1

Goudse Plastieken 2

Johan Karelse

Gouda 2017

gp2e.indd 1 07-11-17 15:12

2

© Johan Karelse, Gouda 2017

ISBN 978-90-5997-253-7

Alle rechten voorbehouden.All rights reserved.

Vormgeving: Johan KarelseUitgave: Johan KarelseDistributie: Primavera Pers, LeidenDruk: Boekengilde, Enschede

Deze uitgave is tot stand gekomen dankzij de voorintekenaars en de adverteerders.

gp2e.indd 2 07-11-17 15:12

3

© Johan Karelse, Gouda 2017

ISBN 978-90-5997-253-7

Alle rechten voorbehouden.All rights reserved.

Vormgeving: Johan KarelseUitgave: Johan KarelseDistributie: Primavera Pers, LeidenDruk: Boekengilde, Enschede

Deze uitgave is tot stand gekomen dankzij de voorintekenaars en de adverteerders.

Inhoud

Voorwoord

Plateelbakkerij Zuid-Holland 5Plateelbakkerij Flora 134Plateelbakkerij G. van der Want Gzn Ivora (1630/1914/18-1974) 138Goedewaagen’s Koninklijke Hollandse Pijpen- en Aardewerkfabrieken 144Firma Van der Want & Barras (Hollandia), Kunstaardwerkfabriek Regina (1898-1979) 175P.J. Antheunis Gouda 190Plateelbakkerij Schoonhoven 193Kunstatelier De Drietand (1956- heden) 214Jan Nuvelstein 216De Jong Gouda 221Leendert (Loes) de Vries beeldhouwer 222Godefridus Boonekamp 224Sint Lucas Aardewerkfabriek 225Aardewerkfabriek Montagne 229HS Gouda 234Chris Lanooy 235Adrie Moerings (1939-2010) 236Plateelbakkerij Unicum (1936-1998) 238C. Verwoerd Keramiek Atelier 244Plateebakkerij en Pijpenfabrieken ‘Zenith’, vh Firma P.J. van der Want Azn (1749-1984) 245Diversen 265Advertenties 280

gp2e.indd 3 07-11-17 15:12

4

VoorwoordNa het verschijnen van Goudse Plastieken in 2011, kwam er weer allerlei tot dan toe onbekend materiaal tevoorschijn, zowel plastieken als documenten – voorraadlijsten, calculatielijsten, balansen en correspondentie van ontwerpers aan fabrikanten. Ik ben dan ook al spoedig aan een tweede deel gaan werken.Barbara Walraven en Dennis van der Hoek, de ‘archief-snuffelaars’, droegen weer hun steentje bij. Ik kreeg van verschillende verzamelaars foto’s aangeleverd en vond voorwerpen op verzamelbeurzen. Nico van Eijk zorgde voor contacten en informatie. Ik wil allen die aan dit boek hebben bijgedragen hartelijk danken voor hun tijd en inzet.De nieuwe gegevens bevestigen de indruk dat de plastiekenindustrie omvangrijk geweest moet zijn en dat er ook veel naar het buitenland werd geëxporteerd. Op eBay, bijvoorbeeld, worden regelmatig Goudse plastieken aangeboden vanuit Engeland en Noord- en Zuid-Amerika. Vrijwel alle Goudse keramische bedrijven maakten plastieken – in alle maten en kleuren. Religieuze voorwerpen vormden een belangrijk onderdeel van het aanbod, maar men moet ook denken aan prijzen voor wandeltochten en wedstrijden van duivenverenigingen, zoals De Jong Gouda die maakte. Uit verhalen van oud-werknemers blijkt dat het niet ongewoon was om ’s avonds in eigen tijd nog voorwerpen, waaronder plastieken, te vervaardigen.Waarschijnlijk is het onmogelijk om ooit een overzicht van het totale bestand van plastieken te krijgen. Ik hoop echter dat Goudse Plastieken Deel 2 ons weer een stap verder brengt.

Johan KarelseSeptember 2017

VerzamelaarsAmsterdam Museum AM Artentique AR Asselt, Jan van AT Bekkum, Dirk BE Bemmel, Hans van HB Boterweg Auctions BT Brand, Marco BR Cherob CO Corbeek, Eric CE Dijk, Hannie van DIJ Doleweert, N. van ND Ebay EBEijk, Nico van NEGallerie de nieuwe Kunst GN Piet, Heijstek PSHandel in toegepaste kunst. TK Quichou, Nasera NQSchinkel, Hermine SCHoek, Dennis van de HDHoekstra, Bert HA Holthuysen, Harry HHHonsbeek, familie PHJohan, Theodor JTKarelse, J.J.H.G. JKKarelse, A. van Helden KH Kers Bart KS Keuning, P. KEKlerk, Peter de PR

Kok, Richard RK Kollektor KK Kremers, Mark MKKruis, Mark KRLever, Margot MLMost, Eric van de MOMulder, W. MUMuller, Frits FMNienhuis, Dhr. NHNooyens, familie NYOuden, E. den EOOuwerkerk OKParticuliere Collectie PCParticuliere verzameling PVPeddemors, Jan POPetram, Dhr. PMRonde, John JRRooy de Frank FRSijthoff, Aline AFSnel, Mevr. MSSpa, Henk SKStarre, Jeffrey van der SRStout, Frans FSVerlint, A. AVVerzamelbeurs VBVlasveld, Ron VLVroukje de Lang VR

gp2e.indd 4 07-11-17 15:12

5

PlateelbakkerijZuid-Holland

Raam1898.

Luchtfotovande“Plazuid”tussen(links)deTurfsingelen(rechts)deRaam.

DitpandaandeRaamisingebruikgeweestalslaboratorium.

ZijgevelaandeRaam.

PlateelbakkerijZuidHolland1898-1964

In1898opgerichtdoorEgbertEstiéenAdriaanJonkerKrz.(eigenaarpottenbakkerij‘HetHert’).Uitdezebeginjarenzijnsculpturalevazen,maarookvrijstaandeplastiekeninart-nouveaustijlbekend.DezezijnechtervrijwelzekernietinGoudavervaardigd,maarmogelijkdaarwelalshalfproductafgewerkt.Zestaanbekendonderdenaam‘AdanineGouda’.NahetvertrekvanJonkerwordthetbedrijfin1903eenNV,maarin1905staptookEstiéalsdirecteuropenwordtde‘Zuid-Holland’onderdeelvanhetHoyng-concern.Afentoewordenindezejarenplastiekjesuitgebracht,somswitglanzend,maarsomsook(gedeeltelijk)gedecoreerd.Indejaren’20en’30stellendeplastiekjesmeestalmensenvoor,maarookdierenzijneengeliefdmotief,vooraldieontworpendoorChrisvanderHoef.OokdekselpottendoorJanSchonkenLeenMullerzijnergpopulair.Hetis‘echte’kunstvoormaareenpaargulden.Overhetalgemeenzijndezesculptureninmatwitenmatzwart

uitgevoerd.In1930krijgtdeZuid-Hollandhetpredicaat‘Koninklijk’.Indedaaropvolgendeperiode1930-35gaatmenoveropdeproductievancrisisgoed.Degespotenkunstglazurenwordensomsookvoordeplastiekengebruikt.Daarnaastkomenernieuwedecors,zoalsDelftsblauw,enwordenertransfersgebruikt.KenmerkendvoordezeperiodeisdeseriesportieveendansendevrouwenvanEtaLempke,maarookreligieuzebeelden,vooralMadonna’sdievaakinopdrachtwerdenvervaardigd.DeplastiekenvandeZuid-Hollandzijnvaakinvele,sterkuiteenlopendeuitvoeringengemaaktendebasismodellenzijnsomsheellanginproductiegeweest.Ontwerpersvanplastiekenwareno.a.:ChrisvanderHoef,JanSchonk,HarmJansenvanGalen,EtaLempke,LeenMullerenAmpSmit,evenalsTjipkeVisser,EdAntheunis,ChrisAntheunis,HansMengelberg,BernardRichterenPieterSwildens.

PlateelbakkerijZuid-Holland

Raam1898.

Luchtfotovande“Plazuid”tussen(links)deTurfsingelen(rechts)deRaam.

DitpandaandeRaamisingebruikgeweestalslaboratorium.

ZijgevelaandeRaam.

PlateelbakkerijZuidHolland1898-1964

In1898opgerichtdoorEgbertEstiéenAdriaanJonkerKrz.(eigenaarpottenbakkerij‘HetHert’).Uitdezebeginjarenzijnsculpturalevazen,maarookvrijstaandeplastiekeninart-nouveaustijlbekend.DezezijnechtervrijwelzekernietinGoudavervaardigd,maarmogelijkdaarwelalshalfproductafgewerkt.Zestaanbekendonderdenaam‘AdanineGouda’.NahetvertrekvanJonkerwordthetbedrijfin1903eenNV,maarin1905staptookEstiéalsdirecteuropenwordtde‘Zuid-Holland’onderdeelvanhetHoyng-concern.Afentoewordenindezejarenplastiekjesuitgebracht,somswitglanzend,maarsomsook(gedeeltelijk)gedecoreerd.Indejaren’20en’30stellendeplastiekjesmeestalmensenvoor,maarookdierenzijneengeliefdmotief,vooraldieontworpendoorChrisvanderHoef.OokdekselpottendoorJanSchonkenLeenMullerzijnergpopulair.Hetis‘echte’kunstvoormaareenpaargulden.Overhetalgemeenzijndezesculptureninmatwitenmatzwart

uitgevoerd.In1930krijgtdeZuid-Hollandhetpredicaat‘Koninklijk’.Indedaaropvolgendeperiode1930-35gaatmenoveropdeproductievancrisisgoed.Degespotenkunstglazurenwordensomsookvoordeplastiekengebruikt.Daarnaastkomenernieuwedecors,zoalsDelftsblauw,enwordenertransfersgebruikt.KenmerkendvoordezeperiodeisdeseriesportieveendansendevrouwenvanEtaLempke,maarookreligieuzebeelden,vooralMadonna’sdievaakinopdrachtwerdenvervaardigd.DeplastiekenvandeZuid-Hollandzijnvaakinvele,sterkuiteenlopendeuitvoeringengemaaktendebasismodellenzijnsomsheellanginproductiegeweest.Ontwerpersvanplastiekenwareno.a.:ChrisvanderHoef,JanSchonk,HarmJansenvanGalen,EtaLempke,LeenMullerenAmpSmit,evenalsTjipkeVisser,EdAntheunis,ChrisAntheunis,HansMengelberg,BernardRichterenPieterSwildens.

PlateelbakkerijZuid-Holland

Raam1898.

Luchtfotovande“Plazuid”tussen(links)deTurfsingelen(rechts)deRaam.

DitpandaandeRaamisingebruikgeweestalslaboratorium.

ZijgevelaandeRaam.

PlateelbakkerijZuidHolland1898-1964

In1898opgerichtdoorEgbertEstiéenAdriaanJonkerKrz.(eigenaarpottenbakkerij‘HetHert’).Uitdezebeginjarenzijnsculpturalevazen,maarookvrijstaandeplastiekeninart-nouveaustijlbekend.DezezijnechtervrijwelzekernietinGoudavervaardigd,maarmogelijkdaarwelalshalfproductafgewerkt.Zestaanbekendonderdenaam‘AdanineGouda’.NahetvertrekvanJonkerwordthetbedrijfin1903eenNV,maarin1905staptookEstiéalsdirecteuropenwordtde‘Zuid-Holland’onderdeelvanhetHoyng-concern.Afentoewordenindezejarenplastiekjesuitgebracht,somswitglanzend,maarsomsook(gedeeltelijk)gedecoreerd.Indejaren’20en’30stellendeplastiekjesmeestalmensenvoor,maarookdierenzijneengeliefdmotief,vooraldieontworpendoorChrisvanderHoef.OokdekselpottendoorJanSchonkenLeenMullerzijnergpopulair.Hetis‘echte’kunstvoormaareenpaargulden.Overhetalgemeenzijndezesculptureninmatwitenmatzwart

uitgevoerd.In1930krijgtdeZuid-Hollandhetpredicaat‘Koninklijk’.Indedaaropvolgendeperiode1930-35gaatmenoveropdeproductievancrisisgoed.Degespotenkunstglazurenwordensomsookvoordeplastiekengebruikt.Daarnaastkomenernieuwedecors,zoalsDelftsblauw,enwordenertransfersgebruikt.KenmerkendvoordezeperiodeisdeseriesportieveendansendevrouwenvanEtaLempke,maarookreligieuzebeelden,vooralMadonna’sdievaakinopdrachtwerdenvervaardigd.DeplastiekenvandeZuid-Hollandzijnvaakinvele,sterkuiteenlopendeuitvoeringengemaaktendebasismodellenzijnsomsheellanginproductiegeweest.Ontwerpersvanplastiekenwareno.a.:ChrisvanderHoef,JanSchonk,HarmJansenvanGalen,EtaLempke,LeenMullerenAmpSmit,evenalsTjipkeVisser,EdAntheunis,ChrisAntheunis,HansMengelberg,BernardRichterenPieterSwildens.

gp2e.indd 5 07-11-17 15:12

6

gp2e.indd 6 07-11-17 15:12

7

Auto's01JK.7cm.ReclameasbakvandeDAF-fabriek.Dezeasbakisinverschillendeuitvoeringengemaakt,o.a.metenzonderDAF-logoenmetenzonderbeschildering.Uitgegeventergelegenheidvande100.000steDAF-vrachtwagenin1972.

Auto's01BRV.

gp2e.indd 7 07-11-17 15:12

8

gp2e.indd 8 07-11-17 15:12

9

Bokjes11B.

Bokjes11BJD.Springbok,ChrisvanderHoef.Ca.1928.16,5cm.Ditiseen‘gebronsd’exemplaar(dusgeenbronsglazuur)meteenmetcementgevuldevoet,watveelgedaanwerdtegenhetomvallenvanbeeldjesenvoortegenwichtinboekensteunen.Dit‘bronzen’isnietindefabriekgedaan.Indejaren1930endejaren1950-1960werdenveelobjecten gebronsd.

Bokjes36KH.14,5cm.

Bokjes08EJK.Rulloglazuurmetgouddecoratie.

gp2e.indd 9 07-11-17 15:12

10

BokjesX1JK.Dezetweebokjes(X1enX2)hebbeneenscherfenglazuurdienietvandePlateelfabriekZuid-Hollandzijn,maarookhettypischePlazuidHOLLAND-stempelopBokjesX1.Ditbokjeheefteenontluchtingsgaatjeindebuik,integenstellingtotBokjesX2,dateengatindevoetheeft.ZelijkenveelopBokjes16,GoudsePlastieken,pag.47.ImitatieofeenprobeerselvandePZHuitdejaren1950-1960?

BokjesX1.

BokjesX2.

BokjesX2JK.16cm.Bokjes16.GoudsePlastieken,pag.47.

BokjesX1.

gp2e.indd 10 07-11-17 15:12

11

Bokjes01FFR.Uniquemetallique-glazuur.Inditglazuurzijnveelschakeringen.

Bokjes01F.Schilders:H.J.VerburgenR.Alkema.

Bokjes01LJK.Rulloglazuurmetspuitglazuur.DitbokjeishetbekendsteplastiekvandePlazuidenookhetplastiekmetdemeesteuitvoeringen.Totophedenzijner34uitvoeringenbekend.

Bokjes01MJK.Spuitglazuur.

Bokjes15FR.7cm.

Hetbokje01werdookalssouvenirverkocht.HetisnietduidelijkofdewinkelierofdePZHhetstickertjeeropplakte.

gp2e.indd 11 07-11-17 15:12

12

gp2e.indd 12 07-11-17 15:12

13

gp2e.indd 13 07-11-17 15:12

14

gp2e.indd 14 07-11-17 15:12

15

Dans37VR.EtaLempke.Harlekijn.20cm.

Hetrechter-enlinkerhandjezijnmislukt,maartochgeglazuurdenverkocht!

Dans02BVB.EtaLempke.Solo.Roodbakkendeklei,ongeglazuurd.P145.23,5cm.

Dans02B.

Dans20.Omhoog.

Dans20,GoudsePlastieken,pag.59,heeftalsplastieknummerP146.Onder:hetEtaLempke-blindstempelvaneenanderDans20,metjaartekenaugustus1942.Nietalleplastiekenwerdenhetzelfdegemerkt.

gp2e.indd 15 07-11-17 15:12

16

Dans14LBM.Javaansedanseres.Uniquemetallique-glazuur.Schilder:JanVanSchaik.23,5cm.

Dans12CMD.Indischedanseres.EtaLempke.P747.Uniquemetallique-glazuur.13cm.

Dans12C.Schilder:WouterVonk.

Dans14L.Schilder:JanvanSchaik.

Dans12CJK.JavaanseSerimpi-danseres.Transferdecoratiemetgoudaccenten.22,5cm.

gp2e.indd 16 07-11-17 15:12

17

Dans07CJK.FoliesBergère.EtaLempke.Erzittenzwartepuntjesinhetglazuur,maartochverkocht!Ditisdegrote(20cm)uitvoeringvanDans07B(13,5cm),GoudsePlastieken,pag.69.Ca.1935.

Dans22CJK.Grotepas.EtaLempke.Uniquemetallique-glazuur.Schilder:JanvanSchaikmetzijntypische‘Gouda’G.P117.20cm.

Dans22C.Dans25CVB.Engelsewals.P758.17cm.

gp2e.indd 17 07-11-17 15:12

18

Dans38KH.Vreugde.EtaLempke.P742.19cm.

Dans52JK.Vlinder.EtaLempke.19,5cm.

Dans52.

Dans38.

Dans38.

gp2e.indd 18 07-11-17 15:12

19

gp2e.indd 19 07-11-17 15:12

20

Trommels01HH.P3249.Decor‘Papaver’.3cm.

Poezen02DVB.EtaLempke.P957.11cm.

Poezen06BKH.EtaLempke.P790.7,5cm. Poppenhuis01NE.6,5cm.

Koeien06KH.LeenMuller.P718.13,5cm.

Koeien06.

Poppenhuis01.

gp2e.indd 20 07-11-17 15:12