Grondslagen | Bauschadensfreiheitspotential | Renovatiestudie

fuumlr die sichere Dichtung der Gebaumludehuumllle

Hintergrundwissen Bauphysik

123

4 5

Achtergrondkennis

Bouwfysica Voor de veilige afdichting van de gebouwschil

104861710486171048617Grondslagen | Preventiepotentieel tegen bouwschade | Renovatiestudie

Overzicht

De ideale opbouw 4

Gebrekkige luchtdichting en de gevolgen 5

De sluipwegen van het vocht 8

Bouwfysica

en de isolatie is perfect

BOUWFYSICA

3

Beste lezerKennis is een kostbaar bezit want kennis leidt tot oplossingen voor problemen en is van enorme toegevoegde waarde De knowhow van pro clima vormt de grondslag voor superieure kwaliteit betrouwbare systeemtoepassingen en zodoende een lange levensduur van onze systemen en producten

Ons team van bouw- en houtbouwingenieurs staat in permanent contact met onze partners uit de dienstverlenings- en ambachtsbranche handel industrie vakorganisaties onderzoek en opleiding Samen met de praktijkspecialisten van de afdelingen Planning en Verwerking werken zij continu aan nieuwe en intelligente energie-efficieumlnte oplossingen voor afdichting van de ge-bouwschil waarmee bouwschade wordt voorkomen en waarmee een gezond leefklimaat wordt bereikt Nieuwe inzichten op het gebied van bouwfysica en materiaalontwikkeling worden doorvertaald naar de productie op ultramo-derne machines onder permanente kwaliteits bewaking

De kennis en expertise van pro clima omvat veel meer dan wat u op de vol-gende paginas wordt getoond Onze workshops over theorie en praktijk onze lezingen onze KENNIS-Wiki en onze uitgebreide reeks publicaties verschaf-fen u een specifieke ldquoinkijkrdquo in onze vakkennis ndash u mag zelf kiezen welke vorm het best bij uw wensen aansluit Samen kunnen wij onze doelen bereikeneen veilige en betrouwbare isolatieconstructie en zo een gezond woonklimaat zonder schimmels

Hartelijke groetenhellip en hoed u voor bouwschade

Lothar MollDipl-Ing HouttechniekDirectieResearch en ontwikkeling productie kwaliteitsbewaking export

Michael FoumlrsterGediplomeerd bouwingenieur Hoofd EngineeringResearch en ontwikkeling kwaliteitsbewaking seminars

BOUWFYSICA

4 5BOUWFYSICA

Voeg 1 mm

+20degC

ndash10degC

1 m

1 m

14 cm

123

4 5

Onbeschermd isolatiemateriaal luchtbeweging in de porieumlnstructuur vermindert de isolerende werking

Beschermde thermische isolatie

De ideale opbouw

Ruumlcktrocknung im Sommer

Schutz imWinter

De werking van alle thermische isolatie berust op luchtshyinsluiting in het isolatiemateriaal (cellulosevlokken kurk wolvezels minerale vezels of andere materialen) Voorwaarde voor de isolerende werking van deze luchtinsluitingen is hun bescherming tegen luchtbeweging Daarom is bij een optimale isolatieconstructie het isolatiemateriaal van alle kanten afgesloten van binnen luchtdicht ndash van buiten winddicht

Isolatie door stilstaande lucht

Van binnen luchtdicht ndash van buiten winddicht

Beschermd isolatiemateriaal geen luchtbeweging in de porieumlnstructuur mogelijk volledige isolatie-werking

Een voorbeeld Ook de warmte-isolerende werking van een wollen trui is gebaseerd op niet bewegende luchtlagen tussen de vezels Zodra er een koude wind waait neemt de isolerende werking af Trekt men over de trui een dun windjack aan dat zelf geen noemenswaardige warmte biedt dan wordt de isolerende werking hersteld

Daarom is bij een optimale isolatieconstructie het isolatiemateriaal aan alle kanten afgeslotenvan buiten met de winddichting bijv een diffusieo-pen onderdak- of gevelbaan van binnen met een luchtdichtingsvlak bijv een damprem

De winddichting verhindert dat er koude lucht door de isolatie stroomt De luchtdichting beschermt tegen het bin-nendringen van vochtige binnenlucht en aldus tegen condensvocht en schimmel

Tip

Belangrijk bij het aanbrengen van de luchtdichting is een perfecte uitvoering want openingen in het isolatievlak en de aansluitingen hebben gevolgen

en de isolatie is perfect

Reeds de kleinste lekkages in het dampremv-lak bijvoorbeeld als gevolg van een ondeugde-lijke verlijming van de baanoverlappingen of -aansluit ingen hebben verstrekkende gevolgen Een dergelijke fout heeft dezelfde uitwerking als een doorgaande voeg tussen het raamko-zijn en het metselwerk Niemand zou op die plaats een voeg tolereren Daarom dient er net zo scherp op voegen in de damprem te worden gelet

De ten gevolge van ondichtheden optredende hogere stookkosten leiden voor de opdrachtge-ver tot een lager rendement van de thermische isolatie Daarnaast is de CO2-uitstoot hoger dan voor luchtdichte gebouwen noodzakelijk is Een onderzoek van het Institut fuumlr Bauphysik in Stuttgart heeft uitgewezen dat de U-waarde van een thermische isolatieconstructie met een factor 48 lager wordt Dit betekent in de prak-tijk dat een huis met een woonoppervlak van 80 m2 waar lekkages in de luchtdichting voor-komen evenveel energie voor het verwarmen verbruikt als een huis met ca 400 m2 woo-noppervlak Een ongecontroleerde CO2-uitstoot bevordert het broeikaseffect en de mensheid wordt geconfronteerd met de gevolgen zoals het toenemende aantal weercatastrofes Om die reden moet worden gestreefd naar terugdring-ing van de CO2-uitstoot We helpen het milieu niet alleen door zuiniger om te gaan met ener-gie maar ook door te kiezen voor intelligente oplossingen

Huizen in Midden-Europa verbruiken volgens een onderzoek uit het jaar 2000 gemiddeld 22 l oliem2 (220 KWhm2) woonoppervlak voor het verwarmen van de woonruimte een passief huis verbruikt slechts 1 l een 3 l-huis zoals de naam al zegt 3 l oliem2 ndash mits de luchtdich-ting perfect is Voegen in het luchtdichtingsvlak van gebouwen leiden tot een sterke toename van de energiebehoefte per vierkante meter woonoppervlak

Gebrekkige luchtdichting en de gevolgen

Economie+ecologiewarmteverliesKlimaatopwarming

Ondichte gebouwschilhoge stookkosten en CO2shyuitstoot

Dichte gebouwschilgeringe kosten en klimaatbescherming

Alleen een thermische isolatieshyconstructie zonder voegen garandeert de volledige isolatiewaarde

Energieshyefficieumlntie KlimaatbeschermingGrondslagen De ideale opbouw

BOUWFYSICA

6 7BOUWFYSICA

max watergehalte in de lucht [g]

21

231

-10 -5 0 5 10 15 20 25

25

20

15

10

5

0

Temperatuur [degC]

3368

25

93

129

173

80 rel LV bij -10degC = 17 gm3

17 gm3 = 99 rel LV bij 20degC

wwwproclimacom

De warmte-isolatie in de zomer wordt geka-rakteriseerd door de tijdsduur in uren gedu-rende welke de onder de dakbedekking aan-wezige warmte tot aan de binnenkant van de constructie doordringt (faseverschuiving) en door de daarmee gepaard gaande toename van de binnentemperatuur in graden Celsius (degC) in vergelijking tot de buitentemperatuur (ampli-tudedemping)

Gedurende de verwarmingsperiode dient de relatieve luchtvochtigheid in woonruimten 40 ndash 60 te bedragen Een te droog binnenklimaat is schadelijk voor de gezondheid

Voor de isolatie in de zomer worden de fase-verschuiving en de amplitudedemping bere-kend Daarbij wordt uitgegaan van een lucht-dichte thermische isolatie waar de warmte porie voor porie doorheen moet trekken

Het dikwijls optredende fenomeen van droge binnenlucht in de winter vindt zijn oorzaak in de koude buitenlucht die door voegen het huis binnendringt Wordt de koude lucht door de verwarming opgewarmd dan neemt de hierin aanwezige relatieve luchtvochtigheid afHuizen met een slechte luchtdichting hebben in de winter sneller een te droge binnenlucht die ook met behulp van bevochtigingsappa-ratuur nauwelijks verbeterd kan worden Het gevolg is een onbehaaglijk binnenklimaat

Voegen in het luchtdichtingsvlak leiden ertoe dat door de hoge temperatuur en het daardoor optredende drukverschil een luchtstroom van buiten naar binnen en daardoor een grotere luchtuitwisseling optreedt De warmte-isolatie kan in de zomer geen isolerende werking meer uitoefenen en er ontstaat een onaangenaam te warm binnenklimaat

Voorbeeld10 degC koude lucht kan bij 80 rel lucht-vochtigheid (LV) maximaal 17 gm3 vochtig-heid opnemen Wordt deze lucht naar 20 degC opgewarmd daalt de rel luchtvochtigheid naar 99

Koele ruimten bij warm weer in de zomer

Snelle opwarming door luchtstroming

Ongezond binnenklimaat in de winter

Droge koude lucht dringt door voegen naar binnen

Te lage rel LV is slecht voor de gezondheid en vermindert de behaaglijkheid

Onaangenaam binnenklimaat in de zomer

WoonklimaatWoonklimaat

BOUWFYSICA

8 9BOUWFYSICA

Voeg 1 mm

+20degC

ndash10degC

1 m

1 m

14 cm

Het beste middelintelligente banen

800 g condens door 1 mm brede voeg

Terugdroging in de zomer

Bescherming in de winter

Een voorbeeld Door een isolatieconstructie zonder voegen met een damprem met een μd-waarde van 30 m diffundeert op een normale winterdag 05 water per vierkante meter in de constructie

In dezelfde tijdsperiode stroomt door convectie via een 1 mm brede voeg in de damprem 800 g vocht per meter voeglengte in de constructie Dat komt overeen met een verslechtering met een factor 1600

Bouwschade door schimmelvorming dreigt wanneer vochtige warme lucht in de winter bijv via voegen in het damprem- en lucht-dichtingsvlak de thermische isolatieconstructie binnendringt en grote hoeveelheden condens-vocht worden gevormd Veel schimmels produ-ceren als secundaire stofwisselingsproducten giffen oa MVOC (microbial volatile organic compounds - microbieumlle vluchtige organische verbindingen) en sporen die schadelijk zijn voor de gezondheid Deze gelden als de bel-angrijkste oorzaak van allergieeumln Contact met schimmels beslist vermijden Daarbij is het niet van belang of de MVOC of schimmelsporen via de voeding dus via de maag of via de lon-gen met de ingeademde lucht in het lichaam terechtkomen

Optimale betrouwbaarheid Damprembanen met een vochtvariabele diffu-sieweerstand beschermen de constructie het best tegen schade door condens In de winter zijn deze diffusiedichter en beschermen de isolatie optimaal tegen binnendringend vocht In de zomer kunnen ze hun diffusieweerstand zeer sterk verlagen en garanderen zo de beste omstandigheden voor terugdrogen

ndash Vocht kan op tal van manieren de constructie binnendringen Vochtbelasting kan nooit volledig worden uitgesloten

ndash Wanneer de vochtbelasting te hoog is treedt bouwschade op

ndash Dampremmen zijn veiliger dan dampschermen Dampschermen met hoge diffusieweerstanden laten nauwelijks terugdroging vanuit het bouwelement naar binnen toe en worden zo al snel vochtvallen

ndash Bepalend voor het bouwschadevrij blijven van een constructie zijn hoge uitdrogingsreserves

Schimmel door condens

De sluipwegen van het vochtThermische isolatieconstructies moeten worden beschermd tegen vochtbelasting door de warme binnenlucht Hiervoor zorgen damprem- en luchtdichtingsbanen

TipEen damprem met een μd-waarde van 23 m laat in de winter volgens de methode van Glaser per dag ca 5 g vocht per vierkante meter de constructie binnendringen

en de isolatie is perfect

Onvoorzienvochtintreding via de flank van een bouwelement

Diffusie geschiedt volgens plan

Onvoorzien vocht uit bouwmateriaal

Onvoorzien luchtstroming (convectie)

DiffusieDe diffusie vindt plaats onder invloed van het druk-verschil tussen binnen en buiten Daarbij vindt er geen uitwisseling via voegen plaats maar via vocht door een monolithische luchtdichte materiaallaag De diffusie verloopt in de winter doorgaans van binnen naar buiten in de zomer van buiten naar binnen De vochtintreding in de constructie hangt af van de diffusieweerstand (μd-waarde) van het materiaal De periode met warme buitentempera-turen duurt in Midden-Europa langer dan die met winterse temperaturen zodat er meer vocht uit de constructie naar buiten kan opdrogen

FlankdiffusieVocht dringt via de flank van een bouwelement door in de thermische isolatie Het bouwelement met de flank is in de regel luchtdicht maar heeft een lagere μd-waarde dan de damprem Voorbeeld geiumlntegreerde luchtdicht gepleisterde metselwand Wanneer van buiten diffusiedichte constructies aan de binnenzijde van damprem-men zijn voorzien die geen of slechts geringe terugdroging mogelijk maken dreigt vochtopho-ping en daardoor bouwschade ook bij een lucht-dichte uitvoering

Vochtige bouwmaterialenVia de verwerkte bouwmaterialen komt er dik-wijls veel water in de constructie terecht Een voorbeeld maakt duidelijk om welke hoeveelhe-den het daarbij kan gaan Bij een dak met 622 kepers e=70 cm en een houtgewicht van 500 kg per kubieke meter is sprake van ca 10 kg hout per strekkende meter keperBij slechts 1 uitdroging van het hout komt dus 100 g water per vierkante meter vrij bij 10 is dat 1000 g bij 20 2000 g water dat in de kepers naar buiten opdroogt en in de overige delen van de constructie kan binnendringen

ConvectieBeweegt lucht zich als een stroom dan spreekt men van convectie Deze kan als thermische iso-latieconstructies optreden wanneer er voegen in het dampremvlak aanwezig zijn Tussen bin-nen- en buitenklimaat heerst ten gevolge van het temperatuurverschil ook een drukverschil dat zich via de luchtstroming wil opheffen Door convectie kan per dag een veelvoud van 100 g vocht in de isolatie komen en zich daar als con-dens verzamelen

BouwschadeDe sluipwegen van het vocht

Dampremshy en luchtdichtingssysteem INTELLO

Maximale betrouwbaarheid ook voor bouwfysisch veeleisende constructies Vochtvariabele sd μd-waarde 025 tot meer dan 10 m

SubshyandshyTop renovatiesysteemDASATOP

Geoptimaliseerd voor dakrenovatie aan de buitenkant Snel eenvoudig betrouwbaar

Systeem SOLITEX

Hoogdiffusieopen onderdak- en gevelbanenDe beste kwaliteit voor bouwschadeen schimmelvrije constructies voor daken en muren

Betrouwbare verbinding

bullAllroundkleefbandenenaansluitlijmenvoorbinnenenbuitenbullAansluitbandvoorpleisterwerkbullDetailolplossingen

MOLLBauoumlkologische Produkte GmbHRheintalstraszlige 35 ndash 43D-68723 Schwetzingen

Fon +49 (0) 62 02 - 27 820Fax +49 (0) 62 02 - 27 8221eMail infoproclimacom

De weergegeven informatie heeft betrekking op de huidige stand van onderzoek en ervaringen uit de praktijk Wij behouden ons het recht voor om de aanbevolen constructies en de verwerking de verdere ontwikkeling en de daarmee gepaard gaande kwaliteitsverandering van de afzonderlijke producten te wijzigen Op het tijdstip van montage informeren wij u graag over het actuele kennisniveau

copy pro clima 012012 | ID DIG-101

Luchtdichtingbinnen

Renovatie +modernisering

Winddichtingbuiten

wwwproclimacom

Veilige systeemoplossingen voor de dichting

van de bouwschil

VragenVraag nu het pro clima KENNISDe grote pro clima leidraad voor u gebundeld in 416 paginalsquos alle informatie over bouwfysica systemen producten constructies service en nog veel meer

pro clima BelgieumlISOPROC cvbaKapelstraat 11980 ZemstTel +32 (0) 15 62 39 35Fax +32 (0) 15 62 39 36infoisoprocbewwwbeproclimacom

pro clima NederlandWarmteplan BVMercuriusweg 5NL 6971 GV BrummenTel +31 (0) 575 564805Fax +31 (0) 575 564815infowarmteplannlwwwnlproclimacom

Informatie- en bestelservice

Betrouwbare oploss ingen voor afd icht ing van de bouwschi l

pro climaKENNIS 201213

Energie besparen

Bouwschade voorkomen

Gezond wonen

pro

clim

a K

ENN

IS 2

012

13

Uw pro clima partner

012012

ID 13784

MOLLbauoumlkologische Produkte GmbH middot Rheintalstraszlige 35 - 43 middot D-68723 Schwetzingen

Fon +49 (0) 62 02 - 27 820 middot Fax +49 (0) 62 02 - 27 8221

eMail infoproclimacom middot wwwproclimacom

Overzicht

De ideale opbouw 4

Gebrekkige luchtdichting en de gevolgen 5

De sluipwegen van het vocht 8

Bouwfysica

en de isolatie is perfect

BOUWFYSICA

3

Beste lezerKennis is een kostbaar bezit want kennis leidt tot oplossingen voor problemen en is van enorme toegevoegde waarde De knowhow van pro clima vormt de grondslag voor superieure kwaliteit betrouwbare systeemtoepassingen en zodoende een lange levensduur van onze systemen en producten

Ons team van bouw- en houtbouwingenieurs staat in permanent contact met onze partners uit de dienstverlenings- en ambachtsbranche handel industrie vakorganisaties onderzoek en opleiding Samen met de praktijkspecialisten van de afdelingen Planning en Verwerking werken zij continu aan nieuwe en intelligente energie-efficieumlnte oplossingen voor afdichting van de ge-bouwschil waarmee bouwschade wordt voorkomen en waarmee een gezond leefklimaat wordt bereikt Nieuwe inzichten op het gebied van bouwfysica en materiaalontwikkeling worden doorvertaald naar de productie op ultramo-derne machines onder permanente kwaliteits bewaking

De kennis en expertise van pro clima omvat veel meer dan wat u op de vol-gende paginas wordt getoond Onze workshops over theorie en praktijk onze lezingen onze KENNIS-Wiki en onze uitgebreide reeks publicaties verschaf-fen u een specifieke ldquoinkijkrdquo in onze vakkennis ndash u mag zelf kiezen welke vorm het best bij uw wensen aansluit Samen kunnen wij onze doelen bereikeneen veilige en betrouwbare isolatieconstructie en zo een gezond woonklimaat zonder schimmels

Hartelijke groetenhellip en hoed u voor bouwschade

Lothar MollDipl-Ing HouttechniekDirectieResearch en ontwikkeling productie kwaliteitsbewaking export

Michael FoumlrsterGediplomeerd bouwingenieur Hoofd EngineeringResearch en ontwikkeling kwaliteitsbewaking seminars

BOUWFYSICA

4 5BOUWFYSICA

Voeg 1 mm

+20degC

ndash10degC

1 m

1 m

14 cm

123

4 5

Onbeschermd isolatiemateriaal luchtbeweging in de porieumlnstructuur vermindert de isolerende werking

Beschermde thermische isolatie

De ideale opbouw

Ruumlcktrocknung im Sommer

Schutz imWinter

De werking van alle thermische isolatie berust op luchtshyinsluiting in het isolatiemateriaal (cellulosevlokken kurk wolvezels minerale vezels of andere materialen) Voorwaarde voor de isolerende werking van deze luchtinsluitingen is hun bescherming tegen luchtbeweging Daarom is bij een optimale isolatieconstructie het isolatiemateriaal van alle kanten afgesloten van binnen luchtdicht ndash van buiten winddicht

Isolatie door stilstaande lucht

Van binnen luchtdicht ndash van buiten winddicht

Beschermd isolatiemateriaal geen luchtbeweging in de porieumlnstructuur mogelijk volledige isolatie-werking

Een voorbeeld Ook de warmte-isolerende werking van een wollen trui is gebaseerd op niet bewegende luchtlagen tussen de vezels Zodra er een koude wind waait neemt de isolerende werking af Trekt men over de trui een dun windjack aan dat zelf geen noemenswaardige warmte biedt dan wordt de isolerende werking hersteld

Daarom is bij een optimale isolatieconstructie het isolatiemateriaal aan alle kanten afgeslotenvan buiten met de winddichting bijv een diffusieo-pen onderdak- of gevelbaan van binnen met een luchtdichtingsvlak bijv een damprem

De winddichting verhindert dat er koude lucht door de isolatie stroomt De luchtdichting beschermt tegen het bin-nendringen van vochtige binnenlucht en aldus tegen condensvocht en schimmel

Tip

Belangrijk bij het aanbrengen van de luchtdichting is een perfecte uitvoering want openingen in het isolatievlak en de aansluitingen hebben gevolgen

en de isolatie is perfect

Reeds de kleinste lekkages in het dampremv-lak bijvoorbeeld als gevolg van een ondeugde-lijke verlijming van de baanoverlappingen of -aansluit ingen hebben verstrekkende gevolgen Een dergelijke fout heeft dezelfde uitwerking als een doorgaande voeg tussen het raamko-zijn en het metselwerk Niemand zou op die plaats een voeg tolereren Daarom dient er net zo scherp op voegen in de damprem te worden gelet

De ten gevolge van ondichtheden optredende hogere stookkosten leiden voor de opdrachtge-ver tot een lager rendement van de thermische isolatie Daarnaast is de CO2-uitstoot hoger dan voor luchtdichte gebouwen noodzakelijk is Een onderzoek van het Institut fuumlr Bauphysik in Stuttgart heeft uitgewezen dat de U-waarde van een thermische isolatieconstructie met een factor 48 lager wordt Dit betekent in de prak-tijk dat een huis met een woonoppervlak van 80 m2 waar lekkages in de luchtdichting voor-komen evenveel energie voor het verwarmen verbruikt als een huis met ca 400 m2 woo-noppervlak Een ongecontroleerde CO2-uitstoot bevordert het broeikaseffect en de mensheid wordt geconfronteerd met de gevolgen zoals het toenemende aantal weercatastrofes Om die reden moet worden gestreefd naar terugdring-ing van de CO2-uitstoot We helpen het milieu niet alleen door zuiniger om te gaan met ener-gie maar ook door te kiezen voor intelligente oplossingen

Huizen in Midden-Europa verbruiken volgens een onderzoek uit het jaar 2000 gemiddeld 22 l oliem2 (220 KWhm2) woonoppervlak voor het verwarmen van de woonruimte een passief huis verbruikt slechts 1 l een 3 l-huis zoals de naam al zegt 3 l oliem2 ndash mits de luchtdich-ting perfect is Voegen in het luchtdichtingsvlak van gebouwen leiden tot een sterke toename van de energiebehoefte per vierkante meter woonoppervlak

Gebrekkige luchtdichting en de gevolgen

Economie+ecologiewarmteverliesKlimaatopwarming

Ondichte gebouwschilhoge stookkosten en CO2shyuitstoot

Dichte gebouwschilgeringe kosten en klimaatbescherming

Alleen een thermische isolatieshyconstructie zonder voegen garandeert de volledige isolatiewaarde

Energieshyefficieumlntie KlimaatbeschermingGrondslagen De ideale opbouw

BOUWFYSICA

6 7BOUWFYSICA

max watergehalte in de lucht [g]

21

231

-10 -5 0 5 10 15 20 25

25

20

15

10

5

0

Temperatuur [degC]

3368

25

93

129

173

80 rel LV bij -10degC = 17 gm3

17 gm3 = 99 rel LV bij 20degC

wwwproclimacom

De warmte-isolatie in de zomer wordt geka-rakteriseerd door de tijdsduur in uren gedu-rende welke de onder de dakbedekking aan-wezige warmte tot aan de binnenkant van de constructie doordringt (faseverschuiving) en door de daarmee gepaard gaande toename van de binnentemperatuur in graden Celsius (degC) in vergelijking tot de buitentemperatuur (ampli-tudedemping)

Gedurende de verwarmingsperiode dient de relatieve luchtvochtigheid in woonruimten 40 ndash 60 te bedragen Een te droog binnenklimaat is schadelijk voor de gezondheid

Voor de isolatie in de zomer worden de fase-verschuiving en de amplitudedemping bere-kend Daarbij wordt uitgegaan van een lucht-dichte thermische isolatie waar de warmte porie voor porie doorheen moet trekken

Het dikwijls optredende fenomeen van droge binnenlucht in de winter vindt zijn oorzaak in de koude buitenlucht die door voegen het huis binnendringt Wordt de koude lucht door de verwarming opgewarmd dan neemt de hierin aanwezige relatieve luchtvochtigheid afHuizen met een slechte luchtdichting hebben in de winter sneller een te droge binnenlucht die ook met behulp van bevochtigingsappa-ratuur nauwelijks verbeterd kan worden Het gevolg is een onbehaaglijk binnenklimaat

Voegen in het luchtdichtingsvlak leiden ertoe dat door de hoge temperatuur en het daardoor optredende drukverschil een luchtstroom van buiten naar binnen en daardoor een grotere luchtuitwisseling optreedt De warmte-isolatie kan in de zomer geen isolerende werking meer uitoefenen en er ontstaat een onaangenaam te warm binnenklimaat

Voorbeeld10 degC koude lucht kan bij 80 rel lucht-vochtigheid (LV) maximaal 17 gm3 vochtig-heid opnemen Wordt deze lucht naar 20 degC opgewarmd daalt de rel luchtvochtigheid naar 99

Koele ruimten bij warm weer in de zomer

Snelle opwarming door luchtstroming

Ongezond binnenklimaat in de winter

Droge koude lucht dringt door voegen naar binnen

Te lage rel LV is slecht voor de gezondheid en vermindert de behaaglijkheid

Onaangenaam binnenklimaat in de zomer

WoonklimaatWoonklimaat

BOUWFYSICA

8 9BOUWFYSICA

Voeg 1 mm

+20degC

ndash10degC

1 m

1 m

14 cm

Het beste middelintelligente banen

800 g condens door 1 mm brede voeg

Terugdroging in de zomer

Bescherming in de winter

Een voorbeeld Door een isolatieconstructie zonder voegen met een damprem met een μd-waarde van 30 m diffundeert op een normale winterdag 05 water per vierkante meter in de constructie

In dezelfde tijdsperiode stroomt door convectie via een 1 mm brede voeg in de damprem 800 g vocht per meter voeglengte in de constructie Dat komt overeen met een verslechtering met een factor 1600

Bouwschade door schimmelvorming dreigt wanneer vochtige warme lucht in de winter bijv via voegen in het damprem- en lucht-dichtingsvlak de thermische isolatieconstructie binnendringt en grote hoeveelheden condens-vocht worden gevormd Veel schimmels produ-ceren als secundaire stofwisselingsproducten giffen oa MVOC (microbial volatile organic compounds - microbieumlle vluchtige organische verbindingen) en sporen die schadelijk zijn voor de gezondheid Deze gelden als de bel-angrijkste oorzaak van allergieeumln Contact met schimmels beslist vermijden Daarbij is het niet van belang of de MVOC of schimmelsporen via de voeding dus via de maag of via de lon-gen met de ingeademde lucht in het lichaam terechtkomen

Optimale betrouwbaarheid Damprembanen met een vochtvariabele diffu-sieweerstand beschermen de constructie het best tegen schade door condens In de winter zijn deze diffusiedichter en beschermen de isolatie optimaal tegen binnendringend vocht In de zomer kunnen ze hun diffusieweerstand zeer sterk verlagen en garanderen zo de beste omstandigheden voor terugdrogen

ndash Vocht kan op tal van manieren de constructie binnendringen Vochtbelasting kan nooit volledig worden uitgesloten

ndash Wanneer de vochtbelasting te hoog is treedt bouwschade op

ndash Dampremmen zijn veiliger dan dampschermen Dampschermen met hoge diffusieweerstanden laten nauwelijks terugdroging vanuit het bouwelement naar binnen toe en worden zo al snel vochtvallen

ndash Bepalend voor het bouwschadevrij blijven van een constructie zijn hoge uitdrogingsreserves

Schimmel door condens

De sluipwegen van het vochtThermische isolatieconstructies moeten worden beschermd tegen vochtbelasting door de warme binnenlucht Hiervoor zorgen damprem- en luchtdichtingsbanen

TipEen damprem met een μd-waarde van 23 m laat in de winter volgens de methode van Glaser per dag ca 5 g vocht per vierkante meter de constructie binnendringen

en de isolatie is perfect

Onvoorzienvochtintreding via de flank van een bouwelement

Diffusie geschiedt volgens plan

Onvoorzien vocht uit bouwmateriaal

Onvoorzien luchtstroming (convectie)

DiffusieDe diffusie vindt plaats onder invloed van het druk-verschil tussen binnen en buiten Daarbij vindt er geen uitwisseling via voegen plaats maar via vocht door een monolithische luchtdichte materiaallaag De diffusie verloopt in de winter doorgaans van binnen naar buiten in de zomer van buiten naar binnen De vochtintreding in de constructie hangt af van de diffusieweerstand (μd-waarde) van het materiaal De periode met warme buitentempera-turen duurt in Midden-Europa langer dan die met winterse temperaturen zodat er meer vocht uit de constructie naar buiten kan opdrogen

FlankdiffusieVocht dringt via de flank van een bouwelement door in de thermische isolatie Het bouwelement met de flank is in de regel luchtdicht maar heeft een lagere μd-waarde dan de damprem Voorbeeld geiumlntegreerde luchtdicht gepleisterde metselwand Wanneer van buiten diffusiedichte constructies aan de binnenzijde van damprem-men zijn voorzien die geen of slechts geringe terugdroging mogelijk maken dreigt vochtopho-ping en daardoor bouwschade ook bij een lucht-dichte uitvoering

Vochtige bouwmaterialenVia de verwerkte bouwmaterialen komt er dik-wijls veel water in de constructie terecht Een voorbeeld maakt duidelijk om welke hoeveelhe-den het daarbij kan gaan Bij een dak met 622 kepers e=70 cm en een houtgewicht van 500 kg per kubieke meter is sprake van ca 10 kg hout per strekkende meter keperBij slechts 1 uitdroging van het hout komt dus 100 g water per vierkante meter vrij bij 10 is dat 1000 g bij 20 2000 g water dat in de kepers naar buiten opdroogt en in de overige delen van de constructie kan binnendringen

ConvectieBeweegt lucht zich als een stroom dan spreekt men van convectie Deze kan als thermische iso-latieconstructies optreden wanneer er voegen in het dampremvlak aanwezig zijn Tussen bin-nen- en buitenklimaat heerst ten gevolge van het temperatuurverschil ook een drukverschil dat zich via de luchtstroming wil opheffen Door convectie kan per dag een veelvoud van 100 g vocht in de isolatie komen en zich daar als con-dens verzamelen

BouwschadeDe sluipwegen van het vocht

Dampremshy en luchtdichtingssysteem INTELLO

Maximale betrouwbaarheid ook voor bouwfysisch veeleisende constructies Vochtvariabele sd μd-waarde 025 tot meer dan 10 m

SubshyandshyTop renovatiesysteemDASATOP

Geoptimaliseerd voor dakrenovatie aan de buitenkant Snel eenvoudig betrouwbaar

Systeem SOLITEX

Hoogdiffusieopen onderdak- en gevelbanenDe beste kwaliteit voor bouwschadeen schimmelvrije constructies voor daken en muren

Betrouwbare verbinding

bullAllroundkleefbandenenaansluitlijmenvoorbinnenenbuitenbullAansluitbandvoorpleisterwerkbullDetailolplossingen

MOLLBauoumlkologische Produkte GmbHRheintalstraszlige 35 ndash 43D-68723 Schwetzingen

Fon +49 (0) 62 02 - 27 820Fax +49 (0) 62 02 - 27 8221eMail infoproclimacom

De weergegeven informatie heeft betrekking op de huidige stand van onderzoek en ervaringen uit de praktijk Wij behouden ons het recht voor om de aanbevolen constructies en de verwerking de verdere ontwikkeling en de daarmee gepaard gaande kwaliteitsverandering van de afzonderlijke producten te wijzigen Op het tijdstip van montage informeren wij u graag over het actuele kennisniveau

copy pro clima 012012 | ID DIG-101

Luchtdichtingbinnen

Renovatie +modernisering

Winddichtingbuiten

wwwproclimacom

Veilige systeemoplossingen voor de dichting

van de bouwschil

VragenVraag nu het pro clima KENNISDe grote pro clima leidraad voor u gebundeld in 416 paginalsquos alle informatie over bouwfysica systemen producten constructies service en nog veel meer

pro clima BelgieumlISOPROC cvbaKapelstraat 11980 ZemstTel +32 (0) 15 62 39 35Fax +32 (0) 15 62 39 36infoisoprocbewwwbeproclimacom

pro clima NederlandWarmteplan BVMercuriusweg 5NL 6971 GV BrummenTel +31 (0) 575 564805Fax +31 (0) 575 564815infowarmteplannlwwwnlproclimacom

Informatie- en bestelservice

Betrouwbare oploss ingen voor afd icht ing van de bouwschi l

pro climaKENNIS 201213

Energie besparen

Bouwschade voorkomen

Gezond wonen

pro

clim

a K

ENN

IS 2

012

13

Uw pro clima partner

012012

ID 13784

MOLLbauoumlkologische Produkte GmbH middot Rheintalstraszlige 35 - 43 middot D-68723 Schwetzingen

Fon +49 (0) 62 02 - 27 820 middot Fax +49 (0) 62 02 - 27 8221

eMail infoproclimacom middot wwwproclimacom

BOUWFYSICA

4 5BOUWFYSICA

Voeg 1 mm

+20degC

ndash10degC

1 m

1 m

14 cm

123

4 5

Onbeschermd isolatiemateriaal luchtbeweging in de porieumlnstructuur vermindert de isolerende werking

Beschermde thermische isolatie

De ideale opbouw

Ruumlcktrocknung im Sommer

Schutz imWinter

De werking van alle thermische isolatie berust op luchtshyinsluiting in het isolatiemateriaal (cellulosevlokken kurk wolvezels minerale vezels of andere materialen) Voorwaarde voor de isolerende werking van deze luchtinsluitingen is hun bescherming tegen luchtbeweging Daarom is bij een optimale isolatieconstructie het isolatiemateriaal van alle kanten afgesloten van binnen luchtdicht ndash van buiten winddicht

Isolatie door stilstaande lucht

Van binnen luchtdicht ndash van buiten winddicht

Beschermd isolatiemateriaal geen luchtbeweging in de porieumlnstructuur mogelijk volledige isolatie-werking

Een voorbeeld Ook de warmte-isolerende werking van een wollen trui is gebaseerd op niet bewegende luchtlagen tussen de vezels Zodra er een koude wind waait neemt de isolerende werking af Trekt men over de trui een dun windjack aan dat zelf geen noemenswaardige warmte biedt dan wordt de isolerende werking hersteld

Daarom is bij een optimale isolatieconstructie het isolatiemateriaal aan alle kanten afgeslotenvan buiten met de winddichting bijv een diffusieo-pen onderdak- of gevelbaan van binnen met een luchtdichtingsvlak bijv een damprem

De winddichting verhindert dat er koude lucht door de isolatie stroomt De luchtdichting beschermt tegen het bin-nendringen van vochtige binnenlucht en aldus tegen condensvocht en schimmel

Tip

Belangrijk bij het aanbrengen van de luchtdichting is een perfecte uitvoering want openingen in het isolatievlak en de aansluitingen hebben gevolgen

en de isolatie is perfect

Reeds de kleinste lekkages in het dampremv-lak bijvoorbeeld als gevolg van een ondeugde-lijke verlijming van de baanoverlappingen of -aansluit ingen hebben verstrekkende gevolgen Een dergelijke fout heeft dezelfde uitwerking als een doorgaande voeg tussen het raamko-zijn en het metselwerk Niemand zou op die plaats een voeg tolereren Daarom dient er net zo scherp op voegen in de damprem te worden gelet

De ten gevolge van ondichtheden optredende hogere stookkosten leiden voor de opdrachtge-ver tot een lager rendement van de thermische isolatie Daarnaast is de CO2-uitstoot hoger dan voor luchtdichte gebouwen noodzakelijk is Een onderzoek van het Institut fuumlr Bauphysik in Stuttgart heeft uitgewezen dat de U-waarde van een thermische isolatieconstructie met een factor 48 lager wordt Dit betekent in de prak-tijk dat een huis met een woonoppervlak van 80 m2 waar lekkages in de luchtdichting voor-komen evenveel energie voor het verwarmen verbruikt als een huis met ca 400 m2 woo-noppervlak Een ongecontroleerde CO2-uitstoot bevordert het broeikaseffect en de mensheid wordt geconfronteerd met de gevolgen zoals het toenemende aantal weercatastrofes Om die reden moet worden gestreefd naar terugdring-ing van de CO2-uitstoot We helpen het milieu niet alleen door zuiniger om te gaan met ener-gie maar ook door te kiezen voor intelligente oplossingen

Huizen in Midden-Europa verbruiken volgens een onderzoek uit het jaar 2000 gemiddeld 22 l oliem2 (220 KWhm2) woonoppervlak voor het verwarmen van de woonruimte een passief huis verbruikt slechts 1 l een 3 l-huis zoals de naam al zegt 3 l oliem2 ndash mits de luchtdich-ting perfect is Voegen in het luchtdichtingsvlak van gebouwen leiden tot een sterke toename van de energiebehoefte per vierkante meter woonoppervlak

Gebrekkige luchtdichting en de gevolgen

Economie+ecologiewarmteverliesKlimaatopwarming

Ondichte gebouwschilhoge stookkosten en CO2shyuitstoot

Dichte gebouwschilgeringe kosten en klimaatbescherming

Alleen een thermische isolatieshyconstructie zonder voegen garandeert de volledige isolatiewaarde

Energieshyefficieumlntie KlimaatbeschermingGrondslagen De ideale opbouw

BOUWFYSICA

6 7BOUWFYSICA

max watergehalte in de lucht [g]

21

231

-10 -5 0 5 10 15 20 25

25

20

15

10

5

0

Temperatuur [degC]

3368

25

93

129

173

80 rel LV bij -10degC = 17 gm3

17 gm3 = 99 rel LV bij 20degC

wwwproclimacom

De warmte-isolatie in de zomer wordt geka-rakteriseerd door de tijdsduur in uren gedu-rende welke de onder de dakbedekking aan-wezige warmte tot aan de binnenkant van de constructie doordringt (faseverschuiving) en door de daarmee gepaard gaande toename van de binnentemperatuur in graden Celsius (degC) in vergelijking tot de buitentemperatuur (ampli-tudedemping)

Gedurende de verwarmingsperiode dient de relatieve luchtvochtigheid in woonruimten 40 ndash 60 te bedragen Een te droog binnenklimaat is schadelijk voor de gezondheid

Voor de isolatie in de zomer worden de fase-verschuiving en de amplitudedemping bere-kend Daarbij wordt uitgegaan van een lucht-dichte thermische isolatie waar de warmte porie voor porie doorheen moet trekken

Het dikwijls optredende fenomeen van droge binnenlucht in de winter vindt zijn oorzaak in de koude buitenlucht die door voegen het huis binnendringt Wordt de koude lucht door de verwarming opgewarmd dan neemt de hierin aanwezige relatieve luchtvochtigheid afHuizen met een slechte luchtdichting hebben in de winter sneller een te droge binnenlucht die ook met behulp van bevochtigingsappa-ratuur nauwelijks verbeterd kan worden Het gevolg is een onbehaaglijk binnenklimaat

Voegen in het luchtdichtingsvlak leiden ertoe dat door de hoge temperatuur en het daardoor optredende drukverschil een luchtstroom van buiten naar binnen en daardoor een grotere luchtuitwisseling optreedt De warmte-isolatie kan in de zomer geen isolerende werking meer uitoefenen en er ontstaat een onaangenaam te warm binnenklimaat

Voorbeeld10 degC koude lucht kan bij 80 rel lucht-vochtigheid (LV) maximaal 17 gm3 vochtig-heid opnemen Wordt deze lucht naar 20 degC opgewarmd daalt de rel luchtvochtigheid naar 99

Koele ruimten bij warm weer in de zomer

Snelle opwarming door luchtstroming

Ongezond binnenklimaat in de winter

Droge koude lucht dringt door voegen naar binnen

Te lage rel LV is slecht voor de gezondheid en vermindert de behaaglijkheid

Onaangenaam binnenklimaat in de zomer

WoonklimaatWoonklimaat

BOUWFYSICA

8 9BOUWFYSICA

Voeg 1 mm

+20degC

ndash10degC

1 m

1 m

14 cm

Het beste middelintelligente banen

800 g condens door 1 mm brede voeg

Terugdroging in de zomer

Bescherming in de winter

Een voorbeeld Door een isolatieconstructie zonder voegen met een damprem met een μd-waarde van 30 m diffundeert op een normale winterdag 05 water per vierkante meter in de constructie

In dezelfde tijdsperiode stroomt door convectie via een 1 mm brede voeg in de damprem 800 g vocht per meter voeglengte in de constructie Dat komt overeen met een verslechtering met een factor 1600

Bouwschade door schimmelvorming dreigt wanneer vochtige warme lucht in de winter bijv via voegen in het damprem- en lucht-dichtingsvlak de thermische isolatieconstructie binnendringt en grote hoeveelheden condens-vocht worden gevormd Veel schimmels produ-ceren als secundaire stofwisselingsproducten giffen oa MVOC (microbial volatile organic compounds - microbieumlle vluchtige organische verbindingen) en sporen die schadelijk zijn voor de gezondheid Deze gelden als de bel-angrijkste oorzaak van allergieeumln Contact met schimmels beslist vermijden Daarbij is het niet van belang of de MVOC of schimmelsporen via de voeding dus via de maag of via de lon-gen met de ingeademde lucht in het lichaam terechtkomen

Optimale betrouwbaarheid Damprembanen met een vochtvariabele diffu-sieweerstand beschermen de constructie het best tegen schade door condens In de winter zijn deze diffusiedichter en beschermen de isolatie optimaal tegen binnendringend vocht In de zomer kunnen ze hun diffusieweerstand zeer sterk verlagen en garanderen zo de beste omstandigheden voor terugdrogen

ndash Vocht kan op tal van manieren de constructie binnendringen Vochtbelasting kan nooit volledig worden uitgesloten

ndash Wanneer de vochtbelasting te hoog is treedt bouwschade op

ndash Dampremmen zijn veiliger dan dampschermen Dampschermen met hoge diffusieweerstanden laten nauwelijks terugdroging vanuit het bouwelement naar binnen toe en worden zo al snel vochtvallen

ndash Bepalend voor het bouwschadevrij blijven van een constructie zijn hoge uitdrogingsreserves

Schimmel door condens

De sluipwegen van het vochtThermische isolatieconstructies moeten worden beschermd tegen vochtbelasting door de warme binnenlucht Hiervoor zorgen damprem- en luchtdichtingsbanen

TipEen damprem met een μd-waarde van 23 m laat in de winter volgens de methode van Glaser per dag ca 5 g vocht per vierkante meter de constructie binnendringen

en de isolatie is perfect

Onvoorzienvochtintreding via de flank van een bouwelement

Diffusie geschiedt volgens plan

Onvoorzien vocht uit bouwmateriaal

Onvoorzien luchtstroming (convectie)

DiffusieDe diffusie vindt plaats onder invloed van het druk-verschil tussen binnen en buiten Daarbij vindt er geen uitwisseling via voegen plaats maar via vocht door een monolithische luchtdichte materiaallaag De diffusie verloopt in de winter doorgaans van binnen naar buiten in de zomer van buiten naar binnen De vochtintreding in de constructie hangt af van de diffusieweerstand (μd-waarde) van het materiaal De periode met warme buitentempera-turen duurt in Midden-Europa langer dan die met winterse temperaturen zodat er meer vocht uit de constructie naar buiten kan opdrogen

FlankdiffusieVocht dringt via de flank van een bouwelement door in de thermische isolatie Het bouwelement met de flank is in de regel luchtdicht maar heeft een lagere μd-waarde dan de damprem Voorbeeld geiumlntegreerde luchtdicht gepleisterde metselwand Wanneer van buiten diffusiedichte constructies aan de binnenzijde van damprem-men zijn voorzien die geen of slechts geringe terugdroging mogelijk maken dreigt vochtopho-ping en daardoor bouwschade ook bij een lucht-dichte uitvoering

Vochtige bouwmaterialenVia de verwerkte bouwmaterialen komt er dik-wijls veel water in de constructie terecht Een voorbeeld maakt duidelijk om welke hoeveelhe-den het daarbij kan gaan Bij een dak met 622 kepers e=70 cm en een houtgewicht van 500 kg per kubieke meter is sprake van ca 10 kg hout per strekkende meter keperBij slechts 1 uitdroging van het hout komt dus 100 g water per vierkante meter vrij bij 10 is dat 1000 g bij 20 2000 g water dat in de kepers naar buiten opdroogt en in de overige delen van de constructie kan binnendringen

ConvectieBeweegt lucht zich als een stroom dan spreekt men van convectie Deze kan als thermische iso-latieconstructies optreden wanneer er voegen in het dampremvlak aanwezig zijn Tussen bin-nen- en buitenklimaat heerst ten gevolge van het temperatuurverschil ook een drukverschil dat zich via de luchtstroming wil opheffen Door convectie kan per dag een veelvoud van 100 g vocht in de isolatie komen en zich daar als con-dens verzamelen

BouwschadeDe sluipwegen van het vocht

Dampremshy en luchtdichtingssysteem INTELLO

Maximale betrouwbaarheid ook voor bouwfysisch veeleisende constructies Vochtvariabele sd μd-waarde 025 tot meer dan 10 m

SubshyandshyTop renovatiesysteemDASATOP

Geoptimaliseerd voor dakrenovatie aan de buitenkant Snel eenvoudig betrouwbaar

Systeem SOLITEX

Hoogdiffusieopen onderdak- en gevelbanenDe beste kwaliteit voor bouwschadeen schimmelvrije constructies voor daken en muren

Betrouwbare verbinding

bullAllroundkleefbandenenaansluitlijmenvoorbinnenenbuitenbullAansluitbandvoorpleisterwerkbullDetailolplossingen

MOLLBauoumlkologische Produkte GmbHRheintalstraszlige 35 ndash 43D-68723 Schwetzingen

Fon +49 (0) 62 02 - 27 820Fax +49 (0) 62 02 - 27 8221eMail infoproclimacom

De weergegeven informatie heeft betrekking op de huidige stand van onderzoek en ervaringen uit de praktijk Wij behouden ons het recht voor om de aanbevolen constructies en de verwerking de verdere ontwikkeling en de daarmee gepaard gaande kwaliteitsverandering van de afzonderlijke producten te wijzigen Op het tijdstip van montage informeren wij u graag over het actuele kennisniveau

copy pro clima 012012 | ID DIG-101

Luchtdichtingbinnen

Renovatie +modernisering

Winddichtingbuiten

wwwproclimacom

Veilige systeemoplossingen voor de dichting

van de bouwschil

VragenVraag nu het pro clima KENNISDe grote pro clima leidraad voor u gebundeld in 416 paginalsquos alle informatie over bouwfysica systemen producten constructies service en nog veel meer

pro clima BelgieumlISOPROC cvbaKapelstraat 11980 ZemstTel +32 (0) 15 62 39 35Fax +32 (0) 15 62 39 36infoisoprocbewwwbeproclimacom

pro clima NederlandWarmteplan BVMercuriusweg 5NL 6971 GV BrummenTel +31 (0) 575 564805Fax +31 (0) 575 564815infowarmteplannlwwwnlproclimacom

Informatie- en bestelservice

Betrouwbare oploss ingen voor afd icht ing van de bouwschi l

pro climaKENNIS 201213

Energie besparen

Bouwschade voorkomen

Gezond wonen

pro

clim

a K

ENN

IS 2

012

13

Uw pro clima partner

012012

ID 13784

MOLLbauoumlkologische Produkte GmbH middot Rheintalstraszlige 35 - 43 middot D-68723 Schwetzingen

Fon +49 (0) 62 02 - 27 820 middot Fax +49 (0) 62 02 - 27 8221

eMail infoproclimacom middot wwwproclimacom

BOUWFYSICA

6 7BOUWFYSICA

max watergehalte in de lucht [g]

21

231

-10 -5 0 5 10 15 20 25

25

20

15

10

5

0

Temperatuur [degC]

3368

25

93

129

173

80 rel LV bij -10degC = 17 gm3

17 gm3 = 99 rel LV bij 20degC

wwwproclimacom

De warmte-isolatie in de zomer wordt geka-rakteriseerd door de tijdsduur in uren gedu-rende welke de onder de dakbedekking aan-wezige warmte tot aan de binnenkant van de constructie doordringt (faseverschuiving) en door de daarmee gepaard gaande toename van de binnentemperatuur in graden Celsius (degC) in vergelijking tot de buitentemperatuur (ampli-tudedemping)

Gedurende de verwarmingsperiode dient de relatieve luchtvochtigheid in woonruimten 40 ndash 60 te bedragen Een te droog binnenklimaat is schadelijk voor de gezondheid

Voor de isolatie in de zomer worden de fase-verschuiving en de amplitudedemping bere-kend Daarbij wordt uitgegaan van een lucht-dichte thermische isolatie waar de warmte porie voor porie doorheen moet trekken

Het dikwijls optredende fenomeen van droge binnenlucht in de winter vindt zijn oorzaak in de koude buitenlucht die door voegen het huis binnendringt Wordt de koude lucht door de verwarming opgewarmd dan neemt de hierin aanwezige relatieve luchtvochtigheid afHuizen met een slechte luchtdichting hebben in de winter sneller een te droge binnenlucht die ook met behulp van bevochtigingsappa-ratuur nauwelijks verbeterd kan worden Het gevolg is een onbehaaglijk binnenklimaat

Voegen in het luchtdichtingsvlak leiden ertoe dat door de hoge temperatuur en het daardoor optredende drukverschil een luchtstroom van buiten naar binnen en daardoor een grotere luchtuitwisseling optreedt De warmte-isolatie kan in de zomer geen isolerende werking meer uitoefenen en er ontstaat een onaangenaam te warm binnenklimaat

Voorbeeld10 degC koude lucht kan bij 80 rel lucht-vochtigheid (LV) maximaal 17 gm3 vochtig-heid opnemen Wordt deze lucht naar 20 degC opgewarmd daalt de rel luchtvochtigheid naar 99

Koele ruimten bij warm weer in de zomer

Snelle opwarming door luchtstroming

Ongezond binnenklimaat in de winter

Droge koude lucht dringt door voegen naar binnen

Te lage rel LV is slecht voor de gezondheid en vermindert de behaaglijkheid

Onaangenaam binnenklimaat in de zomer

WoonklimaatWoonklimaat

BOUWFYSICA

8 9BOUWFYSICA

Voeg 1 mm

+20degC

ndash10degC

1 m

1 m

14 cm

Het beste middelintelligente banen

800 g condens door 1 mm brede voeg

Terugdroging in de zomer

Bescherming in de winter

Een voorbeeld Door een isolatieconstructie zonder voegen met een damprem met een μd-waarde van 30 m diffundeert op een normale winterdag 05 water per vierkante meter in de constructie

In dezelfde tijdsperiode stroomt door convectie via een 1 mm brede voeg in de damprem 800 g vocht per meter voeglengte in de constructie Dat komt overeen met een verslechtering met een factor 1600

Bouwschade door schimmelvorming dreigt wanneer vochtige warme lucht in de winter bijv via voegen in het damprem- en lucht-dichtingsvlak de thermische isolatieconstructie binnendringt en grote hoeveelheden condens-vocht worden gevormd Veel schimmels produ-ceren als secundaire stofwisselingsproducten giffen oa MVOC (microbial volatile organic compounds - microbieumlle vluchtige organische verbindingen) en sporen die schadelijk zijn voor de gezondheid Deze gelden als de bel-angrijkste oorzaak van allergieeumln Contact met schimmels beslist vermijden Daarbij is het niet van belang of de MVOC of schimmelsporen via de voeding dus via de maag of via de lon-gen met de ingeademde lucht in het lichaam terechtkomen

Optimale betrouwbaarheid Damprembanen met een vochtvariabele diffu-sieweerstand beschermen de constructie het best tegen schade door condens In de winter zijn deze diffusiedichter en beschermen de isolatie optimaal tegen binnendringend vocht In de zomer kunnen ze hun diffusieweerstand zeer sterk verlagen en garanderen zo de beste omstandigheden voor terugdrogen

ndash Vocht kan op tal van manieren de constructie binnendringen Vochtbelasting kan nooit volledig worden uitgesloten

ndash Wanneer de vochtbelasting te hoog is treedt bouwschade op

ndash Dampremmen zijn veiliger dan dampschermen Dampschermen met hoge diffusieweerstanden laten nauwelijks terugdroging vanuit het bouwelement naar binnen toe en worden zo al snel vochtvallen

ndash Bepalend voor het bouwschadevrij blijven van een constructie zijn hoge uitdrogingsreserves

Schimmel door condens

De sluipwegen van het vochtThermische isolatieconstructies moeten worden beschermd tegen vochtbelasting door de warme binnenlucht Hiervoor zorgen damprem- en luchtdichtingsbanen

TipEen damprem met een μd-waarde van 23 m laat in de winter volgens de methode van Glaser per dag ca 5 g vocht per vierkante meter de constructie binnendringen

en de isolatie is perfect

Onvoorzienvochtintreding via de flank van een bouwelement

Diffusie geschiedt volgens plan

Onvoorzien vocht uit bouwmateriaal

Onvoorzien luchtstroming (convectie)

DiffusieDe diffusie vindt plaats onder invloed van het druk-verschil tussen binnen en buiten Daarbij vindt er geen uitwisseling via voegen plaats maar via vocht door een monolithische luchtdichte materiaallaag De diffusie verloopt in de winter doorgaans van binnen naar buiten in de zomer van buiten naar binnen De vochtintreding in de constructie hangt af van de diffusieweerstand (μd-waarde) van het materiaal De periode met warme buitentempera-turen duurt in Midden-Europa langer dan die met winterse temperaturen zodat er meer vocht uit de constructie naar buiten kan opdrogen

FlankdiffusieVocht dringt via de flank van een bouwelement door in de thermische isolatie Het bouwelement met de flank is in de regel luchtdicht maar heeft een lagere μd-waarde dan de damprem Voorbeeld geiumlntegreerde luchtdicht gepleisterde metselwand Wanneer van buiten diffusiedichte constructies aan de binnenzijde van damprem-men zijn voorzien die geen of slechts geringe terugdroging mogelijk maken dreigt vochtopho-ping en daardoor bouwschade ook bij een lucht-dichte uitvoering

Vochtige bouwmaterialenVia de verwerkte bouwmaterialen komt er dik-wijls veel water in de constructie terecht Een voorbeeld maakt duidelijk om welke hoeveelhe-den het daarbij kan gaan Bij een dak met 622 kepers e=70 cm en een houtgewicht van 500 kg per kubieke meter is sprake van ca 10 kg hout per strekkende meter keperBij slechts 1 uitdroging van het hout komt dus 100 g water per vierkante meter vrij bij 10 is dat 1000 g bij 20 2000 g water dat in de kepers naar buiten opdroogt en in de overige delen van de constructie kan binnendringen

ConvectieBeweegt lucht zich als een stroom dan spreekt men van convectie Deze kan als thermische iso-latieconstructies optreden wanneer er voegen in het dampremvlak aanwezig zijn Tussen bin-nen- en buitenklimaat heerst ten gevolge van het temperatuurverschil ook een drukverschil dat zich via de luchtstroming wil opheffen Door convectie kan per dag een veelvoud van 100 g vocht in de isolatie komen en zich daar als con-dens verzamelen

BouwschadeDe sluipwegen van het vocht

Dampremshy en luchtdichtingssysteem INTELLO

Maximale betrouwbaarheid ook voor bouwfysisch veeleisende constructies Vochtvariabele sd μd-waarde 025 tot meer dan 10 m

SubshyandshyTop renovatiesysteemDASATOP

Geoptimaliseerd voor dakrenovatie aan de buitenkant Snel eenvoudig betrouwbaar

Systeem SOLITEX

Hoogdiffusieopen onderdak- en gevelbanenDe beste kwaliteit voor bouwschadeen schimmelvrije constructies voor daken en muren

Betrouwbare verbinding

bullAllroundkleefbandenenaansluitlijmenvoorbinnenenbuitenbullAansluitbandvoorpleisterwerkbullDetailolplossingen

MOLLBauoumlkologische Produkte GmbHRheintalstraszlige 35 ndash 43D-68723 Schwetzingen

Fon +49 (0) 62 02 - 27 820Fax +49 (0) 62 02 - 27 8221eMail infoproclimacom

De weergegeven informatie heeft betrekking op de huidige stand van onderzoek en ervaringen uit de praktijk Wij behouden ons het recht voor om de aanbevolen constructies en de verwerking de verdere ontwikkeling en de daarmee gepaard gaande kwaliteitsverandering van de afzonderlijke producten te wijzigen Op het tijdstip van montage informeren wij u graag over het actuele kennisniveau

copy pro clima 012012 | ID DIG-101

Luchtdichtingbinnen

Renovatie +modernisering

Winddichtingbuiten

wwwproclimacom

Veilige systeemoplossingen voor de dichting

van de bouwschil

VragenVraag nu het pro clima KENNISDe grote pro clima leidraad voor u gebundeld in 416 paginalsquos alle informatie over bouwfysica systemen producten constructies service en nog veel meer

pro clima BelgieumlISOPROC cvbaKapelstraat 11980 ZemstTel +32 (0) 15 62 39 35Fax +32 (0) 15 62 39 36infoisoprocbewwwbeproclimacom

pro clima NederlandWarmteplan BVMercuriusweg 5NL 6971 GV BrummenTel +31 (0) 575 564805Fax +31 (0) 575 564815infowarmteplannlwwwnlproclimacom

Informatie- en bestelservice

Betrouwbare oploss ingen voor afd icht ing van de bouwschi l

pro climaKENNIS 201213

Energie besparen

Bouwschade voorkomen

Gezond wonen

pro

clim

a K

ENN

IS 2

012

13

Uw pro clima partner

012012

ID 13784

MOLLbauoumlkologische Produkte GmbH middot Rheintalstraszlige 35 - 43 middot D-68723 Schwetzingen

Fon +49 (0) 62 02 - 27 820 middot Fax +49 (0) 62 02 - 27 8221

eMail infoproclimacom middot wwwproclimacom

BOUWFYSICA

8 9BOUWFYSICA

Voeg 1 mm

+20degC

ndash10degC

1 m

1 m

14 cm

Het beste middelintelligente banen

800 g condens door 1 mm brede voeg

Terugdroging in de zomer

Bescherming in de winter

Een voorbeeld Door een isolatieconstructie zonder voegen met een damprem met een μd-waarde van 30 m diffundeert op een normale winterdag 05 water per vierkante meter in de constructie

In dezelfde tijdsperiode stroomt door convectie via een 1 mm brede voeg in de damprem 800 g vocht per meter voeglengte in de constructie Dat komt overeen met een verslechtering met een factor 1600

Bouwschade door schimmelvorming dreigt wanneer vochtige warme lucht in de winter bijv via voegen in het damprem- en lucht-dichtingsvlak de thermische isolatieconstructie binnendringt en grote hoeveelheden condens-vocht worden gevormd Veel schimmels produ-ceren als secundaire stofwisselingsproducten giffen oa MVOC (microbial volatile organic compounds - microbieumlle vluchtige organische verbindingen) en sporen die schadelijk zijn voor de gezondheid Deze gelden als de bel-angrijkste oorzaak van allergieeumln Contact met schimmels beslist vermijden Daarbij is het niet van belang of de MVOC of schimmelsporen via de voeding dus via de maag of via de lon-gen met de ingeademde lucht in het lichaam terechtkomen

Optimale betrouwbaarheid Damprembanen met een vochtvariabele diffu-sieweerstand beschermen de constructie het best tegen schade door condens In de winter zijn deze diffusiedichter en beschermen de isolatie optimaal tegen binnendringend vocht In de zomer kunnen ze hun diffusieweerstand zeer sterk verlagen en garanderen zo de beste omstandigheden voor terugdrogen

ndash Vocht kan op tal van manieren de constructie binnendringen Vochtbelasting kan nooit volledig worden uitgesloten

ndash Wanneer de vochtbelasting te hoog is treedt bouwschade op

ndash Dampremmen zijn veiliger dan dampschermen Dampschermen met hoge diffusieweerstanden laten nauwelijks terugdroging vanuit het bouwelement naar binnen toe en worden zo al snel vochtvallen

ndash Bepalend voor het bouwschadevrij blijven van een constructie zijn hoge uitdrogingsreserves

Schimmel door condens

De sluipwegen van het vochtThermische isolatieconstructies moeten worden beschermd tegen vochtbelasting door de warme binnenlucht Hiervoor zorgen damprem- en luchtdichtingsbanen

TipEen damprem met een μd-waarde van 23 m laat in de winter volgens de methode van Glaser per dag ca 5 g vocht per vierkante meter de constructie binnendringen

en de isolatie is perfect

Onvoorzienvochtintreding via de flank van een bouwelement

Diffusie geschiedt volgens plan

Onvoorzien vocht uit bouwmateriaal

Onvoorzien luchtstroming (convectie)

DiffusieDe diffusie vindt plaats onder invloed van het druk-verschil tussen binnen en buiten Daarbij vindt er geen uitwisseling via voegen plaats maar via vocht door een monolithische luchtdichte materiaallaag De diffusie verloopt in de winter doorgaans van binnen naar buiten in de zomer van buiten naar binnen De vochtintreding in de constructie hangt af van de diffusieweerstand (μd-waarde) van het materiaal De periode met warme buitentempera-turen duurt in Midden-Europa langer dan die met winterse temperaturen zodat er meer vocht uit de constructie naar buiten kan opdrogen

FlankdiffusieVocht dringt via de flank van een bouwelement door in de thermische isolatie Het bouwelement met de flank is in de regel luchtdicht maar heeft een lagere μd-waarde dan de damprem Voorbeeld geiumlntegreerde luchtdicht gepleisterde metselwand Wanneer van buiten diffusiedichte constructies aan de binnenzijde van damprem-men zijn voorzien die geen of slechts geringe terugdroging mogelijk maken dreigt vochtopho-ping en daardoor bouwschade ook bij een lucht-dichte uitvoering

Vochtige bouwmaterialenVia de verwerkte bouwmaterialen komt er dik-wijls veel water in de constructie terecht Een voorbeeld maakt duidelijk om welke hoeveelhe-den het daarbij kan gaan Bij een dak met 622 kepers e=70 cm en een houtgewicht van 500 kg per kubieke meter is sprake van ca 10 kg hout per strekkende meter keperBij slechts 1 uitdroging van het hout komt dus 100 g water per vierkante meter vrij bij 10 is dat 1000 g bij 20 2000 g water dat in de kepers naar buiten opdroogt en in de overige delen van de constructie kan binnendringen

ConvectieBeweegt lucht zich als een stroom dan spreekt men van convectie Deze kan als thermische iso-latieconstructies optreden wanneer er voegen in het dampremvlak aanwezig zijn Tussen bin-nen- en buitenklimaat heerst ten gevolge van het temperatuurverschil ook een drukverschil dat zich via de luchtstroming wil opheffen Door convectie kan per dag een veelvoud van 100 g vocht in de isolatie komen en zich daar als con-dens verzamelen

BouwschadeDe sluipwegen van het vocht

Dampremshy en luchtdichtingssysteem INTELLO

Maximale betrouwbaarheid ook voor bouwfysisch veeleisende constructies Vochtvariabele sd μd-waarde 025 tot meer dan 10 m

SubshyandshyTop renovatiesysteemDASATOP

Geoptimaliseerd voor dakrenovatie aan de buitenkant Snel eenvoudig betrouwbaar

Systeem SOLITEX

Hoogdiffusieopen onderdak- en gevelbanenDe beste kwaliteit voor bouwschadeen schimmelvrije constructies voor daken en muren

Betrouwbare verbinding

bullAllroundkleefbandenenaansluitlijmenvoorbinnenenbuitenbullAansluitbandvoorpleisterwerkbullDetailolplossingen

MOLLBauoumlkologische Produkte GmbHRheintalstraszlige 35 ndash 43D-68723 Schwetzingen

Fon +49 (0) 62 02 - 27 820Fax +49 (0) 62 02 - 27 8221eMail infoproclimacom

De weergegeven informatie heeft betrekking op de huidige stand van onderzoek en ervaringen uit de praktijk Wij behouden ons het recht voor om de aanbevolen constructies en de verwerking de verdere ontwikkeling en de daarmee gepaard gaande kwaliteitsverandering van de afzonderlijke producten te wijzigen Op het tijdstip van montage informeren wij u graag over het actuele kennisniveau

copy pro clima 012012 | ID DIG-101

Luchtdichtingbinnen

Renovatie +modernisering

Winddichtingbuiten

wwwproclimacom

Veilige systeemoplossingen voor de dichting

van de bouwschil

VragenVraag nu het pro clima KENNISDe grote pro clima leidraad voor u gebundeld in 416 paginalsquos alle informatie over bouwfysica systemen producten constructies service en nog veel meer

pro clima BelgieumlISOPROC cvbaKapelstraat 11980 ZemstTel +32 (0) 15 62 39 35Fax +32 (0) 15 62 39 36infoisoprocbewwwbeproclimacom

pro clima NederlandWarmteplan BVMercuriusweg 5NL 6971 GV BrummenTel +31 (0) 575 564805Fax +31 (0) 575 564815infowarmteplannlwwwnlproclimacom

Informatie- en bestelservice

Betrouwbare oploss ingen voor afd icht ing van de bouwschi l

pro climaKENNIS 201213

Energie besparen

Bouwschade voorkomen

Gezond wonen

pro

clim

a K

ENN

IS 2

012

13

Uw pro clima partner

012012

ID 13784

MOLLbauoumlkologische Produkte GmbH middot Rheintalstraszlige 35 - 43 middot D-68723 Schwetzingen

Fon +49 (0) 62 02 - 27 820 middot Fax +49 (0) 62 02 - 27 8221

eMail infoproclimacom middot wwwproclimacom

Dampremshy en luchtdichtingssysteem INTELLO

Maximale betrouwbaarheid ook voor bouwfysisch veeleisende constructies Vochtvariabele sd μd-waarde 025 tot meer dan 10 m

SubshyandshyTop renovatiesysteemDASATOP

Geoptimaliseerd voor dakrenovatie aan de buitenkant Snel eenvoudig betrouwbaar

Systeem SOLITEX

Hoogdiffusieopen onderdak- en gevelbanenDe beste kwaliteit voor bouwschadeen schimmelvrije constructies voor daken en muren

Betrouwbare verbinding

bullAllroundkleefbandenenaansluitlijmenvoorbinnenenbuitenbullAansluitbandvoorpleisterwerkbullDetailolplossingen

MOLLBauoumlkologische Produkte GmbHRheintalstraszlige 35 ndash 43D-68723 Schwetzingen

Fon +49 (0) 62 02 - 27 820Fax +49 (0) 62 02 - 27 8221eMail infoproclimacom

De weergegeven informatie heeft betrekking op de huidige stand van onderzoek en ervaringen uit de praktijk Wij behouden ons het recht voor om de aanbevolen constructies en de verwerking de verdere ontwikkeling en de daarmee gepaard gaande kwaliteitsverandering van de afzonderlijke producten te wijzigen Op het tijdstip van montage informeren wij u graag over het actuele kennisniveau

copy pro clima 012012 | ID DIG-101

Luchtdichtingbinnen

Renovatie +modernisering

Winddichtingbuiten

wwwproclimacom

Veilige systeemoplossingen voor de dichting

van de bouwschil

VragenVraag nu het pro clima KENNISDe grote pro clima leidraad voor u gebundeld in 416 paginalsquos alle informatie over bouwfysica systemen producten constructies service en nog veel meer

pro clima BelgieumlISOPROC cvbaKapelstraat 11980 ZemstTel +32 (0) 15 62 39 35Fax +32 (0) 15 62 39 36infoisoprocbewwwbeproclimacom

pro clima NederlandWarmteplan BVMercuriusweg 5NL 6971 GV BrummenTel +31 (0) 575 564805Fax +31 (0) 575 564815infowarmteplannlwwwnlproclimacom

Informatie- en bestelservice

Betrouwbare oploss ingen voor afd icht ing van de bouwschi l

pro climaKENNIS 201213

Energie besparen

Bouwschade voorkomen

Gezond wonen

pro

clim

a K

ENN

IS 2

012

13

Uw pro clima partner

012012

ID 13784

MOLLbauoumlkologische Produkte GmbH middot Rheintalstraszlige 35 - 43 middot D-68723 Schwetzingen

Fon +49 (0) 62 02 - 27 820 middot Fax +49 (0) 62 02 - 27 8221

eMail infoproclimacom middot wwwproclimacom