Examen HAVO 00 - static.sslleiden.nl 2000 I... · 000008 16A Begin Examen HAVO Hoger Algemeen...
Transcript of Examen HAVO 00 - static.sslleiden.nl 2000 I... · 000008 16A Begin Examen HAVO Hoger Algemeen...
■■■■
000008 16A Begin
Examen HAVO
HogerAlgemeenVoortgezetOnderwijs
20 00Tijdvak 1
Dinsdag 30 mei9.00 –11.30 uur
Tekstboekje
Turk
s
Beschikbaar gesteld door Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL).Voor alle eindexamens, zie www.alleexamens.nl. Voor de perfecte voorbereiding op je eindexamen, zie www.sslleiden.nl.
■■■■ Tekst 1
000008 16A 2 Lees verder
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
��������������� ������������������������������������� ������ �������� � ������������� ��!"�#����$��������%���� ��#����� &'������������������� '���������� (��%��#�)���#����������$�#���*������$���� ����$�� +����%(�*$����,-����$��(��$�#���������� �������� �� (������ � �������� '���������� (����������� ./��� ��� (��$�#�!00*���������#��#�1����������#���#��� ,� (��� -00� ���������������� ��������� (�� #������2�$�#�)�� ���� ' ���� �������
#��� # �������� (����� �������(��������$���$����#���(�� ������ '���������� $��'������ ������ � #�� $� ���$�#�3� .��������� (���$����#����� #�#�1� (��#�� #�1����������� 1�(�������� � &�%$���� (�� #�� ����� ����� (������#�� '����� ������&)� 4&����� ���������� �������� 5��������� 1���� #������ ���� (�� ���#��*� $�#�(������&)� 5�����(������'���(���� �������#�$����$�����������#��)�/��(�� ������� �������� ' �����&#�$����� ����� ��#�� '�����*$�����&)�� #��������������#��$����� ������� ������ $�� .+�%����� (�&���� �'����#��� �������#� ���#� ����&��� #�1����6������ (��� ����#������ 1��(������� �� &����� (����� (�
#���� '������ '����#�*$�#������)� ��� &�� (�� �������&����� ���#� ���$���� ����� ��%����� #�1��#�)� ���� (�#�$���(�������'����#�)27&����� ������� #���� �����
��&��$������� ��������������'���������&���$��$��������������� �������� � ������ (���$���� $�� �$����� �����$������(����#�)����������%��� � #�#�3� .�������� '���(�� �������� ���(������� ���(�#�� #��)� 4� &����� ������$�#���#��� (�� '�1��� '����&���$�� ���#�)� ������ �����#��)� ��(�� '�$���� &����� $������ ��������� ����&��� #�1%����� $������� &���$�)� ����'�1� ����� #���#���� #�#������� &���$�)� +���� �������������� �#��(������'�����������&)��#������������������������ (������&)� �������������� � $��� ��$��� ������89���� ������ ��$���$��� $��#����������8�9&�����������$����1���������)� ����� �������(���&����' �$��������)�/�������(����$�������������������$�����)� /�� ������� $�� �������1��$����������#���1�(��%���� #����������� ����)� ��%������� �������� ������ �$��%��#����� ������� �)� 9#��%������ �����1�� ������� $ ������� �)�: �#�����%(�(�$�� ������ ' ��� ����� �)� ���������� ��� #�1�����&�� $�#�
����� #�����&� '�������)������/��'���������*����� �������� #���� #�1�����#����'�$�����82������ (�� #�1�$������ ����
!"� #����$��� ������ ����������#����� &'�������� �������%����� '���������� �'��#�).������� �� (�(������� �&������$��� ���������� $�%��������� �&��� �������)��#����������'������ ���%���2� $�#��� ������ �������������� ������� ���#�������� ����� $����������� ���%��#�)��������� ��$���� � ��%
�*$���� 9���� / �*�$�� ;0������� (���$������ (����������� ���� ������� '������#�(������ ���� '�����#�� ����%�������� � #�#�)� ./ $�� ��#�1������&� ��#�$��� (�� �����������%#�&��#�� ������)4����$� ����������#���&���(��� $����$���� (�� $�1����������� �������)� /�� ������$���$��� (�� ������� $�� (���������� �������� ������)4���� ���������&$�� ������$���� �#�� ������� ��������&������ ��� ���� # ���$����)<����� ��&$���� ���#��� (�����������(����#�#�1���&����&)<�� ����� ' �$������&�� ��� �����������&)� ����� $���� ' �$�%���&����&)�
������������
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
������ ��������� ���������80
85
90
95
100
105
110
115
Beschikbaar gesteld door Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL).Voor alle eindexamens, zie www.alleexamens.nl. Voor de perfecte voorbereiding op je eindexamen, zie www.sslleiden.nl.
■■■■ Tekst 2
000008 16A 3 Lees verder
������������������������ �������=���1�'�(��������>��#�����(����5������������*���������%
��&����#����&���$���#��������%���������$���(�#���(����#�%�����������$�)�?�#��������$����������&����&��� �������%�������$������#��������� &%��)�4���������&�!@@A>���/��/��B�����C�(���� ���������D��������(�����������$����B���>������������)
4�&������(�������&��%�� ���' ��B���>�������$����������� ����'�1�������>$�)�C��$��#�����(��%���$��$���1��=��'��� ��� ���������&���������#�%$���� &��$�#��3��&'�������$����� �������>$����$�&���$���=���#�%����#����������'��%������������&�#������$���5�����*�E�����$���F�����$������������'����$��� ������'���%���������$��)
������$���$���������G������/$�1���(�#����H���?��$�I�'�(������$����$��%������1�>���$������#���%�����������5���*�$�#��������%�� ���#������������1��1>�$���$���#��(����&��������)
��������J���$������)��1���$�� ���(�����1���%��$��B����1�J����$����������������' �������$��!"0�$�����$ ��1���������(�%��������&����'�&���������$���������#��$��)��������'����1��$�#����3�.���'����(��' �����$���)�+������(�&���$����(��1����������1����%����K���������'�#����$������������#�$�)����&�$�(����$��������������$��)���$����������������(���$��'��#��&�����(�&�$��������&$���������$���(�&��������#���������)�L�1�#�1�������������$��&����)2
=�������5' �*��������$��������������(��'������� �)�������������$���������������#�>#��'�����)
������ &����� #��$� ����$�%#�3�.��������������(����(����������)���&�������$���(����������������$��#$��(�&����)�7��������'�$��������%��#�����=���#�>$�����(�%����#����$���������������%���&������'���������$���������#�>$��(���$�)2�1�>�������#����$����������$���)�������� ��(�(����������������������(���#������$����1� $��#���&������).����#�>$��(�&���#�����&$�%���=������������������(����#��#�1���)�?�1����$����%����#�������$��� ����=���#�>#��'���' �$������$�)���&������1>�����1%��1>�#���$������&��������#������������&��������$��2$�#���1�)�+�����$������#�>$��(������(�����������(�#���&��������������$�����#��)�C������$�����������'�(���&����������%���������$��$�#����#��(������������(��������'�(����%�������)�
����� ���1���������� ����'������$ �����$�������!@",>���5(���%$����*���#��%���'�����)�<��(�'>$�����$�����'����������&��$����������$����(�������(�%���������� ���1��$��$����%
�$���H������������#��(��%�����)�+��%���(��������������$�������$����$����������(�������&�������&����#%���)�+����&�5L����GB*�$�#�(���1�'�(����$���#����1>��(�������)��1��(���#��� #�������#�3�5L���GB*>����5M�>��N����=���*$�#��(��;A>����� �$�)�4&�����$����$�����1���#���$���������� #�$���������%��$������������$���$��)L�1>��������������������%����(���$�#'��������$�)�������(������#���$�#�����(��������J�� ��#���'�&��'���%�#��������)�.D���2�$�#����.��&�����#�>����&������������&82�+�����(�$���.?�#�2$�#�)�.��&�������#�����$�����$����(�����$��)�/��(������$$��# �$���� ����#���$������������1��&���&��$��)�C��$�����$��� ���$���$��$����&)��&�(����$���������������1�$�#��&)2
�����$���#���������������������$�����)�+��������������#�����������������$�����$����$������������ �B�>�����������&���'�������(��1��������.���������������(����#����������2�$������������#���)���������������%��������$�������������O
1 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
2 14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
3 28
29
30
31
32
33
34
35
4 36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
5 54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
6 87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
7 121
122
123
124
125
126
127
128
129
A
Beschikbaar gesteld door Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL).Voor alle eindexamens, zie www.alleexamens.nl. Voor de perfecte voorbereiding op je eindexamen, zie www.sslleiden.nl.
000008 16A 4 Lees verder
.��&��������������&)�4�$��&�������#���#���(��'������&)P�������&$�������������#�>$��#�(����#�&)2D������$���������&�������%������$�&����������������#�'��������������������%�����(���&�(���&��'�$����$����������)�.��#���$����&#���(�&�� ������(�&�$�� ��%�&2�$�#��)
��������&������)�<���(���#�������������$����%��#��)������$������$���%$�����1���������&���$���%� ���D����B���Q���>�' ���1���1�(��(���$��
'�����#��)������1�� #������������������'���������)�1��(��'�����#��'���� #�������#�3�.���#�'�(�' ���#���1�� #���������$���)�R������'����#�)��������������&��$��#������#���� #�������������'������#�%���)2�������*��' �3.=���#�>$��1�1���&����#�&$��@0>��� 1����)�G������$��4���>������(��(��%������&�����&�������&�������������G������/������#>������������&$���(��$����&)�4�����&�������1�1��&������#$��)�4����
S0>�$��#�1�������&������$���%�$���$����������)�/������#>���1�������-00��,00��������������� �)2������>$��� ���$�����&�' ��=���#�>$������1>������G����� ��B���������#�1���)N�����&��������������#��6���&����#����(����������(�����1��=������1������#�1��$���#��)
■ ������ ��
������������
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
8 141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
Beschikbaar gesteld door Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL).Voor alle eindexamens, zie www.alleexamens.nl. Voor de perfecte voorbereiding op je eindexamen, zie www.sslleiden.nl.
■■■■ Tekst 3
000008 16A 5 Lees verder
������ ��! �� ���"#����$ %���� &�'(�'���' �) % �*!���+,�!� '(&����-���'��.� ��(&��/+�0� %��/ &
*!���+�1�����!�2�,
3 #+'�0%�'4�$ %���� &�'
3 5+.'0.4�6� ����'/��
3 ��'���4�$ %���� &�'7����5��/�
3 �.� �4�5�� '�� &��7��� ��������
3 ���'���4�8�' ��8����9 ��:8�''����'';7��% �
<�0��'�:��// �;7���'��0�00:=���<� ;7�! �'�6�2�:$��>�% ;7�6 ��'�� 0�/��&:� �%;7�5��&�������
:>��;?
4������&�#����$����1���'��1����&���� #����$�� ������ (�� ������� &'��������� ����������� �����&(��)))�?���'��$�����$�#��������#����� (�� �� '��$��� (����� �����#�(����������)))� 4���� #�&���� $��%�#�1����������� ����$��#���&����������������(���� '��)�+���$��#���$���������� �� �#�� �������� #��������(���� #�1��� ������ �� #�������#�'����� ��� $ �� #�)� :������ '�������� '������$��� (��� ������$������ ������� #�������� $�����������#�� ��� �������� (����� '���� ���������� ��������)� ��1�%#���&�'������������$ ��#��)))
����&� # ������� $���� ������������ $�� (������ (�� ����'���#�����1� ���� H��� ����$���� #���$�#'����(��ML�� #�����#������#�
(�#�&1�$�#�)� .��� �#����� T� G#N���� Q���2� ��� ������� ����$�������*$��������#����&�����.��(��+���� T� M�� ����<���� ��� ���� Q����2�# �����6�.�����G����*������T�4�$���� ���*���2� ����#������ #�&$�).���� 2��� #������ (�� '�������������� ���������$����$���&�� $�#'���� �� ������� $��)���� ���� $����� ���� $������#����� �)
���������
������ ��#� N�K��� �� /��#U�����*��� (�(������ ��������#�������#�1�������1�������� �������� ����� B�I� �� ���$G����#� '�(�� ���� �#�� �������#������#��$������������������'���������� �$����� &��� ' �$�)7���#��$�����������1�#������$$�� ����#����������$������1�#������(� �� & ������ $�������� ���� ���&��1� �#������� �#���� ��$���� (�(�#���� ��������� '����� (�� (����������� �����1� (��(���� ����� ����������� �� ������&����� ����������&������� ��������� ��%����� ����������� ���� �#�� #������#�.���� 2)� �������� ��� �#����$��� &�����1����������$��E.G������T�� � 2��.��U�$��1���T��#�������#�2�� .����'� Q��$�� T� 7$���=���2F� (������ ����� ' ����
# �������� B���� G��'���� ���������� 1����#�� #������ ����$�#���������$��'�����)
.���� 2�������������������� ��D��������+��$���������$���$���������� .(������ (���#�1���2� � &�����(��������� ���������)��1���������#��$��(�����(����$�� ��&��1� ����� ' &����$��(�� ��#�� '���#�� #�� (�$��(����(������ (����� (�� ��#� '�(�' �������� ��� ��&���#�������� ��� (�� #������� (��������$�)� ��$������ $�� (�����$��������#��(��������1������$����� ��� #������ (������ �����%�������#�����������(��(������#�$���� ��������� #��#���� ��������(��� ����� �#�1� �� '����� ��#�$���(�� ����� $�&������ ������� (�(������ $�� �� .���� 2��)� ����#Q#���� ��1������ �������� '�������(����&���� $�����$��� ��.$�#������2������ ���$�� ��1����������� '�%�����$�)� B�&�� ��$�� ���� $� ���'������������������� ��$�����#�(������ ������ $ ��1� $������&� (�$����� � ������ �����)� 4� '��$�������� ���� (��� ���� #��� ��$������'�����&� �$����� �� ���� �� ����1��������� ��$����� (�� #������������)
�����������
Beschikbaar gesteld door Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL).Voor alle eindexamens, zie www.alleexamens.nl. Voor de perfecte voorbereiding op je eindexamen, zie www.sslleiden.nl.
■■■■ Tekst 4
000008 16A 6 Lees verder
=���#��,A�#���������(�&����$��� �1�*������������������' �� ��#�)
!@V0*��#��$��(���#���' ����������Q�$�������#����/����!@V!�������$����&�����' ������������������#��� ����&��&��$�)�!@@V����������' �Q�$�������#�*$��-���#���;@(���=��� ����$����#���#�)�,A#����' ���������#���&����$�� �1��������$��#���#���=�� ����$����������(��$�������������$�)���'��������� �1��=����(���$���������$�(�#��� ��$� ) Q�$������#�*$��#���#���' ����=������$����$�����$��������(��#��$��(���$�������1��������'���������#���' ������������6�$����#��$���=���#�*#�������$ ����#�1���������$������������%������������������$�������������$�)������������������#��$�=�����������(������$��'�$������(����$����$�?�����#���(���������#������#���#��������=���#�*#�'���$ ����������$�����$���1�������$�������#��#������#�(�������� ���#����$����������$��) ' ������������(����$���(��#����#'������ �� �����(��( �����$�������������$������#�'�����������������'��#����$����(������&�������$�)
�%�'��(&�� ��.�� '&�@ -�'�A�)
����$ ����=�����=���#�*$���#����������&����#�������������������&���� �� &����=���#�*�������#�����$�����#�*$��������� �����'�����$����������$���#�#���$����#��$�� ���������#������=���#�*$��$� ����������'����������������)Q�$�������#�*$���������=���
���������!@SV�#������������$����$�� &���������#��������$�����������' &�������!@"V�#���$� =�������������&�$��������&����'�(����$������#$�������#�����#�)�!@SV�#���$����������������#�&$��S);*����&������� ��$������������!@"V#���$��(��������#�&$��!,*���������' &���#�)�!@@-�#�� �������' ������(������#�&$�!S*#���������$���$�$�)����������������#������ ��$����������������$��(�' ������$�)�!@SV�#���$����������������#�&$��S!*��(����� $������������!@"V�#���$�(������ $�����������#�&$��V;�;*���!@@-�#���$������(�����#�&$��V!);*��'��������)+������ ���������������=����� �����������$��� $�$����������$����$��=�����@0*��#������������$����$���(�#�������$������#������ ���$������#������ )
-�����0�'���0��'�/�'��
��� ������������� �$����$��$������� �$��$������������#����'�������' &�������$�)���
����������� ����(�%��$����$����������=��������$��(������ ��# �����������������������#���(������' &�������$�)�!@"0�#���$�(������ $����������������#�&$��,)A������(������!@@-#���$��#�&$��S);*����������)����������#������������'����' $���� $��#��$��������#�������# ���#��)��������������(��(��������������&�������� ��$�����������$�������������#�����������$�)���'�������Q�$�������#�*$��#���#��=����'���$ ���#�$������#��)�����'�#�(������=����������#�*$������#�� ��1��������������$��$�(��'���$�������������#�������)
8�@��'& %���@ %
7������ ����#�*$�$�����$�����������'����$�)����� ������#��$��=���#�*$�(���������$������ �����(���$�����������$������#�*$��(��������$�������(������������������ ���������$����������'���#��(���$�)�=���#����������$��$�����������#�*$��#�1��#��(���$��)=���#�����������G���&�*��� �������' ��!@"V�#���$�Q�$�������#�*$��;-�(���=�����$������������������$���$�)�
�%�'��(&�� ��.�0�A�%�'�'����'��
����#�*$����=���' ���������� �����������������$����(���� ����������#���#���$����)�=����,A�#����' �������$����������������$���$��)�������������'������ �' �����������������(�������$���(��� �1�������������$����#��������������� ������(�����������������������(���������$�����������#���$��)�7&������������ ���������������(���������$�����$$����#���#��)���������������&�� &�������#����#��(������$�� ��������$�����������������(���������������$���'��(���)������$�' �����������(��� ����$�#�1��(������� �$�)
'��������'�(��������#���=���������'��#�������������$���&��� &�$�����������(��������$��������#���$������ #���(��)����(��$��$������# ���(�� &���� &��������$���$�)��������������� ��������1����=����&��������(�����#�����#�������$����������#��1��������������������#��������&���$�$�)
��������������
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
�������������� ��������� ����� ���� � �!�" ��� ��#��$�����
Beschikbaar gesteld door Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL).Voor alle eindexamens, zie www.alleexamens.nl. Voor de perfecte voorbereiding op je eindexamen, zie www.sslleiden.nl.
■■■■ Tekst 5
000008 16A 7 Lees verder
�����'����-������
>��9��&�B�����'�� ��������?�! � %�+'�0%�'��&�����������'��?�#�A��'�������@����-��+'�������B ����@������7�*!�'��-���%,�&�?�!��/�'� ��� ��B���'%�& �7� / � ��B 0 A0 ?��&�'&�'�0��&&.0 � '&��B �&�������@������*!�'�&�,�& ��?���'��& @�� �/� �*! ��&�7B ��&�,�&��?�5� ������'�� � '����@�����%���0�������'�%��&�?���'����A�B �0��*>�A % �C,& ���B�@���D
-0��B�����'�� �E�B�� �&������00 @ % ���.����) % '��0� � ���E�����0�%��&�����'%����B�-�&��?>���00 '�������/ B �B ��&�%�����A�F�����'(�& ��?��'��������������'&����- ���A����0�-�%���B�-���?
>���00 '������������B �����������0�������0�?>����&��F�����'(�� / �'�0�����0%����B�-�&�?� % � ��'����/�'�/+�.���B��0��?��%���)���%��������%����B�-�&�?�*>������.� ��7��B����&����B.�.�.@.'&��0�A������B�& ��?�! -������A%������%7���%�'�- %& 7���� 0���B�0%�&�'?,��0��������0����0�&�@�%�������������'��� %�� ' �&����&��%���B�'����+�.��?��B��%�&�'7����'%�&�'7��+��'�'����&�%�&�'�����'�0�� ��� ' ��'�00����7��'�00�����B��' % ��%�'0���& ��?
"'��������@�����0�7�F�����'(�&�& ?������'&�'& @�� �/�& ?� / � / � �����������@�����%���B�-�&�?��������0�� ���/�& �+'�@ '?���� / � ���& ���&.-.'%�� '?�> �B � / � ������%��B �-�����A%��� �0 ���&�?���A��0�'�/ &���������-�'7
B.���'� � '������-�' '��'7������'����'�'���0��0%��� � '������0�/��%� �& ?��'��0�A�@�'����&��������7�B.�%���%�� '������&�����'&��?�����%�'��'��B��������%��7& ���0� ' ����%��7�B�� &�������0��/�� %��%.%�.'���B & ?�G�'&���'�7�0��� %� '�7
/.'� � '&����-��-�B ����� ����'��0���7�'�0��@�0��'�'�.�� '�7�%�����'�'�+'� '����������A��0���7��������B�����'�� / �B / � ���-0 & �?
�) �� '��'�7���@�'��&+'���*�.� ����+��%���'C,7%�����'�����'���*�.� �����/.'�HIJ B '���%��'&�����0�A������B�& ��C,�������B �-�����-��-���&�?�*�����'�����-�'�'� ���-�%���B '��'%�?�! ��B�'����A%��� � '����������&��?,& ����������0�� ��������%���.&..�#�������?! '��'�'� '��'�'�B �/.'������0��/�����@ ' &.-.'.���?�>����0��/�� A�0�A������0����@�'�?
#�' �����B �0����' �..'��A �����������0%�-����?���� '&������('�'��%B�% ���'���- ��A����..'�&�'���'�������K��)�('����&�%�0% -������?�!��..'�&�'�B� ���'&��A������(����� ��?�*�.� ����+��%���'C,�������G�'&��&������% �&�'������-0�&�@�%����@�����L��/���'7����&�07���'0����-�� 7���-%��7!������������@������?���'����-�� 7�$�A�'����� 7���0�����%��/ B ��.������@��������'&��B / ���?
���������
Beschikbaar gesteld door Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL).Voor alle eindexamens, zie www.alleexamens.nl. Voor de perfecte voorbereiding op je eindexamen, zie www.sslleiden.nl.
■■■■ Tekst 6
000008 16A 8 Lees verder
Beschikbaar gesteld door Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL).Voor alle eindexamens, zie www.alleexamens.nl. Voor de perfecte voorbereiding op je eindexamen, zie www.sslleiden.nl.
■■■■ Tekst 7
“Karagöz’ün modas� geçmez”
Necati AksütBir zamanlar ramazan aylar�nda iftar ile sahur aras�nda, özellikle erkeklerin vazgeçilmezal��kanl�klar� aras�nda kahvelerde oynat�lan ve bilinen geçmi�i 14. yüzy�la dek uzananKaragöz’ün ayr� bir yeri vard�. Buralarda Karagöz oynatanlara “usta” dendi�i gibiKaragöz’ün oynat�lma usulünden ötürü “hayali” lakab�yla da an�l�rlard�. Karagöz oynatanusta ya da hayali denilen ki�ilerin, bunun d���nda bir ba�ka i�leri olurdu. Camc� +rfan’�n as�lmesle�inin camc�l�k olmas� gibi. Bugün sadece ramazanlarda hat�rlad���m�z bu gelene�inson temsilcilerinden olan 75 ya��ndaki Taceddin Diker, Be�ikta�’taki Sabanc� Lisesi’nde herhafta sonu 7’den 70’e kadar herkese eski tatlar� tekrar sunmak ve Karagöz’ü ya�atmak içinu�ra� veriyor. Gönlü genç usta, bu konuda yeti�enleri gördükçe �imdi daha iyimseroldu�unu söylüyor.* Ama Karagöz için “bitti” deniyor…Bu do�ru de�il. Karagöz 14. Yüzy�ldan bu yana kendini sürekli yenileyerek bugünleregelmi�tir. Anakronizm olmas� nedeniyle kendini yenileyebiliyor. Karagöz için çocuk oyunudenir. Çocuklara oynanmakla birlikte eskiden ramazan ay�nda iftar sonras� kahvelerdebüyüklere oynand��� dü�ünülürse asl�nda bir büyük oyunudur. Karagöz’de edebiyat, müzik,sanat ve estetik, yani güzel sanatlar ad�na ne biliyorsak hepsi vard�r. Dini bak�mdanbakarsan�z, tasavvuf vard�r orda. Bütün insan ruhunu anlat�r. Bu kadar güzel, bu kadaryumu�ak bir sanat� nas�l yok etmeye çal���r�z? Bu çok ac� bir �ey. Geçen y�l Çocuk Vakf�kuruldu. Orada 13 arkada� yeti�ti. Karagöz’de do�açlama hakimdir. Yaz�l� metne ba�l�olarak oynanmaz. Yaz�l� metinler varsa da burdan temel olan� al�n�r. Çocuklar için o kadare�itici ki… Avrupa’da bir kukla perdesi yapm��lar, basit bir paravan. Ö�retmen, çocu�uneline veriyor ve “dün ak�am evinizde annen ve babanla neler konu�tun, bize bunlar�canland�r” diyor. Böylece hem çocu�un o günkü haleti ruhiyesini anl�yor, evdeki sorunlar�ve çocu�un sorunlar�n� anl�yor. Ayr�ca çocu�un konu�ma kabiliyeti art�yor.* Herkesin bildiklerinden ba�ka yönleri de var Karagöz’ün…Karagöz okumam�� bir adam. Fakat halk mektebinden yeti�mi�. Karagöz oynatacak ki�inin+stanbul Türkçesiyle konu�mas� �art. Çünkü en güzel Türkçe, +stanbul Türkçesidir. BilhassaHacivat sesi verirken, bu �artt�r. Okumu�, üniversite bitirmi� bir insan bu. Karagöz ileHacivat’�n z�t karakteri canland�rmas� gerekir. Ve bundan komedi do�ar. Oyunun kurgusubu. Moliere’de öyle de�il mi? Kibarl�k Budalas�’nda görürsünüz mesela. Bunu anlatmayagerek yok. Herkesin bildi�i �eyler. Müspet – menfi. O olacak ki oyun do�sun. Bir de �imdipek kalmamakla birlikte Türkiye’de toplumla kayna�m�� halde az�nl�klar ya�ard�. Arnavut,Rum, Yahudi ve Ermeni tipler buna örnek gösterilebilir. Karagöz günlük hayat� ya�ad���için, tabii ki oyunda bir Yahudi eskici olacak, bir Rum doktoru olacak, bir Arap bac� olacak.* Müzikler ve konularda de�i�im var m�?Karagöz hep eski �ark�larla donat�lm��t�r, halbuki bugün yeni �ark�lar� da içinekoyabiliyoruz. Çünkü bu konu�ulan, söylenen ve hisleri ifade eden �ark�lar onlar. Niçinkonmas�n? Gayet güzel dinleniyor ve seyrediliyor. Bugünün konular�n� yava� yava�i�lemeye çal���yorum. Birden yaparsak binay� çökertiriz. Mesela sünnet oyununu yeniledim.Mesela Karagöz’e frak giydirdim. Hacivat da bugünkü elbiseleriyle doktora geldi, kimseyad�rgamad�. Ama kari kadim yok içinde. Yani ya o, ya o olacak. Bunu kar��t�rmayal�m.Ama oyun ba�larken, eski klasik k�yafetleriyle geliyor. Zaten eski oyunlarda da böyledir bu.Gelir eski k�yafetiyle, sonra yaz�c� olacaksa yaz�c� k�yafetiyle gelir, kay�kç� olacaksa kay�kç�k�yafetiyle gelir. Yani bu bir tiyatro eseridir. Art�k sadece kula�a de�il göze de hitapedeceksiniz. Bilhassa Avrupal�lar buna çok önem veriyor. Mesela eskiden sünnet oyunundaçocuklar� atlarla, arabalarla dola�t�r�rlard�. Halbuki ben �imdi otomobil koydum onunyerine. Oradan espriler de do�uyor. Yeter ki istensin.
Index Yazarla Sinema Kitap Müzik Internet Tarot AstrogizemMilliyet e-mail
© Aral�k, 1998 Milliyet
000008 16A 9 Lees verder
Beschikbaar gesteld door Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL).Voor alle eindexamens, zie www.alleexamens.nl. Voor de perfecte voorbereiding op je eindexamen, zie www.sslleiden.nl.
■■■■ Tekst 8
GEZEL%M, %ÇELiM, DAHA GEZEL%M HEY HEY…
Perihan Çak�ro�lu
1. FlamenkoKad�nlar öyle içten dans ediyorlard� ki.. . ve etekleri onlarla birlikte öyle k�vr�l�pdalgalan�yordu ki, insan bir an olsun gözünü kaç�ram�yordu. +spanyol ökçeli ayakkab�lar,piste her de�i�inde ç�kan o uyumlu ve etkileyici sesler, müzikle birle�iyor, yeniden yenideninsan� sar�yordu. Flamenko gösterisi hem de en gerçe�inden kar��mdayd� . Oynayanlar isehakiki Roman’d�. +spanyol meyhanesinde ya�� hayli geçkindi dans edenlerin. Ama kendileride ruhlar� da dipdiriydi, +spanya’n�n en güzel �ehirlerinden Barselona’da bir gece bu dansgösterisini izlerken, Ernest Hemingway’in “Çanlar Kimin için Çal�yor” roman�na gidipgeldim.
2. 10 y�l önce 10 y�l sonra10 - 15 y�l önce +spanya, Türkiye ile ayn� kategoride bir ülkeydi. Oysa, son y�llarda yapt���at�l�mlarla bizi geçmeyi bir kenara b�rak�n, dünyan�n devleri aras�na girmeye haz�rlan�yor.+spanya’n�n yar��ta bu kadar öne ç�kmas�nda ku�kusuz, 1986 y�l�nda Avrupa Birli�i’negirmesi büyük rol oynad�. +spanyol �irketleri, bugün dünyan�n her taraf�nda yat�r�ma gidiyor.+spanya’ya yolum ilk kez dü�tü. Tarihle günümüz ya�am�n�n tam bir uyumla iç içe oldu�uBarselona Hava alan�’na gece indi�imizde hafifçe ü�üdük. Gümrükten ve pasaportkontrolünden geçerken öteki Avrupa ülkelerinde oldu�u gibi müstehzi süzmelerlekar��la�mad�k. Rahat bir kabul gördük. Kentin merkezindeki Majestik Otel’e yerle�ip,yorgunluktan erkenden uykuya dald�k. Ertesi gün yo�un bir gezi program� bizi bekliyordu.Sabah otobüsümüzle yola ç�kt���m�zda Aral�k güne�inin tüm gayretine ra�men ü�üdük.
3. Tarihle kucak kuca�aBarselona’n�n tarihi, M.Ö. 1. Yüzy�la kadar dayan�yor. Romal�lar�n kurucusu oldu�u kent,bugün Avrupa’n�n merkez �ehirlerinden birisi durumunda.Tarihle kucak kuca�a ya�aman�n tad�n� ç�karmay� sevenler için ideal bir yer Barselona.Tarih derken, buna kültür ve sanat� da eklemeliyim. Ad�m att���n�z her yerde müzeler,sergiler ve Orta Ça�’dan kalan binalar sizi sar�veriyor. Sadece bu mu? Al��veri�i sevenleriçin ünlü markalar� satan ma�azalar�n sadece vitrinlerine bakmak bile içeriye ad�m atmayaikna olmak için yeterli neden… Ya meydanlar… Ah onlar� hiç sormay�n. En k�skand���m buoldu. Cehir planlamas� olarak en ideal yerle�im birimlerinden biri olarak gösterilenBarselona’n�n meydanlar�, neden +stanbul’da da yok diye hay�flan�p durdum. Ünlü RamblasCaddesi gerçekten ba�l� ba��na bir olay… Olay diyorum, çünkü caddede yok yok.
4. Akl�n�zda bulunsun…* +spanya’ya birçok tur organizasyonu gezi düzenliyor. Özellikle Barselona, bu turcular�ngözdesi. Cu s�ralar, her �ey dahil 495 dolara birkaç günlü�üne Barselona’y� görmekmümkün.* +spanya’n�n para birimi olan pesetay� Türkiye’de almak daha do�ru. Bir dolara kar��l�k135 - 140 peseta al�nabiliyor. Madeni para kullan�m� oldukça yayg�n oldu�undanbozdurun bozdurun harcay�n. Bozdurmak için hava alanlar� ve bankalar daha karl�.Çünkü, döviz bürolar�nda kurlar daha dü�ük.* Barselona’da ula��m oldukça kolay. Cehri, ba�tan ba�a saran metro a��yla her yeregidilebiliyor. Metro biletinin ücreti ise 130 peseta. Tüm taksiler, taksimetreli olupTürkiye’den farkl� olarak zamana göre çal���yor.
Index Yazarla Sinema Kitap Müzik Internet Tarot Astrogizem Milliyet e-mail© 1998 Milliyet
000008 16A 10 Lees verder
Beschikbaar gesteld door Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL).Voor alle eindexamens, zie www.alleexamens.nl. Voor de perfecte voorbereiding op je eindexamen, zie www.sslleiden.nl.
■■■■ Tekst 9
Aktüel, 1997
000008 16A 11 Lees verder
Beschikbaar gesteld door Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL).Voor alle eindexamens, zie www.alleexamens.nl. Voor de perfecte voorbereiding op je eindexamen, zie www.sslleiden.nl.
■■■■ Tekst 10
000008 16A 12 Lees verder
Beschikbaar gesteld door Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL).Voor alle eindexamens, zie www.alleexamens.nl. Voor de perfecte voorbereiding op je eindexamen, zie www.sslleiden.nl.
000008 16A 13 Lees verder
Beschikbaar gesteld door Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL).Voor alle eindexamens, zie www.alleexamens.nl. Voor de perfecte voorbereiding op je eindexamen, zie www.sslleiden.nl.
000008 16A 14 Lees verder
Beschikbaar gesteld door Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL).Voor alle eindexamens, zie www.alleexamens.nl. Voor de perfecte voorbereiding op je eindexamen, zie www.sslleiden.nl.
000008 16A 15 Lees verder
Beschikbaar gesteld door Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL).Voor alle eindexamens, zie www.alleexamens.nl. Voor de perfecte voorbereiding op je eindexamen, zie www.sslleiden.nl.
■■■■ Tekst 11
000008 16A 16 Lees verder
��� 8��M
���������$ ��"N��� ���� 4��� 8���� %���B�0( '��0� '�%�&&�� ���'�A A�%��0�'� ��'�����'0 &�A���'�+�� ������ A�& B�'����A '���'�)�'&�'�B �%�&&�& ?
��8 ���#�����=4�'�� �0�7�/� %7����������7������B��������7��'��'0����'�����)�@�����&�A�� )�&��%� ��B �0�/+.�'������B�������&�7�%�'�A������'0���'&�7�A� ����%�0 �����0����&�7�/ � &�A����'&�L���& �����.�7�/��0� '0��0 '�7���'�%�� �0�% 7�.�/�' 0��� �0�%7�&� ����0��������B�-��@���'�'���'�����/+.�B �'�A� - ����0������&�����'��?
�������8 ���#�����=4�A A�%�(�����& B�'����A '�/�B�'&�'�& @� ����������� ��0 ���'�&����'0�& ��& ?
O#��=����1�"�������4�A A�%�����'�%�������'&��&� �&+�.'0.� /+.%�� ��� '&��0�&�� ���� %� & ?
8 @��0 � � ���'0 &�A���'��'����'�%�� ��/�'.�� 0���/+.�B & @ '&�'7�B �+'�%������A A�%�����'�'���&��B� �����7�:+�� ��B�@����@���7��0�-����/ A���')��� ��'��B�'��B� 0 � '��0�������%������ '&�;���'�����%���A�%����0��� ����& ?
�A A�%�� ��0�&�� ��0�'&�� ���������'���'& ���0 �&���'%��&�?
#������ ����1��8K������� ���4�A A�%������ � �0�����& �'�B �%�&&�& ?���'�%�� ��'�& �������0��������B �����B� B�-����'�0�� ��-�'�&�4
�� - ���0� �4�O������ 7���/�'��7�'�& �'���������7��G 0����'L�����'�& �������'�� �0�?
�+��G ���0� �4���& �'�B�-��@���7�A���0�� 70�%�L�&�����'&��������0��� 7���'�.���'?
�'0 �� '�G ���0� �4��@�������@�7�'�& �'0��%�7�B��'���/+%�7� &���0�'� ��'�?
5��0� '0��0 '���0� �4���& �'�B��'0�7����%�7�0�&�%��&�����'&��B������7���B����?
��& �����.���0� �4���& �'�A��0��� A�0�'� ��'7�0�- ��& 7�A�A 0����'?
��'4�����'�& ������+��A�' ?
8� 4���& �'�&� �&+�.'0.� 7������'&����������&+�.%�� ?
�'&�� '�� �0�% 4���& �'� B &�����A�0�'�B��������?
���� @�4������'&����������� @��)�'�� ��'B�����@�7������7����'��.� ����'�%�&�'���'��'&���������' ����A�0 ������?
!�������#���! ����� �5"���8�P��8�8�����O�ON��!�QKO�O�ON?
������� ��Q����� 4�A A�%�(�'�%���� �� ' �� �0�% �&�A���'��'�'����'0 �� '�G �� '�0�� � ' ��00��B ���@ �/+�+'.'&��0�0�%��7����0���0�&�� ��.�� '������. �� ����'%�%������'���'&������%��&�?
�O����=��Q��� �K��8�NO4��� 8���� %���B�0�� -� '���/.'&��R�&�)�H 0�B�0�:H�0�B�0���B��7�S�0�B�0���-�%;������� ?�!��&������ %�0��� ��� '��/+��&�@ -0 �B �����) )������&����'���/����HTS�0�B�0�����0�0B ���& �B ?��@�������&��/.'&��R�&�)�S 0�B�0���'�B ?
��� 8���� % ��B�0( '��0� � ���%�'�/+.%�& @ '&�'7���'�%��� ������0�%�&�'��'����S ��)0��.&..%� & ?���&�� ' '�UTV���)0���.&..%�� 0��� ����& ?
8�N��Q=�=�>�� �8����=��6�����8! ����4�A A�%�7��-���&��&����'&�@�'&������% �7���������7����������7�� 0% 7�� A�0�'� ��'7���'�%�&�A����'�7���'�.���'������%���������B ?�!+������&�����0�����0��%������% &�� ����'%��L����'�%����&��-�%�/ B �����0 )�'�� ��'���&��0���'%� ����B ����/.'���'0��0�'&��0�0�%��&�?
����������QO����=4RJ�W6(' '��0�'&�� ��&��������@�'&�����'�%&�'��������������'��?
� 6�� �Q��� 4RJ�) %�0�B�0 ��B �0���%B��G�&�?
��6O����=��O��Q���#�6�����=�#�����8��K���!���$=�8�������#=�=N?
����0�� ����0��?
Beschikbaar gesteld door Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL).Voor alle eindexamens, zie www.alleexamens.nl. Voor de perfecte voorbereiding op je eindexamen, zie www.sslleiden.nl.
■■■■ Tekst 12
&������� �'"�������
������������������������������������������������� ������!�"���"�#$�� � ����!�!����%��&'�"���"�����������������!��������!���"���"������(����������(��������"�������&)����������� � ��*����!��������+'��"��� *� � �,�-������*������ �� ���������" �������-!����!�����"(,�������! � �!���(����(����*������������ ��� ��&��!�"���"���!��+������ �������
7����������&����������&���$������#��#��$������(����#��)���� ����#��$� �����������$�������������#�&$��!0%!A���%$����������������$������#��$��������#��)
7&�����������#�&��#��#���� �����������$�����$����' ����)�/�������������(�����������$���������$���� ��#����$���������������������#��$����&�� �������������� ��������������������'�����������$�)�������������������������#�����������������#�$����������������$�$�)��������$����$��(�#��$���������#���'������&���������������$�)����������������(�����������#���' �������'�(������' ��)���$������' �������$����������$���$������
��������$�����������#����)�7������(��������(� ��$����������������)�=���������$����$��$����������$���$���� ��������� �������������������)
������������������#�� �������(�#���$�$�&���� ���#�������1�������������$��(���#����(��)����$������������ ��'�����������#����)
��������������$����&��������$�������' ��� �������&������������������)
����������(�#���$����(��)�/���(��������� ������'�������$��������$����� �������' ��� ���������������$������#����$������'����)�/���(���$�� ��1�����J��#�1����$��(�������#�����1�����'���� ���������1�$�'�'����$��������$��(�����������#'����)��������������$�$�����������(���������' ����������� ��$�������'�(�����$�#�������#�$������������ �������$�)�#�������1�����$���������������$���$�1�����J���$��������$� ����$���#'������$�)
�� '���<�������&����������&�$������#��#��#�)�����#����$����������������$����������#��������������$���#��#���� ���������#�� ������ �������$����#������$��������#��(�'��������#�)����1�����'�' ��������&����$�$�����������$����� �� &������#$���������������)
������������
"'�����@ ��8 ? � 5 . ' & . � � � � N � � �
X��P�=��#�N=Q����8��� 4�>. ��0���� �� 7�5.'�- �RUIUU� �0�'B� X��Y4�SHS1Z[[JRS[TSV
Einde
000008 16A 17
Beschikbaar gesteld door Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL).Voor alle eindexamens, zie www.alleexamens.nl. Voor de perfecte voorbereiding op je eindexamen, zie www.sslleiden.nl.