Eindverslag ITCA Project 5V In opdracht van Stichting IJshockey Amsterdam  

 

Projectinformatie  Auteurs: Mischa Kockmann (5V2), Tyro Bekedam (5V4), Harmen van der

Meijden (5V3) & Micha van Wees (5V3) Opdrachtgever: Stichting IJshockey Amsterdam Contactpersoon: Kees Boot Startdatum project: 12-03-2018 Einddatum project: 01-06-2018

1

Eindverslag ITCA Project 5V In opdracht van Stichting IJshockey Amsterdam  

 

Samenvatting Opdracht Kees Boot, bestuurslid van Stichting IJshockey Amsterdam, heeft gevraagd om hulp bij de ontwikkeling van een nieuwe ijshal in Amsterdam. En niet zomaar een ijshal, een duurzame ‘removable’ ijshal, die is voor en door ijsverenigingen en schaatsscholen. Wat is een ‘removable’ ijsbaan? Het Engelse woord removing heeft meerdere betekenissen als je het vertaald naar het Nederlands. Maar de focus ligt op op de betekenis ‘verplaatsen’. Wat Kees Boot hiermee bedoeld, is het kunnen verplaatsen van de ijshal indien de gemeente vindt dat de grond gebruikt voor de ijshal beter besteed kan worden aan iets anders. De ijshal moet geschikt zijn voor meerdere ijssporten, indien mogelijk zelfs voor sporten die niets met ijs te maken hebben. Zo stel je de gemeente ook tevreden.

2

Eindverslag ITCA Project 5V In opdracht van Stichting IJshockey Amsterdam  

 

Inhoudsopgave 

Projectinformatie 1

Samenvatting Opdracht 2

Inhoudsopgave 3

Inleiding 4

Opdrachtgever 6

Opdracht/Casus 7

Probleemstelling 7

Onderzoek naar bestaande ijshallen 8

Resultaten 9

1.2 Isolatie Ijshal 9

1.3 Koeling ijshal 9

1.4 Energiebesparing 10

2.1 De verlichting 11

2.2 Zonnepanelen 12

Conclusie/Advies 15

Discussie 15

Evaluatie 16

Bronnenlijst 17

   

3

Eindverslag ITCA Project 5V In opdracht van Stichting IJshockey Amsterdam  

 

Inleiding Met dank aan de vele olympische medailles is nederland bekend geworden als een van de grootste schaatslanden ter wereld, toch heerst er in Nederland een ijstekort. De meest bevolkte stad van Nederland, Amsterdam, telt maar drie ijsbanen. In het noorden van Nederland vind je verreweg de meeste ijsbanen, maar die zijn tegenwoordig alleen nog kunstmatig. Natuurijs is de laatste jaren erg weinig aanwezig, zo weinig dat de laatste elfstedentocht op 4 januari 1997 was. Voor ijs-sportverenigingen is dit geen probleem zolang er maar genoeg ijsbanen zijn, precies dat is nu dus een probleem in Amsterdam. De ijshockeyvereniging Amstel Tijgers zet zich in voor het realiseren van een nieuwe ijshal in Amsterdam, die op den duur de Jaap Edenhal kan vervangen. De Amstel Tijgers kunnen zelf echter niet de volledige financiering voor hun rekening nemen. Er zijn dus investeerders nodig. Om investeerders aan te kunnen trekken hebben de Amstel Tijgers een financieel plan nodig, zodat investeerders weten waar het geld dat ze investeren heen gaat en dat ze weten hoeveel risico ze nemen met hun investering. Een belangrijk deel van dit financiële plan zijn de energiekosten. De opdracht is om te berekenen hoeveel geld er ongeveer zal worden uitgegeven aan koeling, verlichting e.d. q

4

Eindverslag ITCA Project 5V In opdracht van Stichting IJshockey Amsterdam  

 

Opdrachtgever De opdrachtgever voor dit onderzoek is Stichting IJshockey Amsterdam. De enige huidige ijshockeyhal in Amsterdam is de Jaap Edenhal. Aangezien deze aan vervanging toe is zet Stichting IJshockey Amsterdam zich in voor het realiseren van een nieuwe ijshal in Amsterdam. Onze contactpersoon is de heer K. Boot. De heer Boot is bestuurslid bij Stichting IJshockey Amsterdam.

5

Eindverslag ITCA Project 5V In opdracht van Stichting IJshockey Amsterdam  

 

Opdracht/Casus 

 Er moet een duidelijk overzicht opgeleverd worden, waarin wordt beschreven wat de energiekosten zijn en waar deze kosten vandaan komen. Eerst zal het energieverbruik worden berekend, hieruit worden de gemiddelde kosten gebruikt om een volledig overzicht te creëren. De stichting IJshockey Amsterdam moet met een businessplan komen, daarom moeten zij ook een overzicht van de energiekosten hebben. Hiermee wil de stichting financiers trekken. Als het maken van een volledig overzicht van de energiekosten slaagt, zal de stichting een duidelijker plan hebben, en duidelijkheid lokt financiers. Ook weten ze dan precies waar ze aan toe zijn. Als het overzicht niet lukt dan heeft de stichting zeker meer moeite met het aantrekken van de financiers, want zonder een duidelijk overzicht van energiekosten is er bijna geen kans dat de financiers akkoord zullen gaan. Er gaat een duidelijk en volledig overzicht opgeleverd worden met daarin verwerkt het aantal energie wat door alle apparaten wordt verbruikt en de totale prijs hiervan.

Probleemstelling De huidige train- en wedstrijdhal van ijshockeyvereniging de Amsteltijgers is de Jaap Edenbaan. Echter is deze hal al behoorlijk oud en aan vervanging toe. Het koelingsysteem is flink verouderd en de ijsbaan is verzakt en staat scheef. De Amsteltijgers nemen om deze reden het initiatief om een nieuwe ijshal te realiseren. Een nieuwe hal kost erg veel geld, daarom wordt er door ons voor deze vereniging een deel uitgezocht. De onderzoeksvraag luidt: Hoe kan Stichting IJshockey Amsterdam een zo duurzaam mogelijke removable ijshal opleveren?

   

6

Eindverslag ITCA Project 5V In opdracht van Stichting IJshockey Amsterdam  

 

Onderzoek naar bestaande ijshallen Op een aantal vragen rondom bestaande ijshallen is gezocht naar een antwoord,

deze vragen luiden:

-Hoeveel ijshallen zijn er momenteel in Nederland?

-Welke Nederlandse ijshallen kunnen als voorbeeld dienen?

-Welke ijshallen uit de rest van de wereld kunnen als voorbeeld dienen?

-Wat zijn de veiligheidsnormen waaraan een ijshal moet voldoen?

Hoeveel ijshallen zijn er momenteel in Nederland?

Er zijn momenteel 9 openbare ijshallen in Nederland in gebruik Jaap Edenhal, Amsterdam Elfstedenhal, Leeuwarden IJsbaan Haarlem, Haarlem Schaatshal Leiden, Leiden Sportcomplex de Meent, Alkmaar Leisure World Ice Center, Dronten IJsbaan Twente, Enschede Triavium, Nijmegen Het IJssportcentrum Stappegoor, Tilburg

Welke ijshallen in Nederland kunnen als voorbeeld dienen?

Elfstedenhal, Leeuwarden

(Energieneutraal)

De Elfstedenhal in Leeuwarden is een energieneutrale hal (1% van het totale

verbruik wordt nog elders gehaald). Dit wordt bereikt door slim gebruik te

maken van de omgeving en door het gebruik van een warmtekrachtkoppeling

(wkk). De wkk verwarmt een deel van het water dat wordt gebruikt bij het

douchen. De wkk draait op methaangas, wat wordt afgevoerd vanuit een

nabijgelegen afvalstortplaats, en kost dus op die manier geen extra gas.

Tegelijkertijd vermindert het de hoeveelheid methaangas die van de

afvalstortplaats het milieu in gaat. Ook de koelingsapparatuur speelt een rol in

het bezuinigen. De warmte die vrijkomt bij het koelen van het ijs wordt

hergebruikt, om de ijshal (bijv. tribunes) te verwarmen en wederom om douche

en kraanwater te verwarmen. Er hangen zuinige LED-lampen om te besparen op

energie. De energie die er nog nodig is wordt gehaald uit de zon, op het dak

staan maar liefst 500 zonnepanelen. Meestal wekken deze genoeg op om de

ijshal draaiende te houden. 12

1 http://www.ekwadraat.com/kennisbank/?id=291365 2 https://www.bgdd.nl/nieuws/duurzame-warmte-en-stroom-voor-leeuwarder-ijshal/1

7

Eindverslag ITCA Project 5V In opdracht van Stichting IJshockey Amsterdam  

 

Welke ijshallen in de wereld kunnen als voorbeeld dienen?

T3 Center, Umeå, Zweden

Deze ijshal dient als thuisbasis van het zweedse ijshockeyteam Björklöven uit Umeå, Noordelijk Zweden, en heeft een hypermodern koelingssysteem om te besparen op energie. In dit koelingssysteem wordt CO2-ammoniumhydroxide gebruikt als koelvloeistof. Door deze koelvloeistof verbruikt 50% minder dan standaard koelingsmethoden. 3

Ice World Ice World is niet 1 ijshal, maar een bedrijf wat zich specialiseert in ‘removable’ ijshallen, binnen 48 uur valt een ijshal te bouwen en binnen diezelfde tijd kan hij weer afgebroken worden. 4

Wat zijn de huidige veiligheidsnormen waaraan bestaande

ijsbanen/ijshallen moeten voldoen?

Online waren geen bouweisen voor ijshallen te vinden. Ook mails aan verscheidene bedrijven in zowel de schaatsbranche als de architectuur leverden niks op

 

   

3 http://www.r744.com/articles/7722/co2_ammonia_ice_rink_installed_in_sweden 4 http://www.ice-world.com/#

8

Eindverslag ITCA Project 5V In opdracht van Stichting IJshockey Amsterdam  

 

Resultaten 1.2 Isolatie Ijshal De energiekosten voor een ijshal zijn aanzienlijk hoog, de koeling en de verlichting zijn al twee grote kostenposten. Een methode om de kosten van de koeling te verlagen is om gebruik te maken van een goed isolatiemateriaal. Zodat de warmte en kou geen kant op kunnen. Als het op isolatiemateriaal aan komt zijn er ook veel opties. Voor een hoge isolatiewaarde, en ook een hoge prijs, kan er met thermoharders gewerkt worden. Dit zijn redelijk duurzame producten alleen is de prijs echt hoog. Een goedkopere optie zou schapenvacht zijn. Echter werkt schapenvacht veel minder goed. De bedoeling is om een efficiënte, duurzame tussenweg te vinden. Na wat onderzoek is er vastgesteld dat steenwol een van de beste isolatiematerialen is. Steenwol is een makkelijk te verkrijgen product en is ook makkelijk te installeren. 1.3 Koeling ijshal Hoe moet een ijsbaan zo efficiënt mogelijk gekoeld worden? Een ijsbaan kan op verschillende manieren gekoeld worden. Het hangt allemaal af van de koelvloeistof in de buizen van de desbetreffende ijsbaan. In de voorbijgaande jaren werd ammoniak veel gebruikt. Ammoniak is voor langere periodes goed bruikbaar, alleen heeft het gebruik ervan hoge veiligheidsrisico’s, dit kan hele hoge kosten veroorzaken. Een belangrijke eis van de opdrachtgever was om de ijsbaan zo efficiënt en goedkoop mogelijk te maken. Het gebruik van CO2 is dan de meest aan te raden optie. Dit alternatief is redelijk nieuw in de markt. Het bestaat namelijk nog geen 20 jaar. Wat de CO2-ijsbaan nog aantrekkelijker maakt, is het feit dat deze ijsbaan beter is voor het milieu dan elk ander alternatief. Dit is bewezen door middel van een onderzoek dat plaatsvond in Canada, een van de grootste ijsbaan landen op aarde.

9

Eindverslag ITCA Project 5V In opdracht van Stichting IJshockey Amsterdam  

 

1.4 Energiebesparing Hieronder staan manieren om energie te besparen Verwarming 5

Lagere warmte in ijshal als er weinig mensen zijn bijvoorbeeld van de normale 15C naar 5C Warmte dat ontstaat bij koeling ijsbaan gebruiken voor andere doeleinden/ (zoals verwarmen van ijshal) 6

Verlichting Verminderde lichtintensiteit (voor bijvoorbeeld schaatsen) Aanwezigheidssensoren gebruiken voor het licht Installeer LED-verlichting* Koelinstallatie Schakel de koelinstallatie 's nachts uit. Optimaliseer de ijsdikte: 2,5 tot 4 cm is optimaal Efficiënter koelingssysteem (zie deliverable 1.3) Voeg drukregelaars toe 7

Overig Installeer tijd klokken die automatisch lichten en andere dingen uitdoen Goede Isolatie Gebruik plafondmodificaties die minder warmte uitstralen. Gebruik van Zonnepanelen, zie 2.2 Betere waterkwaliteit, want dan hoef je water minder te koelen om het te laten vriezen. 8

In deze deliverable werd ook onderzoek gedaan naar de juiste luchtvochtigheid. Bij een hoge luchtvochtigheid zal het ijs zacht worden. Zacht ijs is slechte kwaliteit en kost meer energie. Hierom is het belangrijk om de luchtvochtigheid zo laag mogelijk te houden. Het laag houden kost natuurlijk ook weer veel energie, dus wil je het liefst de luchtvochtigheid op het punt van dat er geen zacht ijs ontstaan. Uit onderzoek is gebleken dat een maximale luchtvochtigheid van 70% het beste is, dit is omdat dan nog water goed kan verdampen en er weinig condensatie plaatsvindt. Bij 70% luchtvochtigheid De verlichting

5 https://www.mge.com/saving-energy/business/bea/article_detail.htm?nid=2563 6 https://www.technischweekblad.nl/nieuws/de-ijsbaan-verwarmt-het-zwembad/item1154 7 https://www.mge.com/saving-energy/business/bea/article_detail.htm?nid=2563 https://alliantenergy.bizenergyadvisor.com/ice-rinks 8https://www.xcelenergy.com/staticfiles/xe/PDF/Marketing/MN-Bus-Custom-Efficiency-Ice-Rink-Savings-Suggestions.pdf

10

Eindverslag ITCA Project 5V In opdracht van Stichting IJshockey Amsterdam  

 

2.1 De verlichting Een van de grootste energieverbruikers naast de koeling van de ijsbaan is de verlichting. De meeste oude ijsbanen worden nog verlicht met hogedruks ontladingslampen, deze verbruiken erg veel energie. Een aantal nieuwe ijsbanen, waaronder het Triavium in Nijmegen is uitgerust met zuinige led armaturen. Deze lichtbronnen zijn onder anderen:

● 70% procent zuiniger dan de hogedruks ontladingslampen ● Hebben 50.000 branduren per led armatuur.

Om de hal goed verlicht te hebben moet er ongeveer een armatuur per zes vierkante meter komen. Energieverbruik Een van deze led armaturen verbruikt 192W*. Aangezien er één per zes vierkante meter geplaatst moet worden, kost het per vierkante meter 192/6=32W. In de energiewereld wordt er niet in watt gerekend, maar in kilowattuur. 32W is dan ook gelijk aan 0.032kWh. In 2018 kost een kWh ongeveer €0.21. Dus er zou 0.032*0.21= €0.0067 per vierkante meter per kWh betaald moeten worden. Om er een simpele formule van te maken: EP= 0.0067*U*m² In deze formule is:

● EP de energiekosten; ● U het aantal branduren; ● m² het aantal vierkante meter; ● 0.0067 is de prijs per vierkante meter per kWh.

Stel de ijsbaan is dan zeven dagen per week open, op doordeweekse dagen zes uur per dag en in het weekend acht uur per dag en de ijsbaan is net zoals volgens de internationale reglementen voor ijshockeybanen 61 bij 30 meter. Dan zijn de kosten per week €564,-. Een jaar heeft 52,1775 weken dus, 564*52.1775= €29428,42 kost de verlichting per jaar. *Dit is het gemiddelde verbruik van de astro disano led series

11

Eindverslag ITCA Project 5V In opdracht van Stichting IJshockey Amsterdam  

 

2.2 Zonnepanelen Zullen zonnepanelen winstgevend zijn? Zonnepanelen zullen winstgevend zijn zolang de ijshal er minstens 9 jaar staat, waarschijnlijk zullen ze zelfs eerder winstgevend zijn, omdat de aanschafkosten hoog zijn ingeschat, de zonnepanelen zullen waarschijnlijk goedkoper per stuk zijn vanwege bulkvoordeel bij de aanschaffing. Hieronder staat extra informatie. Om te weten of zonnepanelen winstgevend zullen zijn moeten we kijken naar de terugverdientijd van de zonnepanelen. De terugverdientijd wordt bepaald door de volgende factoren.

● De kostprijs van de zonnepanelen. ● Kosten van de randapparatuur en installatie ● De actuele stroomprijs. ● Het energieopbrengst zonnepaneel

Zonnepaneel Er worden 2 soorten zonnepanelen vooral gebruikt: Mono-kristallijne zonnecellen of Poly-kristallijne zonnecellen. Mono zijn beter bij direct zonlicht, terwijl poly beter zijn bij indirect zonlicht. In Nederland maakt het verschil niet uit. Berekening Aanschafkosten geschat op 30000€ bij 50 zonnepanelen* 1 Wp= 0,85 kWh per jaar in nederland 50 zonnepanelen van 360 Wp** Stroomprijs: 0,21€ euro per kWh 0,85*360*50=15300 kWh per jaar 15300*0,21= 3213€ 30000€/3213€==9 Jaar *Hoge schatting, het gaat uit van 24000€ voor de zonnepanelen en 6000€ Kosten van de randapparatuur en installatie, maar zonnepanelen zijn waarschijnlijk goedkoper bij aankoop van grote hoeveelheden en er zijn mogelijkheden van subsidie en belastingteruggave. **SunPower X22 - 360 Wp zonnepaneel, 480 euro per stuk Verplaatsbaarheid Een van de eisen van het onderzoek is dat het gebouw goed verplaatsbaar moet zijn. Daarin is daar ook voor zonnepanelen naar gekeken zonnepanelen worden op deze wijze geplaatst:

1. Beugels op dak maken onder de dakpannen (je haalt een pan weg, schroeft de beugel vast en legt de pan terug)

12

Eindverslag ITCA Project 5V In opdracht van Stichting IJshockey Amsterdam  

 

2. Je plaatst de zonnepanelen op het dak 3. Je sluit de zonnepanelen aan op een omvormer die bijna altijd in huis staat (klein

kastje op zolder) 4. Je laat dit kastje aansluiten op de meterkast (zelf doen is lastig)

Het verhuizen van de zonnepanelen gaat gewoon andersom van het installeren van zonnepanelen (loskoppelen en losschroeven) en de laatste stap hoeft niet eens perse, dit blijft een aansluiting voor de kopers voor de toekomst. Het dak beschadigd hierbij niet behalve dan het gat van de doorvoer van de kabel door het dak. Deze zal dichtgemaakt moeten worden met bv PUR en stelt weinig voor. Zonnepanelen zijn dus redelijk flexibel. Zonnepanelen zullen ook betekenen dat het dak sterken moet zijn. De regel is als er een man op het dak kan staan kan er ook een zonnepaneel op. Dit betekent dus dat het dak in ieder geval een man moet kunnen dragen en dus redelijk sterk moet zijn. Een heel licht dak is dus geen mogelijkheid

   

13

Eindverslag ITCA Project 5V In opdracht van Stichting IJshockey Amsterdam  

 

Conclusie/Advies De onderzoeksvraag luidde: Hoe kan Stichting IJshockey Amsterdam een zo duurzaam mogelijke removable ijshal opleveren? Wij Zijn tot de volgende conclusies gekomen en adviseren Stichting IJshockey Amsterdam de volgende maatregelen te nemen rondom het ontwerp van een nieuwe ijshal: -Gebruik technieken van Ice world om zo de ijshal snel op te kunnen bouwen en af te kunnen breken -Gebruik een energiezuinig CO2-ammoniumhydroxide koelingssysteem -Maak gebruik van energie/grondstoffen uit de omgeving, bijvoorbeeld lokale stortplaatsen waar methaangas vrijkomt -De investering in zonnepanelen kan binnen negen jaar worden terugverdiend, het ligt dus aan de situatie of dit een goede optie is of niet -Door steenwol als isolatiemateriaal te gebruiken wordt veel energie bespaard, zonder dat de investeringskosten onbehapbaar hoog oplopen -Installeer LED-lampen voor verlichting van de ijshal -Schakel de koelinstallatie 's nachts uit. -Optimaliseer de ijsdikte: 2,5 tot 4 cm is optimaal

   

14

Eindverslag ITCA Project 5V In opdracht van Stichting IJshockey Amsterdam  

 

Discussie Het onderzoek dat gedaan is moet betrouwbaar, representatief en generaliseerbaar zijn. De manier om dit te checken is te kijken of het onderzoek genoeg bronnen hebben, de bronnen betrouwbaar zijn en of alle bronnen hetzelfde zeggen. In dit onderzoek is dit bij de meeste deliverable van sprake, maar niet bij alle evengoed zo is 2.1.2 energieverbruik overig niet gelinkt. Dit is waarschijnlijk omdat het vooral berekeningen zijn. Deliverable 1.4 energiebesparing is juist een goed voorbeeld van een betrouwbaar, representatief en generaliseerbaar onderzoek. Er staan veel links die leiden naar informatie van betrouwbare sites die hetzelfde zeggen. Hieronder staat een overzicht van hoe elke deliverable is

Genoeg bronnen

Betrouwbare bronnen

Bronnen zeggen hetzelfde

Overige opmerkingen

1.1 matig goed goed

1.2 matig goed goed

1.3 goed matig goed Veel is gelinkt aan wikipedia, maar dat is geen vertrouwbare bron ook al is het vaak nuttig.

1.4 goed goed goed

2.1 matig goed goed

2.2 goed matig goed

   

15

Eindverslag ITCA Project 5V In opdracht van Stichting IJshockey Amsterdam  

 

Evaluatie Algemeen verloop Dit project kende een valse start, wij waren begonnen met wat later een onmogelijke opgave bleek. Eenmaal dit uitgevonden te hebben, zijn wij naar onze opdrachtgever gestapt om samen tot een oplossing te komen, en die kwam er. Sindsdien gaat het project over verbruik, koeling en technieken. In plaats van het ontwerpen van eerst. Nadat de deliverables waren aangepast hebben wij de draad weer opgepakt en zijn verder gaan werken. Aan het eind van het project is boven water gekomen dat de, inmiddels, voormalige teamleider geen goede keuze bleek te zijn aan het begin van het project, vanwege de persoonlijke problemen later in het project voor Micha. Dus is het teamleiderschap overgedragen van Micha naar Mischa. Na de wissel maakte de teamleider duidelijk wat er nog gedaan moest worden en hij heeft dan ook alle deadlines flink terug geschoven. Toen kwam de volgende terugslag. Een teamlid kreeg last van problemen buiten school, dus zijn zijn taken verdeeld en moest er nog harder gewerkt worden. Dit is gelukt ook. Als teamleider, ben ik trots op dit team. Na de moeizame start en een weg vol met tegenslagen en hindernissen. Is het toch gelukt om het project succesvol af te sluiten. Samenwerking In een project ben je nergens zonder een goede samenwerking. Gedurende het project verliep de samenwerking prima, er werd vaak overlegd over of iets goed was of niet. De vraag ‘’Kan jij dit voor me nalezen en verbeteren?’’ is vaak voorbij gekomen. Voor de volgende keer… Zoals eerder geschreven, het project kende een moeizame start. Dit werd vooral veroorzaakt door onduidelijkheid over de planning en deliverables. Er moet een strakkere planning komen en er moet gehamerd worden op dat de deliverables daadwerkelijk op tijd worden ingeleverd.

   

16

Eindverslag ITCA Project 5V In opdracht van Stichting IJshockey Amsterdam  

 

Bronnenlijst 1.1 Bestaande ijshallen

http://www.ekwadraat.com/kennisbank/?id=291365 http://www.r744.com/articles/7722/co2_ammonia_ice_rink_installed_in_sweden https://www.bgdd.nl/nieuws/duurzame-warmte-en-stroom-voor-leeuwarder-ijshal/1 http://www.ice-world.com/# 1.2 Isolatie ijshal https://www.insulationsolutions.nl/workspace/uploads/isolatiemagazine72-december2016-thialf.pdf http://www.armacell.com/www/armacell/acwwwattach.nsf/ansFiles/AFArmaflexLeafletBNLXNL.pdf/$FILE/AFArmaflexLeafletBNLXNL.pdf 1.3 Koeling Ijsbaan https://www.koudeenluchtbehandeling.nl/nieuws/zweedse-co2-ijsbaan-werkt-zelfvoorzienend-60803 https://nl.wikipedia.org/wiki/Kunstijsbaan http://www.nrcan.gc.ca/sites/www.nrcan.gc.ca/files/energy/pdf/comparative-study-arenas_EN.pdf http://www.ammonia21.com/articles/6783/first_co_sub_2_sub_ice_rink_in_europe_a_huge_success https://nl.wikipedia.org/wiki/Antivries 1.4 Energiebesparing https://www.mge.com/saving-energy/business/bea/article_detail.htm?nid=2563 https://www.technischweekblad.nl/nieuws/de-ijsbaan-verwarmt-het-zwembad/item1154 https://alliantenergy.bizenergyadvisor.com/ice-rinks https://www.xcelenergy.com/staticfiles/xe/PDF/Marketing/MN-Bus-Custom-Efficiency-Ice-Rink-Savings-Suggestions.pdf 2.1 Verlichting https://www.attiva.nl/projecten/triavium-ijsbaan-nijmegen https://goedkopeenergieengas.nl/energie/prijs-per-kwh/ http://catalogo.disano.it/en/commercial-and-industrial-suspensions/disano-astro-led-2/1789-astro-led-extra-wide-beam 2.2 Zonnepanelen https://www.zonnepanelen-info.nl/zonnepanelen/rekenhulp-terugverdientijd/ https://www.zonnefabriek.nl/onze-producten/zonnepanelen-aanbod/sunpower-x22-360/ https://www.zonnepanelen.net/terugverdientijd-zonnepanelen-berekenen/

17

Eindverslag ITCA Project 5V In opdracht van Stichting IJshockey Amsterdam  

 

https://www.verbouwkosten.com/zonnepanelen/verhuizen/ https://www.verbouwkosten.com/zonnepanelen/gewicht/

18