingen te betrekken? Zit daar de

onuitgesproken gedachte achter dat God

en onze manier van leven en werken in

vroeger tijden sterk met elkaar verbonden

waren? En dat de grote veranderingen in

de samenleving direct samenhangen met

de achteruitgang van het Godsgeloof in de

laatste eeuw? Wat Geert Mak beschrijft, is

een samenleving waarin mensen, dieren

en natuur in een betekenisvol verband met

elkaar samenleefden. Er was een

bestaansorde waarin een ieder zijn eigen

plaats had. En al stelt Mak het niet expliciet

aan de orde, dit betekenisvolle verband

tussen mens, dier en natuur was vrucht van

het christendom dat de Europese cultuur

diepgaand heeft beïnvloed. Het christelijk

geloof was bepalend voor hoe men het

leven op aarde zag en beleefde. De

normen en waarden die de westerse

samenleving kleurden, kwamen voor een

belangrijk deel voort uit de joods-

christelijke traditie. Cultuur, literatuur,

kunst, architectuur, sociale leefvormen,

alles stond in verband met een

werkelijkheidsopvatting die boven zichzelf

uitwees.

Het is daarom niet uit de lucht gegrepen

om het verdwijnen van deze samenleving

te typeren als het ‘verdwijnen’ van ‘God’. Al

zal een gelovige direct opmerken dat niet

God verdwenen is, maar dat de mens zich

anders is gaan verhouden tot zichzelf en

de hem omringende wereld. Want hoe zou

God kunnen verdwijnen…?

Hoe de techniek verscheen Een belangrijke factor in alle

veranderingen is de intrede van de

moderne techniek. Mak had als titel ook

kunnen kiezen ‘Hoe de techniek verscheen

in Jorwerd.’ De technische vooruitgang

heeft een eeuwenlange levensorde laten

verdwijnen: oude woonverbanden

Bijna tien jaar geleden verscheen van historicus Geert Mak het boek ‘Hoe God verdween

uit Jorwerd’.. Het werd een bestseller, wat verrassend mag heten voor een boek met

‘God’ in de titel… De inhoud is anno 2013 nog altijd heel geschikt om te illustreren hoe

anders wij in de 21e eeuw in het leven staan dan onze voorouders.

denktank

de komSt van kiPPerS en kUildorSwagenS

Betekenis geven doe ik zelf wel!

25


verdampten, relatiepatronen veranderden

radicaal, de omgang met geld en bezit

werd anders, enz. Wat daarachter zit, is een

belangrijke verandering van levensgevoel.

In oude tijden wist men zich sterk

afhankelijk van een hogere macht. God

had te maken met de vele facetten van het

leven. Sinds de Verlichting (geleerden

dateren het begin van de Verlichting rond

1750) is dat levensgevoel veranderd. Door

de ontdekkingen van de

natuurwetenschappen en de ontwikkeling

van de techniek kon de gedachte

postvatten van de maakbaarheid van het

leven, dat wij het leven in de hand hebben.

Met als gevolg dat ons gevoel van

afhankelijkheid naar de achtergrond

verschoof. Een ander resultaat van de

nieuwe wetenschap was dat we de wereld

als neutraal gingen ervaren. De wereld

werd steeds meer gezien als een ingenieus

bouwwerk waarbij alles met alles

samenhangt in een spel van oorzaak en

gevolg. Een bouwwerk ontstaan uit

evolutie, waar geen ‘God’ of hogere macht

bij betrokken is. Geen schepping van God

waarin de natuur verwees naar haar

Schepper.

Een neutrale wereld en de vrije mensKortom, door de vele ontdekkingen van de

natuurwetenschap veranderde de

verhouding van de mens ten opzichte van

de wereld drastisch. Achter de wisseling

van de seizoenen, achter verschijnselen in

de natuur als regen en droogte, achter de

lotgevallen van het leven zoals ziekte en

gezondheid, rijkdom en armoede zag men

geen hogere macht meer. Anders gezegd:

al deze verschijnselen en voorvallen

vertelden niet meer een verhaal over een

God die hier op de een of andere manier

mee te maken had, die bestuurde of

ingreep in het dagelijks bestaan. De mens

kwam zo in een nieuwe verhouding tot de

wereld om hem heen te staan. Een wereld

die als neutraal wordt beleefd. Maar ziekte,

gezondheid, rijkdom, armoede, regen en

droogte betekenen wel iets voor de mens.

En wat te denken van de ervaring van

liefde. Maar wat iets voor ons betekent en

hoe iets betekenis voor ons heeft, kiezen

we in de moderne tijd voor een belangrijk

deel zelf. We geven zelf betekenis aan wat

ons overkomt.

Veel mensen hebben deze verandering die

begon met de Verlichting als een

bevrijding ervaren. Een bevrijding uit

onmondigheid zoals de grote filosoof van

de Verlichting, Immanuël Kant, dat

noemde. Mens, durf zelf te denken, zo riep

hij. Maar doen we dat, zelf denken? Geven

we inderdaad zelf betekenis aan de

dingen die we zien en meemaken? Of zijn

we daarin misschien minder vrij dan we

menen te zijn?

Ons brein en onze ‘vrije’ wilTja, hoe vrij zijn wij om zelf betekenis te

geven aan wat wij ervaren en om ons heen

zien? De hersenonderzoeker Dick Swaab

suggereert in zijn boek ‘Wij zijn ons brein’

dat wij minder vrij zijn dan we denken.

Hoe autonoom zijn wij eigenlijk in ons

denken? Worden we niet veel meer

bepaald door allerlei trends in onze

samenleving dan wij voor waar willen

houden? Het laatste woord is hier nog niet

over gesproken en zal niet gesproken

worden. Het denken en discussiëren gaat

verder. Meningen zullen blijven verschillen.

Maar de ‘bezielde’ samenleving van voor

de Verlichting is echt verleden tijd.

Gert Van der ende

[email protected]


26

Nog niet zo heel lang geleden werd de

Argentijn Jorge Mario Bergoglio tot paus

verkozen. Opmerkelijk is dat hij, als eerste

paus in meer dan 1000 jaar, een ‘nieuwe’

naam draagt: Franciscus 1. De naam

verwijst naar de heilige Franciscus van

Assisi (1181/1182-1226) die zich net als

Bergoglio het lot van de armen aantrok en

wiens leven werd gekenmerkt door

eenvoud en soberheid.

“Fransmannetje”Franciscus van Assisi (1182) heette eigenlijk

Giovanni, maar zijn rijke vader, een

lakenkoopman die ten tijde van zijn

geboorte op zakenreis in Frankrijk was, gaf

hem na terugkomst de bijnaam Francesco,

oftewel ‘Fransmannetje’. De jongen kreeg

een goede opvoeding van zijn lieve

moeder en een opleiding die hem maakte

tot een zelfverzekerde jongeman,

vriendelijk in de omgang, vrolijk, in alle

takken van sport de beste, een fuifnummer,

gezien bij de meisjes en vrijgevig met geld.

Wie wil dat nou niet?

RidderDe jongensdroom van Franciscus was om

ridder te worden. Maar bij een oorlog

tussen Asisi en de naburige stad Perugia

belandde hij als krijgsgevangene een jaar

lang achter de tralies. Door een droom is

hij daar tot de conclusie gekomen dat hij

zich beter tot God kon richten. Zijn

ridderuitrusting verkocht hij en hij deelde

de opbrengst ervan uit aan de armen. Toen

dat te weinig bleek, verkocht hij ook de

inhoud van zijn vaders magazijn. Die was

“not amused”, hetgeen uiteindelijk leidde

tot een theatrale openbare zitting onder

Pax et bonum, vrede en alle goeds! Het is de groet van de heilige Franciscus van

Asisi. Werelddierendag, 4 oktober, is de feestdag van deze katholieke heilige uit

Italië die bijzonder betrokken was bij de dieren en de natuur.

De stad Asisi als Citta della Pace, plek van

interreligieuze dialoog en gezamenlijk

gebed, is een belangrijke erfenis

leiding van de bisschop van Asisi, waarbij

Francesco afstand nam van zijn vader,door

letterlijk al zijn kleren uit te trekken en zijn

vader voor de voeten te werpen. Los van

alle aardse rijkdom wijdde hij zich

voortaan aan de verkondiging van het

evangelie en de opbouw van de

christelijke kerk. Allereerst knapte hij

letterlijk het vervallen kerkje van San

Damiano op, verzorgde melaatsen en hielp

de armen. Hij besteedde heel wat tijd aan

bidden en mediteren en predikte aan wie

het maar horen wilde over het leven van

Jezus, desnoods aan de vogels! Al snel

werd hij omringd door volgelingen die

zich lieten inspireren door zijn radicale

idealisme. Net als Francesco deden ze

afstand van hun bezittingen en leefden

van wat de mensen hen gaven en van wat

ze kregen als ze als dagloners in de oogst

meehielpen.

Toen Franciscus meer volgelingen kreeg,

ging hij op missie naar Rome om de

toenmalige paus toestemming te vragen

een nieuwe kloosterorde te stichtten. Het

verhaal wil dat de paus, Innocentius 111,

hem in een droom zag als degene die de

kerk van God zou vernieuwen: in elk geval

kreeg Franciscus toestemming en daarop

stichtte deze de orde van de Franciscanen

of Minderbroeders.

Instrument van vredeVeel mensen maken een keer in het leven

een bijzondere reis, ter bezinning. Dat kan

naar Rome zijn, naar Jeruzalem, naar

Lourdes, Mekka of Santiago de

Compostela. Ook een pelgrimstocht naar

Asisi en de omgeving waar Franciscus zich

ophield, geniet toenemende bekendheid.

de aanStekelijke SPiritUaliteit van franCiSCUS van aSiSi

de traditiekamer

VREDE EN ALLE GOEDS!


27

van de spiritualiteit van Franciscus. Een

ander stukje waardevol erfgoed is het

gebed om vrede dat in de Franciscaanse

traditie is ontstaan.

De levende stalIn veel Nederlandse huiskamers en kerken

komt tegen het eind van het jaar de

kerststal weer van zolder. Al vanaf de vijfde

eeuw werden op markten in heel Europa

kerstspelen opgevoerd om mensen tot het

Christendom te bekeren. Het kerstspel was

eigenlijk een hulpmiddel om het

kerstverhaal te vertellen aan mensen die

niet konden lezen. Franciscus nam de

bewoners van het Italiaanse dorpje Greccio

tijdens de kerstnacht van 1223 mee naar

een nabijgelegen grot. Voor het eerst werd

het kerstspel nu binnen opgevoerd, met

kribbe, kindje en levende dieren. Hiervoor

had hij zelfs toestemming aan de paus

gevraagd. Een schilder legde het tafereel

vast in een kerk in Assisi. Deze schildering

vormt de basis van alle latere kerststallen.

De levende stal in de grot ging snel over

naar de kerk. Schapen, ossen, alles werd

binnengehaald om het verhaal zo kleurrijk

mogelijk uit te beelden. Met soms meer

dieren dan feitelijk bij het verhaal horen: in

India staat er soms een olifant naar de

kribbe te staren. Pas eind 18e eeuw, toen

kerstmis een echt familiefeest werd, deed

het miniatuurkerststalletje zijn intrede in

de huiskamers.

Inspiratie voor vandaagDe spiritualiteit van Franciscus omvat ook

nu nog zeer actuele thema’s als solidariteit

met de armen, soberheid, eerbied voor de

schepping, duurzaamheid en

interreligieuze dialoog. Ik concludeer dat

we van Franciscus nog altijd veel inspiratie

en wijsheid voor ons huidige (militaire)

leven kunnen ontvangen, of we nu christen

zijn of niet…

Misschien zijn er onder de lezers van dit

artikel ook mensen die dromen van een

carrière als ridder (al dan niet op het witte

paard). En wie wil er geen

“vredesinstrument” zijn?

We zouden eens kunnen doorpraten over

het interessante en inspirerende erfgoed

van Sint Franciscus, zijn naam, zijn

vredesgebed, zijn geboortestad, zijn reis

naar Rome, zijn idealen enz. Wellicht een

thema voor een conferentie? Maak je

belangstelling kenbaar via onderstaand

e-mailadres!

PAX & BONUM, vrede en alle goeds!

Fransjesca Van GrimberGen

[email protected]

Aalmoezenier Fransjesca van Grimbergen, voormalig

beroepsofficier en thans werkzaam op het

vormingscentrum Beukbergen, voelt zich alleen al

vanwege de namen in haar leven sterk verbonden met

Fransiscus. Zij is getrouwd met Frans en moeder van

Frans en Loes. Daarnaast is ze actief als dirigent bij de

Missiezusters van de Fransiscanessen in Asten.

VREDE EN ALLE GOEDS!Heer, maak mij tot instrument van uw vrede:- dat ik, waar haat is, liefde breng;- waar schuld is, vergeving;- waar tweedracht is: eenheid;- waar dwaling is: waarheid;- waar twijfel is: geloof;- waar wanhoop is: hoop;- waar duister is: licht;- waar narigheid is: blijheid.Geef, dat ik zoekniet zozeer getroost te wórden als wel te troosten;niet zozeer begrepen te wórden als wel te begrijpen;niet zozeer bemind te wórden als wel te beminnen.Want wie geeft, ontvangt;wie zichzelf vergeet, vindt zichzelf ;wie vergeeft, wordt vergeven;wie sterft, krijgt eeuwig leven.Amen.


Departures

De Japanse film begint met een doodstille

scene: een knappe vrouw ligt lijkbleek,

roerloos op de grond. Rondom haar

familieleden. Twee mensen, zwijgend,

minimaal fluisterend, geven uiterst sereen

uitvoering aan een ceremonie. Zij zal op

reis gaan naar een andere wereld. In de

scene is ieder gefascineerd. Ook als kijker

was ik meteen geboeid. Wat een sterke

opening! Je wordt de film ingezogen. Niet

voor niets won Departures op de 81e

Academy Awards de Oscar voor de beste

buitenlandse-Engelstalige film en sleepte

de hoofdspeler Diago (Masahiro Motoki) in

2009 een Award voor de beste acteur in de

wacht. Ook de soundtracks in deze film zijn

virtuoos.

De financiële crisis slaat toe. Kunst en

cultuur krijgen daarvan de rekening

gepresenteerd. Ook voor de cellist Diago

raakt het een gevoelige snaar dat hij

afscheid moet nemen van zijn pas

begonnen droom, zijn dure, niet afbetaalde

cello. Op zoek gaat hij om zijn leven

opnieuw betekenis te geven. Zijn vrouw

Mika lijkt hem daar aanvankelijk in te

steunen. Het stel verhuist naar het huis van

Diago’s overleden moeder. Toen Diago nog

een kind was, vertrok zijn vader uit hun

gezin en ging met een andere vrouw

verder. De herinnering aan zijn vader voelt

28

als een dode, lege plek in zijn ziel. In de

Japanse cultuur is de gemeenschap

belangrijk, haast in tegenstelling tot het

individu. Dat representeert Diago. Hij

verbergt zijn persoonlijke gevoelens, praat

daar nauwelijks over. Speurend naar werk

komt hij, naar hij veronderstelt, bij een

reisbureau. Hij wordt meteen aangenomen

en krijgt fors betaald! Maar het is

raadselachtig wat hij te doen krijgt…

Mr. Sasaki (Tsutomu Yamazaki) is directeur

en tegelijk ondernemer. Hij bezit de kunst

om zo weinig mogelijk woorden aan het

‘ceremonieel werk’ vuil te maken. Toch, een

wijze serene man die waardigheid

uitstraalt. Omdat er brood op de plank

moet komen, verklaart Diago zich bereid.

Maar hij schrikt zich dood op zijn eerste

werkdag! En de spanning loopt op als Mika

er achter komt, wat zijn inhoudelijk werk

werkelijk betekent.

Het zijn verschillende gepaste rituelen in

het ceremoniële werk die zorg dragen voor

de orde der dingen. In de film komen ook

stenen voor die symbool staan voor de

persoonlijke geschiedenis van Diago. Voor

hem verbeelden ze herinneringen. Zijn

diepe gevoelens ten aanzien van zijn vader

lijken ‘versteend’. Verbeelden ze ook de

emotionele starheid die hun cultuur (en

ook hem) eigen is? Eveneens verdichten de

stenen een onuitsprekelijk verhaal.

Het werk van Diago heeft rechtstreeks met

de dood te maken. De een zijn dood is de

ander zijn brood. De dood is onher-

roepelijk, roept fascinatie op, wekt huiver.

Het is alsof er door de dood heen nieuw

leven moet ontstaan. Vanuit het oude

kastensysteem in deze cultuur gedacht,

ben je van de laagste soort wanneer je

werk een relatie heeft met doden. Kan

Diago te midden van die minachting zijn

waardigheid verliezen? Of zal hij die juist

winnen en behouden? Wie toont er heilige

eerbied voor gewone mensen, op weg

naar hun laatste reis? Kan de kunstenaar

daartoe in hemelsnaam geroepen zijn?

Een topfilm die ik niet snel zal vergeten.

joHn Van eenennaam

29


Het einde van de normaliteit

leeswijzer

uitGaVe: lannoo camPus, tielt 2013

Borderline is tegenwoordig de meest gehanteerde diagnose in het

veld van de psychiatrie en de geestelijke gezondheidszorg. Deze

diagnose heeft altijd betrekking op de geestelijke toestand van een

enkel persoon, een individu. Het is dan ook verrassend om te zien hoe

de Belgische psychiater Dirk de Wachter de borderlinecriteria toepast

op onze huidige samenleving als geheel. Hard, maar niet moraliserend

laat hij zien hoe onvoorspelbaar en impulsief onze maatschappij is

geworden en hoe zij alle kenmerken van borderline vertoont. Met zijn

stelling dat de maatschappij ziek is provoceert De Wachter natuurlijk.

Tegelijkertijd biedt hij hiermee een ieder, wat mij betreft óók onze

defensiemaatschappij, een mogelijkheid tot reflectie. Reflectie op

vragen als: wie zijn wij als mens achter de militair? En hoe geven we

vorm aan dit mens-zijn? En aan de wijze waarop we als collega’s met

elkaar en onze organisatie omgaan?

Aan de hand van borderlinekenmerken als verlatingsangst

(eenzaamheid), instabiele relaties, onaangepaste agressie, een

wankele identiteit, impulsiviteit, zelfverminking en

zelfdoding(spogingen) en allerlei verschijnselen en ontwikkelingen in

onze maatschappij die gevoelens van zinloosheid en leegte

teweegbrengen, neemt De Wachter ons mee op zijn observatietocht.

De auteur start de bespreking van elk criterium dat wijst op borderline

met een prikkelende stelling en toepasselijke citaten uit de literatuur,

aangezien hij die beter geschikt vindt om de menselijke aard te

analyseren dan boeken over psychologie.

Eén citaat springt er wat mij betreft uit, omdat het niet alleen een

aantal sturende, in de maatschappij waarneembare verschijnselen

benoemt, maar ook nauw aansluit bij het doel waarmee dit boek is

geschreven: bewustwording creëren. Bewustwording van onze

opdracht om gezamenlijk tot nieuwe vormen van zingeving te komen,

aangezien we ons met zijn allen op een border, een grens, bevinden.

Het citaat is ontleend aan een boek van Stephane Hessel, ‘Geloven in

het onwaarschijnlijke’ , Terugblikken om vooruit te kijken, en luidt als

volgt:

“De vraag wie of wat we zijn is een fundamentele vraag. We leven in een

tijd vol tegenstellingen, waarin er door toedoen van de technologie geen

afstand meer bestaat en er door het samensmelten van economieën ook

geen grenzen meer bestaan. Maar de plaats van het individu in de

geïndividualiseerde wereld is wankel. De traditionele

gemeenschapsbanden met het land, de godsdienst en cultuur raken los,

hoekstenen als het gezin vallen uit elkaar. De gevoelens daarover zijn

dubbel. Aan de ene kant is het onmogelijk om er niet een bevrijding

in te zien van alle beklemmende conformismen die de traditie en religies

ons oplegden; aan de andere kant voelen steeds meer mensen zich alleen

en onveilig in een wereld die steeds groter en vreemder wordt.”

Mij als aalmoezenier spreekt aan dat De Wachter zeer kritisch is over

de toenemende individualisering, het idee dat alles steeds leuk en

perfect moet zijn, de dwang tot genieten, het consumentisme, de

mens als slachtoffer van de vrijemarkteconomie en het wankelen en

wegvallen van het geloof in God. Hij laat overtuigend zien dat we te

veel en te hooggespannen verwachtingen van elkaar hebben.

Dientengevolge leven we in een ‘speedbootmaatschappij’. De Wachter

gebruikte dit beeld in een tv-programma om uit te leggen dat het

tempo waarin we geacht worden te leven, voor veel mensen te hoog

ligt. Helaas zijn er te weinig reddingsboten om iedereen die

overboord slaat weer binnenboord te halen. We zullen dus de

snelheid van de speedboot moeten terugbrengen tot de menselijke

maat. Hoewel De Wachter geen pasklare antwoorden biedt, dwingt

zijn boek ons tot reflectie op de ultieme vorm van zingeving: de mens

blijven zoeken, erkennen en herkennen in elkaar. En dat alleen al

maakt dit boek het lezen waard.

Gert de wolF

[email protected]

Door Dirk de Wachter

‘borderline timeS’

GV Present | December | 2012op het lijf geschreven

Mijn man Frank en ik hebben elkaar een paar jaar geleden leren kennen. Toentertijd waren we allebei werkzaam bij de landmacht. Hij had al een behoorlijk aantal tatoeages. Na ons huwelijk heb ik mijn eerste tatoeage laten zetten: een tribal met een klavertje, omdat ik op deze manier mijn meisjesnaam toch mooi blijf dragen. Op 29 juli 2011 zijn we de trotse ouders geworden van een zoon, Tygo. Frank heeft toen met behulp van voorbeelden voor ons allebei een tatoeage ontworpen met de naam van Tygo. Deze hebben we kort na zijn geboorte laten zetten. Dat de tattoo de naam van mijn zoon draagt én getekend is door mijn man, maakt hem voor mij helemaal compleet. Ik werk nog steeds bij de landmacht, maar lang zal dat niet meer duren. Na de reorganisatie zal mijn functie namelijk niet meer bestaan. Daarom is het voor mij ontzettend speciaal om met onze foto in GV Present te staan en is dit tevens voor mij een bijzondere afsluiting van mijn carrière bij defensie.

tineke Van burG-klaVer

30

Op het lijf geschreven

Vind je het leuk om een professionele fotoreportage te laten maken over je tatoeage en is het daarnaast een tattoo met een verhaal, mail dan je gegevens naar: [email protected]

31


Vormingscentrum Beukbergen voorjaar 2014 verhaal met daarin een probleem. Wie gaat

‘denkadviseren’ doet iets anders dan dat wat

adviseurs gewoonlijk doen. Je leert over

verschillende denkstijlen en paradigma’s van

overtuigingen, problemen en idealen. Deze

conferentie kan een opstapje zijn naar de

meerdaagse leergang Samenwerkings Proces

Begeleider (SPB) die later op Beukbergen wordt

aangeboden.

Datum: 30-31 januari 2014

Begeleider: John van Eenennaam

Inschrijven t/m 18 december 2013

Workshop “Nieuw Perspectief”

Voor wie, soms na tientallen jaren, vanwege de

bezuinigingen geen toekomst meer bij Defensie

is. Tijdens deze tweedaagse ontmoeten

‘lotgenoten’ elkaar. Behalve ruim tijd voor het

uitwisselen van ervaringen en emoties gaan we

op zoek naar nieuw perspectief. Om zelfbewust en

hoopvol op zoek te gaan naar nieuwe

mogelijkheden, met een realistische visie op je

eigen kwaliteiten. Bedoeld voor zowel

burgermedewerkers als militairen.

Data: 23-24 jan, 17-18 febr en17-18 mrt

Begeleiding door vormingswerkers van

Beukbergen

Aanmelding: uiterlijk vijf weken voor elke

conferentie

P.C. ! Succes ermee!

Op de K.M.A. en tijdens je functieopleiding ben je

helemaal klaargestoomd voor deze klus. Je bent

Pelotons-Comandant! Maar dan sta je voor je

peloton en blijkt het net iets anders te zijn dan je

dacht. Er worden vragen gesteld aan jou als

leidinggevende, die jezelf niet eens had kunnen

verzinnen. Je komt in situaties terecht waarin jij snel

moet beslissen, maar achteraf denk je…Je merkt

dat in je een stijl van leidinggeven glijdt waarvan je

niet eens weet of die wel helemaal bij je past. De

ervaring leert dat het een feest van herkenning is,

als P.C.’en hierover met elkaar in gesprek gaan.

Hamvraag: hoe blijf je jezelf in deze rol?

Datum: 27 en 28 januari 2014

Begeleiding: Fransjesca Grimbergen en

Anne Zweers

Inschrijving: t/m 20 december 2014

0pgave kan individueel of als gezamenlijke

Pelotons Commandanten van een onderdeel.

Pelgrimage naar Santiago de Compostela

Zeer aan te bevelen voor wie met FLO gaan. Wie

zich al wandelend of fietsend willen bezinnen op

een nieuwe koers in hun leven.Aan bod komt de

vraag: Wat is pelgrimeren en wat kan het doen

met je? Maar ook vragen als: Hoe organiseer ik

een langdurig onderweg zijn? Vind ik voldoende

slaapplaatsen? Wat kost het allemaal?

De conferentie wordt verzorgd door

ervaringsdeskundigen en bied een oriëntatie

zowel op geestelijk als op praktisch niveau. Het is

mogelijk om (tegen betaling) samen met uw

partner aan deze conferentie deel te nemen.

Data: 16-17 januari en 13-14 februari 2014

Begeleiding: Niels Morphey

Inschrijven: voor de januari- sessie t/m

16 december 2013

voor de februari -sessie t/m 10 januari 2014

Persoonlijke Veerkracht - Module 2

Onze stemming en ons gedrag geven bepaalde

resultaten in de omgeving waarin we leven en

werken. En natuurlijk willen we ons gedrag en

onze stemming graag zodanig aanpassen dat we

de resultaten krijgen die we willen. Toch blijkt

verandering van gedrag en stemming lastig. We

willen wel anders, maar vallen terug in oude

ongewenste patronen. Een mogelijke oorzaak

kunnen de beperkende overtuigingen zijn die wij

hebben. Met behulp van een aantal NLP

technieken gaan we daarom aan de gang met dit

soort overtuigingen. Voor deze module kun je

jezelf inschrijven als je Persoonlijke Veerkracht

module 1 hebt gevolgd in 2013 of 2014.

Datum: 10-11 februari 2014

Begeleiding: Ger Wildering, Aalmoezenier |

Personal Coach & NLP Practitioner en Wix

Priesterbach, NLP Trainer

Inschrijven t/m 6 januari 2014

themaConferentieS

Aanmelden bij Liza Kok, tel. 03346-332136

Of per email: [email protected]

Voor het volledige aanbod kunt u de site

www.beukbergen.nl of de Defensie-intranet

agenda raadplegen.

In de minderheid?

Op allerlei manieren kun je tot een minderheid

behoren. Misschien heb je een bijzonder talent,

bijzonder uiterlijke kenmerken, een uitgesproken

levensvisie. Misschien val je op door etnische

afkomst, door afwijkende waarden en normen of

je ‘voelt’ je nu eenmaal van binnen ‘anders dan

anderen’. Is er in onze organisatie ruimte voor

verschillen? Hoe kun je daarmee omgaan als

leidinggevende of als teamlid? We brengen

elkaars verschillen in beeld en maken

bespreekbaar hoe het voelt om tot een

minderheid te behoren. Het zou mooi zijn als er

aan verschillen eerder lust dan last wordt beleefd.

Hoe kunnen we zodanig met met verschillen

omgaan, dat het ten goede komt aan de

werksfeer?


Begeleider: John van Eenennaam


Individu én familie

We leven in een geïndividualiseerde samenleving.

Maar we zijn meer dan individu. Deze

tweedaagse staat in een ‘contextueel perspectief’

en is gebaseerd op het gedachtengoed van Ivan

Boszormenyi-Nagy. Deze benadering kent vier

dimensies: feitelijk, psychologisch, interacties en

relationeel-ethisch. In een vertrouwelijke sfeer

gaan we aan de slag met onze eigen

familieverhoudingen en de diverse loyaliteiten.

Het is normaal dat familierelaties soms lastig zijn

of iets moois opleveren. Met deze benadering

kom je dicht bij jezelf en krijg je een dieper besef

van wat familie voor je kan betekenen.


Begeleiders: John van Eenennaam en

Henk Fonteyn


Denkadviseren: wat is het en hoe doe je dat?

Je krijgt zicht op het gedachtegoed over

‘denkadviseren’, ontwikkeld door Edu Feltmann.

Als een ‘klant’ een ‘adviesvraag’ heeft, hoor je een

En jij, hoe geef jij zin...?

GV Present oP Facebook en twitter: www.facebook.com/GVPresent of www.twitter.com/GVPresent of tweet met #GVPresentGV bereikbaarHeidsdienst: 0800 5 777 777

Thuis op vele fronten

HERFST 2013

P R E S E N TGV

Gwpresent herfst13 (1)

Documents

Transcript of Gwpresent herfst13 (1)