Good governance – Leidraad naar commissariaat september 2009 Publiek toezicht op (geprivatiseerde)...

Good governance – Leidraad naar commissariaatGood governance – Leidraad naar commissariaatseptember 2009september 2009

Publiek toezicht op Publiek toezicht op (geprivatiseerde) (geprivatiseerde) ondernemingenondernemingen

door mr.drs. Jeff Sybesmadoor mr.drs. Jeff Sybesma

Good governance – Leidraad naar commissariaatGood governance – Leidraad naar commissariaat

Publiek toezicht op geprivatiseerde Publiek toezicht op geprivatiseerde ondernemingenondernemingen

Ondernemingen Ondernemingen Geprivatiseerde ondernemingenGeprivatiseerde ondernemingenToezichtToezichtPubliek toezichtPubliek toezicht


UitgangspuntUitgangspunt

Vrije markt economie itt geleide economieVrije markt economie itt geleide economie

Door onvolkomenheden bijsturen door Door onvolkomenheden bijsturen door overheid ter bescherming van overheid ter bescherming van maatschappelijk zwakke partijen dmv maatschappelijk zwakke partijen dmv wetgeving, regels, toezicht.wetgeving, regels, toezicht.

Doorgeslagen? Overregulering?Doorgeslagen? Overregulering?


ONDERNEMINGEN / INSTELLINGENONDERNEMINGEN / INSTELLINGEN

Rechtspersonen/persoonsvennootschappenRechtspersonen/persoonsvennootschappen

Rechtspersonen [boek 2 BW]: NV’s, BV’s, Rechtspersonen [boek 2 BW]: NV’s, BV’s, Stichtingen, VerenigingenStichtingen, Verenigingen

Persoonsvennootschappen: Eenmanszaak, Persoonsvennootschappen: Eenmanszaak, Maatschap, Vof, CV’s Maatschap, Vof, CV’s


Organisatiestructuren en ‘stakeholders’ Organisatiestructuren en ‘stakeholders’ van ondernemingenvan ondernemingen

In enge zin:In enge zin:NV’s/BV’s: directie, RvC, aandeelhoudersNV’s/BV’s: directie, RvC, aandeelhouders

Stichtingen/Verenigingen: directie/bestuur, Stichtingen/Verenigingen: directie/bestuur, RvT, Cie’sRvT, Cie’s

In brede zin:In brede zin:Ook personeel, klanten, leveranciersOok personeel, klanten, leveranciers


Waarom alle aandacht voor “good governance” Waarom alle aandacht voor “good governance” ihb voor commissarissen?ihb voor commissarissen?

Vroeger paar keer per jaar meeknikken met Vroeger paar keer per jaar meeknikken met directie over jaarverslag & jaarrekening en directie over jaarverslag & jaarrekening en begroting komend jaar, daarna borrelen. Als je begroting komend jaar, daarna borrelen. Als je geluk hebt iedere maand een tegemoetkoming geluk hebt iedere maand een tegemoetkoming voor commissariaatvoor commissariaat

Tegenwoordig: betrokkenheid sterker vanwege Tegenwoordig: betrokkenheid sterker vanwege mogelijke persoonlijk aansprakelijkheid (civiel, mogelijke persoonlijk aansprakelijkheid (civiel, bestuurlijk, strafrechtelijk) bij falen ondernemingbestuurlijk, strafrechtelijk) bij falen onderneming


Good governance?Good governance?

Sarbanes-Oxley Act en Code Tabaksblat: beurs Sarbanes-Oxley Act en Code Tabaksblat: beurs genoteerde bedrijvengenoteerde bedrijvenCode/wetgeving Corporate Governance Code/wetgeving Corporate Governance Land/EGC/SXM (concepten)Land/EGC/SXM (concepten)

Reflex werking op gewone/kleine bedrijvenReflex werking op gewone/kleine bedrijvenWaarom belangrijk? Aansprakelijkheid!Waarom belangrijk? Aansprakelijkheid!


GEPRIVATISEERDE ONDERNEMINGENGEPRIVATISEERDE ONDERNEMINGEN

Was overheid (publieke entiteit)Was overheid (publieke entiteit)Vervolgens verzelfstandigdVervolgens verzelfstandigdNu geprivatiseerdNu geprivatiseerd


TOEZICHTTOEZICHT


OndernemingstoezichtOndernemingstoezicht

Zit in de structuur/statuten van ondernemingen Zit in de structuur/statuten van ondernemingen opgenomen:opgenomen: Directie voert dagelijkse bestuur uit ogv statutaire Directie voert dagelijkse bestuur uit ogv statutaire doelstellingen onderneming; primair doel: doelstellingen onderneming; primair doel: winstmaximalisatie financiers => aandeelhouderswinstmaximalisatie financiers => aandeelhoudersDe commissarissen houden toezicht op de De commissarissen houden toezicht op de activiteiten van de directieactiviteiten van de directieDe aandeelhouders houden vinger aan de pols op De aandeelhouders houden vinger aan de pols op afstand: winst genoeg? Richting zoals gewenst?afstand: winst genoeg? Richting zoals gewenst?


Toezichtmechanismen binnen de Toezichtmechanismen binnen de organisatieorganisatie

financiële en inventaris administratiefinanciële en inventaris administratieInternal audit department (IAD)Internal audit department (IAD)Compliance departmentCompliance departmentRisk departmentRisk departmentStatutaire externe deskundige cq. Statutaire externe deskundige cq. accountantaccountant


Publiek toezichtPubliek toezicht

Door de wetgever in het leven geroepen Door de wetgever in het leven geroepen toezichthouders b.v. BNA, SVB toezichthouders b.v. BNA, SVB

Nb. Toezicht op toezichtNb. Toezicht op toezicht

Niet toezicht op de toezichthouder (sic), maarNiet toezicht op de toezichthouder (sic), maartoezicht op het toezicht binnen de organisatie toezicht op het toezicht binnen de organisatie Zelfstandig toezicht door ToezichthouderZelfstandig toezicht door Toezichthouder


Toezicht wordt gedefinieerd als het Toezicht wordt gedefinieerd als het verzamelen van informatie over de vraag verzamelen van informatie over de vraag of een handeling of zaak voldoet aan de of een handeling of zaak voldoet aan de daaraan gestelde eisen, het zich daarna daaraan gestelde eisen, het zich daarna vormen van een oordeel daarover en het vormen van een oordeel daarover en het eventueel naar aanleiding daarvan eventueel naar aanleiding daarvan interveniëreninterveniëren


Toezicht is gericht op het bereiken van Toezicht is gericht op het bereiken van maatschappelijk gewenste effecten, zoals maatschappelijk gewenste effecten, zoals bescherming van zwakke belangen (bv bescherming van zwakke belangen (bv milieu), het voldoen aan kwaliteitseisen (bv milieu), het voldoen aan kwaliteitseisen (bv onderwijs of gezondheidszorg), beperking onderwijs of gezondheidszorg), beperking van risico’s (bv opslag van gevaarlijke van risico’s (bv opslag van gevaarlijke stoffen), free-ridergedrag, bedrog en stoffen), free-ridergedrag, bedrog en concurrentievervalsing. Het verhoogt concurrentievervalsing. Het verhoogt daarmee de kwaliteit van de samenleving en daarmee de kwaliteit van de samenleving en vergroot het gevoel van veiligheid en het vergroot het gevoel van veiligheid en het vertrouwen van individuele burgers in die vertrouwen van individuele burgers in die samenlevingsamenleving


Door middel van toezicht wordt het gedrag van de Door middel van toezicht wordt het gedrag van de onder toezichtstaande beïnvloed zodat deze aan de onder toezichtstaande beïnvloed zodat deze aan de gestelde eisen voldoet. Dat kan op verschillende gestelde eisen voldoet. Dat kan op verschillende manieren: met het verstrekken van kennis manieren: met het verstrekken van kennis (voorlichting), het aanreiken van hulp (compliance (voorlichting), het aanreiken van hulp (compliance assistance) en het toepassen van dwang (boete, assistance) en het toepassen van dwang (boete, stillegging, publicatie, bestuursdwang, vergunning stillegging, publicatie, bestuursdwang, vergunning intrekken, etc.). Het toepassen van deze maatregelen intrekken, etc.). Het toepassen van deze maatregelen wordt handhaving genoemd. wordt handhaving genoemd.

De NL regering heeft in 2005 zes basisprincipes voor toezicht De NL regering heeft in 2005 zes basisprincipes voor toezicht vastgesteld: transparantie, onafhankelijkheid, professionaliteit, vastgesteld: transparantie, onafhankelijkheid, professionaliteit,

samenwerking, selectiviteit en slagvaardigheidsamenwerking, selectiviteit en slagvaardigheid..


Soorten Toezicht:Soorten Toezicht:

1. Nalevingstoezicht1. Nalevingstoezicht: toezicht op de naleving van wetten : toezicht op de naleving van wetten en regels. Voorbeeld: De Arbeidsinspectie die toezicht en regels. Voorbeeld: De Arbeidsinspectie die toezicht houdt ter bestrijding van illegale arbeid. houdt ter bestrijding van illegale arbeid. 2. Kwaliteitstoezicht:2. Kwaliteitstoezicht: toezicht op het verzorgen van toezicht op het verzorgen van voldoende kwaliteit door de onder toezichtstaande. voldoende kwaliteit door de onder toezichtstaande. Voorbeeld: De Inspectie van het Onderwijs die toezicht Voorbeeld: De Inspectie van het Onderwijs die toezicht houdt op scholen. houdt op scholen. 3. Interbestuurlijk toezicht3. Interbestuurlijk toezicht: toezicht door de ene overheid : toezicht door de ene overheid op de uitvoering van taken door de andere overheid. op de uitvoering van taken door de andere overheid. Voorbeeld: De NL VROM-Inspectie die toezicht houdt op de Voorbeeld: De NL VROM-Inspectie die toezicht houdt op de uitvoering van wettelijke milieutaken door gemeenten. uitvoering van wettelijke milieutaken door gemeenten. 4. Markttoezicht:4. Markttoezicht: toezicht op de goede werking van de toezicht op de goede werking van de markt. Voorbeeld: De Nederlandse Mededingingsautoriteit markt. Voorbeeld: De Nederlandse Mededingingsautoriteit die er op toeziet dat bedrijven geen kartels vormen. die er op toeziet dat bedrijven geen kartels vormen.


Verschillende toezichthoudersVerschillende toezichthouders

De sturende toezichthouder (regulator) voor de De sturende toezichthouder (regulator) voor de geliberaliseerde markt waar nog vrije marktwerking geliberaliseerde markt waar nog vrije marktwerking mogelijk gemaakt moet worden bv OPTA in de mogelijk gemaakt moet worden bv OPTA in de telecomsectortelecomsectorDe toezichthouder van de vrije markt waar De toezichthouder van de vrije markt waar mededinging moet worden bevorderd en mededinging moet worden bevorderd en prijsafspraken en kartels moet worden tegengegaan prijsafspraken en kartels moet worden tegengegaan bv Mededingingsautoriteit in de bouwsectorbv Mededingingsautoriteit in de bouwsectorDe toezichthouder van de De toezichthouder van de financiëlefinanciële markt waar markt waar stabiliteit, reputatie, prudentie en integriteit van het stabiliteit, reputatie, prudentie en integriteit van het hoogste kaliber moet zijn bv de BNA, DNB en de AFMhoogste kaliber moet zijn bv de BNA, DNB en de AFM


Financiële sectorFinanciële sector

1. 1. Systeemtoezicht Systeemtoezicht (DNB): (DNB): Het systeemtoezicht is Het systeemtoezicht is gericht op de stabiliteit van het financiële stelsel als gericht op de stabiliteit van het financiële stelsel als geheelgeheel 2. 2. Prudentieel toezichtPrudentieel toezicht (DNB): (DNB): Het prudentieel toezicht Het prudentieel toezicht is gericht op de soliditeit van financiële instellingen is gericht op de soliditeit van financiële instellingen 3. 3. Gedragstoezicht Gedragstoezicht (AFM): (AFM): Het gedragstoezicht is Het gedragstoezicht is gericht op ordelijke en transparante marktprocessen, gericht op ordelijke en transparante marktprocessen, zuivere verhoudingen tussen marktpartijen en zuivere verhoudingen tussen marktpartijen en zorgvuldige behandeling van cliëntenzorgvuldige behandeling van cliënten


PUBLIEK TOEZICHTPUBLIEK TOEZICHT

Door de wetgever ingestelde toezichthouders: Door de wetgever ingestelde toezichthouders: overheden, zelfstandige bestuursorganen…overheden, zelfstandige bestuursorganen…Verkrijgen hun rechtspersoonlijkheid en Verkrijgen hun rechtspersoonlijkheid en bevoegdheid ogv de wetbevoegdheid ogv de wetGebied van bestuursrechtGebied van bestuursrechtVerticale verhoudingen itt horizontale Verticale verhoudingen itt horizontale verhoudingen (privaatrecht)verhoudingen (privaatrecht)Regels, handhaven en sancties dmv besluiten en Regels, handhaven en sancties dmv besluiten en beschikkingenbeschikkingen

Besluiten algemene strekking (via onrechtmatige Besluiten algemene strekking (via onrechtmatige overheidsdaad)overheidsdaad)Beschikkingen (LAR rechter)Beschikkingen (LAR rechter)


Regels? Regels?

Landsverordeningen (formele regels), Landsverordeningen (formele regels), Landsbesluiten en Landsbesluiten en Ministeriele beschikkingen met algemene werking (materiele Ministeriele beschikkingen met algemene werking (materiele regels – afgeleide regels)regels – afgeleide regels)

Open normen in regelgeving: beleidsvrijheidOpen normen in regelgeving: beleidsvrijheid

Vb. Financiele sector/BNA:Vb. Financiele sector/BNA:landsverordeningen: LTBK, LTV, LTT, LTBA, LTAB, LDeviezenlandsverordeningen: LTBK, LTV, LTT, LTBA, LTAB, LDeviezenlandsbesluiten: landsbesluit toezichtkosten, landsbesluit boeteslandsbesluiten: landsbesluit toezichtkosten, landsbesluit boetes


Beleidsvrijheid?Beleidsvrijheid?

(Interne) regels (=beleid) van het (Interne) regels (=beleid) van het bevoegde bestuursorgaan waarop de bevoegde bestuursorgaan waarop de burger mag afgaan zgnd pburger mag afgaan zgnd pseudo-seudo-wetgeving of soft lawwetgeving of soft law

Vb. Vb. FinanciëleFinanciële sector/website BNA: sector/website BNA: richtlijnen, policy memorandum, richtlijnen, policy memorandum, requirements, guidelines, regulationsrequirements, guidelines, regulations


Bank van de Ned. AntillenBank van de Ned. Antillen

Corporate Governance; Guidance Corporate Governance; Guidance Notes for the Supervisory Board of Notes for the Supervisory Board of Supervised Financial InstitutionsSupervised Financial Institutions

Corporate Governance; Summery of Corporate Governance; Summery of Best Practice GuidelinesBest Practice Guidelines


Handhaving incl. sanctionering:Handhaving incl. sanctionering:

Off site onderzoekOff site onderzoekOn site onderzoekOn site onderzoekAanwijzing gevenAanwijzing gevenStille curateleStille curateleNoodregelingNoodregeling


Handhaving incl. sanctionering vervolg:Handhaving incl. sanctionering vervolg:

Bestuurlijke boete Bestuurlijke boete Intrekken vergunningIntrekken vergunningBij falende integriteitstoets: uitsluiting Bij falende integriteitstoets: uitsluiting activiteiten in activiteiten in financiëlefinanciële sector sector

Strafrechtelijk traject:Strafrechtelijk traject:

AangifteAangifteOpsporingOpsporingVeroordeling: boete of gevangenisstrafVeroordeling: boete of gevangenisstraf


RechtsbeschermingRechtsbescherming

BezwaarBezwaarAdministratief beroepAdministratief beroepBeroep op LAR-rechterBeroep op LAR-rechter


Specifiek stuk BNA-beleid mbt Specifiek stuk BNA-beleid mbt aantal (mede)beleidbepalende aantal (mede)beleidbepalende posities die personen in de posities die personen in de financiële sector mogen bezettenfinanciële sector mogen bezetten


eindeeinde

Good governance – Leidraad naar commissariaat september 2009 Publiek toezicht op (geprivatiseerde)...

Documents

Transcript of Good governance – Leidraad naar commissariaat september 2009 Publiek toezicht op (geprivatiseerde)...