129TBV 17 / nr 3 / maart 2009

Een 32-jarige galvaniseur wordt door de bedrijfs-arts via de Polikliniek Mens en Arbeid verwezennaar het universitaire arbeidsdermatologischcentrum met klachten van eczeem op buik enbeide onderarmen. Hij is bang dat hij overgevoe-lig is voor nikkel en zijn vak niet meer zal kun-nen uitoefenen. Het is in het bedrijf bekend datblootstelling aan nikkel mogelijk is. Bij het con-tactallergologisch onderzoek, de gouden stan-daard om een onderscheid te kunnen maken tus-sen ‘irritant’ contacteczeem en allergisch contact-eczeem, reageert de huid echter niet op nikkel,maar op kaliumdicyanoauraat. Goud dus! Hetblijkt dat hij in de maanden voorafgaand aan heteczeem veelvuldig met het goudbad heeft ge-werkt. Daarbij zal hij ongetwijfeld met de buik derand van het bad getoucheerd hebben. Omdat heteczeem inmiddels genezen is, hervat hij in over-leg met het bedrijf en de bedrijfsarts in eigenwerk, met vermijding van het goudbad.

In de 2e week van werkhervatting, ondanks allevoorzorgsmaatregelen, treedt het eczeem op-nieuw op aan de onderarmen. In het bedrijf wordtgetwijfeld aan de diagnose goudallergie. Verge-leken bij de andere chemicaliën is goud in hunogen een onschuldige stof. Omdat het tweede con-tactallergologisch onderzoek tot dezelfde conclu-sie leidt, wordt besloten tot werkplekonderzoekdoor de dermatoloog en de klinisch arbeidsge-neeskundige, samen met betrokkene, de directechef en de veiligheidskundige van het bedrijf.

Werkplekonderzoek

De galvaniseur vernikkelt en verguldt voorwer-pen door deze onder te dompelen in chemischebaden. In de productiehal zijn verschillende ‘straten’ waarbaden staan met vloeistoffen die worden ver-warmd tot ongeveer 90 °C. Er vinden een twin-tigtal processen plaats op het gebied van metaal-veredeling op galvanische, chemische en mecha-nische wijze. Boven de baden is afzuiging geïnstal-leerd. Damp kan echter ontsnappen bij het openenvan de klep/deksel van een bad. Zes jaar geledenwerd bij hetzelfde bedrijf contactallergie voor nik-kel gevonden bij vier medewerkers, ontstaan doorvloeistof-, maar ook aerogeen contact. Nadien nietmeer. Het lijkt erop dat dit mede komt door ver-korting van de contacttijd met chemische stoffenvan de baden door onmiddellijke onderdompelingvan de handen, al dan niet gehandschoend, in versstromend water naast iedere bak.Tijdens het werkplekonderzoek blijkt dat het

goudbad binnen het bedrijf als zeer onschuldigwordt beschouwd. Reden om niet te investeren inafzuiging. Vergulden houdt in dat rekjes met pro-ducten geplaatst werden in een bak van ongeveer1 m3 met kaliumgoudcyanide in water van 55 °Cen een pH van 6,5 waar lucht doorheen gevoerdwordt. De verspreiding van de damp is hetgrootst in de directe omgeving, maar verder on-voorspelbaar. Geconcludeerd wordt dat het reci-dief eczeem te wijten moest zijn geweest aanplaatselijk contact met vloeistof of besmetteoppervlakten. Voor de galvaniseur kent het ver-haal een goed einde. Boven het goudbad wordt af-zuiging aangebracht, werkprocedures wordenherzien en hij hervat in eigen werk met vermij-ding van goud. De bedrijfsarts heeft de casus bijhet NCvB gemeld als beroepsziekte.

Goudal lergie

Tot een paar jaar geleden werd contactallergie voormetallisch goud en goudzouten als een zeldzaam-heid beschouwd, maar sindsdien zijn meerderepublicaties verschenen over een hoge frequentievan contactallergie bij eczeempatiënten die ge-test werden met natriumgoudthiosulfaat(Na3Au(S2O3)). Hierin worden getallen genoemdvan 5 tot 10%.1 Allergie voor goud komt meer voorbij vrouwen, waarschijnlijk door meer contact metjuwelen dan door een verhoogde gevoeligheid.Verder kan een allergie voor goud geïnduceerd wor-den door piercing en is er een positieve correlatiemet het gebruik in tandheelkundige materialen.Een relatie met goud in coronaire vaatstents konrecent niet worden aangetoond.2 Overgevoeligheidvoor goud kan samengaan met contactallergie voorandere metalen als kwik, nikkel en palladium.3

LITERATUUR1. Ekqvist S, Svedman C, Möller H, et al. High frequency

of contact allergy to gold in patiënts with endovascularcoronary stents. Br J Dermatol 2007; 157(4): 730-738.

2. Kaur S, Eisen M, Leiger K, Injarabuan K. Screening forgold allergy among dental clinic employees and patchtest population. Contact Dermatitis 2006; 54(3): 172-173.

3. Isaksson M, Bruze M. Gold. Hoofdstuk 69 in: Kanerva L,Elsner P, Wahlberg JE, Maibach HI (red.), Handbook of occu-pational dermatology. New York: Springer Verlag, 2000.

Een verhaal over nikkel en goud. Alleen wie zoekt zal vinden

B E R I C H T E N U I T H E T N C V B

AUTEUR:

JAN BAKKER,

KLINISCH ARBEIDS-

GENEESKUNDIGE,

NCvB/CORONEL

INSTITUUT AMC,

ARBEIDS-

DERMATOLOGISCH

CENTRUM VUmc

ONDER REDACTIE

VAN:

BAS SORGDRAGER