letterslettersletterslettersletters

GRAPHIC DESIGN mUSEUm mAGAZINE # 3 - www.GRAPHICDESIGNmUSEUm.Com

HEt GRAPHIC DESIGN mUSEUm IS EEN NIEUw mUSEUm IN HEt CENtRUm vANBREDA mEt mooIE GRotE ZAlEN, EEN mUSEUmlAB EN kENNISCENtRUm, EENkElDER mEt klImAAtBEHEERSING vooR DE CollECtIE vAN NEDERlANDS GRA-fISCH oNtwERP. DE BEHoEftE AAN CUltUUR StIjGt EN DE mUSEA woRDEN BElANGRIjkER NU wE DE HElE DAG ACHtER DE ComPUtER ZIttEN tE NEtwERkEN. oNS lEvEN IS GEAUtomAtISEERD. tECHNoloGIE kENt GEEN GRENZEN. HEtmUSEUm REAGEERt oP DEZE GEBEURtENISSEN. HEt vERtElt oNZE GESCHIEDE-NIS EN lAAt oNS ZIEN wAAR wE NU StAAN. NIEUwE tECHNoloGIEëN BEPAlENDE voRmEN vAN PRESENtAtIE EN ARCHIvERING. DE DAtABASES woRDEN GEvUlDEN HEt mUSEUm oNDERZoEkt DE moGElIjkHEDEN vooR HEt ARCHIvEREN vAN DIGItAAl EN INtERACtIEf wERk. HEt GRAPHIC DESIGN mUSEUm BEvINDt ZICH IN HEt CENtRUm vAN DE moDERNE mEDIA. HEt mUSEUm HEEft EEN UNIEkE PoSItIE (ENIGE IN DE wERElD) om DEZE BElANGRIjkE, RElAtIEf NIEUwE oNtwIkkElING IN DE kUNStEN oP DE wERElDkAARt tE ZEttEN. HEt mUSEUm IS HEt PlAtfoRm vooR GRAfISCH oNtwERPEN, HEt vAkGEBIED vooR vISUElE CommUNICAtIE, oNDERDEEl vAN HEt wERElDwIjDE NEtwERk, EEN vRIjPlAAtS vooR tEkSt EN BEElD, vooR DyNAmIEk EN vERANDERING. DE HElE mAAtSCHAPPIj IS AfHANkElIjk GEwoRDEN vAN CommUNICAtIE EN NEtwERktECHNoloGIE. wE CommUNICEREN vooRAl vIA SCHERmEN EN AllES IN DIE SCHERmEN IS EEN GRAfISCH oNtwERP. StEEDS mEER mENSEN ZIjN ERmEE BEZIG, kIjk mAAR NAAR Al DIE BEElDEN oP flICkR EN yoUtUBE. mEt DE lAAGDREmPElIGE SoftwARE kAN IEDEREEN wElIEtS mAkEN oP DE ComPUtER. DE INtERNAtIoNAlE NEtwERkEN, DE NIEUwE mEDIAEN DE GloBAlISERING HEBBEN ERvooR GEZoRGD DAt GRAfISCH oNtwERPENIS toEGEtREDEN tot HEt BREDE SPECtRUm vAN DE BEElDCUltUUR. HEt GRAfISCHoNtwERPEN IS EEN SooRt tUSSENGEBIED GEwoRDEN. DooR HEt INtERNEt ENDE NEtwERktECHNoloGIE IS oNZE wIjZE vAN CommUNICEREN, CAmPAGNE voE-REN EN PUBlICEREN totAAl vERANDERD. ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////HEt HARt vAN HEt mUSEUm woRDt GEvoRmD DooR DE tENtooNStEllING 100 yEARSof DUtCH GRAPHIC DESIGN. EEN HIStoRISCH ovERZICHt wAARUIt BlIjkt DAt DE NEDERlANDSE GRAfISCHE voRmGEvING IS vERwEvEN mEt DE moDERNISERINGvAN DE SAmENlEvING IN DE twINtIGStE EEUw. vooR DE ACtUElE tENtooNStEl-lINGEN HEEft HEt mUSEUm EEN SIGNAlERINGSfUNCtIE. ZE ComBINEERt ACtUElEtHEmA’S EN tRENDS mEt HEt wERk EN oNDERZoEk vAN oNtwERPERS. HEt vAkGE-BIED GRAfISCH oNtwERPEN IS vooRtDUREND IN BEwEGING omDAt HEt AfHANkElIjkIS vAN DE oNtwIkkElINGEN IN DE mEDIA. HEt mUSEUm ZAl DE moDERNE oNtwIk-kElINGEN StEEDS IN EEN HIStoRISCHE CoNtExt PlAAtSEN. HEt mUSEUm SIGNAlEERtNIEUwE oNtwIkkElINGEN IN HEt vAkGEBIED vAN GRAfISCH oNtwERPEN EN ZoEktDAARNAASt ook DE GRENSGEBIEDEN oP mEt ANDERE CUltURElE DISCIPlINES.HEt mUSEUm ZAl DE komENDE jAREN EEN vISIE oNtwIkkElEN ovER HEt moDERNEGRAfISCH oNtwERPEN wAAR EffECtEN EN CoNSEqUENtIES vAN tECHNoloGISCHEoNtwIkkElING EEN GRotE Rol SPElEN. HEt mUSEUm ZAl DEZE vISIE oNtwIkkElENIN SAmENwERkING mEt oNtwERPERS, kUNStENAARS, SCHRIjvERS EN DENkERS DooRACtIvItEItEN EN tENtooNStEllINGEN tE INItIëREN. //////////////////////////////////////////

l e t t e r s

lEttERSlEttERSlEttERSlEttERSlEttERSlEttERSlEttERSlEttERSlEttERSlEttERSlEttERSlEttERSlEttERSlEttERSlEttERSlEttERSlEttERSlEttERSlEttERSlEttERSlEttERSlEttERSlEttERSlEttERS

Als grafisch ontwerper van huis uit houd ik me al geruime tijd bezig met letters. Ik vraag me soms af waarom ik dingen met letters vaak mooi vind. Ik droom van kleding en spullen met teksten.Al een jaar of tien draag ik de handschriftsjaal van de Franse activistische kunstenaar Ben. Ben Vau-tier is zijn naam. Verslaafd ben ik aan die sjaal. Ik heb ’m ooit gekocht in de museumwinkel van het Louvre in Parijs. Laatst sprak een vrouw mij aan op straat in Amsterdam en ze beweerde dat ik haar sjaal om had, ze was ’m kwijt en nu dacht ze dat ze haar sjaal terug zag om mijn nek. Maar het was toch echt mijn sjaal en ik maakte me snel uit de voeten. De tekst op de sjaal bestaat uit de herhaling van de woorden J’aime en dan steeds een ander woord erachter. Ik heb de tekst vaak opnieuw gelezen. Het is een soort gedicht en om-dat het op een kledingstuk staat, lees je het vaker dan dat het in een boek zou staan.Ik hou van het beeld van tekst omdat ik het repete-rende patroon van letters een prettig soort esthetiek vind. Helemaal bijzonder wordt het als er ook nog iets interessants te lezen valt en als de tekst mooi is vormgegeven. Ik vind letters zelfs mooi als ze niet bedoeld zijn om te lezen, maar worden gebruikt voor decoratieve doeleinden. Als museumdirecteurschaam ik me hier een beetje voor, want dat is eigenlijk not done. Voor ontwerpers is dit een bekend verschijnsel. Ontwerpers zoeken in de re-gel naar de balans tussen vorm en betekenis. Ik ben dus een voorstander van letters op dingen. Waarom zou je niet rondlopen met jouw favoriete gedicht op de achterkant van je jas? Of waarom schrijven we geen essay voor de gevel van ons huis?Mijn sjaal is inmiddels tot op de draad versleten. Als u ooit de Ben-sjaal nog ergens te koop ziet, laat het mij weten. We nemen hem graag op in de collectie van onze museumwinkel.

l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t t E R S l E t -

Pagina 04LetterLabstrange attractors

Pagina 12DUtch Design DatabaseDigitaaL grafisch erfgoeD

EEn letter of karakter is EEn tEkEn om in dE gEschrEvEn taal één of soms mEEr klankEn uit dE gEsprokEn taal wEEr tE gEvEn (wikipEdia sEptEmbEr 2009)

l e t t e r s

Pagina 16het web & bLoggen interview met meijer & maYo

Pagina 14coffee to go stYLing café michieL schUUrman

Pagina 18het aLfabetmet coLUmn Door wim croUweL

Pagina 08DigiTAAL over tekst en Letters

lEttERS & DINGEN

REDACtIoNEEl DooR mIEkE GERRItZEN

Pagina 26Letters in De coLLectieaankooP kLeeD thonik

Pagina 28bUsiness nieUwscLUb / Partners / vrienDen

Pagina 30agenDa & coLofon

Pagina 25Dick tUinDer over Lezen en schrijven

Pagina 20shoPPingLetterProDUcten

3

lEttERlABHet Graphic Design Museum heeft in nauwe samenwerking met Strange At-tractors Letterlab ontwikkeld. Een uniek concept waarin kinderen vanaf zeven jaar actief bezig zijn met typografie. Vanaf de eerste entree in Letterlab ontdekken de jonge bezoekers dat letters meer zijn dan alleen middelen om mee te schrijven. Letters zijn vormen, letters zijn klanken, letters hebben betekenis en letters hebben een functie in een compositie. Letterlab is een omgeving waarin kinderen in een nieuwe belevingswereld stappen en on-dergedompeld worden in het fenomeen ‘letter’. Het uitgangspunt van Letterlab is de historische ontwikkeling van de letters. Dit wordt niet letterlijk verteld, maar de bezoeker ervaart een lineaire ontwikke-ling in de vormgeving van eerste klanken tot ontwerpen in het digitale tijdperk.

Strange Attractors en het Graphic Design Museum verleiden in Letterlab de be-zoeker om de letter te onderzoeken. Om dit te bereiken bestaat Letterlab uit vijf onderdelen, die niet-lineair zijn opge-bouwd en kinderen op non-conformis-tische wijze aanspreken. De samensmel-ting van vormgeving en didactisch con-cept hebben een ruimte gerealiseerd die bezoekers uitdaagt op een informele mani-er te leren. Uitgangspunt in de ruimte is diversiteit: de jonge bezoekers laten hun tag achter in een donkere steeg, staan on stage in het lettertheater, bouwen letters, ontdekken dat composities samenstellen voor een drukpers geheel anders is dan in het computertijdperk en ontspannen in de letterlounge waar de speciaal voor Letterlab vormgegeven animatie alle ins en outs over de letter verbeeldt en de on-derdelen met elkaar verbindt.

De leermiddelen in letterlab zijn vooral hands-on. Niet-alledaagse, digitale en ana-loge middelen worden ingezet om diverse zintuigen aan te spreken. De verschillende onderdelen zijn gelaagd opgezet om zow-el de jongere als de oudere kinderen een ultieme leerervaring te laten beleven. Zo is bijvoorbeeld in het hoofdstukonderdeel ‘letter en compositie’, een metho-de in-gebouwd waardoor kinderen hun eigen ontwerpproces kunnen herbeleven. De visie die Strange Attractors nastreven in hun werk, is herkenbaar in Letterlab. In Letterlab duiken bezoekers in een nieuwe wereld. In Letterlab is gekozen voor een balans tussen ambacht en technologie. Het resultaat is dat de bezoeker op ver-schillende manieren wordt aangesproken en uitgedaagd. De bezoeker wordt verleid en geprovoceerd met als doel de commu-nicatieve ervaringen zo effectief en intens mogelijk te laten plaatsvinden.

LetterLoungeDe animatie in de letterlounge laat zien waar alle onderdelen in Letterlab voor staan en verbindt ze met elkaar.

BureauBLadLetters zijn opgebouwd uit afzonderlijke vormen. Op het scherm vertaalt zich dit in kleine blokjes. Met behulp van de vierkantjes kun je complete letters ma-ken. Geen letter hoeft hetzelfde te zijn.

gametheaterIn het theater spelen kinderen een multiplayergame, die ze aanmoedigt door middel van het kiezen van klanken invloed uit te oefenen op de vorm van letters. In hoeverre staat de klank van de letter in relatie tot de vorm?

Letterkast Toen letters nog met behulp van een let-terkast werden gedrukt, zat de ontwerper vast aan het stramien van deze methode. Is er, nu het drukproces digitaal is ge-worden, meer vrijheid?

donkere steegIn een donkere steeg spuiten bezoekersmet graffiti hun eigen handtekening op de muur. Dat kan met behulp van sjablonen, maar een zelf ontworpen let-ter is misschien veel spannender.

letterlab is vanaf 18 oktober tot september 2010 te zien in het Graphic Design Museum.Basisscholen en BsO’s die letter-lab bezoeken kunnen gratis een voorbereidende en een afsluitende les downloaden van de website. schoolgroepen worden in het museum altijd begeleid door een medewerker educatie.Kinderfeestjes kunnen ook worden gevierd in het Graphic Design Museum. De kinderen worden door een letterspecialist begeleid in letterlab en vieren feest met taart in het café. In alle schoolvakanties kunnen kinderen meedoen met speciale workshops. De workshop is ge-schikt voor kinderen tot 13 jaar en duurt ongeveer 1,5 uur.

IN lEttERlAB DUIkEN BEZoEkERS IN EEN NIEUwE wERElD

DE wERElD vAN lEttERlAB

5

Ridiculous Design Rules, Ridiculous Advertising Rulesen Ridiculous Fashion Rules

Available now! www.bispublishers.nl

rule

07

StRANGE AttRACtoRS “Ryan Pescatore frisk en Catelijne van middelkoop zijn de oprichters van ontwerpstudio Strange Attractors, een jong en internatio-naal bureau dat op een bijzonder eigengereide manier met typografie, grafisch ontwerpen en nieuwe media omgaat.” (juryrapport Rotter-dam Designprijs 2007)

Strange Attractors is de ontwerpstudio van het museumproject Letterlab. Met hun werk creëren de ontwerpers een brug door fysieke vorm, representatie en tac-tiliteit te verbinden met het ongrijpbare conceptuele, het digitale en het vergan-kelijke. Ambacht en technologie, pro-grammeertaal, historische en theoretische kennis zijn middelen die ze inzetten om dit doel te bereiken. Ze geloven dat com-municatieve ervaringen het meest ef-fectief zijn als ze de toeschouwer ofwel verleiden, ofwel provoceren. Strange At-tractors maakt veelvuldig gebruik van ty-pografie in nieuwe en traditionele media om zo oplossingen aan te kunnen dragen voor hedendaagse ontwerpproblemen en verlangens. De ontwerpers zijn ervan overtuigd dat elk ontwerpprobleem een unieke en speciaal voor deze gelegen-heid geproduceerde oplossing verdient en maken daarom ook geen onderscheid tussen toegepaste of vrije opdrachten. Het creëren van rijke ervaringen en bij-zondere boodschappen is het streven.Steeds meer is Strange Attractors bezig met het sturen van de totaalervaring in het werk. In opdracht of op eigen initiatief, het ontwerp functioneert pas optimaal wanneer de context, de setting waarin het ontwerp wordt blootgesteld aan het pu-bliek, in zijn geheel klopt. Dit uit zich in het onderzoek naar de verdere mogelijkheden van zogenaamde typografische installaties waarbij ze met typografische ingrepen in de ruimte de ervaring van de plek proberen te ontwer-pen. Het werk dat voor Q Model Man-agement op Broadway in NYC is ontwik-keld, is hier een goed voorbeeld van. Traditiegetrouw zijn eerst een 100-tal

nieuwe letters Q ontwikkeld, waarna deze bouw-stenen het gereedschap vormden voor een nieuwe interpretatie van deze ruimte waarin het hoofdkantoor van Q Model Management gevestigd is.In plaats van de vormgeving van een identiteit te baseren op de traditionele huisstijl, gebruikt Strange Attractors voor het Designplatform Rotterdam een reeks essays, letterlijke inhoud, om vorm te geven aan de identiteit van deze organi-satie. Omdat het platform niet alleen be-doeld is voor ontwerpers, maar vooral ook voor andere partijen zoals overheden en bedrijven, is er bewust voor gekozen om de bouwstenen voor het ontwerp zo simpel en algemeen bekend mogelijk te houden. De op iedere PC beschikbare, uit de ‘global style’ getrokken Times New Roman, wordt daarom in een vervreem-dende jas gestoken en op ironische wijze ingezet om de boodschap van het platform naar iedereen uit te dragen. Iets alledaags wordt in een bewuste context tot een nieu-we boodchap verheven.

www.StRANGEAttRACtoRS.Com

7

Heeft ons leven met de computer invloed op hoe wij omgaan met tekst en taal? Zijn er consequenties voor het lezen en schrijven? Zorgt digitalisering voor

veranderingen in de vormgeving?

DIGI TAAL

max Bruinsma hoofdredacteur designtijdschrift Items

mAGISCHE lEttERSHet kan zijn dat ik de afgelopen, pak ‘m beet, 25 jaar anders naar letters ben gaan kijken omdat ik meer over typografie te weten gekomen ben. De eminente letter-ontwerpers die ik heb ontmoet, hebben me een groter bewustzijn bijgebracht van de visuele details van letters, het belang van een precies contrast tussen letter en niet-letter, van de lijn en de curve... Mijn lezen is meer kijken geworden. Nu was mijn ki-jken al een vorm van lezen; dat krijg je als kunsthistoricus. Ik kijk al heel lang naar beeld alsof het ook tekst is. Ik lees het. De afgelopen kwart eeuw is tekst voor mij steeds meer ook beeld geworden.Maar het is niet alleen een grotere ken-nis van typografie, die mijn blik op letters, op tekst, heeft veranderd. Ook de manier waarop letters worden gebruikt is veran-derd. Met een beetje overdrijving kun je zeggen dat de titel broodtekst is geworden. Gedecoreerde, overdadig vormgegeven, zeer aanwezige letters waren vroeger, al voor de uitvinding van de boekdrukkunst, alleen bestemd voor titels en initialen, de letter waarmee een tekst opende. De rest van de tekst werd geschreven of gezet in een letter die zo onzichtbaar mogelijk wilde zijn. Ze zijn er nog, letters die zich bescheiden dienstbaar maken aan een zo ongestoord mogelijk lezen, maar ze zijn de afgelopen jaren steeds meer omringd, en vaak zelfs verdrongen, door letters die willen gezien worden, die laten zien

dat ze er zijn en anders zijn. De vormge-ving van letters, en daarmee van woorden en zinnen, is steeds meer een vorm van expressie geworden, die vroeger het ex-clusieve terrein van de tekst was. Toen waren de letters een medium dat de ge-dachten van de schrijver - de tekst - zo ruisvrij mogelijk moest transporteren naar het hoofd van de lezer. Want tekst is eigenlijk een immaterieel begrip, net als taal. Het heeft geen vaste vorm, geen tast-bare grondstof. Dat is veranderd. Tekst is materie geworden...

De materialisering van tekst hangt op een wat paradoxale manier samen met de digitale revolutie. De paradox is dat de computer immers veel dingen die vroeger tastbaar waren van een ‘virtuele’ pendant heeft voorzien die de echte wereld soms verdringt. Wie nu “bureaublad” zegt, bedoelt tien tegen één de verzamelingvluchtige pixels op z’n beeldscherm, in plaats van de fysieke tafel waarop z’n computer staat. Doordat nu die ‘virtuele wereld’ zozeer is doorgedrongen in ons dagelijkse bestaan, heeft ze trekken gekregen van de ‘echte’. De handelingen die we op het virtuele bureaublad ver-richten zijn voor ons even echt als het hanteren van pen en papier dat vroeger waren. En wie gebuikt nog een fysieke schaar en lijmkwast als hij aan het knip-pen en plakken is? Met de vervaging van het onderscheid tussen ‘echt’ en ‘virtueel’ is ook het verschil tussen ‘tekst als ge-

dachte’ en ‘tekst als materie’ vervaagd. En daarmee is een groter bewustzijn ont-staan, niet alleen bij vormgevers, maar ook bij schrijvers en lezers, dat tekst altijd ook vorm is - vorm die gemaakt, gerea-liseerd, gematerialiseerd is. Met alweer enige overdrijving kun je zeggen dat taal materie is geworden, zoals hout of staal: een grondstof die je fysiek kunt bewerken tot kunstige constructies, tot vormen waar je omheen kunt lopen, die je kunt aanra-ken. We raken tekst aan en hij verandert in een andere tekst, of in een beeld. We aaien over een beeld en er verschijnt tekst. We kijken naar een woord, en het verandert voor onze ogen in een ander woord.

Soms lijkt de cirkel rond: voor onze voor-ouders was tekst magisch. Woorden en dingen stonden in een direct verband - wie macht over de woorden had, had macht over de dingen. De toverspreuk is daar-van het meest aansprekende voorbeeld: woorden die de dingen hun wil opleg-gen. Is niet ons huidige gebruik van taal in de digitale wereld een variant op dat ‘Sesam open u’? De toverspreuken van de 21ste eeuw zijn computercodes, die de woorden en de dingen in beweging zetten. De betekenis van letters, woorden, tekst is daarmee veranderd, en in zekere zin terug bij de oorsprong van de taal: als gereed-schap waarmee we, letterlijk, grip krijgen op de wereld. En daarmee is het vormgeven van letters, en van tekst, meer dan ooit het vormgeven van de wereld geworden.

Ontwerpers en schrIjvers reaGeren

Illustratie www.nobodyhere.com

Onlangs sprak ik een student die zei nog nooit met de hand een brief geschreven te hebben. Als dat geen verandering is... Een e-mail schrijven, sms en een telefoon-gesprek lijken steeds meer op elkaar wat stijl betreft. Ruimte en tijd voor handge-schreven brieven is er niet meer, en in de haast geschreven e-mails zonder aanhef, geflankeerd door spel- en taalfouten, zijn meer regel dan uitzondering. Woord-keuze is minder precies en boodschappen worden naar mailinglijsten gestuurd. Zo-als de twee vragen “Heeft ons leven met de computer invloed op hoe wij omgaan met tekst en taal?” en “Zijn er consequenties voor het lezen en schrijven?” die ik via e-mail voorgelegd kreeg, minstens een boe-kwerk vergen om goed te beantwoorden. Het toont gelijk dat niet de precisie en kennis van een individu telt, maar dat het gaat om de optelsom van veel verschil-lende meningen. Het is een onmiskenbare verandering, die niet zozeer over vorm gaat maar vooral over mentaliteit. En opnieuw ook over het verliezen van precisie. Om bij het voorbeeld van de twee via e-mail voorgelegde vragen te blijven: deze vraag gaat om een inzicht in de impact van een technische ontwikkeling, op het gebied van de verschijningsvorm van tekst en het om-gaan met taal. Dat zijn hele grote vragen over heel verschillende gebieden, maar die door zijn ‘verschijnings-vorm’ – een kor-te e-mail, onaangekondigd, tussen aller-lei andere mails ontvangen – heel licht lijken. (En zoals hier, net zo ‘vluchtig’ beantwoord worden.) De codes voor wat betekenisvol is en wat niet, veranderen daardoor drastisch. Ze worden door de mentaliteit van de ‘boodschapper’ en de tijd pas kenbaar. Dat impliceert een an-dere manier van vormgeven.

Annelys de vet ontwerper en hoofd design afdeling Sandberg Instituut

Voor mij is het logo de culturele uiting bij uitstek waarin taal en beeld samenkomen. Het woord logo is dan ook afgeleid van het Griekse Logos, wat losjes vertaald woord betekent. Het is een visuele strategie om de corporate beeldtaal toe te eigenen ente operationaliseren voor meer publieke en culturele doeleinden, een spel tussen betekenaar en betekenis.Via een website als Brandsoftheworld.comzijn bijna alle bekende logo’s in hoge beeldkwaliteit te downloaden. Opgeslagenop mijn harde schijf vormen ze een on-samenhangend alfabet, geen inhoud maar vorm. Mijn computer is een gereedschap voor deconstructie van vorm en recontex-tualisering tot inhoud.

Erik kessels kesselskramer De betekenis van letters, tekst, taal, lezen en schrij-ven is de afgelopen jaren niet wezenlijk veranderd. Wel is het zo dat door de invloed van de digitale wereld en het algemene gebruik van computers er miljoenen vormgevers van teksten zijn bijgekomen. Mijn moeder werkt sinds een aantal jaren sporadisch op een computer, maar heeft wel een basiskennis over lettertypen. Ze kan er zo vijf voor mij opnoe-men. De vormgeving van deze ‘amateurs’ inspireert mij vaak meer dan het werk van menig ‘professio-neel’ ontwerper. De ‘fouten’ die zij vaak onbedoeld maken, hebben een ongekende schoonheid.

Lettertekens maken integraal deel uit van het beeld, of ze zíjn zelf beeld. Dynamiek, losheid en handschrift zijn voor mij sleutelbegrippen. Ik betreur het zeer dat in Nederland door de manifestatie van winkelketens en regulering van overheden alle karakter langzaam maar zeker uit het straatbeeld ver-dwijnt. Alle binnensteden en wegen lijken op elkaar. Meer dan ooit ben ik daarom geïnteresseerd in de fysieke, ‘onge-schoolde’ lettertekens. Wie leest in godsnaam al die triviale blogs? Ik kies bewust voor een deels analoge leefstijl en het alleen bereikbaar zijn voor anderen als ik dat wil. Hoe weet je wat de op internet gevonden informatie waard is, als je nooit in bibliotheken komt en alleen maar de afgetrokken pulpinformatie van gratis dagbladen consumeert? Goede in-formatie is niet gratis.

Hendrik-jan Grievink ontwerper

Onlees-Bare teKens zIjn vaaK het GevOlG van Over-Dreven vOrM-lust. DeniseGheringontwerper

MOOIe BOeKen Met MOOIe letters, Daar Kan De DIGItale werelD nIet teGen Op.Bas van lierjournalist

Dat wat geschreven staat, zie je het liefst in een taal die je zelf ook spreekt. Tekens in het zand en later hiërogliefen in steen commu-niceerden over betekenisvolle zaken voor de gemeenschap. Het is fantastisch hoe we vanuit die getekende beelden uiteindelijk een alfabet hebben ontwikkeld. Er zijn steeds minder le-vende talen en er worden steeds meer beelden met een persoonlijke betekenis gepubliceerd. Van de wens om nieuwe kennis te signaleren en die kennis internationaal te delen leven we nu in een periode waarin subculturele en lokale waarden hét aandachtspunt zijn voor betekenis-volle communicatie.

Ed Annink ontwerpwerk Den Haag

TAAL

Harmen liemburg ontwerper

9

De afgelopen tien jaar zijn we eigenlijk steeds preciezer gaan nadenken over de relatie tussen typografie en materialiteit. In ons werk proberen we die relatie op verschillende manieren te onderzoeken. Gevraagd naar onze persoonlijk definitie van grafisch ontwerpen, antwoorden we

lEttERS EN Zo.....Vanaf het goddelijke moment dat letters een woord vormden en ik dus kon lezen, ontstond de fascinatie voor hun verschij-ningsvorm. Om te beginnen was er het grote verschil tussen de letters om je heen: in boeken en kranten, op etalage-ruiten en straatnaambordjes en het enigs-zins tuttige, schuinschrift dat je volgens de onderwijsopvatting van destijds werd bijgebracht. Verbindend schuin schrijf ik, na meer dan zestig jaar, nog steeds. Maar

meestal iets in de trant van “turning lan-guage into objects”. Die transformatie, van taal naar materie, speelt een grote rol in ons werk.Er zijn verschillende schrijvers geweest die ons steeds bewuster hebben gemaakt van die relatie tussen tekst en materia-liteit. Augusto de Campos bijvoorbeeld, die Concrete Poetry definieerde als “The tension of thing-words in space/time”. En onlangs nog Régis Debray, die in z’n essay ‘Socialism and Print’ de inherent ideologische dimensie van drukwerk be-schreef.Guy Debord heeft ook een heel grote im-pact op ons denken gehad. Zijn kritiek op de ‘spektakelmaatschappij’ heeft veel invloed gehad op onze keuze om, in ons werk, tekst te verkiezen boven beeld. In ons werk proberen we constant te verwij-zen naar de materiële (en dus maakbare) basis van de wereld om ons heen. Anders dan een affiche met beeld, houdt een teks-tueel affiche de kijker niet gevangen in een illusie, maar maakt het de kijker juist bewust van de materiële constructie van het affiche: inkt op papier.

DIGI TAALOngetwijfeld heeft de digitale wereld in-vloed op het vormgeven van teksten of het werken met taal. De vorm van taal wordt voor een groot deel bepaald door technologie, dus het is niet meer dan lo-gisch dat digitale technieken hun stempel drukken op de ontwikkeling van grafisch ontwerpen in het algemeen.Wat ons persoonlijk erg interesseert is de veranderende betekenis van drukwerk. De komst van de computer heeft de rol van drukwerk veranderd op een manier die vergelijkbaar is met de manier waar-op de rol van schilderkunst is veranderd met de opkomst van fotografie, pakweg honderdvijftig jaar geleden.Met andere woorden, na de introductie van de fotografie kreeg het geschilderde portret een andere betekenis, juist omdat schilderen niet meer de meest voor de hand liggende manier was om iemand te portretteren; schilderen werd een bewuste keuze. Op dezelfde manier denken we dat het gebruik van drukwerk een steeds meer zelfbewust karakter krijgt. Dat is een interessant proces, waar we graag aan willen bijdragen.

Experimental jetsetontwerpers

foto: Pat Shepherd

het handschrift zelf bestaat voor een groot deel uit bijeen-gejatte leuke letters. En ik weet nog precies wie de oorspronkelij-ke eigenaren zijn van ‘mijn’ uitbundige hoofdletter H, ‘mijn’ jolige d, de cirkeltjes boven ‘mijn’ i’s. Nauw verbonden met die letterliefde is mijn, niet te stelpen, be-geerte naar vulpennen en opschrijfboekjes. Met je lekkerste pen aan zo’n vers boekje beginnen; ik kan er niet over uitweiden zonder dat het te intiem wordt.

De vorm van taal wordt voor een groot deel bepaald door technologie. Experimental Jetset

Richard van der laken Designpolitie

Hedy d’Ancona Politica

Ik merk al jaren dat ik, als het internet aangaat, niet lees. Wat ik vooral doe, is meteen op een knop klik-ken, en als iets niet werkt of ik begrijp het niet, dan ben ik meteen weg. Ziehier de knoet van communi-catiewetten op het web.Zo ook gebruiksaanwijzingen. Ik begin eerst met het in elkaar zetten van een IKEA Billy of Bolly en kijk pas halverwege in de gebruiksaanwijzing. En dan bij voorkeur bestudeer ik de plaatjes. Pas als het echt misgaat, begin ik aan de verklarende teksten.Als het mijn werk als Designpolitie aangaat, ben ik me in de loop der jaren vooral bewuster geworden van tekst als tekst en tekst als beeld. Vroeger zag ik tekst vooral als beeld, wat nogal eens wat botsingen ople-verde met schrijvers, journalisten en redacteuren.

Door Gorilla (die dagelijkse beeldende column in De Volkskrant, nu in de Groene Amsterdammer en Adformatie) ben ik veel meer gaan schrijven, noem het copywriting. Ook daardoor is voor mij tekst weer veel meer tekst geworden.Net als vele andere ontwerpers gebruiken wij type-rend oude media typografie en vormgeving in een digitale omgeving én omgekeerd. Voor de digitale omgeving ontwikkelde lettertypes doen het ook heel mooi in drukwerk. Lelijke afbrekingen en sms slang kunnen erg beeldend en dus goed werken.Aan de andere kant, als Designpolitie gaan we al-tijd voor de conceptuele, ingekookte vorm en bood-schap. Dat uitgangspunt geldt in iedere omgeving, of het nu drukwerk, animatie of internet is.

De vraag naar de verandering van de be-tekenis van de taal, van lezen en schrij-ven, van tekst en letter moet, naar mijn idee, gaan over de kwaliteit van de toe-passing en werking van taal en typografie als culturele productie.Alle technologie heeft invloed op onze uitdrukkingsvormen en gedrag, al dan niet in de media. Dat leidt niet in de eerste plaats tot de vraag of een techniek wel of niet deugt, maar noodzaakt tot kij-ken naar de gevolgen van de introductie van die technologie, en hoe in – dit geval – mediaprofessionals daar gezien de om-standigheden mee omgaan.Met de rug naar sociale en symbolische kwesties heeft de cultuurindustrie, in-clusief het design, zich de laatste dertig jaar meer en meer beperkt tot het eigen universum en op die manier stevig bijge-dragen aan de neoliberale ombouw van de wereld. Gevolg: een zwaar gerituali-

Hedy ‘d AnconaPolitica

Aantekeningen over lettersIk knip letters, maak er een woord van, scan het in de computer, teken er wat bij of af, en print het uit op A6, in een oplage van drie. Veertig jaar terug was de computer zo groot als een verhuiswa-gen, nu zo groot als een sigarettendoosje. Gedurende deze ontwikkeling werd ik opgeleid tot ontwerper. Een ochtend per week de Romeinse kapitalen natekenen en kalligrafie met pen en inkt. Kalligrafie was de bron waaruit alle letters kwamen. Kalligrafie zou goed zijn voor je hand-schrift en je zou er een beter mens van worden. Onbespoten worteltjes, maar dan

letters. Als reactie op de kalligrafie ben ik letters gaan kneden van Mars-repen, heb ik een alfabet gemaakt van voetbalschoe-nen en een alfabet met letters die net niet bij elkaar pasten. En ik ben geen beter mens geworden. Letters. Wie het let-tertypeaanbod op zijn computer verge-lijkt met een letterproef van veertig jaar geleden ziet geen ontwikkeling, het zijn dezelfde letters. De computer heeft niets bijgedragen aan de ontwikkeling van de lettervorm. Voor de ontwikkeling van de lettervorm is de spuitbus belangrijker ge-weest dan de computer. Dankzij de spuit-bus hebben de letters van de graffiti hun vleugels kunnen uitslaan. Ik ben geen liefhebber van graffiti. Denk aan een ta-lentenjacht voor zangers, in verschillende rondes vallen de slechtste zangers af en worden het land uitgejaagd. Bij graffiti valt niemand af. Iedereen is een graffi-ti-artiest. Dus worden wij lastiggeval-len met letters van wansmaakknoeiers, en vervuiling van de openbare ruimte. Mijn kalligrafie is dood, maar is samen met Chinees penseelschrift een tweede leven begonnen als tatoeage. Er zijn geen profvoetballers zonder kalligrafie op de armen. Tatoeages zijn ook vervuiling

van de openbare ruimte. Ik loop in een bos en mis de letters uitgesneden in een boomschors. De boomschorsletters zijn vervangen door het sms’en. Ik loop op straat, mensen in T-shirts met tekst. Een wedstrijd in het dragen van zo lelijk mogelijke letters. Ik zie een vrouw met het woord ‘art’ op haar wiebelende bor-sten. Als ik zeg: “laat zien die art, want ik heb er verstand van, ik heb tijdens mijn opleiding modeltekenen gehad,” ja, dan ben ik een viezerik! Of zijn teksten op T-shirts niet bedoeld om te lezen? Ik zie een T-shirt met handboeien op tie-ten, opgeleukt met glimmertjes. Mis-schien worden letters ouderwets en is de toekomst aan de pictogrammen? Recla-meletters? Uithangborden? In veertig jaar tijd is de vervuiling met letters ver-tienvoudigd. Allez, mijn favoriete letter is de ‘e’, mijn favoriete lettertype is de Futura, mijn letterhelden zijn Willem Sandberg en Jan Bons. In navolging knip ik letters, maak ik ‘aantekeningen over letters.’ Scannen en uitprinten in een oplage van drie. Wat zou de wereld zijn zonder letters? Hersenen die niet kunnen denken. Voetballen zonder benen.

jos HouwelingDirecteur Sandberg Instituut

jan van toornontwerper

Voor de ontwikkeling van de lettervorm is de spuitbus belangrijker geweest dan de computer. Jos Houweling

seerde beeldvorming en taalgebruik in de media.De esthetische ervaring van elk cultureel ding, van letters, typografie, foto’s, een ontwerp, een website enzovoort, gene-reert betekenis.Dat wil zeggen dat ieder cultureel pro-duct in potentie de uitdaging bevat om de baaierd aan stereotypen te stoppen door alternatieven te bieden voor de oeverloze stroom van consumptieve gemeenplaat-sen. In dat geval telt het onderwerp niet meer als feit op zich, maar gaat het om de (kritische) interpretatie daarvan. Die esthetische ervaring vertelt iets over de wereld, haalt onszelf en de kijkers of lezers uit zelfgenoegzaamheid en poli-tieke lauwheid. En helpt ons mogelijk af van het verpletterend gebrek aan sociale verbeeldingkracht dat te veel culturele producties nu laten zien.

Vroeger zag ik tekst vooral als beeld. Richard van der Laken, Designpolitie

Richard van der laken Designpolitie

DIGI TAAL

DUTCH DESIGN DATABASE

DUTCH DESIGN DATABASE

Het Graphic Design Museum laat door middel van de tentoonstelling Dutch Design Database de professionalisering zien in het grafisch ontwerpen in Neder-land van na de Tweede Wereldoorlog tot nu: van drukwerk tot digitale media, van een overzichtelijke groep ontwerpende kunstenaars tot aan de ontelbare hoeveel-heid ontwerpers van tegenwoordig. Van handwerk en plakletters naar software en automatisering.Rond 1950 telde Nederland ruim honderd grafisch ontwerpers. Zij maakten vooral affiches en boekcovers. Kranten, tijd-schriften, brochures en het binnenwerk van boeken werden doorgaans opgemaakt door typografen van drukkerijen. Zestig jaar later zijn er meer dan vijfduizend mensen actief in de grafisch ontwerp-branche. Zij maken nog steeds affiches en boeken, maar ook logo’s en huisstijlen, verpakkingen, interactieve websites en bewegend beeld.De tentoonstelling Dutch Design Data-base toont hoe het vak zich in de tussen-liggende periode ontwikkelde. Van een beroep van enkele eenlingen tot een sector met honderdtachtig grotere bureaus (vijf of meer werknemers) en een totale omzet van ruim vierhonderd miljoen euro.De tentoonstelling is vormgegeven als een fysieke database waar de bezoeker door-heen loopt terwijl hij ondergedompeld wordt in het werk, de feiten, cijfers en kernontwikkelingen van het grafische vak-

gebied tussen 1945 en nu. De bezoeker wordt zo zelf onderdeel van de data-stroom waar hij naar eigen behoefte ge-gevens in kan opzoeken. Behalve over de professionele ontwikkeling van het vak, gaat deze expositie ook over archiveren en conserveren van grafisch erfgoed. Hoe ontstaat grafisch erfgoed, hoe worden de archieven ontsloten en hoe werkt een museum daarin samen met andere part-

ners? En wat leren we over het grafischontwerpvak als we al die informatie naast elkaar leggen? Wat vertelt het ons over het werken in verschillende disciplines en media, de samenwerking met andere spe-cialisten, de relaties met andere artistieke domeinen, de opdrachtgevers?De vorm van de presentatie - een ontwerp van Niels Schrader en Erik Boldt - is de verbeelding van de database in de vorm

DUtCH DESIGN DAtABASE: de tentoonstelling

DE vERBEElDING vAN DE DAtABASE;tENtooNStEllINGSoNtwERP vAN NIElS SCHRADEREN ERIk BolDt

van 17.000 thumbnails De samenstellers van de tentoonstelling werden gecon-fronteerd met het feit dat vanaf de jaren negentig digitaal, interactief werk nog nauwelijks is gearchiveerd. Het museum koppelt daarom aan deze tentoonstelling een uniek project. Dit Data Station is spe-ciaal ontworpen voor deze tentoonstelling en steeds als er iets aan de database van het museum wordt toegevoegd, verandert het beeld van de museumharddisk.Ten behoeve van de tentoonstelling wer-den in de maanden voorafgaand aan de opening van de tentoonstelling 17.000 beelden van Nederlands grafisch ontwerp verzameld. Daartoe opgeroepen hebben inmiddels ook vele ontwerpers en ontwerp-bureaus hun werk toegevoegd aan de Dutch Design Database via http://data.dutchdesigndatabase.com. Enkele honder-den ontwerpers en bureaus gaven hieraan al gehoor, waaronder NAGO, Barlcok, Mattmo, Koeweiden Postma, Martijn En-gelbregt (EGBG), Thonik, Ben Laloua/Diedier Pascal, Total Identity, De Design-politie, Niessen & De Vries, Lava, Lex Reitsma, Smidswater, Vandejong, Luna Maurer, Eden en 75B.De Dutch Design Database wordt ook tij-dens de tentoonstelling nog aangevuld. Zo wil de tentoonstelling ook bijdragen aan de discussie over de digitale conservering van het grafisch erfgoed en de conserve-ring van digitaal grafisch werk.

De Dutch Design Database zal ook buiten het museum en na de tentoonstelling te zien blijven. De database gaat deel uitmaken van een nieuw landelijk collectieplatform. Het doel van de Dutch Design Database is om nationaal grafisch vormgevingserf-goed voor een breed publiek toegankelijk te maken. Hiermee maakt het museum een begin met het verzamelen van digi-taal erfgoed van de laatste twintig jaar, als aanvulling op al het eerdere werk dat inmiddels door het Nederlands Archief Grafisch Ontwerpers (NAGO) en Recla-me Arsenaal is verzameld en gedigitali-seerd.Grafische vormgeving wordt toegankelijk door middel van één portaal: de Dutch Design Database. Het Graphic Design

Museum gaat allianties aan met verschil-lende nationale en internationale partners om kennis uit te wisselen. Verschillende collecties van collectiebeherende instel-lingen, van musea tot archieven worden geplaatst op de Dutch Design Database. Door het ontwikkelen van één grafi-sche vormgevingsdatabase ontstaat er de mogelijkheid tot het koppelen van ver-schillende collecties. Dit betekent dat een bezoeker van de Dutch Design Database binnen deze site alles moet kunnen vinden op het gebied van grafische vormgeving in Nederland: van affiche tot reclame-spotje, van 1850 tot nu. De bezoeker kan door middel van de verschillende col-lecties eigen virtuele tentoonstellingen maken en verbanden leggen tussen oud en

nieuw werk. De Dutch Design Databasewordt community based. Dit betekent dat ontwerpers meebepalen wat er aan het publiek wordt aangeboden door bijvoor-beeld het uploaden van eigen werk. Het publiek kan de database raadplegen op grafisch werk uit de geschiedenis, maar ook actueel werk is er te vinden. Boven-dien bestaat de mogelijkheid tot discussie en het leveren van commentaar.Het Graphic Design Museum start met de ontwikkeling van het digitale portaal in het najaar van 2009 en ze verwacht dat de eerste versie van de Dutch Design Data-base online zal gaan in de loop van 2010. Het museum wordt daarmee ook virtueel toegankelijk voor een breed nationaal en internationaal publiek.

DUtCH DESIGN DAtABASE: een nationale collectiedatabase

DUtCH DESIGN DAtABASE: de tentoonstelling

15

Niels SchraderNiels Schrader (1977) is de ontwerper van de Dutch Design Database tentoonstelling. Hij is een romanticus; elk ontwerp is een wereldreis. Hij neemt je mee naar onbekende gebieden, naar plaatsen waar zijn persoonlijke belangstelling publiek wordt.

Schraders werk moet worden gezien als kritiek op het moderne me-dialandschap, dat ons bewust probeert te maken van communicatie-problemen. Zijn strategie: door inhoud van het ene naar het andere medium te transformeren (bijvoorbeeld akoestisch naar visueel of fysiek naar digitaal), toont hij de sterke en zwakke punten van com-municatie.

Niels Schrader speelt niet alleen de rol van bemiddelaar en autonoom artiest. Hij is ook de ontwerper die de taak heeft om complexe pro-cessen inzichtelijk te maken en de techniek achter mediasystemen blootlegt. Voor meer informatie: http://www.nielsschrader.de/

Linksboven: Urban hymns (2006). serie van 7 posters voor de publieke ruimte, ontwikkeld voor de tentoonstelling the Urban condition door het museum De Paviljoens in almere.

rechtsboven: mondriaan stichting jaarverslag 2008 (2009). De mondriaan stichting werkt met een groot internationaal netwerk van culturele instellingen met het doel de nederlandse kunst, het design en het erfgoed te promoten. het jaarverslag voor 2008 doet visueel verslag van de gebeurtenissen binnen het netwerk, welke kunnen worden gezien als een digitale datawolk in de vorm van een boek.

rechts: corporations and cities: visuele identiteit (2008). Dit was een initiatief van de faculteit archi-tectuur van de technische Universiteit Delft in samenwerking met het berlage instituut rotterdam.

Foto

: Pol

le W

illem

sen

De website van het Graphic Design museum is vernieuwd. verantwoordelijk voor deze vernieuwing zijn lotte meijer en mickey mayo. Eerder dit jaar wonnen meijer en mayo een webby-award voor de website Smarthistory.org

www.GRAPHICDESIGNmUSEUm.Com

Fran van der Bogaert, redacteur van het magazine, stelde Lotte Meijer een paar vragen:

Wat hebben jullie vernieuwd aan de website van het Graphic Design Museum?Ik heb ten eerste de structuur drastisch aangepast. De informatie op de homepage is sterk uitgebreid en aangepast, zodat je al in één oogopslag kan zien wat er nu te zien en te doen is in het museum. Ook is er meer aandacht voor de kinderactiviteiten. Voor pro-fessionals is een weblog toegevoegd.

Mickey heeft daarna een heel nieuwe look ontworpen die aansluit bij een Graphic Design Museum in de 21e eeuw. Met webelementen, maar ook gebaseerd

wAt IS EEN wEBBy AwARD?De Webby Awards zijn de belangrijk-ste internationale prijzen voor uitmun-tende websites en online campagnes. Ze worden ook de Oscars van het Internet genoemd. De Internationale Academie voor Digitale Kunst en Wetenschappen, met leden als David Bowie, Richard Branson, en politiek columniste Arianna Huffinton koos uit vijf genomineerden (na duizenden inzendingen) Smarthis-tory als beste website in de Educatieca-tegorie, waarmee ze grote namen als de George Lucas Foundation, Times Me-dia en de Myriam Webster Dictionary achter zich lieten. De website die begon als blog van de Amerikaanse kunsthis-torici Beth Harris en Steven Zucker, is in 2008 door Lotte Meijer met een in-ternationaal webteam herontworpen tot de prijswinnende nieuwe site.

op een strak grid. Ook in de kleine details heeft hij heel veel aangepast. Ook kunnen we nu meer foto’s laten zien, zodat het beter zichtbaar is wat je kan verwachten in het museum.

Wat is er te doen en te zien op www.graphicdesignmuseum.com?Je kunt zien wat de huidige, aankomende en oude tentoonstellingen zijn, en wat we aan randprogrammering bieden. Voor de professionals en geïnteresseerden zijn we een blog gestart op www.graphicdesign-museum.com/blog. Met artikelen over onze collectie, het huidige grafisch ont-werp en andere leuke onderwerpen die we tegenkomen. Het is gericht om onze kennis en visie te delen met iedereen die geinteresseerd is in grafisch ontwerpen.

De nieuwe website is gerealiseerd door Netvlies

Mijn grafische werk komt voor een groot deel voort uit een fascinatie voor letterconstructies en de typografische structuren die ermee kunnen worden ge-vormd.Het zoeken naar de opbouw van letters en vormschema’s voor de typografie is altijd inspirerend geweest. Al eeuwen geleden is gezocht naar proportie- en configura-tiesleutels voor letters en bladindelingen om tot esthetische normen te komen.In het begin van de twintigste eeuw, de eeuw van het modernisme, is er hernieuw-de belangstelling voor letterconstructies die tot nieuwe typografie moeten leiden. Zo ontwerpt Jan Tschichold in 1929 een geconstrueerd ‘enkel-alfabet’, waarbij

fASCINAtIES DooR wIm CRoUwEl

hoofdletters en kleine letters worden ge-combineerd. De oorspronkelijke experi-menten voor de Futura uit 1927 van Paul Renner zijn ook zulke passer- en lineaal-constructies. Het zijn realisaties van een sterk geloof in de noodzaak van elemen-taire letters die op een nieuwe manier uit-drukking geven aan de moderne tijd.Onder de indruk van dergelijke gedachten en geïnspireerd door de voorgangers heb ik vaak letters geconstrueerd en met regelmatige typografieschema’s geëxperi-menteerd. De opkomst van het digitale denken in de jaren zestig versterkte mijn geloof in het belang van een structurele grondslag voor letters en typografie. In die tijd ben ik een enkele keer zover ge-gaan dat de 26 letters ook nog allen even breed werden; de regelmatigheid van de gezette tekst werd er in mijn ogen mee vervolmaakt.Dit alles is inmiddels historie geworden; in de digitale wereld is de ongebreidelde fantasie tot grote hoogte opgestuwd. Dat is zichtbaar in de ontelbaar veel, vaak barokke nieuwe lettertypen die worden ontworpen en in de fascinatie voor uit-bundige typografie die ermee kan worden bedreven.

Kortom, fascinaties worden ingehaald door andere fascinaties.

COLUMN

Rechtsonder: Bike Alfabet van Emma Webb http://www.ideasareshiny.co.uk/Rechtsboven: Google Maps Alfabet door Rhett Dashwood. http://blog.freepeople.com/alpha-map670.jpg Onder: Slotervaart Alfabet. De beruchte Amsterdamse wijk Slotervaart gevangen in letters. http://www.gloriusvandeven.nl

HEt AlfABEt < GEvoNDEN oP INtERNEt >In 1632 werd het eerste alfabeto Figurato gemaakt door Giovanni Battista Bracelli, daarna zijn vele ontwerpers gevolgd met creatieve toepassingen voor het alfabet. een mooi vervolg op het alfabeto Figurato (plaatje rechts) is the human typeface (aIr) van anthon Beeke gemaakt in 1970. Inmiddels zwerven er vele alfabet-creaties rond op het internet. wij hebben een selectie gemaakt.

Linksboven: B voor Obama door Matthew Lebaron. http://www.spellingchange.com/browse-alphabet.php Boven: Human Typeface (AIR), door Anthon Beeke. Boven: Furni-ture Typeface, the Butler Bros. Het meubel lettertype is speciaal voor een winkel. Boven: Alfbeto Figurato, door Battista Bracelli. Links: Toiletpapier Alfabet via Central Saint Martins, Engeland Linksonder: Soldaatjes Alfabet: Fire in the Hole door Oliver Munday. http://www.olivermunday.com Onder: Gehaktletters, project Value Pack van Robert Bolesta.

SHOPPINGin het graphic design museum

1

4

7

2

5

8

3

6

9

chocolade Lettertjes, per ons, € 3,50. terrorist tea pot, jackie Piper for suck Uk, € 29,95 scrbbL, rené knip, € 29,50. Letter stamp kit breezy, words & crafts., € 24,95. add & subtract magnets, magnetic Poetry, € 17,50. inkleurjurk, michiel schuurman, € 230,00. Pantone espressokopjes, Pantone, € 49,95. ah tas Pvc, wouter klein velderman, € 58,00. Letter slingers, rené knip., € 29,50

SHOPPINGin het graphic design museum

1

4

7

2

5

8

3

6

9

alphabet ice, suck Uk, €19,95. typochair, bomdesign, € 625,00 t-shirt t is for shirt, Designpolitie, € 10. birthday card printing set, worldwide co., € 8,95. sleeping mask, invotis, € 12,95. salt & playtime, fred, € 8,95. Letter stamp kit classic, words & crafts, € 8,95. Pixel tape large/small, random for suck Uk, € 8,95. alphabet button stickers, worldwide co., € 3.95

21

Café Sandberg van het Graphic Design Museum heeft een totale restyling onder-gaan. De nieuwe inrichting en Coffee to go-formule zijn een kruising tussen Star-bucks en jaren ’60-psychedelica. Michiel Schuurman heeft de merchandise en nieu-we aankleding ontworpen, inclusief de patronen op de bekers, rietjes en zakken.

Koffie en WiFiCafé Sandberg is niet alleen toegankelijk voor bezoekers van het museum. Iedereen kan er binnenlopen voor een cappuccino, fudge brownie of een beker echte koffie voor onderweg. Het café biedt gratis inter-net aan mensen die een laptop meebrengen.

Kids Design CornerVoor de kinderen is een Kids Design Corner ingericht. Aan een grote tafel achterin het café kunnen kinderen Mijksenaar Memory en het letter- en vormenspel Tabletto spel-en. Daarmee kunnen zij, bijvoorbeeld tij-dens de kinderfeestjes die het museum or-ganiseert, een grote felicitatiekaart maken met allerlei woorden en vormen. Café Sandberg is van dinsdag tot en met zondag geopend van 10.00 tot 17.00 uur.

Michiel Schuurman: “Er werd mij eigenlijk gevraagd om een parodie te maken op de huisstijl van Star-bucks maar dat vond ik te kort door de bocht. Als uitgangspunt voor de ontwer-pen heb ik me juist laten inspireren door de anoniemere bekers en servetten die je bijvoorbeeld bij de snackbar om de hoek krijgt. Allang vergeten ontwerpers heb-ben ooit de ruitjes op de frietzak en de spiralen op de papieren beker bedacht en het leek mij leuk om met die oerontwer-pen verder te gaan. Ik heb de patronen verder verfijnd en organischer gemaakt. Hiermee heb ik een huistijl gemaakt die niet gebaseerd is op een terugkerend logo maar op een overeenkomstige visie die op verschillende manieren in verschil-lende kleuren op verschillende voorwer-pen is doorgevoerd.”

“Het wandkleed is een beetje een vreemde eend in de bijt. Het is bedoeld als achter-grond bij de bekers maar moest ook een autonomer karakter hebben. Ik vind de tegenstelling tussen iets dat bijna pijn doet aan je ogen terwijl je het wel even wilt aanraken erg geslaagd. Het wandkleed is geweven door Brechje Trompert van het Audax Textielmuseum in Tilburg.”

CoffEE to Go!in het Graphic Design museum

De inkleurjurk “De inkleurjurk is zo’n project dat op een goede manier uit de hand gelopen is. Ik werd vorig jaar benaderd door Ber-ber Soepboer om het dessin van haar in-kleurjurk te ontwerpen voor een relatief bescheiden show in de beroemde textiel-weverij De Ploeg te Bergeick. Inmiddels is de jurk een hit op diverse designblogs over de hele wereld, heeft zelfs in Die Zeit gestaan en is hier en daar in een ten-toonstelling te bewonderen.We kregen zoveel positieve reacties dat we besloten hem in een beperkte oplage van vijftig stuks uit te brengen en hij is nu dus ook te koop in de winkel van het Graphic De-sign Museum.”

De foto’s van het Graphic Design Museum zijn van Charlotte Markus. De fotograaf van de jurk is onbekend.

mICHIElSCHUURmAN

gebreide openbare dagboeken op het in-ternet, die blijkens de commentaren vaak nog gelezen worden ook, toont, net als de roman, een psychisch sjabloon voor de angsten en verlangens van mensen. Wij schrijven, want wij willen gelezen worden. Wij lezen omdat we onszelf wil-len terugzien.

Voorjaar 2007. Op een vroege avond raas ik in gezelschap van zes twintigers in een fourwheeldrive door de duistere Kunuku. We zijn op weg naar een poezieavond, want de twintigers hebben in het culturele wasteland van de post-koloniale west-in-dies besloten een “Young Poets Society” op te richten. Men spreekt standaard Spaans, Engels, Nederlands en Papiamento. In de gedichten die meestal op de gsm worden geschreven, weerklinkt die meertaligheid. Soms zijn de gedichten lang. Soms ultra kort. De jonge dichter Wilfred Jansen be-treed het podium. “Dit gedicht heet: this is not real.” De volgende tien minuten zal

AllEEN DooR tAAl woRDEN DE DINGEN ECHt

Wanneer men spreekt over lezen, en de teloorgang daarvan, refereert de spreker over het algemeen aan de roman. Het lezen van romans is omgeven door een aura van stilte, comtemplatie en ontwikkeling waardoor het heel even lijkt alsof we met het verdwijnen daarvan afscheid nemen van iets eeuwigs. Wat er altijd was, en nu, net als de regenwouden van het Amazone-gebied, voorgoed vernietigd gaat worden. Niets is minder waar. De roman is een vrij recente kunstvorm, mogelijk gemaakt door, in volgorde van opkomst: het hu-manisme, de druktechniek en een elite die, naast de opvoeding, tijd en geld ge-noeg had om de romans te lezen. Naast al de dingen die zij wel is, kan men de roman onmogelijk een economische kunstvorm noemen. Miljoenen boeken werden geschreven, waarvan er slechts een paar duizend de tand des tijds lijken te hebben doorstaan. Zelfs het lezen van die top 5000 zal voor de meeste stervelingen een onmogelijke opgave zijn. En dan nog zal er onnoemelijk veel essential reading aan onze aandacht ontsnappen. De roman is, in haar historische compleetheid, een afschrikwekkend monument van onze on-wetendheid. Een ontmoedigende realiteit waarover zij die ons weer aan het lezen willen krijgen vaak maar liever zwijgen. De roman is niet alleen een kunstvorm, het is ook blauwdruk voor de levens van haar lezers. Die blijkbaar tijd te over hadden. Want geen dvd’s en internet. Die een on-bedwingbare drang hadden zichzelf, voor de uitvinding van de fotografie iedereen ontmaskerde, en gevangen in hoogst li-teraire omgangsvormen, in wijdse vertel-lingen geportretteerd te zien. Het is niet de kunstvorm, maar die specifieke mens die bijna is uitgestorven en het feitelijk nog best lang heeft uitgehouden. Zij die tot in de late tweede helft van de vorige eeuw werden geboren staan nog met één been in die traditie. Daarna begint een nieuwe werkelijkheid waarin, zoals Gore Vidal eens zei, niet de grote schrijvers, maar de grote lezers verdwenen zijn. Maar ook hij refereert slechts aan de roman want in de tussentijd lezen wij ons ongemerkt suf aan slogans, ondertitels, krantenkoppen, verpakkingen, e-mails, gebruiksaanwij-zingen, verkeersborden en sms’jes. Zoals de vegetatie van een bepaald gebied per seizoen en klimaat bepaald wordt, zo past ook de vorm die de taal kiest om zichzelf te presenteren zich steeds weer aan aan de mogelijkheden en de wensen van haar gebruikers. Het aantal zeer uit-

hij steeds weer diezelfde zin herhalen. Toenemend extatisch. Kronkelend op de grond. “This is not real!!” Het honderd-koppige publiek volgt zijn verrichtingen aandachtig. Alsof hij niet steeds het-zelfde, maar elke keer iets anders zegt. Omdat er steeds de dreiging bestaat dat de volgende zin de ontkenning van al het voorafgaande zal zijn. Ondertussen heeft hij, kronkelend in onwerkelijkheden, de aandacht van zijn publiek. Want woorden, hoe leugenachtig ook, zijn altijd waar. Omdat alleen door taal de dingen echt worden, zelfs dat waarvan gezegd wordt dat het niet echt is. Daarom zal er door ons, verslaafde realisten, altijd gelezen worden. Omdat onze werkelijkheid er een van woorden is, en omdat er tegelijk met de geboorte van ieder nieuw woord, het verlangen naar een volgende en een vol-gende wordt geboren.

COLUMN

WIj SCHRIjVEN

wAnT wiJ wiLLEn gELEzEn woRDEn

door Dick tuinder

Onze werkelijkheid is er één van woorden!

Bee

ld: h

ttp:/

/ww

w.h

ardc

ore-

natio

n.nl

25

Aankoop voor 100 Years of Dutch Graphic DesignDe overzichtstentoonstelling 100 Years of Dutch Graphic Design is opgezet om een overzichtelijk beeld te geven van 100 jaar Nederlands grafisch ontwerpen. Om die reden biedt het een goed uitgangspunt voor de opbouw van een representatieve collectie. Een voorbeeld van zo’n aankoop voor de overzichtstentoonstelling is de complete set van het tijdschrift Wendingen. Dit tijdschrift voor architectuur en andere kunstvormen, dat bestond tussen 1918 en 1931, is vooral bekend geworden door zijn afwijkende en opvallende vormge-ving: een groot vierkant formaat, gebon-den op Japanse wijze, en strak opge-maakte teksten met decoraties van zetma-teriaal. Verantwoordelijk voor de vorm-geving van het tijdschrift was de architect Hendricus Theodorus Wijdeveld. Hij ont-wierp het binnenwerk en vervaardigde enkele omslagen. Voor de overige omsla-gen benaderde hij diverse kunstenaars en architecten.

Een aantal omslagen valt op door hun architectonische uiterlijk. De omslagen lijken als het ware opgebouwd uit beton of bakstenen. Net als gevels van de Am-sterdamse School bestaan ze uit letters en abstracte decoraties. De letters op de omslagen komen ook overeen met de let-ters van de Amsterdamse-Schoolgebou-wen: ze zijn geometrisch, decoratief en soms tegen het onleesbare aan.

lEttERS IN DE CollECtIEDe collectie van het Graphic Design Museum wordt op verschillende manieren gevormd. er worden aankopen gedaan, er worden objecten geschonken. Dat gebeurt natuurlijk niet klakkeloos: het museum heeft criteria ontwikkeld om een collectie te ontwikkelen op het gebied van grafisch ontwerpen. ter illustratie enkele voorbeelden van collectievor-ming waarin letters een belangrijke rol spelen.

Schenking EnsembleEen ensemble is een verzameling objec-ten waarmee de hoofdlijn van de collectie aangevuld of verdiept wordt. Het gaat om objecten die niet tot de topwerken beho-ren, maar wel context bieden bij dat soort werken en breder inzicht geven in het vak grafisch ontwerpen. Een ensemble dat onlangs aan het mu-seum geschonken werd, is het briefpa-pier van het ontwerpbureau Tel Design. Deze verzameling briefpapier, die werd geschonken door de ontwerper René van Raalte van Tel Design, geeft informatie over meerdere ontwikkelingen en onder-werpen uit het vak. Niet alleen toont het briefpapier de opkomst van ontwerpbu-reaus vanaf de jaren zestig, het zegt ook iets over de ontwikkeling van briefpapier en de manier waarop het de identiteit van een bureau kan weerspiegelen. Het brief-papier van Tel Design illustreert duidelijk hoe met lettertypes, al dan niet voorzien van een versterkend plaatje, het karakter en de opvatting van een ontwerpbureau opgeroepen kan worden.

lEttERS IN DE CollECtIE te nemen voor collectieaankopen, wordt er op twee manieren aan de collectie gewerkt. Niet alleen wordt de collectie grafische vormgeving aangevuld, het publieksprogramma wordt ook door middel van objecten vastgelegd.

In het kader van de tijdelijke tentoon-stelling Thonik: made in China, made by You waarop het werk van het ontwerp-bureau Thonik in de vorm van tapijten wordt getoond, heeft het museum een tapijt aangekocht waarop de huisstijl-opdracht voor het Centraal Museum is afgebeeld. Kenmerkend voor het huis-stijlontwerp voor het Centraal Museum is het gebruik van de letter C. De hele identiteit van het Centraal Museum werd gevat in vijf keer deze letter: elke C staat voor een collectie en een conservator van het museum. Het lettertype van de C is de Avenir van Adrian Frutiger, een lettertype dat Thonik van 1996 tot 2003 gebruikte voor al haar ontwerpen.

Het ontwerpprocesArchieven van ontwerpers en ontwerp-bureaus vormen een belangrijke bron van informatie. Ze verschaffen immers - an-ders dan een eindproduct als een affiche of een postzegel - inzicht in het ontwerp-proces, in de professionalisering van het vak en in achterliggende ideeën en opvat-tingen. Archieven nemen echter aanzienlijk meer ruimte in dan enkele objecten. Archieven worden als geheel bewaard en aangezien archieven niet alleen documentair mate-riaal omvatten, maar ook eindproducten, zal er altijd sprake zijn van overlap of van minder relevante delen. Om die re-den zoekt het Graphic Design Museum ook naar andere middelen om ontwerp-processen, ideeën of ontwikkelingen vast te leggen. Interviews vormen een goed alternatief. Als het verhaal van ontwer-pers aan de hand van hun archiefmate-riaal in beeld en geluid vastgelegd wordt, blijft het verhaal bij het werk bewaard. Dergelijke interviews worden als collec-tie behandeld: het wordt zo opgeslagen dat het duurzaam toegankelijk blijft.

Een van de interviews die het museum in haar collectie heeft, is een interview met LettError over hun letterontwerp Beo-wolf. Dit lettertype was het resultaat van een eerste project van de ontwerpers Just van Rossem en Erik van Blokland (Lett-Error). Beowolf is een letter die zichzelf steeds verandert bij het afdrukken. Het ontwerp heeft het effect dat een tekst af-

gedrukt in de Beowolf een menselijk, on-regelmatig karakter krijgt. Elke letter was uniek maar hoort toch duidelijk bij de andere letters, net als in een handschrift. Opvallend is dat het dankzij nieuwe com-putertechnologie mogelijk was om een lettertype te ontwikkelen met een hand-matig uiterlijk dat juist door de komst van de computer was verdwenen. In het interview, dat getoond wordt in de overzichtstentoonstelling, gaan de ontwerpers van LettError uitvoerig in op het ontwerpproces van de Beowolf. Daarmee beschikt het Graphic Design Museum over unieke informatie die ver-der gaat dan wanneer alleen het lettertype aangekocht was.

Aankoop publieksprogramma Ten slotte bouwt het Graphic Design Museum haar collectie op aan de hand van het inhoudelijk publieksprogramma. Door de tijdelijke tentoonstellingen en andere publieksactiviteiten als leidraad

27

BNO001-25 Adv_GrafischMuseum.indd 1 17-08-2009 13:51:42

BUSINESS ClUB Bedrijven met of zonder directe koppe-ling aan graphic design steunen het mu-seum door lid te worden van de Business Club. Jaarlijks worden er vier bijeenkom-sten georganiseerd. De Business Club heeft als belangrijkste doelstelling het uitbreiden van het netwerk en het gene-reren van fondsen voor het museum. Het stimuleren van samenwerkingsverbanden tussen de museumpartners en leden van de businessclub is van groot belang. Voor 1000 euro per jaar bent u al lid van deze actieve club. Lid worden? Zie onze web-site www.graphicdesignmuseum.com of neem contact op met Carola Drontmann 076 529 99 00.

PARtNERSEen groot aantal bedrijven en particu-lieren hebben de afgelopen jaren een bij-drage geleverd aan het beheren van het erfgoed van grafische vormgeving. Ook in de toekomst zijn deze bijdragen voor ons museum van groot belang. Met ex-terne hulp kunnen wij collectie aanko-pen, onderzoek verrichten naar grafi-sche vormgeving, tentoonstellingen en educatie optimaliseren. Nieuwe enthou-siaste partners zijn meer dan welkom. Met partners ontwikkelen we een samen-werkingstraject in overleg. Voor meer informatie: kijk op onze website www.graphicdesignmuseum.com of bel met Carola Drontmann 076 529 99 00

vRIENDENBen je geïnteresseerd in graphic design en wil je op de hoogte blijven van de in-ternationale ontwikkelingen van dit inte-ressante vakgebied, dan kun je vriend van het museum worden. Door jouw steun kan het Graphic Design Museum bezoe-kers blijven verassen met een inhoudelijk tentoonstellingsprogramma. Je stimuleert de belangstelling voor grafische vorm-geving en steunt educatieve doelstellin-gen. Het lidmaatschap van de vrienden-vereniging bedraagt € 20,- Je ontvangt twee maal per jaar ons magazine en je wordt uitgenodigd voor de openingen. Meer info: www.graphicdesignmuseum.com of bel 076 529 99 00

BUSINESS NIEUwS

Regenboog te huur! Credit on Color gaat vanaf februari 2010 op tourneeTot en met 8 februari 2010 presenteert het Graphic Design Museum de tentoonstelling Cred-it on Color, met duizenden creditcards, free cards, discount cards, gift cards en credit look-a-like cards op één muur, geordend op kleur. Het design van elke kaart in uniek, terwijl het standaardformaat met de ronde hoeken de kaarten ook heel herkenbaar maakt. Creditcards geven je een sociale of professionele status. Ze vertegenwoordigen jouw smaak, jouw wereld en zijn het gezicht van jouw bezit. Je bent wat je koopt, je bent waartoe je toe-gang hebt. Al die pasjes in je portemonnee vormen samen jouw identiteit. Vanaf februari 2010 gaat de tentoonstelling Credit on Color op tournee langs banken, musea, bedrijven, organisaties en particulieren. Wilt u dit bijzondere kunstwerk in de vorm van een regenboog aan creditcards ook een tijdje aan de muur? Neem voor meer informatie contact op met Carola Drontmann via carola@graphicdesignmuseum.com of 076-529 99 00.

AGENDAactiviteiten en vooruitblik in het Graphic Design museum

17 t/m 25 oktober 2009 Dutch Design week EindhovenHet Graphic Design Museum is aanwezig tijdens de Dutch Design Week (DDW) in Eindhoven. Mieke Gerritzen, directeur van het Graphic Design Museum, geeft tijdens de DDW een lezing. Het Graphic Design Mu-seum Magazine is bovendien verkrijgbaar op de belangrijkste locaties in Eindhoven waar de ontwerpers hun werk laten zien. Onder de ontwerpers zijn zowel Nederlandse als bui-tenlandse ontwerpers, en zowel gevestigde bureaus als talentvolle nieuwkomers. Dage-lijks zijn er exposities, workshops, seminars, lezingen, prijsuitreikingen, designdiners en feestjes. www.dutchdesignweek.nl

3 november 2009lezing jeroen Smit voor Business ClubIn het kader van de tentoonstelling Credit on Color geeft Jeroen Smit, auteur van de best-seller De Prooi, exclusief voor leden van de Business Club, op 3 november om 17.00 uur een lezing in het Graphic Design Museum. Van zijn boek over de val van ABN AMRO zijn al meer dan 30.000 exemplaren verkocht. Met Credit on Color toont het Graphic Design Museum momenteel één van de oorzaken van de mondiale financiële crisis. Leden kun-nen zich inschrijven via een mailtje naar an-nemiek@graphicdesignmuseum.com. De le-zing is een besloten evenement.

9 november 2009 opname AvRo tussen kunst en kitschHet Graphic Design Museum krijgt de tv-ploeg van Tussen Kunst en Kitsch op bezoek. Op maandag 9 november taxeren de experts van het AVRO-programma waardevolle voor-werpen en prullaria van bezoekers. De dui-zend kaarten voor de opnamedag in het muse-um zijn al uitverkocht. De uitzending is begin 2010 te zien op Nederland 1. De exacte datum vindt u in december op www.graphicdesign-museum.com.

ColofoN mAGAZINEHet Graphic Design Museum magazine verschijnt twee keer per jaar in een oplage van 75.000. Voor advertenties kunt u bellen met Mevr. C. Drontmann 076 529 99 00. Wilt u dit magazine gratis thuis ontvangen? Bel 076 529 99 00 of word vriend van het museum voor minimaal 20 euro per jaar. U steunt dan meteen het museum en krijgt het magazine thuisgestuurd.

Medewerkers aan dit nummer: Mieke Gerritzen (hoofdredactie, art direction), Fran van de Bogaert (redactie), Annemieke van Dongen (eindredactie), Fabienne van Beek (collectie), Esther Cleven (collectie), Britt Grootes (collectie), Imke de Jong (vormgeving), Marieke van Oudheusden (educatie), Max Bruinsma, Dick Tuinder, Annelys de Vet, Wim Crouwel, Jan van Toorn, Harmen Liemburg, Hedy ‘d Ancona, Ed Annink, Erik Kessels, Hendrik-Jan Grievink, Experimental Jetset, Richard van der Laken, Bas van Lier, Jos Houweling, Denise Ghe-ring, Niels Schrader, Erik Boldt, Strange Attractors, Michiel Schuurman, Lotte Meijer, Mickey Mayo, Thonik, René Knip, Aaf van Essen.

19 december 2009 Symposium Culture & Criteria in ParadisoHet Graphic Design Museum organiseert op zaterdag 19 december in Amsterdam een symposium over veranderingen in kunst en design. Over de toekomst van musea temid-den van vluchtige digitale media, culturele democratie, amateurisme. Tekst wordt beeld, analoog wordt digitaal en fysiek wordt vir-tueel. Amateurs nemen het werk van profes-sionals over, en verschillende culturele disci-plines smelten samen. Voor het programma en het bestellen van kaarten kunt u de website raadplegen.www.graphicdesignmuseum.com

22 januari 2010Cultuurnacht BredaTijdens de eerste cultuurnacht in Breda, vorig jaar, brachten 1500 mensen een bezoek aan het Graphic Design Museum. Op vrijdag 22 januari opent het museum voor de tweede maal zijn deuren tot middernacht. Program-ma-informatie volgt op www.graphicdesign-museum.com. Zorg dat je erbij bent!

tentoonstellingen 2009-2010

17 oktober 2009 – september 2010 letterlabLetterlab gaat over letters en typografie in de breedste zin van het woord. De tentoonstel-ling is een spannende doe-omgeving voor kin-deren, die is gemaakt in nauwe samenwerking met ontwerpduo Strange Attractors.

t/m 8 februari 2010 Dutch Design DatabaseDutch Design Database toont hoe het vak van grafisch ontwerper zich in een halve eeuw heeft ontwikkeld. De tentoonstelling is een database met 17.000 ontwerpen, die zowel in fysieke als in digitale, interactieve vorm wordt weergegeven. Via www.dutchdesign-database.com kunnen ontwerpers zelf hun werk uploaden.

t/m 8 februari 2010 Credit on ColorCredit on Color presenteert duizenden credit-cards, free cards, discount cards, gift cards en credit-lookalike-cards op één muur, geordend op kleur. Al die pasjes in je portemonnee vor-men samen jouw identiteit.

100 years of Dutch Graphic DesignDe semipermanente tentoonstelling 100 Years of Dutch Graphic Design vormt het hart van het museum. Drie zalen vormen een uniek historisch overzicht dat duidelijk maakt hoe-zeer de Nederlandse grafische vormgeving is verweven met de modernisering van de samenleving in de twintigste eeuw.

INfoDECoDAtAfebruari 2010 INFODECODATA: Geen woorden maar beelden. Datavisualisatie is één van de be-langrijkste trends in het vakgebied grafische vormgeving. INFODECODATA presenteert een overzicht van informatiedesign met beel-diconen, wetenschappelijke datavisualisaties, grafisch ontwerp en experimentele computer-graphics.

Schoolvakanties 2009

18 okt. t/m 1 nov. 2009 - Herfstvakantie19 dec. t/m 2 jan. 2010 - kerstvakantieTijdens de schoolvakanties kunnen kinderen zelf aan de slag in de nieuwe kinderzaal met de tentoonstelling Letterlab. In het Museum Lab organiseren we iedere dag twee design-workshops voor kinderen. Daarnaast zijn er familierondleidingen door de overzichtsten-toonstelling 100 Years of Dutch Graphic Design. Volwassenen kunnen de exposities Dutch Design Database en Credit on Color bezichtigen, lunchen in Café Sandberg of een cadeautje kopen in de Graphic Design Shop. Aanmelden voor de vakantieactiviteiten kan via petra@graphicdesignmuseum.com of via de website.

31

GDM-SHOPKado promo(feestda-gen)

publicatie // expo // partyWat // GreyTones - MyCityWaar // Graphic Design Festival - BredaWanneer // 08 t/m 30 mei 2010Meer informatie // www.greytones.nl of www.graphicdesignfestival.nl

coming soon

GreyTones10:Opmaak 1 10-09-2009 12:52 Pagina 1

GRAPHIC DESIGN MUSEUM

Boschstraat 22, 4811 GH BREDAT +31 (0)76 529 99 00F +31 (0)76 529 99 29info@graphicdesignmuseum.comwww.graphicdesignmuseum.com

ENTREEPRIjzEN

Volwassenen Euro 7,50Kinderen t/m 3 jaar gratisOnderwijs / studenten / cursistenDe Nieuwe Veste / houders Breda-pas /BNO-leden Euro 3,75Museumjaarkaart geldig65+pas niet geldigAlle prijzen zijn per persoon

OPENINGSTIjDEN

Dinsdag t/m zondag 10.00-17.00 uurOp maandag is het museum gesloten.Openstelling op maandag is mogelijk bij zaalverhuur en voor groepen van honderd personen of meer die zich minimaal een maand van tevoren hebben aangemeld.