STANDAARD.bizNIEUWS ACHTERGROND UW GELD AUTO WONEN

ECONOMIE&FINANCIEN

WEEKENDZATERDAG/ZONDAG13/14-DECEMBER-2008

Crisis speelt in kaartvan tweewielers

AUTOMOTOREN

Blz. E18-E19

Gent bereidt zichvoor op samen-leving zonder olie

WONENTRANSITIESTAD

Blz. E20-E21

‘Financiële crisis ishet gevolg vancorruptie’

INTERVIEWERIC DE KEULENEER

Blz. E4-E6

stroomproducentenvan België

Antwerpen I Brussel I Gent I Hasselt I Kortrijk I Lanaken I Turnhout

Uw vermogen vraagt om een persoonlijk antwoord.Contacteer ons via info@vanlanschot.be of www.vanlanschot.be

Wie loodst uw vermogendoor deze crisis heen ?

DE NIEUWE

FORTIS-ARRESTslaat in als bomBlz. E3

Blz. E8-E9

E8 ACHTERGROND WWW.STANDAARD.BIZZATERDAG 13, ZONDAG 14 DECEMBER 2008

Electrabel van zijn troon stoten? Dat zit er niet in, maar dekleinschalige elektriciteitsproductie her en der in ons landzit wel sterk in de lift. Dat komt doordat zelf groene

DE NIEUWE STROOMPRODUCENTEN

VA N O N Z E M E D EW E R K E R

JAN BOSTEELSKRUIBEKE Steeds meer grote

en kleine producenten zorgenvoor een toename van groenestroom op het Vlaamse stroom-net. Chris Derde is een van de pio-niers in Vlaanderen. Hij richttemet vrienden de coöperatieve ven-nootschap Wase Wind op, die dewindturbines van Fortech medefi-nancierde. Wase Wind levert groene stroomaan de consumenten in het Waas-land. De investering in windturbi-nes van 7,5 miljoen euro (voorna-melijk betaald met bankleningen)zou binnen tien jaar moeten zijnterugverdiend.‘Het is zoals met iedere machine’,zegt Derde. ‘De precieze onder-houdskosten kennen we pas ach-teraf.’ Maar hij is optimistisch ge-stemd. De stroomproductie looptvolgens plan. ‘Het eerste jaar vielhet rendement wat tegen doordathet minder waaide. Het kan ge-middeld tot 20% minder waaienin een jaar, weten we uit de statis-tieken. Het tweede jaar was hetwat meer dan gepland, en voor hetderde jaar zaten we op het gemid-delde.’ Afgelopen week waarschuwde denetbeheerder Eandis — niet voorhet eerst — dat de toevloed vangroene stroom op termijn de sta-biliteit van het stroomnetwerk ingevaar brengt. Chris Derde relati-veert dat. ‘Bij ons in Melsele enKruibeke is er voldoende capaci-teit. We gaan binnenkort zelfsnaar 10 MW in plaats van de huidi-

ge 6 MW. De netbeheerder geeft afen toe een signaal om de stijgendenettarieven te verantwoorden.Eandis heeft veel kosten en be-perkte middelen, het is dan ge-makkelijk om op de nieuwe decen-trale eenheden te schieten. De net-beheerder staat voor de uitdagingom een net van de toekomst uit tebouwen waarin de stroom in tweerichtingen kan vloeien. Eandis istrouwens wettelijk verplicht omproducenten van hernieuwbarestroom aan te sluiten, wat het ookmag kosten.’‘Wij hebben het beste netwerk terwereld’, zegt woordvoerder SimonVan Wijmeersch van Eandis. ‘Endat willen we graag zo houden. InVlaanderen zitten we gemiddeldminder dan 25 minuten per jaarzonder stroom en daarmee scorenwe heel goed. De jongste maandenzien we een sterke toename vandecentrale productie. We krijgen800 aanvragen per maand binnenvoor de aansluiting van zonnepa-nelen, terwijl er momenteel zo’n11.000 installaties actief zijn. Weslagen er altijd in om die stroomop het net te zetten, er zijn noggeen grote structurele problemen.We zien bovendien een toenamevan warmtekrachtcentrales,windturbines en biogasinstalla-ties, dankzij de stimuli van deoverheid. Op zich is dat een goedezaak. Maar onze netten zijn mo-menteel geconcipieerd volgenshet watervalprincipe: we brengende elektriciteit stroomafwaarts totbij de klant. Het is duidelijk dat wein de toekomst moeten evolueren

naar een bidirectioneel, slim net-werk.’De vraag is wie dat zal betalen.Eandis berekende dat het dit jaar15 miljoen euro uitgaf alleen aannetaanpassingen om decentralestroomproductie aan te sluiten,kosten die worden doorgerekendaan de grote en kleine consumen-ten. Ingenieur Karel Derveaux vanEcopower heeft zich verdiept in dewerking van decentrale netwer-ken. ‘Het Belgische stroomnet is

van hoge kwaliteit en wordt doorzeer capabele mensen gerund. Nual zeggen dat het net de input vangroene stroom niet aankan, is pre-matuur. Maar er zijn op termijnwel aanpassingen in de netwerk-structuur nodig. In de voorbijevijftig jaar is het stroomnet uitge-bouwd met de kerncentrales als despin in het web. Naar buiten toeworden de vertakkingen van hetweb steeds dunner. Als op de uit-einden van het web veel stroomwordt toegevoegd, is het net plaat-

selijk niet sterk genoeg.’ Die plaatselijke versterking vanhet net kan worden opgenomen inde investeringen die hoe dan ooknoodzakelijk zijn, legt Derveauxuit. ‘Kernenergie heeft haar bestetijd gehad. Nu moet energie gepro-duceerd worden waar en wanneerze nodig is. De grootste energie-ef-ficiëntie wordt bereikt als stroomzo dicht mogelijk bij de verbruikerwordt opgewekt. Dan is er geenverlies en veroorzaak je geen con-gestie op het net.’En de groenestroomproducenten,zij produceerden voort. De wit-loofproducent Johan Magnus inMerchtem rustte eind vorig jaarde daken van twee grote loodsenuit met zonnepanelen. ‘Onsstroomverbruik ligt erg hoog’;zegt hij. We hebben grote koelin-stallaties en gebruiken stroom omhet witloof te forceren. Wij ver-bruiken zo’n 450.000 kW per jaar.’Met zijn installatie dekt Magnusongeveer 20% van zijn verbruik.De keuze voor groenestroompro-ductie was weloverwogen. ‘Het iseen interessante investering. Optwaalf jaar zou de installatie zich-zelf moeten terugverdienen. Degroenestroomcertificaten zijnvoor twintig jaar gegarandeerd.Op de panelen zelf heb ik 25 jaargarantie, de fabrikant belooft datze niet meer dan 1% rendementverliezen per jaar. Er is ook geenonderhoudswerk aan de panelenen de zon schijnt elk jaar ongeveereven veel.’Johan Magnus overwoog eerderom (goedkopere) windenergie opte wekken, maar durfde geen ver-gunning aan te vragen. ‘Wind-energie is veel interessanter, onsbedrijf is hoog gelegen en nietshoudt de wind tegen. Maar we lig-gen in een waardevol agrarisch ge-bied en ik kan me voorstellen dater tegenkanting zou komen tegenhet plaatsen van een windturbine.’Voor wie zelf geen geld wil of kaninvesteren in zonnepanelen, is erook een oplossing: het leasen vanhet dak. De cvba BeauVent, ge-groeid uit een groep West-Vlaam-se huismannen die samen groenestroom wilden produceren, heefttwee windturbines van 800 kW inbedrijf. De initiatiefnemers moe-digen hun vennoten aan om hunenergieverbruik te reduceren, hunhuizen te isoleren en indien moge-lijk voor zonnestroom te opteren.De zonnepanelen worden enkelgeplaatst bij mensen die niet over-dreven veel stroom gebruiken,legt Niko Deprez uit. ‘Mensen we-ten vaak niet eens hoeveel ze ver-bruiken.’Wie zonnepanelen op zijn dak laatinstalleren door BeauVent, krijgtvoor twintig jaar een lage vastestroomprijs. Na twintig jaar wordje zelf eigenaar van de panelen opje dak. Wat tegenviel, was dat

Zelf schone energie produceren behoort tegenwoordig tot de rendabelste investeringen.

Hoe vergaat het bedrijven en particulieren diedeze stap doen? En hoe reageert het stroomnet

op de toenemende input van groene stroom?

DOSSIER

Decentralestroomproductiemaakt aanpas-sing aan netwerknoodzakelijk

STROOMkomt vanalle kanten

E9ACHTERGRONDWWW.STANDAARD.BIZZATERDAG 13, ZONDAG 14 DECEMBER 2008

stroom maken vooral dankzij royale subsidiëring een heelrendabele investering geworden is. Kmo’s en particulierenzijn de nieuwe stroomproducenten van ons land aan het

worden. Die omschakeling verloopt niet altijd altijd evenvlot. Er wordt zelfs gewaarschuwd dat het stroomnet ingevaar komt.

VAN BELGIE

BeauVent 75.000 euro aan subsi-die aan zijn neus voorbij zag gaan,omdat het systeem van de ecolo-giepremies met terugwerkendekracht werd gewijzigd, een klachtdie je wel vaker hoort bij groene-stroomproducenten. ‘Wij vragenal jaren stabiliteit’, zegt Deprez.‘Onzekerheid over premies en wis-pelturigheid van de overheid be-vorderen het investeringsklimaatniet.’De toekomst is aan de kleinscha-ligheid, vindt de stroomproducentEcopower, die in Eeklo een proef-project heeft lopen met decentralewarmtekrachtkoppeling (wkk), degecombineerde productie vanwarmte en energie. De kleine cen-trale draait op koolzaadolie en le-vert energie en warmte voor eentechnische ruimte van de gemeen-te en de kringloopwinkel.‘Het ethisch aspect van biomassa

ligt moeilijk’, zegt Jim Williame.‘Maar net daarom moeten we er-over nadenken. In Eeklo vindenwe dat het plaatje klopt. Om te be-ginnen moet biomassa maximaalgebruikt worden, ook de warmtedie vrijkomt bij verbranding. Deafstanden waarover biomassawordt getransporteerd, moeten zoklein mogelijk zijn. Biomassa voorstroomproductie mag niet in con-currentie treden met voedselpro-ductie of leiden tot het kappen vanoerbossen, zoals voor palmolie ge-beurt.’ Het koolzaad in Eeklowordt geteeld door boeren uit debuurt en zal in de toekomst ge-perst worden via een mobielepers, om transport te vermijden.Wat overblijft, wordt ter plaatsegebruikt als veevoer.‘We hebben de installatie bewustklein gehouden, maar we zien gro-te mogelijkheden voor de toe-

komst,’ zegt Williame. ‘Het is eengoed kopieerbaar systeem. Er zijnweinig of geen problemen om eenvergunning te krijgen. Je zou zo’ncentrale bij elk zwembad, zieken-huis of rusthuis kunnen gebrui-ken.’In Brecht bij Antwerpen bouwdeIgean een vergistingsinstallatiewaarin al het ingezameld GFT+(GFT, luiers en composteerbaarpapier) uit het arrondissementAntwerpen wordt omgezet incompost, biogas en loosbaar wa-ter. Het biogas drijft vier biogas-motoren aan die de compostfa-briek van stroom en warmte voor-zien en daarnaast groene stroomleveren aan 3.200 gezinnen. Het iseen perfecte groene kringloop.‘De installatie rendeert optimaalvia de inzameling van GFT+ in degemeenten’, zegt woordvoerderWouter Meersmans. ‘Er is geen

geurhinder omdat het een ana-eroob proces is dat zich volledig inde productietoren afspeelt.’ De ge-produceerde compost wordt gra-tis ter beschikking gesteld aan deaangesloten gemeentediensten en

voor vijf euro per m3 aan particu-lieren verkocht. De rest komt voor2,5 euro per ton bij land- en tuin-bouwers terecht, die er hun groen-ten op kunnen kweken die laterGFT-afval zullen opleveren.

Witloofproducent Johan Magnus dekt ongeveer 20 procent van zijn (groot) verbruik met zonnepanelen. © Eric de Mildt

● WASE WIND / FORTECHWie? Groepje mannen uit het Waasland, later uitgegroeid tot eencoöperatieve met 800 gezinnen.Wanneer? Project begonnen in 2000, sinds half 2005 operationeel.Wat? Drie windturbines in bedrijf langs de E17 in Kruibeke, tweenieuwe in aanbouw in Beveren.Vermogen: 2 Megawatt per turbine, 3.850.000 kWh per turbine perjaar.Investering: 7,5 miljoen euro voor de eerste drie turbines samen.Subsidie: 15% op de investering voor de eerste turbines, 2% voor debijkomende (Fortech). Wase Wind ontvangt geen subsidies.Terugverdientijd: tien jaar.

- ONLINEwww.fortech.bewww.wasewind.be

● WITLOOFTELER JOHAN MAGNUSWie? Een landbouwbedrijf uit Merchtem.Wanneer? Sinds eind 2007 operationeel.Wat? 670 m2 fotovoltaïsche zonnepanelen op de zuidelijk gerichtedaken van twee loodsen. Vermogen: 93 kW piek, 80.000 kWh op jaarbasisInvestering: circa 4.500 euro per kW piek.Subsidie: Rentetussenkomst van de staat voor landbouwbedrijven:30%.Terugverdientijd: twaalf jaar.

● BEAUVENTWie? Een cvba opgericht door een aantal milieubewuste huisman-nen.Wanneer? Operationeel sinds 2000.Wat? Produceren groene stroom voor 1400 gezinnen met twee wind-turbines en (weldra) via 90 PV-installaties.Vermogen: 4 miljoen kWh (wind) en 475.000 kWh (zon) per jaar.Investering: 1,9 miljoen euro voor de windturbines, 300.000 eurovoor de zonnepanelen.Terugverdientijd: tien jaar voor de windturbines, twintig voor dezonnepanelen.

- ONLINEwww.beauvent.be

● ECOPOWER EEKLOWie? De groenste van de groenestroomproducenten, een coöpera-tieve die projecten met hernieuwbare energie en rationeel energie-gebruik financiert.Wanneer? In testfase sinds 2007.Wat? Kleinschalige warmtekrachtcentrale op biomassa (koolzaad-olie).Vermogen: 250 kW elektriciteit, 275 kW warmte.Investering: 300.000 euro.Subsidie: Europese subsidie voor regionale ontwikkeling.Terugverdientijd: tien jaar.

● IGEANWie? De intergemeentelijke afvalverwerker waarvan alle 30 stedenen gemeenten van het arrondissement Antwerpen lid zijn.Wanneer? Gestart in 1992, tweede en grotere installatie operatio-neel sinds juli 2000.Wat? Vergistingsinstallatie gekoppeld aan vier biogasmotoren.Vermogen: 11.320 MWh per jaar.Investering: 25 miljoen euro.Subsidie: 30% betaald door Ovam.

Vijf stroomboeren