Prole tariërs aller la nden , veren

Druk Dico Amsl

1943 c e n t

j 7 U e <Uaal i e tEigenlijk een m erkw aardige vraag. De m eesten van ons hebben geen geld. Dus lijk t de behandeling van dit onderw érp m isschien velen enigszins overbodig.

. M aar bij een nadere beschouw ing v er­k rijg t ons them a toch eén heel andere betekenis, dan* somm igen denken. Zeker, de m assa der bevolking heeft noch con­tan ten , noch spaargelden. Tijdens de D uitse bezetting is he t gem iddelde in­kom en van de bevolking n ie t gestegen. De m akers van oorlogsw insten en de p ro fiteu rs van de zw arte handel zijn im­m ers slechts een zeer kleine m inderheid van de. bevolking. De overgrote m eer­derheid leefde van de hand in de tand.

I - Lonen en salarissen m ochten n ie t w or­den verhoogd, ofschoon ook de officiële prijzen voor de dagelijkse levensbehoef­ten m erendeels boven h e t peil van voor de oorlog kw am en te liggen. De grote

*• m assa heeft geen reserves, evenm in als _ vroeger. W at v roeger aan k leren en huis­

raad besteed w erd, w erd tijdens de oor- ^ ^ logs ja re n in verrew eg de m eeste geval­

len voor de aanvulling van de steeds k le inere d istribu tieran tsoenen uitgege­ven. De re s t w erd in de laatste w in ter voor brandstof besteed, toen er alleen „zw art" hou t verkrijgbaar was voor een gulden of m eer p er kilo.De m assa s ta a t in versle ten k leren , zon­der voldoende huisraad en zonder spaar­gelden in de nieüw e vrijheid. E erst deed zich bij ons h e t gebrek aan geld nog n ie t m et volle k rach t gelden. De levensm id­delen w erden gedeeltelijk g ra tis ver­s tre k t en kleren, hu israad en dergelijke

s zijn nog n ie t te koop. M aar reeds g aa t de „g ra tis-zegen” ophouden. W e zullen m oeten betalen en h e t zal blijken, da t onze koopkracht to t een vroeger n iet gekend peil is gedaald.

In de burgerlijke pers vinden wij reeds beschouw ingen om tren t de w aarschijn­lijke w aarde van de gulden. Bedoeld w ord t h ie rb ij de verhouding tu ssen de gulden en de belangrijkste buitenlandse betaalm iddelen, dus voornam elijk de dollar en h e t pond sterling, en voorts de in geld u itgedruk te w aarde der góe­deren, m et andere woorden: de prijzen Ook al w eten diegenen, die deze be-

. schouw ingen schrijven, heel goed, da t de m aatstaven van he t verleden ten ge­volge van de veranderingen n ie t m eer van toepassing zijn, toch doen ze het voorkom en of de „norm ale” re la tie tu s- . sen b innenlandse en buitenlands betaal- m iddelen, tussen geld en w aar, zij he t ook m e t enige wijzigingen, w eer zal w or­den h e rs te ld Zij zullen tam elijk ver­steld k ijken ,als we bew eren, dat, in he t tegenw oordige stadium van de kap ita­listische ontw ikkeling, h e t geld een steeds m indere ro l zal spelen, te rw ijl de m acht van h e t kapitaal-m onopolie een alles beheersend, een to taal k a r a k te r ' heeft verkregen.

aeld?H et sp reek t vanzelf, da t b innenkort de w isselkoers van de gulden in ternatio ­naal zal w orden vastgesteld. W ant de om vang van de voor N ederland tegen­over U.S.A. en Engeland bestaande ver- plichtigen zal in geld m oeten w orden u itgedruk t, te m eer, om dat de w eder­opbouw van h e t land alleen m ogelijk is m et behulp v an door deze beide landen te verstrekken credieten. M aar op dit p u n t doet zich reeds h e t g ro te verschil m et vroeger gelden. Bij de berekening van hetgeen m en zo mooi de „crediet- w aard igheid” van eén schuldenaar p leegt te noem en, kunnen de grote credi­teu ren er n ie t van uitgaan, d a t N eder­land in een afz ienbare tijd de reeds toe- gestane en nog te verstrekken credieten in geld of w aren zal kunnen terugbeta­len. Nedeciand zal noch kunnen expor­teren , noch als v rach tvaarder, diensten kunnen bewijzen, w aardoor noem ens­w aardige vorderingen op h t buitenland zullen kunnen ontstaan. A an de andere k an t is he t zeer tw ijfelachtig of de schuldeisers m et h e t oog op hun eigen industrie een h ers te l van de N ederlandse exportindustrie , van de scheepsbouw en van een exporterende landbouw zullen bevorderen. D e tegenprestaties van N ederland zu llen w el van een andere aard m oeten zijn. Wij denken in d it v e r­band aan he t verlenen van concessies in de koloniën, aan he t overdragen van stëunpun ten en dergelijke.

H et herste l in N ederland zal dienover- kom stig op een heel laag peil m oeten geschieden. De besch ikbaar gestelde cre­d ieten zullen aan zulke voor w aarden zijn gebonden, da t de productie van levens­behoeften m aar een ondergeschikte ro l zal kunnen spelen tegenover de voort-" b renging van p roducten en h e t p reste­re n van diensten, die de „veiligheid” , dus de m ilita ire behoeften van de h eer­sende klasse dienen.

Hoe onder deze om standigheden de g u l­den tegenover h e t pond of de dollar s taat, is op den duu r van zeer geringe betekenis voor de m assa. De m assa m oet eten, wonen, zich k leden, de k inderen n aar school s tu ren enz. V anuit d it oog­p u n t ste lt ze de v raag n aar de w aarde van h e t betaalm iddel. En h e t sp reek t vanzelf, da t een m aatschappij, w aarin de voortbrenging van . levensm iddelen m eer en m eer beg in t een ondergeschikte ro l

. t e spelen, aan d e w erkende bevolking slechts een schrale com pensatie voor h e t gepresteerde w erk k an toestaan. H ieraan w o rd t n iets veranderd , doordat n u de rekeneenheid v an h e t betaalm iddel de oude b lijft of opnieuw vastgesteld w ord t De om vang van d e productie d e r levens­behoeften, dus d e p roductie alleen be­p aa lt h e t aandeel, d a t de arbeiders en a lle bezitloze lagen van hun, d. w. z. van h e t m aatschappelijk , w erkproduct ver­krijgen.

W e m oeten ons n ie t b lind s ta re n op zo geleerde u iteenzettingen over vaststelling van de deviezenkoe .We m oeten e rn aar u itkoken , w a t e r a p roduceerd w ordt en ook hoe en vd

v wie.WÊ

Als wij straks voor ons geld te w e i« k unnen kopen, dan lig t da t n ie t aan m ystieke beweging van de geldwaj ° f 1a,an een gebrek aan w erk enz., m u itslu itend aan de inkrim ping van levensm iddelenproductie ten bate de „veiligheid”, m. a. w. van de niet bew apening en oorlogsvoorbereiding

GETEM PERD OPTIMISME.„Pessimisme begon reeds bedenkelijk de haj binnen te sluipen en te vervullen", schlJ iï-IT k -Van 13JJuni iX Namelijk vaAwegel donderbuien en depressies in de atmosfeer I sen de overwinnende grootmachten. De blikl sloeg nog met in, hier niet en daar niet. El de roolse kwestie is men nu zover, dat de dil maten van Rusland, Amerika en Engeland! hun favorieten onder de Poolse partijleiders » Moscou laten komen, om „op bredere basis! nationale Poolse regering te vormen." te n en ander beweegt „Trouw" tot het belii VT tw J0\Y/,,g?teJmpen* °P‘i“ isnie". Getempe

♦ 5nJ fr onder het hart eil1met het advies: „Vreest god en houdt uw k, droog. Dat is in moderne taal: Houdt uw vli tuigen, tanks en vlammenwerpers gereed en i uw lichtingen op.Getemperd optimisme? M n zolen!

ERFLATERS DER DEM OCRATIE.In zijn onnozelheid heeft dfe'democratische ll en radioluisteraar, tijdens deze orlog voorl democratie, zich een zekere voorstellinf vormd yan wat democratie was: Zelfbeschit m J t T°] . Ze!frc*erin$ do<* het volkj zeiden het de boeken en de blad«

Juni 1943 P rijs 13 cent

■ -----v cn ue oiaaen en de Ibevrijders en het Atlantic Charter. Om h e t . met een beeld te zeggen: Elk volk mocht

brÏÏden °Cratl “ en CD hct ZeU Goed maar neem nu eens die geschiedenis q

o , ' , , d,P,om“‘en van Amerika, Engefl en Kusland kwamen direct elk met een eifi aandragen, gingen er zelf op zitten en a. hun uiterste best om het ei des bondsgenoot5, het nest te wippen of stuk te pikken. De di|l matieke veren stoven in het rond en Rusl stopte 16 of 17 Poolse democratische leiden de doos Men begrijpt wel, die waren van verkeerd democratisch merk. Amerika en E land deden zoiets niet, misschien wel doo ze er niet bij konden.-'s~—S ,De kranten zeggen'nu dat er een oplossintf vonden is. De Russische diplomaat moet ff lachend verklaard hebben, te willen tonen goed hij het bedoelde en hoezeer men hem kend heeft.Die glimlach had hij beter achterwege ki laten. Want de vorige keer dat we van lachende diplomaten hoerden (en ze op zagen) was ook in Moscou, bij gelegenheid I het Uuits-Kussische niet-aanvalsverdrag i lachende snaken heetten toen Von Ribbe en Molotov.De „oplossing" schijnt dan nu te zullen wör dat de favorieted der diverse diplomaten Moscou komen en samen in de regering worden. Of om nog eens een beeld te gebru. De diplomaten gaan hun eieren samenkln en eendrachtig in het Poolse nest leggen. d i j Smt-Romeinius en zijn zeven doodzc dat kan een pracht van een democratisch kuiken wordenl

Het voorlopig adres van redactie en ministratie is veranderd, zoals aan de kopl van dit blad blijkt. Men neme daar goedfj nota vaa.

3e Jaargang - No. 23

Redacteur:I E E R D W O U D S T R A

Amsterdam

E COLLABORATEURSKhts w einigen te n onzent hebben dit Ird vroeger gekend, laa t s taan ge- |k t . M aar nu k lin k t h e t van a lle r lip- ! alsof h e t reeds lang burgerrech t in

begripsw ereld bezat. Collabora- en collaboratie, v errad ers en ver-

ï, iedereen sp reek t ervan.

rbeiders w eigeren onder collabora- ts, onder v errad ers te w erken. Bij re van geru ch t vernem en wij, da t

om het h erste l van he t A m ster- se tram v erk ee r m oest w orden u it-

' en da t h e t personeel zelfs m et ig dreigde, om dat h e t n ie t bereid onder een collaborateur-d irecteur

w erk te herva tten .

• W a t i s c o l l a b o r a t i e ?

• E r i s v e r s c h i l

• De b l i n d o e k r r j o e t a f !

drijf, ieder^, a rbe ider en iedere kan toor­bediende, allen hebben gecollaboreerd. In de A m sterdam se tram , op lijn 24, w erden de Joden n aa r h e t s ta tion ver­voerd. H un reisdoel -— iedereen m oest of kon h e t w eten — w aren de gas- en m arte lkam ers in Oswiecim, destijds nog Auschwitz, in Bergen-Belsen, in Riga en L ublin en w ie w eet nog w aar. De direc­ties v an tram en spoor w erk ten mede, h e t personeel deed „zijn” dienst, he t staak te niet. A llen collaborateurs.M aar toch w el een verschil! Zeker, ook h ie r b es taa t e r een verschil w a t b e tre ft de g raad van schuld, v an ontzaggelijke verantw oordelijkheid. De hoogbetaalde co llaborateur in verantw oordelijke func­tie d raag t een zw aardere schuld dan de kleine, d ie zou hebben m oeten verhon­geren, had hij zyn m edew erking gewei­gerd. Wij zijn de laatsten , d ie deze w aar­heid ontkennen. M aar schuldig is ook de

V o o rlo p ig ad re« ad m in istra tie e n rc d sc tla

UITGEVERIJ ..D E V L A M ’Holend rech ts traat 26* — A m ste rd am - Z.

kleine m an, de arbeider, de kan too r­bediende, de eenvoudige am btenaar. V oor hen gelden verzachtende om stan­digheden en nog ie ts m eer. Zij — in tegenstelling m e t de g ro te collaborateurs — konden als enkelingen n ie t w eigeren, zij hadden geen basis, w aarop zij zich konden te rug trekken , tenzij zij h e t ge­zam enlijk gedaan hadden. Tenzij zij een an d e r soort collaboratie hadden toege­past, een sam enw erking m e t en onder elkaar, tenzij zij a ls een ̂ eenheid gew ei­gerd hadden, co llaborateurs v an d e fas­cistische m oordenaars te zijn.

E n w aarom deden ze da t niet, w aarom hadden zij en hebben zij ook n u nog n ie t geleerd als een ech te eenheid op te tr e ­den? O m dat h u n denken nog geleid w ord t door de m aats taven v an een b u r­gerlijke zienswijze en om dat h u n „ lei­ders” van partij* en vakbond h u n b es t hebben gedaan in h en h e t bew ustzijn van h u n eigen k lassebestaan en v a n h u n zelfstandige k lasse taak te onderd rukken . E n h ie r lig t inderdaad h e t p rincip ieel verschil tussen ons en de collaborateurs, d ie m e t de heren sam enw erken, g is te ren , m e t de fascistische, vandaag en m orgen m e t de anders g ek leurde com m andanten van soortgelijke kap itaa lsd ic ta tuu r. .

(Vmrvolg pmglnm 2)

bfdcomm issarissen v an politie en an ­te hoogw aardigheden w illen of moe- I bedanken, om dat ze v an collaboratie

huldigd of v erd ach t worden. V er- raardig ing bij h e t publiek, om dat

loedrijke en w elgestelde collabora- s zoals de d irec teu r van een gro te sterdam se firm a n ie t gea rresteerd of 3e hechtenis ontslagen w orden. Groot d e in sp reek t over collaborateurs.

is da t eigenlijk, een collaborateur? te rlijk : een „sam enw erker”, een lew erker. W ie m edew erk t of m ede­werkt heeft, is een collaborateur. De \ / n i i i t k. i a a m .

V O O R U IT N A A R N IE U W E V O R M E N !w ie m et de fascisten sam engew erkt

•t» is een collaborateur. E n zo femand !t uitgeschakeld w orden, hij m ag nu

m eer m edew erken.

_zijn n a tu u rlijk verschillen. W ant ieg ew erk t”, gecollaboreerd hebben i o f b ijna allen. A lle staatsorgahen, am btenaren, op enkele uitzonderin- na, h e t gehele politie-corps en he t

nbare m in isterie en n a tu u rlijk ook rechtbank. Zij hebben zelfs m eer ge- n dan m aar eenvoudig m edegew erkt, hebben zich m edeschuldig gem aakt

1 moord in duizenden gevallen, aan isenrooi in honderdduizenden geval- aan diefstal in m illioenen gevallen,

kar ook iedere w erkplaats, ieder be-

. Er dreigt zich een nieuw historisch treurspel te gaan afspelen. De mensen veranderen de wereld, m aar ze doen dat niet bewust. De mensen voltrekken daden, m aar ze kunnen die in hun gevolgen niet overzien. Op grote historische daden volgt m aar al te dikwijls eén diepe ontgoocheling. W aar de mensen leden en streden voor toekomstidëalen, daar bracht die toekomst veelal diepe teleurstelling. De Franse revolutie van 1789 en de daarop volgende, jaren en de Russische revolutie van 1917 zijif hiervan goede voorbeelden. De men­sen streden en leden voor een betere wereld van vrijheid, gelijkheid en broederschap, voor. een wereld van vrije mensen,' die' hun eigen maatschappelijk welzijn zelf in de hand zou­den nemen. En ze gingen er zelfs de dood voor in. M aar wat er later uit te voorschijn kwam, was heel wat anders, dan de strijders zich hadden voorgesteld. De vrijheid en de gelijkheid van de Franse revolutie brachten de vrijheid en de gelijkheid voor het kapitaal,

4*i y . ’ ■

m aar diepe verslaving van de grote massa van de bevolking in de loonarbeid. De Russische revolutie bracht de opheffing van het privaat­bezit aan productiemiddelen, m aar niet de op­heffing der uitbuiting en niet de vrijheid. Er vormde zich een burokratie, die het beheer over de productiemiddelen en over het hele maatschappelijke leven aan zich trok. Zo kwam er uit de grote maatschappelijke om­wentelingen heel w at anders, dan zij, die er voor vielen,-zich hadden voorgeeteld.Iets dergelijks dreigt zich op het ogenblik op­nieuw te voltrekken. E r is een algpn^ne drang M ar socialisme, een drang, w aar de meest verschillende lagen van de bevolking door worden 'gegrepen. Dit socialisme heeft ver­schillende kenmerken. Dat zijn: een krachtig nationaal bewustzijn, een drang naar staats­exploitatie en naar regeling van het maat­schappelijk leven onder leiding van da staat t n, yert*a“ lde,"»«1®*®88ingsad»ap van da ar­beidende bevolking in het hela maatschap-

' 'W M *Pri|* 13 cent

_____ %« i

pelijké beheer. De opheffing van de uitbui­ting, die vroeger een kenmerk van het socia- 1 isme was, komt in de huidige drang naar socialisme niet meer voor. Het huidige socia­lisme beweegt zich geheel binnen het raam v a n d e samenwerking van kapitaal en arbeid.5 * ^ d,ige,f°f,ialisme ^eoogt geen opheffing van het kapitalisme, m aar een betere organi-- satie e r van, om de uitbuiting der massa’s te matigen.

Hier ligt de illusie. Wat hieruit te voorschijn komt is geen matiging van de uitbuiting, maar juist haar verscherping. Hier komt geen bre­dere inmenging van de brede lagen der be­volking op de gang van het maatschappelijk leven, m aar juist haar verdere terugdrukking. Door de betere organisatie van het kapitalisme ontstaat een bürokratisch beheer, dat zich aan de controle door de bevolking onttrekt. Hier ontstaat een dictatuur van het groot-kapitaal inplaats yan een maatschappelijk beheer door de bevolking. Ook nu gaat een toestand ont­staan, die heel wat anders is, dan de strijders voor het nieuwe socialisme zich daarbij heb­ben voorgesteld.De dragers van het nieuwe socialisme weten wel, dat de komende ontwikkeling deze ge­varen in zich sluit. M aar ze menen deze

f. kunnen worden door een medë^ zeggingsschap van de volksmassa’s in het maatschappelijk leven. /Deze medezeggingsschap moet zich dan vol­trekken langs den weg van verkiezingen voor de regerende lichamen, langs de weg van de inmenging door de vakverenigingen en door een bednjfsdemocratie, waarbij de bedrijfs- personelen bij de gang van het arbeidsproces worden gehoord.

DE COLLABORATEURS(Vervolg van pag. 1.)

De arbeiders hebben n a tu u rlijk gelijk, als ze w eigeren onder de leiding en he t toezicht v an de g ro te collaborateurs te w erken. D it is een begin, m aar m eer ook niet. De arbe iders m oeten nog begrijpen, d a t d it soort „co llaboratie” n ie t teneinde w as, toen de D uitse beulen h e t land ver­lieten. De collaboratie gaa t door, zolang h e t bedrijf n ie t de m ensen dient, n ie t de behoeften v an de m ensen, m aar een zeer tegenovergesteld belang, n.l. d a t de m ensen slechts als w erkk rach t o f sol­d a ten w aardeert, h e t belang van de m achtigen, die over ons brood en ons leven beschikken.

'Collaboratie is een woord m et een slechte bijsmaak. Maar het kan ook iets goeds betekenen: samenwerking.

Het zal echter blijken, dat geen .dezer wegen begaanbaar is. Het zal blijken, dat deze vor- men van democratie voor de massa’s volkomen onvruchtbaar zijn en dus niet to t het doel voeren. H et is nu eenmaal zo, dat een nieuwe maatschappij ook nieuwe vormen van demo­cratie nodig heeft. De verkiezingen voor de regerende lichamen en de democratie, door middel van de vakbeweging, zijn oude vormen, die het centrale beheer vanuit enkele knoop­punten van het maatschappelijke leven niet kunnen doorbreken. Deze vormen van demo­cratie kunnen het maatschappelijk beheer niet aan de massa’s brengen. De bedrijfsdemocra- tie van de corporatieve staat, zoals de Neder­landse Volksbeweging die in het personalis­tisch socialisme nastreeft, loopt in twee pun­ten dood. Ten eerste, doordat ze er op gericht is de winsten van de aandeelhouders te ver­zekeren, zodat de arbeiders mogen meepraten, op welke wijze, de winst het beste ópgevoerd kan worden. Ten tweede, doordat het niet het algemene beheer van de maatschappij raakt. Grote tijden vragen grote oplossingen. De op-SrhWonan f *Wu r?,ld uit de huit«ge'chaos kan zich alleen tot heil van de brede massa’s der bevolkingen voltrekken, als deze naar geheel nieuwe gezichtspunten verloopt. Het draai-

,van de nieuwe ordening tot werkelijk heil der massa s is héél eenvoudig, m aar we

daarvoor breken met allerlei oude S S S ? P n fnsse «eest moet alle vraag- Ä wnJeUW aanPakken- Het draaipunt ligt rïV™ ' . we moetcn afzien van een mede- zeggingsschap, tryiar dat we moeten uitspre- Y™’ da} 0 dZ volksmassa’s in a l haar sociale lagen de beslisseiide macht in het sociale leuen moeten hebben. Ze moeten niet ook

m aar moeten het heftÏ L i ^ at 2011 dC brede massa’sen boeren, van de werkers metvai. erl "2et de hand °P aUe terreinen van het maatschappelijk leven.'Ï Ï Ï ? maatschaPPelijk beheer eist volko- m f v°rmen van democratie, dan we

nieuwe maatschappij eist nieuwe vormen van maatschappelijk beheer.De nieuwe maatschappij behoort aan de bredeh ï ï r aeL enr Ï Z ° lking en ** moeten daarvoor

SSÄ S » ’'* - S W f l t

En die hebben wij toch bereikt! W er­kelijk?

^Öm te beginnen, hebben w ij de „U nited N ations” (V erenigde N aties). Vele hon­derd m illioenen m ensen, allen verenigd voor de n ieuw e opboüw van de w ereld, voor collaboratie. D e B ritten , de A m eri­kanen u it N oord en Zuid, de Russen, de Chinezen, de F ransen , Belgen, N eder­landers, de Polen, Czechen en Joego- slaven, de E gyptenaren , de Syriers, L i- banezen, d e P erzen e n nog vele anderen, a llen behoren ze bij dè U nited Nations.’ U itgezonderd zijn slechts de overwonnen nen eri enkele koppige n eu tra len zoalsb.v. de Z w itsers en Zw eden, die zich in h e t geno t v an h u n .. oorlogsw insten de luxe v an onzijdigheid k u nnen p erm it­te ren . W elk een collaboratie!

M aar de R ussen vertrouw en hun colla­bo rateu rs n ie t helem aal. Zij m enen, da t he t W est-europese streven n a a r een W esters blok en h e t T urkse streven n aar een a llian tie m e t de G riekse reactie , de v rede in g ev aar zouden kunnen brengen. D aartegenover to n en zich d e W esterse co llaborateurs v e ro n tru s t m et h e t oog op h e t Russische op treden , vooral ook in D uitsland, w aa r in de Russische bezet- tingszorie b lijkbaar be tere levensvoor­w aarden heersen d an in de W esterse gebieden.

E n in O ostenrijk zit een regering, die m et de R ussen co llaboreert en door Engeland en A m erika n ie t erkend w ordt. Een p ra c h t van een collaboratie! ln S pan je voelt zich de voorm alige col­lab o ra teu r v a n H itle r en Mussolini, F ranco, m e t d e tite l „caudillo”, n ie t erg op zijn gem ak en zou g raag zijn troon aan een „m eer leg itiem e” opvolger w il­len overlaten . M aar in S an Francisco en elders vergaderen zijn republikeinse tegenstanders, te rw ijl de F ranse volks- fron tregering ongeduldig, > m aar to t nu toe vergeefs, op de u itlevering v an zijn gast L aval w acht, w iens hoge chef, M aarschalk P éta in r tra c h t hem alle

schuld in de schoenen te schuiven zich zelf als een soort geheim agen t C hurch ill voor te stellen. G eneraals v, tonen een sterke neiging om een natui. lijke dood te sterven, hetgeen h] m eestal b e te r lu k t d an h u n soldaten.

Zo w ord t e r overal gecollaboreerd! ±u sen w ie eigenlijk? Tussen de Uniti N ations en h u n vrienden.Ook h ie r doet zich sch ijnbaar c „k lein” m isverstand voor. W ant „i tions” zou h ie r toch w el beteker „volkeren”. Een ie ts verouderd bet in een w ereld, d ie h a a r zonen en , groeiend percentage van h aa r dochti zonder onderscheid v an gelaa tsk leur 1 taa l in dezelfde soldaten- en arbeid un iform en k leedt en trac h t hen al aan hetzelfde noodlot van zw ijgend | hoorzam en te onderw erpen en h e t eif belang van de com m andanten en exe to ren van de in te rna tiona le voogdij h e t nationale belang voor te stellen.Neen, deze in te rna tiona le collaborat deze „U nited N ations” hebben niets] n?a .en ,r?le t sam enw erking, m e t solid rite it, zij hebben n ie ts te m aken m et] m ensen, evenm in als d e m ensen n hen .De m ensen? De m ensen sterven, j doden, zij hongeren, zij v ie ren feestj van hun eigen onm acht e n zij „col bo reren”. Zij collaboreren, soms we« barptig, soms zelfs p ro testerend , ma ze collaboreren m e t h u n m eesters. W de gew eldigen der aarde, m et de grol v an banken en industrie , de vorsten v p lan tages en m ijnen. Zij collaboren m e t doeken voor h u n ogen in dé kleun d er collaboratie, d e r collaboratie met k lassetegenstander, de collaboratie n de cen tra le beschikkingsm acht o? dood en leven. Zo geblinddoekt kum zij h e t w erkelijke leven n ie t zien. , k unnen zij n ie t herkennen, hoe groot i r ijk de aarde is, d a t de aa rd e ru im te i leven aan allen k an bieden als ze i d ie m ensen behoort, die h a a r schat« a a n he t lich t brengen, d ié de akke v ruch ten doen dragen, d ie de machir bew egen in een echte, wereldom sr nende collaboratie.

SPARTACUS-VRIENDEN IHet is begrijpelijk en verheugend, dat I U graag kennis neemt van het onaf­hankelijke arbeiderswoord, dat „Sparta- 1 cuB” spreekt. 1Het is uitstekend, dat U ons weekblad i en ons maandschrift regelmatig koopt Beter is, dat U zich als vaste lezer of I abonné opgeeft.

heter is dat U als Spartacus-vriend i mede helpt onze lectuur een uitgebreide lezerskring te verschaffen.Vraagt meerdere exemplaren om mee te werken; wint lezers en abonné’s.Propaganda voor een nieuwe arbeiders­beweging? ,Dät betekent: A ' , , V , -

SPARTACUS! rSpartacus overal.

\t waacUeicL wazdt yeftulstecd

Bezoekt de bijeenkomsten van Spartacus-vrienden!

nem en bedenkelijk in om vang toe, gelu iden dergenen die m et gerust- iende w oorden h e t m assale geflu ister

een kom ende oorlog trach ten te ■stemmen. Dr. J a n Romein, blijkens a rtik e l in „H et P aroo l” v an 9 Ju n i h eeft h e t a l m e t u itlachen gepro-

en d aarn a m e t verbaasd gestelde ;en, m a ar h e t h e e f t n ie t geholpen, beproeft hij h e t riiet psychologie, irisch-idealism è en eindelijk en ten ook nog m et één argum ent. D erge-

lieden, om in de tr a n t v an dezen iv ings-expert te spreken, zijn

ital m eer geneigd h u n publiek u it ichen of als p a tië n t te behandelen, zich m et argum en teren bloot te

•n. De zaak d ie zij verdedigen, de van de kap ita listische orde, b rengt

:oo mee.m en is au to rite it. A rgum enteren

>t de onaangenam e gew aarw ording een gelijkheid d er tegenstanders,

de noodzaak om te bew ijzen. Met :n. F e iten h eb b en m eerm alen de »ipratende p ro fe ten van een kap ita-

:he v rede de lach van h e t gezicht >gd. A u to rite iten bepalen zich lie-

to t u itlachen en kleineren , m oest d en h isto ricus Rom ein iets

igd hebben, d it algem een groeiende itrouw en v an „ th e m en in the

;”, d it algem een voorkom ende ge- v an onbehagelijkheid, d a t de ge- ;enissen b innen - en buitenlands :en. A l w o rd t d a n misschien! n iet

precies de v in g e r op de m eest ide p lek gelegd, a l kom t m en vaak

gevoelsargum enten, m en ziet de kptomen v an w a t m en m aar a l te

heeft le ren kennen . V anaf de hak - lakkende bekw aam heden die h ier

le” scheppen en cTekreteren onder’ :e voorw aarden wij h ie r zullen w or- u itgebu it of voo r de oorlog afge-

to t aa n de g lim lachende diplo- :n d e r „big th re e ” m et h u n conflic- :n „oplossingen”, h e t hee ft voor „de ;n d ie schichtig om keken n a a r de ‘ allem aal he tze lfde gezicht: M acht hen, onveiligheid, oorlogsdreiging, ïnde oo rlog .,’oelen zich n ie f „onwerinig in een w ereld” , zij z ijn de onvrijheid van

wereld m aar a l te gewend. Zij heb- in 1938, in M ünchen, reeds een „bjg e” zien opere ren en ook toen w as er ideologische p ra a tje s en geruststel- !n geen gebrek. D e „m achten van

tijd ”, Dr. R om ein, gen ieten geen leen vertro u w en als 'v red esfac -i. G elukkig niet!:t de u its ta llin g v a n ideologische stellingen tussen de grootm achten

de verzekering d a t die n ié t to t een log zullen voeren, k rijg t de schrijver e r gelijk. M aar h e t is een goedkoop ik . H et is h e t bekende tru c je van he t

>pen ener open deur. m oderne kap ita lism e k en t w el de

»logische tegenstellingen en de ideo­

logie als w apen in de oorlog, m aar oor­zaak van de oorlog zijn zij nief. Behalve d an in kw asi-w etenschappelijke v erhan ­delingen van historisch-idealisten en in redevoeringen v an propaganda- m inisters.M aar de belangen-tegenstellingen? H ier kom en wij aan h e t „argum ent”. H et enige in h e t artikel. D ie tegenstellingen,-------zij zijn er, m aar d e , zogenaamde„realis ten”, die op grond daarvan een „oorlog voorspellen, vergeten de „klei­n ig h e id ” , dat een oneindig g ro ter, een „allesoverheersend belang de d rie mo­g e n d h e d e n to t sam enw erking dwingt. „N iet alleen zolang Ja p a n nog nie t. eens „verslagen is, m aar ook daarna.”M en vergeve ons d a t wij h e t c itaa t h ie r even afbreken en het eigenlijke „argu­m en t” nog een paar regels verschuiven. Wij niet, en voorzover wij w eten niem and, heeft ooit bew eerd of „voor­speld” d a t vóór de ogrlog m et Japan te n einde is, de grootm achten hun tegenstellingen in een oorlog zouden u it­vechten. En niem and bew eerde of „voor­spelde” d a t d it direct d aarna zou ge­beuren?W at velen m in of m eer vaag aanvoelen en w at wij duidelijk u itspreken willen is, d a t h e t mogelijk en m isschien zelfs w aarschijnlijk is, d a t de oorlog tussen de grootm achten nog n ie t direct, m aar ee rs t over enige tijd, over^enige ja ren zal u itb reken . D at d it m ogeltjk is. M aar n ie t zeker. D at h e t ook m ogelijk is dat wij e r a l d irect voor staan. Geen van de grootm achten, gezwegen nog m aar van de kleinen, heeft d a t volkom en in de hand. De dreiging is e r n u reeds, de

'„afschuw elijke nachtm errie” w aar Dr. Rom ein ons u it weg w il lachen, heeft zeer reë le oorzaken, d ie wij verderop ook zullen noemen.M aar eerst het „argum ent”. Men bezie h e t goed, h e t is b lijkbaar h e t enige w at hij heeft. D at oneindig grote, allesover-. heersende belang dw ingt de grootm ach­te n to t sam enw erking:„Im m ers, pogingen van een der drie „om zijn m acht en invloed u it te brei­d e n bu iten de gezam enlijke afspraken „om, zou onmiddellijk de andere tw ee „op hun hoede doen zijn.”T h at’s all. Vanaf h e t opgraven van de « e rs te stenen strijdbijl to t aan de over­val op P earl H arbour, heeft de „poging om m acht en invloed u it te b reiden” de tegenstander „op zijn hoede doen zijn” . E n dan was e r h e t conflict, h e t w erd een „dreigend conflict” , „donkere Wol­k en pakkeiT Zich boven ops hoofd sam en”, en de hel b rak los.L e t wel, Dr. Romein m aak t zich h e le -’ m aal n ie t wijs, d a t de grootm achten u it ideële m otieven geen „pogingen” zullen doen. Bijvoorbeeld, om dat m en zich a a n . zijn afspraken behoort te houden, of om­d a t de mensheid anders opnieuw in een zee van ellende en barbaarsheid zou W orden gestört. Neen, h e t .„oneindig

gro tere” , „allesoverheersende” beletseli s ----- d a t de anderen h e t . 'z o u d e nm erken!„Zulke overschrijdingen,” g aa t Dr. Ro­m ein verder, „zijn er ook n i é t ” H et be­roerde is, d a t ze e r w èl zijn. D e p rim i­tieve voorstelling d a t zulke overschrij­d ingen b estaan u it, of beginnen m et, h e t overschrijden van een bepaalde grens door een troep of een leger soldaten, m oge in h e t besjeshuis van K lungeldorp nog voorkom en, w ij zijn in d a t opzicht n ie t zo naief. En de d ip lom aten d er grootm achten, de president-com m issa- rissen d er B ank-, S taa l- en O lietrusts, de m aarschalken en de politieke en eco­nom ische experts d e r m achthebbers ook niet. E n als een oorlogsverklaring van T urk ije aa n D uitsland gevolgd w ordt door een Russische verdragsopzegging aan T urk ije e n d e E n g e re regering v er-

__ k la a r t h ie rin n ie t gekencP te zijn — als S talins bondgenoot, Tito, T riëst bezet en e r door de Engels-A m erikanen w eer u i t ­gedreigd w ord t — als de „big th ree” elk hun eigen stroom arm en in Polen aan de m ach t w illen b rengen en de Russische berich ten spreken v an een leger van300.000 Polen d a t in Engeland e n W est- E uropa afgerich t w ord t tegen R usland— dan hebben w e voorbeelden v an „pogingen” en v a n „op h u n hoede z ijn”. E n d e A m erikaanse legerexpérts hebben g ro te belangstelling voor d e n ieu w ste D uitse schroéfloze bom bardem entsvlieg­tuigen, d e steunpun tenbouw e n d e s tra ­tegische w egen g aan vóór in d e „v redes- productie” d e r „v rije w ereld’', K rupp ziet w eer kans om m orgen te d raa ien , in d e invasiehavens slingeren de k ran e n nog m éér oorlogstuig aan de w a l — e n de „lieden” d ie v ijf ja a r oorlog en oor- logs-m ooipraterij ach te r de ru g hebben flu iste ren d a t d e n ac h tm e rrie nbg n ie t voorbij is.

■ Zij flu iste ren de w aarheid . E n de ta a k van een h istoricus, een publicist, een socialist, is niet, h e n u it te lachen om de onzin d ie e r w el in gem engd zal z ijn e n de gevoelsargum enten d ie d e h eersers hen te gebru iken g e lee rd , hebben — m aar om de h a rd e w erkelijkheid v an de kapitalistische oorlogsdreig ing hnn dui­delijker te m aken. H un te zeggen e lke m ach t te w an trouw en d ie n ie t 'hun eigen arbeidersm acht is.W ie n ie t tegen de kom ende oorlog waar­schuw t,' is schuldig aan d e kom st daar­van. ' v

W A A R O M R A U T E R N IE T ?„De W aarheid” berich t: De h ee r Broek­hoff d re ig t to t hoofdcom m issaris van politie te A m sterdam benoem d te wor­d e n ----- De verhouding van den heerBroekhoff m et de D uitsers, zow el h ie r als in B erlijn , is nog steeds n ie t opge- helderd. De h eer B roekhoff is ook een u itgesproken v ijand v a n de arbe iders­beweging. Reeds voor d e oorlog le idde hij een sp ionnagecentrum tegen het com m unism e en h e t is ons gebleken, dat ook n u w eer een arch ief tegen het com­m unism e w o rd t ingerich t.”

3

Overpeinzingen van een bevrijde

j —Je loopt over de straat, je k ijk t in de .lege étalages. Gedachteloos, w ant er is niets- te kijken. Dan loop je weer door. Je komt op een plein, ziet een krantem an en koopt een dagblad. Onderwijl razen m ilitaire, auto’s je voorbij. Voorzichtig blijf je op het tro tto ir staan en leest vluchtig de kop­pen. Nieuws, waar je naar verlangt, s taa t e r toch niet in. Je peinst dan verder. Eigenlijk Voel je je nog w at on­wennig in deze wereld. Je kimt er niet bij» dat na vijf jaa r van geestelijke en m ateriële ellende, de wereld w eer dóor- raast en zich n iet stoort aan al je plan­nen, hoop en toekomstvisioenen, die je had votfr de bevrijding.Je w eet al lang, dat e r naast de bestaan­de bureaux, die h ier onder Duitse leiding gegroeid zijn, nu weer nieuwe zijn verschenen. Je weet, dat als je iets wenst, je niet m eer naar de „Orts- K om m andantur” moet gaan, m aar naar he t M.G., dat de Euterpestraat n iet meer bestaat, m aar er nu een A.T.V.A. is. Dat de arrestanten ook nu w eer beschimmeld brood krijgen en nieuwe concentratie­kam pen georganiseerd worden, die mensen bergen, welke eindeloos op hun veroordeling wachten. D it is een stukje wraak, m aar een stukje vrijheid brengt dat nog n ie tJe hoort en je leest allerlei over zuive­ring, m aar erg zuiver is het daarmee niet. En de bedrijven liggen stil, het eten is „barstend” duur en ieder wordt steeds ontevredener; jijzelf ook. En je staat nog altijd urenlang in de rij.

Op de hoek van de straa t kijk je nieuws­gierig op. Je ziet een groepje mensen staan voor een aanplakbiljet. Onder de Duitse bezetting heb je geleerd, dat zulke aankondigingen meestal niet veel goeds betekenden. Vijf ja a r „Es ist Ver­boten” w erkt nog in je na en als van­zelfsprekend voeg je je bij de lezers. Een aan tal biljetten, ondertekend door"' den m inister van Oorlog. Aanmeldings­plicht voor gewezen militairen. De tijden zijn dus toch wel veranderd. In de af­gelopen vijf jaa r w aren die oproepen allen bestemd voor de Rijksduitsers, die dan, via zo’n oproep en aanmeldings- bureaux, stierven als vliegen aan het Oostfront. Je leest, en plotseling schrik Je , op: »Verroest, da t geld voor mij ook!” JGejaagd lees je de oproep nog eens.Aanmeldingsplicht! Vechten! In d ië___Sneuvelen tussen he t alang-alang.

De mensen die m et je meelazen lopen ???£ k , zii kiJken n iet vrolijk. En je blijft op de hoek van de straa t alleen m et je gedachten en zorgen. M aar je hersens staan niet stil.

j enkt «ver Indië da t bevrijd moetw l J T ' i ”Bf vri d̂ ” moet worden, met Jouw hulp. Je vraagt je af, of de Indo­

nesiërs net zo weinig enthousiast zullen zijn over hun bevrijding, als jij nu over de jouwe. Je w eet dat jouw. bevrijding veel geld kostte. D at het kapitalistisch arsenaal der bevrijding dik geld ver­diend heeft aan jouw ongeluk, aan jouw leed. D at je n iet langer credietwaardig bent, als de rijke eilanden in de Indische

'archipel niet bevrijd worden op dezelfde manier. Jouw idee van bevrijding is niet die van ^W allstreet”. Je wilde bevrijd worden van je onderdrukkers. Van de Nazi’s en parasiterende geldhaaien. En je kijkt over he t pleintje, Waar je nu op staat en je weet da t je het je anders gedacht h e b tNu moet je naar Indië. Nu w ordt je zelf

We hebben ze terug zien*keren, de man­nen en vrouwen, die de concentratie­kampen overleefden. Zij, die het vrese­lijkste lot hadden, zijn te herkennen aan het getatoueerde num m er in hun be- nedenarm.W anneer men m et hen spreekt, wanneer men vraagt n aar familie, vrienden, die weggesl.eurd werden, dan valt het op, hoe gewoon, koud haast hun antwoorden vallen: „dood . . . dood . . . geg ast. . . ge­gast . . . doodgeschoten ... doodgeslagen . . . opgehangen . . . vlektyphus . . . lóng-

ontsteking. . . dysen terie . . . ”Hun woorden vallen als koude druppels gif in onze oren. W ant hier spreken mensen, die talloze keren gestorven zijn, die onbegrijpelijke m artelingen door­leden hebben. Ze dragen in hun ogen de doorleefde hel mee, en de verwondering, dat ze nog leven. Als ze zich afkeren van de lijsten van geredden, waarop ze de namen zoeken van nabestaanden, dan ziet men, dat ze niets verw acht hebben. Als men ze ziet, de groep havelozen, die geen huis, geen enkel eigendom, zelfs geen kleren meer hebben, dan weet men, dat ze niets meer verwachten.Lang zal he t duren, voor ze zich weer ingeleefd hebben in de samenleving, voor de meesten zeer lang. W ant ze hebben meer doorleefd dan een mens zich kan denken, ze hebben m eer leed en angst doorstaan,. dan ons voorstel­lingsvermogen doorlaat. Ze zeggen allen: „dat kan niemand begrijpen”.We spraken m et een vrouw, die zeven lange uren in een gaskamer wachtte op de dood, m et negen anderen, to t ze door een gril van „hogerhand” aan de directe dood ontsnapte. (De negen anderen werden later toch vermoord).We zagen een ander, die teruggekeerd was vah de vreselijke „experim enten- blocs . H aar bijna blinde ogen verborg ze achter een groene bril. M et geen woord kon ze spreken, van w at men haar aandeed.In h e t kamp Birkenau werden circa 4K millioen mensen vermoord, waarbij alle moeders samen m et hun kinderen onder de vijftien jaar.D at is één kamp. H ier brandde dag en nacht de grote oven, w aar de vermoor­den verbrand werden, „door de pijp ge­jaagd , zoals de gevangenen het m et

een radertje van de bevrijdingsmacht Van de W allstreet-machine! En zul] de bruintjes straks ook langs de ad wegen staan, die zijzelf in heerendie] aangelegd hebben, en de oorlogswage nakijken, die voorbij razen? En in gr J jes staan voor de oproepen en bevel van „Orang Belanda” . . . en ze zullen] niet eens kunnen lezen.M aar dan kom t over het pleintje i arbeider m et een bundel kranten 1 koop er één en lees: „De arbeiders hJ ben niets te verliezen dan h u n keten] zij hebben een wereld te winnen.”

„PROLETARIERS ALLER LANDB VERENIGT U!”

( S C H U Lw range spot noemden. Tel hierbij honger, allen leden aan hongeroedee~~ vreselijke Poolse w inter, w aartegen niet beschut was, het zware werk, v bij 40 graden koorts, de luizen, de demiën, de onmenselijke ‘ mish- lingen bij het minste vergrijp, en krijgt een beeld, van w at concentra kam pen betekenen.Circa' 10 millioen mensen werden moord. Bij iedere moordpartij sp een „band” Duitse marschmuziek. » Tien millioeji mensen is een w waarbij wij ons geen voorstelling nen maken. Konden we dat wel, zoudên we sterven van ontzetting. ’ We vragen ons af, hoe het mogelijk dat mensen zich lieten gebruiken s het uitvoeren van de gruwelijke bes liteiten, die gebeurd zijn. En hoe mogelijk was, da t de Europese arbeid klasse geen verzet geboden heeft bij massamoord, die onder onze ogen weerlozen begaan werd.H et eerste antwoord kunnen we ge W anneer he t geen ro tte krankzinn waren, w anneer he t geen gewete- nazi-bandieten waren, dan was het angst, die de Uitvoerders dreef en w door ze m inder w erden dan welk F ook.Angst was het, de angst voor hun e: ellendige leven, waardoor gevang' gevangenen sloegen, ophingen, naar gaskamers brachten.En angst was het, die de m assa’s d toezien. Angst en machteloosheid, d twee kanten van de lafheids-m ed-: W ant wij samen, de arbeiders Europa, hadden kunnen verhinderen, tien millioen mensen Vermoord wer En wij hadden kunnen verhinderen,35 millioen mensen vielen bij de m slachting van de oorlog.Angst was het van de Nederlandse au n te iten en \ uitvoerders van de N" bevelen, angst voor hun elle- baantjes, voor he t verlies van hsalarissen en weekloontjes die hen di honderdduizenden landgenoten te r streren en de deporteren. Die hen

een nieuwe- aefreideetbewegü*#M VANG VAN CONFLICTEN

tste staking bij de Gem. Arbeids- e heeft verschillende zwakke

bij he t optreden der stakers elegd. Op 30 Mei legden de arbei- an de W esthaven het w erk neer, zij de week te voren ook reeds agen gestaakt hadden, en daarbij

ze daadwerkelijk gesteund door iders van het Bosplan en van de g. Zo om vatte he t conflict in ongeveer "3000 man. Daarbij

vestigde „De W aarheid” de aandacht op de mogelijkheid, da t de hele Amster­damse Arbeidsreserve er in betrokken zou worden, waardoor het aantal stakers op 30.000 man zou kunnen komen.Over het feitelijke verloop der beweging is als buitenstaander weinig aan de weet te komen, doordat de kranten er nauwe­lijks over spraken en ook „De Waar­heid” er nauwelijks enig bericht over bracht. Het is echter wel zeker, dat het to t de grote uitbreiding niet gekomen is. Wel probeerden de stakers de arbeiders,

O E T E 1 )te werken m et den plunderenden rdenden bezetter. Angst, die nu e autoriteiten en hun uitvoerders

deze samenwerkers en profiteurs d boven het hoofd te houden, voor een wraakneming, waardoor ook iets van hun positie zouden

n verliezen.repatriëerden komen langzaam . Vele zijn nog in andere landen, 'land, Frankrijk, Zwitserland en n.rdduizenden gedeporteerde arbei­te n d e n zich nog in lagers in

and. Allen willen „naar huis”, ,het vaderland”. Zelfs zij, die geen

eer hebben, geen meubels, geen e, verlangen naar Nederland, ver-

naar de vertrouw de omgeving n geboortestad.’erland heeft ze ontvangen, zoals

’er land. vertellen van de ontvangst, die 'ten in Russische, Franse, Belgi-

’en, w aar ze in hotels en villa’s ebracht werden, w aar de mensen n huizen kwam en en hen eten,

n logies aanboden, erepatriëerden lopen h ier nog ls in hun oude vodden rond. Er

huis voor diegenen, aan wie alles en werd. Meubelen en kleren

et te r beschikking. Intussen wonen uwen van gearresteerde N.S.B.’ers huizen, die dikwijls vol staan m et beien van gedeporteerde mensen,

an hun dappere mannen de Kuizen len.

izen van N.S.B.’ers zijn in beslag en door M ilitair Gezag. Deze echter niet in gébruik genomen

n, w ant men registreert ze. Vijf eek. Dat betekent, dat het twee

duurt, voor deze huizen geregi- d zijn.

jazijnen-van de grote zaken wor- 'e t leeggehaald om de slachtoffers e nazi-terreur te kleden. Er zal een eling gehouden worden bij de

rden een geval van iemand, die

gearresteerd was voor spionnage en met zijn familie naar Dachau was gezonden. De man kreeg h'ier eerst nä een actie van enige „illegalen” ƒ 50.— toege­wezen, nadat men hem bij ontvangst in Nederland iedere steun geweigerd had, OMDAT H IJ STATENLOOS WAS!Een ander geval. Een man, vreselijk mis­handeld, in een concentratiekamp, had een onderkomen gevonden in klein hotelletje in de Jordaan. Toen huisbe­zoek van „Volksherstel” kwam, kon de m an zien niet vertonen, w ant hij droeg een nachthemd van de eigenares als enig kledingstuk.Zo zouden we kunnen doorgaan! Zo ziet hun „vrijheid” in he t „vaderland” eruit.

We krijgen weer w at te eten, als we geld genoeg hebben om onze bonnen voor w aren te ruilen. Maar we zijn even machteloos als tevoren. We mogen wel w eer kankeren in de rij, m aar w at er gebeurt om onze samenleving w eer op gang te brengen, HIEROVER hebben wij niets te zeggen. Wat er gebeurt met de vijanden van onze levens, de N.S.B.- leiders en hun aanhang, is n ie t onze zaak. En dit onder de leuze van Democratie!M aar a l deze dingen vormen ONZE ZAAK. Alle maatregelen, die genomen worden, beslissen over onze levens en die van onze kinderen.De gerepatriëerden zijn ONZE mensen, voor hén behoren wij op de bres te staan.Wij moeten leren gezamenlijk ONZE ZAKEN te bespreken en een weg te vinden tegen de corruptie, tegen de voogdij over ons.Nu de bedrijven nog niet werken, waar­in we elkaar kunnen vinden, moeten we als buurtgenöoten ons m et elkaajr v e r­staan. Onze zaken bespreken en contact zoeken m et andere buurten, zodat we kunnen komen to t de mogelijkheid onze eigen belangen ZELF te behartigen. Zo­dat we uit de hoek van de ONDER­WERPING komen in het daglicht van ZELFBESLISSEN. Zodat wij het recht ons veroveren om voor onze gepatriëer- den zelf te kunnen optreden. Zodat we iets kunnen goedmaken van de schuld, die wij allen dragen tegenover hen, die leden en streden, ook voor ons.

die in de Celebesstraat aan de beplan­tingen w erkten in het conflict te betrek­ken, m aar zonder succes. De latere berichten over de omvang der beweging komen ook niet boven de 3000 man. In hoeverre dat precies m et de w aarheid overeenkomt, is n ie t te controleren.We weten verder, da t de oude vakver­enigingen zich ongevraagd m et he t , conflict bemoeiden en de voorwaarden voor de opheffing vaststelden. Het einde was een smadelijke nederlaag in de vorm van een gecamoufleerd stakingsverbod.W aar ligt h ier he t zwakke pun t der be­weging?H et zwakke punt was duidelijk de ge­ringe omvang. H et is wel duidelijk, dat in de tegenwoordige tijd conflicten van zulk een beperkte omvang niet he t ge­ringste uitzicht bieden. De m acht van staat e n . ondernem ers is zó ontzaglijk groot, da t ze voor dergelijke conflictjes v helemaal niet u it de weg gaan. Daaruit volgt, dat bij iedere staking voorop moet staan, dq.t het een grote beweging moet worden. Iedere andere beweging is vol­komen to t onvruchtbaarheid gedoemd. H et is daarom bij komende bewegingen niet voldoende, dat de personelen sam en beraadslagen over de formulering van hun grieven, m aar da t van begin af aan de uitbreiding over andere bedrijven onder het oog gezien w o rd t W ordt deze kwestie niet behandeld, dan behoeft men aan de staking niet eens te begin­nen. H et is volkomen onvruchtbaar, nu eens een staking hier te voeren en dan w eer eens daar. Het blijven dan de kleine bewegingen zonder innerlijke kracht en de arbeiders worden e r alleen m aar door ontmoedigd.) _Zo had he t bij de laatste staking bij de Arbeidsreserve op de weg d er stakers gelegen, zich onmiddellijk door een u it­gebreide .propaganda op s traa t en- in strooibiljetten van 30.000 - m an te wenden en to t de hele arbeidersbevol­king Er had gewezen kunnen worden op de pogingen om de bewegingsvrij­heid der arbeiders in een gecamoufleerd stakingsverbod praktisch op te heffen, • waardoor toekomstige acties ten zeerste worden bem oeilijkt De stakers hadden kunnen oproepen to t een algemeen ver­w eer voor hun bewegingsvrijheid, op een verweer tegen het beknotten van h u n enige wapen, da t ze op het ogenblik in de strijd om hun bestaan hebben.Dat d it niet gebeurd is, is geen fout van deze of gene vakorganisatie of van enige andere organisatie. H et is een fout van de stakende arbeiders zelf. W ant aan henzelf behoort de taak van de leiding van hun acties en de voorlichting van h e t publiek in deze kwesties.H ier ligt een van de belangrijke ver­schillen tussèn de oude en de nieuwe arbeidersbeweging. Geen beperking, m aar uitbreiding van de beweging. S til­stand' is achteruitgang. Geen uitbreid ing ̂door opröepen van vakorganisaties, m aar door de Stakers zelf. En deze oproepen kunnen dan verschillende vorm aan-

(Vmrolg pmgMm 6)

dcuiucH dec tycamtoUap w a t o p v i e l .

„H et leger in lompen" wordt „ausradiert!” Het leger van bezitlozen wordt een leger van naamlozen met stamboeknummer en zakgeld.

Voorwoord van de redactie.Hieronder geven wij plaatsruimte aan

een ingezonden stuk uit de kringen van de B.S.

Ongetwijfeld hebben de mensen uit de voormalige K.P. enz. belangrijk werk gedaan ten behoeve van de verzorging van onderduikers door valse papieren, distributiebescheiden enz. Voor velen van hen was hun optreden een actieve strijd tegen het fascisme.

E r is veel geflu isterd in de bezettings­ja ren . Vooral over de knokploegen en h u n daden. D a t w aren de vogelvrij v er­k laarden , die n aast de politieke oppo­san ten h e t m eest te vrezen hadden voor h u n leven. A ls de nazi’s hen te pakken kregen, betekende d a t h e t einde, soms op de gruw elijkste m anier.E n m e t de steeds toenem ende te rre u r d e r fascisten, w erd d it leger groter. W erd h u n strijd in tenser. E n de taak , d ie op h u n schouders gelegd w erd, steeds verantw oordelijker. W ant voor duizenden, honderdduizenden in de laa t­s te ja ren , betekende hun w erk he t Leven. V an hun opofferingsgezindheid h ing h e t voedsel, en daarm ede de mo-„ gelijkheid van onderduiken v an gehele bevolkingsgroepen af.D e m ens vergeet gauw . D aarom h er­h a len wij deze feiten, d ie iedere N eder­lan d er w eet. D aarom h erh a len wij, da t zonder d it leger v an gewone arbeiders- jongens, zonder d it leger van bezitlozen, d e slachtoffers der n az i-te rreu r nog veel g ro te r zou zijn geweest. W ant zij h iel­pen, n aast overvallen op de d istribu tie­kan toren , gestapo-agenten en verraders v an h e t laagste soort u it de weg.D it zijn zo d e daden v a n h e t leger in lom pen, nu b e tite lt m et de naam „N ederlandse B innenlandse S trijdk rach­te n ”.Thans w orden er op de g raven v an hen, d ie v ie len bij d it w erk, indrukw ekkende parades gehouden en k ran sen neerge­legd. M en sp reek t bij deze gelegenheden over heldendom en vaderlandsliefde.. M aar als w e h e t verloop v an de ontw ik­keling in de B.S. gadeslaan, d a n zien we

N aar éen nieuwe arbeidersbeweging(Vmrvolg van pag. 5)nem en, a l n aa r de om standigheden. N u eens zal h e t h e t gemee- opelijk op­trek k e n n aar anderè b< _ n zijn, danw eer zal h e t de m ondelinge e n schrifte­lijke u iteenzetting van d e toestand 'z ijn . M aar in ieder geval kunnen d e stakende bedrijfspersonelen zelf de he le gang van h e t conflict in handen hebben. Zolang w e als arbeiders zo v e r nog n ie t zijn, m issen w e de innerlijke, k rach t, om gro te bew egingen ttTdragen.

da t deze vaderlandsliefde m aar v an één k an t kom t. D at vaderlandsliefde alleen m aar de p lich t is van h e t w erkende volk. D at a l die m ooie w oorden bij de fusi- la tiep laa tsen , w aa r duizenden guldens aan b loem en op n ee r gestrooid zijn, m aar lege frases zijn. E n w e hadden ook n ie tanders kunnen v erw ach ten -----We w eten, d a t bij zulke gelegenheden alleen -de doden w orden geëerd en de levenden geëxplo iteerd w orden op een basis, die h e t kap italistische stelsel noodzakelijk acht. •Een leger v a n bezitlozen heeft zijn d ien­sten bewezen. Zij hebben g ro te delen v an de bevolking voor deporta tie gered en voor de hongerdood bew aard. D a t is hu de bezittende k lasse te n goede ge­kom en. De d iensten zijn bew ezen en m en zit m et d it leger in een m oeilijk parke t. Opeerfs n a a r hu is s tu ren b ren g t conse­quenties m e t zich mee.E en sociale ta ak voor hen in deze m a a t­schappij is n ie t m ogelijk, d aar zij, door h u n w erk, de kiem d e r revo lte m et zich m ededragen.H et g rootste gedeelte v an h e t hoge kader van de B.S. hee ft d e benen genom en of is w egens b ijzondere verd iensten on­dergeb rach t in de n ieuw e functies, die bij elke m achtsverschuiving te vergeven zijn. E n h e t leger in lom pen w ord t v er­k as t v an h e t ene onderkom en n aa r h e t andere. Als d an k voor de bijzondere v er­diensten,. is e r een flu istercam pagne ge­voerd, d a t d it le g er bestond u it dieven en zw arthandelaren . M aar h e t leger d er bezitlozen b es taa t n ie t u it dieven en zw arthandelaren , d ie zullen m isschien e e rd er te v inden zijn onder de s te rre n

^jgn strepen . H è t leger d e r bezitlozen u itte de k lach t, tegen hen, d ie m eenden voor h u n belangen te k u nnen opkom en:. „W e hebben geen schoenen aan onze po ten” . In h e t begin heeft h e t grootste deel ge­w eigerd vrijw illig te tekenen voor Indië. H un ta ak lag h i e r i n Holland, m eenden zij. M aar de voeding is slecht. E r w orden alleen m a a r geldelijke voorschotten g e­geven. Zij hebben door hun w erk in de illega lite it h u n m aatschappelijke positie op m oeten geven.Zo w o rd t h e t leger d er bezitlozen ge­m aakt- to t een leger v an naam lozen. Ze w orden voorzien v a n een stam boek­num m er en w at zakgeld en ze zijn dan soldaten, ko g elv an g ers voor de Ja p a n ­ners.E n de d ru iven d e r g ram schap w orden b itte r in h u n mond.W aar b lijft „P arool” , „T rouw ”, „de W aarheid” en de an d ere burgelijke b la ­den? Zij hebben in d e ja re n d er illegali­te it toch zo w aard eren d gesproken over d it le g er d a t zich verze tte tegen de

„ue prys is Klein voor der heersers gel A l gaan duizend maal duizend harten st-„Wij moeten in de oorlog onze naam v Wij moeten ons rijk overzee bevrij Daar staat en valt onze internationale mee. Leveren wij die slag'en leveren m et succes, dan kunnen wij straks m-— „Trouw” van 13 Juni 1945.EEN GOEDE LEUS VOOR „WERELDVREDE”?„Vreest God en houdt uw kruit dr „Trouw” van 13 Juni 1945.„Bemin je naaste als jezelf, maar wees hem tot moes te slaan als hij jé te las gint te worden!” — , f i e U itkok" van 1945.WIE HEBBEN DAAR EIGENLIJK TEVEEL?„De inschrijving op de 4e Russische lening, grootc25.000 millioen Roebel (7.0 lioen gulden),\ welke Maandag 14 Mei was ruim overtekend.”ZO IS HET DAAR „Er heerst in het Zuiden een groeien stemming en ontevredenheid. In de plaats over het M.G. Welke ook de reden van mogen zijn* le it . is, dat het M.G. Zuiden alle vertrouwen heeft verlor nauwelijks nog gezag mag heten. De m stand is ontevreden, omdat de landbouw nélijk op ondeskundige wijze gereg' teerd w ordt. . . . De zuivering is «en vo~ fiasco geworden. De repatriëring wordt traagd door een onnodig formalisme, staat nog machteloos tegenover de handeL/De ambtenarij tiert weliger da~ Allerléi figuren zijn in leidende functi- hooggevallen, die voor hun taak kennelij zijn b ereken d .... Welk terrein men treedt, overal heersen chaos en verwa~ „Je Maintiendrai” van 16 Juni 1945.EEN WITTE RAAF.„Ds. Hutfo W. S. van Balen te Dordrecht omdat hij inzag dat zijn anti-müitai gevoelens niet stroken m et zijn posi' predikant bij de Geref. Kerken, zijn neergelegd.” — „Trouw” 16 Juni 1945.PRESENTEEEERT.... DE SCHOP!In „Parool” van 9 Juni j.l. spreekt een der Arbeidsreserve over de „Arbeidsr man”. Is dat een benaming uit hetzelfde denboek, waaruit een paar jaar gel „Arbeidsdienstman” zijn titel kreeg en we m èt deze naam en na het honger nu ook de militaire dril en de parad* Dan, Arbeidsreserve: Presenteert. . . .SCHOP!

duitse n az i-terreu r? Of z ijn nu de verdeeld. S p reek t m en liever n iet over d e restan ten dezer v erze ts j Of w as de naam „verzetsgroep” ni preciese, d e ju is te benam ing voor m annen, die n u aan h u n lo t overg ' w orden? Z ullen he t nu pas verze' p en w orden? Z ullen ze n u pas beg d a t m et de s trijd tegen d e nazi- alleen, de w ereld n ie t in vrede leven. B egrijp t m en pas nu , d a t h e t ta listische stelsel h u n daden tee rd e te n eigen bate . D a t de strijd verzetsbew eging in de illegaliteit halfslach tige strijd w as. D a t he t een strijd had m oeten zijn tegen kap italistische stelsel. E n m e er dan zal de zin m oeten gelden, conclusie kend u it de ervaring d er laa ts te de vijand staat in eigen land.

a n j e -ju belen bijltjesdag

a ltijd bij zodanige historische ite n heeft h e t gezag in a lle ge- jk van h e t fascism e, bevrijde ge- L ee rs t in B raban t, d aa rn a in h e t k van óns land en tenslo lt^ in de »steden v an Holland, de eerste Id e bevolking, de onbew uste en |n g geprikkelde m assa, de vrije ■gelaten. De lang beloofde B ijltjes- le t gevolg is gew eest dat, b.v. door K kaalscheerderij, om m et „De fe id ” te spreken, de bevrijd ing op ■ ige w ijze” is gevierd.■grote co llaborateurs ernstig aan- f z u l l é n w orden, m oeten w e nog ■ ten. Als w e n a a r aanleid ing van I d e r v rijla ten v an een m an als De■ kennis nem en v an de u itla ting ie r s te V an Lohuizen, m ilitair-com - I n t v an h e t d is tric t A m sterdam , le n l i jk iedere fab rik an t collabora-■ w an t d a t a llen voor de D uitsers E gew erkt, d an k u n n en wij moei- ■ ens vergevensgezind standpun t I r d e n . A ls in fe ite deze a llen col- K eu rs zijn en w aarom zouden K n ie t begrepen w orden de geld- Krs, de aandeelhouders, de leden ■den v an com m issarissen enz., dan Bi zij fe ite lijk allen als zodanig be- ■ d worden. F eiten zijn toch m aar■ H et zou ̂ eens een frisse boel ■ i geven én in ieder geval is he t ■Lkomen onverk laarbaar, w aarom B eiders in de bedrijfsleiding n ie ts t e n hebben en deze heren als ge- ■ e koningen h u n onschendbare■ m ogen b lijven innem en. M aar ■ zu llen de b ijlen e r n ie t w orden

■ d e eerste jube l voorbij en is m en Bege in de w eer, om de officiële B i voor te bereiden. B ijltjesdag is K t . De georganiseerde oran je-jubel ■ a a n .H lle n daarover d itm aal n ie t schrij- B e t is e r ons om begonnen een b lik H iis to rie te w erpen, tw e e h o n d e r d ja a r geleden, in 1748,■ wij de oorspronkelijke B ijltjes-, B h a d te A m sterdam en ook toen H r, zij h e t v an k o rte duur, een » • ju b e l . H et is onder deze om stan- H e n w el eens aard ig da t verleden H n s m et elkaar*“te beleven.

• r o e r te A m sterdam . M aar e r was K e n sprake v a n een oproer alleen ■ s te rd a m , doch in de ja re n rond ■ n 1748 w as e r een gro te onrust ■ i e t gehele land, d a t zowel de■ als he t p la tte lan d betrof. H et ■ n . tijdperk w aarin de gewijzigde B n isc h e positie van ons land en zijn m s tru c tu u r scherp w erd belicht, ■ n d e lsg ro o th e id van de Republiek B e v en V erenigde N ederlanden was B gegaan . D e andere en gro tere K hadden h u n ach terstand op han- B e n industrieel gebied ingehaald en

zij overvleugelden th an s h e t k le in f land. D a t a lles , w erd bevorderd door he t fe it d a t hoe k le in ook, h e t nog altijd n ie t w as gew orden een eenheidsstaat, doch een sam envoeging w as gebleven v an zeven eigenlijk zelfstandige staten. V erschenen in die periode de andere landen onder een m eesttijds tam elijk absolutistisch staatsgezag, d a t door een m ecantilistisch geleide econom ie econo­m isch n a a r b u ite n s te rk poogde te staan , h ie r w erk te h e t oppergezag lang­zaam , m oeilijk en gerem d door vaak zelfs stedelijke patriciërSbelangen. D aar­bij kw am d a t de patric ische handels-

, stand u it de bloeiperiode v a ^ d e repu­bliek zich geleidelijk u it h e t woelige handelsleven had te ruggetrokken en als r ijk e s tan d zich m eer bezig h ie ld m et h e t innen van, ren te s v an geleend geld, de inkom sten u i t landpach t en h e t ex­p lo ite ren van de goede bverheidsbaan- tjes, d ie zijzelf, als la n d s- e n stads­bestuurders, bij to e rb e u rt toewees. A nders dan d it rijke, ru stig e leven dezer regenten , w as h e f leven d e r m in d er be­deelden, d e k leine burgerij, d e w erk ­lieden en de onder hypo theken en pach­te n g eb u k t gaande boerenstand. E n h e t w aren overal deze groepen, die, zonder eigen s te rk e klassebegrippen te bezitten, overal rebe lleerden tegen de ongunst d e r tijden en de voorrech ten v an en de u itbu iting door de regenten . O p h e t land w erd en gro te p rovinciale vergaderingen door d e boeren gehouden, w aa r zij hun gecom m itteerden verkozen en h u n ei?en stelden. E isen die econom isch vooral be­tro ffen de opheffing v an d rukkende be­lastingen, en beëindiging v an he t systeem v an belastingpachters. Zij be­storm den douanegebouw tjes, kastelen en w oningen van de belastingpachters. M aar, zoals gezegd ook d e k leine b u r­

gerij en d e w erk lieden in d e steden w aren roerig en d aa r kw am o.ai m eer­m alen de w ens n aa r voren om een ac­tieve economische w elvaartspolitiek te voeren. D aar kw am ook h e t verlangen n a a r voren de m ach t d e r regerende regen ten te b rek en en de stadsbestu ren op m eer dem ocratische w ijze to t stand te doen kom en. E n ook om d e s taa ts- eenheid te-verw ezenlijken.V óór 1747 w as h e t tw eede stadhouder­loze tijd p erk gew eest, d a t w il zeggen, d a t d e regen ten in de R epubliek de on­betw iste m ach t in handen hadden.gehad. Zo g ingen d e bu rgerbelangen tegenover d ie d e r regen ten een oogw enk hand in h an d m e t d ie v a n h e t hu is v an O ranje: de eenheidsstaat onder O ranje, d ie d aa r­bij trouw ens ook de landadel vertegen­w oordigde. E n h e t is alleen zó te v e r­k laren , d a t een zw akke k ra c h t als W il­lem IV gelukte, w a t zijn k rach tiger voorgangers n im m er h adden k unnen be­reiken,. h e t erfelijk stadhouderschap.E en ongekende O ran je -jube l ging bij z ijn verheffing v an gew est to t gewest. A ller hoop, a l le r verlangen w as op O ran je gevestigd. O ran je zou zuivere politieke verhoudingen brengen, de regentenheerschappij beëindigen^ V-net economisch leven verbe teren , de belas­tingen billijk en dragelijk m aken.H et w as h e t economisch m oeten, d a t to t d it politieke re su ltaa t aan le id ing gaf. M aar h e t tr ie s te in deze kw estie is ge­w eest, d a t O ran je éénm aal z ijn eigen doel b e re ik t hebbende, eenm aal e rfs tad ­houder zijnde, d e zaak v a n h e t volk, om h é t m a a r zach t te zeggen, zo ergerlijk in de steek h ee ft gelaten . W eldra w erd én de boerenbetogingen e n de gecom itteer- den u iteen gedreven door d e legers on­d e r bevel v a n W illem IV.O ver de gebeurten issen te A m sterdam d an nog de volgende bijzonderheden. H ier bew oog zich d e verzetsbew eging tegen de reg en ten rond e n in de K love­n iersdoelen. D oor de ve le d aa r gehouden

(Vmrvolg pagina 8)

VRIJ VOLKDeze week hebben wij m ettaoeitë een plaatsje gekregen in de Stadsschouwburg. Onder de titel „Vrij Volk” kregen wij üen toneelstuk te aanschouwen, waaraan een keur der beste artisten van Nederland hun medewerking verleenden.

Het stuk is een samenbundeling van vijf pe­riodes van de vrijheidsstrijd van het Neder­landse volk tegen hun onderdrukkers. Regelmatig komt het woord „vrij" en „vrij­heid” te r sprake. M aar over het feit, dat het Nederlandse volk ook nü die vrijheid nog niet verkregen heeft, wordt geen woord gesproken. De eerste periode, die behandeld wordt, geeft een beeld over het verzet der volken van „de lage landen bij de zee”, onder het bevel van Claudius Civilis. Het is geschreven (Joor Albert Helman en die wist vermoedelijk tè weinig over die tijd, dat het een dragelijk schouwspel kon worden. Tevens kan het er bij ons niet in, dat een Bataven, meisje uit die tijd zeer be­vallig over de rotsen huppelt als een ballet­danseres, met beide handen naar haar bor­sten grijpt en met een gelukzalig gezicht de

woorden spreekt: „O, was ik m aar een man". De tijden waren toen, ook voor de Bataven meisjes, wel w at ruwer. Tevens werden a l de dialogen voorgedragen, alsof het stukken van Vondel waren, hetgeen zowel Vondel, al* net stuk, niet ten goede kwam. Temeer daar men, wil men de taaltrant der inwoners van die tijd benaderen, niet in deze vorm moet vervallen.Als het doek gevallen is, en we ons dus gerust moeten voelen, dat Claudius Civilis de vrijheid van de Bataven en andere stammen behoorlijk gewaarborgd heeft, komen we, wanneer het doek weer opgaat tot de conclusie, dat hij het tóch niet zo goed gedaan hee ft Wat is e r n i. gebeurd? De Spanjaarden hebben ons land bezet en willen er niet meer uit. W at nu te doen?M aurita Dekker is toen blijkbaar'Sm ons duidelijk te doen tonen, dat Prins Willem van Oranje, mede geholpen door wind en w ater,'Leiden heeft ontzet van zijn belege­ring door die Spanjolen. •Maurits, niet te verwisselen met de opvolger van Willem de Zwijger, heeft r ic h s t ip tv a n die taak gekweten en er een dragelijk, histo­risch juist toneelstukje van gemaakt. Maar de taal, die wij kennen u it Dekker’s boeken is n iet te vinden in zijn toneelstuk. Het moest een Oranje-stuk zijn, en dat is het ook gewoj>

(Vmrvolg pagina 8)

Oranje-Jubel en Bijltjesdag(Vervolg van pag. 7)

bijeenkom sten, ging m en over de beto- genden spreken van: de Doelisten. H ier eisten de burgercom pagnieën dem ocra­tische verkiezing van hun kapiteins en andere officieren, een dem ocratische k rijgsraad en verkiezing van gecom m it­teerden u it de burgerij om toezicht op h e t stadsbestuur u it te oefenen.H et is bekend, da t g raa f Bentinck als secretaris van den prins en de eigenlijke le ider v an de orangisten, zijn betaa l­de agent, een R otterdam sen bakker v an der Meer, n aa r A m sterdam liet s tu ren , om de bew eging op te stuw en of in te dam m en naarm ate de verheffing v an den prins to t stadhouder zulks vor­derde. Toen eindelijk de toestand on­houdbaar was gew orden en de A m ster­dam se verzetsbew eging van de regen­ten, uitvoering vorderden van de h er­haaldelijk door van d er M eer en D aniël R aap gedane toezegging, d a t de prins (toen reeds sinds 1747 erfstadhouder ge­worden) n aar A m sterdam zou kom en om de m oeilijkheden te bezw eren en de regen ten to t toegeven te dw ingen, w erd d aaraan in 1748 voldaan.Zijn ontvangst was w erkelijk bijzonder feestelijk, plechtig en harte lijk . Dr. Jan Rom ein schrijft e r over in „De Lage L anden bij de zee” , d a t h e t w aarschijn­lijk n ie t behoorde to t h e t officiële pro­gram m a, da t W illem IV de ochtend van zijn kom st op he t H aarlem m erplein ver­w elkom d w erd door w el 3000 scheeps­tim m erlu i van K attenbu rg — z.g. Bijl­tje s — m et o ranjekokarden op hun m u t­sen en een vaandel w aarop m et koeien van le tte rs „O ranje en V rijheid” ge­schreven stond. En zeker n ie t — äldus nog steeds Rom ein — , d a t des nachts enkele leiders door een aan ta l B ijltjes vergezeld, in h e t Oudezijds H erenloge-' m ent, te r p laatse v an he t B innengast­

huis) w aar de P rins zijn in trek had ge­nom en, b innendrongen en hem door de bedreig ing van een algem een bloedbad, w aarbij ook hijzelf groot gevaar zou lopen, to t toegeven ook op h e t p u n t van de k rijgsraad w isten te brengen.Doch enkele dagen n ada t de P rins deze toezegging- had gedaan, lie t hij, op het u u r van zijn v e rtrek u it A m sterdam op 15 S ep tem ber een proclam atie aanplak­ken, d a t de n ieuw e door de burgercom ­pagnieën geëiste k rijgsraad n ie t zou mo­gen bijeen kom en, dan m et voorkennis van de burgem eesters u it de oude regen­tenstand. Zo heeft hij n a eigen doel­einden te hebben verw ezenlijk t b ijna al h e t oude gehandhaafd m et inbegrip van de aristocratische regentenkliek.Zo is de geschiedenis in h e t k o rt van onze eerste B ijltjesdag. Zij was derhalve n ie t roemvol.De nationale bew eging, de patrio tten , w aren in O ran je reeds bij de dood van W illem IV in 1751 b itte r te leurgesteld. W illem V h eeft de tegenzin tegen O ranje bij de burgerij nog verdiept. A ndere k rach ten dan de oran jes m oesten de N ederlandse eenheidsstaat in de kap i­talistische w ereld to t stand brengen. Zij zou ee rst to t s tand kom en in 1795. W ant in d a t ja a r trokken de F ranse legers m et de tijdens h e t bew ind v an W illem V u it­gew eken p a trio tten ons land binnen. H et w as een revo lu tie van buitenaf, als wij d it a lth an s zo m ogen zeggen. M aar de F ranse legers kw am en reeds n ie t m eer als die d er revolutie. De revolu tie was d aa r reeds voorbij. De gem atigden had­den reeds d e tfverhand. De reactie was ingeluid. Zo bleef h ier ook toen j/eel van h e t oude gehandhaafd , m a ar de een­heidsstaat w as voor eens en altijd ge­vestigd.Voor altijd? O f s taan wij th an s voor to taa l n ieuw e opgaven, n u w ederom O ran je tro e f is.

Toneelkritiek: VRIJ V O L K(Vervolg van pag. 7)

den. Inhoud en stijl volgens de beproefde ge­schiedenisboekjes van de lagere school, tot heil en „verdomming” van ons Volk. Fien de la Mar laat in dit stulT zien, dat ze een artiste is van groot formaat en dat de jaren van ge­dwongen nietsdoen haar geen schade hebben gedaan. Weer is ons Volk „Vrij” en de „Vrij­heid" van het Nederlandse Volk gewaarborgd voor de toekomst.

Als het doek weer opgaat is Anton Coolen aan de beurt M aar. Anton Coolen heeft een moeilijke taak. Hij moet de kwestie van Johan en Comelis de Wit verbergen. Hij moet een historisch toneelstukje schrijven, maar de pijnlijke kwesties vermijden. In het laatste is hij geslaagd, maar in het schrijven van een toneelstukje niet. Dit is dan ook niet prettig voor de vertolkers en nog minder voor het publiek. Hetty Beek geeft een zeer goede ver­tolking van een boerenvrouw, m aar Dick van Veen, als de Prins van Oranje, bleek niet_de krachtfiguur te zijn, waarvoor hij iri het ßtuk had moeten doorgaan. Weer zijn de nodige dialogen gewisseld over „Vrijheid" en „ver­drukking”, waarin ons Volk regelmatig terug­valt. En wéér is het een man van het Huis van Oranje, die ons eruit haalt.

er is niemand meer thuis”. Dit schrij beeld blijft haken in de gedachten. En Kerkhoven, die de-rol van deze vrou tolkt, doet dit op een zó voortreffelijke dat hier het idee van toneelspel, dat ons uren niet verliet, volkomen verdwijnt, als van Dafsum, in zijn rede voor het gericht, als hij met zijn kameraden ter' veroordeeld is, zegt: „Dit is geen oor' grondstoffen of grondgebied”, is dat naast. Hij vergat, dat dit een oorlog sen kapitaal en arbeid. Dat het fascis boren werd uit het kapitalistische ste de strijd in de historie om de Vrijhei strijd was van onderworpenen tegen overheersers. Dit gemis heeft de inhou het hele stuk „Vrij Volk” to t een misl toneelstuk gemaakt. Wij hadden gedac zowel schrijvers als vertolkers, hadden in deze vijf ja re n .. . . en zeer z- de afgelopen zes weken.In één ding is het stuk consequent en risch gebleven, dat er, bij het einde, doek voorgoed neervalt, er deze keer Prins van Oranje is om de Vrijheid te borgen.

M ALEISCHE L E S ... . N U IHet blad „Ons Rijk” heeft een rubriek leische les”. Blijkbaar bedoeld voor d* landse bevrijders die straks naar In moeten en die b.v. moeten kunnen „Orang Djepang makan nasimoe” = Japanner eet jouw rijst op”.Wij willen gaarne aan deze voorlicht’- Indonesiërs medewerken. Ziehier no paar Maleische zinnen, die zij zeker begrijpen:Kapital Belanda makan nasi kita! Nederlandse kapitaal eet onze rijst op! Siapakah makan nasimoe sebeloem Djepang datang? = Wie heeft vóór de J ners jouw rijst opgegeten?Siapakah akan makan nasimoe djika Djepang soedah poelang? = Wie zal jouw rijst opeten?Di Dachau keadaari ada boesoek Bag keadaan di Boven-Digoel doeloe? = In was het slecht; hoe was het invBoven- Soedah berapa lamakah di negerinr bahaja kelaparan? = Hoelang heerst bij al honger-óedeem?Willen onze „socialistische” of soda" bladen als „De Waarheid”, „Het Vrije „De Vlam”, „Je Maintiendrai” en andere nesië-bevrijdings-apostelen eens tonen ' Maleisch spreken?

Maar het noodlot blijkt niet te wijken. De vierde periode behandeld de Franse overheer­sing. Getiteld: De brief aan Prins Willem VI. De brief werd geschreven door Gijsbert Karei van Hoogendorp en het stuk door Jeanne van Schaik-Willing. Ko Amoldi laat zich bij de vertolking van de rol van Gijsbert Karei van Hoogendorp van zijn beste zijde zien. Het stuk heeft zeer goede kwaliteiten, maar vervalt aan het einde* weer in de gebruikelijke Oranje- stemming, en gaat uit als een nachtkaars als de brief aan Prinö Willem VI geschreven is,

- en het publiek weer tevreden gesteld is, daar de Prins het onderdrukte Nederlandse Volk na die brief wel zal redden. #>•En zowaar, het blijkt in het vijfde stuk, dat er tóch nog grotere machten zijn, di’e het Nederlandse Volk regelmatig weer in een staat van slavernij doen storten.Dit toneelstuk is geschreven door Aug. Defresne én is getiteld: „Heden”. Op ontroe­rende wijze wordt daar de hel in uitgebeeld* die vele vrijheidszoekers hebben meegemaakt in de cellen der S.D. en Gestapo. En als er in de vrouwencel door een in vrijheidgestelde afscheid wordt genomen, en er worden groe­ten overgebracht aan hen, die in de buiten­wereld nog in betrekkelijke vrijheid leven, wordt e r aan een arbeidersvrouw met drie zoons en een man gevraagd: „Aan wie moet ik voor jou een levensteken overbrengen?” Dan antwoordt de vrouw: „Aan niemand, want

SPA RT A C U SOpgaal als vaste lezer ol abonné

Ondergetekende---- ------—wonende t e ----- ---------- — —straat ------------------------ ------geeft zich hiermede op als:*vaste lezer (è 15 cent per week) op weekblad Spartacus.

'm aand abonné op het weekblad è ƒ t, per ma&nd.

‘kwartaal abonné op het weekblad ƒ 1.95 per kwartaal.

‘vaste lezer (per nummer) op het ma' blad Spartacus è ƒ 0.25 per nt

‘ kwartaal abonné op het maandblad ƒ 0.75 per kwartaal.

Handtekening ------------ --------‘Doorhalen w at niet verlangd Duidelijk ingevuld afgeven aan porteurs of te zenden aan het a Uitgeverij De Vlam, ifolendrechts 26-11, Amsterdam-Zuid. J De abonnementen moeten bij betaling worden voldaan. .

in i 1943Prijs 13 cen t 3e Jaargang

PART ACU[EEKBLAD VAN DE COMMUNISTENBOND „SPARTACUS”

R e d a c te u r :

I B R D W O U D S T R AAmsterdam

Proletariërs aller la nden , veren ig t U IVoorlopig adre* administratie en redactieUITGEVERIJ ..D E V L A M "Holend rechutraat 26* - Amsterdam • Z-

iam Joyce, U w o rd t beschuldigd, [hoogverraad gepleegd h eb t tussen a b e r 1939 en Mei 1945 door Uw idenheid m e t de v ijanden v an den ” M et deze form ule v a n aan-

v beg ro e tte de w achtcom m andant het po litiebureau Bow S tre e t in Ln op 27 J u n i 1945 den Engelsen k a n d is t v a n R adio B rem en, door Mksmond v a n de Angelsaksische i algem een L ord H aw -H aw ge­

ld. Hij w as de Engelse collega van [Blokzijl, e ch te r m e t h e t verschil, et hem nooit vergund was over een ï zender te spreken, im Joyce w o rd t dus aangeklaagd ,ns een m isdaad, w aarop in Enge- [de doodstraf s taa t. W illiam Joyce an een Engelse galg opgehangen

ien, zijn loopbaan als een van de fa irs te figu ren v an hum oristische dieken, m usic-halls en andere ver- lijkheden in h e t V erenigde K onink- £ te n einde. Z ijn stoffelijk overschot Ie studen ten in d e m edicijnen als pmisch stud ie-ob ject dienen. E n ze i w aarsch ijn lijk geen afw ijkingen ite ren . E venm in a ls aan d e hersens

..lim m ler, w iens lichaam sm aten en ie linhoud door B ritse geneesheren [ideerd w orden. W illiam Joyce, rieh H im m ler, H erm ann Göring, ert, Q uisling, D egrelle, Mosley, Dlini en d e m eester v an h en allen,! H itler, v a n w ie h e t nog steeds on- ïd is, of hij le e f t of dood is, v e r­

een h ee l gewone anatom ische „aur. Zij hebben gegeten en ge­iten, m eestal teveèl, zij hebben v er- i en alle an d ere licham elijke func- ie rv u ld , d ie h e t m erkw aard ige zoog- [„m ens” eigen zijn. Zij hebben geen óngewone licham elijke eigenschap­en zij w aren , resp . zijn, „U eberm en- ■n” noch „U nterm enschen” . En toch [d a t w a t zij deden, verschrikkelijk , erschrikkelijk , d a t de zes eeuw en form ule v a n aank lach t tegen W il- Jöyce k lin k t a ls een com plim ent,

i a ls een liefkozing. „U w o rd t b e- ld igd .koraal E isenhouw èr beschuldigt bij I triom phale te ru g k eer n aa r de USA, Duitse Q ^ügrftlejS taf v an den a a r ts - laad, verantw oordelijk , alleen-ver- y oordelijk te z ijn voor h e t ontzag-

JACCUSE...(Ik beschuldig . . . . )

gelijke bloedvergieten v an tw ee w ereld­oorlogen.Poolse generaals en politici s taan in Moscou te re ch t'o n d e r de beschuldiging van sabotage. Zij bekennen, a lthans ge­deeltelijk , zoals d ié beklaagden v an b ijna 9 ja a r geleden, w ier processen de ju r i­dische pronkstukken v a n de s ta lin isti­sche likw idatie-veld tocht tegen de oude tegenstanders, concurren ten en deel­genoten van S ta lin w aren. Zij, de Poolse generaals en politici, w erd en aange­k laagd en ook u it h u n m onden vernem en w ij de bekentenissen, die m en v an hen verw acht. V lak bij h e t gerechtshof in Moscou, m aar heel v e r w eg v an de Poolse bevolking, onderhandelt m en en w o rd t m en h e t ook eens, over de nieuw e „dem ocratische” regpring v an Polen op een „zeer brede basis” .D it is h e t einde van de half-fascistische Poolse m ilita ire regering, d a t colonel Beek, de Poolse m in iste r Van B uiten­landse Z aken in de tijd v an de jach t- u its tap jes v an G öring n aa r h e t bevrien­de Polen, n ie t m eer beleeft. Beek is en­kele ja re n geleden ,'ergens in Roemenië, op een heel gewone m an ier overleden en zijn’ hoge chef P ilsudski n a a r de eeuwige

r e l 'jach tvelden gevolgd. W ie denk t nog aan .hem, d ie — gelijk zijn Russische collega Molotov — zo hartstoch te lijk de hand v an de D uitse m in ister v a n B uitenlandse Zaken, von R ibbentrop, d ruk te? Nie­m and d en k t m eer aan colonel Beek, h aa s t niem and m eer aan generaal Sigorski, chef en oppercom m andant van de Poolse strijdk rach ten in h e t kam p der geallieerden, d ie aan h e t einde van een inspectietocht n a a r zijn, onder M ont- göm ery in A frika vechtende landgenoten, m e t z ijn v liegtuig verongelukte. Zij allen ziin vergeten. Evenzeer verge ten als de slachtoffers v a n h e t befaam de proces v an B rest-L itow sk, w aa rin de leiders v a n d e Poolse arbeidersbew eging voor h e t fascistengerecht v a n P ilsudski aan­geklaagd e n gevonnisd w erden.

Zelfs n ie t een goede oude k la n t v a n de voorm alige reiz iger in cham pagne von R ibbentrop , een gro te w ijnhandelaar in H am burg , w as bere id aan de to t „onder­d u ik e r” geprom oveerde m in iste r v an H itle r onderdak te bieden. Hoe vlug soms m ensen v an ro llen verw isselen! In een gem eubileerde k am er v an d e a rm en ­w ijk w erd de oud-m inister, oud-am bas- sadeu r v a n H itle r bij de B ritse regering, b em iddelaar tussen de Nazi’s e n de b ank iersfirm a Schroeder, v e rw an t aa n de firm a Schroeder in Londen, door de Engelse m ilita ire politie gevonden. Hij zal a ls- oorlogsm isdadiger te rech ts taan .In S an F rancisco w o rd t F ranco-S pan je m e t a l l e stem m en v an de n ieuw e volkenbond uitgesloten, om dat zijn rege­ring door m iddel v an m ilita ire gew eld a a n de m ach t gekom en w as. E en aan ­k lach t tegen de laa ts te fascistische rege­ringschef in Europa! Z ijn A rgentijnse geestverw an te en collega e c h te r v e r ­h eu g t zich nog steeds in de bescherm ing en Sym pathien v an de A m en k an en en B ritten en m och t ondanks h e t R ussische p ro test aan ta fe l b lijven zitten.In België h ee rs t g ro te ongerustheid . K oning Leopold, de afgod v a n a lle dam es, w il n ie t v an zijn tro o n afstappen . De reg e rin g v a n A cker v reest een u it­barsting v a n d e n u a l nerveuze volks­stem m ing tegen de hardnekk ige m o­n arch e n d re ig t m e t aftred en in h e t g e- . val, d a t Leopold n aa r België te ru g k eert. Zij d re ig t m e t zw aar belastende o n th u l­lingen. Inm iddels eisen de m assa’s d e ' b es tra ffing v an d e g ro te p ro -fasc isten en oorlogsleveranciers. De regering m o­tiv e e rt d e spoedige berech ting v a n d e k le inen en de vertrag in g v an d e proces­sen tegen d e g ro ten m e t „ techn ische m oeilijkheden”. D e m otivering k o m t ons enigszins bekend voor.D uizenden S S-sadisten zu llen w orden aangeklaagd en gevonnist. G öring, d e d ikste en stom ste H itle r-band ie t, za l w orden aangeklaagd e n gevonnist. W il­liam Joyce za l w orden aangek laagd e n g e v o n n is t De«Poolse generaals e n po li­tic i u i t d e ae ra P ilsudski-B eck w erd en in M oscou aangeklaagd e n (m en m oet m a a r boffen en als ru ilm iddel in een h an d e ltje tu ssen de gro te m ogendheden fungeren) n ie t t e r dood, m a ar to t lang ­d u rig e v rijhe id sstra ffen Veroordeeld.

(Vervolg op pmgln» 2)