Belangenvereniging van mensen met een persoonsgebonden budget

Postbus 19161 3501 DD UtrechtChurchilllaan 11 3527 GV UtrechtT(030)231 93 55 F(030)231 49 75bureau@pgb.nl www.pgb.nl

Vaste Tweede Kamercommissie OCWMevr. E.C.E. de KlerPostbus 200182500 EA ‘S-GRAVENHAGE

Ons kenmerk Uw kenmerk Betreft DatumBR123554 Notaoverleg passend

onderwijs25 juni 2018

Geachte commissieleden,

Op 2 juli 2018 spreekt u in een notaoverleg over passend onderwijs. Ieder kind heeft recht om te leren en zich te kunnen ontwikkelen. Voor het ene kind betekent dit dat het bijvoorbeeld een HAVO-diploma kan halen, voor een ander kind betekent dit dat het kan leren veters strikken of pianovirtuoos worden. Ieder kind ontwikkelt zich op zijn eigen manier en in eigen tempo, bijvoorbeeld kinderen met autisme of laatbloeiers. Voor iedereen die dat nodig heeft zou naar een maatwerkoplossing gekeken moeten worden. Dat was ook de bedoeling na het bijna gelijktijdig invoeren van passend onderwijs en de decentralisatie van de jeugdhulp. Dit zou de verbinding tussen onderwijs en zorg vergroten, waardoor belemmerende factoren zouden worden weggenomen en gemeenten en onderwijs de gezamenlijke verantwoordelijkheid zouden dragen om dit te organiseren. De realisatie van werkelijk maatwerk blijft echter in grote mate uit. In het leerjaar 2016/2017 telde Nederland ruim 14.000 thuiszitters. Te veel jongeren die zich wat bijzonder ontwikkelen, worden simpelweg van de leerplicht vrijgesteld. Ze stromen onterecht uit naar dagbesteding of andere voorzieningen terwijl zij wel degelijk ontwikkelingsmogelijkheden hebben. Als jongeren 18 jaar worden, verdwijnen ze meestal helemaal uit beeld bij het onderwijs, terwijl bijvoorbeeld laatbloeiers dan juist aan onderwijs toe zijn. Veel professionals vanuit gemeenten, zorg en onderwijs zijn niet ‘scherp’ op het realiseren van maatwerk. Vaak zijn onderwijsprofessionals en ouders niet op de hoogte van wat mogelijk is vanuit gemeenten en onderwijs, zoals maatwerkvoorzieningen/onderwijs-zorgarrangementen.

Onderwijs-zorgarrangementenEr zitten nog teveel jeugdigen met een beperkingen zonder onderwijs thuis omdat zij de zorg op school niet rond krijgen. De minister wijst naar de verantwoordelijkheid van het veld waar het vervolgens onvoldoende wordt opgepakt. Daarbij geeft 90% van de leerkrachten aan te weinig tijd te hebben voor extra ondersteuning van zorgleerlingen. Dat blijkt uit onderzoek over passend onderwijs door DUO Onderwijsonderzoek & Advies in samenwerking met het tv-programma De Monitor (KRO-NCRV). Extra ondersteuning in de vorm van ambulante begeleiding kan hier een oplossing bieden (maatwerk). Er zijn jeugdigen die zich pas op latere leeftijd goed kunnen ontwikkelen, dit heeft met vertraagde ontwikkeling in de hersenen in de (vroege) jeugd te maken. Vaak op het moment dat zij

1

BR123554 25 juni 2018

zich cognitief kunnen ontwikkelen stromen zij uit naar bijvoorbeeld dagbesteding. Hierdoor wordt hen de kans om zich cognitief te ontwikkelen ontnomen mede doordat de financiële middelen stopgezet worden. Deze jeugdigen zijn gebaat bij een ontwikkelbudget (op school maar ook op een andere locatie dan school) die zij flexibel kunnen inzetten op het moment dat het nodig is en niet stopt wanneer de kwalificatieplichtige leeftijd bereikt is.

Zorg dat er passende onderwijs-zorgarrangementen mogelijk gemaakt worden ook als een kind (tijdelijk) op een andere locatie dan school onderwijs zou moeten volgen. Dit is essentieel voor hun kwaliteit van leven.

Onterechte vrijstelling van de leerplichtOp 15 december 2016 zei toenmalig staatsecretaris Dekker dat de vrijstelling niet is bedoeld "voor scholen die zeggen: 'het is een ingewikkeld kind, we regelen iets met de gemeente zodat ze niet naar school toe hoeven'. Hij verwachtte dat de helft van de afgegeven vrijstellingen onterecht zijn gedaan. Het betreft kinderen die wel degelijk een ontwikkelingsperspectief hebben. De toenmalig staatssecretaris heeft daarom toegezegd alle kinderen die een dergelijke vrijstelling 5 onder a hebben, opnieuw te beoordelen.

Wij verzoeken u er bij de minister op aan te dringen duidelijkheid te geven over de uitkomsten van het onderzoek. Is al bekend hoeveel kinderen onterecht een vrijstelling hebben ontvangen en is dit inmiddels teruggedraaid? Is er een passende oplossing voor deze kinderen gevonden met behulp van bijvoorbeeld een maatwerkvoorziening?

VariawetPer 1 augustus wordt de Variawet aangepast, waardoor het ook op regulier onderwijs mogelijk wordt om af te wijken van de onderwijstijdenwet. Het uitgangspunt van deze wet is om leerlingen die (tijdelijk) geen voltijdsonderwijs kunnen volgen vanwege een lichamelijke en/of psychische beperking toe te laten groeien naar het volgen van de volledige onderwijstijd. Kinderen waarbij niet duidelijk is dat zij na 2 jaar in staat zijn om meer dan 50% onderwijstijd te volgen vallen buiten de Variawet. Hierdoor wordt nog altijd een groep uitgesloten waarvoor volledige terugkeer naar school niet mogelijk is maar die wel degelijk in staat zijn om zich te ontwikkelen door bijvoorbeeld onderwijs op een andere locatie dan school.

Voor leerlingen die helemaal niet naar school kunnen, blijft de mogelijkheid bestaan om op basis van een verklaring van een arts volledig vrijgesteld te worden. Dit heeft als gevolg dat vrijstellingen afgegeven worden aan jeugdigen die wel degelijk ontwikkelingsmogelijkheden hebben en leerbaar zijn met behulp van bijvoorbeeld maatwerkvoorzieningen.

Wij vragen u om de Variawet ook toegankelijk te maken voor jeugdigen die wel ontwikkelingsmogelijkheden hebben maar niet aan de huidige criteria voldoen.

Recht op onderwijs tot minimaal 21 jaarDe afgelopen jaren pleitte de politiek er voor om de kwalificatieplicht op te schroeven naar de leeftijd van 21 jaar. Hierdoor zouden jongeren tot hun 21e jaar verplicht zijn naar school te gaan, zodat hun kansen op de arbeidsmarkt vergroot worden. Dit staat ook beschreven in het regeerakkoord: ‘Het kabinet heeft het voornemen de kwalificatieplicht te verhogen naar 21 jaar. Er worden pilots uitgevoerd in de grote steden’. Wij zien nu dat jeugdigen en jongvolwassenen met een ondersteuningsvraag niet de gelegenheid krijgen om hun diploma te halen. Vaak worden zij met 18 jaar uitgeschreven door de school. Ditzelfde zien we op VSO scholen (al vanaf 16 jaar) met uitstroom naar dagbesteding terwijl er nog zeker ontwikkelingsmogelijkheden binnen het onderwijs zijn. Uiteraard zijn er jeugdigen en jongvolwassenen die zich beter kunnen ontwikkelen anders dan via onderwijs. De kwalificatieplicht zou dus na 18 jaar een recht in plaats van een plicht moeten worden. Jongvolwassenen die aangeven een diploma te willen halen zouden deze kans altijd moeten

2

BR123554 25 juni 2018

krijgen als de ontwikkelmogelijkheden er zijn. De mogelijkheid om langer te leren zal ze geboden moeten worden en daarmee instemmingsrecht op hun onderwijsloopbaan.

Wij vragen u zo snel mogelijk de leeftijdsgrens voor kwalificatieplicht te verhogen naar 21 jaar en hier een recht van te maken. Het zou voor scholen niet mogelijk moeten zijn om jeugdigen met ontwikkelingsmogelijkheden zomaar uit te schrijven.

Financiële middelenWe horen vaak van scholen dat de middelen er niet zijn, maar uit cijfers van DUO (bewerkt door het Onderwijsblad) blijkt dat de reserves van samenwerkingsverbanden de afgelopen jaren alleen maar groeien. Van het geld dat beschikbaar is voor passend onderwijs gaat nog altijd niet genoeg naar klaslokalen. In 2015 is er €1,6 miljard extra voor passend onderwijs beschikbaar gesteld. Daarvan is ruim €111 miljoen niet besteed, maar in de reservekas terecht gekomen. Ook over 2016 is er veel geld niet aan het passend onderwijs besteed. Het is onduidelijk waaraan dit geld wel is besteed en welke resultaten hiermee zijn bereikt. Dit stelt de Algemene Rekenkamer in haar rapport Resultaten verantwoordingsonderzoek jaarverslag OCW 2016.

Er zijn zulke grote bedragen die niet besteed worden aan dat waarvoor het bedoeld is daarom vinden wij dat externe onafhankelijke controle noodzakelijk is en geld geoormerkt moet worden. De samenwerkingsverbanden zouden inzichtelijk moeten maken waar het geld aan is besteed en tot welke resultaten voor de leerlingen dit heeft geleid.

Per Saldo roept gemeenten en scholen op het belang van het kind centraal te stellen. Durf ‘out of the box’ te denken, maak individueel maatwerk mogelijk en verbind zorg en onderwijs. Verplicht kinderen niet om vijf dagen per week volledig naar school te gaan als blijkt dat ze dit niet aankunnen. Wees flexibel als kinderen op een andere leeftijd toe zijn aan bepaalde lesstof. Houdt rekening met overprikkeling en met kinderen die nog lange tijd sociaal en emotioneel erg jong blijven. Er zijn goede toepasbare alternatieven, bijvoorbeeld onderwijs op andere locaties dan school, combinatie opties waardoor het daadwerkelijk passend wordt. Nu worden kinderen uitgesloten van onderwijs, dat kan niet de bedoeling zijn. Vanuit Autisme Bekeken (VAB), Ieder(in) en MIND kennen de inhoud van deze brief en ondersteunen deze op hoofdlijnen.

Wij vragen u bovenstaande punten tijdens het notaoverleg passend onderwijsnaar voren te brengen. Als u meer informatie nodig heeft kunt u contactopnemen met Jacqueline Gomes, j.gomes@pgb.nl 06-55352619.

Met vriendelijke groet,

Aline Molenaar,Directeur Per Saldo

3