Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 · De leden van de CDA-fractie vragen zich verder af of het...

$: Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 · De leden van de CDA-fractie vragen zich verder af of het bijvoeglijk naamwoord «lokale» in artikel 3 eerste lid, van het wetsvoorstel in de$
30 091 Regels die een geconcentreerde aanpak vangrootstedelijke problemen mogelijk maken (Wetbijzondere maatregelen grootstedelijkeproblematiek)

C MEMORIE VAN ANTWOORDOntvangen 2 december 2005

Hierbij bieden wij u de memorie van antwoord betreffende het boven-vermelde voorstel aan.

Met belangstelling heeft de regering kennisgenomen van de door defracties gestelde vragen over het wetsvoorstel bijzondere maatregelengrootstedelijke problematiek. Over het algemeen is de toonzetting van degestelde vragen meer juridisch en wetgevend van aard: geheel in lijn metde positie van de Eerste Kamer. Toch hebben diverse leden in hunbijdrage de regering daarnaast verzocht om een toelichtende beleids-inhoudelijke beantwoording van hun vragen.

In de memorie van antwoord is ervoor gekozen de indeling van hetingediende schriftelijk verslag aan te houden en niet per wetsartikel tegroeperen. Op deze wijze kunnen de individuele fracties vrij eenvoudighun eigen vragen herleiden. Hierbij heeft de regering getracht zozorgvuldig en volledig mogelijk te zijn in haar beantwoording. In dezeaanbiedingsbrief willen wij, bij wijze van samenvatting, kort stilstaan bijde door de fracties meest aangedragen vragen per wetsartikel.

Algemeen

De vragen over de aard van de wet, de evaluatie na vijf jaar, de bestuurs-lasten en de reikwijdte voor de gemeenten heeft de regering per indivi-dueel verzoek beantwoord. Het is relevant op deze plaats nog even stil testaan bij het belang van dit wetsvoorstel. Rotterdam heeft eind 2003 bij deregering aan de bel getrokken, omdat de bovenmaatsheid van degrootstedelijke problematiek in bepaalde stadswijken, om specifiekmaatwerk vroeg. Het verzoek van Rotterdam aan de regering was,aanvullend op het vigerende grotestedenbeleid, onorthodoxe maatre-gelen te treffen om de balans terug te kunnen brengen in de stad. Deregering heeft na zorgvuldig beraad mede aan dit verzoek voldaan methet voorliggende wetsvoorstel. Het staat andere gemeenten, indien zijvoldoen aan de in deze wet gestelde criteria, vrij deze maatregelen naareigen inzicht toe te passen. Hiermee biedt de regering extra instrumentenvoor een effectieve aanpak van grootstedelijke problematiek.

Eerste Kamer der Staten-Generaal 1Vergaderjaar 2005–2006

KST92307ISSN 0921 - 7363Sdu Uitgevers’s-Gravenhage 2005 Eerste Kamer, vergaderjaar 2005–2006, 30 091, C 1

Onroerende-zaakbelastingen

Tijdens de eindstemming over dit wetsvoorstel in de Tweede Kamer op15 september zijn de amendementen 11 en 33 van het CDA-kamerlid Brulsaangenomen. Hierdoor kunnen alle GSB-steden en alle steden met meerdan 100 000 inwoners, die voldoen aan de criteria, kansenzones instellen.Deze gebieden dienen minimaal een omvang van 5 000 inwoners tebevatten in plaats van de eerdere 10 000 inwoners, alvorens de gemeentede OZB-maatregel kan toepassen. De doorwerking van deze amende-menten (aantal potentiële kansenzones in Nederland en budgettaireconsequenties) heeft de regering opgenomen in deze nota.

De tijdelijkheid van de kansenzones, maximaal acht jaar, ziet de regeringals uitgangspunt. In deze periode dient de OZB-vermindering haareffectiviteit bewezen te hebben.

Toegang tot de woningmarkt

Geheel terecht staan bijna alle fracties stil bij een gedegen juridischeinbedding van de in dit wetsvoorstel verwoorde huisvestingsmaatregel.De regering wil, naar haar vermogen, strijdigheid met de grondwet en deinternationale verdragen uitsluiten. Ook is zij zich bewust van deverantwoordelijkheid van een toets op strijdigheid met vigerende wet- enregelgeving door de gemeenteraad. Bij de individuele vragen van defractieleden gaat de regering dan ook uitvoerig in op de afweging van dediverse rechten en het maatschappelijke nut en de maatschappelijkenoodzaak van deze maatregel. Zij staat daarbij ook stil bij de brief van deCommissie Gelijke Behandeling van 5 september jl. en het advies van deRaad van State.

Meerdere leden stellen daarnaast vragen over de aanwijzingsbevoegdheidvan de Minister van VROM, bij het instellen van gemeentelijke gebiedenwaar de huisvestingsmaatregel van kracht mag zijn. De regering omkleedtde aanwijzing bewust niet met criteria waaraan de gemeente moetvoldoen, omdat de minister per individueel verzoek de toets van propor-tionaliteit en subsidiariteit wil toepassen. Daarnaast hechten wij zeer aaneen aanwijzingsbevoegdheid in plaats van een goedkeuringsbevoegdheid,omdat dit de mogelijkheid biedt op elk moment de gebiedsaanwijzing inte kunnen trekken indien niet (langer) wordt voldaan aan de eisen teaanzien van de aanwijzing.

Wijziging van de Woningwet

De leden van de CDA-fractie onderschrijven de wijziging van deWoningwet om hiermee wangedrag van huisbazen aan te kunnen pakken.Zij wijzen echter wel op de inbreuk op het recht van eigendom. Deregering is van mening dat het begrip bedreiging van de leefbaarheidafdoende is omschreven in de memorie van toelichting. De (beperkte)inbreuk op het recht van eigendom wordt gerechtvaardigd door de ernstvan de situatie. Bovendien staat hier altijd een schadevergoedingtegenover. Tevens zal toekomstige jurisprudentie dit begrip aanscherpen.

Eerste Kamer, vergaderjaar 2005–2006, 30 091, C 2

Wij hopen dat wij op zeer korte termijn met u over het onderhavigewetsvoorstel van gedachten kunnen wisselen.

De Minister voor Bestuurlijke Vernieuwing en Koninkrijksrelaties,A. Pechtold

De Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer,S. M. Dekker

De Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie,M. C. F. Verdonk


Met grote belangstelling heeft de regering kennis genomen van hetverslag over het voorstel van Wet bijzondere maatregelen grootstedelijkeproblematiek. De gestelde vragen worden als volgt beantwoord.

1. Antwoorden op de vragen van de leden van de CDA-fractie

Vragen over het voorstel met betrekking tot het instellen van kansenzonesen reductie van de OZB

De leden van de CDA-fractie constateren dat het gebruik van deOZB-maatregel tijdelijk is. De maatregel kan één keer worden verlengd.Deze leden vragen zich af of dit betekent dat ook in een verdere toekomsthetzelfde gebied niet meer als kansenzone kan worden aangemerkt onderhet regiem van deze wet en dat de verbonden reductie of vrijstelling vanOZB dan is uitgesloten.

De OZB-maatregel is inderdaad tijdelijk en kan slechts eenmaal wordenverlengd. De reden voor het instellen van een kansenzone is het bestaanvan een achterstandsituatie in het betreffende gebied. Het bestaan vandeze achterstandssituatie onderbouwt de gemeente door te toetsen aande, in de voorgestelde wet, gestelde criteria. Op het moment dat dekansenzone gedefinieerd is, kan de gemeente de OZB-maatregel nemenom op deze wijze het ondernemen in de wijk aantrekkelijker te maken.Indien het beoogde effect – het genereren van meer economische vitaliteitin de kansenzone ten opzichte van het stadsgemiddelde – na vier jaaruitblijft, heeft de gemeente de mogelijkheid tot eenmalige verlenging. Naacht jaar is dan wel het effect bereikt, dan wel geen effect geboekt. Inbeide gevallen is het van belang de inzet van de maatregel te beëindigen:het effect is bereikt dan wel de maatregel is onvoldoende effectief.Instellen van een kansenzone in dezelfde wijk op een later moment, als diewijk al 8 jaar kansenzone is geweest, is niet mogelijk.

De leden van de CDA-fractie vragen of de OZB-maatregel in beginsel opieder moment kan worden ingetrokken door een daartoe strekkendewijziging van de betreffende verordeningen of dat het vertrouwens-beginsel zich verzet, uiteraard behoudens bijzondere omstandigheden,tegen een dergelijke beëindiging.

Het instellen van een kansenzone en de toepassing van de OZB-maatregeldient door het college van burgemeester en wethouders te wordenvoorgelegd aan de gemeenteraad. Indien het college van burgemeesteren wethouders, bijvoorbeeld op basis van statistische of politiekeprioriteiten, het wenselijk acht een kansenzone (met intrekking van deOZB-maatregel) te beëindigen neemt de gemeenteraad daar eenbeslissing over. De gemeenteraad zal uiteraard zorgvuldig moetenomgaan met het aanwijzen en intrekken van gebieden. In principe wordteen zone voor vier jaar ingesteld, maar de gemeenteraad kan, al dan nietals gevolg van een voorstel van het college van burgemeester enwethouders, anders beslissen. Bij een besluit de periode waarvoor dekansenzone is ingesteld alsnog te bekorten, zal de afweging tussenenerzijds het vertrouwensbeginsel en anderzijds andere belangen diehierbij een rol spelen, ook op lokaal niveau, in laatste instantie door degemeenteraad, gemaakt moeten worden. Voorop staat vanzelfsprekenddat, zoals bij alle besluiten tot belastingverzwaring het geval is, aan eenbesluit tot intrekking van een aangekondigde lastenverlichting in elk gevalgeen terugwerkende kracht kan worden verleend. Indien gerechtvaardigdvertrouwen mogelijk leidt tot schade voor de bij het beleid betrokkenpartijen, zal een passende vergoeding moeten worden geboden.


Het valt de leden van de CDA-fractie op dat de regering sterk hecht aangelijke behandeling van het midden- en kleinbedrijf binnen die kansen-zones zelf. Er is, zo stellen zij, kennelijk geen objectieve rechtvaardigingvoor een verdere «binnenwijkse» of intrazonale differentiatie te vinden inde eigenaardige problematiek van de afzonderlijke kansenzones. Zijstellen daarbij de volgende vragen. Wanneer het doel van de maatregel isom in wijken eenzijdige economische structuren te doorbreken of eengebrek aan economische voorzieningen tegen te gaan ligt een dergelijkeuniforme benadering toch niet voor de hand? Kan de regering nogmaalsaangeven waarom zij gemeenten geen verdere differentiatie toestaat?Meent zij dat zij daartoe juridisch gehouden is, gaat het om eenvoorkomen van te hoge bestuurslasten of is er een andere reden?

Het niet toestaan van verdere differentiatie van de OZB binnen degemeentegrenzen berust op twee argumenten.Allereerst betreft de voorgestelde maatregel een inbreuk op de generiekesystematiek van het OZB-stelsel. Deze afwijking van het systeem wordtgerechtvaardigd door de omstandigheden, dat wordt voldaan aan de inhet wetsvoorstel gestelde criteria voor achterstandsituaties. De gemeentekan in dat geval besluiten tot toepassing van de OZB-maatregel als zijdaarnaast van mening is dat ze daarmee een waardevolle maatregel aanhet economisch pakket voor de betreffende wijk toevoegt. Voor deduidelijkheid: in de systematiek voldoet de zone óf aan de voorgesteldecriteria en kan hiermee een vermindering krijgen (uitzonderingspositie) ófniet (generiek).Daarnaast spelen ook de bestuurslasten een rol. Wanneer de gemeentezou werken met meerdere varianten voor de OZB-reductie leidt dit totextra bestuurslasten.

De leden van de CDA-fractie vragen zich verder af of het bijvoeglijknaamwoord «lokale» in artikel 3 eerste lid, van het wetsvoorstel in deomschrijving »bijzondere behoefte (heeft) aan omschakeling wegenslokale sociaal economische problemen« een zelfstandige betekenis heeft,en, zo ja, wat die betekenis is.

Het woord «lokaal» in artikel 3, eerste lid, van het wetsvoorstel heeft eenzelfstandige betekenis aangezien sociaal- economische problemen ookbovenlokaal kunnen zijn. De maatregel richt zich op direct ingrijpen in eenbepaald gebied, waarbij het effect ook lokaal zichtbaar dient te worden.

De leden van de CDA-fractie willen voorts weten of de bevoegdheid tothet instellen van kansenzones door gemeenteraden aan deelgemeente-raden kan worden gedelegeerd gelet op artikel 156 van de Gemeentewet.

Op grond van het bepaalde in artikel 156, tweede lid, aanhef en onderletter g, van de Gemeentewet, is het niet toegestaan de bevoegdheid tothet heffen van OZB te delegeren aan deelgemeenten. Dat houdt in debevoegdheid tot het vaststellen van de betreffende belastingverordening,inclusief met name ook de in artikel 217 van de Gemeentewet genoemdeonderwerpen. Nu het aanwijzen van een kansenzone impliceert dat degemeenteraad vervolgens in de verordening op de heffing en invorderingvan onroerende-zaakbelastingen een bepaling kan opnemen omtrent eenvermindering als bedoeld in artikel 4 van dit wetsvoorstel, is het naar hetoordeel van de regering in strijd met de aard van die bevoegdheid endaarmee in strijd met artikel 156, eerste lid, van de Gemeentewet, dezebevoegdheid wel te delegeren aan een deelgemeenteraad.

De leden van de CDA-fractie vragen naar de stand van zaken van debeslissing van de Europese Commissie als bedoeld in de memorie vantoelichting (pagina 11) behorend bij het wetsvoorstel.


De notificatie van de OZB-maatregel bij de Europese Commissie heeftparallel aan de indiening bij de Tweede Kamer plaatsgevonden. Inmiddelsis de uitkomst van het notificatietraject bekend. Nederland heeft in overlegmet de diensten van de Europese Commissie besloten om de notificatie inte trekken omdat deze valt binnen de voorwaarden van de zogeheten Deminimis verordening en daardoor geen meldingsplichtige staatssteunvormt.

In antwoord op vragen van de leden van de CDA-fractie geeft de regeringaan dat de vrijstelling of reductie van OZB-aanslagen in kansenzones geeneffect heeft op de verdeelmaatstaven of op de berekening van dealgemene uitkering uit het Gemeentefonds.

Vragen met betrekking tot de toegang tot de woningmarkt.

De leden van de CDA-fractie vragen zich naar aanleiding van de brief vande Commissie gelijke behandeling van 5 september jl. en de behandelingin de Tweede Kamer af hoe de regering van plan is de gemeenten er metnadruk op te wijzen dat zij zelf een toets naar proportionaliteit ensubsidiariteit moeten aanleggen en wat daar minimaal voor komt kijken.Dit alles om te vermijden dat het belang van het voorkomen van ongelijkebehandeling te weinig bij de lokale besluitvorming wordt betrokken.

Gemeentebesturen hebben net als de rijksoverheid de verantwoorde-lijkheid om bij de uitoefening van hun bevoegdheden rekening te houdenmet internationaal-rechtelijke verplichtingen en hogere weten regel-geving in het algemeen en de grondrechten in het bijzonder. Die verant-woordelijkheid wordt, bij de toepassing in de praktijk van de voorgesteldeWet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek, nog eensexpliciet gemaakt door de in het voorgestelde artikel 6 opgenomenvereisten. Dit wordt bovendien ook nog getoetst door de Minister vanVROM bij de beoordeling van de aanvraag tot aanwijzing van een of meergebieden. Voor gemeenteraden moge daarmee voldoende duidelijk zijnwelke afweging zij te maken hebben. Uiteraard zullen de gemeenten hieruitdrukkelijk op gewezen worden bij de voorlichting omtrent detoepassing van de voorgestelde Wet bijzondere maatregelen grootstede-lijke problematiek. Ook kunnen gemeenten zich met vragen terzake via degebruikelijke kanalen wenden tot de rijksoverheid.

De leden van de CDA-fractie vragen voorts nader in te gaan op hetcriterium «openbare orde» gesteld in artikel 12 van het IVBPR.

Het criterium van de openbare orde moet worden bezien in samenhangmet de andere voorwaarden onder welke een beperking op een grond-recht kan worden gerechtvaardigd. In dit verband wil de regering eropwijzen dat het criterium van de openbare orde in de belangenafwegingnooit op zichzelf staat. Zo moet de gebiedsaanwijzing niet alleen voldoenaan het openbare-ordecriterium, maar moet ook het geschiktheidcriteriumworden vervuld: kan het gerechtvaardigd doel worden bereikt met demaatregel? De beantwoording van deze vraag ziet met name op hetdringend maatschappelijk belang dat wordt gediend met de beperkingvan het grondrecht. De andere criteria waarin moet worden voorzien zijnde proportionaliteit en de subsidiariteit. Voor een uitvoeriger toelichtingmet betrekking tot toepassing van de criteria proportionaliteit ensubsidiariteit zij verwezen naar de beantwoording van de leden van dePvdA-fractie waar zij vragen naar de mening van de regering over deinvulling van de begrippen proportionaliteit en subsidiariteit en of hetopschalen van de reikwijdte van de wet tot een groot aantal gebieden instedelijk Nederland nog wel proportioneel te noemen is.


Is, zo vragen deze leden van de CDA-fractie zich in dit kader af, het de taakvan de Minister van VROM die ex artikel 5 van het wetsvoorstel gaatbeschikken op een aanvraag van een gemeenteraad deze niet alleen tetoetsen aan de in het voorgestelde artikel 6 genoemde vereisten, maarook aan de internationaalrechtelijke clausuleringen van grondrechten? Isdeze toets vergelijkbaar met de toets van de Kroon in het kader van hetrepressieve toezicht op gemeentelijke besluitvorming?

Bij de beoordeling van de aanvraag tot aanwijzing van een of meergebieden door de Minister van VROM wordt getoetst aan de eisen vanartikel 6, eerste lid, onderdelen a. en b. van het wetsvoorstel. De Ministervan VROM beoordeelt of de gemeenteraad voldoende aannemelijk heeftgemaakt of die beoogde aanwijzing noodzakelijk en geschikt is voor debestrijding van grootstedelijke problematiek en dat die beoogdeaanwijzing voldoet aan de eisen van subsidiariteit en proportionaliteit. Dieeisen zijn gebaseerd op de internationaal-rechtelijke clausuleringen vangrondrechten. Voor een nadere toelichting hierop zij verwezen naarparagraaf 4.3 van de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel(Kamerstukken II 2004/05, 30 091, nr. 3, p.16–20). Die toetsing houdt dustevens een toetsing aan internationaal-rechtelijke clausuleringen vangrondrechten in.

De toetsing door de Minister van VROM is beperkt tot de criteria die inartikel 6 van het wetsvoorstel genoemd zijn. De Minister van VROM toetstde aanvraag niet aan «strijd met het recht of het algemeen belang». Dat isook niet nodig gelet op de aard en achtergrond van de specifieke criteriawaaraan wordt getoetst. In die zin is deze toetsing dus niet te vergelijkenmet het repressieve toezicht op gemeentelijke besluitvorming.

De leden van de fractie van het CDA vragen zich af of het niet mogelijk isom te komen tot een limitatieve opsomming van de criteria, voor devaststelling van de aanwijzing van de gebieden ten behoeve waarvanindirect onderscheid kan worden gerechtvaardigd, en voor het weren vangroepen om indirecte discriminatie mogelijk te voorkomen. Er is metopzet gekozen voor een niet-limitatieve opsomming van indicatoren;afhankelijk van de lokale omstandigheden moet de gemeenteraad zelf desociaal-economische omstandigheden kunnen beoordelen. Omdat hetniet goed mogelijk is om alle denkbare omstandigheden tevoren in kaartte brengen werd het niet wenselijk geacht gemeenten vooraf eenlimitatieve lijst van criteria mee te geven. Dat zou als te knellend kunnenworden ervaren, terwijl het wetsvoorstel juist voorziet in een instrumentdat de nodige flexibiliteit biedt om kansarme wijken aan te pakken.Bovendien vindt er een toetsing plaats door de gemeente – die moet haarbesluit tot aanwijzing nemen conform de internationaal-rechtelijke engrondrechtelijke kaders – en door de Minister van VROM die besluit of deaanwijzing in overeenstemming is met deze kaders. Aldus wordt op tweemomenten in het besluitvormingsproces gewaarborgd dat wordt getoetstof het besluit in overeenstemming is met de internationale en nationalenormen die gelden ten aanzien van het discriminatieverbod.

De leden van de CDA-fractie vragen of een gemeenteraad bij de uitoe-fening van de bevoegdheden bedoeld in artikel 8 en 9 van hetwetsvoorstel ook lagere termijnen (lager dan 6 jaar) voor ingezetenschapkan hanteren.

De termijn van zes jaar in artikel 8 van het wetsvoorstel betreft eenimperatieve termijn. Dat wil zeggen dat een gemeenteraad geen korteretermijn voor ingezetenschap kan hanteren. De termijn van zes jaar isgekozen in samenhang met de termijn die de Huisvestingswet hanteert.De eis van zes jaar ingezetenschap is voldoende lang om effect te


sorteren, maar niet zodanig lang dat bijvoorbeeld jongeren die in de regio(thuis)wonen en zelfstandig willen gaan wonen hierdoor wordenbelemmerd in het vinden van een woning.

De leden van de CDA-fractie vragen wat gelet op de bewoordingen vanartikel 8 van het wetsvoorstel, de positie is van een woningzoekende diedeels leeft van inkomen uit arbeid.

Aan een woningzoekende die deels leeft van inkomen uit arbeid kan opgrond van artikel 8 van het wetsvoorstel geen huisvestingsvergunninggeweigerd worden. Zoals in de memorie van toelichting (pagina 15) isaangegeven gaat het er om dat de woningzoekende economischzelfstandig in zijn levensonderhoud kan voorzien. Die woningzoekendevoldoet aan de eis van inkomen uit arbeid, ook al betreft het geenvoltijdbaan of draagt dat inkomen uit arbeid slechts gedeeltelijk bij aanzijn inkomen. Wel is het denkbaar dat een woningzoekende die deels leeftvan inkomen uit arbeid op grond van een huisvestingsverordening geenhuisvestingsvergunning kan krijgen voor bepaalde woningen. Op basisvan artikel 10 van de Huisvestingswet kan de gemeenteraad in dehuisvestingsverordening bepalen dat bepaalde categorieën woonruimtein verband met de aard, grootte of prijs van die woonruimte slechtsgeschikt zijn voor woningzoekenden die aan bepaalde eisen voldoen. Eenvan die eisen kan zijn dat voor bepaalde woonruimten een maximum-inkomenseis of een minimuminkomenseis wordt gesteld. Op grond vanartikel 8 van het wetsvoorstel kan de woningzoekende die deels leeft vaninkomen uit arbeid echter geen huisvestingsvergunning geweigerdworden.

In het licht van het debat in de Tweede Kamer naar aanleiding van hetamendement nr. 18 van lid Adelmund (Kamerstukken II 2004/05, 30 091,nr. 18) verzoeken de leden van de CDA-fractie de regering om aan tegeven of bij de toepassing van de hardheidsclausule van het voorgesteldeartikel 8 tweede lid in ieder geval acht wordt geslagen op de positie vanmensen met een uitkering wegens handicap of chronische ziekte zoalsWAO, WAJONG en WAZ.

De «hardheidsclausule» in artikel 8, tweede lid, van het wetsvoorstelhoudt in dat de gemeenteraad in de huisvestingsverordening bepaalt datburgemeester en wethouders aan een woningzoekende die niet inaanmerking komt voor een huisvestingsvergunning een huisvestings-vergunning kunnen verlenen als het weigeren van die vergunning tot eenonbillijkheid van overwegende aard zou leiden. Het betreft hier eenbevoegdheid van burgemeester en wethouders, op de toepassingwaarvan de regering geen invloed heeft. Deze «hardheidsclausule» isbedoeld voor de «schrijnende gevallen» en niet om bepaalde categorieënwoningzoekenden uit te zonderen. Het is aan burgemeester enwethouders om in ieder individueel geval, gelet op alle omstandighedenvan dat geval, te bekijken of de weigering van een huisvestings-vergunning zou leiden tot een onbillijkheid van overwegende aard.

Vragen met betrekking tot wijziging van de Woningwet

De leden van de CDA-fractie vragen de regering nader toe te lichten watmet aantasting van de leefbaarheid wordt bedoeld en wat de gevolgenzijn van het vervangen van het criterium «ernstige schade» door het blotecriterium «schade».

De regering begrijpt de vraag van de leden van de CDA-fractie aldus datmet het begrip «schade» het begrip «bedreiging van de leefbaarheid»wordt bedoeld dat onderdeel vormt van de uitbreiding van het zogeheten


instrument Victor. Tijdens de behandeling van het wetsvoorstel in deTweede Kamer is benadrukt, dat men er vanuit gaat dat gemeenten nietlichtvaardig overgaan tot sluiting van woningen en dat uiteraard moetworden voldaan aan de eis van proportionaliteit. In die zin heeft hetschrappen van de toevoeging «ernstige» tot meer duidelijkheid geleid,zonder dat de mogelijke inbreuk op grondrechten te snel en onvoorzien inbeeld komt. Er dient namelijk in de eerste plaats sprake te zijn van eenovertreding van de bouwregelgeving en een redelijke kans op herhalinghiervan. De geconstateerde overtreding dient gevaar op te leveren voorbewoners of omwonenden dan wel een bedreiging van de leefbaarheid tevormen. Verdere specificering van dergelijke situaties dan reeds heeftplaatsgevonden in de memorie van toelichting en de nota naar aanleidingvan het verslag is nu niet mogelijk.

2. Antwoorden op de vragen van de leden van de PvdA-fractie

Algemeen

De leden van de PvdA-fractie vernemen graag of het vasthouden vanbestaande inwoners van de stad niet belangrijker is dan het reguleren vande instroom.

Zoals in de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel reeds isaangegeven, is het wetsvoorstel opgebouwd uit drie verschillendeonderdelen. Een van de onderdelen betreft het reguleren van de instroomvan bepaalde groepen. Een ander onderdeel is bedoeld om kansrijkebewoners met een stevige sociaal-economische positie, in wijken vast tehouden en aan te trekken in wijken waar de leefbaarheid onder druk staat.Daarnaast is het zo dat met het wetsvoorstel niet alle grootstedelijkeproblematiek kan worden aangepakt, maar de wet is bedoeld voormaatregelen die op relatief korte termijn effect kunnen hebben.

De leden van de PvdA-fractie vragen voorts naar de mening van deregering over allochtoon ondernemersschap en vragen of de toeganke-lijkheid van de arbeidsmarkt moet worden vergemakkelijkt. Zij verwijzendaarbij naar de situatie in Engeland.

De regering deelt de observatie van de leden van de PvdA-fractie datondernemers van allochtone afkomst steeds sterker worden vertegen-woordigd op de arbeidsmarkt. In de Monitor Etnisch Ondernemerschap2004 is geconstateerd dat de groei van het aantal starters van allochtoneafkomst zelfs groter is dan onder de autochtone bevolking. De weg vindennaar ondernemerschap lijkt vrij soepel te lopen. Wel is in de monitorgeconstateerd dat nieuwe ondernemers meer belemmeringen onder-vinden om door te groeien. Om deze problemen het hoofd te bieden,heeft de regering het Actieplan Nieuw Ondernemerschap opgesteld,waarin aandacht wordt besteed aan onder andere netwerken, het creërenvan stageplaatsen, het verbeteren van de administratieve kwaliteit vanbedrijven en de positie van vrouwelijke ondernemers.

Het Actieplan Nieuw Ondernemerschap biedt een leidraad voor onder-steuning van ondernemers. Uiteraard heeft de regering in het bijzonderaandacht gevraagd voor de positie van allochtone ondernemers in deinvesteringspremieregeling kansenzones Rotterdam. In het verplichtehalfjaarlijks voortgangsverslag heeft het Rijk Rotterdam gevraagd om hetaantal allochtone ondernemers onder de bereikte ondernemers aan tegeven. Dit om zicht te krijgen op de vorderingen van allochtone onder-nemers op de arbeidsmarkt.


In de eerste voortgangsrapportage, die de periode tot en met 1 juli 2005beslaat, wordt vermeld dat op basis van intakegesprekken met onder-nemers €1,7 miljoen gereserveerd was voor projecten. Honderd procentvan de betrokken ondernemers was van allochtone afkomst.

Door VNO-NCW wordt met financiering van het ministerie van SocialeZaken en Werkgelegenheid, het project «Ondernemen in de praktijk»gestart. Het doel is mensen van allochtone origine die momenteel eenuitkering ontvangen en de ambitie hebben een eigen bedrijf te beginnen,te laten kennismaken met het ondernemerschap. Een tweede doelstellingis deze mensen vaardigheden bij te brengen die betrekking hebben op depraktijk van het ondernemerschap in Nederland. Maar het gaat ook ombijvoorbeeld het verder ontwikkelen van sociale vaardigheden en lerendoorzetten, ook (en vooral) als het tegen zit. Beoogd wordt 300 jongerente laten deelnemen aan het project. CWI, UWV en gemeenten spelen eenbelangrijke rol in het project en zullen dan ook worden betrokken.

De leden van de PvdA-fractie vragen naar mogelijke ongewensteneveneffecten van het wetsvoorstel. Zij doelen daarbij op een mogelijkecumulatie van niet welkom zijn op de arbeidsmarkt en niet welkom zijn opde woningmarkt. Zij vragen daarbij ook naar cijfers over de toegang tot dewoningmarkt voor allochtonen en autochtonen.

Een belangrijk onderdeel van de grootstedelijke problematiek is dezogeheten selectieve migratie. Hierbij trekken huishoudens uit de hogereinkomensgroepen weg, terwijl nieuwkomers en achterblijvers in de wijkzijn aangewezen op een uitkering. Het gevolg is een concentratie vanuitkeringsgerechtigden en lage inkomensgroepen in bepaalde wijken in degrote steden. Het wonen in een concentratiewijk werkt vaak belemmerendop de integratie van met name de groep laag opgeleide allochtoneNederlanders die slecht Nederlands spreken. Door middel van hetvoorliggende wetsvoorstel wordt juist beoogd om, samen met anderemaatregelen, de leefbaarheid in die wijken te verbeteren en aldus deintegratie te bevorderen.

Het voornemen is om gedurende een beperkte periode in een aantalaangewezen achterstandswijken de instroom van kansarmen tevoorkomen. Dit om de gemeente de gelegenheid te geven de sociaaleconomische structuur van die wijken te verbeteren. Er is vooralsnoggeen reden om aan te nemen dat het reguleren van de instroom vankansarmen in bepaalde achterstandswijken een cumulerend negatiefeffect kan hebben en zal leiden tot verdere marginalisering van desamenleving van groepen mensen in een kansarme positie.De cijfers laten zien dat in 2004 de arbeidsdeelname van autochtonen met0,8 procentpunt is gedaald naar 66,5 procent. Onder niet-westerseallochtonen bedroeg de daling van de arbeidsdeelname 1,1 procentpunten onder westerse allochtonen 1,3 procentpunt. Met name de arbeids-participatie van Marokkaanse mannen (- 7,6 procentpunt) en Antilliaanse/Arubaanse vrouwen (-4,7 procentpunt) nam af. De arbeidsdeelname vanMarokkanen bedroeg in 2004 slechts 37 procent (in 2002 was dit nog46 procent). Dit niveau wordt voor een deel veroorzaakt door de lagearbeidsparticipatie van vrouwen in deze bevolkingsgroep (28 procent).Ook de arbeidsdeelname van Turkse en overige niet-westerse vrouwen isnog steeds erg laag. De werkloosheid is in 2004 het meest toegenomenonder niet-westerse allochtonen, vooral onder Marokkaanse mannen. Dewerkloosheid in laatstgenoemde groep steeg van 17 naar 24 procent. Dewerkloosheid onder Marokkaanse mannen is daarmee in 2004 ruim vijfkeer zo groot als onder autochtone mannen (4,4 procent). Voornoemdecijfers doen vermoeden dat er enig verband bestaat tussen etniciteit en demate van toegankelijkheid tot de arbeidsmarkt.


De leden van de PvdA-fractie vragen zich af op welke wijze in de Neder-landse situatie wordt gewerkt aan het verbeteren van de toegang tot dearbeidsmarkt voor groepen in een kansarme positie.

De belemmeringen die etnische minderheden ervaren om een plek op dearbeidsmarkt te verwerven zijn volgens recent onderzoek in te delen ineen drietal fasen. Per fase onderneemt de regering de nodige activiteiten.

– Fase 1: Voorbereiding op de arbeidsmarkt. Actie: inburgering, taal,sollicitatietrainingen.

– Fase 2: Daadwerkelijke instroom op de arbeidsmarkt. Actie: effectievebemiddeling, banenoffensief vluchtelingen, overdracht CV’s ennetwerkbijeenkomsten tussen werkgevers en allochtone (jongeren).

– Fase 3: Verblijf op de arbeidsmarkt. Actie: diversiteitbeleid invoeren enbeeldvormingsactiviteiten.

Concreet betekent dit dat de regering met andere partijen zoalswerkgevers, maatschappelijke organisaties, vakbonden, gemeenten enscholen een gezamenlijke inspanning levert op het wegwerken van dezebelemmeringen. De initiatieven komen onder andere voort uit afsprakendie gemaakt zijn in het zogeheten Breed Initiatief MaatschappelijkeBinding (BIMB) tussen de regering met maatschappelijke organisaties enwerkgevers en werknemersorganisaties.

Een wet die voorkeursbehandelingen op de werkvloer mogelijk maaktpast niet binnen het vigerende regeringsbeleid.

De leden van de PvdA-fractie vragen of de regering in dat verband methen van mening is dat bij de beoordeling van een gemeentelijke aanvraagom gebruik te mogen maken van een aanscherping van het vestigings-beleid zwaar moet meewegen of er sprake is van een geïntegreerdeaanpak samen met maatschappelijke ondernemingen op het terrein vanarbeid, welzijn, zorg, onderwijs en wonen.

In de investeringspremieregeling voor kansenzones is aandacht besteedaan een geïntegreerde woon-werk omgeving. Rotterdam mag € 4,0miljoen uitgeven voor werkzaamheden aan woonpanden die directverband houden met economische infrastructuur van de wijk. Uiteraardmoet er rekening gehouden met een goede balans tussen woon-, werk-,en sociale voorzieningen in een wijk. Diversiteit van inkomen en vanachtergrond kan ook bijdragen aan de leefbaarheid van een wijk, aan deintegratie van niet-westerse allochtonen in Nederland en ook aan deschoolpresentaties van jongeren. De regering zet zich hiervoor in.Bij de beoordeling van de aanvraag om aanwijzing van een gebied,bedoeld in artikel 5 van het wetsvoorstel, toetst de Minister van VROMaan alle eisen van artikel 6 van het wetsvoorstel. De vraag of er eengeïntegreerde aanpak is, is geen zelfstandig criterium, maar zou wel eenrol kunnen spelen bij bijvoorbeeld de beoordeling of is voldaan aan hetsubsidiariteitvereiste.

De leden van de PvdA-fractie vernemen daarnaast graag of er nieuwemaatregelen voorzien zijn, aangezien het wetsvoorstel het karakter vaneen verzamelwet heeft. Zij vragen in dat verband of de regering hetgewenst acht om grenzen te stellen aan het aanpassen van bestaanderegels opdat de uitzonderingen niet de regel gaan overheersen.

Er zijn op dit moment geen toevoegingen aan het voorliggendewetsvoorstel in voorbereiding of voorzien. Elke nieuwe suggestie zal opzijn merites worden beoordeeld. Bij die gelegenheid zal worden bezien ofhet probleem naar het oordeel van de regering zwaarwegend genoeg is


om een nieuwe regeling of een uitzondering op bestaande regelgeving terechtvaardigen.

De leden van de PvdA-fractie vragen of de criteria voor het aanwijzen vankansenzones eveneens van toepassing zijn op de beoordeling van hetonderdeel toegang tot de woningmarkt.

Voor de volledigheid zij ten eerste opgemerkt dat het toepassinggebiedvan de voorgestelde Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke proble-matiek niet beperkt is tot de in het voorgestelde artikel 1, onderdeel a,genoemde GSB-steden.

Hoofdstuk 2 van het wetsvoorstel is van toepassing op alle gemeentenmet meer dan 100 000 inwoners en voorts op alle GSB-steden, ook als dieminder dan 100 000 inwoners hebben.

Hoofdstuk 3 van de voorgestelde wet is van toepassing op alle gemeentenin Nederland. Wel is het zo dat het, gelet op de eisen van artikel 6, voor dehand ligt te veronderstellen dat het bepaalde in Hoofdstuk 3 vooral zalworden toegepast in de grote(re) steden.

De in Hoofdstuk 4 van het wetsvoorstel opgenomen bevoegdheid voorburgemeester en wethouders om overlastgevende panden te sluiten zalonderdeel gaan uitmaken van de Woningwet en daarmee voor allegemeenten in Nederland toepasbaar zijn. Overlastgevende panden waardeze bevoegdheid op ziet, komen weliswaar vooral, maar beslist nietuitsluitend alleen in de grote(re) steden voor.

De criteria die zijn opgesomd in het voorgestelde artikel 3 zijn uitsluitendvan toepassing op de aanwijzing van kansenzones, bedoeld in artikel 3,eerste lid, van het wetsvoorstel.

Voor de aanwijzing door de Minister van VROM van gebieden waarin demaatregelen van de voorgestelde artikelen 8 en 9 kunnen wordentoegepast, gelden de eisen van artikel 6 van het wetsvoorstel. Die eisenzien niet op specifieke kenmerken van de aan te wijzen gebieden, maar opde noodzakelijkheid van de gevraagde aanwijzing en op de eisen vansubsidiariteit en proportionaliteit. Bij de aanvraag om een aanwijzing alsbedoeld in artikel 5, eerste lid, zal de gemeenteraad naar het oordeel vande Minister van VROM voldoende aannemelijk moeten maken dat debeoogde aanwijzing van de in de aanvraag genoemde gebieden noodza-kelijk en geschikt is voor de bestrijding van grootstedelijke problematiekin de gemeente en voldoet aan de eisen van subsidiariteit en proportiona-liteit. Deze criteria bepalen de omvang en aard van het aan te wijzengebied.

Het is derhalve denkbaar dat in een gemeente een of meer gebieden alskansenzones worden aangewezen door de gemeenteraad en op verzoekvan die gemeenteraad een of meer andere gebieden door de Minister vanVROM worden aangewezen. Dat een gebied voldoet aan de criteria vooraanwijzing als kansenzone houdt niet als vanzelfsprekend in dat, datgebied ook voldoet aan de eisen voor aanwijzing door de Minister vanVROM, en omgekeerd.

De leden van de PvdA-fractie vragen zich af of er voor aanwijzing vangebieden door de Minister van VROM geen onderliggende criteria zijnwaaraan die aanvraag ten minste moet voldoen. Bijvoorbeeld over aarden omvang van de problematiek en over de procesvereisten waaraanmoet worden voldaan. Zouden begrippen als «buitenmaatsheid van deproblemen» en «absorptievermogen van bepaalde wijken» (memorie van


toelichting, pagina 2) van enige nadere definiëring kunnen wordenvoorzien? Deze vraag, zo stellen deze leden, beoogt niet een preciezeafbakening in de wet op te laten nemen, maar vraagt om een kader waarrekening mee kan worden gehouden door de gemeenten die het betreft.

Zoals reeds is aangegeven, is er bewust voor gekozen dat het aan degemeenteraad is om te beoordelen of zij een aanvraag voor een bepaaldgebied willen doen. Het is bij uitstek de lokale situatie die daarbij een rolspeelt. De begrippen «buitenmaatsheid van de problemen» en «absorptie-vermogen» zijn dan ook een kader waar de gemeenteraad een eventueelaan te vragen gebied op kan beoordelen. Omdat de lokale situatie nogalverschilt, zijn deze begrippen niet omschreven. Het is aan de gemeen-teraad om te beoordelen of het gebied aan de gestelde criteria voldoet.

Vragen over het voorstel met betrekking tot het instellen van kansenzonesen reductie van de OZB

De leden van de PvdA-fractie vernemen graag op hoeveel gebieden methoeveel inwoners de voorstellen met betrekking tot de OZB en metbetrekking tot woningmarkt van toepassing kunnen worden verklaard nainvoering van het amendement. En voorts wat deze uitbreiding betekentvoor de berekende budgettaire effecten, zoal vermeld op pagina 8 van dememorie van toelichting?

De amendementen van de Tweede Kamer die de toepassing van hetwetsvoorstel hebben verbreed naar alle GSB-steden en de gemeentenmet meer dan 100 000 inwoners en naar gebieden tussen de 5 000 en30 000 inwoners hebben uitsluitend betrekking op het aanwijzen vankansenzones in het kader van de OZB-maatregel. Gebieden tussen de5 000 en 30 000 inwoners in GSB-steden en gemeenten met meer dan100 000 inwoners komen in aanmerking wanneer zij aan de criteriavoldoen op basis van de cijfers van het CBS. Gemeenten mogen echterook aangrenzende wijken en buurten samenvoegen hierdoor kunnen ookandere gebieden in aanmerking komen. Op grond van de cijfers van hetCBS (Kerncijfers wijken en buurten 2001) komen op dit moment devolgende wijken in aanmerking.

Gemeente/wijk Inwoners Lage inkomens % Niet actieven %

Amsterdam 734 590 39 23De Kolenkit 7 000 48 39Diamantbuurt 8 480 48 31IJplein en Vogelbuurt 8 280 48 34Van Lennepbuurt 7 010 46 27Tuindorp Oostzaan 9 150 53 31Dapperbuurt 8 570 45 28Slotermeer Noord 8 820 46 28Transvaalbuurt 9 870 45 32Indische Buurt-West 13 340 49 34Indische Buurt-Oost 10 270 51 39Volewijck 10 160 52 36Banne Buiksloot 13 680 46 28Slotermeer-Zuidwest 15 670 45 31Geuzenveld 12 830 49 35Osdorp-Midden 10 860 48 36Den Haag 442 360 40 21Schildersbuurt Oost 8 010 52 37Duindorp 5 830 49 26Noordpolderbuurt 8 600 54 33Stationsbuurt 8 450 50 39Schildersbuurt West 14 840 51 37Schildersbuurt Noord 10 780 58 45Transvaalkwartier 14 980 55 34Bouwlust/Vrederust 24 680 47 31



Morgenstond 17 640 49 30Moerwijk 19 300 51 30Groningen 174 250 45 21Vinkhuizen noord 5 780 53 29Beijum Oost 7 010 51 28Oranjewijk 23 340 52 27Korrwegwijk 15 930 55 26Oosterparkwijk 10 230 53 30Haarlem 148 380 38 17Slachthuisbuurt 5 970 53 34Haarlem-oost 20 110 47 25Nijmegen 153 700 43 21Nije Veld 5 260 56 33Hatert 9 400 56 32Nijmegen-west 29 060 47 25Rotterdam 595 260 44 26Delfshaven 6 420 48 30Bospolder 7 120 53 35Tussendijken 7 320 58 37Kleinpolder 7 810 55 31Afrikaanderwijk 8 960 51 40Feijenoord 9 080 44 36Rubroek 7 630 47 38Oud Crooswijk 8 520 57 42Kralingen West 15 940 45 29Oude Westen 10 480 50 35Spangen 10 460 55 41Nieuwe Westen 17 880 48 33Middelland 12 280 45 27Oude Noorden 17 990 51 34Vreewijk 14 840 52 32Bloemhof 14 740 53 40Hillesluis 11 350 53 36Lombardijen 14 530 47 27Groot-IJsselmonde 28 760 48 28Tarwewijk 11 360 52 33Pendrecht 12 410 51 37Oud-Charlois 12 750 47 28Zuidwijk 13 880 51 32Utrecht 256 420 38 18Kanaleneiland Noord 8 080 49 35Ondiep 6 000 53 34Overvecht 29 700 46 30Nieuw Hoograve 6 990 45 31Enschede 150 450 48 22Wesselbrink NoordWest 5 580 50 33Arnhem 139 330 42 21Presikhaaf West 8 540 47 29Arnhemse Broek 5 670 53 29Klarendal 7 380 50 27Malburger Oost 8 470 55 46Leiden 117 020 38 14Noorderkwartier 5 640 50 26Amersfoort 128 040 35 14De Kruiskamp 5 510 46 32Zaanstad 136 120 39 18Poelenburg 8 170 47 31Maastricht 122 160 45 23Malberg 6 410 53 38Mariaberg 5 300 58 38Wittevrouwenveld 6 080 58 32Dordrecht 120 020 41 19Nieuw Krispijn 5 420 53 28Wielwijk 5 920 58 37Sterrenburg 5 590 48 27Crabbehof 7 060 54 32Zwolle 109 995

Holtenbroek 9 960 51 25Tilburg 195 820 43 18West 29 120 46 25



Noord 24 260 47 26Stokhasselt 7 280 49 30Groenewoud 7 290 49 27Sittard Geleen 97 950 42 22Lindenheuvel 9 000 46 26Emmen 107 420 47 20Emmermeer 5 450 56 28Heerlen 95 150 45 26Hoensbroek de Dem 8 020 50 29Heerlerheid Passart 6 100 52 34Vrieheide de Stack 6 400 51 33Meezenbroek Schaes-bergerveld 7 270 49 28Helmond 80 930 43 18Oost 7 380 53 25Noord 11 860 49 26Alkmaar 93 020 39 18Overdie 7 850 48 32Leeuwarden 89 450 46 21Oud-Oost 15 660 52 26Nieuw West 12 740 46 27Schiedam 76 100 42 20Buurt 73 5 020 45 32Nieuwland 15 940 49 33Almelo 70 420 47 22De Riet 6 760 54 28Sluitersveld 5 250 56 28Wierdense Hoek 6 580 49 32

Doordat er nu meer wijken in aanmerking komen is het budgettaire effectveranderd. Het budgettaire effect in Rotterdam is nu naar schattingmaximaal €43 miljoen. Geëxtrapoleerd naar de rest van Nederland is detotale omvang van de maatregel naar verwachting tussen de €100 en€115 miljoen indien in alle wijken die daarvoor in aanmerking komen demaatregel maximaal zou worden ingezet. De schattingen zijn gebaseerdop cijfers uit 2001. Daarbij is gekeken welke wijken in aanmerking zoudenkunnen komen voor de maatregel op basis van de in het wetsvoorstelgenoemde criteria. Voor Rotterdam gaat het dan om 23 gebieden, voorheel Nederland om 98 gebieden. Vervolgens is aan de hand van cijfersover de waarde van niet-woningen en de OZB-tarieven uitgaande van100% vrijstelling van eigenaren- en gebruikersbelasting, een schattinggemaakt van de maximale mogelijke inkomstenderving. Aangezien geenrekening is gehouden met het plafond in de WOZ-waarde uit hetwetsvoorstel zal de werkelijke maximale inkomstenderving zeerwaarschijnlijk lager zijn.

De leden van de PvdA-fractie stellen dat de 56 wijken waar in hetgrotestedenbeleid sprake van is, totaal verschillend zijn qua omvang enqua problematiek. Er zijn, naar de mening van deze leden, wijken waar hetpredikaat achterstandswijk uitsluitend gehandhaafd blijft omdat het debetreffende gemeenten geld oplevert. Zij vragen naar de mening van deregering hieromtrent. Voorts vernemen deze leden graag hoeveel stedenzich al hebben gemeld bij het ministerie om aan te kondigen dat wordtoverwogen de voorgestelde wet te gaan toepassen.

De 56 wijken waar de leden van de PvdA-fractie op doelen zijn aange-wezen in het kader van de 56-wijkenaapak. Eind 2002 waren er aanwij-zingen dat de stedelijke vernieuwing stokte. In goed overleg tussen deG30 en het ministerie van VROM werd besloten om in 56 wijken deherstructurering versneld aan te pakken. Aangezien deze wijken metprioriteit worden aangepakt spreekt men hier van «prioriteitswijken»; determ «achterstandswijken» wordt niet gehanteerd (Kamerstukken II2002–2003, 28 600 XI, nr. 88). Voor deze prioriteitswijken zijn verschillende


faciliteiten ter beschikking gesteld door VROM. Aanpak van deze wijken ismaatwerk, waarbij VROM-accountmanagers ondersteuning bieden. Degebieden die onder het wetsvoorstel kunnen vallen zijn niet per definitiedezelfde als de 56 wijken. De wijken die mogelijk in aanmerking komenvoor de OZB-maatregel overlappen ten dele met de 56 wijken. Degebieden die in aanmerking komen voor de maatregel toegang tot dewoningmarkt zijn niet bij voorbaat afgebakend, maar zullen per gevalworden bepaald.

Voor beide maatregelen geldt dat er geen sprake van is dat het etiketachterstandswijk zomaar kan worden opgeplakt. Ook het behoud van diekwalificering kan dus niet «zomaar om subsidieredenen» maar isgebaseerd op objectieve criteria die duidelijk maken hoe het in wijk gaat.

De leden van de PvdA-fractie vragen of er voldoende zekerheid over devraag of de amendering in de uitvoering de toets der Europese kritiek kandoorstaan. Of dat er gevaar bestaat dat na aanwijzing van een kansenzonedoor gemeenten achteraf blijkt dat het hier om ongeoorloofde staatssteungaat.

De OZB-maatregel is gemeld bij de Europese Commissie. Uiteindelijk, naindiening van de melding, is er voor gekozen de maatregel uit te voerenbinnen de voorwaarden van de De minimis Verordening. Hierdoor vormtde steun geen meldingsplichtige staatssteun. In overleg met de dienstenvan de Commissie is daarom besloten de oorspronkelijke steunmelding inte trekken. Goedkeuring door de Europese Commissie is niet nodigwanneer steun binnen de De minimis voorwaarden wordt verstrekt.Het is aan de Nederlandse autoriteiten om in de uitvoering van deOZB-maatregel te waarborgen dat aan de voorwaarden van de Deminimis Verordening wordt voldaan. Er zal bij de invoering van deOZB-maatregel onder meer een toelichting worden verstrekt aan degemeenten over de toepassing van de De minimis verordening.

Vragen met betrekking tot de toegang tot de woningmarkt

De leden van de PvdA-fractie hebben vragen over de betekenis van hetamendement Adelmund, met betrekking tot voldoende huisvesting eldersin de regio. Graag vernemen deze leden de mening van de regering overde wijze waarop uitvoering aan dit amendement gegeven kan worden.

Bij het debat in de Tweede Kamer is uitgebreid stilgestaan bij hetbovengenoemde onderwerp. De discussie tussen de regering en metname mevrouw Adelmund heeft zich toegespitst op de vraag in hoeverregemeenten een inspanning moeten leveren om de groep woningzoe-kenden die door de maatregel worden benadeeld, voldoende alterna-tieven te bieden. De Minister van VROM heeft duidelijk aangegevenpositief te staan tegenover het amendement Adelmund, maar ook isaangegeven dat het niet zo kan zijn dat het geweerd worden uit eenbepaald gebied de facto betekent dat men garantie op alternatievehuisvesting heeft. Een dergelijke garantie heeft namelijk geen enkelewoningzoekende in Nederland. De beschikbaarheid van voldoendebetaalbare woonruimte valt wel onder de zorg van de overheid (artikel 22,lid twee, van de Grondwet), maar deze formulering duidt op eeninspanningverplichting en zeker geen resultaatsverplichting.

De leden van de PvdA-fractie vragen nadere toelichting over de discussieten aanzien van de Algemene wet gelijke behandeling, de brief van deCommissie gelijke behandeling en de behandeling van dit punt in deTweede Kamer.


De leden van de PvdA-fractie doelen met hun vraag op de opvatting vande Commissie gelijke behandeling en de regering met betrekking tot deobjectieve rechtvaardiging van het onderscheid dat mogelijk wordtgemaakt met het voorliggend wetsvoorstel. Van het voorliggendewetsvoorstel kan niet bij voorbaat worden uitgesloten dat het geenindirecte discriminerende uitwerking zal hebben. Dat hangt samen methet feit dat het wetsvoorstel in abstracto toepassingscriteria geeft, diedoor de gemeenten zullen moeten worden geoperationaliseerd. Pas in hetproces van operationalisering, dat wil zeggen de toepassing van de in hetwetsvoorstel gegeven criteria door de gemeenten, kan de feitelijke toetsvan indirect onderscheid worden toegepast. De Commissie gelijkebehandeling en de regering zijn het er aldus over eens, dat niet oprijksniveau, maar pas op gemeentelijk niveau wordt bepaald of eenvoorgenomen aanwijzing mogelijk indirect onderscheid oplevert.

De leden van de PvdA-fractie vragen naar de mening van de regering overde invulling van de begrippen proportionaliteit en subsidiariteit en of hetopschalen van de reikwijdte van het wetsvoorstel tot een groot aantalgebieden in stedelijk Nederland nog wel proportioneel te noemen is. Zijvragen of het denkbaar is dat een kleine commissie van externe deskun-digen haar licht daarover over laat schijnen en de regering daaroveradviseert voorafgaande aan de besluitvorming tot aanwijzing. Wat isminimaal en waar ontstijgt het aantal gebieden de grens van wat nog alsminimaal aangemerkt kan worden?

Bij de aanvraag tot aanwijzing van een of meer gebieden moet degemeenteraad naar het oordeel van de Minister van VROM voldoendeaannemelijk maken dat de beoogde aanwijzing voldoet aan de eisen vansubsidiariteit en proportionaliteit (artikel 6, eerste lid). Omdat diebeoordeling alleen in het specifieke geval gemaakt kan worden, kunnenhiervoor geen specifieke vereisten worden geformuleerd. De eis vansubsidiariteit houdt in dat aannemelijk wordt gemaakt dat het beoogdedoel niet met minder vergaande maatregelen bereikt kan worden. De eisvan proportionaliteit zit op de maatvoering, de maatregel moet niet brederwerken dan noodzakelijk is om het doel te bereiken. Daarbij geldt nog alsharde randvoorwaarde dat de woningzoekenden die na de aanwijzingvoor in het aangewezen gebied gelegen woonruimte geen huisvesting-vergunning zullen kunnen krijgen elders in de regio voldoende mogelijk-heden houden om huisvesting te vinden. Voor de hand ligt, dat als degemeenteraad de (wettelijke) mogelijkheden buiten die geboden door devoorgestelde Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek(bijvoorbeeld het instrumentarium van de vigerende Huisvestingswet)heeft benut en dat niet tot resultaat heeft geleid, de Minister van VROMtot het oordeel zal komen dat wordt voldaan aan de eis van subsidiariteit.Het is echter niet uitgesloten dat de gemeenteraad er op andere wijze inzal slagen om dit voldoende aannemelijk te maken.

Bij de aanvraag zal de gemeenteraad voorts voldoende aannemelijkmoeten maken dat de aanwijzing niet breder werkt dan noodzakelijk is omhet beoogde doel te bereiken en dat na die aanwijzing woningzoekenden,die voor in het aangewezen gebied gelegen woonruimte geenhuisvestingsvergunning zullen kunnen krijgen, elders in de regiovoldoende mogelijkheden houden om huisvesting te vinden. Met dezerandvoorwaarde is feitelijk het proportionaliteitsvereiste nader geclausu-leerd. Als aan die randvoorwaarde niet is voldaan, worden de belangenvan de woningzoekenden die het betreft zodanig aangetast, dat demaatregel niet proportioneel geacht kan worden. Het belang van deaanwijzing weegt dan niet op tegen het aangetaste belang dat diewoningzoekenden hebben bij voldoende mogelijkheden om in de regiohuisvesting te kunnen vinden. Dat aan deze randvoorwaarde wordt


voldaan, betekent echter niet altijd automatisch dat aan de eis vanproportionaliteit is voldaan. Indien het aan te wijzen gebied groter is dannoodzakelijk is om grootstedelijke problematiek in de gemeente tebestrijden, wordt mogelijk aan de eis van proportionaliteit niet voldaan.Ook niet als aan de randvoorwaarde wel is voldaan. Wanneer aan derandvoorwaarde niet is voldaan, wordt zeker niet voldaan aan de eis vanproportionaliteit.

De leden van de PvdA-fractie zien het voorliggende wetsvoorstel alsstrijdig met de huisvestingswet. Zij vragen zich af wat het betekent voorhet karakter van de vigerende huisvestingswet dat een dergelijk ingrij-pende wijziging van het voorkeurstelsel wordt gehanteerd. Moet hetverminderen van voorkeur in het ene gebied niet tegelijkertijd, en nietachteraf, zichtbaar worden gecompenseerd met voorkeur in een andergebied?

De voorgestelde Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiekis bedoeld om bijzondere maatregelen mogelijk te maken ter bestrijdingvan (bijzondere) grootstedelijke problematiek. Daarmee vormen de in hetwetsvoorstel opgenomen bepalingen omtrent de toegang tot de woning-markt een aanvulling op de Huisvestingswet. Een aanvulling die inuitzonderlijke situaties kan worden toegepast. Het wetsvoorstel doetdaarmee niets af aan de Huisvestingswet.Bij de voorgenomen herziening van de Huisvestingswet zal worden bezienof het noodzakelijk en wenselijk is om gemeenten de bevoegdheid tegeven om te kunnen sturen op de differentiatie van wijken.

De leden van de fractie van de PvdA vragen waarom de bestaandehuisvestingswet niet een adequaat instrument is om de eenzijdigebevolkingsopbouw in delen van de steden te doorbreken Het primairedoel van de vigerende Huisvestingswet is om bij een (dreigende)schaarste op de woningmarkt de beschikbare woonruimte zo efficiëntmogelijk toe te wijzen en te borgen dat sociaal-economisch zwakkeregroepen in aanmerking komen voor hen passende woonruimte. Devigerende Huisvestingswet gaat daarbij uit van de aard, grootte en prijsvan woonruimte. Het bevorderen van de leefbaarheid in buurten enwijken is geen doel van de vigerende Huisvestingswet en daar kan metbehulp van de Huisvestingswet niet op worden gestuurd.

De leden van de PvdA-fractie vragen naar de positie van mensen met eenhandicap of chronische ziekte. Zij vragen of het denkbaar is dat dezegroep alsnog niet onder de inkomen uit arbeid eis gaat vallen.

Tijdens de behandeling van het onderhavige wetsvoorstel in de TweedeKamer is stil gestaan bij de positie van gehandicapten op de woning-markt. In het geval dat een gebied onder de maatregelen uit ditwetsvoorstel valt, aangezien voorstelbaar is dat hierbij sprake zou kunnenzijn van schrijnende situaties. De uitkomst hiervan was dat de TweedeKamer er voor gekozen heeft gemeenten de verplichting op te leggen omeen hardheidsclausule op te nemen wanneer overgegaan wordt totregulering van de toegang tot de woningmarkt voor kansarmen voor deaan te wijzen gebieden. Op deze wijze kan de gemeente een oplossingbieden bij individuele schrijnende gevallen. Uitbreiding van het aantalcategorieën kan en hoeft dan ook niet aan de orde zijn.

De leden van de PvdA-fractie vragen zich af of toegelaten instellingen instrijd met de Woningwet handelen wanneer zij in bepaalde wijken aanbepaalde groepen geen voorrang geven, maar voorrang geven aangroepen die voor de samenstelling van de wijk gewenst worden geacht.


De artikelen 8 en 9 van de voorgestelde Wet bijzondere maatregelengrootstedelijke problematiek bieden de gemeenteraad de bevoegdheidom in de huisvestingsverordening ten aanzien van door de Minister vanVROM aangewezen gebieden toelatingseisen (artikel 8) en/of voorrangs-eisen (artikel 9) te stellen. Die toelatingseisen zijn dan bepalend voor devraag of een woningzoekende een huisvestingsvergunning voor hetbetrekken van een bepaalde woning kan krijgen. De voorrangseisen zijnbepalend voor de vraag welke woningzoekende voorrang krijgt bij hetverlenen van huisvestingsvergunningen voor bepaalde woningen. Indieneen huisvestingsvergunning verplicht is, is het op grond van artikel 7,eerste lid, van de Huisvestingswet verboden om een woning te betrekkenzonder huisvestingsvergunning. Op grond van artikel 7, tweede lid, van deHuisvestingswet is het eveneens verboden om een woning in gebruik tegeven aan een woningzoekende die geen huisvestingsvergunning heeft.Een woningcorporatie die een woning verhuurt aan een woningzoekendedie, na toepassing van bijvoorbeeld artikel 8 van de voorgestelde wet,geen huisvestingsvergunning heeft, handelt in strijd met artikel 7, tweedelid, van de Huisvestingswet.Artikel 70c van de Woningwet verplicht woningcorporaties om bijvoorrang personen die door hun inkomen of andere omstandighedenmoeilijkheden ondervinden bij het vinden van hun passende huisvestingte huisvesten. Dat betekent echter niet dat woningcorporaties in strijd metandere wettelijke regels moeten of mogen handelen. Indien de gemeen-teraad op grond van artikel 8 van de voorgestelde Wet bijzonderemaatregelen grootstedelijke problematiek in de huisvestingsverordeningheeft bepaald dat woningzoekenden slechts voor een vergunning voor hetbewonen van woningen in door de Minister van VROM aangewezengebieden in aanmerking komen als zij voldoen aan de eisen, genoemd indat artikel, is het een woningcorporatie niet toegestaan een woning in eendergelijk gebied te verhuren aan een woningzoekende die niet over eenhuisvestingsvergunning beschikt. De woningcorporatie handelt daarmeeniet in strijd met de plicht van artikel 70c van de Woningwet, aangeziendie plicht niet betekent dat woningcorporaties in strijd met overige wet-en regelgeving moeten of mogen handelen. In dit geval gaat het verbodvan artikel 7, tweede lid, van de Huisvestingswet boven het gebod vanartikel 70c van de Woningwet. Woningcorporaties kunnen dus niet, meteen beroep op artikel 70c van de Woningwet, weigeren zich aan dehuisvestingsverordening te houden.

De leden van de PvdA-fractie vragen wie als belanghebbenden aange-merkt kunnen worden in verband met het vatbaar zijn voor bezwaar enberoep van een beschikking van aanwijzing van een gebied. Deze ledenvragen zich in dat kader af of er naar aanleiding van de Rotterdamsesituatie al jurisprudentie is ontwikkeld.

Artikel 1:2 van de Algemene wet bestuursrecht bepaalt wie er belangheb-bende is bij een beschikking van een bestuursorgaan.Ten aanzien van het besluit van de Minister van VROM om een gebied opgrond van artikel 5 van de voorgestelde Wet bijzondere maatregelengrootstedelijke problematiek wel of niet aan te wijzen, moet in ieder gevalde gemeenteraad die de aanvraag heeft gedaan worden aangemerkt alsbelanghebbende. De aanwijzing door de Minister van VROM van eengebied heeft tot gevolg dat, de gemeenteraad in de huisvestings-verordening kan bepalen dat een woningzoekende, om een vergunning tekrijgen om een in dat aangewezen gebied gelegen woning te betrekken,moet voldoen aan de in artikel 8 van de voorgestelde Wet bijzonderemaatregelen grootstedelijke problematiek genoemde eisen. De aanwijzingvan een gebied houdt dus in dat de gemeenteraad ten aanzien van datgebied een specifieke bevoegdheid krijgt. De gemeenteraad heeftdaarmee een belang dat rechtstreeks betrokken is bij het besluit van de


Minister van VROM om een gebied wel of juist niet aan te wijzen en kanop grond van artikel 8:1 van de Algemene wet bestuursrecht in beroeptegen dat besluit.

Anderen dan de gemeenteraad hebben geen belangen die rechtstreeksbetrokken zijn bij het besluit van de Minister van VROM om een gebiedwel of juist niet aan te wijzen. Voor woningzoekenden die niet voldoenaan de inkomenseisen van artikel 8 van het wetsvoorstel geldt dat zij,indien de gemeenteraad in de huisvestingsverordening toepassing heeftgegeven aan artikel 8 van de voorgestelde Wet bijzondere maatregelengrootstedelijke problematiek, op grond van die huisvestingsverordeninggeen huisvestingsvergunning kunnen krijgen. Dat is echter geen recht-streeks gevolg van het besluit van de Minister van VROM om een gebiedaan te wijzen. Het zou te ver voeren om die woningzoekenden aan temerken als belanghebbenden omdat het aanwijzingsbesluit van deMinister van VROM een noodzakelijke, hoewel niet voldoende, voor-waarde is voor het niet kunnen krijgen van een huisvestingsvergunning.In Nederland heeft geen enkele woningzoekende een recht op eenbepaalde woning in een bepaald gebied. Omdat artikel 6, tweede lid, vande voorgestelde wet bepaalt dat woningzoekenden die voor woonruimtein een aangewezen gebied geen huisvestingsvergunning kunnen krijgenvoldoende mogelijkheden moeten houden om elders in de regio passendehuisvesting te vinden, heeft het aanwijzingsbesluit van de Minister vanVROM geen zodanig rechtstreeks gevolg voor die woningzoekenden datzij als belanghebbende in de zin van de Algemene wet bestuursrechtmoeten worden aangemerkt. Uiteraard kan een woningzoekende die geenhuisvestingsvergunning krijgt, dat weigeringsbesluit altijd ter toetsing aande bestuursrechter voorleggen. Gelet op het voorgaande zijn ook debelangenorganisaties van de bedoelde woningzoekenden niet aan temerken als belanghebbende in de zin van de Algemene wet bestuurs-recht.

De leden van de PvdA-fractie vragen naar bedoelde en onbedoelde enongewenste neveneffecten en of tussentijdse onderzoeksresultaten voorde minister aanleiding zijn om een aanwijzing in te trekken. Deze ledenvragen of bekend is hoeveel gebieden de gemeente Rotterdam zou willenlaten aanwijzen.

In het wetsvoorstel is opgenomen dat het ter beoordeling van degemeenteraad is om een gebied voor te dragen voor een aanwijzing. Oplokaal niveau kan bij uitstek worden beoordeeld of de inzet van hetinstrumentarium effectief zal zijn. Bij de beoordeling zal een gemeen-teraad uiteraard rekening dienen houden met de gevolgen van eendergelijke aanwijzing, zoals mogelijke verschuiving van problemen. Het isdan ook aan de gemeente om dergelijke effecten te monitoren, zomogelijk maatregelen te treffen en over de voortgang de Minister vanVROM periodiek te informeren. Zoals in de nota naar aanleiding van hetverslag (Kamerstukken II 2004/05, 30 091, nr.8, p.21) is aangegeven zal deminister van VROM over het monitoren van de vestigingskans vankansarmen nadere afspraken maken met de gemeente die een aanwijzingheeft ontvangen. Het is de regering op dit moment niet bekend voorhoeveel en welke gebieden de gemeente Rotterdam een aanwijzing aanhet voorbereiden is.

De leden van de PvdA-fractie vragen naar de samenhang met andereonderdelen van het VROM beleidsveld, zoals de herstructureringsopgavein de bestaande steden, nieuwbouw zowel in de herstructureringswijken.Op de nieuwe locaties zijn en worden weinig goedkope sociale huur-woningen gebouwd. De vraag is dan ook of al deze beleidsmaatregelensamen niet zorgen voor een sterk verminderd aanbod voor de omvang-


rijke groep mensen die aangewezen zijn op goedkope huurwoningen endie nu uitgesloten gaan worden van een deel van de woningmarkt. Dezeleden vragen naar de rol van de gemeenten in een verschuiving in hetaanbod is, van goedkope en sociale huurwoningen.

In het wetsvoorstel is een aanvulling op de vigerende Huisvestingswetopgenomen. Dat betekent dat met dit wetsvoorstel alleen gestuurd kanworden op de verdeling van woonruimte en niet op het aanbod vannieuwe (goedkope) woningen. Uiteraard is nieuw aanbod wel van grootbelang om verhuisbewegingen op gang te brengen. Een wijziging in hetaanbod kan echter niet zo snel worden gerealiseerd en vraagt dus tijd. Demaatregelen in het wetsvoorstel zijn juist bedoeld om relatief snel iets tekunnen doen aan de geconstateerde grootstedelijke problematiek inspecifieke wijken. Daarmee is dit wetsvoorstel een aanvulling op het langetermijn streven naar evenwichtige, gemengde wijken en afname van hetwoningtekort.

3. Antwoorden op de vragen van de leden van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie zijn van mening dat het de regering siert datalert is gereageerd op signalen dat gemeentebesturen met de bestaandewetgeving niet in staat zijn op effectieve wijze een aantal problemen op telossen. Zij vinden het echter wonderlijk dat daarbij niet is gereageerd inde vorm van deregulering, maar door nadere detaillering van regels,gekoppeld aan verzwaring van de bestuurslast.

De regering meent dat het wetsvoorstel voorziet in het creëren vanbevoegdheden voor gemeentebesturen die zij tot dusverre niet hebben endie hen in staat moeten stellen problemen op te lossen waarvoor ze thansonvoldoende bevoegdheden hebben. Dat vereist nieuwe wetgeving. Debestuurslasten die daaruit voortvloeien zijn uiteraard afhankelijk van demate waarin de gemeentebesturen van die bevoegdheden gebruik maken,maar de verwachting is dat die niet groot zijn. In hoofdstuk 6 van dememorie van toelichting bij het wetsvoorstel is daarvan een beeldgeschetst.

Voor de aanpassing van de huisvestingswet, menen de leden van deVVD-fractie, had kunnen worden gekozen voor een systeem van verplichteafspraken tussen gemeente en woningcorporaties, waarbij locatie-specifieke bijzonderheden kunnen worden betrokken.

De regering heeft bewust niet gekozen voor deze aanpak. Het voorlig-gende wetsvoorstel biedt de mogelijkheid om de toegang tot de woning-markt in de aan te wijzen gebieden nader te reguleren, waarbij het zowelkan gaan om de particuliere als de sociale huursector. Aangezien het in deachterstandsgebieden in de grote steden ook kan gaan om een substan-tiële voorraad particuliere huurwoningen is het ook van belang dat met ditwetsvoorstel de instroom in dit segment van de huursector te regulerenis. Afspraken tussen gemeente en corporaties bieden hiervoor dan geensluitende oplossing.

De leden van de VVD-fractie vragen aan de hand van welke criteria deevaluatie plaats zal vinden waarin het wetsvoorstel voorziet. Wanneer ersprake is van toename van investeringen in kansenzones en/of verbe-tering van de leefbaarheid in probleemwijken zal causaal verband moeilijkzijn aan te tonen, volgens de leden van deze fractie. In het bijzonder zijnnaar hun oordeel de zachte criteria in het wetsvoorstel een handicap voorfatsoenlijke evaluatie; begrippen als «proportioneel», «substantieel»,«huidig en verwacht inkomen», «ernstige» bedreiging van de


leefbaarheid, «overbewoning» etc. zijn op zijn minst multi-interpretabel,aldus deze leden.

Met betrekking tot de voorgenomen evaluatie van het wetsvoorstel denktde regering in de eerste plaats aan het evalueren van de effectiviteit vanhet instrumentarium dat het voorstel biedt. Daarbij moet vooral ookgedacht worden aan het beantwoorden van de volgende vragen. In welkemate heeft het instrument bijgedragen aan de door de wetgever beoogdedoelstellingen? In welke mate hebben gemeentebesturen gebruik gemaaktvan het instrumentarium? Welke overwegingen hebben een rol gespeeldbij beslissingen om het instrumentarium al dan niet toe te passen? Inhoeverre zijn er bezwaaren beroepsprocedures aangespannen tegenbesluiten tot toepassing van de instrumenten, en wat waren de resultatendaarvan?Ten aanzien van het meten van de materiële effecten van het wetsvoorstelkan het volgende worden aangetekend. De nulmeting op basis waarvande effectiviteit zal worden gemeten, zal liggen op het moment vooraf-gaand aan het gebruik van het instrumentarium dat deze wet biedt. Meerspecifiek voor de OZB-maatregel geldt dat een effectmeting geënt zalworden op de doelstellingen die het betreffende gemeentebestuur heeftmet deze en andere maatregelen. De OZB-maatregel zal immers altijd deeluit maken van een door de gemeente samengesteld pakket aan maatre-gelen. De gemeente stelt dat pakket specifiek voor de situatie in eenbepaalde wijk vast. Ook de te bereiken doelen zullen afhankelijk zijn vande concrete situatie in een bepaalde wijk en het totale pakket aanmaatregelen dat daar wordt toegepast. Het is ondoenlijk om los van eenspecifieke situatie aan de hand van slechts een van die maatregelen eenuitspraak te doen over te behalen doelen.

Met betrekking tot de overige maatregelen zijn de betekenissen van deaangehaalde begrippen uitgebreid aan de orde gekomen tijdens debehandeling in de Tweede Kamer. Uiteindelijk zal het bij de evaluatie (ende monitoring) van deze wet gaan om zowel de concrete inzet van hetgeboden instrumentarium, als om het daadwerkelijke effect op hetleefbaarheidniveau in de onderhavige gebieden en gemeenten die van hetinstrumentarium gebruik gaan maken.

4. Antwoorden op de vragen van de leden van de GroenLinks-fractie

De fractieleden van GroenLinks verzoeken de regering, cq. de gemeenteRotterdam kenbaar te maken in hoeverre de door haar bedoelde wijken,die het absorptievermogen overschrijden, niet meer functioneren alsemancipatiemachine.

In het Actieprogramma 2004 «Rotterdam zet door. Op weg naar een stadin balans» heeft de gemeente Rotterdam in december 2003 een duidelijke,met statistieken onderbouwde, analyse gemaakt van de stad en de wijken.Uit de analyse blijkt, volgens de regering, dat Rotterdam gebruik heeftgemaakt van de studie «De beklemde stad» (Van der Wouden, SCP 1996)waarin een duidelijk verband wordt gelegd tussen selectieve migratie ensociaal-economische perspectieven. Uit deze studie, maar ook uit hetJaarrapport integratie 2005 (SCP, september 2005) en uit de publicatie «Uitelkaars buurt» (SCP, juni 2005) blijkt dat achterstandswijken in de G4 eengrote groep sociaal- economisch kansarme bewoners kennen. Op hetmoment dat deze groep te groot wordt werkt een wijk niet meer alsemancipatiemachine, maar als een wijk waarin uitzichtloosheid het(niet-)handelen bepaalt. In een dergelijke wijk staan de leefbaarheid en deveiligheid onder grote druk en schieten de aanwezige voorzieningentekort om dit op te vangen. Om de instroom van nog meer sociaal-


economisch kansarme bewoners in de wijk tegen te gaan, kan degemeente kiezen om tijdelijk de voorgestelde huisvestingsmaatregel toete passen.

De leden van de GroenLinks-fractie vernemen graag van de regering of zijde publicatie Stadswijk, stedenbouw en dagelijks leven van ArnoldReijndorp kent. Met name de statement: «Achterstandswijk dient als eenspringplank; niet een achterstandswijk, maar een vooruitgangswijk»leggen zij ter beoordeling voor.

De regering kent deze publicatie. Zij waardeert de functie van de stad ende wijk als springplank. Er zijn inderdaad wijken in Amsterdam enRotterdam waar de bevolkingssamenstelling een mooie verhoudingvertoont van oorspronkelijke bewoners, migranten en studenten encreatievelingen. Hier ontstaat diversiteit en zijn de bewoners in staat zichte ontwikkelen. Voor hen is de wijk geen achterstandswijk. Het bijkomendeeffect van ontwikkeling is vaak dat de ontwikkelde groep weer uit de wijkverhuist. Niet de vertrekkende groepen uit de wijk die hopelijk zich eldersin de stad vestigen, vormen een probleem. Zij emanciperen en kunneneigenstandig hun positie verbeteren. Het gaat juist om de achterblijvers.Op het moment dat de achterblijvende groep, de sociaal-economischzwakkere groep, lang in de wijk blijft en groter wordt, neemt de prikkel afom te emanciperen. De wijk werkt voor deze groep niet meer als eenspringplank, maar als een belemmering: samen uitzichtloos. De regeringlaat het aan het gemeentebestuur over om te beoordelen welke maatre-gelen het treft om een wijk weer vitaal te maken en de inwonersperspectief te bieden. Zij biedt met de huisvestingsmaatregel slechts eenextra instrument, dat als laatste redmiddel kan worden ingezet en vooreen beperkte periode. In die periode zal een sterke inzet op kansenbevorderend beleid noodzakelijk zijn. Het gaat om die situaties waar datbeleid niet effectief is, als de instroom van nieuwe kansarmen nietenigszins gereguleerd kan worden. Het instrument biedt met anderewoorden de kans om wijken even tot rust te laten komen.

De regering, is net als de leden van de GroenLinks-fractie, van mening datde kansen op emancipatie en integratie geboden moeten worden viaonderwijs, werk en goede huisvesting. Zij maakt echter onderscheidtussen vigerend kabinetsbeleid (ISV, TaskForce Jeugdwerkloosheid,Operatie JONG, het beleid ten aanzien van de inburgering van nieuw- enoudkomers, het integratiebeleid, emancipatiebeleid, Voor- en Vroeg-schoolse Educatie, tegengaan radicalisering, convenantsafspraken metAntillianengemeenten, anti-discrimatiebeleid) en het voorliggendewetsvoorstel. Zoals ook in de reactie op het verslag van de Tweede Kameris betoogd is het onderhavige wetsvoorstel geen panacee voor allekwalen. Dit wetsvoorstel is een extra instrument om steden meermogelijkheden te bieden.

De leden van de GroenLinks-fractie zijn benieuwd of de grote gemeenten,Rotterdam voorop, voldoende middelen hebben om nieuwkomers, zekerals zij bij binnenkomst in de stad een achterstand hebben, onmiddellijkhet juiste pakket kunnen bieden.

Voor de inburgering van nieuwkomers geldt, vanaf 2005, een systeem vanoutputfinanciering. Gemeenten ontvangen in dat systeem jaarlijks eenvoorschot dat is gebaseerd op de geprognosticeerde instroom vannieuwkomers in dat jaar. De definitieve rijksbijdrage wordt achterafbepaald op basis van de geleverde prestaties. Deze prestaties betreffenhet aantal door een gemeente in enig jaar afgegeven beschikkingen (alsbewijs dat een inburgeringprogramma is gestart) respectievelijk verkla-ringen (als bewijs dat een inburgeringprogramma is afgerond). Per


beschikking respectievelijk verklaring ontvangen gemeenten een voorafvastgesteld bedrag. Deze bedragen zijn overigens in overleg met de VNGis bepaald.

Op deze wijze is geborgd dat gemeenten, waaronder Rotterdam, overvoldoende middelen beschikken om nieuwkomers bij binnenkomst eeninburgeringprogramma aan te bieden. Het inburgeringprogramma, zoalsdat in de Wet Inburgering Nieuwkomers (WIN) is beschreven, bevat naasttaalonderwijs ook kennis van de Nederlandse samenleving en wordtafgesloten met de doorgeleiding naar werk of een vervolgopleiding. Debekostiging van de inburgeringprogramma’s voor nieuwkomers beslaandan ook al deze elementen.

De Groenlinks-fractie vraagt zich af of de regering er van overtuigd is datRotterdam- en andere grote steden- in het verleden de juiste voorwaardenzijn geschapen om in de betreffende wijken publieke voorzieningen oppeil te houden. Tevens is zij benieuwd of de regering kan meedelen hoede sociale klaart er uit ziet (de onderwijs-, gezondheidszorg-, culturele- eneconomische voorzieningen) in de wijken die de gemeente Rotterdamonder dit wetsvoorstel wil laten vallen.

De regering is er van overtuigd dat in Rotterdam – en in andere grotesteden – werk wordt gemaakt van het in standhouden van publiekevoorzieningen in de betreffende wijken. Het is een belangrijke voorwaardevoor een leefbare woonomgeving dat de aanwezige publieke voorzie-ningen op peil zijn. Dit geldt ook voor de achterstandswijken die kampenmet de, in deze voorgestelde wet geschetste, grootstedelijke proble-matiek. Daadwerkelijke verbeteringen in dergelijke wijken zijn echter vanmeerdere factoren afhankelijk, waarbij met name het binden van demidden- en hogere inkomens aan de stad van groot belang is. De fysiekecomponent van het grotestedenbeleid richt zich dan ook reeds langere tijdop de realisatie van meer gemengde wijken. Dit is een proces van langeduur. Met dit wetsvoorstel wordt voor specifieke gebieden de moge-lijkheid geboden om ook op de kortere termijn aanvullende maatregelente treffen, zodat het proces van overbelasting en afnemende leefkwaliteiteerder gekeerd wordt.

De gemeente Rotterdam is nog bezig met de voorbereiding van eenvoorstel aan de Minister van VROM voor de aanwijzing van de gebiedenwaar hoofdstuk 3 van de wet zal kunnen worden toegepast. De regering iser momenteel nog niet van op de hoogte, welke gebieden zullen wordenvoorgedragen. Zodra dit wel het geval is, kan wellicht meer informatiegeleverd worden over (het niveau van) de voorzieningen in die wijken.

De leden van de GroenLinks-fractie vragen zich af of de regering kanaangeven hoe de gemeente Rotterdam de maatschappelijke participatievan nieuwkomers heeft gestimuleerd.In de WIN is vastgelegd dat gemeenten iedere nieuwkomer die zich in eengemeente vestigt, een inburgeringprogramma dienen aan te bieden. Zoalsin het antwoord op de vraag of de grote gemeenten, Rotterdam voorop,voldoende middelen hebben om nieuwkomers onmiddellijk het juistepakket kunnen bieden beschreven, worden gemeenten daarvoorbekostigd door het Rijk. Op grond van de WIN zijn gemeenten zijn volledigzelf verantwoordelijk voor de uitvoering van de inburgering van nieuw-komers. Dit impliceert dat de verantwoordelijkheid voor de uitvoering bijgemeenten is gelegd en niet bij het Rijk. Op deze wijze is geborgd datgemeenten, waaronder Rotterdam, over voldoende middelen beschikkenom nieuwkomers bij binnenkomst in de gemeente een inburgering-programma aan te bieden. Of en in hoeverre Rotterdam de maatschappe-lijke participatie van nieuwkomers heeft gestimuleerd, is een verantwoor-


delijkheid die uitsluitend de gemeente regardeert. De regering wil hier nietin treden.

De regering ziet dit wetsvoorstel niet als een middel om demografischeveranderingen te bewerkstelligen.

De regering kan meedelen, conform het verzoek van de leden van defractie van GroenLinks, dat andere gemeenten geïnteresseerd zijn in demogelijkheden die de wet biedt. Dit blijkt uit (ambtelijk) overleg met deG31. Bij inwerkingtreding van het wetsvoorstel zullen de gemeentenworden geïnformeerd over de toepasbaarheid van de wet.

De leden van de fractie van GroenLinks vragen, welke concrete doelenmet het onderhavige wetsvoorstel moeten worden bereikt, gelet op decriteria, genoemd in artikel 3, op grond waarvan een kansenzone kanworden aangewezen.

In de nota naar aanleiding van het verslag (Kamerstukken II 2004/05,30 091, nr. 8, p. 9) heeft de regering aangegeven dat het niet mogelijk isom uitspraken te doen over de te verwachten effectiviteit van deOZB-maatregel. De reden daarvoor is dat de OZB-maatregel altijd deel uitzal maken van een door de gemeente samengesteld pakket aan maatre-gelen. De gemeente stelt dat pakket specifiek voor de situatie in eenbepaalde wijk vast. Ook de te bereiken doelen zullen afhankelijk zijn vande concrete situatie in een bepaalde wijk en het totaal pakket aanmaatregelen dat daar wordt toegepast. Het is daarom ondoenlijk om losvan een specifieke situatie aan de hand van slechts een van die maatre-gelen een uitspraak te doen over te behalen doelen. In antwoord op eendaartoe strekkende vraag van de VVD-fractie is de regering al meer in hetalgemeen ingegaan op de evaluatie van deze wet. Met betrekking tot deOZB-maatregel moet worden bedacht dat de criteria die genoemd wordenin artikel 3 van het voorstel gericht zijn op de vraag in hoeverre er sprakeis van lokale sociaal-economische problemen. Bij de evaluatie wordtgekeken naar de doelstellingen van het gemeentebestuur dat hetbetreffende instrument heeft ingezet. Daarbij moet worden bedacht, zoalsreeds is aangegeven in het antwoord op de betreffende vraag van deVVD-fractie, dat de OZB-maatregel altijd deel uit zal maken van een doorde gemeente samengesteld pakket aan maatregelen.

De leden van de GroenLinks-fractie verzoeken de regering aan te geven opgrond van welke argumenten de regering het verdedigbaar acht dat ditwetsvoorstel een geringe beperking van het recht op vrije huisvesting is.Daarnaast vragen zij of de regering het denkbaar, cq. verdedigbaar achtdat wetgeving in geringe mate in strijd is met internationale verdragen ofde grondwet.

Met het wetsvoorstel wordt, volgens de regering, de vrijheid vansommigen beperkt. Beperkingen op grondrechten zijn mogelijk, mits zijeen gerechtvaardigd doel nastreven en de beperking proportioneel is.Hiertoe laten zowel de Grondwet als de internationale verdragen ruimte.Het gerechtvaardigde doel wordt in casu gevormd door het handhavenvan de openbare orde, zoals is uitgewerkt in de memorie van toelichtingin paragraaf 4.3 (Kamerstukken II 2004/05, 30 091, nr. 3, p. 16–20).Woningzoekenden behouden, op grond van de randvoorwaarden bij deaanwijzing van een bepaald gebied, het recht om elders in de gemeente ofregio een woning te vinden. Daarmee wordt de beperking op het rechtvan vrijheid van vestiging gerelativeerd, hetgeen tegemoet komt aan hetproportionaliteitsvereiste. Bovendien komt aan nationale overheden, alshet gaat om maatregelen op sociaal-economisch terrein waaronder ookhet huisvestingsbeleid valt, een beleidsvrijheid toe. In dit geval komt het


wetsvoorstel tegemoet aan het algemene belang bij het voorkomen vaneen als gevolg van selectieve migratie toenemende concentratie vansociaal-economisch zwakke(re) groepen in bepaalde gebieden of wijkenen het revitaliseren van kansarme wijken.

De leden van de GroenLinks-fractie vragen om een wetenschappelijkeonderbouwing van de voordelen van een gemengde wijk.

Bij brief van 5 april 2005 heeft de Minister van VROM de publicatie «Debuurt als Belemmering?» aangeboden aan de Tweede Kamer (kenmerk:vrom050 471). Het betrof een onderzoek van de Erasmus UniversiteitRotterdam over de vraag of het wonen in concentratiewijken eenzelfstandig effect heeft op de integratie van niet-westerse allochtonen inde Nederlandse samenleving. Hierbij is zowel aandacht besteed aan desociaal-economische positie (waaronder de arbeidsmarkt) als de cultureleintegratie. De onderzoekers concluderen dat er sprake is van een kleinmaar betekenisvol buurteffect dat vooral verloopt via de contacten dieallochtonen met autochtonen onderhouden. Allochtonen die in meergemengde wijken wonen, zijn in mindere mate werkloos dan allochtonendie in concentratiewijken. Dat komt doordat ze in concentratiewijkenminder contact hebben met autochtonen. Tegelijkertijd wordt aange-tekend dat individuele kenmerken, bij voorbeeld opleiding, een veelgrotere invloed hebben op integratie en op de positie op de arbeidsmarktdan het wonen in een concentratiewijk.

De leden van de GroenLinks-fractie uiten hun kritiek op het gebruik vanhet allochtonen-criterium bij het selecteren van de kansenzones.

De regering heeft bij nota van wijziging (Kamerstukken II 2004/05, 30 091,nr. 9), het percentage allochtonen als criterium voor het aanwijzen vankansenzones geschrapt. Uit een nadere analyse bleek dat niet-actieven enlage inkomens als criteria tot dezelfde selectie van wijken leidde. Decriteria zijn bedoeld om te komen tot een selectie van wijken waar het ergslecht gaat; dan alleen is toepassing van de OZB-maatregel in de ogenvan de regering gerechtvaardigd.

De criteria niet actieven en lage inkomens behoeven, volgens leden vande GroenLinks-fractie, nog een nadere toelichting.

Onder niet actieven vallen volgens de definitie van het CBS die personendie in 2000 (meest recente cijfers CBS) een uitkering als voornaamste bronvan inkomsten hadden. Het tweede criterium betreft huishoudens met eenlaag inkomen. Ook hier wordt uitgegaan van de definitie van het CBS. Ditcriterium geeft het aantal inkomensontvangers met 52 weken inkomen datin 2000 een besteedbaar inkomen onder de 13 000 euro had, uitgedrukt inhele procenten van het totaal aantal. Het grensbedrag van 13 000 euro ishet 40-procentpunt van de landelijke inkomensverdeling van 2000.

Indien de criteria voor de kansenzones en de gebiedsgrootte (wijkentussen 5 000- 30 000 inwoners) worden toegepast op de gemeenteRotterdam dan levert dat de volgende tabel op:

Stad/wijk Aantal inwoners % lage inkomens % niet actieven

Rotterdam 595 260 44 26Delfshaven 6 420 48 30Bospolder 7 120 53 35Tussendijken 7 320 58 37Kleinpolder 7 810 55 31Afrikaanderwijk 8 960 51 40Feijenoord 9 080 44 36


Stad/wijk Aantal inwoners % lage inkomens % niet actieven

Rubroek 7 630 47 38Oud Crooswijk 8 520 57 42Kralingen West 15 940 45 29Oude Westen 10 480 50 35Spangen 10 460 55 41Nieuwe Westen 17 880 48 33Middelland 12 280 45 27Oude Noorden 17 990 51 34Vreewijk 14 840 52 32Bloemhof 14 740 53 40Hillesluis 11 350 53 36Lombardijen 14 530 47 27Groot-IJsselmonde 28 760 48 28Tarwewijk 11 360 52 33Pendrecht 12 410 51 37Oud-Charlois 12 750 47 28Zuidwijk 13 880 51 32

Een toepassing op de gemeente Amsterdam levert de volgende tabel op.

Gemeente/wijk Inwoners 2004 Lage inkomens % Niet actieven %

Amsterdam 734 590 39 23De Kolenkit 7 000 48 39Diamantbuurt 8 480 48 31IJplein en Vogelbuurt 8 280 48 34Van Lennepbuurt 7 010 46 27Tuindorp Oostzaan 9 150 53 31Dapperbuurt 8 570 45 28Slotermeer Noord 8 820 46 28Transvaalbuurt 9 870 45 32Indische Buurt-West 13 340 49 34Indische Buurt-Oost 10 270 51 39Volewijck 10 160 52 36Banne Buiksloot 13 680 46 28Slotermeer-Zuidwest 15 670 45 31Geuzenveld 12 830 49 35Osdorp-Midden 10 860 48 36

Bij deze tabel dient te worden aangetekend dat de bovenstaande cijfers opbasis zijn van de gegevens van het CBS (kerncijfers wijken en buurten2001). Dit conform de uniformiteit zoals vermeld in artikel 3 lid 2: «Voorhet vaststellen van de percentages, bedoeld in het eerste lid, wordtgebruik gemaakt van de meest recente cijfers zoals die zijn vastgestelddoor het Centraal bureau voor de statistiek, op basis van de definities diedat bureau hanteert voor de in dat lid genoemde begrippen.»

Buurtcombinaties kan de gemeente op basis van de cijfers van het CBSzelf samenstellen. Aangezien het aantal buurten groot is en het degemeente vrij staat te kiezen welke buurten zij bij elkaar wil tellen, is hetondoenlijk voor de regering om alle buurtcombinaties door te rekenen.

Het lijkt er op dat de leden van de fractie van GroenLinks veronderstellendat de kansenzones uit het wetsvoorstel ook van toepassing zijn op hetonderdeel betreffende de toegang tot de woningmarkt.

Dat is volgens de regering niet het geval. De kansenzones, zoals gedefi-nieerd in het wetsvoorstel, worden uitsluitend aangewezen metbetrekking tot het toepassen van de OZB-maatregel. Zoals hiervoor reedsbetoogd is het criterium allochtonen komen te vervallen.Voorts is de toegang tot de woningmarkt wel voorzien voor studenten metstudiefinanciering.


5. Antwoorden op de vragen van de leden van de SP-fractie

De leden van de fractie van de SP vragen zich, inzake de aanwijzings-bevoegdheid van de Minister van VROM, af of het voldoende is wanneerde gemeente cijfers van convenanten met regiogemeenten op tafel legtwaardoor in de toekomst wellicht meer sociale woningbouw in de regioplaatsvindt.

Zoals is aangegeven door de regering in de brief van 13 september(Kamerstukken II 2004/05, 30 091, nr. 41) is de voordracht van gemeentenop basis waarvan de Minister van VROM besluit tot het al dan nietaanwijzen van gebieden omgeven met strenge wettelijke voorwaarden.Aangezien het om gemeenten kan gaan met zeer verschillende woning-marktkenmerken, is nadere invulling hiervan op voorhand niet mogelijk.Uiteraard kunnen de gegevens uit de convenanten worden gebruikt vooreen nadere onderbouwing door de gemeente. Wel dient de gemeente aante tonen dat de slaagkansen niet substantieel zullen afnemen, dat ditinstrument noodzakelijk en geschikt is om de betreffende problematiekaan te pakken, niet met andere middelen kan worden opgelost en de ernstvan de situatie inzet van dit instrument rechtvaardigt. Deze vier toets-punten vormen het vertrekpunt voor de regering voor een beoordelingvan eventuele aanvragen.

De leden van de SP-fractie plaatsen kanttekeningen bij het gebruik doorde gemeente Rotterdam met cijfers uit 1996. Daarnaast waarschuwt dezefractie voor het ontstaan van een nieuwe sociale woningnood, met namein Rotterdam.

De gemeente Rotterdam heeft aan de regering aangegeven dat zij werktmet de laatste WBO-cijfers (Woning Behoefte Onderzoek) uit 2002, diebeschikbaar zijn gekomen in 2003. Deze cijfers wijzen nog steeds op eenoverschot aan goedkope huurwoningen in Rotterdam en een tekort aandure en middeldure woningen. Het herstructurerings-programma tot 2010(onderdeel van de in regionaal verband gemaakte verstedelijkings-afspraken) wordt dan ook met kracht voortgezet, heeft de gemeenteRotterdam laten weten. Op lokaal niveau wordt dan ook hard gewerkt aande invulling van het grotestedenbeleid, waarbij op het fysieke vlak metname gewerkt wordt aan meer gemengd samengestelde wijken. De sloopvan woningen met onvoldoende woonkwaliteit kan hier onderdeel van uitmaken. Er is niet zozeer sprake van een nieuwe woningnood als wel vaneen bestaand woningtekort. Aan de oplossing hiervan zal hard moetenworden gewerkt door met name de lokale partijen die de plannenvoorbereiden en uitvoeren.

Momenteel wordt het veldwerk uitgevoerd voor het WoonOnderzoekNederland 2006 (WoON2006) dat het WBO gaat vervangen. De resultatenvan deze studie zullen in september 2006 beschikbaar komen. Dan zalblijken in welke mate er veranderingen ten opzichte van het WBO2002 zijnopgetreden.

Op verzoek van de leden van de SP-fractie verschaft de regering aan deEerste Kamer de precieze cijfers over het aantal sociale woningbouw-woningen dat de komende vijf jaar wordt gebouwd in Rotterdam en regio.In de gemeente Rotterdam gaat het om 3 000 sociale huurwoningen vande totale productie van 15 000 woningen tot 2010. De overige gemeentenin de stadsregio Rotterdam bouwen samen ruim 6 000 sociale woningen,waarvan 250 sociale koopwoningen. Voor de sociale huurwoningen geldtdat deze afspraken zijn vastgelegd in convenanten tussen stadsregio enindividuele gemeenten, waarbij voor de huurwoningen wordt uitgegaan


van een huurniveau onder de aftoppingsgrenzen. Maximaal € 500,- perjuli 2004.

De regering erkent niet, hetgeen de leden van de SP-fractie aan deregering vragen, dat er moet worden voorzien in directe beschikbarewoonruimte voor de eventueel te weren groep. De huidige systematiekvan monitoring van de woonruimteverdeling door middel van slaag-kansen houdt niet in dat er gestuurd kan worden op directe beschik-baarheid van woonruimte. Dit is alleen mogelijk wanneer er sprake is vaneen volkomen ontspannen woningmarkt. In Nederland als geheel en in deRandstad in het bijzonder is hier momenteel zeker geen sprake van. Bij hetindienen van een aanvraag kunnen gemeenten uiteraard voor een goedinzicht in de regionale en lokale situatie gegevens meezenden diegegenereerd worden op basis van het woonruimteverdeelsysteem.

De leden van de SP-fractie vragen zich af of er werkelijk sprake is vangelijke slagingskansen.

Het wetsvoorstel gaat niet uit van gelijke slaagkansen maar vanwaarborgen om een substantiële afname van de slaagkansen tevoorkomen. Tijdens de behandeling in de Tweede Kamer is hierover eenformulering opgenomen in het wetsvoorstel dat duidelijk aangeeft waarhet omgaat: het hebben van voldoende mogelijkheden om binnen deregio passende huisvesting te vinden. Aanvullende maatregelen zijn danook niet nodig. Het onderhavige wetsvoorstel is er voor bedoeld om opkorte termijn voor specifieke wijken het mogelijk te maken dat hetsociaal-economisch fundament in de wijk niet verder onder druk komt testaan, door beperking van de instroom van kansarmen mogelijk te maken.Het gaat dan ook zeker niet om de verschuiving van een probleem maarhet doorzetten van het begin van een oplossing voor deze wijken, waarhet leefbaarheidsproblemen het meest omvangrijk zijn.

De regering wil het misverstand dat leeft bij de leden van de fractie van deSP rechtzetten dat een Nieuw-Crooswijker wiens familie reeds 40 jaar inCrooswijk woont niet meer welkom is in deze buurt. Het voorliggendewetsvoorstel biedt de mogelijkheid om in de aangewezen gebieden deinstroom van kansarmen van buiten de regio in te perken. Dit betekent dateen huidige bewoner van een wijk in Rotterdam in aanmerking blijftkomen voor een woning in de betreffende wijk als die bewoner langer danzes jaar in de regio woont.

De leden van de SP-fractie zijn benieuwd hoe de Minister van VROM haaraanwijzingsbevoegdheid gaat monitoren en eventueel een aanwijzinggaat intrekken.

Periodiek zullen de gemeenten die het instrument toepassen de Ministervan VROM informeren over de gang van zaken in de aangewezengebieden. Bij het indienen van de aanvraag zal mede van belang zijn datde gemeente duidelijk maakt op welke wijze men zelf de inzet vaninstrument wil monitoren en hoe de rijksoverheid hierover geïnformeerdwordt. Het ligt in de rede dat een gemeente bij de indiening van deaanvraag voor een aanwijzing aangeeft hoe deze monitoring vorm zalkrijgen.

Op verzoek van de leden van de SP-fractie doet de regering informatietoekomen aan de Eerste Kamer aangaande het experiment in Rotterdamen de aanpak van malafide verhuur. Bij brief d.d. 13 september 2005(Kamerstukken II 2004/05, 30 091, nr. 41) is ingegaan op de evaluatie vanhet experiment in Rotterdam en de discussie over de aantallen gewei-


gerde huisvestingsvergunningen. Voor de exacte gegevens verwijzen wiju dan ook naar deze brief.

Daarnaast wordt gevraagd naar het voortduren van activiteiten vanmalafide verhuurders in mogelijk aan te wijzen gebieden. Ook hieroverheeft de gemeente Rotterdam nader onderzoek gedaan en geconstateerddat er geen sprake is van een toename van malafide verhuur.

De regering acht het toevoegen mensen met een handicap eneenpersoonshuishoudens, gesuggereerd door de leden van de SP-fractie,niet opportuun.

De criteria die zijn opgenomen in artikel 8 van het wetsvoorstel zijn er metname voor bedoeld om te garanderen dat nieuwe bewoners in deaangewezen gebieden economisch gezien zelfstandig in hun levenson-derhoud kunnen voorzien. Omvang van het huishouden of een eventuelehandicap zijn hiervoor geen directe en goede criteria.

De leden van de SP-fractie zijn benieuwd hoe de gemeenten, met in hetachterhoofd het beginsel van subsidiariteit en proportionaliteit, bij deMinister van VROM dienen hard te maken dat andere maatregelen nietwerken.

Deze vraag wordt tevens verder toegelicht bij de beantwoording van eensoortgelijke vraag gesteld door de leden van de PvdA-fractie. Bij deaanvraag tot aanwijzing van een of meer gebieden moet de gemeenteraadnaar het oordeel van de Minister van VROM voldoende aannemelijkmaken dat de beoogde aanwijzing voldoet aan de eisen van subsidiariteiten proportionaliteit (artikel 6, eerste lid). De eis van subsidiariteit houdt indat de gemeenteraad aannemelijk maakt dat het beoogde doel niet metminder vergaande maatregelen bereikt kan worden. De eis van proportio-naliteit ziet op de maatvoering, de maatregel moet niet breder werken dannoodzakelijk is om het doel te bereiken. Daarbij geldt nog als harderandvoorwaarde dat de woningzoekenden die na de aanwijzing voor inhet aangewezen gebied gelegen woonruimte geen huisvestings-vergunning zullen kunnen krijgen elders in de regio voldoende mogelijk-heden houden om huisvesting te vinden. Omdat die beoordeling alleen inhet specifieke geval gemaakt kan worden, kunnen hiervoor geenspecifieke vereisten worden geformuleerd.

Voor de hand ligt, dat als de gemeenteraad de (wettelijke) mogelijkhedenbuiten die geboden door de voorgestelde Wet bijzondere maatregelengrootstedelijke problematiek (bijvoorbeeld het instrumentarium van devigerende Huisvestingswet) heeft benut en dat niet tot resultaat heeftgeleid, de Minister van VROM tot het oordeel zal komen dat wordtvoldaan aan de eis van subsidiariteit. Het is echter niet uitgesloten dat degemeenteraad er op andere wijze in zal slagen om dit voldoendeaannemelijk te maken. Bij de aanvraag zal de gemeenteraad voortsvoldoende aannemelijk moeten maken dat de aanwijzing niet brederwerkt dan noodzakelijk is om het beoogde doel te bereiken en dat na dieaanwijzing woningzoekenden die voor in het aangewezen gebied gelegenwoonruimte geen huisvestingsvergunning zullen kunnen krijgen elders inde regio voldoende mogelijkheden houden om huisvesting te vinden. Metdeze randvoorwaarde is feitelijk het proportionaliteitsvereiste nadergeclausuleerd. Als aan die randvoorwaarde niet is voldaan, worden debelangen van de woningzoekenden die het betreft zodanig aangetast, datde maatregel niet proportioneel geacht kan worden. Het belang van deaanwijzing weegt dan niet op tegen het aangetaste belang dat diewoningzoekenden hebben bij voldoende mogelijkheden om in de regiohuisvesting te kunnen vinden. Dat aan deze randvoorwaarde wordt


voldaan, betekent echter niet altijd automatisch dat aan de eis vanproportionaliteit is voldaan. Indien het aan te wijzen gebied groter is dannoodzakelijk is om grootstedelijke problematiek in de gemeente tebestrijden, wordt aan de eis van proportionaliteit niet voldaan. Ook nietals aan de randvoorwaarde wel is voldaan. Als aan de randvoorwaardeniet is voldaan, wordt echter zeker niet voldaan aan de eis van proportio-naliteit.

Controlemechanismen voor het tegengaan van verminderde slagingskansen oneigenlijk gebruik van de huisvestingsmaatregel dienen wordenvormgegeven op lokaal niveau. De gemeente zal zorg moeten dragenvoor voldoende mogelijkheden om elders in de regio passendehuisvesting te vinden. Dergelijke maatregelen zullen naar alle waarschijn-lijkheid ingepast worden in de bestaande systematiek van woonruimte-verdeling, waarbij reeds nu voldoende controlemechanismen zijningebouwd om bij de daadwerkelijke verhuur een toets uit te voeren opbijvoorbeeld het inkomen.

6. Antwoorden op de vragen van de leden van de D66- en deOSF-fracties

De leden van de D66- en OSF-fracties maken zich zorgen over de lokaletoepassing van de huisvestingsmaatregel in relatie tot de internationaleverdragen en de grondwet. Met name het evaluatierapport van hetRotterdamse experiment huisvestingsvergunningen leidt tot veront-rusting. De daarin gehanteerde term «aandachtsgroepen» duidt op demogelijke relevantie van het aantal in een wijk wonende allochtonen inhet kader van de verlening van woonvergunningen.

Naar het oordeel van de regering is de voorgestelde Wet bijzonderemaatregelen grootstedelijke problematiek niet onverenigbaar metinternationaal-rechtelijke en grondwettelijke grondrechtenbepalingen. Opvoorhand kan echter niet worden gegarandeerd dat de toepassing in depraktijk van de in de voorgestelde Wet bijzondere maatregelen grootste-delijke problematiek mogelijk gemaakte maatregelen nooit zal kunnenleiden tot strijd met grondrechtenbepalingen.In artikel 6 van het wetsvoorstel is met het oog daarop een viertal criteriaopgenomen waaraan moet worden voldaan alvorens de Minister vanVROM een gebied aanwijst. Overigens is de zware rol van de Minister vanVROM ook ingegeven door het gegeven dat de toepassing van devoorgestelde Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiekraakt aan de grondrechten.Het wetsvoorstel voorziet in een aantal waarborgen voor een zorgvuldigeafweging. Allereerst zal de gemeenteraad moeten besluiten een aanvraagtot aanwijzing van een gebied te doen. Bij die aanvraag zal de gemeen-teraad voldoende aannemelijk moeten maken dat de beoogde aanwijzingnoodzakelijk en geschikt is voor het bestrijden van grootstedelijkeproblematiek en dat die beoogde aanwijzing voldoet aan de eisen vansubsidiariteit en proportionaliteit. Hiermee wordt de verantwoordelijkheidvan de gemeenteraad om zelf na te gaan of door hem te nemen besluitende toets der grondrechtenkritiek kunnen doorstaan, tot uitdrukkinggebracht.

Omdat de regering echter een bijzondere verantwoordelijkheid heeft alshet gaat om de internationaal-rechtelijk en grondwettelijk gewaarborgdegrondrechten beoordeelt de Minister van VROM vervolgens of degemeenteraad voldoende aannemelijk heeft gemaakt dat de beoogdeaanwijzing noodzakelijk en geschikt is voor het bestrijden van grootstede-lijke problematiek en dat die beoogde aanwijzing voldoet aan de eisen vansubsidiariteit en proportionaliteit. De Minister van VROM toetst tevens of


wordt voldaan aan de randvoorwaarde dat de woningzoekenden die voorwoonruimte in een aangewezen gebied geen huisvestingsvergunningkunnen krijgen voldoende mogelijkheden houden om elders in de regiohuisvesting te vinden.

Als na aanwijzing van een gebied blijkt dat niet (langer) aan de criteria ofde randvoorwaarde wordt voldaan, trekt de Minister van VROMbovendien de aanwijzing in.

Tot slot is er de rechterlijke toetsing van het individuele geval. Eenwoningzoekende die geen huisvestingsvergunning krijgt voor woonruimtegelegen in een door de Minister van VROM aangewezen gebied kanberoep aantekenen bij de bestuursrechter. In individuele gevallen is hetdefinitieve oordeel altijd aan de rechter.

De term «aandachtsgroep» in het evaluatierapport van het huisvesting-sexperiment in de gemeente Rotterdam is slechts een statistischeaanduiding. Deze term betekent geenszins dat in Rotterdam onderscheidwordt gemaakt tussen verschillende etnische groepen. In het experimentworden huisvestingsvergunningen verleend op basis van de hoogte vanhet inkomen. Bij de toepassing van de voorgestelde Wet bijzonderemaatregelen grootstedelijke problematiek zal dat gebeuren op basis vande criteria van de artikelen 7 en 8.

7. Antwoorden op de vragen van de leden van de ChristenUnie-en de SGP-fracties

De leden van de fracties van de ChristenUnie en de SGP vragen om eendefinitie van het begrip absorptievermogen en zijn kwalificatie alsmaatschappelijk of bestuurlijk.

Het begrip absorptievermogen heeft in dit verband betrekking op dedynamiek van de bevolkingssamenstelling in een bepaalde wijk. Een wijkis van nature in staat een doorstroom van groepen aan te kunnen. Dit ishet makkelijkste te concretiseren aan de hand van het New Yorksevoorbeeld. Bepaalde wijken in New York vormden vorige eeuw eenspringplank tot slagen en sociaal-economisch integreren in de Americandream. De wijk rond Hester Street was vlak na de Tweede Wereldoorlogeen joodse migrantenwijk. Deze groep emancipeerde en vertrok naarelders. Daarna namen de Italianen de wijk over en vervolgens deChinezen.

Op het moment echter, dat in de wijk door cumulatie van factoren (geenrolmodellen voor succes, verloedering op straat, achterblijven opleidings-niveau, taalachterstand) de sociaal- economisch zwakkeren geenperspectief bieden, blijven zij in de wijk. Hierdoor ontstaat een«verstopping», de wijk vertoont tekenen van een sociaal-economischeonderklasse. Op het moment dat omgevingsspecifieke problemengecombineerd worden met een sociaal-economische onderlaag ontstaateen situatie van uitzichtloosheid.

Het begrip absorptievermogen wordt door de regering dan ook in eersteinstantie maatschappelijk gekwalificeerd. Op het moment echter dat indeze wijk de gebruikelijke maatregelen waarover een gemeente beschikt(taalonderwijs, integratieprojecten, aanpak overlast-verloedering, ISV) dewijk onvoldoende uit de neerwaartse spiraal kunnen halen, komt ook eeneinde aan het bestuurlijke absorptievermogen. De bestaande instru-menten en de natuurlijke demografische dynamiek volstaan niet meer,waardoor er gekeken dient te worden naar uitbreiding van instrumenten,die soms onorthodox van aard zijn.


De regering is van oordeel dat aan de relevante grootstedelijke proble-matiek niet het gevolg is van bestuurlijk tekort schieten. De steden, en inhet bijzonder Rotterdam, zullen telkens in een analyse aantonen, welkeinstrumenten zij reeds hebben ingezet. Slechts indien aannemelijk isgemaakt dat er sprake is van reëel gemis aan adequate instrumenten, kangebruik gemaakt worden van een onorthodoxe maatregel zoals dehuisvestingsmaatregel.

De leden van de fracties van de ChristenUnie en de SGP constateren datdit gevarieerde pakket aan maatregelen een relatie heeft met een brederbeleid om achterstandswijken aan te pakken. De vraag doet zich voorwaarom niet gekozen voor een inpassing in de Wet op de stads- endorpsvernieuwing (Wsdv).

De regering heeft hier bewust niet voor gekozen. De Wsdv wordt in denieuwe Wet op de ruimtelijke ordening (Wro) geïntegreerd. De mogelijk-heden van de leefmilieuverordening gaan daarbij nagenoeg alle over naarhet bestemmingsplan. Via deze verordening (en in de toekomst hetbestemmingsplan) kan de gemeenteraad inderdaad maatregelen treffentot wering van dreigende en tot stuiting van reeds ingetreden achter-uitgang van woon- en werkomstandigheden of het uiterlijk aanzien van inde bij die verordening aangewezen gebieden. Het gaat hierbij echterveeleer om winkels en horeca gelegenheden in plaats van omwoonruimte. Het kan bijvoorbeeld gaan om voorschriften, waardoor erbijvoorbeeld maar een enkele belwinkel in een winkelstraat mag zijn.

De leden van de fracties van de ChristenUnie en de SGP vragenvervolgens of het de geloofwaardigheid van dit pakket bijzonderemaatregelen niet ten goede zou komen wanneer er sprake zou zijn vaneen gelijktijdige inzet van de drie voorgestelde maatregelen.De regering is van mening dat het aan de gemeente is om op basis van dekennis en analyse die de gemeente heeft van de eigen lokale situatie tebeoordelen welke maatregelen van toepassing zijn. Dat kunnen één ofmeerdere maatregelen uit het voorliggende wetsvoorstel zijn, maardaarnaast zijn uiteraard ook nog legio andere maatregelen denkbaar. Hetgrotestedenbeleid van de regering is gericht op het gecoördineerdaanpakken van grootstedelijke problemen zowel aan Rijkszijde als aan dezijde van de gemeenten. De regering ziet geen aanleiding om specifiek indit wetsvoorstel de gemeenten te stimuleren juist deze drie maatregelengezamenlijk te nemen.

De leden van de fracties van de ChristenUnie en de SGP doen desuggestie de gemeenten de bevoegdheid te geven na afloop van determijn van kansenzones (OZB-maatregel) de tarieven geleidelijk te latenoplopen.

Als de regering de gemeente zou toegestaan het verminderings-percentage na afloop van de periode van acht jaar waarvoor eenkansenzone kan worden ingesteld geleidelijk te laten oplopen, zou dat infeite een verlenging van de duur van de kansenzones betekenen. Dat isniet de intentie van de regering. Het staat de gemeente wel vrij om binnende duur van de aanwijzing van de kansenzone het verminderings-percentage geleidelijk aan te passen.

De leden van de fracties van de ChristenUnie en de SGP merken op dat demaatregel om bepaalde categorieën woningzoekenden in een aange-wezen gebied tijdelijk uit te sluiten van het verkrijgen van eenhuisvestingsvergunning een ingrijpende is waaraan enkele principiëleaspecten van rechtsstatelijke aard verbonden zijn. Zij vragen zich af of een


kleinschalige aanpak niet ook gevoelens van onbegrip en willekeur kanoproepen.

Aansluitend vragen zij wat de bestuurlijke en juridische mogelijkhedenzijn voor andere gemeenten in de regio, te weten die gemeenten die exhet voorgestelde artikel 6 worden geacht passende huisvesting te kunnenbieden, om hun belangen tot gelding te brengen casu quo als belangheb-benden na een negatieve advisering verzet aan te tekenen tegen eenaanwijzing van de Minister van VROM.

De regering antwoordt hierop dat juist de mogelijkheid om kleinschalig tekunnen opereren van groot belang is en de effectiviteit van ditwetsvoorstel zal vergroten. Per gemeente kan de geconstateerdeleefbaarheidproblematiek zich voordoen op een verschillende schaal. Ookwanneer er sprake is van «slechts» enkele problematische complexendienen gemeenten dit instrument in te kunnen zetten. In anderegemeenten kan de situatie juist vergen dat de maatregel op een gehelebuurt van toepassing wordt verklaard. Gemeenten hebben het juisteinzicht in de lokale situatie om te bepalen welke schaalgrootte het meestpassend is. Het is uiteraard van groot belang dat de gemeente involdoende mate communiceert over de nieuwe maatregelen omverkeerde beeldvorming te voorkomen.

De andere gemeenten in de regio hebben altijd de mogelijkheid om langsbestuurlijke weg aandacht te vragen voor hun positie. Het ligt voor dehand dat de gemeente die een verzoek tot aanwijzing voorbereidtdaarover overlegt met de gemeenten in de regio. Ook kunnen de anderegemeenten in de regio hun opvatting kenbaar maken aan het dagelijksbestuur van de regio dan wel aan gedeputeerde staten ten behoeve vande advisering door dat dagelijks bestuur of gedeputeerde staten aan deMinister van VROM. Desgewenst kunnen die andere gemeenten hunopvattingen rechtstreeks aan de Minister van VROM kenbaar maken.Zoals eerder in antwoord op een vraag van de CDA-fractie is betoogd, zijnde andere gemeenten in de regio niet aan te merken als belanghebbendenin de zin van de Awb. Die andere gemeenten kunnen dus niet in bezwaaren beroep tegen het besluit tot aanwijzing. Het oordeel over die ontvanke-lijkheid ligt overigens altijd in laatste instantie bij de bestuursrechter.

De leden van de fracties van de ChristenUnie en de SGP waarderenpositief de uitvoerige verantwoording van de voorgestelde maatregelentegen de achtergrond van de constitutioneel en internationaal-rechtelijkgewaarborgde vrijheid van vestiging. Zij menen dat in het bijzonder nogvragen kunnen worden gesteld over de toetsing aan het bepaalde inartikel 12 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politiekerechten.

De vraag die ziet op de interpretatie van de openbare orde is door deregering reeds beantwoord naar aanleiding van de vragen van de ledenvan de CDA-fractie.

De regering gaat hier meer concreet in op het verzoek van de fractieledenom het aanwijzen van de gebieden te motiveren met bijvoorbeeldindicatoren als het niveau van criminaliteit of sociale verruwing. Demaatregelen zijn gericht op het voorkomen van een als gevolg vanselectieve migratie toenemende concentratie van sociaal-economischzwakkere groepen in bepaalde gebieden of wijken. Zij stellen degemeenten in staat om het leefklimaat – waarbij problemen van sociale,economische en fysieke aard in sterke mate een rol spelen – in de wijkente verbeteren. De regering heeft een bredere definitie van de openbareorde gevolgd dan die, die ziet op alleen het voorkomen van ongeregeld-


heden. Er is met opzet gekozen voor een niet-limitatieve lijst vanindicatoren in de toelichting. Een aantal voorbeelden is gegeven, maar eris met opzet gekozen voor een niet-uitputtende lijst; dit om te voorkomendat de indicatoren zouden gaan fungeren als knellend keurslijf. Afhankelijkvan de lokale situatie kan de gemeenteraad invulling geven aan het begripsociaal-economische kenmerken.

De vraag van de leden van de fracties van de ChristenUnie en de SGP metbetrekking tot de toepasselijkheid van proportionaliteit en subsidiariteit isin het voorgaande reeds beantwoord; hiervoor zij verwezen naar hetantwoord gegeven aan de leden van de PvdA-fractie. De termen subsidia-riteit en proportionaliteit vormen in het toetsingsmechanisme van hetEVRM een belangrijk begrippenpaar dat niet enkel beperkt is tot toedelingvan bevoegdheden. Het is voor het Europees Hof voor de Rechten van deMens en voor de Nederlandse rechter sinds jaar en dag de toetssteen omte bepalen of respectievelijk het beoogde doel met minder vergaandemaatregelen kan worden behaald, en of er sprake is van evenredigheidtussen het beoogde doel enerzijds en de aangetaste grondrechtelijkebelangen anderzijds.

Voor wat betreft de vraag in hoeverre de wetgever tevoren de afwegingmoet maken bij de beperking van grondrechten, vermag de regering nietin te zien dat het onjuist zou zijn, de gemeenten bij de afweging tebetrekken. Gemeenten hebben niet alleen in het kader van ditwetsvoorstel een verantwoordelijkheid om bij de uitoefening van de eigenbevoegdheden internationaal-rechtelijke en grondrechtelijke normen inhun besluitvorming te betrekken. Zij moeten dat immers altijd doen. Hetwetvoorstel stelt dit expliciet aan de orde in de in artikel 6 opgenomenvereisten waaraan moet worden voldaan.

De leden van de fracties van de ChristenUnie en de SGP kunnen niet goedplaatsen waarom de gemeenteraad niet zelf een gebied mag aanwijzen.Het komt hen voor dat de verantwoordelijkheid van de minister eerst envooral geldt terzake van het opstellen van adequate wetgeving.

Naar het oordeel van de regering gaat het hier om noodzakelijke maarvergaande maatregelen. Vergaande maatregelen die raken aan degrondrechten. Zoals ook in de plenaire behandeling bij de Tweede Kameruitvoerig uiteen is gezet, meent de regering dat het wetsvoorstel nietstrijdig is met de grondrechten. Op voorhand kan echter niet gegaran-deerd worden dat bij de praktische toepassing van de in de voorgesteldeWet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek opgenomenbepalingen nooit strijdigheid met de grondrechten zal kunnen ontstaan.Vanzelfsprekend heeft ook de gemeenteraad bij zijn besluitvormingrekening te houden met de grondrechten (en andere internationaal-rechtelijke verplichtingen). De regering heeft hierin echter een bijzondereverantwoordelijkheid. Die bijzondere verantwoordelijkheid wordt in hetwetsvoorstel tot uitdrukking gebracht in de in het voorgestelde artikel 7opgenomen verplichting voor de Minister van VROM om de aanwijzingvan een gebied in te trekken als hem blijkt dat niet (langer) wordt voldaanaan de vereisten voor die aanwijzing. De Minister van VROM kan zo eenintrekkingbevoegdheid echter alleen hebben als hij ook de aanwijzings-bevoegdheid heeft. Bij een goedkeuringsbevoegdheid past geenintrekkingbevoegdheid.

Zoals hiervoor reeds is opgemerkt is de aanwijzing van een gebied doorde Minister van VROM een noodzakelijke, zij het niet voldoende,voorwaarde voor het door de gemeenteraad opnemen van bepalingen inde huisvestingsverordening, die bij toepassing kunnen raken aan degrondrechten. Gelet op de bijzondere verantwoordelijkheid van de


regering ten aanzien van de grondrechten past daar naar het oordeel vande regering een zware rol voor, in dit geval, de Minister van VROM. Diezware rol van de Minister van VROM leidt inderdaad tot een verzwaringvan de bestuurslasten voor zowel de gemeente als het Rijk, maar in ditgeval is die prijs niet te hoog.


Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 · De leden van de CDA-fractie vragen zich verder af of het...

Documents

Transcript of Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 · De leden van de CDA-fractie vragen zich verder af of het...