REGIONAAL LANDSCHAP

KLEINE &GROTE NETE

JAARVERSLAG 2014

REGIONALE LANDSCHAPPEN IN VLAANDEREN

NATUURBEHOUD & LAND-SCHAPSZORGVanaf 2014 werd bewust gekozen om naast de gekende werking ook meer in te zetten op gebiedsgerichte, integrale projecten. Zo lopen er momenteel projecten rond de Kempense Heuvelrug (Kasterlee), de Wieltjes (Turnhout), Wechelderzande (Lille), Malou (Balen), Doffen (Olen) en de omgeving van het ecoduct Kempengrens in Postel (Mol). Deze laatste is ook een van de drie gebieden waar we actief zijn in het kader van Europese natuurdoelen bij private grondeigenaars.

Soortgerichte initiatieven blijven uiteraard deel uitmaken van onze werking. Zo bouwden we in samenwerking met scholen-gemeenschap KOGEKA verplaatsbare oeverzwaluwenwanden en met het Scheppersinstituut in Herentals een heuse biodiversiteitstoren in samenwerking met de WBE’s.

RECREATIEF MEDEGEBRUIK & NATUURRECREATIEIn een drukbevolkte streek heeft iedereen wel eens nood aan de frisse buitenlucht van de Kempen. Een mooie wandeling langs trage wegen of een fietstochtje met bijhorend pintje op een zomers terras mag dan ook niet ontbreken. Het Regionaal Landschap zet daarom graag in op kwaliteitsvolle recreatie. Samen met betrokken grondeigenaars worden trage wegen weer geopend en ingericht. Op die manier leer je het landschap letterlijk van een andere kant kennen en hebben schoolgaande kinderen een veilige doorgang naar school.

NATUUREDUCATIE & DRAAG-VLAKVORMINGWerken aan een multifunctioneel en kwaliteitsvol landschap is geen taak die exclusief weggelegd is voor Regionale Landschappen. We kunnen er allemaal ons steentje aan bijdragen. Iedere

burger vindt het belangrijk om in een mooie streek te wonen en iedere burger wil doorgaans op zijn eigen manier werken aan het verbeteren van die leefomgeving. Het Regionaal Landschap biedt daarbij de juiste instrumenten en ondersteuning aan om samen aan de slag te gaan. Zorg dragen voor het landschap begint op jonge leeftijd. Door een intense jaarlijkse samenwerking met verschillende scholen laten we jongeren werken aan concrete terreinrealisaties. Die mogen we trots voorstellen aan ouders, familie, vrienden en kennissen tijdens vele ontmoetingsmomenten, cursussen, wandelingen, workshops,... .

PROJECTEN ANBDe Europese Natuurdoelen zijn doelstellingen voor alle lidstaten inzake Europees beschermde habitats en Europees beschermde dier- en plantensoorten. Sinds 2014 pikten we onze wagon aan deze trein aan. We zijn in vier deelgebieden van twee speciale beschermingszones (SBZ’s) gestart om Europese

natuurdoelen op private terreinen mee te realiseren. Zo werkt heel Vlaanderen, waaronder overheden, verenigingen en particulieren hand in hand aan een betere toekomst voor de natuur. Maar ook in onze buurlanden worden gelijkaardige initiatieven opgestart om uiteindelijk te kunnen uitmonden in een Europees netwerk van kwaliteitsvolle natuur waar eveneens plaats is voor wonen en werken.

2015In 2015 willen we in de eerste plaats verder doen met waar we goed in zijn: concrete terreinrealisaties in ons werkingsgebied, kaderend in gemeentelijke, provinciale, Vlaamse en/of Europese beleids-doelstellingen en in nauw overleg met alle betrokken particulieren, organisaties en overheden.

Kortom, u hoort dus nog van ons!

Een Regionaal Landschap is zowel een streek met een herkenbare landschappelijke structuur en kwaliteit als een samenwerkingsverband tussen lokale overheden, verenigingen en particulieren. De identiteit van een Regionaal Landschap is af te lezen in de omgeving. Zo wordt het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete gekenmerkt door riviervalleien, landduinen, uitgestrekte bossen en het kleinschalig gebruik van landbouwgronden. Zorg dragen hiervoor doen we met z’n allen, maar begint vooral bij onszelf.

We helpen betrokkenen om de streek te bewaren en te versterken. Dat doen we het beste door de handen uit de mouwen te steken. Jaarlijks planten en onderhouden we daarom heel wat kilometers houtkanten, dreven, knotbomenrijen, graven we amfibieënpoelen, herstellen we een veldkapel.

JAARVERSLAG 2014 1 REG IONAAL LANDSCHAP KLE INE & GROTE NETE FEITEN EN CIJFERSKengetallen regionale landschappen in Vlaanderen in vergelijking met RLKGN (2012-2014)

MINIMUM MEDIAAN MAXIMUM RLKGN

Oppervlakte (km2) 355 489 868 838

Aantal inwoners 74.224 255.116 392.372 309.162

Inwoners / ha 1.3 3.6 7.5 3,7

Aantal betrokken gemeenten 6 12 17 17

Effectieve leden vzw 24 35 80 80

Personeelsleden vzw (Voltijdse Equiv.) 3.8 5.9 27.0 6,75

Jaaromzet vzw (Euro) 290.000 615.000 3.250.000 707.511

10000

8000

6000

4000

2000

0

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Oppervlakte-evolutie (in km²) van definitief erkende Regionale Landschappen in Vlaanderen (2000-2014)

Direct betrokkenen in de 17 Regionale Landschappen (2012)

148

72

414228

387

1249 DIRECT BETROKKENEN

148 personeelsleden vzw

72 leden Dagelijks Bestuur

414 leden Raad van Bestuur

228 leden Algemene Vergadering zonder verder mandaat

387 adviserende en waarnemende leden Algemene Vergadering

REGIONAAL LANDSCHAP KLEINE & GROTE NETE Lichtaartsebaan 45 • 2460 Kasterlee • info@rlkgn.provant.be • www.rlkgn.be

PROVINCIE Antwerpen AANTAL GEMEENTEN 17 (Balen, Beerse, Dessel, Geel, Grobbendonk, Herentals, Herenthout, Kasterlee, Lille, Meerhout, Mol, Olen, Oud-Turnhout, Retie, Turnhout, Vorselaar, Vosselaar)

OPGERICHT 2009 VOORLOPIG ERKEND 2011 DEFINITIEF ERKEND 2013 OPPERVLAKTE (KM2) 838 INWONERS (IN 2013) 309.162 INWONERS / HA 3.7

A N T W E R P E N

L I M B U R G

V L A A M S - B R A B A N T

O O S T -

V L A A N D E R E N

W E S T -

V L A A N D E R E N

2014 2015

FEB MAA APR MEI JUN JUL AUG SEP OKT NOV DECJAN

1 2 34 56 78910

POELENNATUURBEHOUDEr werden 5 nieuwe poelen gegraven en plannen en vergunningen werden opgemaakt voor in totaal 11 sites. Een bufferstrook werd met de hulp van lokale schoolkinderen aangelegd aan het Olens Broek om het landbouw- en natuurgebied hydrologisch van elkaar te scheiden, met succes.

PLATTELANDNATUURBEHOUD & DRAAGVLAK-VORMINGOok andere vormen van agrarisch natuur- en landschapsbeheer vonden hun weg naar de Kempen in 2014. Agrarisch stuwpeilbeheer in drie gemeenten en publieke diensten, zoals de aanleg van bloemenranden en de aanplant van hoogstambomen in Oud-Turnhout, stonden op het programma. Een gebiedsgericht project werd op poten gezet in landbouwgebied Malou in Balen.

In totaal sloten niet minder dan 86 landbouwers een beheerovereenkomst af met VLM voor 537 landschapselementen. De vrijwillige knotters van ons knotteam snoeiden op een 15-tal plaatsen in het (landbouw-)landschap houtkanten en knotbomen in ruil voor het brandhout.

KLE’SLANDSCHAPSZORG2014 werd opnieuw een jaar van veel projecten en terreinrealisaties voor RLKGN. Zo konden we op meer dan 30 locaties in ons werkingsgebied projecten realiseren rond landschapsherstel, kleinschalig erfgoed en kleine landschapselementen: 5,7 km nieuwe hagen en houtkanten werden aangeplant, meer dan 1 km bomenrijen met hoogstam- en knotbomen, 3 boomgaarden werden hersteld en 4 nieuwe aangeplant en niet minder dan 76 monumentale bomen werden door professionele boomverzorgers aangepakt.

ERFGOEDLANDSCHAPSZORGEnkele sites met kleinschalig bouwkundig erfgoed worden – vaak gespreid over meerdere jaren – aangepakt.

BUITEN-GEWONE PLEKJES

LANDSCHAPSZORG15 buiten-gewone plekjes verspreid over het werkingsgebied ondergingen een groene metamorfose. De winnaar van de publieksprijs – buurtplein Hildering uit Vorselaar – kreeg zelfs een heus buurtfeest cadeau!

PUBLIEKE DIENSTENNATUUREDUCATIE EN DRAAGVLAK-VORMINGOok qua educatie en sensibilisatie gebeurde er heel wat in 2014. Zo coördineerden we het project rond afstemming en draagvlakverbreding rond het Ecoduct Kempengrens. Maar even vaak sluiten de educatieve acties aan bij andere terreinprojecten van het Regionaal Landschap. Zo was er een projectweek met scholengemeenschap KOGEKA waarbij leerlingen

WILDBEHEER EN NATUUR

DRAAGVLAKVORMINGNaar aanleiding van het fauna-akkerproject werkten we samen met de jagers aan een biodiversiteitstoren. Maar ook werden in 2014 meer dan 41ha fauna-akkers ingezaaid in het werkingsgebied. Daarnaast lopen de klassieke projecten, zoals het ophangen van kunstnesten voor huis- en boerenzwaluw, gewoon door.

TRAGE WEGEN & MOS

NATUURRECREATIEOok wat zachte recreatie en natuurbeleving betreft, zaten we verre van stil. Binnen het LEADER-project rond trage wegen werden heel wat acties ondernomen, zoals een participatief proces rond het speel- en kindlint in Lille, of de aanleg en opening van de Lilse voetweg tussen Vorselaar en Lille. De laatste acties in dit project, twee fiets- en wandelbruggen in Meerhout en het Vaantjesspoor in Balen, werden voorbereid voor uitvoering in 2015. Ook de reguliere trage wegenwerking met de opmaak van plannen en de uitvoering ervan, liep verder in ondermeer Olen (opmaak plan voor ganse gemeente) en Oud-Turnhout (jaarlijkse opening trage weg in navolging van opgemaakt plan). Binnen de MOS-werking (Milieu Op School) werden zoals ieder jaar drie speelplaatsen vergroend, dit jaar in Turnhout, Balen en Herentals.

IN DE BLOEMETJESALGEMENE WERKINGIn 2014 viel er ook heel wat te vieren. Op 18 februari hieven we de glazen met een feestelijke Algemene Vergadering in de Boeretang in Dessel, de plaats waar het vijf jaar eerder allemaal begon voor onze organisatie. Naast het vijfjarig bestaan werd er ook de definitieve erkenning en de overdracht aan de provincie gevierd.Ook later in het jaar vielen we nog enkele keren in de prijzen. Zo konden we namens ons project Plant van Hier een boeket overhandigen aan prinses Astrid tijdens koningsdag en vielen we tijdens de slotmeeting van de LEADER-periode in de prijzen met ons LEADER-project ‘Midden-Kempen beweegt langs trage wegen’.Gelukkig konden we zelf ook geregeld mensen en organisaties in de bloemetjes zetten, letterlijk en figuurlijk!

EUROPESE NATUURDOELEN

PROJECTEN ANBIkv Europese Natuurdoelen startten we in 2014 vier projecten op waar we samen met particulieren aan de slag gaan. Zo maakten we concrete afspraken voor venherstel in de Groote Neerheide in Kasterlee en werden mogelijkheden onderzocht in Postel, in Scherpenbergen in Meerhout en ‘s Gravendel in Retie.

JAARVERSLAG 2014 1 REG IONAAL LANDSCHAP KLE INE & GROTE NETE

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

5.784 meter hagen en heggen geplant en onderhouden 11

waterpartijen hersteld enaangelegd.

meter drevenen rijen

knotbomen

1.099

41 ha fauna-

akkers

76 monumentale bomen

verzorgd

3 Scholen

vergroend

hoogstam-boomgaarden aangeplant en hersteld

5.206 planten van hier

geplant

8.550 meter trage wegen geopend en ingericht

2.695 deelnemers aan activiteiten

1 biodiversiteitstoren met plaats voor 100’en dieren

15537beheerovereenkomsten - 86landbouwers

2oeverzwaluwwanden

een poel en een oeverzwaluwwand aanlegden, eindigend met een groot biodiversiteitsfeest. Burgers en omwonenden werden betrokken rond de projecten buiten-gewone plekjes, MOS, trage wegen, etc. RLKGN was aanwezig op tal van evenementen of organiseerde ze zelf. Via natuurfilms van eigen bodem of lezingenreeksen zoals ‘Het Gedroomde Landschap’ of ‘En eeuwig zingen de Kempense bossen’ proberen we – samen met de andere streekpartners – de mensen dichter bij het landschap te brengen en het landschap dichter bij de mensen. Waar dat niet letterlijk lukt, hebben we nog onze digitale communicatieacties met een maandelijke digitale nieuwsbrief, website, sociale media, persacties.

buitengewoneplekjes

7