N

E

o n t w e r p l a b N a g e l e

dorpsweide

a d v i e s

- 2 -

- 3 -

E. Dorpsweide maakt onderdeel uit van een aantal themakaternen en een Masterplankaart opgezet door het Ontwerplab Nagele, in opdracht van Gemeente Noordoostpolder en woningbouwvereniging Mercatus. Deze katernen met projecten en randvoorwaarden voor projecten vormen een handvat voor toekomstige ontwikkelingen van het dorp Nagele, een monument van de moderne tijd.

Andere katernen zijn:A. Het Nieuwe NageleB. Spelregels voor Het Nieuwe NageleC. DorpsentreesD. Park NageleE. DorpsweideF. KerngebiedG. Wonen en werken in het bedrijvenparkH. Verkeer en parkerenI. InjectiesJ. Gerstehof + LucernehofK. Vlashof + KlaverhofL. KoolzaadhofM. Karwijhof

inhoudsopgave 4 inleiding6 opbouw van de dorpsweide8 zonering en plekken van de dorpsweide11 overzicht van de projecten12 project 12 herstellen groene veld 14 project 13 aanpassen padenstelsel 16 project 14 kunst op de dorpsweide 18 meubilair in de openbare ruimte, follies en kleine gebouwen20 project 15 water op de dorpsweide gemeenschappelijk hart op de dorpsweide22 project 16 muziekkoepel project 17 film op de dorpsweide project 18 buitenruimte bij het MFC project 19 opwaarderen sportveld 24 referentieprojecten voor het gemeenschappelijke hart26 project 20 aanlegplek kano’s en kleine bootjes

dorpsweide

- 4 -

Wat is de dorpsweide?De dorpsweide vormt het hart, het open centrum van Nagele. De dorpsweide is bijzonder vanwege haar ongekende maten, te weten 236 x 420 m. Het open, lege karakter vormt een ruimtelijke tegenhanger van de dichte, hoge windsingel. Op de dorpsweide staan collectieve gebouwen. Historisch gezien waren dit de kerken, scholen en het wijksportgebouw. Nu staat daar ook het museum Nagele en komt binnenkort het nieuwe multifunctionele centrum. Het is voorstelbaar dat ook andere culturele functies op deze dorpsweide een plek kunnen vinden. Randvoorwaarden hiervoor zijn te vinden in katern B, Spelregels voor Het Nieuwe Nagele. Functies op de dorpsweide hebben een collectief karakter. Park NageleDe dorpsweide vormt een essentieel onderdeel van een groter groensysteem dat we Park Nagele hebben genoemd. Het park is opgebouwd uit windsingels en de weide met daartussen bomenstroken (die we vizieren hebben genoemd) die deze onderdelen met elkaar verbinden. De dorpsweide is een grasweide met daarin de uitlopers van de bomenstroken en met her en der bomenrijen, als echo van de vizieren. De paden over de dorpsweide sluiten aan op de paden in de vizieren en de windsingel waarmee een doorlopend groensysteem is aangelegd. Dwars door het veld loopt in bajonetvorm de poldervaart die vanaf de Ring uitzicht naar de polder biedt. (zie ook katern D, Park Nagele)

inleiding

- 5 -

groen tot aan de gevel bij school van Aldo van Eyckhunnebed

het groene veld, met op de achtergrond het museum het groene veld

kerk van Bakema schoolplein

- 6 -

1. de weide

2 water

3. de routes

opbouw van de dorpsweide

- 7 -

4. solitaire bebouwing

5 de bomen

6 bijzondere elementen

- 8 -

ZoneringDe Dorpsweide is op te delen in 3 zones:

de bomenrijen, deze strook vormt de 1. (transparante) afscheiding met het kerngebied. De bomenstrook is de overgangszone tussen het meest publieke deel van het dorp en het collectieve deel van het dorp (de Dorpsweide)de strook met collectieve gebouwen met een 2. specifiek doel, zoals kerken en scholen, het hart van de dorpsweide, een zone voor 3. gemeenschappelijke ontmoetingsplekken. Als enige gebouw ligt hierin ligt het MFC. De plekken zijn ontmoetingsplekken in het groen. Dit is als het ware de huiskamer van het dorp.water, een duidelijk aanwezig element in de 4. dorpsweide die als kwaliteit aanwezig is. Deze kwaliteit zou nog meer uitgebuit kunnen worden voor recreatie. De mocca kleur van het water zal hierbij een rol kunnen spelen.

Verschillende plekken in het gemeenschappelijke hart van de dorpsweide

de sportkamer; door groen omzoomd buitensport 1. gebied, bij uitstek ontmoetingsplek voor jongeren en grotere kinderen. Deze plek kan nog verder worden uitgebuit en meer bieden aan jongeren om hier een goede tijd te hebben.Een groen plein rondom een kruising van 2. wegen, nu alleen een rotonde met een paar bankjes. Deze plek heeft de potentie om een openluchtplein te worden voor culturele evenementen, theater- en muziekuitvoeringen. Hier zou een muziekkapelletje of een mobiel koffiepunt een plek kunnen krijgen.MFC, in dit geval een gebouw met daarbij een 3. terras aan het water.brug, die de verschillende plekken verbindt en als 4. verblijfsplek zou moeten worden vormgegeven.

collectieve gebouwen

bomenrijen

water over de dorpsweide

de huidige rotonde midden op de dorpsweide

zonering en plekken van de dorpsweide

- 9 - verschillende plekken in het gemeenschappelijke hart van de dorpsweide

verschillende zones op de dorpsweide

bomenrijen

hart van de dorpsweide

water

MFC

sportkamer

groen plein

brug

strook met collectieve gebouwen

- 10 -

legenda12 herstellen groene veld 13 aanpassen padenstelsel 14 kunst op de dorpsweide 15 water16 muziekkoepel 17 film op de dorpsweide 18 buitenruimte bij het MFC 19 opwaarderen sportveld 20 aanlegplek kano’s en kleine bootjes

- 11 -

overzicht van de projectnummers

- 12 -

herstellen groene veldDe open groene ruimte is een unieke kwaliteit in Nagele, Door de prachtige bomen, die er nu staan, ontstaat een beschutting van verschillende plekken waardoor deze kwaliteit nog wordt benadrukt. Om deze kwaliteiten te versterken zijn een aantal ingrepen nodig:

dichte begroeiing verwijderen.1. Op sommige plekken is de dorpsweide dicht begroeid geraakt. Om het open karakter van de het groene veld te herstellen, stellen wij voor om de overbegroeiing te verwijderen. Bomen waar onderdoor gekeken kan worden kunnen blijven staan. Rondom de speelpleinen van scholen geven de bossages beschutting. Hier zijn deze passend en kunnen blijven staan. Belangrijk is de vormgeving van de overgangen hierbij. Zoals bijvoorbeeld tussen het museum en de naastgelegen school.gevels weer vrij in de ruimte laten staan2. . Een belangrijke kwaliteit van de gebouwen op de dorpsweide is dat het gebouwen zijn die op dit

veld staan. Op sommige plekken zijn in de loop der tijd afzettingen en heggen ontstaan, deze doen afbreuk aan de kwaliteit van dit open groene veld. Voorstel is om daar waar mogelijk de begroeiingen en afzettingen rond de gevels verwijderen en het gras weer tot aan de gevel laten doorlopen.herstellen van de randen,3. Aan de raden van het veld is op een aantal plekken “geknabbeld” Dit maakt de grens van het veld onhelder en onduidelijk. Stoepen en parkeerplaatsen zijn hier debet aan. Voorstel is om deze randen te herstellen. Als er paden nodig zijn, dan dienen deze als “losse” paden op het veld te liggen, dus niet aan de rand. Parkeren wordt in het straatprofiel opgelost.

(zie hiervoor ook deel D, Park Nagele en deel H, verkeer en parkeren.)

project 12 herstellen groene veld

- 13 -

dichtgegroeide rand bij een van de basisscholen dichte bossages op de dorpsweide

open groene ruimte op de dorpsweide

- 14 -

Het huidige padenstelsel is op veel plekken verworden tot een recht-toe-recht-aan pad, met onduidelijke knooppunten. Op deze manier wordt de beleving die beoogd is met deze routes teniet gedaan. In de historische plannen is een padenstructuur te vinden met geknikte paden die de wandelaar steeds een nieuw perspectief op de ruimte geven en zo een dynamischer beleving van het veld. Dit is een herstel van de historische waarde van deze routes. De bereikbaarheid van de verschillende delen van het dorp is vergelijkbaar of wordt beter.

Wij stellen voor het padenstelsel zo aan te passen zodat het enerzijds een heldere ontsluiting blijft en anderzijds de beleving van deze prachtige ruimte verrijkt.

De rotonde verdwijnt en maakt plaats voor een groen ontmoetingsplein (zie project 16 e.v.) De paden worden verbeterd en zodanig bestraat dat deze ook voor ouderen makkelijk begaanbaar blijven.

pad ligt op het groene veld

wandelen over de dorpsweide

pad ligt op het groene veld

de huidige rotonde midden op de dorpsweide

project 13aanpassen padenstelsel

- 15 -

padenstelsel, definitief ontwerp 1954

padenstelsel, beplantingplan, Mien Ruys, 1955

padenstelsel, huidige toestand

padenstelsel, aanpassingvoorstel

padzichtlijn

- 16 -

De gebouwen op de dorpsweide zijn kunstwerken, die het waard zijn bezichtigd te worden. De open groene ruimte waarin deze gebouwen staan leent zich uitstekend voor een prachtig beeldenpark met een museale kwaliteit. Het is een kans om deze bijzondere openbare ruimte te gaan gebruiken als expositieruimte voor permanente en tijdelijke tentoonstellingen, voor manifestaties en theater en bijzondere kunstprojecten. Langs de routes in de windsingel kan deze tentoonstelling zich ook uitbreiden.

Op deze manier wordt deze ruimte nog aantrekkelijker voor bewoners en buitenstaanders. En het biedt mogelijkheden voor een nieuw elan in het dorp.

locatietheater

monsieur Jaques, Kröller Muller

gemeentemuseum Arnhem, kunst in het water

referentie voor kunst op de dorpsweide

project 14 kunst op de dorpsweide

- 17 - kroonluchter in de boom

- 18 -

Tussen de kunstwerken en de schaal van de gebouwen op de dorpsweide zit nog de schaal van de kleine gebouwtjes en meubels. Elementen die qua schaal tussen het kunstwerk en gebouw in zitten.

Op de dorpsweide is ruimte voor elementen in deze categorie. Maar ook op het dorpsplein en in de windsingel is ruimte voor deze elementen, hiernaast een serie voorbeelden.

Het kunnen meubelelementen zijn om samen op te zitten, een kiosk of de bushalte. Of het zijn kleine gebouwtjes zoals een kiosk, een muziekkoepel, een mobiel koffiepunt of een drijvend paviljoentje in het water en de bushokjes of hele grote kunstwerken.

Voor al deze elementen betekent dat er zorgvuldig moet worden nagedacht waar deze komen en hoe ze eruit zien. Het zijn elementen in de stijl van het historische Nagele of ‘kunstwerken’ van deze tijd. Allen met een bijzondere kwaliteit.

meubilair in de openbare ruimte, follies en kleine gebouwen

follie, Tschumi

bar, atelier van Lieshout

bar, atelier van Lieshoutkiosk, John Körmeling

- 19 -

follie, Tschumi bushalte, Rietveld kiosk, Dudok

zitelement voor meerdere personen

- 20 -

Water is een unieke kwaliteit in de polder, over de dorpsweide stroomt de vaart in bajonetvormige bocht.

Het stuk poldervaart in deze bocht leent zich goed om zich hier volgens de historische plannen te laten verbreden als verbijzondering. Op deze manier krijgt het water een nieuwe kwaliteit en wordt een duidelijk zichtbaar element in de dorpsweide, meer dan alleen een tocht. Hiermee versterkt het de parkachtige kwaliteit van het gebied.

Het water wordt zichtbaarder, aantrekkelijker en nodigt uit om er iets mee te doen. De spiegelende werking van een groter wateroppervlak geeft een nieuwe dimensie aan de beleving van dit water. Hierbij valt te denken aan een drijvend paviljoen of drijvende muziekkoepel, recreëren etc.

Het water heeft een mokka-achtige kleur, wat iets is waar in kunstwerken gebruik kan worden gemaakt.

project 15water op de dorpsweide

definitief ontwerp, 1954 beplantingsplan, 1955

in de sneeuw

de poldervaart met de flauw lopende taluds aan beide zijden.

- 21 -

vaart voor de verbreding

vaart na de verbreding

- 22 -

Het midden van het midden van het dorp. Hier wordt op korte termijn een nieuw multifunctioneel centrum gerealiseerd. Rondom dit nieuwe centrum in het hart van de weide, ligt een uitgelezen kans om een ontmoetingsplek te realiseren voor alle leeftijden. Op deze plek liggen een brug, die binnenkort vernieuwd gaat worden, een beetje vreemde rotonde, een speelveld voor oudere kinderen. Al met al een kans om hier een gemeenschappelijke ontmoetingsplek te creëren in de openlucht. In dit kader hiervan zijn de volgende projecten te onderscheiden:

project 16muziekkoepelIn dit hart is ruimte voor een muziekpaviljoen, altijd al gepland en nog nooit gerealiseerd, met bankjes voor mensen om te zitten. Hier is een plek voor bewoners en mensen uit de omgeving voor concerten, theater, en gewoon om elkaar te ontmoeten op een mooie dag. Een ruimte voor spontane en geplande voorstellingen. Dit gebouwtje wordt een klein kunstwerk op de dorpsweide. Op korte termijn kan een er al een drijvende muziekkoepel in de vaart komen liggen.

project 17film op de dorpsweideNagele heeft een geschiedenis met Louis van Gasteren en daarmee met film. In Nagele hoort een plek voor film in de openlucht, die zou kunnen op de buitenwand van het MFC, waardoor vanaf de overkant van het water hierheen gekeken zou kunnen worden, op het muziekpaviljoen of gewoon zelfstandig in de ruimte in de buurt van dit centrale hart.

project 18buitenruimte bij het MFCEen terras bij het binnenkort te realiseren MFC in relatie met het water en de andere plekken in de buurt ligt voor de hand. Dit leent zich het best langs het water zodat ook een zichtrelatie met de overkant van het water ontstaat.

project 19opwaarderen sportveldHet huidige sportveld is bij uitstek de plek voor jongeren en de wat oudere kinderen om elkaar te ontmoeten. Het is belangrijk dat deze ruimte een goede relatie heeft met het nieuwe MFC, zodat het niet lijkt alsof deze erachter ligt. Op dit veldje is het mooi oom een tribune te bouwen en met jongeren in overleg te gaan wat zij hier zouden willen. Inderdaad sporten, maar mogelijk zijn ook een skatebaan of andere sportfunctie.

brug op de dorpsweide (zie project 11 in deel D)Op de dorpsweide is een nieuwe brug gepland. Wij stellen voor hier een brug van te maken die past bij de uitstraling van het park. Een brug met verblijfskwaliteiten, zodat deze als ontmoetingsplek kan gaan functioneren.

gemeenschappelijk hart op de dorpsweideprojecten 16, 17, 18 en 19

- 23 -

impressie van het hart van de dorpsweide

- 24 -

zitelement wat uitnodigt tot ontmoetingen

referenties voor het gemeenschappelijke hart

muziekkoepel Haarlemmerhout, Haarlemmuziekkoepel Haarlemmerhout, Haarlem

- 25 -

buitenevenement in het groen ook in de regen nog publiek

muziekkoepel Noorderplantsoen, Groningen, met filmscherm muziekkoepel Noorderplantsoen, Groningen

- 26 -

project 20aanlegplek kano’s en kleine bootjes

Op de dorpsweide is plek voor kano’s en kleine bootjes om aan te leggen. Vanuit het dorp is het mogelijk om naar Schokland te varen over de poldertocht. Vanuit deze tocht kan je via diverse sloten verder varen. In het dorp of in de buurt van de loswal zou een kanoverhuur (mogelijk in combinatie met een fietsen- verhuur) een plek kunnen krijgen.

- 27 -

- 28 -

colofondeze uitgave is gemaakt door Ontwerplab Nagele in opdracht van Gemeente Noordoostpolder en woningbouwvereniging Mercatus, Emmeloord d.d. 30 juni 2010