EU-subsidies voor

gemeentes

Organiseren van de verwerving

12 januari 2010

In deze presentatie

1. Introductie: De EU-regelingen

2. Het onderzoek van BB / PNO Consultants

3. EU-subsidieverwerving door gemeenten

4. Samenvatting succesfactoren

PNO Consultants

• Grootste subsidieadviesbureau in EU

• 500 medewerkers

• Overheid en bedrijfsleven

• Gert Jan van ‘t Land

• Managing Consultant Lokale Overheden

PNO Nederland

• T +31 (0)26 – 3 84 85 86

• M +31 (0)6 – 29 55 88 93

1. Introductie:

De EU-regelingen

Wat wil de EU (met subsidies)?

We bespreken kort:

• EU en EU-beleid

• Het EU-subsidiegebouw

• Welke regelingen

• Hoeveel EU-subsidiegeld in NL?

EU beleid van oudsher gericht op samensmeden van landen:

Uit de preambule van het EGKS verdrag:

“vastbesloten voor eeuwenoude wedijver een

samensmelting hunner wezenlijke belangen in de

plaats te stellen, door het instellen van een

economische gemeenschap de eerste grond-stenen te

leggen voor een grotere en hechtere gemeenschap

tussen volkeren die lange tijd door bloedige strijd

verdeeld zijn geweest en de grondslagen te leggen

voor instellingen die in staat zijn richting te geven aan

een voortaan gezamenlijke bestemming”

Schuman

Monnet

Gevolg voor subsidies

Subsidies vaak voor projecten met combi:

- Samenwerking tussen partners en regio’s

- Beleidsdoel

Beleidsterreinen unie

Europese beleidswensen bepalen subsidiestromen

• Lissabon agenda: EU meest concurrerende

economie: innovatie en kennis!

o Meer groei

o Meer en betere banen

• Sterke landbouw

• Wetenschappelijke en Technologische Ontwikkeling

• Regiobeleid – samenhangende

ontwikkeling regio's

• Allerlei deelbeleidsterreinen,

b.v. Milieu (o.a. Gothenburg)

EU-subsidies voor gemeenten

1. Nationaal / regionaal aangestuurde programma’s:

Structuurfondsen (EFRO, ESF, POP)

• Onderzoek BB/PNO: deze worden door gemeenten het meest

gebruikt

2. Interreg

• Onderzoek BB/PNO: door gemeente meest gebruikte regeling met

internationale samenwerking

3. Centrale programma’s, gelinkt aan belangrijkste

beleidslijnen (50 à 100, waarvan circa 10-25 echt

interessant)

• Onderzoek: gemeenten gebruiken deze spaarzaam

4. Programma’s derde landen

EU-Subsidiebedragen in NL

• Structuurfondsen en POP:

o ± € 2,6 miljard 2007-13 = ± € 400 mln per jaar

• 6e kader programma voor technische ontwikkeling

o ± € 335 mln 2000-6 = ± € 50 mln per jaar

• Andere (centrale) EU-subsidies:

- LIFE (2004): 11 projecten, € 9,2 mln

- Leonardo (2005): € 6,3 mln

- Socrates (2005): € 2,9 mln

- TEN-T (2004): 9 projecten, € 31, 2 mln

- Cultuur 2000 (2004): 7 projecten, € 1,7 mln

- TEN-E (2005): € 0,35 mln

TENTENTENTEN----T T T T grootstegrootstegrootstegrootste

Het EU-subsidiegebouw op hoofdlijnen

ANDERE

BELEIDS-

TERREINEN

EF

RO

Inte

rreg

PO

P E

SF

TE

N

KP

7C

IP

Excellent

onderzoek

Toepas-

baarheid en

uitvoering

Capacity

building

2. Het onderzoek van BB / PNO Consultants:

Succes met EU-subsidies

Het onderzoek (1)

• Vragenlijst naar secretaris alle gemeenten

• Situatie in 2006

• Feitelijk gebruik van EU-subsidies

• Mening over EU-subsidies

• Kenmerken van gemeente en organisatie

Het onderzoek (2)

• Respons: 128 gemeente-secretarissen

o 24% < 30.000 inwoners (pop=294)

o 33% 30.000 – 100.000 inwoners (pop=124)

o 52% > 100.000 inwoners (pop=25)

o Respons per provincie: 20% - 50%

• Centraal in het onderzoek:

o Verhouding baten en lasten

o Wat doen succesvolle gemeenten goed

o Succesfactoren voor project en organisatie

Waardeketen uitgangspunt

3. EU-subsidieverwerving door gemeenten

In dit deel…

• Bedragen

• Lust of last?

• Waarom doe je het: geld of iets anders?

• De waardeketen: kenmerken van succesvolle

gemeenten

o Kansen zien

o Plan ontwikkelen

o Realiseren en verantwoorden

o Management van de verwerving

EU-aanvragen lonen

• 128 gemeenten: € 100 mln, € 1,7 mln/gem

o <30.000: € 14 mln, € ½ mln

o 30.000 – 100.000: € 29 mln, € 1 mln

o >100.000: € 57 mln, € 5 mln

Alleen gemeenten niet nul meegenomen

13,5

29,356,8

<30 30-100 >1000 0 - 1/2 1/2 - 1 1-5 >5

Grote gemeentengrootste deel opbrengst

Grootste deel vraagt 0 aan

Lust of last

0

20

40

60

80

100

<30 30-100 >100

lust last

Hoe kleiner de

gemeente – hoe

sneller EU-subsidies

een last zijn

Belangrijkste opbrengst?

0

20

40

60

80

100

<30 30-100 >100

geld anders

Andere doelen bij grotere

gemeente:

• EU-ervaring• Kennis• Hefboom provincie en andere

overheden

Subsidies zijn belangrijk instrument

voor niet monetaire doelen – wie dat

beseft lijkt meer succes te hebben!

Subsidies gebruiken voor (verbinden van) prioriteiten

prioriteiten organisatie en projecten

prioriteiten van

subsidiënten en subsidies

Subsidies voor

projecten

Magische ingrediënt

Grootste nadeel

Complex Verantwoording

Afstand Baten/lasten

Kenmerken succesvolle gemeenten in fase kansen zien (1)

• Aanpak voor benutting periode 2007-13o Gereed: 16% (>100.000: 77%)

o In ontwikkeling: 34% (>100.000: 23%)

o Nee: 49% (<30.000: 74%)

• Methode voor kennisopbouw in organisatieo Op de hoogte zijn = moeilijk: 66% (<30.000: 85%)

o Op de hoogte zijn = makkelijk: 34% (>100.000: 85%)

• Brede oriëntatie, o.a. in buitenlando Buitenlandse reis gemaakt: 24% (>100.000: 85%)

o Thuis gebleven: 76% (<30.000: 80%)

Kenmerken succesvolle gemeenten in fase kansen zien (2)

• Zoek steun

o Provincie (wel aanvraag: 62%, geen aanvraag: 32%)

o Adviseur (60%, 23%)

o Andere gemeente (32%, 19%)

o VNG (29%, 16%)

o Senter Novem (29%, 60%)

o EGL (15%, 20%)

• Aanjagende wethouder

o Vaker een plan voor de benutting (81% vs 35%)

o Kennis opbouwen makkelijker (60% vs 20%)

• Effectief subsidiemanagement (later)

Kenmerken succesvolle gemeenten in fase kansen zien (3)

• Veel grote subsidies hebben netwerk-karakter /

programmatisch:

o Subsidieprojecten staan in een programma

o Sommige regelingen werken met pré aanvragen, bij

toekenning volgt ‘recht op indienen aanvraag’ (EFRO)

o Draagvlak voor toekenning belangrijk (Interreg, LIFE –

vooral binnenlands draagvlak belangrijk)

o Naar buiten kijken en positie bepalen daarom belangrijke

succesvoorwaarden

• Soms zijn grote subsidies ‘objectief’

o Kwaliteit van aanvraag of loting telt het meest

o Kennis en kwaliteit voorstel belangrijk (ESF, LIFE+, PSR)

Highlights kansen zien (boek)

• Van der Hoeven – aanjagen geen Rijkstaak.

Echter: in Spanje denken ze daar anders over

• Maastricht – gemeente die kansen ziet

• Checklist fase kansen zien

o Neem deel aan beperkt aantal netwerken

o Afdelingen verantwoordelijk voor kennisopbouw

o Ervaren inhoudelijke medewerkers betrekken

o Inbedden in besluitvorming

o Subsidies koppelen aan belangrijke projecten

o Voldoende co-financiering

Subsidiekansen creëren

Programmasamenstellen

Subsidiecyclus

Maatschap-pelijke

uitdaging of kans

Beleids-vorming

Instrumentenontwikkelen

Agendasetting

Aanvraag indienen

De stap zetten naar een aanvraag loont

Kans op toezegging

bij aanvraag groot

toegezegd

afgewezen

toegezegd

afgewezen

StructuurfondsenInterreg

Centraleregelingen

Kenmerken succesvolle gemeenten in fase plan ontwikkelen

• 87% vindt aanvraag ontwikkelen moeilijk (groot,

klein, met en zonder ervaring)

• Aanjagende wethouder heeft effect

o Met aanjagende wethouder:

45% EFRO, 33% ESF, 31% Interreg

o Geen aanjagende wethouder:

14% EFRO, 19% ESF, 10% Interreg

Highlights plan ontwikkelen (boek)

• Van Nistelrooij: ga samenwerken en besteed er

aandacht aan!

• Breda – ontwikkelen Interreg

• Leren van het bedrijfsleven

• Checklist fase plan ontwikkelen

o Plan voldoende capaciteit voor aanvragen

o Faciliteer snelle en effectieve besluitvorming (go/no go tool)

o Bij grote bedragen ambtelijk-bestuurlijke samenwerking

Kenmerken succesvolle gemeenten in fase realiseren en verantwoorden

• Administreren en verantwoording lastig (95%)

• Samenwerken met partners lastig (75%, ervaring

helpt)

• Hoe beter op de hoogte, hoe meer succes

o <100.000: 35%-45% onvoldoende op de hoogte van

ontvangen bedrag

o >100.000: 0% onvoldoende op de hoogte

• Aanjagende wethouder helpt

o Met: 80% voldoende op de hoogte; zonder: 50 %

o Met: 67% samenwerking moeilijk; zonder: 80%

Highlights realiseren / verantwoorden (boek)

• Voor kleine gemeente helpt samenwerking met

andere gemeenten

• Specialisten in dienst nemen en ondersteuning vragen

helpen

• Checklist fase realiseren / verantwoorden

o Voldoende capaciteit – voor projectleider geen straf maar

een beloning

o Snel kunnen scahkelen – bestuurder betrokken

o Interne bewaking en rapportage

Kenmerken succesvolle gemeenten subsidiemanagement (1)

• EU-subsidies specifiek beleidsdoel

o Met EU-aanvraag in 2006: 62% ‘ja’

o Zonder EU-aanvraag: 15% ‘ja’

• EU-opleidingen

o Met EU-aanvraag in 2006: 27% ‘ja’

o Zonder EU-aanvraag: 6% ‘ja’

• Medewerkers: opbrengst ca. € 1 mln / fte

• Aanjagende wethouder

o Bij 34% (85% van de grootste en 20% van de kleinste)

o Met EU-aanvraag in 2006: 47% ‘ja’

o Zonder EU-aanvraag: 21% ‘ja’

Kenmerken succesvolle gemeenten subsidiemanagement (2)

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Subsidiecoordinator Lobbyist Kennisverspreiding Besluitvorming Financiële rapportage

wel niet

Wel aanvraag

Geen aanvraag

4. Samenvatting succesfactoren

Highlights subsidiemanagement (boek)

• Checklist management

− Procesbeschrijving voor verwerving EU-subsidies

− Aanjaagrol goed invullen (ook in bestuur en ambtelijke top).

Kijk voldoende naar buiten, netwerkkarakter van b.v. EFRO,

Interreg.

− Laat afdelingen verantwoordelijk blijven voor aanvragen –

aanjager jaagt aan

− Neem alle aanvragen op in een overzicht

− Kennisverspreiding

− Kennis, capaciteit

− Succes op korte termijn creëren (energie!)

Sucesvol aanjagen – ervaring PNO

• Ambtelijke aanjager

• Naast de normale lijn

• Taken:

o informeren (rechtstreeks / nieuwsbrief)

o aanvragen helpen opstarten / helpdesk

o externe relaties onderhouden

• Gekoppeld aan MT lid (prioriteitsbepaling,

interdisciplinair)

• Aanjagende wethouder (snel schakelen,

bestuurlijke prioriteiten)

Bedankt voor uw aandacht