Fysieke Revalidatie

Filip Descheemaeker

Bewegen,

wat een pil!

Bewegen incorporeren in je dagelijks leven heeft een uitgesproken invloed op je levenskwaliteit!

Voordelen activiteit

Meer kans op gezonder en langer leven

Helpt te beschermen tegen:

hartklachten

hoge bloeddruk en cholesterol

bepaalde kankers waaronder borstkanker

diabetes type 2, metabool syndroom

osteoporosis

Vermindert symptomen van depressie en angst

Preventief voor gewichtstoename en promoot gewichtsverlies.

Verbetert fitheid.

Verbetert slaap.

Nadelen inactiviteit

Een sedentaire levensstijl doet vaak de effecten van beweegmomenten teniet.

Dus verhogen van het activiteitsniveau en verminderen van de sedentaire levensstijl is een algemeen ‘gezond’ principe

Wat zou iedereen moeten doen…

(doelstellingen vlaamse gemeenschap)

voldoende fysieke activiteit om gezondheidswinst te bekomen. ofwel 10.000 stappen per dag zetten;

ofwel dagelijks minstens een half uur bewegen met een matige fysieke inspanning. (Dat is een inspanning waarbij je iets dieper en sneller gaat ademhalen)

ofwel 3 dagen per week minstens 20 minuten intens bewegen.

Verminder de sedentaire levensstijl. Vermijd langdurige periodes van fysieke inactiviteit (zitten en liggen)

Prevalentie van inactiviteit.

wereldwijd 31% van de volwassenen lichamelijk inactief is en 35% bij de Europeanen, waarbij de inactiviteit ook toeneemt met de leeftijd en hoger is bij vrouwen.

Tekort aan fysieke beweging (beschermer) en verhoogde BMI is een predictor voor het ontstaan van fibromyalgia (Hunt study)

Andere predictoren zijn onder andere ook verhoogde somatisatie, niet-kwalitatief volle slaap, verstoorde werking HPA-as,… (Gupta 2007)

Fysieke inactiviteit & CVS

Patiënten :

Vertonen gedrag van vermijding of Boom-bust.

rapporteren meer en uitgebreidere rustperiodes (8x meer dan HC).

Accelerometrie:

CVS-patiënten globaal minder actief. (hoog actieve personen: CFS: 15% - HC: 41%).

Er was geen directe link tussen activiteitsniveau en mate van vermoeidheid.

Hoe dit nastreven als je diagnose van

fibromyalgie of CVS hebt gekregen?

FM: 5MWT induceert veralgemeende secundaire hyperalgesie (Descheemaeker et al,

2012)

CVS: submaximale fietsproef induceert daling PPT’s. (Meeus et al, 2010)

CVS: algemeen fenomeen van post-exertionele malaise.

Lange termijn effecten van oefening: stijging van PPT en afname van post-exertionele malaise (bij een groot deel van de patiënten.)

Is opstarten een actieve aanpak

gevaarlijk?

Soms krijg je reacties van de protectieve mechanismen zoals pijn, vermoeidheid,…

Anticipeer hier op, normaliseer dit en overdrijf niet…

Een actieve aanpak is veilig voor CVS, maar gaat frequent gepaard met (normale) bijwerkingen (Dougall et al 2014)

Traject van herstel

Tijd

Gezondheid

Weinig vertrouwen

Pessimisme

Weinig controle

Leven geblokkeerd door pijn en

vermoeidheid

Kwetsbaar individu op sociaal,

psychologisch en fysiek vlak

Verklaring voor de klachten en geruststelling

Acceptatie

Geloof en optimisme

Hernemen van activiteit en participatie

Verminderde aandacht voor lichamelijke sensaties

Vertrouwen

Controle

Optimistischer

Terugkeer van

vertrouwen

Leven niet langer geblokkeerd door

pijn en vermoeidheid

Traject van herstel

Tijd

Gezondheid

Verklaring voor de klachten en geruststelling

Acceptatie

Geloof en optimisme

Hernemen van activiteit en participatie

Verminderde aandacht voor lichamelijke sensaties

Vertrouwen

Kinesitherapeut kan een rol hebben bij…

maar moet in team meespelen

Graduele Oefentherapie

Stressmanagement Activiteitenmanagement

Educatie – gemeenschappelijk traject

bepalen

Optimisme?

Herstellen mensen van CVS en FM?

Herstellen = niet meer voldoen aan de criteria (White et al 2014)

Opvolging geneesheer specialist: 7%

+ CBT of GET: 20 – 25 %

Educatie

Activiteitenmanagement

Oefentherapie

Relaxatie/stressmanagement

Passieve behandelingen

Physical therapy December 2010

Wat is

activiteitenmanagement?

Pacing: gestuurde rust – activiteitscycli

Energie/pijncontrole

Doel: veranderen van ongecontroleerd activiteitspatroon naar een gecontroleerd activiteitspatroon

Doel: symptoomcontigent -> tijdscontigent

Doel: verhogen zelfredzaamheid, aandacht op symptomen verminderen

Vaak basis voor een tweede tijd: activiteitsopbouw

GET

Oefentherapie: wat en hoe?

Eular guidelines (2008) “Individually tailored exercise programmes,

including aerobic exercise and strength training can be benificial for some patiënts with FM.”

Persoonlijk advies: • Moeten passen in agenda van patiënt • Aangeven wat te verwachten van oefentherapie • Bepalen van doelen (zowel functioneel als sociaal is belangrijk)

• Gebruik ‘shared decision making’ • Leg de verantwoordelijkheid bij patiënt • Stimuleer self-management • Intensiteit: 11 – 13 op borg schaal (tamelijk licht iets zwaar) • Breng cognities en gevoelens in kaart

Graded Exercise Therapy?

Van Cauwenbergh et al 2012

Technieken om oefentherapie

Progressieve opbouw van fysieke mogelijkheden

Liefst via persoonlijk waardevolle doelen

Uitleggen van progressielijn

Maak gebruik van positieve bekrachtiging

Activiteitscontigent Is een veilige techniek

bij FM/CVS

Angstreductie

nastreven via

specifieke

gedragsexperimenten

Vooraf bepalen van

specifieke doelen

Graded activity / Graded Exercise therapy

Graded Exposure

Casusbespreking

31-jarige vrouw, woont samen met moeder en zus Diagnose van FM en CVS (2010), EDS (2011)

Veralgemeende vermoeidheids- en pijnklachten, spierstijfheid. De slaap van redelijke kwaliteit maar niet recuperatief

Ze volgde in het verleden al activiteitenmanagement,

stressmanagement, mindfulness en Yoga.

Ze doet momenteel vrijwilligers werk (4u/14d)

Ze wenst fysiek en mentaal op te bouwen.

Doelstelling: werkhervatting.

Gaat regelmatig wandelen

Wandelt soms meer dan uur op eigen tempo.

Screening: 6 MWT: 385 meter

Is lastig en vermoeiend (Borgschaal: 11tamelijk licht – 14 – 16 zwaar)

Moet vaak fysieke inspanningen bekopen met meer pijn en rust.

Wanneer het activiteitenschema niet gevolgd wordt dan moet ze dit vaak bekopen met meer pijn en rust.

Wat zijn momenteel de barières voor

progressie?

1. Na een fysieke inspanning/dag >> bekopen met rust en slaap omwille van de pijn.

1. Weinig tot geen progressie de laatste maanden qua aërobe activiteiten (wandelen/zwemmen).

Context

Gedachten

Gevoelens

Gedrag

Fysiologische Reacties ‘toename pijn en vermoeidheid’

Aanleiding Fysieke activiteit

Rust en volgende keer even veel of minder doen.

‘Ben over mijn grenzen geweest’

’ontgoocheling’ ‘angst om meer te doen’

‘zie je wel dat dit niet lukt’

‘ik moet me meer houden aan mijn schema’

Hoe doe je het nu?

Effect was dat dit in het begin moeilijk was maar lukte… Ging steeds beter…

Na een dag van intense activiteit of oefeningen , neem ik de volgende dag

een rustdag (of beter gezegd moet ik een rust

dag nemen).

Wat zou er gebeuren moest je die niet nemen?

Tja,… (ik plan dit nu zo’n beetje in)

Wens je dit eens te proberen om gewoon actief te blijven bijvoorbeeld de dag na je vrijwilligerswerk?

OK, ik zal eens een aantal weken uitproberen…

Hoe doe je het nu?

Ik probeer al enkele maanden verder te wandelen maar het opbouwen lukt niet en als ik dan eens met vrienden ga

wandelen en dit is verder dan gepland moet ik dit bekopen…

Ja, dat is ambetant… Je zegt soms toch al een uur te wandelen wat toch goed is, hé.

euhum

Je zegt graag te wandelen wat goed is maar je omschrijft jezelf als een creatief type en niet zo zeer als iemand die graag met cijfertjes bezig is maar eerder met gevoel. Ja maar, hoe weet ik

dan dat ik opbouw en niet over mijn grenzen ga…

Wat zou je ervan vinden om te wandelen met ’losse grenzen’? En dit te combineren met dingen die je leuk vindt. Praten met vriendinnen, de natuur,…

Ik ga dit proberen

Resultaat

Initieel gaf dit spanning, was moeilijker dan gedacht.

Was wel beter om ‘pijn’gedachten te controleren tijdens wandeling.

Voelde beter aan, dichter bij zichzelf.

Aanzet om verder iets te doen van persoonlijke ontwikkeling

41-jarige vrouw, samenwonend Diagnose van FM en CVS (2013) Arthrodese C5-C6: 2013 Depressie in 2012, opgevolgd door huisarts Arbeidsongeschikt sinds arthrodese 2013 hernemen job deeltijds oktober 2013

Veralgemeende vermoeidheidsklachten (sinds kinderleeftijd) en pijnklachten, maar toegenomen sinds 2011 en cervicale fusie (2013)

Ingeschat functioneringsniveau nu: 25% Huishoudelijke taken: OK Aërobe activiteiten: lukken aan zee

Rusten helpt voor pijn en vermoeidheid, wil graag terug werk (thuis nutteloos, saai), ze heeft het graag perfect , schrik om Yoga en

dans te hernemen

Therapeutische interventie

Sessie 1:

buikademhaling: vaardigheid observeren, gedachten hieromtrent normaliseren

Algemene educatie: slaap

Belang van rust – activiteit structureren

Sessie 2 (1week later):

‘denkt nu dat ze er zelf iets kan aan doen’.

Afbouwen dutjes

Sessie 3 (3 weken later):

‘Goede weken gehad’

idee verandert het lukt om actief te blijven en vermoeidheid AM verdwijnt bij activiteit.

Bij psycholoog gewerkt rond: observeren en interpreteren.

Aërobe activiteiten bekeken: reden voor verschil tussen zee en elders…

Werksituatie aan het opbouwen

Sessie 4 (5 weken later): Evaluatie en afsluiten opvolging.

Einde… Vragen?