figuraproject rond figuren-, poppen- en objectentheater voor volwassenen10 nov t/m 13 dec 10

Figurentheater is meer dan poppenkast, meer dan een spel met poppen - een inleiding

Socrates kon de neurospasten (draadjestrekkers) die in de straten van Athene optochten hielden met grote poppen en heel grote bewegende fallussen, totaal niet smaken. In de middeleeuwen belandden poppen vanuit de poppenkast op de brandstapel omdat het door de duivel bezeten opruiers waren. Hendrik Conscience vond de ‘poesjen’ zedenverwilderend, maar hij gedoogde het wilde spel in menig Antwerpse arbeiderskelder, want het hield de hangjongeren van toen van de straat.

Poppenkast: al dat gemene gegooi en gedoe van De Neus en de Schele in de kelders en van Pierke en Jan Klaassen en Katrijn op de markten, dat was volksvermaak en niet meer dan dat. Maar er kwam vanuit de hogere klasse ook waardering voor de poppen. In de 18de eeuw was de opera een geliefd podiumgenre, maar ja, niet alle zangers en zangeressen konden ook goed acteren en hadden ook niet het figuur

om een dartel en fragiel herdertje of herderinnetje uit te beelden. Vandaar dat men zocht naar de ideale acteur, en dat bleek een pop. Die kon je immers op maat maken, die kon je bewegen en alles laten doen wat nodig was. De zanger(es) hoefde alleen maar te doen wat hij of zij kon: zingen.

Precies tweehonderd jaar geleden (1810) bejubelde auteur Heinrich von Kleist de pop als dé ideale danser. En honderd jaar geleden (1908) stelde theatermaker Edward Gordon Craig dat een pop veel meer theatrale kracht heeft dan een gewone acteur. Een pop heeft geen last van fysieke mankementjes, van darmstoornissen en liefdesverdriet.

De jongste eeuwen is figurentheater geëvolueerd van de poppenkast van de lage volkscultuur tot een volwaardig theatergenre van de zgn. hoge cultuur. Begin vorige eeuw introduceerden en integreerden beeldende kunstenaars en theatermakers uit het dadaïsme, expressionisme, futurisme, kubisme, surrealisme, ..... elementen uit de poppenkast, poppen en materialen, in het ‘gewone’ (dans)theater. De ledenpop werd in de Bauhausateliers een wezenlijk element. In Vlaanderen ging dat alles aan de avant-garde voorbij.

Figurentheater is meer dan poppenkast, meer dan een spel met poppen. Figurentheater is in een ruime betekenis een mengeling van theater en beeldende kunst, zoals opera een mix is van muziek en theater. Essentieel voor theater is dat er op een plek een handeling plaats vindt, dat er iemand speelt en dat er dan iemand kijkt. Spelen houdt beweging in, beweging van eigen lijf (als object) of ander materiaal zoals poppen, figuren, gewone objecten.

Figurentheater wordt vaak gedefinieerd als een tot leven brengen, een bezieling van dode materie. M.a.w.: figurentheater bestaat bij de gratie van animisme. Maar niet altijd.

Freud vindt in de psychologische ontwikkeling van de mens animisme iets typisch voor kinderen. Zij kennen aan objecten, poppen een ziel toe. Dat wordt vaak als verklaring gegeven waarom figurentheater zo snel en goed aanslaat bij kinderen. Volwassenen hebben het animisme al lang vervangen door een hogere vorm van geloof, of dat zelfs overboordgegooid . Alhoewel. Wie heeft er al eens niet gescholden op zijn computer, toch ook maar een ding, wie heeft er al eens niet Lucy, ook maar een mechanische stem, van de gps voor dom wicht uitgemaakt?

Ulrike QUade Company / nordland VisUal TheaTre / Jo sTrømgren kompani de schrijver © Knut bry

Figurentheater prikkelt de fantasie van de toeschouwer. Die moet meegaan in het spel dat een stom stuk hout, een stoffen lapje, een klompje papier-maché iets anders verbeeldt dan het is. Als theater bedrog is, dan is figurentheater dubbel bedrog: in het theater speelt een acteur iemand anders. In het figurentheater speelt een speler met iets dat iemand anders is. Dat iets kan een pop zijn, een evenbeeld of archetype van een mens, of een figuur van een dier, een monster, een engels desnoods. Dat iets kan ook gewoon een voorwerp zijn, een ding dat je voor je voeten geworpen wordt, en waarmee je een esthetisch spel kunt spelen. Zonder de suggestie dat het ding een ‘ziel’ in zich heeft. Een spel dat verwondert, tot nadenken stemt over de materiële wereld en zijn gebruikers, een spel van artistiek genot. Figurentheater is hét theater van de verbeelding.

Steeds meer ‘gewone’ tekst- en danstheaters integreren elementen uit het figurentheater in hun producties. Objecten, poppen, figuren krijgen een steeds grotere rol toegemeten. Dat kan gaan van gemanipuleerde poppen over video en andere beelden uit de nieuwe-media-kunsten tot een louter spel met objecten. Van producties van Ceremonia over Het Toneelhuis tot performances van Benjamin Verdonck. Met daartussen werk van fABULEUS, Manah De Pauw, Jan Fabre (en niet alleen

De dienaar van de schoonheid), Kris Verdonck, Needcompany, Marijs Boulogne, Miet Warlop e.a. Er is duidelijk sprake van hybridisering in de podiumkunsten.

Theaters die als figurentheater gecatalogeerd staan, maken die cross-overs met andere kunstdisciplines zoals muziek, film, beeld, tekst al lang en bieden de toeschouwers nog steeds esthetische en beklijvende momenten. De ‘gewone’ theaters hebben zich door hen laten inspireren. Het is daarom terecht dat een aantal van die figurentheatermakers nu in de schijnwerpers worden gezet. TUUr deVens

figura

Ulrike Quade combineert op een originele en virtuoze manier muziek, dans en poppen. Haar eerste solovoorstelling Me Too - a sideshow werd een internationaal succes, daarna volgde o.a. het fascinerende The Wall (ccHa, mei 10) dat ook bij ons erg gesmaakt werd.

Cie Gare Centrale is een Waals gezelschap dat opgericht werd door Agnès Limbos. Actrice, mimespeelster (zelfs bij Lecoq in Parijs), wereldreizigster, regisseur: altijd op zoek naar de grens tussen lach en traan door een unieke taal van poppen en hun acteurs/manipulatoren.

Froe Froe kleurt graag buiten de lijntjes en brengt poppen en objecten tot leven in een wereld van muziek, video, dans en acteurs. Kortom: in een hoogst eigen universum waar een aanstekelijke vorm van absurditeit, fantasie en aanstekelijke gekte hoogtij viert.

Het unieke project PLAY geeft aan poppen een hedendaagse invulling door ze te combineren met video, performance, dans en installaties. Choreograaf, theatermaker en beeldend kunstenaar Eric Raeves biedt u hier de ongrijpbare kracht van fantasie, beeld en beweging aan, meteen ook de essentie van het figurentheater.

Verder openen we dit project met een lezing door specialist Tuur Devens en organiseren we ook een workshop theaterpoppen maken o.l.v. poppenmaker en –speler Steven Luca Groenen.

Poppentheater: soft, braaf, een tikkeltje ouderwets zelfs. FOUT! En FIGURA zal u zeker van het tegendeel overtuigen!

wo 10 nov 2010 ulrike Quade company / nordland visual theatre /Jo strømgren kompani de schrijver

BelgisChe première

De in het buitenland (o.a. winnaar van Audience Award Bitef Festival 2009 Belgrado) al meermaals onderscheiden voorstelling De Schrijver is gebaseerd op leven en werk van de Noorse schrijver Knut Hamsun, de Nobelprijswinnaar die werd beschuldigd van landverraad tijdens WOII.

Deze grote schrijver gaat in gesprek met een jonge onderzoekster. Zij bevraagt hem in verschillende fases van zijn leven. Op subtiele en verleidelijke wijze weet de vrouw het diepmenselijke uit deze historische figuur naar boven te halen. Door middel van origineel poppenspel, humor en muziek maakt zij de mens achter het masker voelbaar.

“Ik zit aan je vast,” antwoordt Quade aan één van haar poppen. En wij aan haar in deze intrigerende voorstelling! Dit is figurentheater voorbij alle (voor)oordelen, dit is gewoon ijzersterk theater.

credits

tekst Ulrike Quade & Jo Strømgren / regie & decorontwerp Jo Strømgren / poppen & spel Ulrike Quade & Tim Velraeds / kostuums Atty Kingma / lichtontwerp Stephen Rolfe / geluidsontwerp Lars Årdal / coproductie Nordland Visual Theatre & Jo Strømgren Kompani / inleiding Tuur Devens / © Knut Bry

www.ulrikequade.nl

praktisch

wo 10 nov / 20 U / KLeiNe SchoUwBURg / gRATiS iNLeiDiNg oVeR figURA DooR TUUR DeVeNS 19.15 U / eURo 12 BASiS / 10,5 ReD

vr 03, za 04 dec & zo 05 dec het firmament play - figurentheaterreis over de grenzen van de verbeelding

Oude poppenspelpoppen, wat doe je ermee? Kunnen we dat niet oppakken in nieuwe artistieke vormen? In dialoog, in harmonie, in confrontatie?

Choreograaf en beeldend kunstenaar Eric Raeves sprak met poppenspelers, bezocht hun ateliers, snuisterde in opslagplaatsen, op zolders en in kelders. Hij doet dat vanuit een fascinatie voor de poppenspelers, voor theaterpoppen, voor objecten op zich. Uit een fascinatie ook voor de manier waarop ze bij de kijker verwondering opwekken.

Het resultaat is een parcours van performance, tentoonstelling, theater en dans. Een reis die je doet verdwalen in een spel met materialen, vormen, kleuren, licht, verhalen en tekst.

Praktisch:De toeschouwer loopt op eigen tempo en naar eigen voorkeur

doorheen de installaties en wordt op zijn ontdekkingstocht geconfronteerd met enkele spitante performances. Het is wel belangrijk om bij het aanvangsuur aanwezig te zijn en voor een bezoek ongeveer 90’ te voorzien.

credits

artistieke leiding eric Raeves / m.m.v. Dries De win, ellen Temmerman, wannes goetschalckx, Ruben Kindermans, Josee Kempen, Paul contryn, Lu Marivoet, Yves De Pauw, Simon Devos, wouter Vermeiren, Marc Maillard, Ruud Peeters, Jef Van campenhout, geert Verbruggen, Kasper en Tijs Verhelst, Babiche Ronday, charlotte Alles, wim Mertens, Magdalena gornicka / geïnspireerd op of gebruik makend van figuren uit de collecties van Koninklijk Poppentoneel festival, het Spelleke van de folklore, Theater froe froe, De MAAN, eric De Volder, het Museum aan de Stroom (MAS) / productie het firmament, (t)huis voor figurentheater / © eric Raeves

www.hetfirmament.be

praktisch

vr 03 (20 U), za 04 dec (15 & 20 U) & zo 05 dec (15 U) / KLeiNe & gRoTe feeST-zAAL / eURo 10 BASiS / 9 ReD

di 07 dec compagnie gare centrale troebel

Vlaamse première

New York. Middernacht. Het is de tijd van de Titanic. Een verkeerde tijd? Een net getrouwd koppel duikt de mist in voor een feestelijke huwelijksnacht. Maar hun droom wordt een heuse nachtmerrie.

Tarantino zou er weg mee kunnen, David Lynch ook. Maar Cie Gare Centrale doet niet onder. Ze ‘vertellen’ het verhaal met objecten en poppen (à la Pat Van Hemelrijck en zijn Alibi Collectief) achter een eenvoudige tafel, symbool voor een hele wereld van liefde, verwachting, hoop en ongeloof.Troebel is een ironische en tragi-komische kijk op de liefde en op relaties. De voorstelling reisde al doorheen heel Europa en is nu voor het eerst in Vlaanderen te zien!

credits

concept & scenografie Agnès Limbos / regie Sabine Durand / spel Agnès Limbos & gregory houben /muziek gregory houben / kostuums françoise colpé / lichtontwerp Karl Descarreaux / coproductie Théâtre de la Balsamine

www.garecentrale.be

praktisch

di 07 dec / 20 U / gRoTe feeSTzAAL / eURo 12 BASiS / 10,5 ReD

ma 13 dec froe froe zMrMn

Iedereen kent de Disney versie van dit mooie sprookje van H.C. Andersen. Deze versie speelt Froe Froe niet! Of wat dacht u? Judith Herzberg schreef in 1986 een eigen libretto voor Toneelgroep Orkator. Daarmee gaan ze wel aan de slag!

Welkom in het onderwaterland van Ariël, een fantastisch meisje dat prachtig kan zingen. Zoals elke tiener wordt zij verliefd. Hij is echter de foute kerel. Een man met benen die lucht hapt en zingt als een mossel. Toch volgt Ariël haar hart. Dat komt goed uit voor de zeeheks die van de situatie profiteert. Haar stem tegen een paar benen, dat is de deal.

Spetterend, schuimspattend, zeewier in het haar én met een slechte afloop! Zet u schrap voor het onnavolgbare Froe Froeiaanse fantasiegeweld op een maandag, op een 13de… en onder water!

credits

spel, video, poppen & zang Amaryllis Uitterlinden, Nele goossens, Tania zabarylo, gert Dupont & Jan Van Looveren / live muziek & composities Bert Bernaerts & Pieter Thys

www.froefroe.be

praktisch

ma 13 dec / 20 U / gRoTe SchoUwBURg / eURo 12 BASiS / 10,5 ReD

zo 12 dec 10 theaterpoppen maken

worKshopOpgelet! Hier gebeuren wonderen. Uit een hoopje dood materiaal

springt straks een levend wezen...

Op één dag tijd kan je met schaar, lijm, stof of wat mousse een hoogsteigen theaterpop in elkaar boksen. Een frêle jongedame of een spuuglelijke dwerg? Aan jou de keuze.

Onder begeleiding van theatermaker en -speler Steven Luca Groenen knip, plak en schaaf je je pop bij tot je de juiste smoel hebt. Zet je schepsel verder op weg en leer het zijn eerste woordjes. En je hebt meteen ook gezelschap onderweg naar huis!

credits

zo 12 dec 10 / VAN 10.30 ToT 16.30 U / eURo 35 (iNcL. MATeRiAAL) / MAx. 15 DeeLNeMeRS / © iNe STRUBBe

www.hetfirmament.be

cursusnummer

KT07

figura praktisch

een OVerZichtwo 10 nov 10 19.15u – 19.50u tuur devens inleidende beschouwingen (gratis) 20u ulrike Quade de schrijvervr 03 dec 10 20u het firmament playza 04 dec 10 15 & 20u het firmament playzo 05 dec 10 15u het firmament playdi 07 dec 10 20u cie gare centrale troebelzo 12 dec 10 10.30 – 16.30u (max. 15 deeln.) steven luca groenen worKshop theaterpoppen MaKenma 13 dec 10 20u froe froe zMrMn

een aBOnnementOm het nog voordeliger te maken, kan u een abonnement FIGURA nemen. Voor vier voorstellingen betaalt u dan 35 euro. Er zijn vier opties:

FIGURA 1 ulrike Quade, gare centrale, froe froe & het firmament op vr 03 dec 10 om 20uFIGURA 2 ulrike Quade, gare centrale, froe froe & het firmament op za 04 dec 10 om 15uFIGURA 3 ulrike Quade, gare centrale, froe froe & het firmament op za 04 dec 10 om 20uFIGURA 4 ulrike Quade, gare centrale, froe froe & het firmament op zo 05 dec 10 om 15u

reserVerenVoor voorstellingen kan u reserveren via 011 22 99 33, mailen naar plaatsbespreking@ccha.be, via de website www.ccha.be of ter plaatse aan de balie. Voor de workshop mailt u naar kunsteducatie@ccha.be (graag alle info vermelden) of belt u naar Loe De Corte op 011 77 15 20.

inFOMeer info vindt u op www.ccha.be

figuraproject rond figuren- poppen- en objectentheater voor volwassenen10 nov t/m 13 dec 10