Gebiedsbeschrijving De Wenumse Beek is een door mensen gegraven sprengenbeek. Hij diende voor de aandrijving van papiermolens, kopermolens en een korenmolen. De omgeving van de Wenumse watermolen kent veel waardevolle natuur en is rijk aan cultuurhistorische elementen. De beken, de vochtige graslanden en ook het karakteristieke coulissenlandschap vormen een geheel. De Wenumse Beek wordt gevoed met water uit de Greutelse en Wieselse sprengen en zijn behoorlijk afhankelijk van regenwater, wat betekent dat het waterniveau nogal wisselt. Even voorbij restaurant Sprengenhorst komen de beken samen, richting de Rotterdamse Kopermolen om hun weg te vervolgen via de weilanden. Zij monden via een aquaduct over de Grift in Het Kanaal uit.

Het gebied van de Wenumse Beek is in de periode 2007-2008 over een lengte van 2,7 km gesaneerd en waar nodig gerestaureerd. Daarbij moest veel vervuilde grond worden afgevoerd. Deze vervuiling is ontstaan in de achttiende eeuw toen de Wenumse Watermolen koper verwerkte. Van de vijf molenplaatsen in de beek is alleen de Wenumse watermolen overgebleven. De verontreinigde bodem is vervangen door schone grond. In tegenstelling tot veel andere Veluwse beken was het meestal niet nodig de bodem van een ondoorlatende leemlaag te voorzien. De van nature aanwezige grond blijkt hier redelijk ondoorlatend te zijn.

Zie www.ivn-apeldoorn.nl - voor meer Ommetjes in Apeldoorn - voor informatie over de activiteiten zoals wandel- en fietsexcursies, cursussen, landschapsonderhoud, jeugdactiviteiten, Natuur in de zorg en publicaties. Meer en langere routes rondom Apeldoorn vindt u in Natuur ontdekken, negen wandelingen rondom Apeldoorn. De gids is een uitgave van het IVN (Vereniging voor Natuur- en milieueducatie) en BDU-Uitgevers.

Een fietsroute van 60 km, die in kleinere gedeeltes kan worden afgelegd, vindt u in ROND Stad en Land Apeldoorn. Maak kennis met verschillende landschappen rondom Apeldoorn. De fietsgids is een publicatie van het IVN (Vereniging voor Natuur- en milieueducatie) en de gemeente Apeldoorn. Nog meer Ommetjes? Zie www.groenemaand.nl voor Ommetjes in Nederland.

IVN Apeldoorn is partner van Natuurlijk Apeldoorn. Zie www.natuurlijkapeldoorn.nl IVN is lid van het Erfgoedplatform. Zie www.apeldoorn.nl.

Ommetje De Wenumse Watermolen

Het begin- en eindpunt: Oude Zwolseweg 164, 7345 DG Wenum (bij Apeldoorn) Coördinaten: 52°15'27.60"N en 5°57'54.29"O Iedereen doet het op z’n tijd: een ommetje maken. ’s Avonds even een blokje om of tussen de middag met of zonder collega. Leuk en gezellig en het is goed voor lijf en leden. Het ontspant en maakt het hoofd leeg. Verbetert de concentratie en creativiteit.

IVN streeft naar een duurzame samenleving door mensen te betrekken bij natuur, milieu en landschap

Op pad Vanuit de Wenumse Watermolen oversteken en rechtsaf de weg aan de linkerkant vervolgen (denk aan het verkeer!). De nieuwe Molenweg inslaan tot aan de houten hekken aan de linkerkant, alhier inlopen. Aan de rechterkant ziet u een paddenpoel. Deze poel is aangelegd in 1997 door de Apeldoornse Rotary Club. Je vindt er onder meer de groene kikker, padden, salamanders, krabbenscheer en waterdrieblad. Deze laatste spelen een belangrijke rol bij de verlanding. Om de poel te behouden zal deze dus regelmatig geschoond moeten worden. Vervolg het pad over houten bruggetje Hier is de aansluiting op de oorspronkelijke beek (let op: deze loopt via het laagste punt in het weiland). De oude loop is hersteld en er zijn een aantal meanders aangebracht op ongeveer de oorspronkelijke plekken. Aan de beplanting kun je nog zien waar hij heeft gelopen. Het weiland is nu een bloemrijk hooiland, met sterke kwel. Deze is in 1960 aangekocht door de gemeente Apeldoorn vanwege de toenmalige stadsvisie, die echter nooit tot uitvoer is gebracht.

De pijp met een schuin metalen dakje even verderop is een peilbuis. Hier meet men het grondwaterpeil en grondsamenstelling. Er zit mogelijk vervuiling in het grondwater (zware metalen en oplosmiddelen) vanuit de slotenfabriek Nemef een stukje verderop. Naar de vistrap aan de rechterzijde Om vissen (zoals beekprik en bermpje) gelegenheid te geven stroomopwaarts te kunnen zwemmen is deze vistrap aangelegd. Bij het molenrad kunnen ze immers niet omhoog. De vistrap loopt naar de oude beekloop in het weiland. Het verbindingsdeel is dus niet origineel, maar nieuw aangelegd (u bent hier reeds langs gelopen bij het bruggetje).

Links van de vistrap is een bruggetje, hier oversteken en links aanhouden. U ziet hier aan de linkerkant de wijerd. Dit is een met de hand uitgegraven ‘ven/plas’ om de waterdruk naar de molen te verhogen. Om de molen te laten draaien heeft hij voldoende druk nodig en bij langdurige droogte geeft dat een probleem. De molenaar kan bij gebruik van de molen, door schachten te openen, de druk regelen. Via dit pad loopt u weer terug naar de molen (denk aan het verkeer bij het oversteken).

Wenumse Watermolen De molen ligt al vanaf 1313 aan de weg Apeldoorn- Zwolle. Het behoorde eind veertiende eeuw aan de Hertog van Gelre. In 1493 werd het klooster Monnikhuizen bij Arnhem eigenaar. Bij de reformatie in 1580 kwam het weer in bezit van de Staten van Gelderland. In de achttiende eeuw kreeg Daniel de Jongh, die ook al eigenaar was van de Rotterdamse Kopermolen deze molen in bezit. Hij vergrootte toen ook al de wijerd. In 1858 is het koperwerk gestopt en werd de molen omgebouwd tot run en korenmolen, elk op één rad. (In een runmolen wordt schors van eiken gemalen tot looizuurhoudende run voor de leerlooierij). In 1882 ging de molen Zwitserse kaasjes produceren, waarvoor verbouwing noodzakelijk was. In 1917 werd er weer een korenmolen van gemaakt. Het gebouw kreeg aan de straatzijde een nieuw aanzien. Het onderste rad verdween en het bovenste bleef in werking tot 1965. In 1970 kocht de gemeente Apeldoorn de molen en draagt het beheer en restauratie in de jaren 1979-1982 over aan de Stichting De Wenumse Watermolen. Het molengebouw is in de jaren tachtig opgeknapt, in 1990 kwam er een nieuw waterrad en in 2007 is de beek en de wijerd gesaneerd. De molen wordt nog regelmatig in werking gezet door vrijwilligers. De ruimte achter de molen is te huur voor bijeenkomsten en partijen (www.accres.nl).