Kan een land zijn vluchtelingen uitkiezen?

Ellen Desmet – 18 januari 2019 – Conferentie Migratiecrisis of identiteitscrisis? Europa op een kruispunt

Onderzoeksgroep Migratierecht / Human Rights Centre / CESSMIR

VAKGROEP EUROPEES, PUBLIEK- EN INTERNATIONAAL RECHTONDERZOEKSGROEP MIGRATIERECHT

Costello 2016 / Dembour 2015

OVERZICHT1. Het Australische ‘model’2. Toegang tot internationale bescherming in België

• Irreguliere kanalen• Reguliere kanalen

• Hervestiging • Voorstel van verordening: Uniekader voor hervestiging (voorstel 2016)

• Humanitaire visa• Voorstel EP: Europees humanitair visum

3. Fundamentele rechten• Non-refoulement• Recht op asiel• Non-discriminatie• Extraterritoriale toepassing

4. ‘Selectie’ van vluchtelingen

2

1. Het Australische ‘model’

3

HET AUSTRALISCHE ‘MODEL’Humanitaire programma

‘Offshore’ resettlementapplication

Vluchteling

Global Special Humanitarian

visa

Community Support Program

Onshoreprotection application

Permanent Protection Visa

3-jaar Temporary

protection visa

5-year Safe Haven

Enterprise visa 4

Vóór aankomst in Australië

In 2018-19: 18.750 plaatsen

Geldig visum

Immigrationclearance geweigerd ofIrreguliere binnenkomst

In Australië

Automatische detentie

Meestal verwezen door UNHCR

Substantiële discriminatie

HERVESTIGING: ALGEMEEN

5https://www.unhcr.org/protection/resettlement/558c015e9/resettlement-criteria.html

Nood aan betere beschermingvoor kwetsbare vluchtelingen

CRITERIA VOOR HERVESTIGING ALS VLUCHTELING

6UNHCR Resettlement Handbook - Australia

2. Toegang tot internationale bescherming in België

7

HOE ALS ASIELZOEKER NAAR BELGIË?

8

België

Irreguliere kanalen

Humanitair visum – hervestiging Humanitair visum – hervestiging

Humanitair visum –reddingsoperatie

Erkenning als vluchteling?Erkenning als vluchteling?

Selectie ~ vluchteling

Land van herkomstLand van herkomst

[Humanitair visum – (self-referral)]

Derde land(en)

Erkenning als vluchteling

Irreguliere kanalen

9

INTEGRATED BORDER MANAGEMENT

10

Schengen Borders Code: commonadmission criteria

Before departure:Schengen visas-> previous option: humanitarianvisas with LTV (art. 25 Visum Code)<-> CJEU, X and X

When travelling:Carrier sanctions (+ ILOs)-> when lack of adequate traveldocuments-> unsafe, non-commercial routes

Maritime interdiction-> by Frontex / EBCG-> no specific attention for protection seekers

Quid protection seekers?Art. 3 (b) SBC: “shall apply … without prejudice to … the rights of refugees andpersons requesting internationalprotection, in particular as regards, non-refoulement”

But: assimilated to generic class of TCNs(<-> “willingness and ability to return tocountry of provenance”)

“irregularized” entry in Schengen zone

Based on Moreno-Lax 2017

Extraterritorialization / undifferentiation

SELECTIE?• Tot 90% van later erkende vluchtelingen en subsidiair

beschermden = via irreguliere kanalen

• Selectie?• Indirect• Agency• Financiële middelen• Banden met land van bestemming• …

• Passieve keuze tegen de meest kwetsbaren

11

Reguliere kanalen: hervestiging

12

AD HOC HERVESTIGING

1. 2015 Europese hervestigingsregeling (C(2015) 3560 final)

• “The priority regions for resettlement should include North Africa, the Middle East, and the Horn of Africa, focusing in particular on the countries where the Regional Development and Protection Programmes are implemented”

• Lidstaten verantwoordelijk voor individuele beslissingen

13

AD HOC HERVESTIGING

2. EU-Turkije Verklaring• “Voor elke Syriër die vanaf de Griekse eilanden naar Turkije

wordt teruggestuurd, [zal] een andere Syriër vanuit Turkije in de EU worden hervestigd, rekening houdend met de kwetsbaarheidscriteria van de VN.”

3. Herplaatsing• Mogelijkheid voor lidstaten om verplichtingen te vervullen via

hervestiging van Syriërs uit Turkije

14

AD HOC HERVESTIGING

4. Commissie aanbeveling 2017

15

HERVESTIGING IN BELGIË

16

UNHCR Resettlement Handbook - Belgium

Resolutie van de Kamer van 29 juli 2017 over de bescherming van religieuze en levensbeschouwelijke minderheden in Noord-Afrika, in het Nabije Oosten en het Midden-Oosten

Uniekader voor hervestiging (voorstel 2016)

17

UNIEKADER VOOR HERVESTIGING (VOORSTEL 2016)• Toelatingscriteria (art. 5) (+ uitsluitingsgronden (art. 6))

• Vluchtelingen / subsidiair beschermden

18

UNIEKADER VOOR HERVESTIGING (VOORSTEL 2016)• Toelatingscriteria (art. 5) (+ uitsluitingsgronden (art. 6))

• Minstens één van de volgende categorieën:• Kwetsbare personen

• vrouwen en meisjes die gevaar lopen;• kinderen en jongeren die gevaar lopen, onder wie niet-begeleide kinderen;• personen die geweld en/of marteling, ook op grond van hun geslacht, hebben overleefd;• personen die juridische en/of fysieke bescherming nodig hebben;• personen met medische behoeften of een handicap; of• in sociaaleconomisch opzicht kwetsbare personen; (> UNHCR criteria)

• Familieleden van derdelanders of staatlozen of Unieburgers (> UNHCR criteria)• Echtgenoot of niet-gehuwde partner met wie duurzame relatie• Ongehuwde minderjarige kinderen van deze paren of van te hervestigen derdelanders of staatlozen • Ouders van te hervestigen minderjarige• Broers / zussen van te hervestigen onderdanen• …

19

Overlap met Gezinsherenigingsrichtlijn?

Quid kwetsbare kandidaten zonder familiebanden?

UNIEKADER VOOR HERVESTIGING

• LS mogen voorrang geven aan personen met (art. 10)• Familiebanden• Sociale of culturele banden of andere kenmerken die integratie

kunnen vergemakkelijken, “mits hierbij geen sprake is van discriminatie”

• Specifieke behoefte aan bescherming / kwetsbaarheid

Internationale bescherming ~ integratiepotentieel?meest kwetsbaren?

~ ‘migration management approach’ (Bamberg 2018)

20

Reguliere kanalen: humanitaire visa

21

HUMANITAIR VISUM - REDDINGSOPERATIE• Selectie?

• Focus op christelijke minderheden in het Midden-Oosten

• ‘Kwetsbaarheid’• Gezinnen met kinderen, zieken en alleenstaande moeders

• ‘Netwerk of familiale band’• Veiligheidsscreening

22Knack.be

NAAR EEN EUROPEES HUMANITAIR VISUM?• Hervorming Visumcode• Oproep Europees Parlement aan de Commissie:

voorstel tot verordening voor Europees humanitair visum • Enige doel: verzoek om internationale bescherming te

kunnen indienen• Voor eind maart 2019

23

NAAR EEN EUROPEES HUMANITAIR VISUM?• Toepassingsgebied

• Visumplichtige derdelanders• ~ internationale bescherming• Niet: in hervestiging• Niet: gezinsleden met recht op hereniging

• Procedure• ~ visa kort verblijf• Maar: altijd interview (eventueel op afstand); elektronische aanvraag

-> prima facie inschatten van ‘arguable claim’ van blootstelling aan reëel risicovan vervolging of ernstige schade

= behandeling van visumaanvraag, geen externe behandeling van asielaanvraag

24

3. Fundamentele rechten

25

Non-refoulement

26

NON-REFOULEMENT: PERSONEEL TOEPASSINGSGEBIED

• Art. 33(1) Conventie van Genève• Alle vluchtelingen

• Onafhankelijk van erkenning van status, dus ook asielzoekers• Uitzonderingen: art. 33(2) CvG

• Ernstige redenen -> gevaar voor de veiligheid van het land• Veroordeeld wegens bijzonder ernstig misdrijf -> gevaar voor gemeenschap

• Art. 3 EVRM• Iedereen

• Ook ‘toekomstige vluchtelingen’, nog in land van hun nationaliteit• Onderdanen én vreemdelingen, ook irreguliere migranten• Onafhankelijk van gedrag van persoon

• EU-recht (arts 4 en 19 Handvest)• Iedereen

27

Recht op asiel

28

UVRM / VLUCHTELINGENVERDRAG

• Art. 14 UVRM: recht om asiel te zoeken

• Vluchtelingenverdrag: geen aanwijzingen welke staat internationale bescherming moet verlenen

29

ART. 18 HANDVEST: PERSONEEL TOEPASSINGSGEBIED

• Subjectief recht

• Toelichtingen bij het Handvest: “in lijn met Aznar Protocol” • <-> art. 3 CvG: non-discriminatie naar land van herkomst• maar erkent Unieburgers als mogelijke begunstigden van internationale

bescherming

-> Iedereen

30

ART. 18 HANDVEST

• Materiële verplichting• Toekennen als voorwaarden vervuld zijn• Recht op verblijfsvergunning

• Procedurele verplichting• Recht op toegang tot asielprocedure• Cf. art. 7(1) Procedurerichtlijn

• “De lidstaten zorgen ervoor dat elke … meerderjarige het recht heeft een eigen verzoek om internationale bescherming te doen.”

31

Verbod van discriminatie

32

DISCRIMINATIE?= ongerechtvaardigd onderscheid tussen vergelijkbare gevallen

Gevallen= ‘protection seekers’

Onderscheid= toegang tot internationale bescherming

Gerechtvaardigd?- Legitiem doel?- Adequaat?- Proportioneel?

33

Extraterritoriale toepassing

34

EXTRATERRITORIALE TOEPASSING?

35

EVRM ‘effective control’ (over area in foreign territory or persons abroad)

Handvest “applicable in all situationsgovernned by EU law” (CJEU, Fransson)

(cf. art. 51 Handvest: “Unierecht ten uitvoer brengen”)

4. Selectie van vluchtelingen

36

37

Selectieneutraal Selectiebevorderend

Irreguliere kanalen

Hervestiging

Humanitair visum –reddingsoperatie

Humanitair visum -autonoom ingediend

(Europees humanitair visum voor asielzoekers)

Laat focus op kwetsbaarheid toe

SELECTIE-FACTOREN

• Kwetsbaarheid

• Nationaliteit• Religie

• Land van verblijf• Integratiepotentieel?

38

Alleen als element van kwetsbaarheid / gelinkt met vervolging/ernstige schade?

SELECTIE: QUID?• Noodzakelijkheid

• Kwetsbaarheid als criterium

• Wat met niet-kwetsbare personen die nood hebben aan internationale bescherming?

• ‘vulnerability race’?

• Hoe kwetsbaarheid vaststellen?

-> Vanuit een rechtenbenadering

39

Dank voor uw aandacht

ellen.desmet@ugent.be

40